Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel (: 0918.775.368
Më §Çu
Mäi ho¹t ®éng kinh doanh ®Òu cã thÓ gÆp rñi ro ,rñi ro kinh doanh lµ
hai mÆt ®èi lËp nhau trong thÓ thèng nhÊt cña qu¸ tr×nh kinh doanh chóng
lu©n tån t¹i vµ m©u thuÉn víi nhau muèn kinh doanh tån t¹i ,ph¸t triÓn th×
doanh nghiÖp ph¶i khèng chÕ ®¬c rñi ro.
§èi víi ng©n hµng ho¹t ®éng kinh doanh còng chÞu sù t¸c ®éng cña
quy luËt kh¸ch quan ®ã. Trong nghiÖp vô ng©n hµng th¬ng m¹i th× nghiÖp vô
tÝn dông th¬ng m¹i chøa ®ùng nhiÒu rñi ro nhÊt. Rñi ro tÝn dông lµ viÖc mµ
kh¸ch hµng vay vèn kh«ng tr¶ ®îc nî cho ng©n hµng khi ®Õn kú h¹n. Khi
kh¸ch hµng vay vèn kh«ng tr¶ ®îc nî cho ng©n hµng lµm ¶nh hëng tíi qu¸
tr×nh ph¸t triÓn thËm chÝ nã cßn quyÕt ®Þnh tíi sù tån t¹i hay ph¸ s¶n cña
ng©n hµng. Nh ta biÕt qu¸ tr×nh ho¹t ®éng kinh doanh cña ng©n hµng chñ
yÕu lµ “®i vay vµ cho vay”.
Víi sù t¸c ®éng cña rñi ro tÝn dông ®· lµm cho c¸c nhµ qu¶n lý ng©n
hµng ph¶i chó träng vµ ®a ra c¸c ph¬ng ¸n qu¶n lý tèi u ®Ó gi¶m thiÓu t¸c
®éng cña rñi ro tÝn dông x¶y ra. Sau ®©y em xin ®a ra mét sè biÖn ph¸p
qu¶n lý ®Ó h¹n chÕ, phßng ngõa rñi ro tÝn dông trong ho¹t ®éng ng©n hµng,
trong qu¸ tr×nh viÕt do nhËn thøc cã h¹n nªn bµi viÕt kh«ng tr¸nh khái
nh÷ng thiÕu sãt rÊt mong ®îc sù hoµn thiÖn cña thÇy c«.
1
Néi dung
A.TÇm quan trängcña tÝn dông ng©n hµng trong nÒn kinh tÕ thÞ tr êng.
TÝn dông ng©n hµng ®ãng vai trß rÊt lín trong sù nghiÖp ph¸t triÓn
kinh tÕ x· héi, chóng ta biÕt muèn ph¸t triÓn kinh tÕ th× tríc hÕt ph¶i cã vèn
qua ®ã míi cã thÓ ®æi míi c«ng nghÖ vµ n©ng cao n¨ng xuÊt lao ®éng vµ tËn
dông ®îc nhiÒu nguån nh©n lùc trong vµ ngoµi níc.
§Ó thÊy râ ®îc vai trß cña tÝn dông cÇn ph¶i hiÓu râ “thÕ nµo lµ tÝn dông” vµ
c¸c mèi quan hÖ thiÕt lËp nªn tÝn dông.
I.Quan ®iÓm tÝn dông ng©n hµng.
Cã nhiÒu quan ®iÓm vÒ tÝn dông ng©n hµng nhng ®îc thèng nhÊt chung
vÒ quan ®iÓm: tÝn dông ng©n hµng lµ quan hÖ tÝn dông c¸c ng©n hµng víi c¸c
chñ thÓ kh¸c trong nÒn kinh tÕ trong ®ã ng©n hµng võa lµ ngêi ®i vay, võa
lµ ngêi cho vay.
C¸c chñ thÓ mµ h×nh thµnh trong quan hÖ tÝn dông lµ c¸c doanh
nghiÖp, c¸c c¸ nh©n... hä ®Òu cã nhu cÇu “vay” hay “ cho vay “ ®Ó tiÕn
hµnh ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh cña m×nh.
TÝn dông ng©n hµng cã mét ®Æc ®iÓm riªng ®èi víi c¸c quan hÖ tÝn
dông kh¸c, ®èi tîng tham gia vµo quan hÖ tÝn dông lµ tiÒn chø kh«ng ph¶i lµ
hµng ho¸ v× thÕ quy m« tÝn dông lµ rÊt lín nã kh«ng bÞ giíi h¹n vÒ chiÒu
ho¹t ®éng. Tuy nhiªn viÖc sö dông tiÒn tÖ trong quan hÖ tÝn dông nã cã u
®iÓm khuyÕt ®iÓm riªng.
¦u ®iÓm:
- Thø nhÊt: kh¶ n¨ng thÝch øng ®îc nhu cÇu vèn lµ rÊt cao, víi bÊt kú ho¹t
®éng s¶n xuÊt kinh doanh nµo ®Òu cÇn ph¶i cã vèn “ tiÒn tÖ “ mµ ®Ó cã vèn
b»ng tiÒn th× ph¶i cã mét tæ chøc ®ñ thÈm quyÒn, chøc n¨ng lµ huy ®éng
vµ tËp trung vèn ®ã tríc khi ®em sö dông, ®iÒu nµy ®îc thÓ hiÖn ë c¸c tæ
chøc tÝn dung.
-Thø 2: gãp phÇn kiÓm so¸t, gi¸m ®èc nÒn kinh tÕ quèc d©n: Qua viÖc sö
dông vèn c¸c doanh nghiÖp ®¸nh gi¸ t×nh h×nh ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh
2
doanh, hiÖu qu¶ sö dông vèn cña hä vµ ®a ra c¸c gi¶i ph¸p qu¶n lý h÷u hiÖu
®Ó ®¹t ®îc môc tiªu ph¸t triÓn cña doanh nghiÖp còng nh toµn x· héi ®Ò ra.
Nhîc ®iÓm: nh trªn ®èi tîng quan hÖ tÝn dông lµ tiÒn tÖ, nhu cÇu vÒ
tiÒn cña con ngêi lµ lín ®îc sö dông víi nhiÒu môc ®Ých kh¸c nhau, viÖc
kiÓm so¸t ®ång tiÒn lµ khã cho nªn tÝn dông gÆp nhiÒu rñi ro lµm cho nhiÒu
nhµ qu¶n lý ph¶i quan t©m, vÊn ®Ò nµy em xin bµn thªm ë môc sau.
II.Vai trß cña tÝn dông ng©n hµng.
Níc ta ®ang trong qu¸ tr×nh x©y dùng nÒn kinh tÕ thÞ trêng nhiÒu
thµnh phÇn theo híng më l¹i n»m trong vßng cung kinh tÕ Ch©u ¸ Th¸i
B×nh D¬ng ®ang ph¸t triÓn n¨ng ®éng nhÊt thÕ giíi, song l¹i cã nhiÒu khã
kh¨n ®Æt ra cÇn th¸o gì: mét nÒn c«ng nghiÖp l¹c hËu, hÖ sè c¬ giíi ho¸
thÊp, c¬ së vËt chÊt phôc vô x©y dùng ph¸t triÓn kinh tÕ võa thiÕu võa l¹c
hËu, ®éi ngò c¸n bé khoa nh×n chung cßn thiÕu vµ tr×nh ®é cha cao, nÒn
tµi chÝnh quèc gia cßn eo hÑp cha ®¸p øng ®îc møc cÇn thiÕt ®Ó ph¸t triÓn
kinh tÕ x· héi.
Kh¾c phôc t×nh tr¹ng trªn vµ nh»m thùc hiÖn ®êng lèi CNH - H§H
th× mét trong nh÷ng ®iÒu kiÖn tiÒn ®Ò nh»m ph¸t triÓn kinh tÕ lµ ph¶i cã
vèn,nh vËy cã thÓ nãi vèn vµ sù ph¸t triÓn kinh tÕ cã quan hÖ mËt thiÕt víi
nhau.
Trong nÒn kinh tÕ kÕ ho¹ch ho¸ t©p trung khi nãi ®Õn vèn ®ång
nghÜa víi ph¹m trï tiÒn vèn, nã ®¹i diÖn cho hµng hãa nhÊt ®Þnh trong nÒn
kinh tÕ hiÖn vËt lµ chñ yÕu ph¹m trï hµng ho¸ bÞ thu hÑp cïng víi c¬ chÕ
cÊp ph¸t nép s¶n phÈm nªn cã quan niÖm nh trªn lµ khã tr¸nh khái. Mét
khi ph¹m trï vèn bÞ thu hÑp th× t×nh tr¹ng nguån lùc sÏ bÞ sö dông l·ng
phÝ.
Trong nÒn kinh tÕ thÞ trêng nh÷ng quan ®iÓm vÒ vèn nh trªn lµ l¹c
hËu vµ sÏ kh«ng ®éng viªn mäi nguån vèn s½n cã vµo qu¸ tr×nh x©y
dùng ph¸t triÓn kinh tÕ v× vèn lµ mét ph¹m trï réng lín gåm nh÷ng yÕu
tè tiÒn tÖ, tµi s¶n, nguån nh©n lùc... t¹i ®¹i héi ®¹i biÓu toµn quèc lÇn 8 ®·
kh¼ng ®Þnh “ ®Ó CNH - H§H cÇn ph¶i huy ®éng nhiÒu vèn s½n cã víi sö
dông vèn cã hiÖu qu¶ trong ®ã nguån vèn trong níc lµ quyÕt ®Þnh, vèn
níc ngoµi lµ quan trong”.
3
Nh vËy nÕu ta cã quan niÖm ®óng vÒ vèn th× sÏ gióp ta ph¸t hiÖn ®îc nh÷ng tiÒm n¨ng vÒ vèn, tõ ®ã cã nh÷ng biÖn ph¸p khai th¸c vµ sö
dông ®em l¹i hiÖu qu¶.
Nh vËy tÝn dông ng©n hµng víi chøc n¨ng huy ®éng vèn ®ãng mét
vai trß rÊt quan träng ngay tõ buæi s¬ khai tíi m« h×nh ng©n hµng hiÖn ®¹i
ngµy nay. Mét sè nhµ kinh tÕ cho r»ng “Mét mÆt ng©n hµng lµ sù tËp
trung t b¶n tiÒn tÖ cña nh÷ng ngêi cho vay mÆt kh¸c nã cßn lµ tËp trung
c¸c ngêi ®i vay”. Víi kh¸i niÖm, ®èi víi riªng trong lÜnh vùc tÝn dông ®·
lµ mét vÊn ®Ò v« cïng quan trong trong sù ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi, cã
thÓ kh¸i qu¸t qua thùc tÕ cho thÊy hiÖu qu¶ mang l¹i cña tÝn dông ng©n
hµng: TÝn dông ngÇn hµng ®· gãp phÇn lµm gi¶m hÖ sè tiÒn nhµn rçi vµ
n©ng cao hiÖu qu¶ sö dông vèn, lµ ®ßn bÈy kinh tÕ quan träng thóc ®Èy
më réng mèi quan hÖ giao lu kinh tÕ quèc tÕ, vµ t¸c ®éng tÝch cùc tíi
nhÞp ®é ph¸t triÓn kinh tÕ vµ gãp phÇn thu hÑp kho¶ng c¸ch giÇu nghÌo.
Tãm l¹i vèn vµ vai trß tÝn dông ng©n hµng trong nÒn kinh tÕ thÞ trêng ®ßi hái chóng ta ph¶i cã quan ®iÓm nhËn thøc ®óng khi ®ã vèn vµ tÝn
dông míi thÓ hiÖn ®óng chøc n¨ng, vai trß cña m×nh nhê ®ã bÊt kú lÜnh
vùc ho¹t ®éng nµo cña sù ph¸t triÓn kinh tÕ ®Òu ®em l¹i hiÖu qu¶ cao nhÊt
gãp phÇn CNH - H§H ®Êt níc.
III.Quan ®iÓm vµ tÝnh tÊt yÕu kh¸ch quan cña rñi ro trong ho¹t
®éng ng©n hµng.
3.1.Quan ®iÓm rñi ro.
Trong ho¹t ®éng kinh doanh cÇn ph¶i ghi nhí hai ch÷ “rñi ro” bëi v×
môc ®Ých cña con ngêi lµ v¬n tíi thµnh c«ng theo môc tiªu ®· ®Þnh. Trong
qu¸ tr×nh ho¹t ®éng ®ã lu«n cã nh÷ng khã kh¨n, cã thÓ kh«ng ®¹t ®îc nh
ý muèn. TÊt c¶ nh÷ng c¸i ®ã cã thÓ gäi lµ rñi ro.
§øng trªn gãc ®é nh vËy, mét sè nhµ kinh tÕ ®a ra mét quan ®iÓm
chung nhÊt vÒ ho¹t ®éng kinh doanh: “rñi ro lµ mét qu¸ tr×nh b¾t ®Çu tõ
viÖc ph¸t sinh c¸c nguy c¬ de do¹ tiÒm Èn cho ®Õn khi c¸c mèi dde do¹ dã
thùc sù x¶y ra lµm c¶n trë sù thµnh c«ng cña ho¹t ®éng kinh doanh”.
Trong kh¸i niÒm trªn nãi nªn: thø nhÊt, nÕu chØ coi rñi ra lµ nguy c¬ khiÕn
sô thµnh cong kh«ng ®¹t ®îc nh ý muèn ta sÏ bá qua sù t¸c ®éng thùc tÕ
4
cña rñi ro. Thø hai, nÕu chØ cho r»ng rñi ra lµ t¸c ®éng thùc tÕ x¶y ra, ta sÏ
chØ hiÓu ®¬n thuÇn kÕt côc cña nã mµ kh«ng hiÓu ®îc nguyªn nh©n.
5
3.2.Rñi ro tÝn dông trong ho¹t ®éng ng©n hµng.
Ho¹t ®éng ng©n hµng lµ rÊt ®a d¹ng v× vËy rñi ro ®e do¹ cã nhiÒu
h×nh th¸i kh¸c nhau. Khi nãi ®Õn nhiÖm vô ®Çu t chøng kho¸n cña Ng©n
Hµng ngêi ta nãi tíi rñi ro vì nî vµ kh¶ n¨ng chøng kho¸n kh«ng ®îc
thanh to¸n. Khi nãi ®Õn nhiÖm vô b¶o l·nh ngêi ta l¹i nh¾c ®Õn trêng hîp
ngêi ®îc b¶o l·nh kh«ng thùc hiÖn ®óng cam kÕt vµ g©y thiÖt h¹i cho phÝa
Ng©n Hµng, vµ khi nãi ®Õn Ng©n Hµng cho vay, ngêi ta thêng nãi rñi ro
tÝn dông vµ cã thÓ hiÓu rñi ro tÝn dông lµ viÖc kho¶n cho vay kh«ng ®îc
hoµn tr¶ ®Çy ®ñ vµ ®óng h¹n.
3.3.Rñi ro tÝn dông lµ mét tÊt yÕu trong kinh doanh Ng©n Hµng.
TÝnh tÊt yÕu cña rñi ro ®îc thÓ hiÖn trªn hai mÆt:
+ Thø nhÊt, víi ®Æc ®iÓm kinh doanh tÝn dông, mét s¶n phÈm ®éc quyÒn
lµ “ tiÒn tÖ”, kinh doanh tÝn dông Ng©n Hµng chØ b¸n quyÒn sö dông tiÒn
tÖ víi thêi h¹n cho vay vµ gi¸ b¸n lµ “l·i suÊt” thêng rÊt nhá so víi ®ång
vèn cho vay. Do vËy khi cã sù biÕn ®éng dÉn ®Õn tæn thÊt th× Ng©n Hµng
khã cã thÓ bï ®¾p sè vèn ®· bá ra. H¬n thÕ, Ng©n Hµng l¹i ho¹t ®éng theo
ph¬ng ch©m “®i vay ®Ó cho vay” do vËy hËu qu¶ kinh tÕ cña ngêi ®i vay
quan hÖ ®Õn ho¹t ®éng kinh tÕ cña Ng©n Hµng. ChÝnh v× vËy rñi ro trong
ho¹t ®éng tÝn dông chÞu sù t¸c ®éng tõ nhiÒu phÝa.
+ Thø hai, víi chÆng ®êng thêi quan qua cho thÊy ë níc ta hµng lo¹t hîp
t¸c x· tÝn dông sôp ®æ nÒn tµi chÝnh trong tr¹ng th¸i khñng ho¶ng ¶nh hëng ®Õn kinh tÕ- x· héi. Theo IMF tõ n¨m 1980 ®Õn nay ®· cã 52 níc
ph¸t triÓn ®ang x¶y ra thÊt tho¸t gÇn hÕt sè vèn cña hÖ sè Ng©n Hµng tríc
®ã. Nh vËy rñi ro trong kinh doanh tÝn dông lµ mét tÊt yÕu kh¸ch quan.
IV. HËu qu¶ rñi ro tÝn dông Ng©n Hµng x¶y ra trong c¸c n¨m
võa qua.
Thùc vËy rñi ro tÝnh dông Ng©n Hµng thêng x¶y ra theo h×nh thøc nî
qu¸ h¹n ®iÒu nµy ¶nh hëng rÊt lín ®Õn ho¹t ®éng kinh doanh cña Ng©n
Hµng.
Nî qu¸ h¹n cßn ®îc biÕt díi tªn nî khã ®ßi hay nî kh«ng thanh
to¸n. Nî qu¸ h¹n lµ vÊn ®Ò cña tÊt c¶ c¸c Ng©n Hµng trªn thÕ giíi, b¶n
th©n nî qu¸ h¹n lµ hiÖn tîng tù nhiªn, hîp víi quy luËt ph¸t triÓn kinh tÕ,
6
g¾n liÒn víi rñi ro trong ho¹t ®éng Ng©n Hµng. VÊn ®Ò trë nªn nghiªm
träng khi møc ®é nî qu¸ h¹n ( tû lÖ nî qu¸ h¹n trªn tæng d nî cho vay)
vùt qu¸ ngìng cöa cho phÐp. Theo nhµ thèng kª th× t×nh h×nh nî khã ®ßi
cña Ng©n Hµng c¸c níc §«ng vµ §«ng Nam ¸ rÊt c¨ng th¼ng ®e do¹ lµm
tan r· nÒn kinh tÕ toµn cÇu. VÝ dô nî khã ®ßi ë Th¸i Lan chiÕm 30% tæng
d nî vµ cÇn 15 tû USD ®Ó t¸i tµo vèn Ng©n Hµng, con sè t¬ng tù nh ë Hµn
Quèc 25% vµ 34 tû USD, Ng©n Hµng NhËt B¶n lªn tíi 50 tû USD,...
HiÖn nay ë níc ta nî qu¸ h¹n cha cã sè liÖu chÝnh thøc vµ khã cã thÓ
x¸c ®Þnh mét c¸ch chÝnh x¸c møc ®é nghiªm träng cña vÊn ®Ò theo tÝnh
to¸n nî qu¸ h¹n cña ViÖt Nam giai ®o¹n 1990 – 1996 lµ:
N¨m
1990
Toµn bé hÖ thèng Ng©n Hµng
1991
Tæng sè nî
5710
10051
Tæng sè tµi s¶n
14728 28018
Tæng sè vèn
1003
2069
Tæng nî qu¸ h¹n
Tæng nî qu¸ h¹n/ tµi s¶n
Tæng nî qu¸ h¹n/ tæng nî
Tæng nî qu¸ h¹n/ tæng tµi s¶n
Tæng vèn/ tæng tµi s¶n
6,8
7,4
Riªng ng©n hµng th¬ng m¹i quèc doanh
Tæng sè nî
5710
9504
Tæng sè tµi s¶n
14728 26562
Tæng sè vèn
1003
1754
Tæng nî qu¸ h¹n
489
1872
Tæng nî qu¸ h¹n/ tµi s¶n
48,8
106,2
Tæng nî qu¸ h¹n/ tæng nî
8,6
19,7
Tæng nî qu¸ h¹n/ tæng tµi s¶n
3,3
7,0
Tæng vèn/ tæng tµi s¶n
6,8
6,6
1992
1993
1994
1995
1996
15093
34468
2355
2075
88,1
13,7
6,0
6,8
23181
38835
2689
2569
95,5
11,1
6,6
6,9
33340
-
42278
74343
5292
3277
61,9
7,8
4,4
7,1
50751
86203
6237
4724
75,7
9,3
5,5
7,2
13869
31631
1747
1905
109,5
13,7
6,0
5,5
21017
35150
1934
2430
125,6
14,6
6,9
5,5
33319
58041
2836
2991
105,5
8,9
5,2
4,9
38319
66005
3279
4209
128,4
14,0
6,4
5,0
1756
5,3
Qua sè liÖu trªn t×nh h×nh nî qu¸ h¹n níc ta vît qu¸ ngìng cöa cho
phÐp (3% -5%) cã sù thay ®æi qua c¸c n¨m nh n¨m 1995 xÐt toµn bé hÖ
thèng Ng©n Hµng tæng nî qu¸ h¹n trªn Tæng nî lµ 7,8% cßn riªng Ng©n
Hµng Th¬ng M¹i quèc doanh chiÕm 8,9% tû lÖ nµy gia t¨ng n¨m 1996 lªn
tíi 9,3% trong toµn bé hÖ thèng Ng©n Hµng vµ 11% riªng ®èi víi Ng©n
Hµng th¬ng M¹i quèc doanh. Con sè nî qu¸ h¹n trªn lµ t¬ng ®èi cao vµ
ph¶i cÇn ®îc c¸c nhµ qu¶n lý Ng©n Hµng ®Þnh ra nh÷ng ph¬ng híng gi¶i
quyÕt sao cho cã hiÖu qu¶ cao. Néi dung: ph¬ng ph¸p h¹n chÕ tÝn dông
Ng©n Hµng nã ®îc thÓ hiÖn ë môc II vµ III phÇn sau.
7
B. Mét sè nguyªn nh©n cña rñi ro tÝn dông ng©n hµng
Nh phÇn trªn ta thÊy râ quan ®iÓm vÒ rñi ro sù xuÊt hiÖn cña rñi ro
tÝn dông lµ tÊt yÕu kh¸ch quanvµ sau ®©y em xin ®a ra mét vµi nguyªn
nh©n chÝnh chñ yÕu g©y rñi ro tÝn dông cho c¸c Ng©n Hµng ViÖt Nam qua
s¬ ®å sau:
Gi¸m ®èc xÐt
duyÖt
Gi¸m ®èc thu
nî
YÕu tè tõ phÝa
YÕu tè tõ phÝa kh¸ch
m«i trêng
hµng do b¶n th©n
Ng©n Hµng
ThiÕu ph¬ng tiÖn
gi¸m s¸t hiÖu qña
Cha thùc sù hîp
t¸c víi ngêi vay
Qu¶n lý rñi ro
kh«ng khoa häc
Gi¸m ®èc
gi¸m s¸t
Xö lý nî qu¸
h¹n kh«ng khoa häc
Nî thu håi kh«ng
®Çy ®ñ vµ ®óng
h¹n. Lîi nhuËn tõ
dù ¸n t¸c ®éng sôt
gi¶m.
Dùa vµo s¬ ®å trªn ta chia thµnh c¸c nguyªn nh©n chÝnh sau:
I.Trong qu¸ tr×nh xÐt duyÖt:
1.1.YÕu tè quan träng ®Çu tiªn ë ®©y lµ sù h¹n chÕ vÒ kh¸i niÖm ph¸t
triÓn. Cã thÓ hiÓu lµ sù h¹n chÕ vÒ tr×nh ®é cña ®éi ngò c¸n bé c«ng nh©n
viªn Ng©n Hµng. NÕu yÕu vÒ chuyªn m«n, c¸n bé ng©n hµng kh«ng thÓ
®¸nh gi¸ chÝnh x¸c vÒ kh¸ch hµng vµ dù ¸n vay vèn tõ ®ã sÏ lµm ph¸t sinh
nh÷ng hîp ®éng tÝn dông kÐm an toµn. Møc rñi ro trong trêng hîp nay
ngµy cµng t¨ng dÇn trong suèt qu¸ tr×nh kÓ tõ khi xÐt duyÖt ®Õn khi gi¸m
s¸t vµ cuèi cïng lµ thu nî g¾n liÒn víi sù h¹n chÕ kh¸i niÖm lµ vÊn ®Ò
phÈm chÊt ®¹o ®øc cña c¸n bé. §¸nh gi¸ rñi ro tÝn dông lµ mét c«ng viÖc
hÕt søc phøc t¹p. §Æc thï nghÒ nghiÖp buéc ngêi c¸n bé tÝn dông kh«ng
nh÷ng cã tr×nh ®é mµ ph¶i cã phÈm chÊt ®¹o ®øc tèt. Trîc sù c¸m dç cña
8
vËt chÊt, nhiÒu c¸n bé tÝn dông ®· xa ng·. Hä cã thÓ hµnh ®éng v« nguyªn
t¾c, v« tæ chøc lµm tr¸i quy ®Þnh, g©y nh÷ng tæn thÊt cho Ng©n Hµng. T tëng c¸ nh©n cho r»ng lµm tèt th× mäi c¸i hëng chung, chia chung, cßn khi
lµm dë th× mét m×nh g¸nh chÞu mäi hËu qu¶ ®· lµm nhiÒu c¸n bé tÝn dông
kh«ng thùc sù hµnh ®éng v× môc ®Ých chung. ChÝnh v× vËy xuÊt hiÖn t×nh
tr¹ng “ chia ch¸c ©m thÇm” gi÷a c¸n bé tÝn dông vµ ngêi vay. Do thùc tÕ
thu nhËp cña c¸n bé tÝn dông hiÖn nay ë Ng©n Hµng cßn thÊp cµng dÉn tíi
t×nh tr¹ng hä kh«ng thËt sù g¾n bã víi lîi Ých cña Ng©n Hµng.
1.2.VÊn ®Ò vÒ thÕ chÊp Tµi s¶n còng lµ nguyªn nh©n g©y rñi ro quan
träng cho c¸c Ng©n hµng viÖt Nam: ë níc ta hiÖn nay lu«n cã t tëng cho
r»ng tµi s¶n thÕ chÊp lµ an toµn nhÊt. Bëi v× kho mãn vay kh«ng ®îc hoµn
tr¶ Ng©n Hµng chØ viÖc ph¸t m¹i tµi s¶n thÕ chÊp ®Ó thu håi vèn. Thùc tÕ
cho thÊy viÖc qu¸ tin vµo Tµi s¶n thÕ chÊp ®· g©y nh÷ng h¹n chÕ lín cho
ho¹t ®éng cho vay cña c¸c Ng©n Hµng, thÓ hiÖn ë mét sè ®iÓm sau:
Thø nhÊt, hiÖn nay Tµi s¶n thÕ chÊp ®Ó vay vèn Ng©n Hµng cßn thiÒu
c¸c yÕu tè ph¸p lý, g©y nhiÒu khã kh¨n cho Ng©n Hµng. VÝ dô t×nh tr¹ng
ë Ng©n Hµng N«ng nghiÖp vµ ph¸t triÓn n«ng th«n, ®a sè bé phËn nhµ vµ
®Êt ë cña n«ng d©n kh«ng cã giÊy tê ®ñ c¬ së ph¸p lý ®Ó lµm thñ tôc ®¨ng
ký thÕ chÊp tµi s¶n.
Thø hai, m«i trêng ph¸p lý vÒ thÕ chÊp vµ cÇm cè cha ®Çy ®ñ. LluËt së
h÷u cha râ rµng, cha cã c¬ quan nµo cÊp chøng th së h÷u tµi s¶n vµ qu¶n
lý qu¸ tr×nh chuyÓn dÞch së h÷u tµi s¶n nªn tÊt c¶ c¸c tµi s¶n cña doanh
nghiÖp nhµ níc vµ c¸c doanh nghiÖp ngoµi quèc doanh kh«ng cã chøng
nhËn së h÷u . v× vËy rÊt khã kh¨n cho c¸c Ng©n Hµng khi ®em c¸c tµi s¶n
thÕ chÊp nh vËy ra xö lý. H¬n n÷a còng chÝnh t×nh tr¹ng láng lÎo trong
c«ng chøng hå s¬ tµi s¶n mµ t×nh tr¹ng lõa ®¶o mét tµi s¶n ®îc ®em ra thÕ
chÊp nhiÒu ng©n hµng thêi gian võa qua.
Thø ba, ngay c¶ khi tµi s¶n thÕ chÊp hîp ph¸p, rñi ro tÝn dông ®èi víi
dù ¸n ®îc xÐt duyÖt vÉn cø x¶y ra khi gi¸ trÞ tµi s¶n thÕ chÊp ®îc ®¸nh gi¸
qu¸ cao hay cã nh÷ng biÕn ®éng ®ét ngét vÒ gi¸. H¬n n÷a mét khi rñi ro
x¶y ra chÝnh phñ cho viÖc ph¸t m¹i tµi s¶n lµ kh«ng nhá nh÷ng tµi s¶n thÕ
9
chÊp cña c¸c doanh nghiÖp: m¸y mãc thiÕt bÞ phÇn lín lµ l¹c hËu ®em ra
ph¸c m¹i ph¶i mÊt thêi gian dµi.
Thø t, trong c¸c hîp ®ång tÝn dông tµi trî th¬ng m¹i thÕ chÊp thêng
chÝnh lµ c¸c l« hµng ho¸ mua vÒ cña doanh nghiÖp. Tuy nhiªn h×nh thøc
nµy cha ¸p dông tèt ë níc ta, c¸c ng©n hµng cßn cha cã kinh nghiÖm.
Trong vô EPCO Minh Phông hµng thÕ chÊp cho ng©n hµng ®îc göi vµo
kho chÝnh ®¬n vÞ vay vèn. Khi kiÓm tra hµng kh«ng c¸nh mµ bay c¸c ng©n
hµng kh«ng hÒ biÕt.
VËy tÊt c¶ c¸c h¹n chÕ nªu trªn khiÕn vÊn ®Ò thÕ chÊp tµi s¶n trë
thµnh mét nguyªn nh©n quan träng dÉn tíi rñi ro cho c¸c Ng©n Hµng
th¬ng m¹i.
II. Nguyªn nh©n rñi ro chÝnh trong qu¸ tr×nh gi¸m s¸t tiÒn vay.
ThiÕu mét ph¬ng thøc gi¸m s¸t tÝn dông hiÖu qu¶ tiÒn vay: lµm sao
cã ph¬ng ph¸p gi¸m s¸t tiÒn vay khoa häc? Lµm sao cã mét ®éi ngò c¸n
bé tÝn dông thùc hiÖn tèt ph¬ng ph¸p gi¸m s¸t? ®ã lµ c©u hái cÇn ph¶i tr¶
lêi, quan träng nhÊt ë ®©y lµ ph¶i cã mét ph¬ng thøc gi¸m s¸t khoa häc cã
hiÖu qu¶. Gi¸m s¸t lµ mét biÖn ph¸p h÷u hiÖu phßng ngõa rñi ro ®¹o ®øc:
viÖc gi¸m s¸t sÏ gióp Ng©n Hµng kiÓm so¸t ®îc hµnh vi cña ngêi vay vèn
®¶m b¶o ®ång vèn ®îc sö dông cã hiÖu qu¶ ®óng môc ®Ých. NÕu viÖc
gi¸m s¸t kh«ng thùc hiÖn thêng xuyªn vµ chÆt chÏ, nhiÒu kh¶ n¨ng kh¸ch
hµng sÏ sö dông tiÒn kh«ng môc ®Ých lµm ph¸t sinh rñi ro tÝn dông.
III.Thu nî – sö lý nî qu¸ h¹n cøng nh¾c, kh«ng hiÖu qu¶ vµ ch a
thùc sù hîp t¸c víi ngêi vai.
ViÖc xö lý thu nî cøng nh¾c theo hîp ®ång mµ kh«ng chó ý ®Õn ®iÒu
kiÖn cña ngêi vay, cã thÓ ®Èy kh¸ch hµng tíi mét hoµn c¶nh khã kh¨n h¬n
vµ hoµn toµn mÊt kh¶ n¨ng tr¶ nî. VÝ dô mét C«ng ty th¬ng m¹i XNK
Hoµ Hng tr¶ chËm Ng©n Hµng NT so víi thêi h¹n lµ mét th¸ng do phÝa
b¹n hµng cña C«ng ty thanh to¸n kh«ng ®óng h¹n. ViÖc Ng©n Hµng NT
xiÕt nî kh¾t khao lµm ¶nh hëng ®Õn uy tÝn kinh doanh cña C«ng ty nay.
C«ng ty gÆp nhiÒu khã kh¨n ®¸ng ra cã thÓ tr¶ nî Ng©n Hµng sím h¬n,
nÕu Ng©n Hµng cã sù hîp t¸c chÆt chÏ cïng sö lý víi c¸c kh¸ch hµng. C¨n
10
cø vµo ®iÒu kiÖn cña hä th× cã thÕ kh¶ n¨ng tr¶ nî cña kh¸ch hµng ®·
s¸ng sña h¬n. ViÖc Ng©n Hµng sö lý cøng nh¾c theo hîp ®ång kh«ng thùc
sù hîp t¸c víi kh¸ch hµng sÏ lµm Ng©n Hµng mÊt ®i nhiÒu ®èi t¸c kinh
doanh l©u dµi.
IV.Mét sè nguyªn nh©n mang tÝnh kh¸ch quan.
-Do ®iÒu kiÖn tù nhiªn: ViÖt Nam lµ mét ®Êt níc cã khÝ hËu nhiÖt ®íi
giã mïa , cã nhiÒu thiªn tai nh : b·o, lò lôt , h¹n h¸n . Nh÷ng thiªn tai nµy
g©y ra thiÖt h¹i cho c¸c ngµnh s¶n xuÊt, dÞch vô. Do vËy ¶nh hëng ®Õn
ho¹t ®éng kinh doanh tÝn dông cña ng©n hµng.
-VÒ c¬ chÕ chÝnh s¸ch : c¸c c¬ chÕ chÝnh s¸ch ë níc ta lµ cha ®ång bé,
cha hoµn chØnh vµ thêng xuyªn thay ®æi do vËy m«i trêng kinh doanh cha
æn ®Þnh, ¶nh hëng ®Õn chiÕn lîc kinh doanh cña c¸c doanh nghiÖp, tõ ®ã
lµm ®¶o lén c¬ së tÝn dông cña c¸c Ng©n Hµng.
- VÒ mÆt ph¸p lý: m«i trêng ph¸p lý ViÖt Nam cha ®ång bé, cha æn
®Þnh nhiÒu khi cßn chång chÐo, bÊt cËp ¶nh hëng ®Õn ho¹t ®éng kinh
doanh tÝn dông Ng©n Hµng.
- Cßn vÖ phÝa kh¸ch hµng: Mét sè kh¸ch hµng do tr×nh ®é q¶n lý. Kinh
doanh kÐm do vËy sö dông vèn kh«ng hiÖu qu¶, ®Õn h¹n kh«ng tr¶ ®îc nî
cho Ng©n Hµng hoÆc kh¸ch hµng sö dông vèn sai môc ®Ých, cè t×nh d©y da chiÕm ®o¹t vèn cña Ng©n Hµng.
- VÒ phÝa kh¸ch hµng: do tr×nh ®é qu¶n lý, kinh doanh kÐm do vËy sö
dông vèn kh«ng hiÖu qu¶ ®Õn h¹n kh«ng tr¶ ®îc nî ng©n hµng.
C.Mét sè ph¬ng ph¸p qu¶n lý h¹n chÕ rñi ro tÝn dông Ng©n Hµng.
ThËt vËy rñi ro tÝnh dông lµ mét tÊt yÕu ë trong bÊt kú ho¹t ®éng
kinh doanh nµo muèn ph¸t triÓn ®Òu ph¶i chÊp nhËn métmøc ®é rñi ro. §Ó
®¹t ®îc møc ®é rñi ro mµ nhµ kinh doanh cã thÓ chÊp nhËn ®îc kho doanh
nghiÖp ho¹t ®éng ph¶i tu©n theo mét vµi c¸c nguyªn t¾c riªng vµ mét sè
ph¬ng ph¸p qu¶n lý sao cho gi¶m thiÓu rñi ro nhng vÉn ®¶m b¶o sù ph¸t
triÓn kinh doanh cña ®¬n vÞ m×nh. Sau ®©y lµ mét sè ph¬ng ph¸p qu¶n lý
h¹n chÕ rñi ro tÝn dông trong ho¹t ®éng cña Ng©n Hµng.
I.C¸c nguyªn t¾c qu¶n lý tµi s¶n trong Ng©n Hµng Th¬ng M¹i.
11
-ThËt vËy tríc nh÷ng n¨m 1960 viÖc qu¶n lý tµi s¶n nî lµ mét c«ng viÖc
b×nh thêng, c¸c ng©n hµng ®· coi tµi s¶n nî cña hä lµ cè ®Þnh vµ hä chó
t©m nhiÒu ®Õn vÊn ®Ò qu¶n lý tµi s¶n cã thÓ giµnh ®îc lîi nhuËn tèi u, viÖc
qu¶nlý tµi s¶n nî cã 2 lý do:
Thø nhÊt, thùc tÕ ®· cho thÊy trªn 60% nguån tiÒn vèn ng©n hµng ®îc
thu nhËn qua c¸c mãn tiÒn göi( kh«ng kú h¹n) cã thÓ ph¸t sÐc, nh÷ng mãn
tiÒn göi nµy kh«ng mang l¹i tiÒn l·i. Nh vËy c¸c ng©n hµng kh«ng thÓ
c¹nh tranh r¸o riÕt víi nhau vÒ nh÷ng mãn tiÒn göi nµy do ®ã sè lîng mçi
mãn thùc tÕ lµ mét mãn quµ cho Ng©n Hµng.
Thø hai, do c¸c thÞ trêng ®Ó thùc hiÖn c¸c mãn ch vay ng¾n h¹n gi÷a
c¸c ng©n Hµng ®· kh«ng ph¸t triÓn tèt, c¸c Ng©n Hµng ®· hiÕm khi vay tõ
c¸c Ng©n Hµng kh¸c ®Ó ®¸p øng nhu cÇu tiÒn dù tr÷ cña hä.
Víi lý do trªn tµi s¶n nî cµn ph¶i ®îc quan t©m nhiÒu h¬n vµ cÇn ph¶i cã
nh÷ng biÖn ph¸p qu¶n lý sao huy ®éng ®îc c¸c nguån vèn “nhµn rçi”
trong nÒn kinh tÕ ®Ó ph¸t huy kh¶ n¨ng ®¸p øng vèn nhanh ®¶m b¶o ®¸p
øng nhu cÇu vÒ vèn cña c¸c doanh nghiÖp.
Sau ®©y lµ mét sè nguyªn t¾c qu¶n lý tµi s¶n nî ë c¸c ng©n hµng th¬ng m¹i trong thêi gian gÇn ®©y:
+ Qu¶n lý quy m« tµi s¶n nî: lµ h×nh thøc qu¶n lý ®îc giíi h¹n tµi s¶n nî
víi tû lÖ cho phÐp theo tµi s¶n tù cã cña m×nh. Th«ng thêng tµi s¶n nî nhá
h¬n 20 lÇn tµi s¶n tù cã cña m×nh vµ ph¶i ®¶m b¶o hÖ sè kh¶ n¨ng
thanh to¸n (Hskntt).
HÖ sè kh¶
Kho¶n dù tr÷ + Kho¶n tÝn dông ng¾n h¹n
n¨ng thanh to¸n =
Nguån vèn – Vèn tù cã
Trong thùc tÕ thêng dïng:
HSKNT
=
Tµi s¶n cã lu ho¹t
Tµi s¶n nî lu ho¹t
+ Qu¶n lý qua c¬ cÊu thêi gian
II. Qu¶n lý tµi s¶n cã.
12
Qu¶n lý tµi s¶n cã lµ mét chiÕn lîc c¬ b¶n trong ho¹t ®éng Ng©n
Hµng ®Ó nh»m ®¹t ®îc lîi nhuËn cùc ®¹i cña m×nh, mét Ng©n Hµng ph¶i
t×nh kiÕm nh÷ng lîi tøc cao nhÊt cã thÓ cã cña nh÷ng vèn vay vµ cña c¸c
chøng kho¸n ®éng thêi cè g¾ng gi¶m ®Õn møc tèi thiÓu rñi ro
Nh vËy ho¹t ®éng kinh doanh cña Ng©n Hµng ®Ó ®¹t ®îc lîi nhuËn
cao th× nhµ qu¶n trÞ cã nh÷ng biÖn ph¸p qu¶n lý tµi s¶n cã (qu¶n lý kho¶n
tiÒn cho vay) h÷u hiÖu nhÊt. Sau ®©y em xin ®a ra mét vµi nguyªn t¾c
qu¶n lý tiÒn cho vay cña Ng©n Hµng th¬ng m¹i nãi chung.
2.1. Sµng läc vµ gi¸m s¸t.
Th«ng tin kh«ng c©n xøng cã mÆt trong c¸c thÞ trêng cho vay bë v×
nh÷ng ngêi cho vay cã Ýt th«ng tin vÒ nh÷ng c¬ héi ®Çu t vµ vÒ nh÷ng ho¹t
®éng cña nh÷ng ngêi vay tiÒn. T×nh tr¹ng nµy ®a ®Õn 2 ho¹t ®éng t×m hiÓu
th«ng tin do c¸c Ng©n Hµng thùc hiÖn: sµng läc vµ gi¸m s¸t.
Sµng läc: trong c¸c thÞ trêng cho vay ®ßi hái c¸c Ng©n Hµng ph¶i läc
nh÷ng ngêi m¹o hiÓm vay tÝn dông cã triÓn väng xÊu nhê ®ã mµ c¸c mãn
tiÒn cho vay sÏ cã nîi nhuËn cho c¸c Ng©n Hµng ®ã. §Ó thùc hiÖn viÖc
sµng läc mét c¸ch hiÖu qu¶ c¸c Ng©n Hµng ph¶i tËp hîp c¸c th«ng tin, t¹o
ra mét nguyªn t¾c quan träng cña viÖc qu¶n lý mãn tiÒn cho vay. Nh vËy
viÖc sµng läc ®èi tîng ®i vay dùa trªn c¸c th«ng tin nh viÖc t×m hiÓu môc
®Ých sö dông vèn, viÖc xem xÐt th«ng qua bíc lµm hå s¬ vµ xem xÐt
nh÷ng mãn tiÒn vay cßn tån ®äng (nÕu cã). Ng©n Hµng còng ®îc hái
nh÷ng c©u vÒ c¸ nh©n nh tuæi t¸c , t×nh tr¹ng h«n nh©n cña ngêi ®i vay.
Víi nh÷ng th«ng tin nµy Ng©n Hµng cã thÓ ®¸nh gi¸ møc ®é rñi ro cña
kho¶n cho vay ®ã ®Õn møc ®é nµo qua ®ã Ng©n Hµng míi ra quyÕt ®Þnh
cho vay hay lµ kh«ng cho vay.
§èi víi mãn vay kinh doanh qu¸ tr×nh sµng läc vµ tËp hîp th«ng tin
lµ t¬ng tù. Nh tËp hîp c¸c th«ng tin vÒ lîi nhuËn vµ tæn thÊt (thu nhËp )
cña c«ng ty. Ng©n hµng còng cÇn ®¸nh gi¸ kÕt qu¶ cña vô kinh doanh nµy
trong t¬ng lai. Nh vËy dï muèn cho vay c¸ nh©n hay cho vay kinh doanh,
c¸c ng©n hµng ph¶i s¸ng suèt khi ra quyÕt ®Þnh.
2.2. ViÖc gi¸m s¸t vµ cìng chÕ thi hµnh nh÷ng qui ®Þnh h¹n chÕ.
13
Khi mét mãn tiÒn cho vay ®îc thùc hiÖn, ngêi vay cã ý muèn tiÕn
hµnh nh÷ng ho¹t ®éng rñi ro ®Ó mãn tiÒn vay nµy cã thÓ cã kh¶ n¨ng ®îc
thanh to¸n. §Ó gi¶m bít rñi ro ®¹o ®øc, c¸c Ng©n Hµng ph¶i tu©n theo
nguyªn lý qu¶n lý tiÒn vay, Ng©n Hµng ph¶i viÕt ra nh÷ng ®iÒu kho¶n hîp
®ång vµo trong c¸c hîp ®ång vay tiÒn, ®ã lµ nh÷ng ®iÒu kho¶n h¹n chÕ
nh÷ng ngêi vay tiÒn kh«ng ®îc thùc hiÖn nh÷ng ho¹t ®éng rñi ro. B»ng
c¸ch gi¸m s¸t nh÷ng ho¹t ®éng cña ngêi vay ®Ó xem liÖu hä cã tu©n theo
quy ®Þnh h¹n chÕ ®ã hay kh«ng, vµ b»ng c¸ch cìng chÕ thi hµnh nh÷ng
quy ®Þnh h¹n chÕ nÕu hä kh«ng tu©n theo.
Nh vËy viÖc gi¸m s¸t c¸c kho¶n cho vay gióp Ng©n Hµng thu thËp
thªm th«ng tin gióp cho viÖc x¸c ®Þnh møc rñi ro ®¹o ®øc cña mçi kho¶n
cho vay.
2.3. Quan hÖ tÝn dông l©u dµi vµ quy t¾c tÝn dông.
C¸c Ng©n Hµng thu ®îc th«ng tin vÒ nh÷ng ngêi vay tiÒn cña hä lµ
nhê quan hÖ kh¸ch hµng l©u dµi- mét nguyªn lý quan träng kh¸c cña viÖc
qu¶n lý Ng©n Hµng.
NÕu mét ngêi cã triÓn väng vay tiÒn ®· cã tµi kho¶n tiÕt kiÖm hay
c¸c mãn cho vay kh¸c víi mét Ng©n Hµng qua mét thêi gian dµi, ngêi
phô tr¸ch cho vay cã thÓ nh×n vµo ho¹t ®éng qu¸ khø ®èi víi c¸c tµi
kho¶n ®ã vµ biÕt ®îc t¬ng ®èi nhiÒu vÒ ngêi vay nµy viÖc xem xÐt l¹i tµi
kho¶n nh÷ng tÊm sÐc mµ ngêi vay tiÒn nµy viÕt, cho biÕt nh÷ng ngêi nµo
®· cung cÊp cho ngêi vay nµy, th× Ng©n Hµng cã mét ghi chÐp vÒ nh÷ng
viÖc thanh to¸n tiÒn vay. Nh thÕ quan hÖ kh¸ch hµng l©u dµi gi¶m ®îc rñi
ro tÝn dông tèt hay xÊu.
Sù gi¸m s¸t cña Ng©n Hµng còng gãp thªm vµo tÇm quan träng cña
quan hÖ kh¸ch hµng l©u dµi. NÕu ngêi vay nµy tríc ®©y ®· vay tiÒn ë
Ng©n Hµng nµy, th× Ng©n Hµng ®· cã s½n nh÷ng ph¬ng thøc gi¸m s¸t
kh¸ch hµng ®ã. Do ®ã lµm gi¶m chi phÝ vÒ gi¸m s¸t
Quan hÖ kh¸ch hµng l©u dµi lµm lîi cho kh¸ch hµng còng nh Ng©n
Hµng ®ã. Mét kh¸ch hµng ®· cã mèi quan hÖ cò th× viÖc vay mãn vay míi
còng cã thÓ rÔ dµng h¬n bëi v× Ng©n Hµng còng ®· l¾m ®îc th«ng tin vÒ
14
ngêi ®ã, qua ®ã còng x¸c ®Þnh ®îc ngêi vay tiÒn nµy cã ph¶i lµ ngêi m¹o
hiÓm cã triÓn väng tèt hay kh«ng.
Mèi quan hÖ kh¸ch hµng l©u dµi cã mét lîi Ých kh¸c cho Ng©n Hµng
®ã. HÇu hÕt c¸c Ng©n Hµng kh«ng thÓ nghÜ ®îc hÕt mäi sù bÊt ngê khi nã
viÕt ra nh÷ng quy ®Þnh h¹n chÕ vµo hîp ®ång cho vay sÏ lu«n cã nh÷ng
ho¹t ®éng rñi ro cña ngêi vay tiÒn, cha cã mét qui ®Þnh h¹n chÕ nµo lo¹i
bá ®îc chóng c¶.
Tuy nhiªn, nÕu nh÷ng ngêi vay tiÒn muèn gi÷ g×n quan hÖ lau dµi víi
Ng©n Hµng v× nh vËy hä sÏ dÔ cã ®îc c¸c mãn vay trong t¬ng lai víi l·i
suÊt thÊp h¬n lóc ®ã ngêi vay tiÒn sÏ cã ý muèn tr¸nh nh÷ng ho¹t ®éng cã
rñi ro ®Ó kh«ng lµm phËt lßng cho anh ta vay tiÒn, ngay c¶ khi nh÷ng h¹n
chÕ vÒ nh÷ng ho¹t ®éng nµy kh«ng ®îc nªu râ trong b¶n hîp ®ång. VËy
quan hÖ víi kh¸ch hµng l©u dµi gióp cho Ng©n Hµng cã thÓ ®èi phã víi
nh÷ng sù bÊt ngê rñi ro ®¹o ®øc mµ ngay cá Ng©n Hµng còng kh«ng lêng
tríc ®îc ë lóc ban ®Çu .
2.3. VËt thÕ chÊp vµ sè d bï.
Nh÷ng b¾t buéc vÒ vËt thÕ chÊp vµ sè d bï ®èi víi tiÒn cho vay lµ
nh÷ng c«ng cô quan träng ®Ó qu¶n lý Ng©n Hµng, nã biÓu hiÖn ë vai trß
vµ t¸c dông sau:
+ Vai trß, t¸c dông cña vËt thÕ chÊp: vËt thÕ chÊp lµ vËt së h÷u ®îc høa
cho ngêi cho vay nÕu ngêi vay vì nî, lµm gi¶m bít hËu qu¶ rñi ro x¶y ra
nã lµm gi¶m tæn thÊt cho ngêi cho vay trong trêng hîp x¶y ra mét vô vì
nî. Nh÷ng ngêi vay vì nî ®èi víi mãn tiÒn vay, Ng©n Hµng ®ã cã thÓ b¸n
vËt thÕ chÊp vµ dïng tiÒn thu ®îc ®Ó bï l¹i c¸c tæn thÊt cña m×nh do mãn
cho vay ®ã g©y ra.
+ §èi víi sè d bï: sè d bï ®ãng vai trß rÊt quan träng gióp Ng©n Hµng
gi¸m s¸t ngêi vay ®ã vµ ng¨n ngõa ®îc rñi ro ®µo ®øc. §Æc biÖt gi¸m s¸t
viÖc thanh to¸n cña ngêi vay ®ã viÖc nµy mang l¹i rÊt nhiÒu th«ng tin vÒ
®iÒu kiÖn tµi chÝnh cña ngêi vay tiÒn nãi trªn.
2.4. H¹n chÕ tÝn dông.
ViÖc ¸p dông h¹n chÕ tÝn dông cña Ng©n Hµng thêng cã 2 d¹ng: d¹ng
thø nhÊt diÔn ra khi mét Ng©n Hµng tõ chèi mét mãn cho vay víi sè lîng
15
bÊt kú nµo ®èi víi ngêi ®i vay, ngay c¶ khi ngêi ®i vay chÊp nhËn thanh
to¸n víi mét møc l·i suÊt cao h¬n. D¹ng thø 2 diÔn ra khi mét Ng©n Hµng
s½n lßng cho vay nhng kh«ng h¹n chÕ møc vay ®ã díi møc mµ ngêi vay
nµy muèn.
+ D¹ng thø nhÊt: víi nh÷ng c¸ nh©n hay h·ng kinh doanh cã dù ¸n ®Çu t
rñi ro nhÊt hä muèn vay vèn vµ chÊp nhËn møc l·i suÊt cao h¬n tuy nhiªn
mét Ng©n Hµng sÏ kh«ng muèn thùc hiÖn mét mãn cho vay nh vËy bë v×
mét cuéc ®Çu t rñi ro cao vµ kÕt qu¶ x¶y ra lµ ngßi vay nµy sÏ kh«ng
thµnh c«ng vµ Ng©n Hµng xÏ kh«ng ®îc thanh to¸n.
+ D¹ng thø 2: nãi nªn sù ®Ò phßng rñi ro ®¹o ®øc: c¸c Ng©n Hµng giao
tiÒn cho ngêi vay nhng kh«ng ph¶i lµ nh÷ng mãn vay nh hä muèn. Sù h¹n
chÕ tÝn dông lµ cÇn thiÕt bëi v× rñi ro ®¹o ®øc trë nªn nghiªm träng h¬n
®èi víi lîi Ých nh÷ng mãn tiÒn cho vay lín h¬n. V× vËy c¸c Ng©n Hµng
h¹n chÕ tÝn dông b»ng c¸ch cho nh÷ng ngêi vay víi mãn tiÒn Ýt h¬n lµ hä
muèn vay lóc ®Çu.
2.5. Cho vay theo sù t¬ng hîp ý muèn.
Theo phÇn trªn ta thÊy vèn cã vai trß rÊt quan träng trong ho¹t ®éng
s¶n xuÊt kinh doanh, viÖc thiÕu vèn cña mét doanh nghiÖp sÏ d·n ®Õn viÖc
tiÕn hµnh s¶n xuÊt kinh doanh diÔn ra chËm vµ ®Ó l¹i hËu qu¶ lµm gi¶m
s¶n lîng hµng ho¸ còng cã thÓ lµm cho qu¸ tr×nh s¶n xuÊt kinh doanh
kh«ng ®îc tiÕn hµnh. NÕu nh sù thiÕu vèn mµ diÔn ra trªn toµn bé nÒn
kinh tÕ nã sÏ ®a ®Õn mét kÕt côc: nÒn kinh tÕ bÞ tª liÖt lµm ngõng trÖ sù
ph¸t triÓn. Do hËu qu¶ cña sù thiÕu vèn dÓ lµi nh vËy c¸c tæ chøc tÝn dông
nãi chung, tÝn dông Ng©n Hµng nãi riªng cÇn ph¶i ®¸p øng ®ñ nhu cÇu vÒ
vèn ®Ó b¶o ®¶m cho qu¸ tr×nh s¶n xuÊt kinh doanh ®îc diÔn ra liªn tôc,
t¹o ®ßn bÈy ®Ó thóc ®Èy nÖn kinh tÕ ph¸t triÓn.
III. Ph¬ng ph¸p qu¶n lý rñi ro kh¸c trong ho¹t ®éng
Ng©n Hµng.
1. Chó träng n©ng cao hiÖu qu¶ nguån th«ng tin thu thËp : lµ c¬ së
®Ó doanh nghiÖp ®Þnh híng kinh doanh trong ho¹t ®éng Ng©n Hµng th«ng
16
tin còng lµ nguån d÷ liÖu c¬ b¶n ®Çu tiªn cho mäi bíc ph©n tÝch v× vËy
cÇn ®Æc biÖt chó träng viÖc n©ng cao hiÖu qña cña nguån th«ng tin thu
thËp. §Ó ®¶m b¶o ®ñ nguån th«ng tin cho ho¹t ®éng Ng©n Hµng, cÇn cã
mét sè biÖn ph¸p sau:
Thø nhÊt, vÒ phÝa Ng©n Hµng cÇn ph¶i n©ng cao tr×nh ®é kiÕn thøc cña
c¸c c¸n bä tÝn dông. Nh÷ng th«ng tin do c¸c c¸n bé tÝn dông thu thËp thêng ®¸ng tin cËy nhÊt ®èi víi Ng©n Hµng, ®ång thêi còng ph¶i n©ng cao
phÈm chÊt ®¹o ®øc vµ t¹o sù g¾n bã thùc sù gi÷a c¸c c¸n bé tÝn dông víi
Ng©n Hµng.
Thø hai, vÒ phÝa nhµ níc víi t c¸ch lµ ngêi t¹o lËp m«i trêng vÜ m« cÇn
hoµn thiÖn hÖ thèng ph¸p lý t¹o c¬ së cho ho¹t ®éng tµi chÝnh, tÝn dông
Ng©n Hµng:
+ CÇn tæ chøc l¹i c«ng t¸c c«ng chøng vµ c¸c chøng th vÒ së h÷u, lµm c¬
së cho thÕ chÊp tµi s¶n.
+ CÇn nhanh chãng hoµn thiÖn ph¸p lÖnh kÕ to¸n thèng kª vµ hÖ thèng
kiÓm to¸n v÷ng m¹nh ®Ó lµm lµnh m¹nh ho¸ m«i trêng kinh doanh.
+ CÇn sím x©y dùng mét Ng©n Hµng d÷ liÖu hoµn chØnh ®Ó lµm nguån
cung cÊp th«ng tin bæ sung cho c¸c Ng©n Hµng.
2. Hoµn thiÖn hÖ thèng kiÓm to¸n néi bé.
HiÖn nay c«ng t¸c kiÓm so¸t néi bé ë c¸c Ng©n Hµng Th¬ng M¹i ViÖt
Nam nãi chung vµ c¸c Ng©n Hµng Th¬ng M¹i Quèc Doanh nãi riªng cßn
mang nhiÒu h×nh thøc chiÕu lÖ vµ mang tÝnh chØ ®¹o theo tõng ®ît c«ng
v¨n cÊp trªn cho nªn kh«ng ®Òu ®Æn thiÕu thêng xuyªn vµ thiÕu n¨ng
®éng.
Tõ thùc tÕ nh trªn cho thÊy viÖc nhanh chãng tæ chøc kiÓm to¸n néi
bé trong c¸c Ng©n Hµng Th¬ng M¹i lµ mét vÊn ®Ò hÕt søc cÊp b¸ch.HÖ
thèng kiÓm to¸n né bé nÕu ho¹t ®éng ®óng nghÜa th× nã cã thÓ ®îc xem lµ
mét trong nh÷ng biÒn ph¸p h÷u hiÖu ®Ó tù b¶o vÖ cho ho¹t ®éng kinh
doanh tÝn dông cña mçi Ng©n Hµng. Trong ho¹t ®éng Ng©n Hµng cã thÓ
chia kiÓm to¸n néi bé thµnh 3 giai ®o¹n sau:
17
+KiÓm to¸n giai ®o¹n 1: Cßn gäi lµ kiÓm to¸n tríc. Trong viÖc kiÓm to¸n
giai ®o¹n nµy nhê vµo sù thµnh th¹o vÒ c¸c qui ®Þnh, quy chÕ mµ kiÓm
to¸n viªn néi bé cã thÓ ph¸t hiÖn ra nh÷ng ®iÓm bÊt hîp lý cña hå s¬ tríc
khi thùc hiÖn nhiÖm vô.
+ KiÓm to¸n giai ®o¹n 2: gäi lµ kiÓm to¸n quy t×nh thùc hiÖn t¸c dông
cña kiÓm to¸n, giai ®o¹n nµy lµ gi¸m s¸t qu¸ tr×nh thùc hiÖn, h¹n chÕ x¶y
ra lÖch l¹c, sai sãt nh viÖc thùc hiÖn kh«ng ®óng tr×nh tù nghiÖp
vô qui ®Þnh.
+ KiÓm to¸n giai ®o¹n 3: lo¹i kiÓm to¸n nµy thùc hiÖn khi ngiÖp vô ®·
hoµn thµnh.
Nh vËy, sù an toµn trong kinh doanh tiÒn tÖ tÝn dông cña c¸c Ng©n
Hµng Th¬ng M¹i phÇn lín lµ dùa vµo c«ng t¸c kiÓm so¸t kiÓm to¸n néi
bé.
KÕt luËn
Tãm l¹i, vèn vµ tÝn dông Ng©n Hµng cã vai trß rÊt quan träng ®èi víi
nh÷ng níc kÐm ph¸t triÓn vµ ®ang ph¸t triÓn nh níc ta hiÖn nay. Vèn t¹o
®iÒu kiÖn ®Ó tiÕn hµnh c«ng nghiÖp ho¸ vµ thóc ®Èy t¨ng trëng ph¸t triÓn
kinh tÕ x· héi, thùc tiÔn cho thÊy hiÖu qu¶ mang l¹i cña tÝn dông Ng©n
Hµng: tÝn dông Ng©n Hµng ®· gãp phÇn lµm gi¶m hÖ sè tiÒn nhµn rçi vµ
n©ng cao hiÖu qu¶ sö dông vèn, lµ ®ßn bÈy quan träng thóc ®Èy më réng
mèi quan hÖ giao lu kinh tÕ quèc tÕ, cã t¸c ®éng tÝch cùc ®Õn nhÞp ®é ph¸t
triÓn vµ thóc ®Èy sù c¹nh tranh trong nÒn kinh tÕ thÞ trêng, nã còng gãp
18
phÇn thùc hiÖn chiÕn lîc ph¸t triÓn kinh tÕ, chèng l¹m ph¸t tiÒn tÖ, gãp
phÇn thu hÑp kho¶ng c¸ch vÒ nÒn kinh tÕ gi÷a nh÷ng níc ph¸t triÓn vµ níc
®ang ph¸t triÓn. Víi vai trß to lín cña vèn – tÝn dông Ng©n Hµng, nã ®ßi
hái chóng ta còng nh c¸c c¬ quan qu¶n lý nãi chung vµ ngµnh qu¶n lý
Ng©n Hµng nãi riªng cÇn ph¶i cã nhËn thøc ®óng vµ ®a ra nh÷ng biÖn
ph¸p qu¶n lý thËt chÆt chÏ ®Ó h¹n chÕ vÒ nhîc ®iÓm cña Vèn qua ®ã míi
ph¸t huy ®îc ®óng chøc n¨ng vµ vai trß cña vèn vµ tÝn dông trong nÒn
kinh tÕ, tøc lµ gióp cho nÒn kinh tÕ ph¸t triÓn.
Danh môc tµi liÖu tham kh¶o
T¹p chÝ :
1. Bµn thªm vÒ biÖn ph¸p an toµn trong ho¹t ®éng tÝn dông.
Lª Hoµng D¬ng.
2. Rñi ro tÝn dông nh×n tõ gãc ®é ®¹o ®øc con ngêi.
Mai Thanh QuÕ.
3. Mét sè ph¬ng ph¸p chän läc c¸c nguyªn nh©n chÝnh dÉn ®Õn rñi ro
tÝn dông.
Hoµng Quý V¬ng: Sè 3 – Ng©n Hµng 1998.
4. Hoµn thiÖn qu¶n lý ng©n hµng th¬ng m¹i víi vÊn ®Ò kiÓm to¸n néi
bé.
19
Bïi N÷ Thanh Hµ.
5. Th¸o ngßi næ: Nî qu¸ h¹n.
PTS:Vò §×nh ¸nh.
6. Rñi ro tÝn dông vµ viÖc thµnh lËp quü b¶o toµn tiÒn göi.
NguyÔn Quang Dòng.
S¸ch tham kh¶o:
TiÒn vµ ho¹t ®éng Ng©n hµng
Lª Vinh Danh
TiÒn tÖ Ng©n hµng vµ thÞ trêng tµi chÝnh
FREDERIC SMISHKIN.
Vë ghi bµi gi¶ng:Lý thuyÕt tµi chÝnh – TiÒn tÖ.
Môc lôc
Trang.
Më
®Çu………………………………………………………………………… 1
Néi dung:
A. tÇm quan träng cña tÝn dông ng©n hµng trong nÒn kinh
tÕ thÞ trêng.
I. Quan ®iÓm tÝn dông ng©n hµng.......................................................
…………...2
II. Vai trß cña tÝn dông ng©n hµng.......................................................
………….3
III. Quan ®iÓm vµ tÝnh tÊt yÕu kh¸ch quan cña rñi ro trong
ho¹t ®éng ng©n hµng..........................................................................
…………..5
IV.HËu qu¶ rñi ro tÝn dông ng©n hµng x¶y ra trong
c¸c n¨m võa qua................................................................................
…………..6
20
.DOC 
21 
82 
86 
