Đăng ký Đăng nhập
Trang chủ Tìm hiểu về tai biến địa chất, xói mòn và trượt lở đất đá...

Tài liệu Tìm hiểu về tai biến địa chất, xói mòn và trượt lở đất đá

.PDF
36
139
133

Mô tả:

Tìm hiểu về tai biến địa chất, xói mòn và trượt lở đất đá
F -X C h a n ge F -X C h a n ge N y bu I H C PH M V N NG Khoa CÔNG NGH THÔNG TIN BÀI TI U LU N Ch : TÌM HI U V TAI BI N TR Nhóm 1: TL A CH T, XÓI MÒN VÀ T Á Gi ng Viên: Phan Y n Nhi Bùi Tá B o inh V n Bon Nguy n V n Hùng (Nhóm tr Hu nh Th Y n Ly Ph m Tu n V ng) 1|P age ac .c tr om k lic C om k lic C .c re . . k e r- s o ft w a w w ac ww ww tr to to bu y N O W ! PD O W ! PD k e r- s o ft w a re F -X C h a n ge F -X C h a n ge N y bu I.L i nói u: Trong môi tr ng s ng c a chúng ta hi n nay luôn có nh ng bi n i ,không nh ng v m t xã h i loài ng i mà còn bi n i v các c m t nhiên.Cùng i s phát tri n c a công ngh hi n i nh hi n nay vi c ã giúp chúng ta nh n th c rõ h n v nh h ng c a môi tr ng t nhiên i v i con ng i và sinh v t trên trái t.Tuy nhiên s nhìn nh n c a chúng ta ch a th c s úng tr ng tâm,môi tr ng chúng ta hi n ang bi n i theo chi u h ng x u bên nh nh ng m t tích c c.Nh ng n m tr l i ây xu t hi n nhi u tai h a nh ng m t cách tr c ti p lên xã h i loài ng i e d a n tính m ng c ng nh tài s n ,môi tr ng c ng ngày càng b ô nhi m b i các tai h a ó.Trong ó nh ng tai bi n a ch t là m t b ph n c a nh ng tai bi n t nhiên nh h ng n con ng i .Chính vì v y vi c nghiên c u và xác nh úng nguyên nhân hình thành c a nó ,h u qu mà nó l i và cách phòng ch ng , i phó hi n ang là m i quan tâm hàng u .Trong ph m vi hi u bi t chúng tôi,hay nói úng n là trong m t bài báo cáo chúng tôi h t s c c g ng có th t ng k t l i và nêu ra nh ng v n c b n nh t mà chúng ta c n ph i n m hi u thêm v tai bi n a ch t là gì ,nguyên nhân ,h u qu và cách phòng ch ng. ây c ng là l n u tiên làm bài báo cáo nên nhóm chúng tôi không tránh kh i m i thi u sót ,sai m có th x y ra nên tôi mong các b n thông c m. 2|P age ac .c tr om k lic C om k lic C .c re . . k e r- s o ft w a w w ac ww ww tr to to bu y N O W ! PD O W ! PD k e r- s o ft w a re F -X C h a n ge F -X C h a n ge N y bu i dung: I. nh ngh a tai bi n t nhiên,tai bi n a ch t?.Nguyên nhân hình thành và các a m th ng x y ra tai bi n a ch t. 1. Tai bi n t nhiên. Tai bi n môi tr ng là quá trình nguy hi m và gây h i cho con ng i ang v n hành ti m tang trong các h th ng môi tr ng nh ng ch a v t qua ng ng an toàn c a h th ng. Th c ra các h th ng t nhiên bao gi ng an toàn t thân. Trái t luôn t t o l p l i s cân b ng m i nh v n có c a nó.Do ó nói n tính gây h i và tính an toàn trong khái ni m tai bi n môi tr ng là nói n tác ng x u n tính m ng và tài s n c a con ng i. Nói n tai bi n ch là nói n s an toàn c a xã h i loài ng i. âu ch a có con ng i, y ch có quá trình t nhiên mà không có tai bi n môi tr ng.Khi các tai bi n v t quá ng ng an toàn ( i v i con ng i) thì nó tr thành thiên tai ho c s c môi tr ng. Thiên tai : thi t h i gây ra là do quá trình t nhiên. c môi tr ng : thi t h i gây ra do chính con ng i.c nghiêm tr ng g i là th m Thiên tai hay s môi tr ng gây thi t h i ho môi tr ng. Vd: ng t CôBê(Nh t B n), cháy r ng Indonexia (1997) ... Tai bi n môi tr ng bao gi c ng là m t quá trình tác ng trên m t di n tích r ng l n và kho ng th i gian lâu dài h n s c môi tr ng. 2. Tai bi n a ch t. Theo S a Ch t Hoa K (Smith, 1996), tai bi n a ch t là : “m t u ki n, m t quá trình a ch t gây nguy hi m, e do s c kho con ng i, tài n công dân, ch c n ng hay kinh t m t c ng ng”. n phân bi t rõ tai bi n a ch t không hoàn toàn ng ngh a v i tai bi n x y ra trong quá trình a ch t. Ch nh ng tai bi n nào do u ki n hay quá trình a ch t gây ra m i g i là tai bi n a ch t. 3|P age ac .c tr om k lic C om k lic C .c re . . k e r- s o ft w a w w ac ww ww tr to to bu y N O W ! PD O W ! PD k e r- s o ft w a re F -X C h a n ge F -X C h a n ge N y bu nh ngh a ,nguyên nhân hình thành , a m tai bi n a ch t: nh ngh a: "Tai bi n a ch t là các hi n t ng t nhiên tham gia tích c c vào quá trình bi n i a hình b m t th ch quy n". Là m t b ph n c a tai bi n t nhiên, tai bi n a ch t là nh ng tai bi n x y ra trong l p v ngoài c a trái t gây nhi u t n th t cho s ng và ho t ng c a con ng i. Tai bi n a ch t là m t d ng tai bi n môi tr ng phát sinh trong th ch quy n. Các d ng tai bi n a ch t ch y u g m núi l a phun, ng t, n t t, lún t, tr t l t. Chúng liên quan t i các quá trình a ch t x y ra bên trong lòng trái t. Nguyên nhân hình thành tai bi n a ch t: Nguyên nhân chính là do l p v trái t hoàn toàn không b ng ph ng v thành ph n và chi u dày ,có nh ng khu v c v trái t ng manh ho c các h th ng t dãy chia c t v trái t thành nh ng ng kh i,m ng nh .Do v y ,l p v trái t trong th c t luôn chuy n ng theo chi u ng c ng nh chiêu ngang. 3. a m x y ra các tai bi n a ch t : T i các khu v c v trái t có k t c u y u ,dòng nhi t xu t phát t mantia i d ng t á nóng ch y (dung nham) ho c khói ,h i n c :ch y theo c a hình kéo theo các tác ng h y di t i v i con ng i và môi tr ng ng .Nh ng m xu t hi n s phun trào t á nóng ch y ho c b i ,h i n c c g i là núi l a . Các vùng nh v y phân b có quy lu t trên trái t t o thành núi l a .Các vùng nh v y phân b có quy lu t trên trái t t o thành ai núi l a .Hai ai núi a n i ti ng c bi t trên trái t là ai núi l a a Trung H i và ai núi l a Thái Bình D ng.S phun trào dung nham ho c s d ch chuy n c a các kh i t á trong v trái t thông th ng x y ra m t cách t t ,nh ng ôi khi c ng y ra t ng t ,t o nên hi n t ng ng t có m c phá ho i m nh.Các ho t 4|P age ac .c tr om k lic C om k lic C .c re . . k e r- s o ft w a w w ac ww ww tr to to bu y N O W ! PD O W ! PD k e r- s o ft w a re F -X C h a n ge F -X C h a n ge N y bu ng ng c a con ng i nh khai thác khoáng s n trong lòng t ,xây d ng các h ch a n c l n ôi khi c ng gây ra ng t kích thích và các khe n t nhân t o. Ví d : p th y n sông Gianh 2, huy n B c Trà My(Qu ng Nam). Trên b m t trái t ,ho t ng c a n c m a là d ng xói mòn ph bi n. c và gió gây ra s xói mòn .Xói mòn do Vi t Nam ,hàng n m l ng xói mòn do m a trên m t hecta t vùng núi và trung du có t i vài tr m t n .Xói mòn do gió th ng g p nh ng n i gió có t c th ng xuyên l n,trong các vùng l p ph th c v t kém phát tri n . Tr tl t á là m t d ng bi n i b m t trái t khác .T i ây ,m t kh i ng t á khác theo các b m t c bi t b tr ng l c kéo tr c xu ng các a hình th p.B m t tr t có th là các b m t khe n t ho c các l p t á có tính ch t c lý y u nh t sét th m n c .Th ng xu t hi n trong các vùng núi(Trung du mi n núi B c b Vi t Nam) vào th i k m a hàng n m .Các ho t ng m ng khai thác khoáng s n (khai thác t á,than,s t…) ang làm xu t hi n tác nhân tr t l t nhân t o .M t s hi n t ng t nhiên khác nh sóng bi n ,thay i dòng ch y c a các dòng sông c ng t o nên s tr t l t. II. Phân lo i tai bi n a ch t: Có nhi u cách phân loa tai bi n a ch t, ph thu c vào m c ích s d ng a h th ng phân lo i. a. Phân lo i theo ngu n g c: - Tai bi n t nhiên. - Tai bi n nhân t o. - Tai bi n h n h p. Cách phân lo i này ch phù h p cho vi c hi u, phù h p v i trình a s dân chúng. n gi n các thông tin tai bi n,d 5|P age ac .c tr om k lic C om k lic C .c re . . k e r- s o ft w a w w ac ww ww tr to to bu y N O W ! PD O W ! PD k e r- s o ft w a re F -X C h a n ge F -X C h a n ge N y bu b. Phân lo i theo c ch v n hành c a tai bi n. Có 2 lo i: - Lo i x y ra t ng t, nhanh, d d i và k t thúc nhanh chóng (Phun núi a, ng t, l quét …) còn g i là tai bi n c p di n. - Lo i x y ra t t , ch m ch p, không quan sát c, dai d ng, tr ng k (s dâng lên c a m c n c bi n, s suy thoái c a t do bóc mòn, r a trôi, s thi u h t i t trong môi tr ng…) còn g i là tai bi n tr ng di n. Cách phân lo i này phù h p v i vi c ng x tai bi n, gi m t i thi u thi t i do tai bi n. c. Phân lo i theo ng l c c a quá trình tai bi n a ch t . Tai bi n c chia theo ng l c v n hành g m: Tai bi n a ng l c (bao g m a ng l c n i sinh, ngo i sinh, và nhân sinh). Tai bi n sinh a hoá liên quan n s tích lu ngoài ng ng sinh thái a các nguyên t hay h p ch t trong môi tr ng có nh h ng x u n s c kho c ng ng. Tai bi n này bao gi c ng là tai bi n tr ng di n. tích lu các ch t gây h i trong môi tr ng c g i là quá trình ô nhi m môi tr ng a ch t. ó có th là quá trình ô nhi m t nhiên hay nhân t o. Ta t p trung nghiên c u v tai bi n a ng l c h c. II. Tai bi n a ng l c và các hi n t Tr c khi tìm hi u v các hiên t nào g i là ng l c a ch t? 1. nh ngh a ng l c ng tai bi n: ng tai bi n a ng l c ta c n bi t th a ch t: ng l c a ch t là ph ng th c t n t i, c i bi n và ti n hoá c a môi tr ng ia ch t. Chúng di n ra ngay c khi không có m t con ng i. 6|P age ac .c tr om k lic C om k lic C .c re . . k e r- s o ft w a w w ac ww ww tr to to bu y N O W ! PD O W ! PD k e r- s o ft w a re F -X C h a n ge F -X C h a n ge N y bu Các quá trình ng l c a ch t ch tr thành tai bi n khi có m t con ng i, khi t c c a các quá trình v t quá kh n ng thích nghi c a c th con ng i và kh n ng ch ng ch u c a s n nghi p (nhà c a, c u c ng, p...). 2. Các lo i tai bi n a ng l c : 2.1.1 . ng t: a). Khái ni m : ng t là hi n t ng rung ng t ng t c a v Trái t, m nh hay u tùy t ng tr n (xác nh b ng Richter) do s d ch chuy n các m ng th ch quy n ho c các t gãy d i m t t và truy n qua các kho ng cách l n.Hay nói cách khác là: Theo ngôn ng khoa h c , ng t là s gi i thoát t ng t m t n ng ng l n tích t trong m t th tích nào ó bên trong trái t . b). Nguyên nhân gây ra ng t : G m có 3 nguyên nhân chính: i sinh : Là s phun trào núi l a (ta s tìm hi u v núi l a phàn sau),s v n ng ki n t o các i hút chìm ,các ho t ng t gãy . Ngo i sinh : Thiên th ch va ch m vao trái t (r t hi m g p x y ra g n tri u m ),các v tr t l t v i kh i l ng l n. Nhân sinh: Ho t ng thay i ng su t á g n b m t ho c áp su t ch t ng ,các v th nhân trong lòng t . c). Phân lo i : Có hai cách phân lo i ng t: Phân lo i theo nguyên nhân: S t l l h ng trong v trái t. + Núi l a phun trào. + S v n ng bên trong trái t. Trong ó ng t do núi l a phun trào và s t l l h ng chi m 10%.Còn l i ng át ki n t o(v n ng bên trong trái t). 7|P age ac .c tr om k lic C om k lic C .c re . . k e r- s o ft w a w w ac ww ww tr to to bu y N O W ! PD O W ! PD k e r- s o ft w a re F -X C h a n ge F -X C h a n ge N y bu Phân lo i theo sâu ch n tiêu : + ng t nông (85 km). + ng t trung gian (trung bình ,kho ng 12km). + ng t sâu (900 km). d). Phân b : Ch y u : i ng Vành ai i ng t ng a trung H i –xuyên . t Thái Bình D t ng m d ng, i sông núi gi a các Khu v c ông Phi. Vì sao khu v c ven b tây Thái Bình D ng t bán n ,Philippin,Indonesia hay x y ra ng t? id ng. o Cam-sat-ca n Nh t Gi i thích: Khu v c này rùng kh p v i vùng ti p xúc gi a m ng Âu-Á và m ng Thái Bình ng .Mà vùng ti p xúc c a các m ng ki n t o là nh ng vùng b t n ,th ng có các ho t ng ki n t o x y ra ,kèm theo là hi n t ng ng t ,núi l a c ng do ó mà khu v c này c g i là vành ai núi l a Thái Bình D ng.(Trích t t câu h i a lý). e). N ng l ng d ng t- richter: bi u th l n c a các tr n dùng thang richter . ng Thang richter là m t thang logarit v i Công th c tính richter: ML=lg(A)-lg(A0) Trong ó : A: c o b ng a chân k . A0: là m t biên chu n. t c a các tr n n v là ng t ,ng i ta richter. 8|P age ac .c tr om k lic C om k lic C .c re . . k e r- s o ft w a w w ac ww ww tr to to bu y N O W ! PD O W ! PD k e r- s o ft w a re F -X C h a n ge F -X C h a n ge N y bu 2.1.2 Núi l a : a). Khái ni m : Là hi n t ng magma t trong lòng dung nham ,ho c d i d ng bom,tro b i. t trào ra ngoài m t td i d ng b). Ngu n g c: Núi l a xu t x t m t bán o volcano.Núi l a phát sinh t các b n ch a ,n m sâu 20-40 km trong th ch quy n . 9|P age ac .c tr om k lic C om k lic C .c re . . k e r- s o ft w a w w ac ww ww tr to to bu y N O W ! PD O W ! PD k e r- s o ft w a re F -X C h a n ge F -X C h a n ge N y bu Núi l a Liamuuiga Liên bang Saint Kittls và Nevis c). C u t o: Mi ng núi l a : là n i v t li u phun ra ngoài . ng núi l a : là ng i chính c a magma t lò magma mi ng núi l a . Lò magma: là n i ch a magma ,có áp suât r t l n. n 10 | P a g e ac .c tr om k lic C om k lic C .c re . . k e r- s o ft w a w w ac ww ww tr to to bu y N O W ! PD O W ! PD k e r- s o ft w a re F -X C h a n ge F -X C h a n ge N y bu C u t o núi l a . M t c t d c c a núi l a. d). Nguyên nhân hình thành núi l a : 11 | P a g e ac .c tr om k lic C om k lic C .c re . . k e r- s o ft w a w w ac ww ww tr to to bu y N O W ! PD O W ! PD k e r- s o ft w a re F -X C h a n ge F -X C h a n ge N y bu Nguyên nhân chính: S d ch chuy n c a các m ng là nguyên nhân gây ra núi a phun(gi ng nh ng t).Hay là nh ng tai bi n liên quan n chuy n ng trong l p v trái t - chuy n ng c a l p choàng (manti) trong quá trình ti n hoá c a v trái t. Chia ra làm các nguyên nhân khác nh : Do s tách giãn c a 2 m ng theo 2 ki u : -L c av il c a. - i h ng v i i d ng. Do s h i t gi a hai m ng ki n t o: - H i t gi a v l c a v i v l c a nh ng không phát sinh núi l a. -H it v i d ng v v l c a làm xu t hi n núi l a . Do s hình thành c a nh ng dòng á hóng (hotspot): ây là nguyên nhân gi i thích cho hi n t ng m t s núi l a không m trên các vành ai. 12 | P a g e ac .c tr om k lic C om k lic C .c re . . k e r- s o ft w a w w ac ww ww tr to to bu y N O W ! PD O W ! PD k e r- s o ft w a re F -X C h a n ge F -X C h a n ge N y bu B n các m hostpot trên th gi i e). Phân lo i núi l a : - Phân lo i theo ho t ng c a núi l a : + Núi l a ang ho t ng : là nh ng núi l a v n còn phun trào ,th ng cu t hi n mép c a các m ng ki n t o trái t. + Núi l a ang ng : là nh ng núi l a yên t nh trong th i gian dài và i t ng t phun trào . + Núi l a ã t t : là núi l a ng ng ho t ng t ngàn n m và có d u hi u là á magma phía d i . a theo d ng phun và ki u phun: a). D a theo d ng phun: - D ng phun kh ng khi p : áp su t kh ng khi p ,dung nham phun lên cao nhi u km v i v n t c hàng tr m m t m i gi . - D ng phun hawai : dung nham trào ra t m t v t n t l n và nh nhàng di chuy n r t xa so v i mi ng núi l a .Núi phun m t c t l a th ng lên không trung cao trên 100 m trong nhi u phut ,th m chí nhi u gi . - D ng gây n t ng m nh nh ng ít nguy hi m : Có nhi u t phun ng n và m nh ,có ti ng vang l n và ít dung nham b n lên. - D ng nhi u ti ng n ,phun tro và á : có nhi u ti ng n nh ng ch phun tro và á ,không phun dung nham . - D ng phun có h i n c: núi l a ho t ng g n i d ng ,vùng m t,...có nh ng t n tung trong th i gian ng n. 13 | P a g e ac .c tr om k lic C om k lic C .c re . . k e r- s o ft w a w w ac ww ww tr to to bu y N O W ! PD O W ! PD k e r- s o ft w a re F -X C h a n ge F -X C h a n ge N y bu Núi l a Hawai b). D a vào ki u phun: - Ki u Maar : phun xu t n m nh sinh ra nh ng phi u n lên t i hàng met ,vài km . ng thông c a núi có th kéo dài t i 500-800 km. - Ki u Krakatao: phun xu t kèm theo nh ng t n phun m n lên thành nh ng c t khói b i kh ng l và không có dung nham tràn ra. - Ki u pelee:dung nham r t quánh ,có tính axit ,th ng không ch y mà trào lên kh i ph n bên c a núi d i d ng kim t tháp. - Ki u stromboli:dung nham s n s t (có tính baz nh ),nhi t r t cao,phun xu t hi n nhi u bom và ch t r n. 14 | P a g e ac .c tr om k lic C om k lic C .c re . . k e r- s o ft w a w w ac ww ww tr to to bu y N O W ! PD O W ! PD k e r- s o ft w a re F -X C h a n ge F -X C h a n ge N y bu Núi l a Phú S Nh t B n Bên c nh dó còn có r t nhi u ki u nh : ki u Hawai,vulcanô,phun xu t dung nham khi c ,khi l ng,ki u khe n t, iatrêma. f). Phân b núi l a trên th gi i: 1. ai vòng cung Thái Bình D ng: Có kho ng 340 núi l a ang ho t ng ,chi m 2/3 s núi l a dang ho t d ng trên th gi i . Các núi l a ang ho t ng phân b vòng vành ai(gân bi n n),các núi l a ã t t phân b ngoài vành ai (cách xa bi n ). 2. D i núi l a xuyên –Á( ai a Trung H i –Indonesia): S l ng núi l a l c nh ng núi l a ã t t có kho ng 117 núi a s n m vùng o Indônêsia và các o trong a Trung H i. 3. ai i tây D ng : Có nhi u núi l a phân b trên nhi u o và c bi t d i n c .Núi l a n m d c s ng i Tây D ng liên quan v i s tách dãn t o ript i d ng .lò núi l a không sâu ,d i l p v m ng ,thành ph n bazan ,it ki m,ít K20. 4. ai ông phi : Các núi l a phân b d c các t gãy l n phía ông Châu Phi,quy 15 | P a g e ac .c tr om k lic C om k lic C .c re . . k e r- s o ft w a w w ac ww ww tr to to bu y N O W ! PD O W ! PD k e r- s o ft w a re F -X C h a n ge F -X C h a n ge N y bu mô ít h n ba ai trên .Ngoài ra núi l a còn phân b r i rác không theo vành ai . Liên h Vi t Nam: Vi t Nam ,hi n nay (s li u 2009) không có ng n núi l a nào ang ho t ng nh ng có nhi u t núi l a phun trào ã l i d u tích nh : - Dãy tr ng S n . p bazan r ng l n Nam B . - Núi l a ho t ng g n ay nh t là núi l a Hòn Tro (1923). - Ngoài ra ,núi l a còn phân b nh Quán , à l t ,Xuân L c, k,d o Lý S n (Quang Ngãi chúng ta),… - Các a hình liên quan: h núi l a ( h T N ng Gia Lai),… H T N ng k Gia Lai 2.1.3 Sóng th n: 1). Khái niêm: Là m t chu i các con sóng c t o ra trên bi n ,do s nhi u lo n t ng d i áy bi n y n c v t lên theo ph ng th ng . 2). Nguyên nhân: 16 | P a g e ac .c tr om k lic C om k lic C .c re . . k e r- s o ft w a w w ac ww ww tr to to bu y N O W ! PD O W ! PD k e r- s o ft w a re F -X C h a n ge F -X C h a n ge N y bu - Do ho t ng c a ng t v i c ng h n 7.5 - Do ho t ng c a núi l a. - Do tr t l t á kh i l ng l n d i áy bi n. 3). c richter. m: Sóng th n ch a n ng l ng c c l n ,lan truy n v i t c cao và có th v t kho ng cách l n qua i d ng mà ch m t r t ít n ng l ng. vùng n c sâu ,do có bu c sóng dài nên m t c n sóng th n có th nh nh ng khó nh n ra chúng , vùng n c sâu kho ng 4000 m sóng th n có th tt c kho ng 700 Km/h,chi u cao con sóng kho ng 1 m. Khi g n n b d y bi n tr nên nông và con sóng không còn di chuy n nhanh d c n a ,vì th nó b t u “d ng ng lên “.Chi u cao có th t t i kho ng 20-30m. Nhìn chúng : Sóng th n là h u qu c a nh ng tr n l n ,và núi l a phun trào ng t có c ng 17 | P a g e ac .c tr om k lic C om k lic C .c re . . k e r- s o ft w a w w ac ww ww tr to to bu y N O W ! PD O W ! PD k e r- s o ft w a re F -X C h a n ge F -X C h a n ge N y bu 2.1.4 Xói mòn t: 1. Khái ni m : Là quá trình làm m t l p t trên m t và phá h y các t ng t bên d i do tác ng c a n c m a, b ng tuy t tan ho c do gió. i i s n xu t nông nghi p thì n c và gió là hai quá trình quan tr ng nh t gây ra xói mòn và các tác nhân này có m c nh h ng t ng gi m khác nhau theo các ho t ng c a con ng i i v i t ai t không còn cây che d x y ra xói mòn. 2. PHÂN LO I: m có hai lo i xói mòn; xói mòn v t lý và xói mòn hóa h c : 2.1.Xói mòn v t lý: Là s tách r i và di chuy n nh ng phân t t không tan nh cát, sét, bùn và h p ch t h u c . S di chuy n c x y ra có th theo ph ng n m ngang trên b m t, ho c c ng có th theo ph ng th ng ng d c theo b dày c a ph u di n t qua các khe h , k t l h ng có s n trong t. 2.2.Xói mòn hóa h c: 18 | P a g e ac .c tr om k lic C om k lic C .c re . . k e r- s o ft w a w w ac ww ww tr to to bu y N O W ! PD O W ! PD k e r- s o ft w a re F -X C h a n ge F -X C h a n ge N y bu Là s di chuy n c a v t li u hòa tan. Xói mòn hóa h c có th y ra do tác ng c a dòng ch y b m t ho c dòng ch y ng m t ng này n t ng khác. 3. CÁC KI U XÓI MÒN T: 3.1. Ki u xói mòn do n c: - Ki u xói mòn do n c gây ra do tác ng c a n c ch y tràn trên m t (n c m a, b ng tuy t tan hay t i tràn). - Tác ng g m các tác ng va p phá v , làm tách r i các h t t và sau ó v n chuy n các h t t b phá h y theo các dòng ch y tràn trên m t t. - Dòng ch y c a n c có th t o ra các rãnh xói, khe xói ho c b bóc theo t ng l p, ng i ta chia ki u xói mòn do n c gây ra thành các d ng: - Xói mòn th ng là s xói l t, á m theo nh ng dòng ch y t p trung, n sâu t o ra các rãnh xói và m ng xói. - Xói mòn ph ng là s r a trôi t m t cách t ng i ng u trên m t do n c ch y dàn u, t b cu n i theo t ng l p, phi n. u t nh h ng l ng t xói mòn Ph ng trình m t t ph d ng: A = R.K.L.S.C.P Trong ó: A - L ng t m t bình quân trong n m (t n/ha/ n m); R - Y u t m a và dòng ch y; K - H s bào mòn c a t (t n/ha/ n v ch s xói mòn); L - Y u t chi u dài c a s n d c; S-Y ut d c; C - Y u t che ph và qu n lý t; P - Y u t ho t ng u ti t ch ng xói mòn. 3.1.1. Y u t m a và dòng ch y (R): Ðây là th c o s c m nh xói mòn c a m a và s c ch y tràn trên t. Y u t c th hi n qua t ng l ng m a và c ng m a. 19 | P a g e ac .c tr om k lic C om k lic C .c re . . k e r- s o ft w a w w ac ww ww tr to to bu y N O W ! PD O W ! PD k e r- s o ft w a re F -X C h a n ge F -X C h a n ge N y bu phân b c a mùa m a c ng là y u t chi ph i và quy t nh n ng t m t do xói mòn. Nh ng tr n m a l n n u x y ra nh ng th i m t tr ng tr i c ng là nguyên nhân làm cho l ng t b t nhi u h n. 3.1.2. H s xói mòn t (K): H s xói mòn K th hi n m c b bào mòn v n có c a t, Có hai c tính nh h ng và liên quan ch t ch t i h s xói mòn ó là kh n ng th m và s n nh v m t c u trúc c a t. Kh n ng th m c a t ch u nh h ng ch y u b ng s n nh c a c u trúc, c bi t là các t ng t trên m t và thêm vào ó là thành ph n c gi i, hàm l ng h u c có trong t. 3.1.3. Y u t a hình (L,S) Ph n ánh chi u dài d c và m c d c. t có d c càng l n kh n ng xói mòn càng l n b i vì chúng làm c c a dòng ch y và l ng n c ch y tràn t ng lên. Chi u dài d c c ng góp ph n quan tr ng i v i kh n ng xói mòn t b i vì chúng m r ng di n tích nghiêng c a d c, do nó t p trung nhi u l ng n c ch y trên m t. 3.1.4. Y u t che ph và qu n lý (C): Y u t này ch ra m c tác ng c a các h th ng cây tr ng và nh ng khác bi t trong qu n lý s d ng t i v i l ng t b m t do xói mòn. Các r ng và ng c là nh ng h th ng b o v tt nhiên t t nh t, ti p ó là các lo i cây tr ng có kh n ng che ph cao th ng c tr ng m t dày (ng c c, h u...) có kh n ng b o t khá t t. 3.2. Ki u xói mòn do gió: Ki u xói mòn do gió là hi n t ng xói mòn gây ra b i s c gió. Xói mòn có th x y ra b t kì n i nào khi có nh ng u ki n thu n l i sau ây: t khô, t i và b tách nh nm c gió có th cu n i. - M t t ph ng, có ít th c v t che ph thu n l i cho vi c di chuy n c a gió. 20 | P a g e ac .c tr om k lic C om k lic C .c re . . k e r- s o ft w a w w ac ww ww tr to to bu y N O W ! PD O W ! PD k e r- s o ft w a re
- Xem thêm -

Tài liệu liên quan