Tài liệu Tìm hiểu mức độ phát triển chú ý của trẻ mẫu giáo

trÞnh thÞ lan-k42mn Khãa luËn tèt nghiÖp Trêng ®¹i häc vinh Khoa gi¸o dôc tiÓu häc- ngµnh gi¸o dôc mÇm non ---------------------------**--------------------------- t×m hiÓu møc ®é ph¸t triÓn chó ý cña trÎ mÉu gi¸o khãa luËn tèt nghiÖp gi¸o viªn híng dÉn: h¹nh sinh viªn thùc hiÖn: th. s hå thÞ trÞnh thÞ lan vinh 2005 Lêi c¶m ¬n Sau mét thêi gian tiÕn hµnh nghiªn cøu, t×m hiÓu, díi sù híng dÉn nhiÖt t×nh cña c« gi¸o Hå ThÞ H¹nh, t«i d· hoµn thµnh kho¸ luËn tèt nghiÖp cña m×nh víi ®Ò tµi “T×m hiÓu møc ®é ph¸t triÓn chó ý cña trÎ mÉu gi¸o”. T«i xin ch©n thµnh c¶m ¬n sù quan t©m, gióp ®ì, t¹o ®iÒu kiÖn vµ ®ãng gãp ý kiÕn cña Ban chñ nhiÖm khoa gi¸o dôc tiÓu häc, c¶m ¬n c¸c thÇy c« trong khoa ®· ®éng viªn gióp ®ì t«i rÊt nhiÒu trong suèt thêi gian häc tËp t¹i trêng còng nh trong giai ®o¹n t«i lµm bµi kho¸ luËn nµy vµ t«i xin göi lêi c¶m 1 trÞnh thÞ lan-k42mn Khãa luËn tèt nghiÖp ¬n s©u s¾c tíi c« gi¸o Hå ThÞ H¹nh ®· nhiÖt t×nh híng dÉn t«i trong suèt thêi gian qua ®Ó cho bµi kho¸ luËn cña t«i ®îc hoµn thµnh. Xin ch©n thµnh c¶m ¬n. §©y lµ lÇn ®Çu tiªn t«i lµm c«ng t¸c nghiªn cøu khoa häc nªn kh«ng thÓ tr¸nh khái nh÷ng thiÕu sãt. ChÝnh v× vËy qua ®©y t«i rÊt mong sÏ nhËn ®îc nh÷ng ý kiÕn ®ãng gãp ch©n thµnh cña c¸c thÇy c« cïng c¸c quý ®éc gi¶. T«i xin ch©n thµnh c¶m ¬n! Vinh, th¸ng 5 n¨m 2005 t¸c gi¶ Môc lôc PhÇn 1: phÇn më ®Çu 1. lý do chän ®Ò tµi 2. môc ®Ých nghiªn cøu 3. ®èi tîng, kh¸ch thÓ, ph¹m vi nghiªn cøu 3.1. ®èi tîng nghiªn cøu 3.2. kh¸ch thÓ nghiªn cøu 3.3. ph¹m vi nghiªn cøu 4. gi¶ thuyÕt khoa häc 5. nhiÖm vô nghiªn cøu 6. ph¬ng ph¸p nghiªn cøu Trang 4 5 5 6 6 6 phÇn 2: phÇn néi dung ch¬ng  : c¬ së lý luËn 7 1. lÞch sö vÊn ®Ò nghiªn cøu 2. c¬ së lý luËn vÒ chó ý 7 12 2 trÞnh thÞ lan-k42mn Khãa luËn tèt nghiÖp 2.1. kh¸i niÖm chó ý 2.2. ®Æc ®iÓm chung vÒ chó ý 2.3. tÝnh chÊt cña chó ý 2.4. ph©n lo¹i chó ý 2.5. Vai trß cña chó ý 3. sù ph¸t triÓn t©m lý cña trÎ mÉu gi¸o 20 4. kh¶ n¨ng chó ý cña trÎ mÉu gi¸o 24 5. ý nghÜa cña viÖc tæ chøc c¸c ho¹t ®éng ®èi víi sù ph¸t triÓn chó ý cña trÎ mÉu gi¸o 27 kÕt luËn ch¬ng  30 ch¬ng  : Thùc tr¹ng t×m hiÓu vÒ møc ®é ph¸t triÓn chó ý cña trÎ mÉu gi¸o 1.kh¸ch thÓ nghiªn cøu 3.c¸ch thøc nghiªn cøu 2.1.môc ®Ých nghiªn cøu 2.2. c¸ch thøc tiÕn hµnh nghiªn cøu 3. thùc tr¹ng t×m hiÓu vÒ møc ®é ph¸t triÓn chó ý cña trÎ mÉu gi¸o 3.1. møc ®é ph¸t triÓn chó ý cña trÎ mÉu gi¸o bÐ 3.2. møc ®é ph¸t triÓn chó ý cña trÎ mÉu gi¸o nhì 3.3. møc ®é ph¸t triÓn chó ý cña trÎ mÉu gi¸o lín kÕt luËn ch¬ng  32 32 34 34 42 50 57 phÇn thø 3: kÕt luËn vµ kiÕn nghÞ 1. kÕt luËn 2.kiÕn nghÞ tµi liÖu tham kh¶o 58 58 60 63 3 trÞnh thÞ lan-k42mn Khãa luËn tèt nghiÖp PhÇn mét : PhÇn më ®Çu 1. Lý do chän ®Ò tµi chóng ta còng biÕt r»ng trong m«i trêng xung quanh lu«n cã v« vµn nh÷ng sù vËt t¸c ®éng vµo ta, sù quan t©m cña mçi ngêi kh¸ ®a d¹ng, cã thÓ biÕn ®æi theo thêi gian, kh«ng gian, chóng ta ph¶i biÕt chän lùa, tËp trung vµo mét ®èi tîng hay mét thuéc tÝnh nµo ®ã cña sù vËt, ®ã chÝnh lµ chóng ta ®· chó ý. Nh vËy chó ý sÏ gióp chóng ta ®Þnh híng ho¹t ®éng, ®¶m b¶o ®iÒu kiÖn thÇn kinh – t©m lý cÇn thiÕt cho ho¹t ®éng tiÕn hµnh cã hiÖu qu¶, chó ý lµ ®iÒu kiÖn cña ho¹t ®éng cã ý thøc, “lµ nÒn t¶ng cña mäi tµi n¨ng cña con ngêi”. RÌn luyÖn vµ ph¸t triÓn chó ý cho trÎ ngay tõ løa tuæi mÇm non lµ bíc chuÈn bÞ quan träng vµ cÇn thiÕt, nÕu nh qu¸ tr×nh chó ý cña trÎ diÔn ra mét c¸ch cã tæ chøc, khoa häc th× qu¸ tr×nh nhËn thøc cña trÎ còng sÏ ®îc ph¸t triÓn vµ ®ã còng lµ ®iÒu kiÖn c¬ b¶n ®Ó trÎ häc tËp cã kÕt qu¶. Ngîc l¹i, nÕu chó ý cña trÎ kh«ng cã sù chän lùa, chó ý t¶n m¹n, thiÕu sù híng dÉn, tæ chøc cña ngêi lín th× sÏ ¶nh hëng kh«ng tèt tíi viÖc nhËn thøc vµ ph¸t triÓn trÝ tuÖ cña trÎ. A-X Macarenc«-Nhµ gi¸o dôc häc X« ViÕt vÜ ®¹i nh÷ng n¨m 30-40 cña thÕ kØ XX ®· ®óng khi cho r»ng “nh÷ng g× trÎ em kh«ng cã ®îc tríc 5 tuæi th× sau nµy rÊt khã h×nh thµnh vµ sù h×nh thµnh nh©n c¸ch ban ®Çu bÞ lÖch l¹c th× sau nµy gi¸o dôc l¹i rÊt khã kh¨n”. ChÝnh v× lÏ ®ã mµ viÖc ®Çu t, ph¸t triÓn nguån lùc con ngêi lµ vÊn ®Ò ®îc coi träng hµng ®Çu vµ cÇn ®îc tiÕn hµnh cã hÖ thèng, khoa häc, liªn tôc, kh«ng ngõng vµ ph¶i b¾t ®Çu ngay tõ løa tuæi mÇm non. Nhµ gi¸o dôc häc Nga Usinxki ®· tæng kÕt “§õng nãi khi ngêi ta cha chó ý nghe”. CÇn gi¸o dôc chó ý vµ ®iÒu khiÓn ®îc chó ý cña ngêi häc. Khi xuÊt hiÖn trong ho¹t ®éng cña trÎ chó ý kh«ng chØ ®îc n¶y sinh mµ cßn ®îc duy tr× bëi ho¹t ®éng cã tæ chøc mét c¸ch hîp lý cña trÎ, tríc hÕt lµ ho¹t ®éng trÝ ãc tÝch cùc. Qu¸ tr×nh tæ chøc ho¹t ®éng häc tËp cho trÎ mµ ho¹t ®éng nµy lÊy c¬ së lµ tÝnh tÝch cùc cña t duy sÏ h×nh thµnh nÐt t©m lý ®Æc biÖt cña c¸ nh©n ngêi, ®ã chÝnh lµ søc chó ý. Søc chó ý ë ®©y ®îc béc lé ë kh¶ n¨ng tËp trung l©u vµo ®èi tîng cña ho¹t ®éng vµ kh¶ n¨ng ®iÒu khiÓn chó ý cña mçi c¸ nh©n. Tõ tríc tíi nay ®· cã nhiÒu nhµ khoa häc t×m hiÓu, nghiªn cøu vÒ møc ®é, biÓu hiÖn, kh¶ n¨ng chó ý cña trÎ trong ®é tuæi mÉu gi¸o, song vÉn cha cã ®îc nh÷ng quan ®iÓm thèng nhÊt nh»m ph¸t triÓn chó ý cho trÎ ë giai ®o¹n løa 4 trÞnh thÞ lan-k42mn Khãa luËn tèt nghiÖp tuæi nµy. Chó ý cña trÎ ph¸t triÓn cïng víi sù ph¸t triÓn cña t duy, trÝ tuÖ, trÎ cµng lín th× chó ý cµng ph¸t triÓn h¬n. Tuy nhiªn trªn thùc tÕ chó ý cña trÎ mÇm non nãi chung cßn thô ®éng (thiÕu tÝnh tÝch cùc chñ ®éng, cha cã môc ®Ých vµ cßn phô thuéc ®Þnh híng tæ chøc ®iÒu khiÓn cña ngêi lín). VÊn ®Ò ®Æt ra lµ ph¶i lµm thÕ nµo ®Ó ph¸t huy ®îc tÝnh tÝch cùc, chñ ®éng trong qu¸ tr×nh chó ý cña trÎ ®Ó trÎ tiÕn hµnh c¸c ho¹t ®éng mét c¸ch cã hiÖu qu¶ nhÊt. V× muèn t×m hiÓu râ h¬n vÊn ®Ò nµy t«i ®· chän ®Ò tµi nghiªn cøu cho luËn v¨n cña m×nh lµ “T×m hiÓu møc ®é ph¸t triÓn chó ý cña trÎ mÉu gi¸o”, nh»m x¸c ®Þnh møc ®é ph¸t triÓn chó ý cña trÎ ë tõng ®é tuæi, t×m ra ®îc nh÷ng yÕu tè ¶nh hëng ®Õn qu¸ tr×nh chó ý cña trÎ. Trªn c¬ së ®ã ®a ra mét sè kiÕn nghÞ nh»m n©ng cao møc ®é ph¸t triÓn chó ý cña trÎ em løa tuæi mÉu gi¸o. 2. Môc ®Ých nghiªn cøu T×m hiÓu møc ®é ph¸t triÓn chó ý cña trÎ løa tuæi mÉu gi¸o, trªn c¬ së ®ã ®a ra mét sè kiÕn nghÞ ®Ó tæ chøc c¸c ho¹t ®éng nh»m ph¸t triÓn chó ý cho trÎ mÉu gi¸o ë møc ®é cao h¬n. 3. §èi tîng, kh¸ch thÓ, ph¹m vi nghiªn cøu 3.1. §èi tîng nghiªn cøu T×m hiÓu møc ®é ph¸t triÓn chó ý cña trÎ mÉu gi¸o 3.2. Kh¸ch thÓ nghiªn cøu TrÎ mÉu gi¸o (3 - 6 tuæi) 3.3. Ph¹m vi nghiªn cøu 25 trÎ mÉu gi¸o bÐ 25 trÎ mÉu gi¸o nhì 25 trÎ mÉu gi¸o lín Trêng mÇm non b¸n c«ng B×nh Minh, thµnh phè Vinh 4. Gi¶ thuyÕt khoa häc HiÖn nay møc ®é ph¸t triÓn chó ý cña trÎ mÇm non nãi chung cßn thÊp do trÎ cha cã thãi quen tËp trung ý thøc vµo viÖc gi¶i quyÕt c¸c nhiÖm vô, c¸c môc ®Ých ®îc ®Æt ra trong c¸c ho¹t ®éng kh¸c nhau. 5. nhiÖm vô nghiªn cøu 5.1. Nghiªn cøu c¬ së lý luËn vÒ chó ý 5.2. T×m hiÓu møc ®é ph¸t triÓn chó ý cña trÎ mÉu gi¸o 5 trÞnh thÞ lan-k42mn Khãa luËn tèt nghiÖp 5.3.§a ra mét sè kiÕn nghÞ nh»m ph¸t triÓn chó ý cho trÎ mÉu gi¸o ngµy mét tèt h¬n 6. Ph¬ng ph¸p nghiªn cøu 6.1. Ph¬ng ph¸p nghiªn cøu lý luËn Nghiªn cøu mét sè tµi liÖu liªn quan ®Õn chó ý nãi chung vµ chó ý cña trÎ mÉu gi¸o nãi riªng. - Môc ®Ých: X©y dùng c¬ së lý luËn cho ®Ò tµi 6.2. Ph¬ng ph¸p nghiªn cøu thùc tiÔn - Ph¬ng ph¸p thùc nghiÖm - Ph¬ng ph¸p quan s¸t - Ph¬ng ph¸p pháng vÊn - Ph¬ng ph¸p thèng kª PhÇn 2 - phÇn néi dung Ch¬ng :c¬ së lý luËn 1. LÞch sö vÊn ®Ò nghiªn cøu chó ý cã vai trß cùc k× quan träng trong ho¹t ®éng nhËn thøc còng nh ho¹t ®éng lao ®éng cña con ngêi. Chó ý lµ ®iÒu kiÖn cña ho¹t ®éng cã ý thøc. VÊn ®Ò “chó ý” ®· vµ ®ang ®îc rÊt nhiÒu nhµ khoa häc quan t©m nghiªn cøu vµ ®îc kh¸i qu¸t trong mét sè tµi liÖu (trong vµ ngoµi níc) vÒ t©m lý häc ®¹i c¬ng, t©m lý häc trÎ em løa tuæi mÇm non. §èi víi nh÷ng nghiªn cøu t©m lý trÎ em tríc tuæi häc Liublinxkaia trong cuèn T©m lý häc trÎ em (tËp 1) còng cã bµn vÒ vÊn ®Ò chó ý: Dùa vµo ph¶n x¹ ®Þnh híng(ph¶n x¹ kh«ng ®iÒu kiÖn) chó ý cña trÎ tõ n¨m thø hai ®· cã nh÷ng ®Æc ®iÓm cña ph¶n x¹ cã ®iÒu kiÖn. Theo nh÷ng nghiªn cøu cña V.Stecn¬, B.Pr©ye th× nh÷ng biÓu hiÖn ®Çu tiªn cña tÝnh tËp trung ë trÎ s¬ sinh ®· ®îc ghi ë trÎ s¬ sinh vµo ngµy thø 10-12 trong ®êi sèng khi c¸c em híng m¾t vµo ¸nh s¸ng cña ngän ®Ìn ®Æt ë kho¶ng c¸ch gÇn chóng. Sù chó ý cña trÎ ®é tuæi bó mÑ vµ trÎ tuæi vên trÎ lµ ng¾n ngñi, søc tËp trung yÕu nhng lªn ®Õn tuæi mÉu gi¸o ng«n ng÷ ®îc ph¸t triÓn, tÝnh ®éc lËp cao trong hµnh vi cña trÎ, ho¹t ®éng ®a d¹ng, lµm ph¸t triÓn m¹nh khèi lîng chó ý cña trÎ ë tuæi mÉu gi¸o, tÝnh bÒn v÷ng chó ý ë trÎ ph¸t triÓn cïng víi sù ph¸t triÓn cña tÝnh tÝch cùc cña trÎ em víi sù vËt. 6 trÞnh thÞ lan-k42mn Khãa luËn tèt nghiÖp KÕt qu¶ nghiªn cøu cña V.A.Gor¬bats¬va, D.B.G«®«vik«va, D.N.B«ris«va ®· chøng tá r»ng: Vai trß cña ng«n ng÷ nh lµ ®èi tîng chó ý cña trÎ em ®Æc biÖt t¨ng khi trÎ em tiÕp xóc víi nh÷ng qui t¾c, nh÷ng yªu cÇu do ngêi lín ®a ra. NÕu ë nh÷ng tuæi nhá h¬n nh÷ng vËt rùc rì, bÊt thêng lÇn ®Çu tiªn thu hót trÎ mµ sù xem xÐt c¸c vËt ®ã dêng nh ®Ó tho¶ m·n sù tß mß, ham hiÓu biÕt ë trÎ, gióp tr¶ lêi c©u hái “®©y lµ c¸i g×? ” th× chó ý cña trÎ mÉu gi¸o thêng kh«ng bÞ nh÷ng vËt cã bÒ ngoµi hÊp dÉn l«i cuèn. ë trÎ mÉu gi¸o nh÷ng ®Æc ®iÓm cña c¸c vËt tríc hÕt lµ sù sö dông tõng vËt, ý nghÜa cña nã, c¸ch sö dông, lµm cho trÎ høng thó. Tuy nhiªn khèi lîng chó ý cña nh÷ng trÎ lªn bèn, lªn s¸u kh«ng ®Çy ®ñ ®Ó ph©n biÖt ®îc nh÷ng ®èi tîng phøc t¹p vÒ néi dung vµ Ýt sai kh¸c nhau. Nh÷ng h×nh thøc ®Çu tiªn cña chó ý cã chñ ®Þnh xuÊt hiÖn ë mÉu gi¸o lín lµ chØ sè c¬ b¶n cña sù ph¸t triÓn ë trÎ kh¶ n¨ng tËp trung mÆc dï chó ý cña c¸c em cßn ®îc duy tr× bëi sù høng thó ®èi víi b¶n th©n ho¹t ®éng, ®èi víi kÕt qu¶ cña qu¸ tr×nh ho¹t ®éng. Liublinxkaia kh¼ng ®Þnh: chó ý ®îc hoµn thiÖn díi nh÷ng h×nh thøc ho¹t ®éng t©m lý kh¸c nhau cña trÎ em do ngêi lín tæ chøc mét c¸ch hîp lý– chó ý kh«ng ph¶i lµ mét h×nh thøc ®Æc biÖt nµo ®ã cña ho¹t ®éng t©m lý mµ ë mét møc ®é nµo ®ã chó ý ®îc ®a vµo qu¸ tr×nh t©m lý bÊt k×. Cßn nh÷ng quan s¸t cña T.V.Pªtukh«va, V.V.Notsepkina, chØ ra r»ng ë trÎ nhãm nhì vµ nhá tuæi sù ph©n t¸n chó ý khái c«ng viÖc ng¾n h¬n thùc h¬n so víi trÎ mÉu gi¸o lín. Dùa trªn nh÷ng thùc nghiÖm cña m×nh, V.V.Notsepkina kÕt luËn: TÝnh bÒn v÷ng cña chó ý ë trÎ ®iÒm ®¹m, tù kiÒm chÕ gÊp 1.5-2 lÇn so víi nh÷ng trÎ ®Æc biÖt dÔ kÝch thÝch. Nh vËy nÕu cã ph¬ng ph¸p rÌn luyÖn chó ý ®óng ®¾n th× sÏ ph¸t triÓn tèt chó ý cho trÎ (gi¶m ®îc sè lçi m¾c ph¶i trong qu¸ tr×nh chó ý). Bëi v× trong mét lóc c¸c em chØ tËp trung chó ý vµo mét néi dung nµo ®ã trong ho¹t ®éng cña m×nh (M.N.V«l«kichina, Ph.N.G«l«b«lin). Thùc nghiÖm cña A.P.R«®ina th× chøng minh r»ng trong sù tu©n theo nh÷ng ®iÒu kiÖn tæ chøc ®óng sù chó ý ngay c¶ trong nh÷ng giê häc t¬ng ®èi khã ®ßi hái ë trÎ sù cè g¾ng trÝ tuÖ nhÊt ®Þnh ch¼ng nh÷ng kh«ng lµm mÖt häc sinh h¬n so víi giê ë c¸c líp b×nh thêng, mµ thËm chÝ trong mét sè trêng 7 trÞnh thÞ lan-k42mn Khãa luËn tèt nghiÖp hîp cßn n©ng cao kh¶ n¨ng lµm viÖc cña chóng n÷a. Theo A.V.Dap«r«zet th× trÎ chó ý l©u bÒn h¬n víi nh÷ng ®å vËt thÝch thó(kÕt qu¶ thùc nghiÖm trªn trÎ 4-5 tuæi . Trong cuèn t©m lý häc do A.A.Xiecn«p chñ biªn ®· chØ ra r»ng: chó ý cã sù biÓu hiÖn bÒ ngoµi cña nã ë nÐt mÆt vµ ®éng t¸c cña con ngêi. Song nh÷ng dÊu hiÖu bÒ ngoµi cña chó ý kh«ng ph¶i bao giê còng phï hîp tr¹ng th¸i thùc cña nã. Theo Xtrakh«p th× ngoµi chó ý thùc vµ kh«ng chó ý thùc cßn cã hiÖn tîng vê chó ý vµ vê kh«ng chó ý. Chó ý chØ ®¶m b¶o sù ph¶n ¸nh t¬ng ®èi kh¸ râ rµng nh÷ng c¸i lµ ®èi tîng cña nã. Còng bµn vÒ vÊn ®Ò chó ý V.X.Mukhina cã ®Ò cËp nhiÒu ®Õn chó ý cña trÎ tríc tuæi häc trong cuèn T©m lý häc mÉu gi¸o (TËp 1, 2). Trong ®ã t¸c gi¶ ®· kh¼ng ®Þnh: trÎ mÉu gi¸o cã phÈm chÊt ®Æc trng cho løa tuæi lµ chó ý kh«ng chñ ®Þnh. Chó ý cña trÎ em ë ®Çu løa tuæi mÉu gi¸o ph¶n ¸nh høng thó cña c¸c em ®èi víi c¸c ®èi tîng xung quanh vµ nh÷ng hµnh ®éng hoµn thµnh víi c¸c ®èi tîng ®ã. TrÎ em chØ tËp trung chó ý khi nµo høng thó cha tiªu tan, sù xuÊt hiÖn mét ®èi tîng míi lËp tøc g©y ra sù di chuyÓn chó ý sang ®èi tîng Êy, bëi vËy trÎ em Ýt khi cã thÓ lµm cïng mét c«ng viÖc trong thêi gian dµi. Còng trong cuèn s¸ch nµy Mukhina ®a ra nhËn ®Þnh: trong giai ®o¹n løa tuæi mÉu gi¸o chó ý cña trÎ ngµy cµng tËp trung vµ ph¸t triÓn bÒn v÷ng h¬n vµ chó ý cã chñ ®Þnh h×nh thµnh ë løa tuæi mÉu gi¸o cã liªn quan víi sù gia t¨ng chung vai trß cña ng«n ng÷ trong viÖc ®iÒu chØnh hµnh vi cña trÎ. C¸c yÕu tè trß ch¬i, c¸c d¹ng ho¹t ®éng s¸ng t¹o ®îc ¸p dông trong giê häc, viÖc thay ®æi lu«n lu«n c¸c h×nh thøc ho¹t ®éng cho phÐp duy tr× chó ý cña trÎ em ë tr×nh ®é t¬ng ®èi cao. Nh×n chung tuy cã sù kh¸c nhau ë møc ®é, khÝa c¹nh, ph¬ng thøc tiÕn hµnh nghiªn cøu nhng c¸c nhµ nghiªn cøu còng ®Òu nhËn thÊy rÊt râ vµ ®Òu kh¼ng ®Þnh tÇm quan träng cña chó ý trong ho¹t ®éng nhËn thøc vµ ph¸t triÓn trÝ tuÖ nãi chung. Gi¸o dôc, rÌn luyÖn chó ý cho trÎ løa tuæi mÇm non lµ bíc chuÈn bÞ rÊt cÇn thiÕt vµ kh«ng thÓ thiÕu. Nh ®· nãi ë trªn, cã rÊt nhiÒu nhµ khoa häc ®· quan t©m t×m hiÓu, nghiªn cøu vÒ chó ý cña con ngêi nãi chung vµ chó ý cña trÎ mÇm non nãi riªng, hä ®· nghiªn cøu ë nhiÒu mÆt vµ ®a ra nhiÒu kÕt luËn cã gi¸ trÞ. 8 trÞnh thÞ lan-k42mn Khãa luËn tèt nghiÖp Bªn c¹nh nh÷ng nghiªn cøu cña c¸c nhµ khoa häc níc ngoµi th× ë ViÖt Nam còng ®· cã mét sè t¸c gi¶ quan t©m nghiªn cøu vÒ vÊn ®Ò nµy. C¸c t¸c gi¶ nh: Ph¹m Minh H¹c, NguyÔn Quang UÈn, Bïi V¨n HuÖ … ®· ®Ò cËp ®Õn ®Æc ®iÓm, tÝnh chÊt, vai trß cña chó ý. Trong ®ã ®Òu chØ ra cho thÊy nh÷ng ®Æc ®iÓm, tÝnh chÊt riªng, ®Æc trng nhÊt cña tr¹ng th¸i t©m lý nµy cña c¸ nh©n vµ chØ ra ®îc vai trß cùc k× quan träng cña chó ý trong mäi ho¹t ®éng cña con ngêi, chó ý lµ ®iÒu kiÖn kh«ng thÓ thiÕu cña ho¹t ®éng cã ý thøc. Trong c¸c nghiªn cøu vÒ t©m lý häc trÎ em tríc tuæi häc cña nguyÔn thÞ ¸nh tuyÕt, Ng« c«ng hoµn … còng ®· chØ ra ®îc mét sè vÊn ®Ò cã liªn quan ®Õn chó ý vµ ph¸t triÓn chó ý cho trÎ mÉu gi¸o. Ph¶n x¹ ®Þnh híng kh«ng ®iÒu kiÖn chÝnh lµ c¬ së sinh lý cña chó ý. Theo NguyÔn ThÞ ¸nh TuyÕt (trong cuèn T©m lý häc trÎ em løa tuæi mÇm non), nÕu trÎ tiÕp nhËn ®îc mét c¸ch ®Çy ®ñ c¸c Ên tîng th× ph¶n x¹ ®Þnh híng ®îc ph¸t triÓn nhanh chãng, ®iÒu ®ã biÓu hiÖn ë kh¶ n¨ng nh×n vµ nghe vµo t¸c ®éng cña ¸nh s¸ng, mµu s¾c, ©m thanh, kÝch thÝch chó ý cña trÎ. T¸c gi¶ còng nhËn ®Þnh “trong trß ch¬i ë trÎ b¾t ®Çu h×nh thµnh chó ý cã chñ ®Þnh”. Khi ch¬i trÎ tËp trung chó ý h¬n v× b¶n th©n trß ch¬i ®ßi hái trÎ ph¶i chó ý vµo nh÷ng ®èi tîng ®îc ®a vµo t×nh huèng cña trß ch¬i vµ néi dung cña chñ ®Ò, ®Ó trß ch¬i thµnh c«ng tríc hÕt buéc ®øa trÎ ph¶i tËp trung chó ý. Ng« C«ng Hoµn trong cuèn T©m lý häc trÎ em (0-6 tuæi) còng ®· nghiªn cøu vÒ nhiÒu mÆt cña chó ý ë trÎ em tríc tuæi häc. Theo «ng, nÕu cho trÎ tiÕp xóc víi c¸c ®èi tîng kh¸c nhau mét c¸ch phï hîp ®é tuæi sÏ gióp qu¸ tr×nh ph¸t triÓn nhanh chó ý vÒ mÆt tèc ®é, phong phó, ®a d¹ng víi c¸c lo¹i ®èi tîng. Vµ cïng víi sù ph¸t triÓn cña hÖ thÇn kinh, hÖ vËn ®éng, c¬ thÓ trÎ ph¸t triÓn b×nh thêng th× chó ý cã chñ ®Þnh xuÊt hiÖn vµ ph¸t triÓn nhanh c¸c phÈm chÊt chó ý nh: søc tËp trung chó ý, sù di chuyÓn chó ý råi nh÷ng phÈm chÊt phøc t¹p h¬n nh ph©n phèi chó ý, ®é bÒn v÷ng cña chó ý. Khèi lîng chó ý cña trÎ ®Æc biÖt t¨ng lªn díi t¸c ®éng cña ng«n ng÷, nhÊt lµ c¸c chøc n¨ng cña ng«n ng÷ nh lµ gäi tªn ®å vËt, kÝch thÝch vµ ®¸nh gi¸ hµnh vi cña trÎ. ë ®©y t¸c gi¶ ®a ra mét kÕt luËn: §Æc ®iÓm lín nhÊt cña trÎ mÉu gi¸o lµ chó ý cã chñ ®Þnh ®îc h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn m¹nh ®èi víi c¸c lo¹i kÝch thÝch cã cêng ®é m¹nh, ®é hÊp dÉn, míi l¹ … Vµ «ng còng cho 9 trÞnh thÞ lan-k42mn Khãa luËn tèt nghiÖp r»ng kÝch thÝch ng«n ng÷ nãi cã ý nghÜa ®Æc biÖt quan träng ®èi víi sù ph¸t triÓn chó ý cña trÎ mÉu gi¸o lín. Tuy nhiªn cã thÓ nãi r»ng c¸c nghiªn cøu nãi trªn cña c¸c t¸c gi¶ trong vµ ngoµi níc vÉn cha thèng nhÊt ®Ó ®a ra ®îc nh÷ng quan ®iÓm chung nh»m ph¸t triÓn chó ý cho trÎ vµ x¸c ®Þnh ®îc mét c¸ch chÝnh x¸c nhÊt møc ®é ph¸t triÓn chó ý cña trÎ mÉu gi¸o. Thùc tÕ ë c¸c trêng mÇm non cha cã tiÕt häc nµo chuyªn biÖt ®Ó d¹y trÎ chó ý vµ rÌn luyÖn chó ý cho trÎ, chó ý ë trÎ ®îc h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn lµ nhê chñ yÕu vµo qu¸ tr×nh tæ chøc, híng dÉn trong c¸c ho¹t ®éng cña trÎ cña gi¸o viªn. Do ®ã møc ®é ph¸t triÓn chó ý cña trÎ cßn nhiÒu h¹n chÕ. V× vËy lÜnh vùc nµy cÇn cã sù quan t©m nhiÒu h¬n vµ thiÕt thùc h¬n n÷a, kÕt hîp cïng víi nh÷ng nghiªn cøu s©u s¾c cña c¸c nhµ T©m lý häc, Gi¸o dôc häc ®Ó t×m ra ph¬ng ph¸p, biÖn ph¸p, h×nh thøc tæ chøc c«ng t¸c gi¸o dôc trÎ ®Ó ph¸t triÓn chó ý cho trÎ ë møc ®é ngµy cµng cao. 2.C¬ së lý luËn vÒ chó ý 2.1. Kh¸i niÖm chó ý Mét ®å ch¬i sÆc sì ph¸t ra ©m thanh lµ l¹ cã thÓ lµm cho trÎ quay ®Çu vÒ híng cã ®å ch¬i vµ ch¨m chó nh×n, nghe. HiÖn tîng ®ã I.Paplop gäi lµ ph¶n x¹ ®Þnh híng. §ã còng lµ d¹ng ®¬n gi¶n cña chó ý, khi Êy trong n·o xuÊt hiÖn mét trung t©m hng phÊn u thÕ t¬ng tù ®¶m b¶o sù ph¶n ¸nh râ rµng vÒ kÝch thÝch t¸c ®éng vµo ta. Trong m«i trêng xung quanh lu«n cã v« vµn sù vËt t¸c ®éng vµo chóng ta, sù quan t©m cña mçi ngêi kh¸ ®a d¹ng vµ cã thÓ biÕn ®æi theo thêi gian, kh«ng gian. V× vËy ý thøc con ngêi ph¶i biÕt chän lùa, tËp trung vµo ®èi tîng hay thuéc tÝnh nµo ®ã cña sù vËt, hiÖn tîng. §Ó tiÕn hµnh ho¹t ®éng ®ã ta cã hiÖn tîng trong t©m lý gäi lµ chó ý. Theo NguyÔn Quang uÈn ®Þnh nghÜa trong “T©m lý häc ®¹i c¬ng” th×: chó ý lµ sù tËp trung cña ý thøc vµo mét hay mét nhãm sù vËt ®Ó ®Þnh híng ho¹t ®éng ®¶m b¶o ®iÒu kiÖn thÇn kinh-t©m lý cÇn thiÕt cho ho¹t ®éng tiÕn hµnh cã hiÖu qu¶. Hay nh trong cuèn T©m lý häc t¸c gi¶ Ph¹m Minh H¹c cã tr×nh bµy râ h¬n: chó ý lµ sù tËp trung cña ý thøc vµo mét(hay mét nhãm) ®èi tîng, sù vËt, hiÖn tîng nµo ®ã vµ t¬ng ®èi “tho¸t ly” khái c¸c ®èi tîng kh¸c nh»m ph¶n ¸nh ®îc tèt h¬n, ®Ó hµnh ®éng, ho¹t ®éng cã kÕt qu¶. 10 trÞnh thÞ lan-k42mn Khãa luËn tèt nghiÖp T¸c gi¶ V.X.Mukhina trong cuèn TLHMG(tËp 2) th× cho r»ng: chó ý biÓu hiÖn høng thó cña c¸c em ®èi víi c¸c ®èi tîng xung quanh vµ nh÷ng hµnh ®éng ®îc hoµn thµnh víi c¸c ®èi tîng ®ã. Trong cuèn TLH(tËp 1) do AA.Xiecnop chñ biªn th× ®Þnh nghÜa: chó ý lµ sù ®Þnh híng cña ho¹t ®éng t©m lý, cña ý thøc con ngêi vµo mét sè sù vËt vµ hiÖn tîng nµo ®ã cña hiÖn thùc hoÆc mét sè thuéc tÝnh phÈm chÊt, tr¹ng th¸i nµo ®ã cña chóng, ®ång thêi t¸ch khái tÊt c¶ nh÷ng sù vËt vµ hiÖn tîng kh¸c. A.A Liubinxkaia trong cuèn TLHTE(tËp 1) th× ®Þnh nghÜa: chó ý lµ mét tr¹ng th¸i t©m lý cña c¸ nh©n béc lé ë sù tËp trung ®èi tîng nhÊt ®Þnh, ®ã cã thÓ lµ nh÷ng vËt kÝch thÝch kh¸c nhau, ¸nh s¸ng, tiÕng ån, ©m thanh, ng«n ng÷ cña con ngêi, sù sét so¹t cña quÇn ¸o hµng phót t¸c ®éng lªn hÖ thÇn kinh cña con ngêi, nh÷ng kÝch thÝch bªn trong t¸c ®éng g©y ra c¸i c¶m gi¸c ®ãi, ®au, kh¸t, mÖt nhäc, nh÷ng sù quan t©m, ý nghÜ, xóc ®éng xuÊt hiÖn díi nh÷ng t¸c ®éng cña nh÷ng kÝch thÝch ®ã… Tõ tÊt c¶ nh÷ng t¸c ®éng rÊt ®a d¹ng con ngêi t¸ch ra trong mçi lóc mét t¸c ®éng hoÆc mét nhãm nhá t¸c ®éng nµo ®ã. Nh vËy chóng ta cã thÓ ®Þnh nghÜa mét c¸ch kh¸i qu¸t vÒ chó ý nh sau: Chó ý lµ mét tr¹ng th¸i t©m lý ph¶n ¸nh sù tËp trung cña ý thøc vµo mét hay mét nhãm ®èi tîng nµo ®ã ®Ó ®Þnh híng ho¹t ®éng, ®¶m b¶o nh÷ng ®iÒu kiÖn cÇn thiÕt cho ho¹t ®éng tiÕn hµnh cã hiÖu qu¶. 2.2. §Æc ®iÓm chung vÒ chó ý Chó ý ®îc xem nh lµ mét tr¹ng th¸i t©m lý“®i kÌm” c¸c ho¹t ®éng t©m lý kh¸c, gióp cho c¸c ho¹t ®éng t©m lý ®ã cã kÕt qu¶. Chóng ta vÉn thêng nãi: ch¨m chó nh×n, l¾ng tai nghe, tËp trung suy nghÜ,… C¸c hiÖn tîng ch¨m chó, l¾ng tai, tËp trung…lµ nh÷ng biÓu hiÖn cña chó ý. Chó ý kh«ng cã ®èi tîng riªng, ®èi tîng cña nã chÝnh lµ ®èi tîng cña ho¹t ®éng t©m lý mµ nã ®i kÌm. NhiÒu sù vËt vµ hiÖn tîng cã nh÷ng thuéc tÝnh kh¸c nhau lu«n lu«n t¸c ®éng lªn con ngêi, tõ tÊt c¶ nh÷ng t¸c ®éng rÊt ®a d¹ng con ngêi t¸ch ra trong mçi lóc mét t¸c ®éng hoÆc mét nhãm nhá t¸c ®éng nµo ®ã. Trong mçi thêi ®iÓm con ngêi chØ nhËn biÕt râ nÐt mét sè nµo ®ã trong tÊt c¶ nh÷ng sù vËt hiÖn tîng cã xung quanh Êy cßn nh÷ng c¸i cßn l¹i th× hoÆc hoµn toµn kh«ng ®Ó ý tíi hoÆc ®Ó ý mét c¸ch m¬ hå kh«ng râ rµng vµ chó ý cña con ngêi cã sù biÕn ®æi theo thêi gian, kh«ng 11 trÞnh thÞ lan-k42mn Khãa luËn tèt nghiÖp gian. Chó ý cã sù biÓu hiÖn bÒ ngoµi cña nã ë nÐt mÆt vµ ®éng t¸c cña con ngêi.Tuy nhiªn nh÷ng dÊu hiÖu bÒ ngoµi cña chó ý kh«ng ph¶i bao giê còng phï hîp tr¹ng th¸i thùc cña nã. Ngoµi chó ý thùc vµ kh«ng chó ý thùc cßn cã hiÖn tîng vê chó ý vµ vê kh«ng chó ý(Xtrakh«p), nghÜa lµ sù kh«ng phï hîp gi÷a h×nh thøc bÒ ngoµi cña chó ý víi th¹ng th¸i thùc cña nã. Chó ý thêng ®i kÌm theo nh÷ng biÓu hiÖn bÒ ngoµi nh: nh×n ®¨m ®¨m, dáng tai, quay mÆt vÒ phÝa ®èi tîng g©y ra sù chó ý… song nh÷ng biÓu hiÖn nµy kh«ng nhÊt thiÕt ph¶i ®i kÌm víi sù chó ý thùc sù, bëi vËy míi cã hiÖn tîng “vê chó ý” vµ “vê kh«ng chó ý”. “§õng nãi khi ngêi ta cha chó ý nghe” (Usinxki) v× vËy c¸c nhµ gi¸o dôc cÇn ph¶i ®iÒu khiÓn ®îc chó ý cña häc sinh, ph©n biÖt ®îc chó ý thËt vµ vê chó ý còng nh kh«ng chó ý thËt vµ vê kh«ng chó ý ®Ó c«ng t¸c gi¸o dôc ®Æt hiÖu qu¶. Con ngêi lóc nµo còng chó ý ®Õn mét sù vËt nµo ®ã v× thÕ cho nªn khi nãi r»ng ngêi nµo ®ã kh«ng chó ý th× kh«ng cã nghÜa lµ ngêi ®ã ch¼ng chó ý ®Õn bÊt cø mét sù vËt nµo mµ chØ lµ kh«ng chó ý ®Õn c¸i mµ ta muèn hä chó ý vµo thêi ®iÓm ®ã mµ th«i. Ngêi kÐm kh¶ n¨ng chó ý, hay quªn hoÆc chó ý kh«ng híng vµo träng t©m nhÊt ®Þnh ë mét thêi ®iÓm nµo ®ã, ngêi ta gäi ®ã lµ ®·ng trÝ. Ph¶n x¹ ®Þnh híng kh«ng ®iÒu kiÖn lµ c¬ së sinh lý cña chó ý. ë trÎ nhá chó ý xuÊt hiÖn tríc hÕt nh lµ ph¶n øng víi nh÷ng c¸i míi, c¸i s¸ng, c¸i kh¸c thêng. Ng«n ng÷ vµ ho¹t ®éng trÝ tuÖ tÝch cùc cã vai trß quan träng trong sù xuÊt hiÖn vµ duy tr× chó ý ë ngêi lín vµ trÎ em. Trong khi biÓu lé tr¹ng th¸i t©m lý cña c¸ nh©n, chó ý cña con ngêi nh vÒ khèi lîng chó ý, sù di chuyÓn chó ý, sù tËp trung cña chó ý ë møc ®é nhÊt ®Þnh bÞ qui ®Þnh bëi khÝ chÊt vµ khuynh híng cña con ngêi. Chó ý ®¶m b¶o sù ph¶n ¸nh râ rµng nh÷ng c¸i lµ ®èi tîng cña nã. Tuy nhiªn ®ã còng chØ lµ sù ph¶n ¸nh t¬ng ®èi. Nhng ngay c¸i ®ã còng ®· cã mét tÇm quan träng rÊt lín ®èi víi sù thµnh c«ng cña ho¹t ®éng ph¶i thùc hiÖn. 2.3. C¸c thuéc tÝnh c¬ b¶n cña chó ý 12 trÞnh thÞ lan-k42mn Khãa luËn tèt nghiÖp 2.3.1. Søc tËp trung cña chó ý (møc ®é tËp trung chó ý-tËp trung t tëng) Søc tËp trung cña chó ý lµ sù t¸ch ra mét ph¹m vi cã h¹n c¸c ®èi tîng mµ chó ý híng vµo, chØ chó ý ®Õn mét ®Õn mét ph¹m vi t¬ng ®èi hÑp cÇn thiÕt cho hµnh ®éng lóc ®ã mµ kh«ng ®Ó ý ®Õn chuyÖn kh¸c. Ph¹m vi ®ã cµng hÑp th× søc chó ý cµng tËp trung h¬n. Søc tËp trung chó ý cao gióp hµnh ®éng ®óng ®¾n, chÝnh x¸c h¬n vµ còng biÓu hiÖn ë sù tho¸t ly c¸c ®èi tîng(sù vËt, hiÖn tîng…) kh¸c, cã trêng hîp do bÖnh lý hoÆc do qu¸ say mª tËp trung chó ý vµo mét ®èi tîng nµo ®ã mµ “quªn hÕt mäi chuyÖn kh¸c trªn ®êi” ®ã gäi lµ hiÖn tîng ®·ng trÝ b¸c häc. 2.3.2. Cêng ®é cña chó ý (sù c¨ng th¼ng trong qu¸ tr×nh chó ý) Cêng ®é cña chó ý ®îc ®Æc trng bëi møc ®é ch¨m chó cao cña chó ý vµo nh÷ng ®èi tîng nhÊt ®Þnh nµo ®ã vµ bëi sù ®ång thêi rêi bá hÕt th¶y nh÷ng ®èi tîng kh¸c. ë mçi ngêi søc tËp trung chó ý cµng cao th× cêng ®é chó ý cµng lín. Muèn ®¹t ®îc cêng ®é chó ý cao trªn mét møc ®é rÊt lín ph¶i cã nh÷ng c¸i ®Æc trng cho ®iÒu kiÖn cña chó ý nh t¸c ®éng cña nh÷ng kÝch thÝch m¹nh, høng thó ®èi víi sù vËt hiÖn tîng… 2.3.3. Sù bÒn v÷ng cña chó ý sù bÒn v÷ng cña chó ý lµ kh¶ n¨ng duy tr× l©u dµi chó ý vµo mét sù vËt hay mét sè ®èi tîng cña ho¹t ®éng phôc tïng mét nhiÖm vô chung nµo ®ã, ®©y chÝnh lµ ®Æc trng cña chó ý vÒ mÆt thêi gian. TÝnh bÒn v÷ng cao cña chó ý thùc chÊt lµ tËp trung chó ý lÇn lît vµo nh÷ng khÝa c¹nh kh¸c nhau, kÕ tiÕp nhau trong cïng mét ®èi tîng, nã bao hµm trong ®ã nh÷ng dao ®éng nhng kh«ng xa rêi ®èi tîng cña chó ý. mét tr¹ng th¸i tr¸i ngîc víi sù bÒn v÷ng cña chó ý lµ sù ph©n t¸n cña chó ý. Ph©n t¸n chó ý diÔn ra theo chu k× gäi lµ sù dao ®éng cña chó ý. Sù dao ®éng nµy thËm chÝ x¶y ra ngay khi tiÕn hµnh c«ng t¸c mét c¸ch rÊt ch¨m chó, së dÜ nh vËy lµ do sù lu©n phiªn thêng xuyªn gi÷a hng phÊn vµ øc chÕ trong vá n·o. Ph©n t¸n chó ý lµ mÆt ®èi lËp cña chó ý, tr¹ng th¸i nµy cã ®Æc ®iÓm lµ ho¹t ®éng hoµn toµn v« tæ chøc vµ nã thêng ®Õn khi mÖt mái qu¸ ®é. 2.3.4. Sù di chuyÓn chó ý Sù di chuyÓn chó ý lµ kh¶ n¨ng lÇn lît tËp trung chó ý vµo nh÷ng ph¹m vi ®èi tîng nhÊt ®Þnh cña mét ho¹t ®éng hoÆc nhiÒu ho¹t ®éng kÕ tiÕp nhau, 13 trÞnh thÞ lan-k42mn Khãa luËn tèt nghiÖp hay nãi c¸ch kh¸c ®ã lµ hiÖn tîng chÊm døt chó ý tíi ®èi tîng nµy chuyÓn sang ®èi tîng kh¸c kÞp thêi phôc vô mét nhiÖm vô míi cña ho¹t ®éng míi. 2.3.5. Sù ph©n phèi chó ý Sù ph©n phèi chó ý lµ kh¶ n¨ng cïng mét lóc tËp trung søc chó ý ®Çy ®ñ(hoÆc di chuyÓn chó ý rÊt nhanh) ®Õn nhiÒu ®èi tîng hay nhiÒu ho¹t ®éng kh¸c nhau mét c¸ch cã chñ ®Þnh vµ ph¶n ¸nh mét c¸ch râ rµng chÝnh x¸c nh nhau ®¶m b¶o cho c¸c ho¹t ®éng ph¶i tiÕn hµnh song song víi nhau ®ã cã kÕt qu¶ nh nhau. Trªn ®©y lµ nh÷ng thuéc tÝnh c¬ b¶n cña chó ý, tÊt c¶ ®Òu b¾t nguån tõ lao ®éng x· héi cña loµi ngêi vµ ®Òu cã vai trß nhÊt ®Þnh ®èi víi ho¹t ®éng. Mçi thuéc tÝnh cña chó ý cã thÓ gi÷ vai trß tÝch cùc gióp cho ho¹t ®éng nµy hay ho¹t ®éng kh¸c tiÕn hµnh tèt, hay ngîc l¹i cã nh÷ng t¸c ®éng kh«ng tÝch cùc, tïy thuéc vµo chç ta sö dông tõng thuéc tÝnh mét c¸ch hîp lý theo yªu cÇu cña mçi ho¹t ®éng. Tãm l¹i chó ý ph¸t triÓn theo ho¹t ®éng cña chÝnh chñ thÓ. Trong c«ng t¸c s ph¹m cÇn lu ý ®Õn ®Æc ®iÓm cña chó ý ë tõng løa tuæi còng nh ®Æc ®iÓm chó ý ë tõng c¸ nh©n(cã ngêi chó ý ®Õn sù vËt ë ngoµi, cã ngêi l¹i hay chó ý ®Õn néi t©m…) ®Ó tõ ®ã cã nh÷ng ®Þnh híng vµ t¸c ®éng phï hîp nh»m ph¸t triÓn chó ý cho trÎ mét c¸ch cã hiÖu qu¶. 2.4. Ph©n lo¹i chó ý Trong mét sè nghiªn cøu vÒ chó ý, c¸c nhµ khoa häc còng ®· cã nh÷ng ph©n lo¹i vÒ chó ý, chñ yÕu lµ ®Òu dùa trªn nh÷ng c¬ së khoa häc ®· qua kiÓm nghiÖm thùc tiÔn vµ dùa trªn ®Æc ®iÓm,vai trß, tÝnh chÊt cña chó ý nãi chung. Theo Ph¹m Minh H¹c trong“T©m lý häc” ®· ph©n chó ý thµnh 3 lo¹i ®ã lµ chó ý kh«ng chñ ®Þnh, chó ý cã chñ ®Þnh vµ chó ý sau khi cã chñ ®Þnh. L¹i cã nhËn ®Þnh cho r»ng: c¸c lo¹i chó ý x¶y ra chñ yÕu do t¸c ®éng bªn ngoµi g©y ra, cã lo¹i chó ý do b¶n th©n ta chñ ®éng t¹o nªn. Lo¹i thø nhÊt gäi lµ chó ý kh«ng chñ ®Þnh, lo¹i thø hai gäi lµ chó ý cã chñ ®Þnh. Nh vËy ë ®©y chó ý ®îc ph©n thµnh 2 lo¹i lµ chó ý cã chñ ®Þnh vµ chó ý kh«ng cã chñ ®Þnh. - Chó ý kh«ng chñ ®Þnh: Lµ lo¹i chó ý kh«ng cã môc ®Ých tù gi¸c, kh«ng cÇn sù nç lùc cña b¶n th©n, thêng do cêng ®é, tÝnh chÊt bÊt ngê, míi l¹, t¬ng ph¶n,…cña c¸c t¸c ®éng bªn ngoµi vµ nhÊt lµ do tÝnh hÊp dÉn cña ®èi tîng ®èi víi chñ thÓ ®ã g©y 14 trÞnh thÞ lan-k42mn Khãa luËn tèt nghiÖp ra, hay nã phô thuéc vµo ®Æc ®iÓm vËt kÝch thÝch. Lo¹i chó ý nµy thêng nhÑ nhµng, Ýt c¨ng th¼ng nhng kÐm bÒn v÷ng, khã duy tr× l©u dµi. - Chó ý cã chñ ®Þnh: Lµ lo¹i chó ý cã môc ®Ých ®Þnh tríc, cã sù ®Þnh híng cho ho¹t ®éng do b¶n th©n chñ thÓ cña ho¹t ®éng tù ®Æt ra vµ ®ßi hái ph¶i cã sù nç lùc cña b¶n th©n. Lo¹i chó ý nµy thêng cã thÓ duy tr× chó ý t¬ng ®èi l©u dµi nhng l¹i dÔ g©y c¨ng th¼ng, mÖt mái. Hai lo¹i chó ý nãi trªn cã liªn quan chÆt chÏ víi nhau, bæ sung vµ chuyÓn hãa lÉn nhau gióp con ngêi ph¶n ¸nh ®èi tîng cã kÕt qu¶. - Chó ý sau khi cã chñ ®Þnh: lo¹i chó ý nµy vèn lµ chó ý cã chñ ®Þnh nhng laÞ kh«ng ®ßi hái sù c¨ng th¼ng cña ý chÝ, l«i cuèn con ngêi vµo nh÷ng néi dung vµ ph¬ng thøc ho¹t ®éng tíi møc kho¸i c¶m, ®em l¹i hiÖu qu¶ cao cña chó ý. Theo A.Aliublinxkaia th× ph©n biÖt 3 lo¹i chó ý tïy thuéc vµo nguyªn nh©n lµm xuÊt hiÖn chó ý, ®ã lµ: - Chó ý kh«ng chñ ®Þnh lÇn ®Çu tiªn: §©y lµ chó ý do bÞ thu hót bëi nh÷ng kÝch thÝch rùc rì, bÊt ngê, m¹nh…h×nh thøc nµy lµ sù biÓu lé tù nhiªn cña ph¶n x¹ ®Þnh híng kh«ng ®iÒu kiÖn. - Chó ý kh«ng chñ ®Þnh lÇn thø hai: Lµ chó ý do bÞ thu hót vµ duy tr× bëi nh÷ng sù vËt hoÆc hiÖn tîng tháa m·n høng thó lu ý ®Õn mét c¸i g× ®ã. ë ®©y nã kh«ng ®ßi hái häc sinh cè g¾ng mµ vÉn thu hót bëi b¶n th©n ®èi tîng nhng kh«ng ph¶i sù rùc rì hoÆc bÊt thêng mµ bëi néi dung ®¸p øng khuynh híng høng thó cña häc sinh ®ã. Khi trÎ em nghe mét c©u chuyÖn hay lµm mét c«ng viÖc cÇn thiÕt … lµ chóng ®· biÓu lé chó ý kh«ng chñ ®Þnh lÇn thø hai. - Chó ý cã chñ ®Þnh: Lµ chó ý híng tíi sù nç lùc ý chÝ, híng tíi sù nhËn râ ®iÒu cÇn thiÕt ph¶i chó ý. 2.5. Vai trß cña chó ý Chó ý cã vai trß quan träng trong ho¹t ®éng nhËn thøc cña con ngêi, ®ång thêi trong c¶ ho¹t ®éng lao ®éng, bëi c¸c qu¸ tr×nh nhËn thøc tham gia vµo bÊt k× ho¹t ®éng nµo cña con ngêi. 15 trÞnh thÞ lan-k42mn Khãa luËn tèt nghiÖp Nh¾c tíi vai trß quan träng cña chó ý kh«ng ph¶i cã ý nãi r»ng chó ý ®¶m b¶o sù ph¶n ¸nh râ rµng(nh tri gi¸c, biÓu tîng th«ng hiÓu) nh÷ng c¸i lµ ®èi tîng cña nã. Khi nghe mÆc dï rÊt chó ý ®i ch¨ng n÷a nh÷ng ©m thanh ng«n ng÷ tõ xa truyÒn l¹i vÉn cã thÓ kh«ng nhËn ra ®îc nh÷ng tõ ®· ®îc ph¸t ©m. Song trong trêng hîp nµy dï sao ta vÉn nghe thÊy vµ nhËn biÕt ®îc c¸c tõ ®ã khi cã chó ý tèt h¬n so víi khi kh«ng chó ý hoÆc khi tËp trung chó ý vµo nh÷ng sù vËt nµo kh¸c. Chó ý ®¶m b¶o sù ph¶n ¸nh t¬ng ®èi kh¸ râ rµng nh÷ng c¸i lµ ®èi tîng cña nã, nhng ngay c¸i ®ã còng cã mét tÇm quan träng rÊt lín ®èi víi sù thµnh c«ng cña ho¹t ®éng ph¶i thùc hiÖn. §Æc biÖt trong c«ng t¸c häc tËp cña häc sinh vai trß cña chó ý thÓ hiÖn rÊt râ vµ cã ý nghÜa rÊt lín lao, chó ý lµ ®iÒu kiÖn cña ho¹t ®éng cã ý thøc, “lµ nÒn t¶ng cña mäi tµi n¨ng”. Nãi vÒ vai trß cña chó ý NguyÔn ThÞ ¸nh TuyÕt ®· chØ ra r»ng: Trong ®êi sèng hµng ngµy qu¸ tr×nh chó ý ®· gióp trÎ tiÕp thu ®îc mét lîng tri thøc ®¸ng kÓ vÒ thÕ giíi xung quanh(do trÎ trùc tiÕp nh×n thÊy, nghe thÊy hoÆc sê thÊy, hay do ngêi lín kÓ l¹i qua c¸c c©u chuyÖn, phim ¶nh…). Nhê ®ã thÕ giíi biÓu tîng cña trÎ còng phong phó dÇn lªn, lµm n¶y sinh tÝnh ham hiÓu biÕt, høng thó nhËn thøc ®èi víi nh÷ng ®iÒu míi l¹. A.Aliublinxkaia trong TLHTE(tËp 1) còng chØ cho thÊy vai trß cña chó ý, trÎ chó ý ®Ó thùc hiÖn mÖnh lÖnh, sù yªu cÇu… vµ nh vËy sÏ thóc ®Èy ho¹t ®éng nhËn thøc ®Ó gäi tªn c¸c vËt vµ ®¸nh gi¸ hµnh vi cña trÎ. V.X.Mukhina th× cho r»ng chó ý cã chñ ®Þnh cïng víi ng«n ng÷ sÏ gióp ®iÒu chØnh hµnh vi cña trÎ. KÕt qu¶ thùc nghiÖm cña A.P.Rodina ®· chøng tá mét ®iÒu lµ nÕu tu©n theo nh÷ng ®iÒu kiÖn tæ chøc ®óng sù chó ý cho trÎ th× ngay c¶ ë nh÷ng giê häc t¬ng ®èi khã ®ßi hái sù cè g¾ng cña trÝ tuÖ nhÊt ®Þnh ch¼ng nh÷ng kh«ng lµm mÖt häc sinh h¬n so víi nh÷ng giê häc b×nh thêng mµ thËm chÝ trong mét sè trêng hîp cßn n©ng cao kh¶ n¨ng lµm viÖc cña chóng n÷a. Nh vËy chóng ta còng nhËn thÊy chó ý cã vai trß quan träng kh«ng thÓ thiÕu trong ®êi sèng cña con ngêi, chó ý cÇn thiÕt vµ ®¶m b¶o cho mäi ho¹t ®éng ®îc tiÕn hµnh cã hiÖu qu¶. HiÓu vµ nhËn thøc ®îc tÇm quan träng cña chó ý ®Ó cã sù lùa chän néi dung, ph¬ng ph¸p, biÖn ph¸p, h×nh thøc gi¸o dôc, rÌn luyÖn chó ý mét c¸ch 16 trÞnh thÞ lan-k42mn Khãa luËn tèt nghiÖp phï hîp, ®óng ®¾n, gãp phÇn n©ng cao møc ®é ph¸t triÓn chó ý ë trÎ mÉu gi¸o, gióp trÎ hoµn thiÖn vÒ mäi mÆt cña nh©n c¸ch mét c¸ch nhanh chãng. 3. Sù ph¸t triÓn t©m lý cña trÎ mÉu gi¸o §Æc ®iÓm t©m sinh lý cña trÎ løa tuæi mÇm non rÊt phong phó vµ ®a d¹ng. TrÎ mçi løa tuæi kh¸c nhau cã nh÷ng ho¹t ®éng ®Æc trng kh¸c nhau, sù ph¸t triÓn t©m lý cña trÎ xuÊt hiÖn do qu¸ tr×nh tham gia vµo c¸c ho¹t ®éng. Vµo tuæi mÉu gi¸o, nhiÒu h×nh thøc ho¹t ®éng xuÊt hiÖn(vui ch¬i, häc tËp, lao ®éng…) trong ®ã ho¹t ®éng vui ch¬i ®· g©y ra nh÷ng biÕn ®æi vÒ chÊt trong sù ph¸t triÓn t©m lý cña trÎ nã chi phèi toµn bé ®êi sèng t©m lý cña trÎ lµm cho nã mang mµu s¾c ®éc ®¸o cña løa tuæi mÉu gi¸o, ®©y ®îc coi lµ ho¹t ®éng chñ ®¹o cña trÎ løa tuæi mÉu gi¸o. Cuèi tuæi Êu nhi (tuæi lªn ba) ë trÎ xuÊt hiÖn tÝnh ®éc lËp vµ nhu cÇu tù kh¼ng ®Þnh, c¸c nhµ t©m lý gäi ®ã lµ thêi kú “khñng ho¶ng cña tuæi lªn ba”. §©y lµ mét hiÖn tîng t¹m thêi mang tÝnh chÊt chuyÓn tiÕp, bíc ngoÆt trong sù ph¸t triÓn t©m lý. ë trÎ ®· xuÊt hiÖn mét m©u thuÉn, ®ã lµ m©u thuÉn gi÷a mét bªn lµ tÝnh ®éc lËp ®ang ph¸t triÓn m¹nh muèn tù m×nh lµm ®îc tÊt c¶ mäi viÖc nh ngêi lín vµ mét bªn lµ kh¶ n¨ng cßn qu¸ non yÕu cña trÎ kh«ng tù m×nh lµm næi nh÷ng viÖc ®ã, chÝnh v× vËy ®· xuÊt hiÖn ho¹t ®éng vui ch¬i mµ trung t©m lµ trß ch¬i ®ãng vai theo chñ ®Ò, tuy nhiªn chØ míi ë giai ®o¹n khëi ®Çu cßn rÊt ®¬n gi¶n, nhng nã còng ®· ®¸nh dÊu mét bíc chuyÓn biÕn c¬ b¶n trong t©m lý trÎ tøc lµ b¾t ®Çu h×nh thµnh mét nh©n c¸ch con ngêi. TrÎ 3-4 tuæi còng b¾t ®Çu h×nh thµnh ý thøc vÒ b¶n th©n nhng vÉn cßn mang ®Æc ®iÓm duy kû (lÊy m×nh lµm trung t©m), hµnh ®éng cña trÎ cßn mang tÝnh chñ quan ng©y th¬ vµ ph¶i qua nhiÒu n¨m ph¸t triÓn n÷a míi cã ®îc nh÷ng hµnh ®éng kh¸ch quan thùc tÕ. Do ®ã trÎ cha ph©n biÖt ®îc gi÷a ý muèn chñ quan cña m×nh víi tÝnh chÊt kh¸ch quan cña sù vËt vµ nh÷ng quy t¾c hµnh vi x· héi mµ trÎ ph¶i tu©n theo. Bíc sang tuæi mÉu gi¸o ë trÎ xuÊt hiÖn bíc ngoÆt t duy, ®ã lµ chuyÓn tõ t duy trùc quan hµnh ®éng sang t duy trùc quan h×nh tîng nhê qu¸ tr×nh tÝch cùc ho¹t ®éng víi ®å vËt vµ viÖc n¶y sinh ho¹t ®éng vui ch¬i víi trung t©m lµ trß ch¬i ®ãng vai theo chñ ®Ò. Tuy nhiªn chñ yÕu t duy cña trÎ vÉn cßn g¾n liÒn víi hµnh ®éng vËt chÊt bªn ngoµi, víi xóc c¶m vµ ý muèn chñ quan cña trÎ. 17 trÞnh thÞ lan-k42mn Khãa luËn tèt nghiÖp Thêi kú mÉu gi¸o ë trÎ cã sù biÕn ®æi c¬ b¶n trong hµnh vi ®ã lµ sù chuyÓn tõ hµnh vi bét ph¸t sang hµnh vi mang tÝnh x· héi, ®ã còng lµ qu¸ tr×nh h×nh thµnh ®éng c¬ cña hµnh vi. Song ë trÎ 3-4 tuæi th× bíc chuyÓn nµy míi ë vµo ®iÓm khëi ®Çu, trÎ ®· n¶y sinh ®éng c¬ nhng cßn ®¬n gi¶n vµ mê nh¹t. Khi hµnh ®éng trÎ bÞ kÝch thÝch bëi nh÷ng ®éng c¬ nh: ®éng c¬ muèn ®îc nh ngêi lín, ®éng c¬ g¾n liÒn víi qu¸ tr×nh ch¬i, ®éng c¬ nh»m lµm ngêi lín vui lßng vµ yªu mÕn. Qua nh÷ng ph©n tÝch nh trªn chóng ta nhËn thÊy r»ng trÎ mÉu gi¸o bÐ lµ giai ®o¹n ®Çu tiªn trong qóa tr×nh h×nh thµnh nh©n c¸ch con ngêi, ®¸nh dÊu mét bíc ngoÆt quan träng trong ®êi sèng t©m lý cña trÎ ®ã lµ viÖc chuyÓn tõ løa tuæi Êu nhi sang løa tuæi mÉu gi¸o. Lªn ®Õn mÉu gi¸o nhì(4-5 tuæi) ho¹t ®éng vui ch¬i ®· ph¸t triÓn tíi møc hoµn thiÖn, trong ho¹t ®éng vui ch¬i trÎ thÓ hiÖn râ rÖt tÝnh tù lùc tù do chñ ®éng. TrÎ ®· biÕt thiÕt lËp nh÷ng quan hÖ réng r·i vµ phong phó víi b¹n cïng ch¬i vµ h×nh thµnh nªn mét “x· héi trÎ em” ( A.P.Ux«va). ë trÎ mÉu gi¸o nhì, t duy trùc quan h×nh tîng ph¸t triÓn m¹nh mÏ nhÊt. V× cha cã kh¶ n¨ng t duy trõu tîng nªn nh÷ng suy luËn cña trÎ trong nhiÒu trêng hîp chØ míi dõng l¹i ë c¸c hiÖn tîng bªn ngoµi mµ cha ®i ®îc vµo b¶n chÊt bªn trong. Do ®ã nhiÒu khi trÎ gi¶i thÝch c¸c hiÖn tîng mét c¸ch rÊt ng©y ng«, hay lÉn lén thuéc tÝnh b¶n chÊt vµ kh«ng b¶n chÊt cña sù vËt hiÖn tîng xung quanh. Nhng ë ®©y trÎ ®· b¾t ®Çu biÕt suy nghÜ, biÕt xem xÐt nhiÖm vô hµnh ®éng, lùa chän ph¬ng ph¸p, ph¬ng tiÖn ®Ó gi¶i quyÕt nhiÖm vô cña t duy. T duy trùc quan h×nh tîng ph¸t triÓn m¹nh cho phÐp trÎ gi¶i quyÕt ®îc nhiÒu bµi to¸n thùc tiÔn trong ®êi sèng vµ còng lµ ®iÒu kiÖn thuËn lîi nhÊt ®Ó gióp trÎ c¶m thô tèt nh÷ng h×nh tîng nghÖ thuËt ®îc x©y dùng trong t¸c phÈm v¨n häc nghÖ thuËt, ®ång thêi ph¸t triÓn ng«n ng÷, t¹o tiÒn ®Ò cÇn thiÕt lµm n¶y sinh nh÷ng yÕu tè ban ®Çu cña kiÓu t duy trõu tîng. trÎ mÉu gi¸o nhì ®îc më réng h¬n trong mèi quan hÖ víi nh÷ng ngêi xung quanh dÉn ®Õn t×nh c¶m cña trÎ còng phong phó vµ s©u s¾c h¬n. Bªn c¹nh ®ã ë trÎ cßn ph¸t triÓn c¸c lo¹i t×nh c¶m bËc cao nh t×nh c¶m trÝ tuÖ, t×nh c¶m ®¹o ®øc, t×nh c¶m thÈm mÜ. §Õn tuæi mÉu gi¸o nhì c¸c ®éng c¬ xuÊt hiÖn ë tuæi mÉu gi¸o bÐ ®Òu ®îc ph¸t triÓn m¹nh mÏ ®Æc biÖt lµ nh÷ng ®éng c¬ ®¹o ®øc. §éng c¬ hµnh vi cña trÎ mÉu gi¸o nhì ®· trë nªn nhiÒu mµu, nhiÒu vÎ nh ®éng c¬ tù kh¼ng 18 trÞnh thÞ lan-k42mn Khãa luËn tèt nghiÖp ®Þnh, ®éng c¬ nhËn thøc muèn kh¸m ph¸ thÕ giíi xung quanh, ®éng c¬ thi ®ua, ®éng c¬ x· héi… Trong nh÷ng ®éng c¬ ®ã cã thÓ cã sù pha trén mÆt tÝch cùc lÉn tiªu cùc nhÊt lµ ®èi víi nh÷ng ®éng c¬ x· héi,… cÇn ph¶i quan t©m ®Õn néi dung ®éng c¬ cña trÎ ®Ó ph¸t huy ®éng c¬ tÝch cùc uèn n¾n ®éng c¬ tiªu cùc. TrÎ 4-5 tuæi b¾t ®Çu h×nh thµnh quan hÖ thø bËc cña c¸c ®éng c¬. §ã lµ mét cÊu t¹o t©m lý míi trong sù ph¸t triÓn nh©n c¸ch cña trÎ mÉu gi¸o, nh÷ng hµnh vi cña trÎ mÉu gi¸o nhì lµ nh÷ng hµnh vi mang tÝnh nh©n c¸ch. TrÎ løa tuæi mÉu gi¸o nhì ®· vît qua thêi kú chuyÓn tiÕp ®Ó tiÕn tíi mét chÆng ®êng ph¸t triÓn t¬ng ®èi æn ®Þnh, còng cã thÓ coi ®©y lµ mét thêi kú ph¸t triÓn rùc rì cña nh÷ng nÐt t©m lý ®Æc trng cho trÎ mÉu gi¸o, bao trïm lµ tÝnh h×nh tîng, tÝnh dÔ xóc c¶m vµ tÝnh ®ång c¶m trong ho¹t ®éng t©m lý cña trÎ vµ ®· khiÕn cho nh©n c¸ch cña trÎ ë giai ®o¹n ®Çu tiªn cña qu¸ tr×nh h×nh thµnh mang tÝnh ®éc ®¸o râ nÐt nhÊt. Sang giai ®o¹n cuèi cïng cña løa tuæi mÉu gi¸o(5-6 tuæi) nh÷ng chøc n¨ng t©m lý ®îc hoµn thiÖn vÒ mäi ph¬ng diÖn(nhËn thøc, t×nh c¶m, ý chÝ). Vµo cuèi tuæi mÉu gi¸o hÇu hÕt trÎ em ®Òu biÕt sö dông tiÕng mÑ ®Î mét c¸ch thµnh thôc trong sinh ho¹t hµng ngµy. Lóc nµy trÎ ®· hiÓu ®îc m×nh, biÕt ®iÒu khiÓn, ®iÒu chØnh hµnh vi cña m×nh phï hîp víi nh÷ng quy t¾c x· héi, thùc hiÖn c¸c hµnh ®éng mét c¸ch chñ t©m h¬n, nhê ®ã c¸c qu¸ tr×nh t©m lý mang tÝnh chñ ®Þnh râ rÖt. Trong sù ph¸t triÓn c¸c hµnh ®éng ý chÝ cña trÎ mÉu gi¸o lín cã thÓ thÊy ®îc sù liªn kÕt cña ba mÆt: sù ph¸t triÓn tÝnh môc ®Ých cña ho¹t ®éng, sù x¸c lËp quan hÖ gi÷a môc ®Ých cña hµnh ®éng vµ ®éng c¬, vai trß cña ng«n ng÷ trong viÖc thùc hiÖn c¸c hµnh ®éng. Cã thÓ coi sù ph¸t triÓn mÆt ý chÝ lµ mét trong nh÷ng biÓu hiÖn râ nhÊt cña ý thøc khiÕn cho nh©n c¸ch cña trÎ ®îc kh¼ng ®Þnh. Tuy nhiªn cho ®Õn cuèi tuæi mÉu gi¸o c¸c qu¸ tr×nh t©m lý kh«ng chñ ®Þnh vÉn chiÕm u thÕ trong ho¹t ®éng t©m lý cña trÎ. ë trÎ mÉu gi¸o lín bªn c¹nh viÖc ph¸t triÓn t duy trùc quan h×nh tîng cßn ph¸t triÓn thªm mét kiÓu t duy trùc quan h×nh tîng míi ®ã lµ kiÓu t duy trùc quan s¬ ®å, nã t¹o cho trÎ kh¶ n¨ng ph¶n ¸nh nh÷ng mèi liªn hÖ tån t¹i kh¸ch quan kh«ng bÞ phô thuéc vµo hµnh ®éng hay ý muèn chñ quan cña b¶n th©n ®øa trÎ gióp trÎ lÜnh héi tri thøc mét c¸ch kh¸i qu¸t. MÉu gi¸o lín cã bíc ngoÆt quan träng trong ®êi sèng cña ®øa trÎ, ®ã 19 trÞnh thÞ lan-k42mn Khãa luËn tèt nghiÖp lµ sù chuyÓn qua mét lèi sèng míi víi nh÷ng ®iÒu kiÖn ho¹t ®éng míi, chuyÓn qua mét ®Þa vÞ míi trong x· héi, qua nh÷ng quan hÖ míi víi ngêi lín vµ b¹n bÌ cïng tuæi. “TÊt c¶ nh÷ng c¸i g× mµ ®øa trÎ sÏ cã sau nµy khi trë thµnh ngêi lín ®Òu thu nhËn ®îc trong thêi th¬ Êu. Trong qu·ng thêi gian cßn l¹i nh÷ng c¸i mµ nã thu nhËn ®îc chØ ®¸ng mét phÇn tr¨m nh÷ng c¸i ®ã mµ th«i”(L.N.T«nxt«i) Nh vËy chóng ta còng ®· nhËn thÊy râ tÇm quan träng ®Æc biÖt cña chÆng ®êng ph¸t triÓn ®Çu tiªn cña ®øa trÎ. TrÎ em thêi kú nµy cã ®Æc ®iÓm lµ rÊt dÔ uèn n¾n vµ cã nhÞp ®é ph¸t triÓn rÊt nhanh, cÇn ph¶i quan t©m, ®¸p øng nhu cÇu ph¸t triÓn cña trÎ vÒ mäi mÆt vµ kh«ng ®Ó ph¹m sai lÇm trong gi¸o dôc trÎ, ph¶i gi¸o dôc sao cho mét mÆt gióp trÎ bít ng©y d¹i, kh«n lín dÇn lªn, nhng mÆt kh¸c l¹i ph¶i gi÷ ®îc vÎ hån nhiªn ng©y th¬ cña chóng. Ph¶i n¾m v÷ng ®Æc ®iÓm vµ qui luËt ph¸t triÓn cña trÎ ë tõng giai ®o¹n løa tuæi ®Ó gióp trÎ ph¸t triÓn ®îc thuËn lîi nhÊt, thùc hiÖn tèt nhiÖm vô x©y dùng nh÷ng c¬ së ban ®Çu cña nh©n c¸ch trÎ. 4. Kh¶ n¨ng chó ý cña trÎ mÉu gi¸o Chó ý cña trÎ trong thêi kú cßn bó mÑ bÞ nh÷ng ®èi tîng chuyÓn ®éng rùc rì ®îc c¶m thô b»ng m¾t, còng nh ©m thanh l«i cuèn. N¨ng lùc ®ang ph¸t triÓn tíi chç xuÊt hiÖn vµ g×n gi÷ mét vïng u thÕ cho phÐp tiÕn hµnh víi trÎ ba tuæi nh÷ng giê häc cã tæ chøc, trong khi tËp hîp nh÷ng trÎ nhá thµnh c¸c nhãm nhá gåm 3,4 em, nhng tÝnh yÕu ít cña chó ý trÎ em giai ®o¹n nµy ®ßi hái sù phèi hîp thêng xuyªn lêi nãi cña nhµ gi¸o dôc víi viÖc cho xem ®å vËt, phèi hîp hµnh ®éng ch¬i ®ïa víi sù vËt. Sù ph¸t triÓn chó ý ë trÎ lªn ba chØ cã thÓ thùc hiÖn trong trêng hîp ®èi tîng tri gi¸c ®îc chñ ®éng, ®îc thay ®æi. TrÎ dÔ dµng tËp trung vµo tri gi¸c ©m nh¹c, bµi h¸t, ë ®©y chó ý cña trÎ ®îc duy tr× nhê vµo sù chuyÓn ®éng ®Æc biÖt, sù nh¾c l¹i nhÞp ®iÖu ©m nh¹c ®îc nghe. Qua c¸c nghiªn cøu cña c¸c nhµ khoa häc ®· rót ra kÕt luËn: Sù chó ý cña trÎ løa tuæi bó mÑ vµ trÎ tuæi vên trÎ lµ ng¾n ngñi, søc tËp trung yÕu, kh«ng bÒn v÷ng, trÎ kh«ng ®iÒu khiÓn ®îc chó ý cña m×nh, khèi lîng chó ý rÊt 20