Tài liệu Tính cấp thiết của chính sách tiền tệ ở việt nam

TÝnh cÊp thiÕt cña ®Ò tµi: ChÝnh s¸ch tiÒn tÖ lµ mét chÝnh s¸ch ®iÒu tiÕt kinh tÕ vÜ m« cùc k× quan träng cña nhµ n-íc trong nÒn kinh tÕ thÞ tr-êng v× nã cã ¶nh h-ëng lín ®Õn c¸c biÕn sè vÜ m« nh-: c«ng ¨n viÖc lµm, tèc ®é t¨ng tr-ëng, l¹m ph¸t... §Ó ®¹t ®-îc c¸c môc tiªu cña chÝnh s¸ch tiÒn tÖ th× viÖc sö dông c¸c c«ng cô cña nã cã vai trß c¬ b¶n, quyÕt ®Þnh. ë ViÖt Nam kÓ tõ khi ®æi míi ®Õn nay, chÝnh s¸ch tiÒn tÖ ®Æc biÖt lµ c¸c c«ng cô cña nã ®ang tõng b-íc h×nh thµnh, hoµn thiÖn vµ ph¸t huy t¸c dông ®èi víi nÒn kinh tÕ. Víi ®Æc ®iÓm cña nÒn kinh tÕ ViÖt Nam th× viÖc lùa chän c¸c c«ng cô nµo, sö dông nã ra sao ë c¸c giai ®o¹n cô thÓ cña nÒn kinh tÕ lu«n lµ mét vÊn ®Ò th-êng xuyªn ph¶i quan t©m theo dâi vµ gi¶i quyÕt ®èi víi c¸c nhµ ho¹ch ®Þnh vµ ®iÒu hµnh chÝnh s¸ch tiÒn tÖ quèc gia, c¸c nhµ nghiªn cøu kinh tÕ. §Æc biÖt lµ trong bèi c¶nh nÒn kinh tÕ trong n-íc vµ quèc tÕ nh- hiÖn nay th× viÖc nghiªn cøu vÒ chÝnh s¸ch tiÒn tÖ cô thÓ lµ c¸c c«ng cô cña chÝnh s¸ch tiÒn tÖ lµ mét vÊn ®Ò cã ý nghÜa lý luËn vµ thùc tiÔn cao. Víi môc ®Ých trau dåi kiÕn thøc ®· häc vµ gãp phÇn nghiªn cøu, t×m hiÓu vÒ chÝnh s²ch tiÒn tÖ ,em quyÕt ®Þnh chän ®Ò t¯i: “C¸c c«ng cô cña chÝnh s¸ch tiÒn tÖ ë ViÖt Nam - Thùc tr¹ng vµ gi¶i ph¸p hoµn thiÖn”. Néi dung, ®èi t-îng, ph¹m vi nghiªn cøu: §Ò tµi sÏ hÖ thèng ho¸ nh÷ng vÊn ®Ò cã tÝnh lý luËn vÒ chÝnh s¸ch tiÒn tÖ trong nÒn kinh tÕ thÞ tr-êng ®ång thêi qua viÖc kh¶o s¸t qu¸ tr×nh sö dông c¸c c«ng cô cña chÝnh s¸ch tiÒn tÖ ë ViÖt Nam (tõ n¨m 1989 ®Õn nay) nh»m ®¸nh gi¸ thùc tr¹ng sö dông, ®iÒu hµnh c¸c c«ng cô ®ã, trªn c¬ së ®ã ®Ò ra nh÷ng gi¶i ph¸p gãp phÇn hoµn thiÖn vµ n©ng cao hiÖu qu¶ c¸c c«ng cô cña ch`Ýnh s¸ch tiÒn tÖ ë ViÖt Nam. Ph-¬ng ph¸p nghiªn cøu: LÊy ph-¬ng ph¸p duy vËt biÖn chøng, duy vËt lÞch sö lµm ph-¬ng ph¸p luËn c¬ b¶n kÕt hîp víi quan ®iÓm tiÕp cËn hÖ thèng vµ sö dông c¸c ph-¬ng ph¸p thèng kª, ph-¬ng ph¸p so s¸nh, ph-¬ng ph¸p ph©n tÝch tæng hîp cïng c¸c ph-¬ng ph¸p nghiªn cøu kinh tÕ kh¸c. KÕt cÊu ®Ò tµi: Ngoµi phÇn më ®Çu vµ kÕt luËn, ®Ò tµi bao gåm 3 ch-¬ng ®-îc bè côc nh- sau: Ch-¬ng 1: ChÝnh s¸ch tiÒn tÖ trong nÒn kinh tÕ thÞ tr-êng Ch-¬ng 2: Thùc tr¹ng viÖc sö dông c¸c c«ng cô cña chÝnh s¸ch tiÒn tÖ ë ViÖt Nam hiÖn nay. Ch-¬ng 3: §Þnh h-íng vµ gi¶i ph¸p hoµn thiÖn c¸c c«ng cô cña hÝnh s¸ch tiÒn tÖ ë ViÖt Nam. Em xin ch©n thµnh c¶m ¬n sù h-íng dÉn, chØ b¶o tËn t×nh cña c« gi¸o Ph¹m Hång V©n ®· gióp em hoµn thµnh ®Ò ¸n nµy. Néi dung --0o0-Ch-¬ng 1 chÝnh s¸ch tiÒn tÖ trong nÒn kinh tÕ thÞ tr-êng . 1.1. Kh¸i niÖm, vÞ trÝ cña chÝnh s¸ch tiÒn tÖ : Kh¸i niÖm chÝnh s¸ch tiÒn tÖ : ChÝnh s¸ch tiÒn tÖ lµ mét chÝnh s¸ch kinh tÕ vÜ m« do Ng©n hµng trung -¬ng khëi th¶o vµ thùc thi, th«ng qua c¸c c«ng cô , biÖn ph¸p cña m×nh nh»m ®¹t c¸c môc tiªu :æn ®Þnh gi¸ trÞ ®ång tiÒn, t¹o c«ng ¨n viÖc lµm ,t¨ng tr-ëng kinh tÕ . Tuú ®iÒu kiÖn c¸c n-íc, chÝnh s¸ch tiÒn tÖ cã thÓ ®-îc x¸c lËp theo hai h-íng: chÝnh s¸ch tiÒn tÖ më réng (t¨ng cung tiÒn ,gi¶m l·i suÊt ®Ó thóc ®Èy s¶n xuÊt kinh doanh ,gi¶m thÊt nghiÖp nh-ng l¹m ph¸t t¨ng -chÝnh s¸ch tiÒn tÖ chèng thÊt nghiÖp) hoÆc chÝnh s¸ch tiÒn tÖ th¾t chÆt(gi¶m cung tiÒn , t¨ng l·i suÊt lµm gi¶m ®Çu t- vµo s¶n xuÊt kinh doanh tõ ®ã lµm gi¶m l¹m ph¸t nh-ng thÊt nghiÖp t¨ng-chÝnh s¸ch tiÒn tÖ æn ®Þnh gi¸ trÞ ®ång tiÒn) VÞ trÝ chÝnh s¸ch tiÒn tÖ : Trong hÖ thèng c¸c c«ng cô ®IÒu tiÕt vÜ m« cña Nhµ n-íc th× chÝnh s¸ch tiÒn tÖ lµ mét trong nh÷ng chÝnh s¸ch quan träng nhÊt v× nã t¸c ®éng trùc tiÕp vµo lÜnh vùc l-u th«ng tiÒn tÖ .Song nã còng cã quan hÖ chÆt chÏ víi c¸c chÝnh s¸ch kinh tÕ vÜ m« kh¸c nh- chÝnh s¸ch tµi kho¸,chÝnh s¸ch thu nhËp,chÝnh s¸ch kinh tÕ ®èi ngo¹i. §èi víi Ng©n hµng trung -¬ng ,viÖc ho¹ch ®Þnh vµ thùc thi chÝnh s¸ch chÝnh s¸ch tiÒn tÖ lµ ho¹t ®éng c¬ b¶n nhÊt ,mäi ho¹t ®éng cña nã ®Òu nh»m lµm cho chÝnh s¸ch tiÒn tÖ quèc gia ®-îc thùc hiÖn cã hiÖu qu¶ h¬n. 1.2 Môc tiªu cña chÝnh s¸ch tiÒn tÖ : *æn ®Þnh gi¸ trÞ ®ång tiÒn: NHTW th«ng qua CSTT cã thÓ t¸c ®éng ®Õn sù t¨ng hay gi¶m gi¸ trÞ ®ång tiÒn cña n-íc m×nh.Gi¸ trÞ ®ång tiÒn æn ®Þnh ®-îc xem xÐt trªn 2 mÆt: Søc mua ®èi néi cña ®ång tiÒn(chØ sè gi¸ c¶ hµng ho¸ vµ dÞch vô trong n-íc)vµ søc mua ®èi ngo¹i(tû gi¸ cña ®ång tiÒn n-íc m×nh so víi ngo¹i tÖ).Tuy vËy ,CSTT h-íng tíi æn ®Þnh gi¸ trÞ ®ång tiÒn kh«ng cã nghÜa lµ tû lÖ l¹m ph¸t =0 v× nh- vËy nÒn kinh tÕ kh«ng thÓ ph¸t triÓn ®-îc,®Ó cã mét tû lÖ l¹m ph¸t gi¶m ph¶I chÊp nhËn mét tû lÖ thÊt nghiÖp t¨ng lªn. *T¨ng c«ng ¨n viÖc lµm: CSTT më réng hay thu hÑp cã ¶nh h-ëng trùc tiÕp tíi viÖc sö dông cã hiÖu qña c¸c nguån lùc x· héi,quy m« s¶n xuÊt kinh doanh vµ tõ ®ã ¶nh h-ëng tíi tû lÖ thÊt nghiÖp cña nÒn kinh tÕ .§Ó cã mét tû lÖ thÊt nghÞªp gi¶m th× ph¶i chÊp nhËn mét tû lÖ l¹m ph¸t t¨ng lªn. *T¨ng tr-ëng kinh tÕ :T¨ng tr-ëng kinh tÕ lu«n lµ môc tiªu cña mäi chÝnh phñ trong viÖc ho¹ch ®Þnh c¸c chÝnh s¸ch kinh tÕ vÜ m« cña m×nh, ®Ó gi÷ cho nhÞp ®é t¨ng tr-ëng ®ã æn ®Þnh, ®Æc biÖt viÖc æn ®Þnh gi¸ trÞ ®ång b¶n tÖ lµ rÊt quan träng ,nã thÓ hiÖn lßng tin cña d©n chóng ®èi víi ChÝnh phñ .Môc tiªu nµy chØ ®¹t ®-îc khi kÕt qu¶ hai môc tiªu trªn ®¹t ®-îc mét c¸ch hµi hoµ. Mèi quan hÖ gi÷a c¸c môc tiªu :Cã mèi quan hÖ chÆt chÏ,hç trî nhau, kh«ng t¸ch rêi. Nh-ng xem xÐt trong thêi gian ng¾n h¹n th× c¸c môc tiªu nµy cã thÓ m©u thuÉn víi nhau thËm chÝ triÖt tiªu lÉn nhau.VËy®Ó ®¹t ®-îc c¸c môc tiªu trªn mét c¸ch hµi hoµ th× NHTW trong khi thùc hiÖn CSTT cÇn ph¶i cã sù phèi hîp víi c¸c chÝnh s¸ch kinh tÕ vÜ m« kh¸c. 1.3 C¸c c«ng cô cña CSTT : 1.3.1.NghiÖp vô thÞ tr-êng më: Kh¸i niÖm: Lµ nh÷ng ho¹t ®éng mua b¸n chøng kho¸n do NHTW thùc hiÖn trªn thÞ tr-êng më nh»m t¸c ®éng tíi c¬ sè tiÒn tÖ qua ®ã ®IÒu tiÕt l-îng tiÒn cung øng. C¬ chÕ t¸c ®éng:Khi NHTW mua (b¸n)chøng kho¸n th× sÏ lµm cho c¬ sè tiÒn tÖ t¨ng lªn (gi¶m ®i) dÉn ®Õn møc cung tiÒn t¨ng lªn (gi¶m ®i). NÕu thÞ tr-êng më chØ gåm NHTW vµ c¸c NHTM th× ho¹t ®éng nµy sÏ lµm thay ®æi l-îng tiÒn dù tr÷ cña c¸c NHTM (R ),nÕu bao gåm c¶ c«ng chóng th× nã sÏ lµm thay ®æi ngay l-îng tiÒn mÆt trong l-u th«ng(C) §Æc ®iÓm:Do vËn dông tÝnh linh ho¹t cña thÞ tr-êng nªn ®©y ®-îc coi lµ mét c«ng cô rÊt n¨ng ®éng ,hiÖu qu¶,chÝnh x¸c cña CSTT v× khèi l-îng chøng kho¸n mua( b¸n ) tû lÖ víi qui m« l-îng tiÒn cung øng cÇn ®IÒu chØnh,Ýt tèn kÐm vÒ chi phÝ ,dÔ ®¶o ng-îc t×nh thÕ.Tuy vËy, v× ®-îc thùc hiÖn th«ng qua quan hÖ trao ®æi nªn nã cßn phô thuéc vµo c¸c chñ thÓ kh¸c tham gia trªn thÞ tr-êng vµ mÆt kh¸c ®Ó c«ng cô nµy hiÖu qu¶ th× cÇn ph¶I cã sù ph¸t triÓn ®ång bé cña thÞ tr-êng tiÒn tÖ ,thÞ tr-êng vèn. 1.3.2 Dù tr÷ b¾t buéc: Kh¸i niÖm :Sè tiÒn dù tr÷ b¾t buéc lµ sè tiÒn mµ c¸c NH ph¶I gi÷ l¹i,do NHTW qui ®Þnh ,göi t¹i NHTW,kh«ng h-ëng l·I,kh«ng ®-îc dïng ®Ó ®Çu t-,cho vay vµ th«ng th-êng ®-îc tÝnh theo mét tû lÖ nhÊt ®Þnh trªn tæng sã tiÒn göi cña kh¸ch hµng ®Ó ®¶m b¶o kh¶ n¨ng thanh to¸n,sù æn ®Þnh cña hÖ thèng ng©n hµng C¬ chÕ t¸c ®éng:ViÖc thay ®æi tû lÖ dù tr÷ b¾t buéc ¶nh h-ëng trùc tiÕp ®Õn sè nh©n tiÒn tÖ (m=1+s/s+ER+RR) trong c¬ chÕ t¹o tiÒn cña c¸c NHTM.MÆt kh¸c khi t¨ng (gi¶m ) tû lÖ dù tr÷ b¾t buéc th× kh¶ n¨ng cho vay cña c¸c NHTM gi¶m (t¨ng), lµm cho l·I suÊt cho vay t¨ng (gi¶m),tõ ®ã lµm cho l-îng cung øng tiÒn gi¶m (t¨ng). §Æc ®IÓm:§©y lµ c«ng cô mang nÆng tÝnh qu¶n lý Nhµ n-íc nªn gióp NHTW chñ ®éng trong viÖc ®IÒu chØnh l-îng tiÒn cung øng vµ t¸c ®éng cña nã còng rÊt m¹nh (chØ cÇn thay ®æi mét l-îng nhá tû lÖ dù tr÷ b¾t buéc lµ ¶nh h-ëng tíi mét l-îng rÊt lín møc cung tiÒn). Song tÝnh linh ho¹t cña nã kh«ng cao v× viÖc tæ chøc thùc hiÖn nã rÊt chËm ,phøc t¹p, tèn kÐm vµ nã cã thÓ ¶nh h-ëng kh«ng tèt tíi ho¹t ®éng kinh doanh cña c¸c NHTM. 1.3.3 ChÝnh s¸ch t¸i chiÕt khÊu: Kh¸i niÖm : §©y lµ ho¹t ®éng mµ NHTW thùc hiÖn cho vay ng¾n h¹n ®èi víi c¸c NHTM th«ng qua nghiÖp vô t¸i chiÕt khÊu b»ng viÖc ®IÒu chØnh l·I suÊt t¸I chiÕt khÊu (®èi víi th-¬ng phiÕu) vµ h¹n møc cho vay t¸I chiÕt khÊu(cöa sæ chiÕt khÊu) C¬ chÕ t¸c ®éng:Khi NHTW t¨ng (gi¶m ) l·i suÊt t¸i chiÕt khÊu sÏ h¹n chÕ (khuyÕn khÝch) viÖc c¸c NHTM vay tiÒn t¹i NHTW lµm cho kh¶ n¨ng cho vay cña c¸c NHTM gi¶m (t¨ng) tõ ®ã lµm cho møc cung tiÒn trong nÒn kinh tÕ gi¶m (t¨ng).MÆt kh¸c khi NHTW muèn h¹n chÕ NHTM vay chiÕt khÊu cña m×nh th× thùc hiÖn viÖc khÐp cöa sæ chiÕt khÊu l¹i. Ngoµi ra, ë c¸c n-íc cã thÞ tr-êng ch-a ph¸t triÓn (th-¬ng phiÕu ch-a phæ biÕn ®Ó cã thÓ lµm c«ng cô t¸I chiÕt khÊu) th× NHTW cßn thùc hiÖn nghiÖp vô nµy th«ng qua viÖc cho vay t¸I cÊp vèn ng¾n h¹n ®èi víi c¸c NHTM. §Æc ®iÓm:ChÝnh s¸ch t¸i chiÕt khÊu gióp NHTW thùc hiÖn vai trß lµ ng-êi cho vay cuèi cïng ®èi víi c¸c NHTM khi c¸c NHTM gÆp khã kh¨n trong thanh to¸n ,vµ cã thÕ kiÓm so¸t ®ùoc ho¹t ®éng tÝn dông cña c¸c NHTM ®ång thêi cã thÓ t¸c ®éng tíi viÖc ®IÒu chØnh c¬ cÊu ®Çu t- ®èi víi nÒn kinh tÕ th«ng qua viÖc -u ®·i tÝn dông vµo c¸c lÜnh vùc cô thÓ.Tuy vËy ,hiÖu qña cña céng cô nµy cßn phô thuéc vµo ho¹t ®éng cho vay cña c¸c NHTM, mÆt kh¸c møc l·i suÊt t¸i chiÕt khÊu cã thÓ lµm mÐo mã ,sai lÖch th«ng tin vÒ cung cÇu vèn trªn thÞ tr-êng. Trªn ®©y lµ 3 c«ng cô t¸c ®éng gi¸n tiÕp tíi qui m« l-îng tiÒn cung øng,trong mét nÒn kinh tÕ nÕu NHTW sö dông cã hiÖu qu¶ cÊc c«ng cô nµy th× sÏ kh«ng cÇn ®Õn bÊt cø mét c«ng cô nµo kh¸c .Tuy vËy trong nh÷ng ®iÒu kiÖn cô thÓ (c¸c quèc gia ®ang ph¸t triÓn ;c¸c giai ®o¹n kinh tÕ qu¸ nãng ) th× ®Ó ®¹t ®-îc môc tiªu cña m×nh ,NHTW cã thÓ sö dông c¸c c«ng cô ®iÒu tiÕt trùc tiÕp sau: 1.3.4. Qu¶n lý h¹n møc tÝn dông cña c¸c NHTM Kh¸i niÖm :lµ viÖc NHTW quy ®Þnh tæng møc d- nî cña c¸c NHTM kh«ng ®-îc v-ît qu¸ mét l-îng nµo ®ã trong mét thêi gian nhÊt ®Þnh(mét n¨m) ®Ó thùc hiÖn vai trß kiÓm so¸t møc cung tiÒn cña m×nh.ViÖc ®Þnh ra h¹n møc tÝn dông cho toµn nÒn kinh tÕ dùa trªn c¬ së lµ c¸c chØ tiªu kinh tÕ vÜ m«(tèc ®é t¨ng tr-ëng ,l¹m ph¸tiªu thô..)sau ®ã NHTW sÏ ph©n bæ cho c¸c NHTM vµ NHTM kh«ng thÓ cho vay v-ît qu¸ h¹n møc do NHTW quy ®Þnh . C¬ chÕ t¸c ®éng:§©y lµ mét céng cô ®iÒu chØnh mét c¸ch trùc tiÕp ®èi víi l-îng tiÒn cung øng,viÖc quy ®Þnh ph¸p lý khèi l-îng h¹n møc tÝn dông cho nÒn kinh tÕ cã quan hÖ thuËn chiÒu víi qui m« l-îng tiÒn cung øng theo môc tiªu cña NHTM. §Æc ®iÓm:Gióp NHTW ®iÒu chØnh ,kiÓm so¸t ®-îc l-îng tiÒn cung øng khi c¸c c«ng cô gi¸n tiÕp kÐm hiÖu qu¶ ,®Æc biÖt t¸c dông nhÊt thêi cña nã rÊt cao trong nh÷ng giai ®o¹n ph¸t triÓn qu¸ nãng,tû lÖ l¹m ph¸t qu¸ cao cña nÒn kinh tÕ .Song nh-îc ®iÓm cña nã rÊt lín : triÖt tiªu ®éng lùc c¹nh tranh gi÷a c¸c NHTM,lµm gi¶m hiÖu qu¶ ph©n bæ vèn trong nÕn kinh tÕ ,dÔ ph¸t sinh nhiÒu h×nh thøc tÝn dông ngoµI sù kiÓm so¸t cña NHTW vµ nã sÏ trë nªn qu¸ k×m h·m khi nhu cÇu tÝn dông cho viÖc ph¸t triÓn kinh tÕ t¨ng lªn . 1.3.5 Qu¶n lý l·i suÊt cña c¸c NHTM: Kh¸i niÖm :NHTW ®-a ra mét khung l·i suÊt hay Ên dÞnh mét trÇn l·i suÊt cho vay ®Ó h-íng c¸c NHTM ®iÒu chØnh l·i suÊt theo giíi h¹n ®ã,tõ ®ã ¶nh h-ëng tíi qui m« tÝn dông cña nÒn kinh tÕ vµ NHTW cã thÓ ®¹t ®-îc qu¶n lý møc cung tiÒn cña m×nh. C¬ chÕ t¸c ®éng:ViÖc ®iÒu chØnh l·i suÊt theo xu h-íng t¨ng hay gi¶m sÏ ¶nh h-ëng trùc tiÕp tíi qui m« huy ®éng vµ cho vay cña c¸c NHTM lµm cho l-îng tiÒn cung øng thay ®æi theo. §Æc ®iÓm:Gióp cho NHTW thùc hiÖn qu¶n lý l-îng tiÒn cung øng theo môc tiªu cña tõng thêi kú,®IÒu nµy phï hîp víi c¸c quèc gia khi ch-a cã ®iÒu kiÖn ®Ó ph¸t huy t¸c dông cña c¸c c«ng cô gi¸n tiÕp.Song, nã dÔ lµm mÊt ®i tÝnh kh¸ch quan cña l·i suÊt trong nÒn kinh tÕ v× thùc chÊt l±I suÊt l¯ “gi² c°” cða vèn do vËy nã ph¶i ®-îc h×nh thµnh tõ chÝnh quan hÖ cung cÇu vÒ vèn trong nÕn kinh tÕ .MÆt kh¸c viÖc thay ®æi quy ®Þnh ®IÒu chØnh l·I suÊt dÔ lµm cho c¸c NHTM bÞ ®éng,tèn kÐm trong ho¹t ®éng kinh doanh cña m×nh. Ch-¬ng 2 Thùc tr¹ng viÖc sö dông c¸c c«ng cô cña chÝnh s¸ch tiÒn tÖ ë ViÖt Nam hiÖn nay. 2.1 Sù ®æi míi trong viÖc thùc hiÖn chÝnh s¸ch tiÒn tÖ. KÓ khi ®Êt n-íc chuyÓn sang nÒn kinh tÕ thÞ tr-êng th× qu¸ tr×nh thùc hiÖn chÝnh s¸ch tiÒn tÖ còng ®-îc x©y dùng, ®æi míi theo ®óng ý nghÜa kinh tÕ cña nã vµ phï hîp víi thùc tiÔn ViÖt Nam, thÓ hiÖn ë mét sè mÆt sau: C¸ch x¸c ®Þnh l-îng tiÒn cung øng: NÕu nh- trong thêi kú bao cÊp chóng ta chØ quan niÖm l-îng tiÒn cung øng cho nÒn kinh tÕ chØ bao gåm tiÒn mÆt vµ møc cung lµ bao nhiªu, ë thêi kú nµo lµ do chÝnh phñ phª duyÖt th× ngµy nay viÖc quan niÖm vÒ l-îng tiÒn cung øng ®Ó thay ®æi bªn c¹nh l-îng tiÒn mÆt (C) cßn tÝnh ®Õn kh¶ n¨ng t¹o tiÒn cña c¸c NHTM, tæ chøc tÝn dông kh¸c (D). Bªn c¹nh ®ã l-îng tiÒn cung øng hµng n¨m ph¶i dùa trªn c¬ së: tØ lÖ l¹m ph¸t -íc tÝnh, tèc ®é t¨ng tr-ëng kinh tÕ theo kÕ ho¹ch, vßng quay tiÒn tÖ... ViÖc sö dông c¸c c«ng cô cña chÝnh s¸ch tiÒn tÖ: §-îc sö dông mét c¸ch linh ho¹t, phï hîp víi ®iÒu kiÖn ViÖt Nam ë c¸c thêi ®iÓm cô thÓ chø kh«ng ®«ng cøng, ®ãng b¨ng nh- thêi k× bao cÊp (l·i mÊt cè ®Þnh nhiÒu n¨m...) C¬ chÕ ®iÒu hµnh: N¨m 1988, HÖ thlèng NH ®· ®-îc ph©n thµnh 2 cÊp NHNN vµ c¸c NHTM, trong ®ã NHNN lµ c¬ quan qu¶n lý Nhµ n-íc trªn lÜnh vùc tiÒn tÖtÝn dông- ng©n hµng; trùc thuéc chÝnh phñ. Thèng ®èc NHNN cã quyÒn chñ ®éng h¬n vµ chÞu tr¸ch nhiÖm trùc tiÕp trong viÖc thùc hiÖn chÝnh s¸ch tiÒn tÖ quèc gia. 2.2 ViÖc sö dông c¸c c«ng cô cña chÝnh s¸ch tiÒn tÖ nh÷ng n¨m qua. 2.2.1. C«ng cô l·i suÊt: ë ViÖt Nam, l·i suÊt ®-îc sö dông nh- c«ng cô chÝnh cña chÝnh s¸ch tiÒn tÖ, nã lµ yÕu tè ®¸nh dÊu sù chuyÓn biÕn tõ c¬ chÕ kinh tÕ kÕ ho¹ch ho¸ stËp trung sang c¬ chÕ thÞ tr-êng, nã cßn lµ c«ng cô quan träng ®Ó chuyÓn c¸c Ng©n hµng sang c¬ chÕ tù h¹ch to¸n kinh doanh. Giai ®o¹n 1988- 1991: ChÝnh s¸ch l·i suÊt ®-îc thay ®æi c¬ b¶n: L·i suÊt tiÕt kiÖm cao h¬n tèc ®é tr-ît gi¸ (l¹m ph¸t ), n©ng l·i suÊt tiÒn göi vµ tiÒn vay cña c¸c tæ chøc kinh tÕ tiÕn gÇn víi l·i suÊt huy ®éng tiÕt kiÖm.L·i suÊt cho vay vèn l-u ®éng vµ tèc ®é l¹m ph¸t (%) BiÓu1: L·i suÊt cho vay vèn l-u ®éng vµ tèc ®é l¹m ph¸t(%). Tõ T3/81- T10/91 1. L·i tiÕt kiÖm 3/89 6/89 - Lo¹i 3T 12 9 7 7 4 3,5 3,5 - Lo¹i kh«ng k× h¹n 9 7 5 5 2,4 2,1 2,1 2. L·i cho vay vèn 6,8- 5,1- 3-4 3-4 1,8 1,8 2,1- l-u ®éng 6,5 5,5 + 5,4 - 2,9 3. Tèc ®é Ðp 7/89 2/90 IV/90 7/91 10/91 3,7 -2,5 +0,2 +7,6 +2,5 +5,5 Nhê viÖc t¨ng l·i suÊt huy ®éng vèn ®· thùc hiÖn ®-îc chñ tr-¬ng cña Nhµ n-íc lµ ®©û lïi l¹m ph¸t vµ cã c¬ së ®Ó thùc hiÖn viÖc tµi trî vèn cho c¸c xÝ nghiÖp quèc doanh ®ang l©m vµo t×nh tr¹ng khñng ho¶ng lóc bÊy giê. Song xÐt trªn b×nh diÖn toµn nÒn kinh tÕ th× chóng ta ®· thÊt b¹i trong lÜnh vùc ®Çu t- v× l·i suÊt cho vay qu¸ cao, vèn ng©n hµng ø ®äng, nÒn kinh tÕ ph¸t sinh c¸c ho¹t ®éng kinh tÕ thiÕu tÝnh cùc : vay tiÒn ch¬i ®Ò, hoÆc ®Ó göi l·i ¨n chªnh lÖch. T×nh tr¹ng ®ã ®· dÉn ®Õn sù ®æ bÓ cña c¸c HTX tÝn dông cßn c¸c NHTM thùc chÊt lµ ph¸ s¶n nÕu kh«ng cã bµn tay cøu gióp cña Nhµ n-íc. ViÖc thi hµnh chÝnh s¸ch l·i suÊt thùc d-¬ng ®· ®-îc thùc hiÖn nh-ng l¹i ch-a triÖt ®Ó v× thùc tÕ víi c¸c ng©n hµng th× l·i suÊt cho vay l¹i nhá h¬n l·i suÊt huy ®éng: N¨m 1991 l·i suÊt huy ®éng tiÕt kiÖm 45% n¨m; chØ sè tr-ît gi¸ b×nh qu©n 43,4% n¨m ; l·i suÊt cho vay 40,2% n¨m. Giai ®o¹n 1992-1995: L·i suÊt ®· b¾t ®Çu ®-îc sö dông nh- c«ng cô chÝnh cña CSTT, l·i suÊt thùc d-¬ng b¾t ®Çu ®-îc duy tr× tõ cuèi 1992, ®iÒu chØnh linh ho¹t cïng víi tØ lÖ l¹m ph¸t vµ b¸m s¸t thÞ tr-êng (trong thêi gian 2 n¨m tõ T8/1992T8/1994 møc l±i suÊt ®­îc ®iÒu chØnh tíi 6 lÇn), NHNN khèng chÕ “s¯n ” l±i suÊt tiÒn göi, trÇn l·i suÊt cho vay vµ cã mét bé phËn cho vay theo l·i suÊt tho¶ thuËn (T8/1992: L·i tiÕt kiÖm lo¹i 3 th¸ng: 2,3%, l·i cho vay 2,5%, l¹m ph¸t +0,3%). §Ó thùc hiÖn nguyªn t¾c trªn ®ång thêi t¹o ®iÒu kiÖn gi¶m l·i suÊt cho vay ®Ó khuyÕn khÝch ®Çu t- ph¸t triÓn trong nÒn kinh tÕ mét sè biÖn ph¸p sau ®©y ®· ®-îc sö dông: . Thay ®æi c¬ cÊu nguån vèn ng©n hµng theo h-íng t¨ng nhanh nguån vèn cã l·i suÊt thÊp ( t¨ng tiÒn göi giao dÞch, vèn tÝn dông n-íc ngoµi, vèn ng©n s¸ch) . Thu hÑp chªnh lÖch l·i suÊt huy ®éng vµ cho vay gi÷a ngo¹i tÖ vµ b¶n tÖ theo h-íng t¨ng l·i suÊt ®èi víi ngo¹i tÖ: L·i suÊt cho vay ngo¹i tÖ n¨m 1993 lµ 7,5% lªn 8,5% n¨m 1994 vµ 9,0% n¨m 1995 vµ ®iÒu chØnh hµng th¸ng l·i suÊt ngo¹i tÖ theo biÕn ®éng l·i mÊt thÞ tr-êng TCQT SINGAPORE. . Qua viÖc quèc héi th«ng qua dù luËt bá thuÕ doanh thu NH ®· hç trî cho NHNN tiÕn thªm mét b-íc trong viÖc c¶i tiÕn l·i suÊt vµo cuèi T12/1995: L·i suÊt cho vay ng¾n h¹n tèi ®a gi¶m tõ 2,1% th¸ng xuèng 1,75% th¸ng ; l·i suÊt cho vay trung - dµi h¹n ®-îc gi÷ nguyªn kh«ng qu¸ 1,7% th¸ng. MÆt kh¸c cã quy ®Þnh ®Ó c¸c NHTM tu©n thñ chªnh lÖch l·i suÊt b×nh qu©n gi÷a huy ®éng vµ cho vay lµ 0,35% th¸ng. Ngoµi ra, tõ T8/94: ChÝnh s¸ch l·i suÊt TD cßn ®-îc c¶i c¸ch theo h-íng n©ng l·i suÊt tiÒn göi cã k× h¹n lªn gÇn víi l·i suÊt tiÒn göi tiÕt kiÖm cña d©n c- cïng k× h¹n ®Ó b¶o ®¶m lîi Ých kinh tÕ chÝnh ®¸ng cña hä vµ khuyÕn khÝch hä g-Ø tiÒn vµo ng©n hµng. §ång thêi thùc hiÖn l·i suÊt cho vay trung, dµi h¹n cao h¬n l·i suÊt cho vay ng¾n h¹n: N¨m 1994 gi÷ nguyªn møc l·i suÊt cho vay ng¾n h¹n; n©ng l·i suÊt cho vay trung h¹n, dµi h¹n tõ 1,2% lªn 1,7% th¸ng. Qu¸ tr×nh c¶i c¸ch l·i suÊt trªn ®· n©ng cao tÝnh chñ ®éng cho c¸c NHTM trong viÖc Ên ®Þnh møc l·i suÊt cô thÓ theo yªu cÇu huy ®éng vèn vµ nhu cÇu tÝn dông thÞ tr-êng, t¨ng sù c¹nh tranh trong ho¹t ®éng tÝn dông vµ lµm gi¶m chi phÝ