Tài liệu Tín dụng ngân hàng và chất lượng tín dụng của nhtm trong nền kinh tế thị trường.

Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368 Lêi nãi ®Çu Tr-íc khi chuyÓn sang c¬ chÕ thÞ tr-êng toµn bé nÒn kinh tÕ n-íc ta ho¹t ®éng theo c¬ chÕ kÕ ho¹ch hoa tËp trung bao cÊp, ho¹t ®éng cña toµn bé hÖ thèng ng©n hµng còng bÞ chi phèi bëi c¬ chÕ nµy. HÖ thèng ng©n hµng ho¹t ®éng theo c¬ chÕ mét cÊp, ng©n hµng nhµ n-íc võa ®¶m nhËn chøc n¨ng qu¶n lý nhµ n-íc vÒ hÖ thèng tiÒn tÖ tÝn dông, võa nhËn chøc n¨ng kinh doanh. Nh-ng trªn thùc tÕ c¸c nghiÖp vô kinh doanh hoµn toµn ®-îc thùc hiÖn d-íi sù chØ ®¹o b»ng kÕ ho¹ch cu¶ nhµ n-íc. Vèn ho¹t ®éng cña ng©n hµng phÇn lín ®-îc lÊy tõ nguån vèn cÊp ph¸p, chø kh«ng ph¶i tõ nguån vèn huy ®éng tõ x· héi . B-íc sang c¬ chÕ thÞ tr-êng, hÖ thèng ng©n hµng ®-îc chia thµnh 2 cÊp: Ng©n hµng nhµ n-íc thùc hiÖn chøc n¨ng qu¶n lý vÜ m«, hÖ thèng NHTM thùc hiÖn kinh doanh trong lÜnh vùc tiÒn tÖ, tÝn dông. Nguån vèn kinh doanh ®-îc huy ®éng tõ nh÷ng nguån t¹m thêi nhµn rçi trong nÒn kinh tÕ. Vµ ho¹t ®éng tÝn dông lµ ho¹t ®éng kinh doanh quan träng nhÊt ®em l¹i phÇn lín lîi nhuËn cho NHTM nh-ng ®©y còng lµ ho¹t ®éng cã nhiÒu rñi ro nhÊt. Trong c¬ chÕ thÞ tr-êng c¸c ng©n hµng th-¬ng m¹i bÞ chi phèi bëi nh÷ng quy luËt c¹nh tranh kh¾c nghiÖt. §Ó ®¹t ®-îc hiÖu qu¶ ho¹t ®éng lín nhÊt c¸c NHTM ph¶i ®Æc biÖt quan t©m ®Õn chÊt l-îng tÝn dông vµ c¸c nh©n tè ¶nh h-ëng ®Õn chÊt l-îng tÝn dông trong nÒn kinh tÕ thÞ tr-êng. §Ò ¸n chØ nªu lªn mét phÇn nµo ®ã c¸c vÊn ®Ò nµy, ®Ò ¸n bao gåm: Ch-¬ng I: TÝn dông ng©n hµng vµ chÊt l-îng tÝn dông cña NHTM trong nÒn kinh tÕ thÞ tr-êng. Ch-¬ng II: Thùc tr¹ng ho¹t ®éng tÝn dông cña c¸c NHTM ë ViÖt Nam. 0 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368 Ch-¬ng I: tÝn dông ng©n hµng vµ chÊt l-îng tÝn dông cña nhtm trong nÒn kinh tÕ thÞ tr-êng. i. kh¸i niÖm chung vÒ tÝn dông ng©n hµng 1. Kh¸i niÖm: TÝn dông lµ quan hÖ vay m-în dùa trªn nguyªn t¾c hoµn tr¶. Danh tõ tÝn dông (Credit) dïng ®Ó chØ nh÷ng hµnh vi kinh tÕ phøc t¹p nh-: B¸n chÞu hµng ho¸, cho vay, chiÕt khÊu, b¶o l·nh, ký th¸c... TÝn dông lµ mét ph¹m trï kinh tÕ ph¸n ¶nh quan hÖ sö dông vèn lÉn nhau gi÷a c¸c ph¸p nh©n vµ thÓ nh©n trong nÒn kinh tÕ hµng ho¸. - Trong mçi hµnh vi tÝn dông ta thÊy ®©y lµ sù giao dÞch gi÷a hai bªn. + Tr¸i chñ (ng-êi cho vay) – trao mét sè tµi s¶n hay tiÒn b¹c. + Ng-êi thô tr¸i (ng-êi ®i vay) høa sÏ hoµn tr¶ l¹i trong mét thêi gian nhÊt ®Þnh nµo ®ã. Nhµ kinh tÕ Ph¸p «ng Lonis Bandin ®· ®Þnh nghÜa tÝn dông l¯ “mét sù trao ®æi h¯ng ho¸ hiÖn t¹i lÊy mét h¯ng ho¸ t­¬ng lai”. Trong sù trao ®æi nµy, yÕu tè thêi gian xen lÉn, còng v× sù xen lÉn ®ã sù trao ®æi nµy mang theo sù bÊt tr¾c vµ rñi ro. V× vËy tÝn dông dùa vµo sù tÝn nhiÖm lÉn nhau, vµ ngµy nay c¸c nghiÖp vô tÝn dông ®· ®-îc chuyªn nghiÖp bëi c¸c ng©n hµng. 2. Ph©n lo¹i ViÖc ph©n lo¹i tÝn dông kh¸ cÇn thiÕt sÏ hç trî cho môc ®Ých qu¶n lý cña ng©n hµng. *Dùa vµo kú h¹n c¸c kho¶n tÝn dông: thêi h¹n giao vèn cho kh¸ch hµng sö dông. TÝn dông ng¾n h¹n: d-íi 12 th¸ng sö dông ®Çu t- vµo tµi s¶n l-u ®éng, tÝn dông trung h¹n tõ 1 n¨m ®Õn 3 n¨m. 1 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368 TÝn dông dµi h¹n lín h¬n 3 n¨m hoÆc 5 n¨m, trong mét kho¶ng thêi gian dµi c¸c NHTM kh«ng cho vay dµi h¹n, thËm chÝ kh«ng cho vay trung h¹n bëi v× thiÕu c¸c c«ng cô qu¶n lý rñi ro, vµ nhÊt lµ thiÕu nguån vèn l©u dµi vµ khã huy ®éng vèn. C¸c nghiÖp vô d¯i h¹n n¯y ®­îc c¸c tæ chøc “chuyªn ng¯nh” tù do ho¹t ®éng víi c¸c nguån vèn vay chñ yÕu qua ph¸t hµnh tr¸i phiÕu vµ tµi trî cho ®Çu t- qua huy ®éng tiÕt kiÖm gi¸n tiÕp. NHTM gi÷ vai trß trung gian gi÷a thÞ tr-êng tµi chÝnh vµ doanh nghiÖp. ChØ b¾t ®Çu tõ nh÷ng n¨m 70 c¸c ng©n hµng th-¬ng m¹i míi b¾t ®Çu ho¹t ®éng cã hiÖu qu¶ trong lÜnh vùc c¸c nghiÖp vô dµi h¹n nh-ng ®Ó ®¸p øng nhu cÇu cña kh¸ch hµng 1 c¸ch tèt nhÊt, c¸c ng©n hµng th-¬ng m¹i dÇn chó ý tíi phÇn thÞ tr-êng cho vay dµi h¹n. *Theo tÝnh chÊt ®¶m b¶o kho¶n vay - TÝn dông cã ®¶m b¶o. - TÝn dông kh«ng ®¶m b¶o. §Ó nhËn ®-îc vèn ng-êi vay ph¶i ký hîp ®ång tÝn dông, c¸c b-íc hoµn thµnh mét hîp ®ång tÝn dông lµ: + KiÓm tra kh¶ n¨ng vay vµ kh¶ n¨ng chi tr¶ cña ng-êi vay. + KÝ hîp ®ång tÝn dông. + KÝ hîp ®ång ®¶m b¶o tÝn dông. §¶m b¶o tiÒn vay cã ý nghÜa quan träng v× xÐt cho cïng ®¶m b¶o tiÒn vay lµ ®¶m b¶o lîi nhuËn cho ng©n hµng, trªn thùc tÕ c¸c lo¹i quan träng nhÊt cña ®¶m b¶o tÝn dông gåm cã: +B¶o l·nh: hîp ®ång cam kÕt ®¬n ph-¬ng mµ ng-êi b¶o l·nh cam kÕt víi ng-êi cho vay sÏ chi tr¶ kho¶n nî cña ng-êi vay khi cÇn thiÕt. +§¶m b¶o: ®©y lµ ho¹t ®éng cña ®¹i lý kinh tÕ nã kh¸c víi b¶o l·nh lµ nã kh«ng bæ sung cho giao dÞch chÝnh. 2 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368 Trong ho¹t ®éng ng©n hµng kh«ng Ýt tr-êng hîp ng-êi vay ph¶i cã cam kÕt ®¶m b¶o tr¶ nî cña ng©n hµng kh¸c. Khi cÊp ®¶m b¶o, ng©n hµng sÏ lµ ng-êi ®¶m b¶o ®èi víi ng-êi cho vay, chi tr¶ sè tiÒn nhÊt ®Þnh khi x¶y ra tr-êng hîp ®¶m b¶o. +CÇm cè giÊy tê cã gi¸ trÞ hµng ho¸ vµ tµi s¶n kh¸c: QuyÒn cÇm cè: yªu cÇu vËt chÊt ®èi ®éng s¶n cña ng-êi kh¸c hoÆc yªu cÇu ®-îc quyÒn nhËn kho¶n båi th-êng tõ viÖc b¸n tµi s¶n cÇm cè, nÕu ng-êi vay nî kh«ng tr¶ ®-îc nî. ViÖc cÇm cè nµy kh«ng nh÷ng tr¶ ®ñ nî mµ cßn c¶ sè l·i tiÒn vay vµ sè tiÒn béi -íc tr¶ do kh«ng thùc hiÖn ®-îc cam kÕt. QuyÒn cÇm cè quy ®Þnh tµi s¶n cÇm cè theo sù ®ång ý cña ng-êi vay vµ cho vay ph¶i ®-îc chuyÓn cho ng-êi cho vay lµ ng-êi së h÷u trùc tiÕp, cßn ng-êi vay chØ cßn lµ ng-êi së h÷u gi¸n tiÕp tµi s¶n cÇm cè. Trong ho¹t ®éng ng©n hµng ®iÒu ®ã cã nghÜa lµ ng-êi vay kh«ng cßn quyÒn sö dông, khi ng-êi vay kh«ng thùc hiÖn ®-îc cam kÕt th× ng©n hµng cã thÓ b¸n tµi s¶n ®ã. + ChuyÓn tµi s¶n ®¶m b¶o. - Ng©n hµng cã quyÒn së h÷u ®èi víi tµi s¶n cÇm cè nh-ng ®ång thêi chuyÓn cho ng-êi vay ®¶m b¶o ®ã ®Ó hä tiÕp tôc sö dông. + Nh-îng l¹i c¸c yªu cÇu chi tr¶ vµ c¸c ho¸ ®¬n: NÕu ng-êi vay cã c¸c yªu cÇu chi tr¶ ®èi víi ng-êi thø 3, th× hä nh-îng l¹i cho ng©n hµng lµm ®¶m b¶o tÝn dông. CÇm cè bÊt ®éng s¶n : CÇm cè nhµ cöa cã tÇm quan träng kh¸ lín . Nh-ng ng©n hµng cã thÓ dùa vµo uy tÝn cña kh¸ch hµng ®Ó cho vay kh«ng cÇn b¶o ®¶m. Cho vay kh«ng cÇn b¶o ®¶m ®ang lµ mét th¸ch thøc ®èi víi ngµnh ng©n hµng. 3 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368 *Dùa vµo h×nh th¸i tån t¹i cña vèn tÝn dông ta cã thÓ ph©n lo¹i thµnh: tÝn dông b»ng tiÒn vµ tÝn dông b»ng hiÖn vËt. TÝn dông b»ng hiÖn vËt tøc lµ vèn tÝn dông tån t¹i d-íi h×nh thøc hiÖn vËt; cã thÓ c¸c doanh nghiÖp mua b¸n chÞu gi÷a nhau hoÆc thuª tµi s¶n… H×nh thøc tÝn dông nµy cã ®é an toµn kh¸ cao, v× ng-êi cho vay n¾m së h÷u vÒ mÆt ph¸p lý ®-îc ph¸p luËt b¶o vÖ, tµi s¶n cã tÝnh láng kÐm, khã chuyÓn ®æi, v× vËy cã thÓ hiÖn vËt dÔ dµng thu håi khi cÇn thiÕt. ii. tÝn dông ng©n hµng 1. Vai trß cña tÝn dông TÝn dông sÏ ®¸p øng nhu cÇu vÒ vèn trong ho¹t ®éng x©y dùng kinh doanh. C¸c ng©n hµng sÏ ®ãng vai trß trung gian thu hót nguån vèn t¹m thêi nhµn rçi trong x· héi ®Ó ®¸p øng nh÷ng nhu cÇu ®Çu t- vÒ x©y dùng vµ kinh doanh, tøc lµ ®· chuyÓn vèn tõ nh÷ng ng-êi kh«ng cã c¬ héi ®Çu t- sinh lîi tíi nh÷ng ng-êi cã c¬ héi. TÝn dông ®¶m b¶o nhu cÇu tiªu dïng c¸ nh©n trong x· héi, ng-êi tiªu dïng cã thÓ chän thêi ®iÓm ®Ó mua s¾m tèt nhÊt, cung cÊp vèn cho nh÷ng ng-êi cã nhu cÇu mua c¸i hä cÇn, kh«ng cÇn ph¶i chê ®Õn khi tiÕt kiÖm ®ñ mãn tiÒn ®Ó mua. C¸c tæ chøc tÝn dông khi cho kh¸ch hµng vay vèn muèn vèn ®-îc sö dông ®óng môc ®Ých cã hiÖu qu¶, ph¶i gi¸m s¸t qu¸ tr×nh ho¹t ®éng cña kh¸ch hµng, sÏ gãp phÇn n©ng cao hiÖu qu¶ ho¹t ®éng kinh doanh cña kh¸ch hµng còng nh- toµn bé ho¹t ®éng kinh tÕ chung cña nÒn kinh tÕ quèc d©n. Khi tÝn dông ®-îc chuyªn nghiÖp ho¸ chi phÝ ®Ó vay vèn sÏ gi¶m thiÓu, tiÕt kiÖm chi phÝ l-u th«ng, æn ®Þnh thÞ tr-êng. Ng©n hµng sÏ cã rÊt nhiÒu nh÷ng h×nh thøc huy ®éng vèn: tÝn phiÕu, th-¬ng phiÕu, cæ phÇn. C¸c h×nh thøc ®Çu t- còng rÊt ®a d¹ng, ®Çu t- vµo x©y dùng c¬ b¶n cho vay ng¾n h¹n trung h¹n dµi h¹n. 4 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368 TÝn dông c¸i thiÖn ®êi sèng kinh tÕ cña mçi ng-êi trong x· héi, nÒn kinh tÕ t¨ng tr-ëng, ph¸t triÓn. 2. C¸c lo¹i tÝn dông ng©n hµng TÝn dông ng©n hµng lµ tÝn dông cã sù tham gia cña c¸c ng©n hµng ®ãng vai trß lµ c¸c trung gian trong tÝn dông. Ho¹t ®éng theo h×nh thøc vay ®Ó cho vay. Vèn tÝn dông ng©n hµng d-íi h×nh thøc tiÒn tÖ, ®· ®-îc gi¶i phãng ra khái qu¸ tr×nh s¶n xuÊt. Vai trß trung gian cña ng©n hµng lµ tÊt yÕu bëi v× cã nhu cÇu vÒ vèn, cã vèn t¹m thêi nhµn rçi sÏ xuÊt hiÖn vai trß trung gian tµi chÝnh cña ng©n hµng. Qu¸ tr×nh vËn ®éng cña vèn tÝn dông t-¬ng ®èi ®éc lËp víi sù vËn ®éng cña qu¸ tr×nh s¶n xuÊt kinh doanh. Víi nh÷ng ®Æc ®iÓm trªn, tÝn dông cã thÓ ®¸p øng ®-îc nhu cÇu c¶ vÒ khèi l-îng, sè l-îng, thêi gian. Vèn tÝn dông cã thÓ chuyÓn ®æi ®a d¹ng gi÷a c¸c ngµnh nghÒ kh¸c nhau, bëi nã cã tÝnh láng cao. TÝn dông cã ®é rñi ro t-¬ng ®èi cao. Cïng víi sù ph¸t triÓn cña x· héi, c¸c h×nh thøc tÝn dông kh¸c nhau dÇn ®-îc h×nh thµnh vµ ngµy cµng ®-îc hoµn thiÖn vµ ®a d¹ng ho¸. §©y chÝnh lµ biÓu hiÖn cña ng©n hµng kh«ng nh÷ng thÝch nghi víi nhu cÇu cña t¸i s¶n xuÊt mµ cßn thu hót nhiÒu nhÊt kh¸ch hµng b»ng viÖc ®a d¹ng ho¸ c¸c lÜnh vùc tÝn dông. §©y lµ mét vµi nÐt rÊt c¬ b¶n vÒ c¸c h×nh thøc tÝn dông ng©n hµng. 1. TÝn dông v·ng lai - TÝn dông mµ ng©n hµng cÊp cho kh¸ch hµng cña m×nh b»ng néi tÖ hoÆc ngo¹i tÖ theo nhu cÇu cña kh¸ch hµng cã thÓ ®-îc sö dông nh-ng kh«ng v-ît qu¸ sè tiÒn tèi ®a quy ®Þnh trong hîp ®ång. ViÖc tÝnh sè d- c¸c kho¶n 5 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368 nép vµ rót khái tµi kho¶n ®-îc tiÕn hµnh sau nh÷ng thêi gian quy ®Þnh trong hîp ®ång, ®ång thêi thanh to¸n c¸c kho¶n chi tr¶ tÝn dông trªn tµi kho¶n thèng nhÊt cña ng©n hµng. Kh¸ch hµng cña ng©n hµng cã quan hÖ th-¬ng m¹i víi nhiÒu b¹n hµng lµ ng-êi cung cÊp còng nh- ng-êi mua gi÷a hä th-êng xuyªn ph¸t sinh nh÷ng cam kÕt vµ c¸c yªu cÇu tiÒn tÖ mµ khèi l-îng cã thÓ thay ®æi. Ng©n hµng nhËn tiÕn hµnh c¸c thanh to¸n vÒ c¸c yªu cÇu vµ c¸c cam kÕt th-êng xuyªn cña hä ®Ó hîp lý ho¸ chu chuyÓn chi tr¶ cña kh¸ch hµng. Tr-êng hîp x¶y ra lµ c¸c kho¶n nî t¹m thêi cña kh¸ch hµng v-ît c¸c kho¶n thu cña hä vµ trªn tµi kho¶n kh«ng cã vèn ®Ó bï ®¾p chªnh lÖch ®ã, nÕn kh¸ch hµng ph¶i ký kÕt hîp ®ång víi ng©n hµng vÒ viÖc xin cÊp tÝn dông v·ng lai. Kh¸ch hµng cã thÓ th-êng xuyªn sö dông toµn bé sè tiÒn ®· tho¶ thuËn trong hîp ®ång, hoÆc kh«ng sö dông trong mét thêi gian dµi v× c¸c kho¶n thu th-êng xuyªn bï ®¾p c¸c kho¶n nî ph¸t sinh cña chñ tµi kho¶n. TÝn dông v·ng lai ®-îc sö dông tuú thuéc vµo t×nh h×nh tµi chÝnh cña kh¸ch hµng. Theo quan ®iÓm kh¶ n¨ng sö dông th× tÝn dông v·ng lai lµ tÝn dông trung h¹n vµ dµi h¹n. TÝn dông v·ng lai ®-îc cÊp chñ yÕu ®Ó bæ sung vèn cho s¶n xuÊt vµ l-u th«ng th-êng xuyªn . TÝn dông v·ng lai cã thÓ cÊp cho kh¸ch hµng d-íi c¸c h×nh thøc kh¸c nhau: tiÒn mÆt, chuyÓn tiÒn chi tr¶ tÝn phiÕu, mua giÊy tê cã gi¸… 2. TÝn dông chÊp nhËn TÝn dông chÊp nhËn liªn quan ®Õn th-¬ng phiÕu. TÝn dông chÊp nhËn lµ tÝn dông mµ ng©n hµng chÊp nhËn chuyÓn tiÒn mµ kh¸ch hµng lËp cho m×nh víi ®iÒu kiÖn kh¸ch hµng hoµn tr¶ tiÒn vay khi th-¬ng phiÕu tíi h¹n chi tr¶. Nh- vËy ng©n hµng cã thÓ chi tr¶ hoÆc kú phiÕu ®-îc xuÊt tr×nh. ViÖc chÊp nhËn cña c¸c ng©n hµng lín th-êng lµ ®¶m b¶o ch¾c ch¾n khi chuyÓn kú phiÕu cho ng-êi thø ba ng-êi ph¸t hµnh kû phiÕu cã thÓ sö dông kú phiÕu víi c¸c môc ®Ých kh¸ch nhau, nh- ®Ó chi tr¶ hµng ho¸ ®Ó chiÕt khÊu ë c¸c ng©n hµng kh¸c ®«i khi kú phiÕu n»m l¹i ng©n hµng ®· chÊp nhËn nã hoÆc ®-îc chiÕt 6 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368 khÊu ngay sau khi chÊp nhËn cïng mét ng©n hµng cã thÓ thùc hiÖn 2 nghiÖp vô nèi tiÕp nhau: chÊp nhËn vµ chiÕt khÊu kú phiÕu. TÝn dông chÊp nhËn thuéc nhãm tÝn dông ng¾n h¹n. 3. TÝn dông thÕ chÊp -TÝn dông thÕ chÊp lµ kho¶n tÝn dông ng¾n h¹n ®-îc thÕ chÊp b»ng bÊt ®éng s¶n hoÆc tr¸i quyÒn khi cÊp tÝn dông thÕ chÊp ®-îc ®¸nh gi¸ kh«ng theo gi¸ trÞ ®Çy ®ñ mµ bÞ chiÕt khÊu tuú thuéc vµo lo¹i ®éng s¶n vµ rñi ro tiªu thô ®éng s¶n ®ã. C¸c lo¹i thÕ chÊp quan träng nhÊt cã: a. TÝn dông thÕ chÊp c¸c giÊy tê cã gi¸ §©y lµ h×nh thøc quan träng nhÊt bëi v× nghiÖp vô nhËn thÕ chÊp vµ ®¸nh gi¸ c¸c giÊy tê cã gi¸ kh«ng phøc t¹p. b. TÝn dông thÕ chÊp hµng ho¸ H×nh thøc nµy rÊt th«ng dông th-êng c¸c ng©n hµng th-¬ng m¹i cho phÐp kh¸ch hµng göi hµng ë kho cña m×nh vµ hµng ®ã dïng ®Ó ®¶m b¶o nh÷ng sè tiÒn ng©n hµng øng cho kh¸ch hµng. c. TÝn dông thÕ chÊp kim lo¹i quý HiÖn nay Ýt ®-îc sö dông, vËt thÕ chÊp th-êng lµ nh÷ng ®ång tiÒn vµng, thái b¹c, b¹ch kim, gi¸ thÕ chÊp th-êng lµ 95% gi¸ hiÖn hµnh. d. TÝn dông thÕ chÊp c¸c yªu chi tr¶ VËt thÕ chÊpp lµ c¸c yªu cÇi tµi chÝnh kh¸c nhau nh-: tiÒn göi tiÕt kiÖm, b¶o hiÓm, yªu cÇu chi tr¶ l-¬ng, cÇm cè bÊt ®éng s¶n. 4. TÝn dông ®-îc hoµn tr¶ b»ng c¸c phÇn b»ng nhau trong n¨m. a. TÝn dông tr¶ dÇn: chñ yÕu lµ tÝn dông trung h¹n, tÝn dông tiªu dïng, lo¹i tÝn dông nµy cßn ®-îc sö dông trong du lÞch. + Lo¹i “A” ®©y l¯ kho°n vay trùc tiÕp còng ®-îc tr¶ trùc tiÕp cña kh¸ch hµng ®èi víi ng©n hµng , tiÒn còng ®-îc tr¶ trùc tiÕp cho ng©n hµng. 7 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368 + Lo¹i “B” ng©n h¯ng cho kh¸ch h¯ng vay cã sù kÕt hîp chÆt chÏ víi th-¬ng nghiÖp. Ng-êi mua chØ nép 20-30% gi¸ trÞ hµng ho¸, sè cßn l¹i sÏ ®-îc ng©n hµng cho vay. Ng©n hµng vµ th-¬ng nghiÖp sÏ kÝ kÕt hîp ®ång vÒ viÖc cÊp tÝn dông tr¶ dÇn. Hîp ®ång nµy buéc ng©n hµng chuyÓn cho th-¬ng nghiÖp 80% gi¸ trÞ hµng ho¸, sè tiÒn 20% do kh¸ch hµng nép ®-îc gi÷ t¹i ng©n hµng ®-îc dïng lµm ®¶m b¶o tÝn dông. Sau khi kh¸ch hµng tr¶ hÕt nî, ng©n hµng sÏ chuyÓn sè tiÒn (20%) cho cöa hµng. Trong tr-êng hîp kh¸ch hµng kh«ng cã kh¶ n¨ng chi tr¶ cöa hµng sÏ chÞu tr¸ch nhiÖm vÒ c¸c kho¶n vay. + Lo¹i “C” cã sö dông kú phiÕu, ng­êi mua nép 25-40% gi¸ trÞ hµng ho¸, sè cßn l¹i ®-îc lËp c¸c kú phiÕu. b. TÝn dông nhá - Chñ yÕu lµ tÝn dông tiªu dïng kh¸ch hµng lµ ng-êi cã thu nhËp v÷ng ch¾c, kho¶n vay nµy kh«ng cÇn ký hîp ®ång tÝn dông. Ng-êi vay xuÊt tr×nh ho¸ ®¬n mua hµng vµ giÊy tr¶ l-¬ng. 5. TÝn dông b¶o l·nh - B¶o l·nh thùc ra kh«ng ph¶i lµ cho vay v× ng-êi b¶o l·nh kh«ng hÒ øng tiÒn mµ chØ nhËn b¶o ®¶m cho ng-êi cã nî ®èi víi chñ nî th«i. ChØ khi nµo con nî kh«ng tr¶ ®-îc nî míi ph¶i tr¶ nî hé. Sù b¶o l·nh th-êng ®-îc ¸p dông trong nh÷ng tr-êng hîp mµ mét th-¬ng gia muèn mua chÞu mét th-¬ng gia kh¸c. VÝ dô mét th-¬ng gia ViÖt Nam muèn mua chÞu mét th-¬ng gia Ph¸p, vµ ph¶i ký mét th-¬ng phiÕu nh-ng ng-êi b¸n ng©n ng¹i r»ng th-¬ng gia ViÖt Nam kh«ng tr¶ ®-îc nî buéc th-¬ng gia ViÖt Nam ph¶i ®-îc 1 ng©n hµng b¶o l·nh. B¶o l·nh lµ mét hµnh vi cã thÓ gÆp nhiÒu rñi ro, ®Ó b¶o l·nh ng©n hµng ph¶i nghiªn cøu thËn träng uy tÝn vµ n¨ng lùc tµi chÝnh cña kh¸ch hµng. B¶o l·nh th-êng ®-îc thùc hiÖn trong c¸c tr-êng hîp sau: 8 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368 +B¶o l·nh ®Ó kh¸ch hµng cã thÓ ®i vay ng©n hµng kh¸c, ®Æc biÖt vay c¸c ng©n hµng n-íc ngoµi. + B¶o l·nh vÒ ®ãng thuÕ cho nhµ n-íc + Bµo l·nh vÒ c¸c hîp ®ång ®Êu thÇu. TÝn dông b¶o l·nh cã thÓ lµ dµi h¹n vµ ng¾n h¹n. 6. C¸c nghiÖp vô liªn kÕt tÝn dông. - Trong ho¹t ®éng thùc tiÔn cña ng©n hµng kh«ng Ýt c¸c tr-êng hîp møc vay (hoÆc møc rñi ro) mµ mét ng©n hµng kh«ng tù m×nh ®¶m ®-¬ng næi. CÇn cã sù liªn kÕt gi÷a c¸c ng©n hµng, Trong liªn kÕt ®ã cã mét ng©n hµng ®øng ra lµm ®Çu mèi ®µm ph¸n víi kh¸ch hµng theo ®iÒu kiÖn cña c¸c ng©n hµng liªn kÕt ®-a ra, ký hîp ®ång tÝn dông, thu hót vèn cña c¸c ng©n hµng liªn kÕt vµ chuyÓn giao cho kh¸ch hµng thu nî vµ chia l·i. Sù liªn kÕt nµy ®-îc gi¶i t¸n sau mçi hîp ®ång, song còng cã sù liªn kÕt l©u dµi ®-îc triÖu tËp l¹i khi cã mét hîp ®ång lín. iii. chÊt l-îng tÝn dông c¸c nh©n tè ¶nh h-ëng ®Õn chÊt l-îng tÝn dông cña c¸c ng©n hµng th-¬ng m¹i trong nÒn kinh tÕ thÞ tr-êng. Ho¹t ®éng tÝn dông ng©n hµng ®ãng vai trß quan träng ®èi víi sù ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi cña ®Êt n-íc, lµ nguån thu quan träng trong ho¹t ®éng kinh doanh cña toµn ngµnh ng©n hµng. ChÊt l-îng tÝn dông cµng cao thÓ hiÖn møc ®ãng gãp cña mét ho¹t ®éng ng©n hµng ®èi víi x· héi cµng lín. ChÊt l-îng tÝn dông cao lµ ®iÒu kiÖn tr-íc hÕt ®¶m b¶o cho sù tån t¹i vµ ph¸t triÓn cña ngµnh ng©n hµng. 1. ChÊt l-îng tÝn dông NhiÒu ý kiÕn cho r»ng chÊt l-îng tÝn dông chÝnh lµ kÕt qu¶ cña c¸c kho¶n tÝn dông ®-îc thùc hiÖn trän vÑn, ng-êi vay thùc hiÖn ®óng c¸c cam kÕt vay tiÒn, ng©n hµng thu ®-îc c¶ gèc lÉn l·i ®óng h¹n. 9 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368 ý kiÕn trªn còng ®óng nh-ng kh«ng mang ý bao qu¸t. ChÊt l-îng tÝn dông thÓ hiÖn b»ng lîi Ých cña nguån thu nhËp cña nguån lîi nhuËn bao gåm lîi Ých h÷u h×nh vµ lîi Ých v« h×nh vµ lîi Ých kinh tÕ x· héi. 2. C¸c yÕu tè cÊu thµnh chÊt l-îng tÝn dông. a. Vèn tiÒn tÖ kh¶ dông - Bao gåm vèn tù cã, vèn chñ së h÷u, vèn huy ®éng. Vèn huy ®éng lµ bé phËn chñ lùc quan träng nhÊt trong nguån vèn kh¶ dông cña ng©n hµng. Ng©n hµng ®i vay ®Ó cho vay. V× vËy ®Ó huy ®éng vèn t¹o nguån vèn kh¶ dông hïng hËu ®¸p øng nhu cÇu kh¸ch hµng tõ ®ã më réng tÝn dông vµ qua ®ã n©ng cao chÊt l-îng tÝn dông. ViÖc huy ®éng vèn ¶nh h-ëng trùc tiÕp bëi: møc l·i suÊt møc l¹m ph¸t, chÊt l-îng dÞch vô vµ uy tÝn ng©n hµng. b. Dù tr÷ b¾t buéc Do ng©n hµng nhµ n-íc quy ®Þnh vÒ c«ng cô ®iÒu chØnh l-îng cung øng tiÒn tÖ, c¸c ng©n hµng cã tr¸ch nhiÖm ph¸p lý quy ®Þnh ph¶i thùc hiÖn ®Çy ®ñ vÒ l-îng dù tr÷ b¾t buéc ký göi t¹i ng©n hµng nhµ n-íc. Tû lÖ dù tr÷ b¾t buéc lµm gi¶m l-îng vèn tiÒn tÖ kh¶ dông vµ lµ ph¸p lÖnh kh«ng thÓ tho¸i th¸c. c. Vèn thanh kho¸n hiÖn hµnh - C¸c ng©n hµng th-¬ng m¹i lu«n ph¶i ®Ó dµnh vèn thanh kho¶n hiÖn hµnh tõ vèn tiÒn tÖ kh¶ dông ®Ó ®¸p øng nhu cÇu thanh to¸n tr-íc m¾t cho ng-êi göi tiÒn. - Møc vèn thanh kho¶n ph¶i ®-îc tÝnh to¸n ®óng ®¶m b¶o, kh«ng l·ng phÝ vèn kh¶ dông, ®ång thêi kh«ng g©y ra t×nh tr¹ng c¨ng th¼ng, thiÕu hôt vèn thanh to¸n. d. Nî khã ®ßi kh«ng cã kh¶ n¨ng thu håi. 10 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368 §©y lµ yÕu tè nguy hiÓm lµm xÊu chÊt l-îng tÝn dông ng©n hµng, cã thÓ dÉn tíi ng©n hµng bÞ mÊt ng-êi, mÊt cña, bÞ sËp tiÖm. ChÊt l-îng tÝn dông ng©n hµng cao nhÊt lµ khi ng©n hµng kh«ng cã nî khã ®ßi. e. Dù phßng rñi ro: Theo th«ng lÖ chung quèc tÕ hµng n¨m ng©n hµng kiÓm kª vµ ®¸nh gi¸ l¹i chÊt l-îng tÝn dông ®èi víi tæng d- nî. NÕu c¸c kho¶n vay ®· qua h¹n kh«ng cã kh¶ n¨ng thu håi ph¶i ®-îc trÝch quü dù phßng rñi ro ®Ó bï ®¾p mét phÇn hoÆc toµn bé, tuú theo tÝnh chÊt cña kho¶n nî khi sè nî khi sè nî ®· ®-îc bï ®¾p sau ®ã l¹i thu ®-îc nî sÏ ®-îc coi lµ thu nhËp cña ng©n hµng. Dù phßng rñi ro cã tr-êng hîp kh¸ lín lµm cho vèn kh¶ dông cña ng©n hµng sôt gi¶m nghiªm träng. f. L·i suÊt tÝn dông ng©n hµng ë n-íc ta, c¸c ng©n hµng th-¬ng m¹i ph¶i thùc hiÖn l·i suÊt cho vay n»m trong l·i suÊt trÇn cña ng©n hµng nhµ n-íc kh«ng ®-îc vËn dông t¨ng l·i suÊt v-ît trÇn nµy. HiÖn nay chóng ta ®ang ®i t×m vµ tiÕn tíi sÏ thùc hiÖn l·i suÊt c¬ b¶n ®Ó t¨ng tÝnh c¹nh tranh vµ tÝnh chñ ®éng trong kinh doanh cña c¸c ng©n hµng. g. Thêi h¹n cho vay Thêi h¹n cho vay ¶nh h-ëng trùc tiÕp ®Õn l·i suÊt vµ møc tiÒn vay. ViÖc tÝnh to¸n vµ x¸c ®Þnh thêi h¹n cho vay lµ rÊt quan träng, ¶nh h-ëng trùc tiÕp ®Õn nguån thu lîi nhuËn cña ng©n hµng. Ng©n hµng ph¶i tÝnh to¸n sao cho thêi h¹n vay phï hîp víi chu kú s¶n xuÊt kinh doanh, t¹o ®iÒu kiÖn cho bªn vay tr¶ nî ®óng h¹n. Thêi h¹n cho vay cña nhiÒu kho¶n tÝn dông ®-îc liªn tôc hµi hoµ, h¹n chÕ thêi gian ®äng vèn, vèn kh¶ dông kh«ng sinh lêi. Sau khi ®¸nh gi¸ s¬ bé c¸c yÕu tè cÊu thµnh chÊt l-îng tÝn dông ta cã thÓ ®i ®Õn kÕt luËn cã 3 nh©n tè chÝnh ¶nh h-ëng tíi chÊt l-îng tÝn dông lµ: - Ng©n hµng th-¬ng m¹i - Kh¸ch hµng 11 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368 - M«i tr-êng vÜ m«. 3. C¸c nh©n tè ¶nh h-ëng ®Õn chÊt l-îng tÝn dông cña c¸c ng©n hµng th-¬ng m¹i trong nÒn kinh tÕ thÞ tr-êng. 3.1. C¸c ng©n hµng th-¬ng m¹i Nh- ë phÇn trªn ta ®· xem xÐt, ng©n hµng th-¬ng m¹i lµ tæ chøc thùc hiÖn viÖc ®i vay ®Ó cho vay. V× vËy kh¶ n¨ng huy ®éng vèn ®¸p øng nhu cÇu cña kh¸ch hµng lµ nh÷ng tiªu thøc ®Ó ®¸nh gi¸ kh¶ n¨ng cña mét ng©n hµng. ChuyÓn sang c¬ chÕ thÞ tr-êng vµ chÊp nhËn sù c¹nh tranh kh«ng chØ trong n-íc mµ cßn trªn ph¹m vi toµn thÕ giíi. V× vËy c¸c doanh nghiÖp cÇn ph¶i ®Çu t- nghiªn cøu, ph¸t triÓn ®æi míi trang thiÕt bÞ kü thuËt. C¸c doanh nghiÖp cÇn cã mét nguån vèn ®Ó gi¶i quyÕt vÊn ®Ò trªn. T¹i sao ng©n hµng cã thÓ ®¶m b¶o ®-îc tr¸ch nhiÖm nµy? bëi v× ng©n hµng cã kh¶ n¨ng: +Kh¶ n¨ng tËp hîp vèn: trªn thùc tÕ nhiÒu c¸ nh©n vµ tæ chøc cã tiÒn ®· t×m c¸ch ®Çu t- vèn cña m×nh vµo c¸c ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh sinh lêi song ®· vÊp ph¶i nh÷ng h¹n chÕ do vèn cña hä kh«ng ®¸p øng ®-îc nhu cÇu vèn cña nh÷ng ng-êi cÇn vèn (nhu cÇu nµy bao gåm: yÕu tè vÒ sè l-îng thêi gian….). §Æc biÖt trªn thÞ tr-êng vèn quy m« kinh tÕ chØ cã thÓ ®¹t ®-îc b»ng c¸ch tËp hîp nh÷ng sè tiÒn nhá thµnh nh÷ng sè tiÒn lín ®Ó nh»m ®¸p øng nhu cÇu ng-êi vay. §iÓm kh¸c nhau c¬ b¶n trong nguån vèn cña NHTM víi c¸c doanh nghiÖp phi tµi chÝnh lµ NHTM kinh doanh chñ yÕu b»ng nguån vèn huy ®éng tõ nÒn kinh tÕ cßn c¸c doanh nghiÖp ho¹t ®éng trªn nguån vèn tù cã lµ chÝnh. §Ó ®¸nh gi¸ nguån vèn cña mét ng©n hµng chóng ta sö dông 2 chØ sè: ChØ sè 1 = Vèn huy ®éng Vèn tù cã x 100 Sè d- tõng lo¹i tiÒn göi ChØ sè 2 = Tæng vèn huy ®éng x 100 12 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368 ChØ sè 1 cho phÐp ta x¸c ®Þnh kh¶ n¨ng vµ quy m« thu hót vèn tõ nÒn kinh tÕ cña NHTM chØ sè 2 lµ chØ sè c¬ cÊu vèn huy ®éng. Bªn c¹nh viÖc huy ®éng vèn d-íi d¹ng tiÒn göi, c¸c NHTM cßn cã thÓ thu hót vèn d-íi d¹ng ®i vay. Khi thiÕu vèn kinh doanh ng©n hµng cã thÓ ®i vay NHTm, c¸c tæ tÝn dông trong n-íc, tæ chøc tÝn dông n-íc ngoµi…ng©n hµng th-¬ng m¹i (NHTM) cã thÓ vay vèn c¸c tæ chøc tÝn dông trong n-íc vµ n-íc ngoµi vµ chi phÝ ng©n hµng ph¶i tr¶ lín h¬n vèn huy ®éng trùc tiÕp tõ nÒn kinh tÕ d-íi d¹ng tiÒn göi tiÕt kiÖm hoÆc tiÒn göi cña c¸c tæ chøc kinh tÕ. C¸c ng©n hµng th-¬ng m¹i chØ ®i vay khi ph¶i ®èi phã víi nh÷ng rñi ro vÒ thanh kho¶n, ngo¹i hèi. C¸c NHTM cã thÓ vay vèn ë NHNN theo quy ®Þnh cña NHNN, c¸c NHNN tØnh thµnh phè chØ ®-îc xÐt cho vay thanh to¸n bï trõ cßn nh÷ng kho¶n vay kh¸c ph¶i do ng©n hµng trung -¬ng quy ®Þnh. VÒ ng©n hµng TW muèn tËp trung qu¶n lý nh»m kiÓm so¸t chÆt chÏ khèi l-îng tiÒn l-u th«ng. Song viÖc lµm nµy g©y khã kh¨n cho NHTM v× nÕu muèn nhËn ®-îc vèn vay, NHTM ph¶i tèn nhiÒu thêi gian vµ chi phÝ trong khi ®ã ®iÒu kiÖn kinh doanh kh«ng cho phÐp chê ®îi. Sè l-îng nh÷ng ng©n hµng th-¬ng m¹i vay vèn cña NHNN kh«ng nhiÒu. Ngoµi ra, NHTM cã thÓ vay c¸c tæ chøc tÝn dông n-íc ngoµi, vèn vay lµ nh÷ng ngo¹i tÖ m¹nh. §Ó vay ®-îc vèn cña tæ chøc tÝn dông n-íc ngoµi, NHTM ph¶i lµ doanh nghiÖp cã uy tÝn, ho¹t ®éng ®a d¹ng, quan hÖ quèc tÕ tèt, c«ng nghÖ ng©n hµng tiªn tiÕn… míi ®-îc sù ®ång ý cña NHNN. MÆc dï ®iÒu kiÖn ®Ó ®-îc cÊp tÝn dông cña NH n-íc ngoµi rÊt khã kh¨n nh-ng nÕu ®-îc cÊp ng©n hµng sÏ nhËn ®-îc sè vèn lín víi l·i suÊt thÊp (l·i suÊt ngo¹i tÖ), chi phÝ giao dÞch nhá. HiÖu qu¶ cuèi cïng lµ chi phÝ b×nh qu©n trªn mét ®ång vèn nhá h¬n rÊt nhiÒu so víi chi phÝ ph¶i tr¶ cho mét ®ång vèn huy ®éng trong n-íc. 13 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368 §©y lµ mét sè tr-êng hîp c¸ biÖt, v× vËy huy ®éng vèn trong n-íc rÊt quan träng. HiÖn nay, n-íc ta vÉn ch-a hoµn chØnh ®-îc mét l·i suÊt c¬ b¶n. Møc l¹m ph¸t còng ®-îc khèng chÕ bëi chÝnh s¸ch vÜ m« cña nhµ n-íc. V× vËy, ®Ó n¾m ®-îc phÇn th¾ng trong huy ®éng vèn th× ng©n hµng cÇn cã uy tÝn cao, chÊt l-îng dÞch vô tèt. §Ó n©ng cao ®-îc chÊt l-îng tÝn dông c¸c tÝn dông c¸c ng©n hµng cÇn ph¶i nhËn biÕt ®-îc nh÷ng thÕ m¹nh mµ b¶n th©n cña ng©n hµng m×nh ®Ó thu hót kh¸ch hµng. +VÞ thÕ do ®Þa ®iÓm vÞ trÝ ho¹t ®éng: nÕu mét ng©n hµng ®Æt trô së ë c¹nh mét ng©n hµng kh¸c cã nhiÒu -u thÕ hoÆc n¬i ®Æt trô së kh«ng phï hîp, th× viÖc kinh doanh sÏ kh¸ khã kh¨n. VÞ trÝ ®Æt trô së ph¶i phï hîp víi quy m« ho¹t ®éng kinh doanh lµ nh÷ng vÞ trÝ tËp trung d©n c-, gÇn nh÷ng trung t©m th-¬ng m¹i lín. + BÒ dµy ho¹t ®éng cña ng©n hµng sÏ t¹o cho ng©n hµng nh÷ng kinh nghiÖm trong ho¹t ®éng kinh doanh tiÒn tÖ. + Quy m« vµ ®Þa bµn ho¹t ®éng sÏ gi¶i quyÕt nhiÒu vÊn ®Ò chiÕn l-îc. + Kh¸ch hµng còng rÊt quan t©m ®Õn tÝnh chÊt së h÷u cña lo¹i h×nh ng©n hµng th-¬ng m¹i,kh¸ch hµng rÊt tin t-ëng ®èi víi c¸c NHTM quèc doanh. + §éi ngò c¸n bé nh©n viªn ng©n hµng chÝnh lµ bé mÆt cña ng©n hµng. Ng©n hµng cÇn quan t©m ®Õn tr×nh ®é c¸n bé, nh©n viªn ng©n hµng kh«ng chØ lµ tr×nh ®é chuyªn m«n mµ cßn lµ th¸i ®é, phong c¸ch giao tiÕp, c- xö cã v¨n ho¸, v¨n minh lÞch sù. + Vµ vÊn ®Ò quan träng nhÊt mµ kh¸ch hµng quan t©m lµ chÊt l-îng vµ gi¸ c¶ dÞch vô cung cÊp. ChÊt l-îng dÞch vô lµ: - TÝnh chÊt kÞp thêi, chÝnh x¸c, an toµn vµ tiÖn lîi cña dÞch vô. - C«ng nghÖ ng©n hµng. 14 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368 - Uy tÝn trong thanh to¸n. -Tr×nh ®é kü thuËt nghiÖp vô, tinh thÇn tr¸ch nhiÖm cña ®éi ngò c¸n bé nh©n viªn ng©n hµng. - §Þa ®iÓm cung cÊp dÞch vô thuËn lîi an toµn. - Thñ tôc ®¬n gi¸ phøc t¹p. Gi¸ c¶ dÞch vô : - L·i suÊt huy ®éng vèn, l·i suÊt cho vay. - PhÝ ®-îc. N¾m ch¾c ®-îc nh÷ng yÕu tè trªn, ng©n hµng míi cã thÓ dÔ dµng n©ng cao søc c¹nh tranh còng nh- n©ng cao chÊt l-îng tÝn dông. Ngoµi viÖc quan t©m ®Õn huy ®éng vèn, cã ®-îc l-îng vèn hïng hËu ®Ó ®¸p øng ®-îc nhu cÇu cña kh¸ch hµng ng©n hµng cßn 1 vÊn ®Ò nan gi¶i cÇn quan t©m ®ã lµ nî qu¸ h¹n (nî xÊu). 3.2. Nî qu¸ h¹n Trong hÖ thèng ng©n hµng, nî qu¸ h¹n lµ tån t¹i c¬ b¶n nhÊt, nÕu kh«ng nhanh chãng kh¾c phôc sÏ ®e do¹ trùc tiÕp ®Õn sù lµnh m¹nh vµ an toµn cña hÖ thèng ng©n hµng còng nh- t×nh h×nh kinh tÕ – x· héi. B¶n chÊt hiÖn t-îng nî qu¸ h¹n trong kinh doanh tÝn dông Chóng ta xem xÐt mèi quan hÖ tÝn dông hoµn h¶o gi÷a ng©n hµng vµ kh¸ch hµng, ®ã lµ sù hoµn tr¶ ®Çy ®ñ c¶ gèc lÉn l·i cho ng©n hµng ®Õn thêi ®iÓm ®¸o h¹n. Cßn nî qu¸ h¹n ph¸t sinh tõ mèi quan hÖ tÝn dông kh«ng hoµn h¶o, kh¸ch hµng (ng-êi ®i vay) kh«ng thùc hiÖn ®-îc nghÜa vô tr¶ nî cña m×nh cho ng©n hµng ®óng h¹n. Qu¸ tr×nh tÝn dông ®-îc cÊu thµnh tõ hai qu¸ tr×nh riªng biÖt: qu¸ tr×nh vay vµ qu¸ tr×nh tr¶ nî. Mét chu tr×nh cña tÝn dông bao gåm 3 giai ®o¹n, giai ®o¹n thø nhÊt: giai ®o¹n ph©n phèi tÝn dông d-íi h×nh thøc cho vay. 15 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368 Gi¸ trÞ vèn tÝn dông ®-îc chuyÓn sang ng-êi vay, mét bªn nhËn ®-îc gi¸ trÞ vµ mét bªn nh-êng gi¸ trÞ. Giai ®o¹n thø hai: sö dông trong qu¸ tr×nh t¸i s¶n xuÊt. Ng-êi ®i vay sÏ sö dông gi¸ trÞ vèn tÝn dông ®Ó ®Çu t- vµo ho¹t ®éng kinh doanh. Giai ®o¹n thø ba: giai ®o¹n hoµn tr¶ tÝn dông, ng-êi ®i vay hoµn tr¶ cho ng-êi vay kÌm theo phÇn l·i tho¶ thuËn. §©y lµ mét chu tr×nh khÐp kÝn, nh-ng giai ®o¹n thø ba lµ giai ®o¹n ®Æc tr-ng nhÊt cña mét quan hÖ tÝn dông hoµn h¶o, nã kh¸c biÖt quan hÖ tÝn dông víi nh÷ng quan hÖ tµi chÝnh kh¸c. Nî qu¸ h¹n lµ sù vi ph¹m hai ®Æc tr-ng cña tÝn dông ®ã lµ ®Æc tr-ng vÒ thêi h¹n vµ tÝnh hoµn tr¶ ®Çy ®ñ. Thêi h¹n lµ kho¶ng thêi gian tõ khi ng-êi ®i vay nhËn ®-îc kho¸n tÝn dông cho ®Õn khi ng-êi cho vay nhËn ®-îc l-îng gi¸ trÞ bao gåm c¶ gèc lÉn l·i theo tho¶ thuËn. §Ó ®¸nh gi¸ t×nh tr¹ng nî qu¸ h¹n cña mét ng©n hµng ng-êi ta cã thÓ sö dông tû lÖ nî qu¸ h¹n trªn tæng d- nî, tøc lµ: Tû lÖ nî qu¸ h¹n =  d- nî qu¸ h¹n . 100  d- nî cña ng©n hµng Cã rÊt nhiÒu lo¹i h×nh nî qu¸ h¹n kh¸c nhau nÕu c¨n cø vµo: Thêi gian -Nî qu¸ h¹n ph¸t sinh t¹m thêi cã thÓ thu håi trong thêi gian ng¾n. - Nî qu¸ h¹n sau thêi gian míi thu håi ®-îc. - Nî qu¸ h¹n kh«ng thÓ thu håi ®-îc (thêi gian kh«ng x¸c ®Þnh) Kh¶ n¨ng thu håi - Nî qu¸ h¹n thu håi ®-îc 100% - Nî qu¸ h¹n thu håi ®-îc 1 phÇn - Nî qu¸ h¹n mÊt tr¾ng. Møc ®é ®¶m b¶o 16 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368 - Nî qu¸ h¹n ®-îc ®¶m b¶o hoµn toµn - Nî qu¸ h¹n ®-îc ®¶m b¶o mét phÇn - Nî qu¸ h¹n kh«ng ®-îc ®¶m b¶o. Nî qu¸ h¹n g©y thiÖt h¹i cho NHTM cô thÓ lµ: -Nî qu¸ h¹n dÉn ®Õn sù ø ®äng vèn, chu tr×nh tÝn dông lµ mét vßng quay khÐp kÝn , gi¶ sö nî qu¸ h¹n cã thÓ thu håi sau mét thêi gian nhÊt ®Þnh tøc lµ ®· lµm cho thêi h¹n vßng quay thùc tÕ lín h¬n vßn quay tÝn dông ®· tho¶ thuËn, nh- vËy ®· lµm gi¶m tíi ®é chu chuyÓn vèn tÝn dông dÉn ®Õn lµm gi¶m hiÖu qu¶ sö dông vèn, gi¶m lîi nhuËn cña ng©n hµng. - Nî qu¸ h¹n trong kinh doanh tÝn dông cña NHTM lµm gi¶m kh¶ n¨ng thanh to¸n. Bëi v× NHTM ho¹t ®éng theo nguyªn t¾c “®i vay ®Ó cho vay” tøc lµ huy ®éng vèn sau ®ã cho vay lÊy l·i thu lîi nhuËn tr¶ l·i cho sè vèn ®· huy ®éng, nh-ng nî qu¸ h¹n ®· lµm cho ng©n hµng kh«ng thu ®-îc vèn vµ l·i ®Ó thùc hiÖn ®iÒu ®ã. + Mét NHTM mÊt kh¶ n¨ng thanh to¸n t¹m thêi sÏ lµm gi¶m uy tÝn kinh doanh cña ng©n hµng cã thÓ dÉn ®Õn hiÖn t-îng ng-êi göi tiÒn ®ång lo¹t rót tiÒn ®Èy ng©n hµng ®i tíi ph¸ s¶n. C¸c kho¶n nî qu¸ h¹n lu«n lu«n chøa ®ùng kh¶ n¨ng kh«ng thu håi ®-îc vèn vay 1 phÇn hoÆc toµn bé. Ng©n hµng mÊt vèn tøc lµ gi¶m kh¶ n¨ng kinh doanh, gi¶m lîi nhuËn, nÕu sè vèn qu¸ lín b-íc cuèi cïng lµ ph¸ s¶n. Nî qu¸ h¹n sÏ lµm gi¶m chÊt l-îng tÝn dông, gi¶m hiÖu qu¶ kinh tÕ x· héi. Nguyªn nh©n dÉn ®Õn c¸c kho¶n nî qu¸ h¹n cã nhiÒu, nh-ng cã thÓ xÕp vµo c¸c lo¹i nguyªn nh©n chñ yÕu sau. Nguyªn nh©n tõ kh¸ch hµng - Rñi ro trong c«ng viÖc s¶n xuÊt kinh doanh cña kh¸ch hµng. + Do sù biÕn ®éng cña thÞ tr-êng cÊp: gi¸ nguyªn liÖu, thiÕu nguyªn liÖu. 17 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368 - Cung v-ît cÇu, hµng ho¸ Õ ®äng, chÊt l-îng s¶n phÈm kh«ng ®¸p øng nhu cÇu cña kh¸ch hµng. - Kh¸ch hµng sö dông vèn sai môc ®Ých, g©y l·ng phÝ vèn, mÊt vèn, ®©y ®-îc gäi lµ rñi ro ®¹o ®øc. - Nguån lùc tµi chÝnh cña doanh nghiÖp, chñ dù ¸n kh«ng lµnh m¹nh, kh¶ n¨ng thanh to¸n kÐm. C¸c nguån thu doanh nghiÖp rÊt h¹n chÕ nh-ng khèi l-îng c¸c kho¶n nî ®Õn h¹n qu¸ lín. Nguyªn nh©n tõ ng©n hµng + Ng©n hµng ch-a thËt chó träng vµo môc tiªu cña c¸c kho¶n vay, tÝnh to¸n kh«ng chÝnh x¸c hiÖu qu¶ ®Çu t- dù ¸n xin vay dÉn ®Õn c¸c quy ®Þnh sai lÇm trong cho vay. + Ng©n hµng ®¸nh gi¸ ch-a ®óng vÒ c¸c kho¶n vay, vÒ ng-êi ®i vay, chñ quan tin t-ëng vµo kh¸ch hµng quen cña m×nh coi nhÑ kh©u kiÓm tra kh«ng nç lùc kiÓm tra t×nh h×nh tµi chÝnh, phi tµi chÝnh, kh¶ n¨ng thanh to¸n hiÖn t¹i, t-¬ng lai, nguån tr¶ nî…. + C¸n bé tÝn dông kh«ng cã kinh nghiÖm kh«ng am hiÓu vÒ ngµnh kinh doanh mµ m×nh ®ang tµi trî, thiÕu sè liÖu thèng kª, cho tiªu ®Ó ph©n tÝch so s¸nh, ®¸nh gi¸ vai trß vÞ trÝ cña doanh nghiÖp trong ngµnh, kh¶ n¨ng thÞ tr-êng hiÖn t¹i vµ t-¬ng lai, chu kú, vßng ®êi cña s¶n phÈm. + Ng©n hµng qu¸ quan t©m tin t-ëng vµo tµi s¶n thÕ chÊp, b¶o ®¶m thÕ chÊp coi nhÑ c«ng t¸c phßng ngõa rñi ro, kiÓm tra gi¸m s¸t, ®èi víi dù ¸n xin vay, kh«ng n¾m v÷ng t×nh h×nh sö dông vèn vay, kh«ng cã c¸c biÖn ph¸p xö lý ng¨n chÆn kÞp thêi khi cã dÊu hiÖu xÊu cña kho¶n vay. - Qu¸ dùa vµo dù ¸n ®Çu t-, vµo kho¶n cho vay vµ ch¹y theo sè l-îng cho vay, cho vay cµng nhiÒu cµng tèt, chó träng kh«ng ®óng møc ®Õn chÊt l-îng tÝn dông. 18 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368 - C¸n bé tÝn dông kh«ng bao qu¸t hÕt c¸c ®iÓm yÕu vÒ mÆt ph¸p lý hoÆc c¸c sai sãt kh¸ch quan chñ quan kh¸c, trong hå s¬ chøng tõ xin vay cña doanh nghiÖp. - ThiÕu th«ng tin tÝn dông, th«ng tin tÝn dông kh«ng chÝnh x¸c, kÞp thêi, ch­a cã “danh s¸ch ph©n lo¹i doanh nghiÖp”, ch­a ®¸nh gi¸ doanh nghiÖp mét c¸ch ®óng ®¾n. - Ng©n hµng thiÕu mét c¬ cÊu theo dâi, qu¶n lý rñi ro. C¸c nguyªn nh©n kh¸c a. Rñi ro do hoµn c¶nh kinh tÕ x· héi trong n-íc - NÕu nÒn kinh tÕ trong n-íc ®ang ë t×nh tr¹ng suy tho¸i, s¶n xuÊt bÞ ®×nh ®èn, thu nhËp cña mçi thµnh viªn trong x· héi bÞ gi¶m, ¶nh h-ëng tíi kh¶ n¨ng tr¶ nî ng©n hµng hoµn thiÖn nhiÒu biÕn ®éng kh¸c, l¹m ph¸t thiªn nhiªn, thiªn tai, dÞch ho¹. b. Nh©n tè chÝnh s¸ch Nh÷ng thay ®æi vÒ chÝnh trÞ, chÝnh s¸ch, chÕ ®é, luËt ph¸p, nh÷ng thay ®æi ®ã cã ¶nh h-ëng kh«ng Ýt nhiÒu tíi quan hÖ tÝn dông gi÷a ng©n hµng vµ kh¸ch hµng. V× vËy qua phÇn chóng ta ph©n tÝch, nÕu mét ng©n hµng thiÕu mét chÝnh s¸ch cho vay râ rµng, kh«ng phï hîp víi ®Æc ®iÓm thùc tr¹ng kinh tÕ bao gåm ®Þnh h-íng chung trong viÖc cho vay, chÕ ®é tÝn dông ng¾n h¹n, ®óng h¹n, dµi h¹nm c¸c quy ®Þnh vÒ ®¶m b¶o cho vay, vÒ lo¹i kh¸ch hµng mµ ng©n hµng quan t©m… sÏ ¶nh h-ëng trùc tiÕp tíi chÊt l-îng tÝn dông, gi¶m kh¶ n¨ng n©ng cao hiÖu qu¶ kinh tÕ – x· héi cña tÝn dông. Trong chÝnh s¸ch cho vay cña ng©n hµng th× ®èi t-îng mµ ng©n hµng cÇn ph¶i quan t©m nhiÒu nhÊt lµ kh¸ch hµng. 3.3. Kh¸ch hµng Khi cÊp tÝn dông, ng©n hµng cÇn ph¶i hiÓu râ kh¸ch hµng, v× kh¸ch hµng lµ ng-êi chÞu tr¸ch nhiÖm vÒ hiÖu qu¶ cña vèn vay, t¹o ra gi¸ trÞ thÆng dmíi tõ vèn vay. 19