Đăng ký Đăng nhập
Trang chủ Tìm hiểu một số vấn đề về nông nghiệp trung quốc từ cải cách mở cửa đến nay...

Tài liệu Tìm hiểu một số vấn đề về nông nghiệp trung quốc từ cải cách mở cửa đến nay

.DOC
72
117
62

Mô tả:

Trêng §¹i häc Vinh khoa lÞch sö ------ ------ lª thÞ thuû hµ Kho¸ luËn tèt nghiÖp ®¹i häc t×m hiÓu mét sè vÊn ®Ò vÒ n«ng nghiÖp trung quèc tõ c¶i c¸ch më cöa ®Õn nay Chuyªn ngµnh: LÞch sö thÕ giíi Gi¸o viªn híng dÉn: TS. Lª TiÕn Gi¸p Vinh, 2006 ------ ------ Lêi c¶m ¬n §Ó hoµn thµnh kho¸ luËn nµy em xin bµy tá lßng c¶m ¬n tíi tËp thÓ thÇy c« gi¸o Khoa LÞch sö, nh÷ng ngêi ®· d¹y dç em trong nh÷ng n¨m häc t¹i Khoa. §Æc biÖt em xin c¶m ¬n s©u s¾c tíi thÇy gi¸o Lª TiÕn Gi¸p- gi¶ng viªn Khoa LÞch sö, ngêi ®· tËn t×nh chØ b¶o em trong qu¸ tr×nh lµm kho¸ luËn nµy. Cuèi cïng, em xin bµy tá lßng biÕt ¬n tíi gia ®×nh, b¹n bÌ ®· ®éng viªn t¹o ®iÒu kiÖn gióp ®ì tèt ®Ó em hoµn thµnh kho¸ luËn. T¸c gi¶ A- më ®Çu Lý do chän ®Ò tµi. ë nhiÒu quèc gia trªn thÕ giíi kinh tÕ n«ng nghiÖp vµ sù biÕn ®æi cña n«ng th«n rÊt ®îc coi träng. Riªng ®èi víi Trung Quèc vÊn ®Ò n«ng th«n vµ kinh tÕ n«ng nghiÖp cïng chiÕm vÞ trÝ hµng ®Çu, v× ®©y lµ mét quèc gia “khæng lå” víi 9,6 triÖu km 2 vµ cã tíi h¬n 1,2 tØ ngêi, trong ®ã sè d©n n«ng th«n lµ 782,41 triÖu ngêi, chiÕm 60,91% tæng sè d©n Trung Quèc (2001), vµ cã tíi gÇn mét nöa sè lao ®éng lµm n«ng nghiÖp. Nh §iÒn Kû V©n-Phã Thñ tíng Trung Quèc ®· nãi: “gi¶i quyÕt vÊn ®Ò n«ng nghiÖp ®Æc biÖt lµ vÊn ®Ò l ¬ng thùc, cÇn ph¶i cã sù cè g¾ng nhiÒu mÆt; nhng tríc hÕt vÉn ph¶i nhËn thøc s©u s¾c ®èi víi vai trß c¬ b¶n cña n«ng nghiÖp. C¸i ®ã tuy lµ vÊn ®Ò cò nh ng trong ®iÒu kiÖn lÞch sö míi, cÇn ph¶i ®i s©u h¬n mét bíc n÷a nhËn thøc cña m×nh”. ¤ng cßn nãi: “N«ng nghiÖp lµ c¬ së cña nÒn kinh tÕ quèc d©n níc ta, ®ã lµ phï hîp víi quy luËt kinh tÕ kh¸ch quan cña t×nh h×nh trong níc ë níc ta. Chóng ta chØ cã thÓ nhËn thøc nã, tù gi¸c vËn dông nã, vµ quyÕt kh«ng thÓ ®i ngîc l¹i nã. NÕu kh«ng sÏ bÞ trõng ph¹t”. Do ®ã, sau khi níc Céng hoµ nh©n d©n Trung Hoa ®îc thµnh lËp, trong mét thêi gian dµi, §¶ng Céng s¶n Trung Quèc chñ tr¬ng lÊy s¶n xuÊt n«ng nghiÖp lµm c¬ së cho toµn bé nÒn kinh tÕ quèc d©n, coi vÊn ®Ò n«ng nghiÖp 1. vµ n«ng th«n lµ nh©n tè rµng buéc c¬ b¶n ®èi víi sù ph¸t triÓn kinh tÕ -x· héi Trung Quèc. Tríc n¨m 1978, §¶ng Céng s¶n Trung Quèc còng ®· cã nhiÒu cuéc thö nghiÖm; nµo lµ “lÊy ®Êu tranh giai cÊp lµm chÝnh”, “n¾m lÊy kh©u c¸ch m¹ng thóc ®Èy s¶n xuÊt”, nµo lµ ®i con ®êng “nhÊt ®¹i nhÞ c«ng lÊy l¬ng thùc lµm c¬ng lÜnh”, nµo lµ “noi theo ®iÓn h×nh §¹i tr¹i”…Trong suèt gÇn 30 n¨m dß dÉm t×m ®êng ph¸t triÓn n«ng nghiÖp, ë Trung Quèc ®· gÆt h¸i ®îc nhiÒu thµnh c«ng, nhng còng gÆp ph¶i kh«ng Ýt nh÷ng sai lÇm trÇm träng tëng chõng nh kh«ng thÓ tho¸t ra ®îc. Tríc thùc tiÔn tµn khèc ®ã, th¸ng 12-1978 t¹i Héi nghÞ Trung ¬ng 3 kho¸ XI §¶ng Céng s¶n Trung Quèc ®· th«ng qua chÝnh s¸ch c¶i c¸ch më cöa kinh tÕ trong ®ã cã kinh tÕ n«ng nghiÖp. §Õn nay, sau khi Trung Quèc thùc hiÖn c¶i c¸ch më cöa ®îc gÇn 30 n¨m nhiÒu vïng n«ng th«n Trung Quèc ®· cã nh÷ng bíc tiÕn dµi, ®êi sèng ®· “thay da ®æi thÞt”, hµng triÖu hé n«ng d©n Trung Quèc ®· ®ñ ¨n vµ cã thÓ lµm giµu trªn m¶nh ruéng cña m×nh. N«ng nghiÖp Trung Quèc tõ sau c¶i c¸ch më cöa ®· ph¸t triÓn mét c¸ch nhanh chãng, tríc søc ph¸t triÓn nhanh chãng ®ã, ë ph¬ng T©y ®· xuÊt hiÖn thuyÕt “mèi ®e däa Trung Quèc” kh«ng ph¶i v× sî nh÷ng ngêi Trung Quèc ®ãi nghÌo, thiÕu ¨n giµnh giËt khÈu phÇn cña hä, mµ hä lo r»ng: n íc nµy ®· no ®ñ vµ giµu lªn nhanh chãng, thõa søc c¹nh tranh ngang ngöa víi c¸c cêng quèc hµng ®Çu. Trung Quèc lµ “con s tö ®· tØnh giÊc, v¬n vai”. C«ng cuéc c¶i c¸ch më cöa ë Trung Quèc ®Õn nay ®· tr¶i qua h¬n 1/4 thÕ kû. Tuy thêi gian cha dµi nhng nhê gi¶i phãng t tëng cïng víi tinh thÇn “thùc sù cÇu thÞ”, m¹nh d¹n t×m tßi c¶i c¸ch, tÊt c¶ xuÊt ph¸t tõ thùc tÕ, ®Êt níc khæng lå chiÕm 1/4 d©n sè thÕ giíi ®· tõ chç nghÌo nµn l¹c hËu, ®· v ¬n lªn thµnh mét níc cã nÒn kinh tÕ t¨ng trëng cao, liªn tôc, ®øng hµng thø 7 trªn thÕ giíi. ViÖt Nam vµ Trung Quèc lµ 2 níc l¸ng giÒng "nói liÒn nói s«ng liÒn s«ng", nh©n d©n 2 níc l¹i cã truyÒn thèng h÷u nghÞ l©u ®êi. ViÖt Nam vµ Trung Quèc ®Òu lµ nh÷ng níc ®ang ph¸t triÓn, tr×nh ®é ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi chªnh lÖch nhau kh«ng nhiÒu, cã nh÷ng ®Æc trng v¨n ho¸ truyÒn thèng gÇn gòi vµ cïng chän lùa con ®êng ph¸t triÓn ®i lªn chñ nghÜa x· héi. Trong thùc tiÔn x©y dùng chñ nghÜa x· héi, ViÖt Nam vµ Trung Quèc víi nh÷ng møc ®é kh¸c nhau ®Òu m¾c ph¶i nh÷ng khuyÕt ®iÓm sai lÇm ®ã lµ chñ quan nãng véi, duy ý chÝ. Cho nªn kinh nghiÖm x©y dùng kinh tÕ nãi chung vµ ®æi míi kinh tÕ n«ng nghiÖp nãi riªng cña mçi níc lµ nh÷ng bµi häc bæ Ých cã thÓ tham kh¶o, vËn dông ®Ó cã thÓ phï hîp víi t×nh h×nh thùc tiÔn cña mçi quèc gia. Sù ph¸t triÓn thÇn k× cña kinh tÕ n«ng nghiÖp Trung Quèc ®· ®a níc nµy tõ mét níc thiÕu ®ãi quanh n¨m trë thµnh mét níc cã tiÒm lùc kinh tÕ ®øng thø 7 trªn thÕ giíi vµ lµ níc x· héi chñ nghÜa duy nhÊt trªn thÕ giíi cã bíc ph¸t triÓn kinh tÕ vît bËc. Nh÷ng thµnh tùu vÒ kinh tÕ cña Trung Quèc nãi chung vµ kinh tÕ n«ng nghiÖp nãi riªng ®· lµm cho c¸c níc trªn thÕ giíi ph¶i kinh ng¹c. Víi nh÷ng lý do ®ã t«i chän ®Ò tµi"T×m hiÓu mét sè vÊn ®Ò vÒ n«ng nghiÖp Trung Quèc tõ c¶i c¸ch më cöa ®Õn nay" lµm ®Ò tµi nghiªn cøu cña m×nh. 2. LÞch sö vÊn ®Ò. Nghiªn cøu vÒ n«ng nghiÖp n«ng th«n Trung Quèc ®· thu hót nhiÒu nhµ nghiªn cøu trong vµ ngoµi níc chó ý. NhiÒu c«ng tr×nh nghiªn cøu ®· ®îc c«ng bè nh : Cuèn Céng hoµ nh©n d©n Trung Hoa 55 n¨m x©y dùng vµ ph¸t triÓn ViÖn Khoa häc x· héi, ViÖn nghiªn cøu Trung Quèc - Nhµ xuÊt b¶n khoa häc x· héi -2005. Trong t¸c phÈm nµy ®· nªu mét c¸ch kh¸i qu¸t nh÷ng thµnh tùu vµ h¹n chÕ vÒ mäi mÆt cña Trung Quèc tõ khi giµnh ®éc lËp d©n téc cho ®Õn nay. Trong ®ã, vÊn ®Ò n«ng nghiÖp vµ n«ng th«n còng ®îc ®Ò cËp tíi mét c¸ch kh¸i qu¸t nhÊt. Cuèn Mét sè vÊn ®Ò vÒ hiÖn ®¹i ho¸ n«ng nghiÖp Trung Quèc - TiÕn sü NguyÔn Minh H»ng (Chñ biªn) - Nhµ xuÊt b¶n Khoa häc x· héi, Hµ Néi 2003, c¸c t¸c gi¶ ®· ®i s©u nghiªn cøu vai trß cña kinh tÕ n«ng nghiÖp trong nÒn kinh tÕ chung cña Trung Quèc vµ mét sè vÊn ®Ò vÒ ph¸t triÓn n«ng nghiÖp Trung Quèc chuyÓn tõ nÒn n«ng nghiÖp truyÒn thèng sang mét nÒn n«ng nghiÖp hiÖn ®¹i thÝch øng vêi xu thÕ chung cña thÕ giíi. Cuèn VÒ c¶i c¸ch vµ më cöa Trung Quèc cña Lý ThiÕt ¸nh Trung t©m nghiªn cøu Trung Quèc(dÞch) - Nhµ xuÊt b¶n Khoa häc x· héi Hµ Néi - 2002 , ®· cung cÊp nh÷ng lÝ luËn vÒ c«ng cuéc c¶i c¸ch më cöa cña Trung Quèc trong ®ã cã kinh tÕ n«ng nghiÖp. Cuèn §iÒu chØnh mét sè chÝnh s¸ch kinh tÕ ë Trung Quèc (Giai ®o¹n 1992 - 2010) do TiÕn sÜ NguyÔn Kim B¶o (Chñ biªn) - Nhµ xuÊt b¶n Khoa häc x· héi Hµ Néi 2004 - ®· giíi thiÖu mét sè vÊn ®Ò vÒ ®iÒu chØnh chÝnh s¸ch ph¸t triÓn kinh tÕ Trung Quèc trong giai ®o¹n 1992 - 2010, nh»m phï hîp víi tiÕn tr×nh héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ khi Trung Quèc gia nhËp tæ chøc kinh tÕ thÕ giíi WTO - Trong ®ã, nh÷ng chÝnh s¸ch vÒ chiÕn lîc ph¸t triÓn kinh tÕ n«ng nghiÖp còng ®îc ®Ò cËp tíi. Cuèn Toµn cÇu ho¸ kinh tÕ lèi tho¸t cña Trung Quèc lµ ë ®©u? cña Lu Lùc do Trung t©m Nghiªn cøu Trung Quèc (dÞch)- Nhµ xuÊt b¶n Khoa häc x· héi -2002, giíi thiÖu ®Õn nh÷ng vÊn ®Ò vÒ viÖc lùa chän cña Trung Quèc vµo viÖc tham gia toµn cÇu ho¸. §©y lµ lèi tho¸t duy nhÊt ®Ó bæ sung thiÕu hôt vÒ vèn, kÜ thuËt (…) ®i s©u ph©n tÝch c¸c chÝnh s¸ch mµ Trung Quèc cÇn ¸p dông trong chiÕn lîc c¶i c¸ch më cöa, níi réng ho¹t ®éng ngo¹i th¬ng, khuyÕn khÝch thu hót nguån vèn bªn ngoµi. Cuèng Trung Quèc n¨m 2020 cña Ng©n hµng ThÕ giíi do ViÖn Kinh tÕ häc (dÞch) - Nhµ xuÊt b¶n Khoa häc x· héi Hµ Néi - 2001, ®· ® a ra vÊn ®Ò: hiÖn nay, Trung Quèc ®ang ph¶i vËt lén víi hai qu¸ tr×nh: thø nhÊt lµ chuyÓn ®æi kinh tÕ chØ huy sang kinh tÕ thÞ trêng, thø hai lµ chuyÓn tõ mét x· héi n«ng nghiÖp n«ng th«n sang x· héi c«ng nghiÖp -®« thÞ. Cuèn s¸ch ®· ®Ò cËp ®Õn nh÷ng thµnh c«ng bíc ®Çu cña hai qu¸ tr×nh nµy. Tuy nhiªn nã còng nªu ra nh÷ng h¹n chÕ trong qu¸ tr×nh thùc hiÖn; vµ ®a ra ph¬ng híng ph¸t triÓn kinh tÕ Trung Quèc trong t¬ng lai (2020). Cuèn Trung Quèc nh÷ng n¨m 80 cña ViÖn M¸c-Lªnin- Nhµ xuÊt b¶n Th«ng tin lý luËn- 1986. Trong ®ã ®· ®Ò cËp ®Õn nh÷ng thµnh tùu vµ nh÷ng c¸i cha ®¹t ®îc trong chiÕn lîc ph¸t triÓn kinh tÕ n«ng nghiÖp , lµ nh÷ng ý kiÕn ®¸nh gi¸, nhËn xÐt vÒ chÆng ®êng ®Çu tiªn cña c«ng cuéc c¶i c¸ch më cöa cña ®Êt níc nµy . Cuèn Trung Quèc nh÷ng thµnh tùu vµ triÓn väng cña Trung t©m nghiªn cøu Trung Quèc-Nhµ xuÊt b¶n Khoa häc x· héi, Hµ Néi- 1994, trong ®ã ®Ò cËp mét c¸ch toµn diÖn vÒ nÒn kinh tÕ Trung Quèc tõ c¶i c¸ch më cöa ®Õn n¨m 1994, vµ nh÷ng nhËn thøc vÒ n«ng nghiÖp Trung Quèc ®· ®¹t nh÷ng thµnh tùu g× vµ ®Æt ra nh÷ng vÊn ®Ò cÇn ®îc gi¶i quyÕt trong thêi gian tíi. Cuèn Trung Quèc 20 n¨m c¶i c¸ch më cöa c¶i c¸ch chÕ ®é së h÷u cña TÒ Quèc Tr©n (chñ biªn)- Nhµ xuÊt b¶n ChÝnh trÞ Quèc gia, Hµ Néi- 2001, c¸c t¸c gi¶ ®· ®Ò cËp ®Õn nh÷ng chÝnh s¸ch cña c«ng cuéc c¶i c¸ch më cöa Trung Quèc vÒ chÕ ®é së h÷u tõ n¨m 1978 ®Õn n¨m 1998; th«ng qua c¸c bé luËt vÒ c¶i c¸ch chÕ ®é së h÷u n«ng th«n nãi riªng vµ c¶ níc nãi chung trong ®ã cã n«ng nghiÖp. Cuèn Nghiªn cøu Trung Quèc - Mét vÊn ®Ò kinh tÕ-v¨n ho¸ cña ViÖn nghiªn cøu Trung Quèc-Nhµ xuÊt b¶n ChÝnh trÞ Quèc gia, Hµ Néi- 1994. Cuèn s¸ch nµy bao gåm mét sè bµi viÕt cña c¸c nhµ nghiªn cøu Trung Quèc, trong ®ã tr×nh bµy nhiÒu khÝa c¹nh: kinh tÕ, v¨n ho¸, ®èi ngo¹i, ®Æc biÖt lµ vÊn ®Ò c¶i c¸ch n«ng th«n vµ n«ng nghiÖp Trung Quèc. Cuèn C¶i c¸ch c¬ chÕ qu¶n lý kinh tÕ ë Trung Quèc - §Æc ®iÓm vµ bµi häc kinh nghiÖm cña phã tiÕn sÜ NguyÔn V¨n VÜnh - Nhµ xuÊt b¶n ChÝnh trÞ Quèc gia, Hµ Néi- 1998. Cuèn s¸ch ®· hÖ thèng ho¸ nh÷ng vÊn ®Ò lý luËn vµ ph¬ng ph¸p luËn cña c¬ chÕ qu¶n lý kinh tÕ: kh¶o s¸t vµ ph©n tÝch qu¸ tr×nh c¶i c¸ch c¬ chÕ qu¶n lý kinh tÕ ë Trung Quèc tõ sau n¨m 1978 ®Õn n¨m 1998, tõ ®ã t¸c gi¶ nªu lªn ®Æc ®iÓm vµ bµi häc kinh nghiÖm cña Trung Quèc trong viÖc c¶i c¸ch c¬ chÕ qu¶n lý kinh tÕ, ®a ra nh÷ng gîi ý vËn dông cã chän läc cho ViÖt Nam, trong ®ã cã nh÷ng c¶i c¸ch ph¸t triÓn kinh tÕ n«ng nghiÖp. Cuèn T×nh h×nh vµ triÓn väng kinh tÕ Trung Quèc cña M· Hång-T«n Thîng Thanh (chñ biªn) do Phã gi¸o s NguyÔn Huy Quý(dÞch)-Nhµ xuÊt b¶n ChÝnh trÞ Quèc gia, Hµ Néi-1998. §©y lµ cuèn s¸ch giíi thiÖu toµn bé nÒn kinh tÕ Trung Quèc n¨m 1994 vµ nh÷ng gi¶i ph¸p kinh tÕ níc nµy trong n¨m 1995. Cuèn §Æng TiÓu B×nh - Nhµ c¶i c¸ch kinh tÕ hµng ®Çu thÕ kû XX cña Phan ThÕ H¶i-Nhµ xuÊt b¶n Thanh niªn- 2001. T¸c gi¶ ®· viÕt vÒ ch©n dung mét nhµ c¶i c¸ch thiªn tµi §Æng TiÓu B×nh, «ng ®· cã h¬n nöa thÕ kû ho¹t ®éng trªn chÝnh trêng- ngêi më ®Çu cho c«ng cuéc c¶i c¸ch më cöa cña Trung Quèc. Cuèn s¸ch ®· nhÊn m¹nh ch©n dung mét con ngêi: võa lµ nhµ chÝnh trÞ, nhµ qu©n sù tµi ba l¹i võa lµ mét nhµ khoa häc kinh tÕ. Ngoµi ra trong c¸c bµi viÕt ®îc ®¨ng t¶i trªn c¸c t¹p chÝ Nghiªn cøu Trung Quèc- ViÖn nghiªn cøu Trung Quèc còng ®¨ng t¶i rÊt nhiÒu bµi viÕt cña c¸c chuyªn gia nghiªn cøu ®Çu ngµnh vÒ t×nh h×nh kinh tÕ Trung Quèc nãi chung vµ t×nh h×nh kinh tÕ n«ng nghiÖp nãi riªng. Tãm l¹i, nghiªn cøu vÒ qu¸ tr×nh hiÖn ®¹i ho¸ n«ng nghiÖp ë Trung Quèc kh«ng ph¶i lµ vÊn ®Ò míi mµ ë mçi ®Ò tµi, trong ph¹m vi nghiªn cøu cña m×nh l¹i ®Ò cËp ®Õn mét khÝa c¹nh nhÊt ®Þnh cña qu¸ tr×nh ®ã.TiÕp thu thµnh tùu cña c¸c häc gi¶, lµ mét sinh viªn n¨m thø 5 t«i quyÕt ®Þnh chän ®Ò tµi: “T×m hiÓu mét sè vÊn ®Ò vÒ n«ng nghiÖp Trung Quèc tõ c¶i c¸ch më cöa ®Õn nay” lµm ®Ò tµi nghiªn cøu cña m×nh. NhiÖm vô vµ giíi h¹n ®Ò tµi. Còng nh c¸c quèc gia kh¸c trªn thÕ giíi, vÊn ®Ò ph¸t triÓn kinh tÕ nãi chung vµ ph¸t triÓn kinh tÕ n«ng nghiÖp nãi riªng ®îc §¶ng vµ nhµ níc Trung Quèc rÊt quan t©m, ®· ®Æt nã trong chiÕn lîc ph¸t triÓn kinh tÕ cña ®Êt níc. Tuy nhiªn, trong ph¹m vi nghiªn cøu cña ®Ò tµi nµy t«i chØ ®Ò cËp ®Õn t×nh h×nh n«ng nghiÖp Trung Quèc tõ c¶i c¸ch më cöa ®Õn nay víi nh÷ng vÊn ®Ò sau, cô thÓ: Thø nhÊt: nªu t×nh h×nh n«ng nghiÖp Trung Quèc tríc c¶i c¸ch më cöa, trong ®ã nªu lªn t×nh h×nh n«ng nghiÖp Trung Quèc khi níc nµy thùc hiÖn c¶i c¸ch ruéng ®Êt, tiÕn hµnh hîp t¸c ho¸ n«ng nghiÖp vµ thêi k× thùc hiÖn kinh tÕ kÕ ho¹ch ho¸. Tõ ®ã ®a ra nh÷ng c¸i ®¹t ®îc vµ cha ®¹t ®îc trong chÆng ®êng gÇn 30 n¨m ®ã cña Trung Quèc. §ã lµ nh÷ng tiÒn ®Ò cho c«ng cuéc c¶i c¸ch më cöa trong n«ng nghiÖp Trung Quèc sau nµy. Thø hai: ®Ò tµi ®i s©u nghiªn cøu t×nh h×nh n«ng nghiÖp Trung Quèc tõ c¶i c¸ch më cöa ®Õn nay, lµm s¸ng tá phÇn nµo chÝnh s¸ch ph¸t triÓn n«ng nghiÖp, viÖc thùc hiÖn chÕ ®é kho¸n s¶n phÈm ®Õn tõng hé gia ®×nh vµ nªu ra nh÷ng thµnh tùu, h¹n chÕ cña nã. Qua ®ã ®Ò tµi nªu lªn sù ph¸t triÓn cña kinh tÕ n«ng nghiÖp trong chiÒu dµi lÞch sö tõ c¶i c¸ch më cöa ®Õn nay. Cuèi cïng, kho¸ luËn ®Ò cËp ®Õn nh÷ng gi¶i ph¸p cho sù ph¸t triÓn n«ng nghiÖp Trung Quèc trong giai ®o¹n tõ nay vÒ sau. 4. Nguån tµi liÖu vµ ph¬ng ph¸p nghiªn cøu §Ó hoµn thµnh ®Ò tµi nµy chóng t«i ®· sö dông rÊt nhiÒu nguån tµi liÖu, cô thÓ gåm tµi liÖu tõ c¸c trung t©m lu tr÷, c¸c c«ng tr×nh nghiªn cøu hoa häc cña c¸c chuyªn gia nghiªn cøu ®Çu ngµnh. VÒ ph¬ng ph¸p nghiªn cøu, chóng t«i kÕt hîp ph¬ng ph¸p lÞch sö vµ ph¬ng ph¸p logic. Ngoµi ra,chóng t«i cßn sö dông ph¬ng ph¸p tæng hîp vµ ph©n tÝch c¸c th«ng tin cã liªn quan ®Õn vÊn ®Ò ®îc tr×nh bµy, trªn c¬ së nh÷ng nguån t liÖu kh¸c nhau ®Ó chän ra nh÷ng th«ng tin phï hîp vµ tin cËy. 5. Bè côc cña ®Ò tµi A- PhÇn më ®Çu. B- PhÇn néi dung: Ch¬ng 1: T×nh h×nh n«ng nghiÖp Trung Quèc tríc khi tiÕn hµnh c¶i c¸ch më cöa. Ch¬ng 2: N«ng nghiÖp Trung Quèc tõ c¶i c¸ch më cöa ®Õn nay C- PhÇn kÕt luËn 3. B- néi dung Ch¬ng 1 T×nh h×nh n«ng nghiÖp Trung Quèc tríc c¶i c¸ch më cöa 1.1. N«ng nghiÖp Trung Quèc thêi kú c¶i c¸ch ruéng ®Êt Ngay sau khi níc Céng hoµ nh©n d©n Trung Hoa ®îc thµnh lËp (1-101949) díi sù l·nh ®¹o cña §¶ng Céng s¶n Trung Quèc ®øng ®Çu lµ Chñ tÞch Mao Tr¹ch §«ng, c¶ d©n téc Trung Hoa cïng ®ång t©m h¨ng h¸i bíc vµo c«ng cuéc x©y dùng chñ nghÜa x· héi. Trong lÜnh vùc kinh tÕ, Trung Quèc tiÕn hµnh kh«i phôc l¹i nÒn kinh tÕ sau chiÕn tranh, bao gåm c¶ c«ng nghiÖp vµ n«ng nghiÖp. Thùc tiÔn lÞch sö Trung Quèc ®· chøng minh r»ng khi nµo t×nh h×nh n«ng nghiÖp tèt ®Ñp, c¬ së n«ng nghiÖp v÷ng ch¾c th× toµn bé c«ng cuéc x©y dùng vµ ph¸t triÓn kinh tÕ Trung Quèc ®îc tiÕn hµnh thuËn lîi, ®îc nh©n d©n ñng hé. C¸c nhµ l·nh ®¹o Trung Quèc lu«n lu«n kh¼ng ®Þnh, nÕu kh«ng cã c¬ së vËt chÊt lµ hµng ho¸ n«ng s¶n phong phó lµm ®¶m b¶o, kh«ng cã nÒn kinh tÕ n«ng th«n ph¸t triÓn vµ thÞ trêng n«ng th«n réng lín, kh«ng cã cuéc c¶i c¸ch n«ng th«n ®i ®Çu vµ thµnh c«ng th× toµn bé nÒn kinh tÕ Trung Quèc sÏ kh«ng thÓ ph¸t triÓn tèt ®Ñp ®îc. N«ng nghiÖp æn ®Þnh lµ ®¶m b¶o ®¸ng tin cËy cho viÖc x©y dùng Trung Quèc thµnh mét ®Êt níc giµu m¹nh. Do ®ã, vÊn ®Ò n«ng nghiÖp vµ hiÖn ®¹i ho¸ n«ng nghiÖp Trung Quèc lµ vÊn ®Ò quan träng nhÊt vµ ®îc quan t©m nhiÒu nhÊt trong tiÕn tr×nh kh«i phôc vµ ph¸t triÓn kinh tÕ sau chiÕn tranh. Mét trong nh÷ng c«ng viÖc ®Çu tiªn trong c«ng viÖc kh«i phôc vµ ph¸t triÓn kinh tÕ cña Trung Quèc sau chiÕn tranh lµ c¸c nhµ l·nh ®¹o §¶ng vµ Nhµ Níc Trung Quèc ®· tiÕn hµnh c«ng cuéc c¶i c¸ch ruéng ®Êt. C¶i c¸ch ruéng ®Êt kh«ng ph¶i lµ vÊn ®Ò míi xuÊt hiÖn sau ngµy gi¶i phãng, mµ nã xuÊt hiÖn tõ tríc khi Nhµ níc Trung Hoa míi ra ®êi. C¶i c¸ch ruéng ®Êt ®· ®îc tiÕn hµnh ë hÇu hÕt c¸c khu c¨n cø c¸ch m¹ng vµ khu gi¶i phãng do §¶ng Céng s¶n Trung Quèc l·nh ®¹o, song cuéc c¶i c¸ch ruéng ®Êt ®îc tiÕn hµnh trªn ph¹m vi c¶ níc sau khi níc Céng hoµ nh©n d©n Trung Hoa ra ®êi. Chóng ta còng biÕt, tríc n¨m 1949, vÒ c¨n b¶n Trung Quèc vÉn lµ mét níc n«ng nghiÖp víi 90% d©n sè lµ n«ng d©n. N¨m 1936, cã thÓ coi lµ n¨m ®îc mïa víi s¶n lîng l¬ng thùc ®¹t 136 triÖu tÊn. Tuy nhiªn, lµm thÕ nµo ®Ó ®ñ ¨n lu«n lµ mèi lo ®èi víi Trung Quèc. Tr¶i qua nh÷ng n¨m néi chiÕn vµ sù bÊt hîp lý trong chÕ ®é së h÷u ruéng ®Êt: 90% n«ng d©n chØ së h÷u 30% ruéng ®Êt; sè cßn l¹i tËp trung trong tay ®Þa chñ vµ chñ ®ån ®iÒn. ChÕ ®é su cao thuÕ nÆng ®· lµm cho nÒn n«ng nghiÖp Trung Quèc bÞ sa sót nghiªm träng. N¨m 1949, s¶n lîng l¬ng thùc c¶ níc chØ cßn 108 triÖu tÊn, ®Êt níc l©m vµo c¶nh ®ãi kÐm, trong nh÷ng n¨m sau ®ã, n¹n ®ãi vÉn thêng xuyªn xÈy ra[4,18] V× vËy, ®Õn n¨m 1952, Trung Quèc b¾t ®Çu c¶i c¸ch ruéng ®Êt. §©y thùc sù lµ mét sù kiÖn lín, cã ý nghÜa “long trêi lë ®Êt”. Th¸ng 6-1952, t¹i Héi nghÞ trung ¬ng §¶ng lÇn thø 3 kho¸ VII th«ng qua “LuËt c¶i c¸ch ruéng ®Êt” víi néi dung vµ môc tiªu chÝnh lµ “xo¸ bá chÕ ®é së h÷u ruéng ®Êt cã sù bãc lét cña ®Þa chñ thùc hiÖn chÕ ®é së h÷u ruéng ®Êt cña n«ng d©n nh»m gi¶i phãng søc s¶n xuÊt n«ng nghiÖp, ph¸t triÓn s¶n xuÊt n«ng nghiÖp, më ra con ®êng c«ng nghiÖp ho¸ cho ®Êt níc Trung Hoa míi”[21, 223]. LuËt c¶i c¸ch ruéng ®Êt míi cã quy ®Þnh nh sau vÒ nguyªn t¾c vµ c¸ch ph©n chia ruéng ®Êt: thu håi toµn bé ruéng ®Êt cña ®Þa chñ nhng cho hä mét phÇn ruéng ®Êt gióp hä cã thÓ tù lo l¬ng thùc cho m×nh, thùc hiÖn chÝnh s¸ch b¶o hé hoµn toµn ruéng ®Êt vµ cã tµi s¶n cña trung n«ng, phó n«ng; phÇn ruéng ®Êt bÞ thu håi sÏ chia ®Òu cho nh÷ng n«ng d©n kh«ng cã ®Êt hoÆc Ýt ®Êt theo ®¬n vÞ x·, ®èi víi nh÷ng c¸nh ®ång, vên ¬m, n«ng trêng thÝ nghiÖm cã sö dông m¸y mãc vµ c¸c thiÕt bÞ tiªn tiÕn kh¸c, còng nh ®èi víi nh÷ng vên tre lín, vên qu¶ lín, ®åi chÌ lín, ®åi ng« lín, ruéng d©u lín, b·i ch¨n nu«i lín… cã tÝch luü vÉn do nh÷ng ngêi kinh doanh tríc ®©y tiÕp tôc kinh doanh, kh«ng ®îc ph©n t¸n, ruéng ®Êt cña nh÷ng lo¹i vên nµy nÕu thuéc së h÷u cña ®Þa chñ th× ph¶i ®îc chÝnh quyÒn cÊp tØnh trë lªn phª chuÈn míi ®îc chuyÓn thµnh së h÷u nhµ níc. Ngoµi ra, luËt c¶i c¸ch ruéng ®Êt míi cßn ®îc ®Æc biÖt chó ý ®Õn viÖc b¶o hé tµi s¶n vµ ruéng ®Êt cña tÇng líp c«ng th¬ng dïng vµo viÖc kinh doanh c«ng th¬ng nghiÖp [5,109]. Nh÷ng quy ®Þnh trªn râ rµng võa xo¸ bá hoµn toµn chÕ ®é së h÷u ruéng ®Êt ®Þa chñ bãc lét kiÓu phong kiÕn tån t¹i trong n«ng th«n Trung Quèc tõ mÊy ngh×n n¨m, thùc hiÖn mong muèn vµ lý tëng “ngêi cµy cã ruéng”mµ ngêi n«ng d©n khao kh¸t hµng bao ®êi; võa b¶o ®¶m viÖc b¶o hé nh÷ng nh©n tè míi, hiÖn ®¹i ®· ra ®êi vµ tËp trung trong n«ng nghiÖp Trung Quèc. Theo thèng kª c¶i c¸ch ruéng ®Êt ®· ®em l¹i kho¶ng 700 triÖu mÉu ruéng ph©n chia cho 300 triÖu n«ng d©n (lóc ®ã chiÕm kho¶ng 60-70% nh©n khÈu n«ng nghiÖp Trung Quèc) [1,78]. C¶i c¸ch ruéng ®Êt ®· ®em l¹i cho n«ng nghiÖp, n«ng th«n Trung Quèc mét luång sinh khÝ míi cha tõng cã. Trong luËt c¶i c¸ch ruéng ®Êt ®· thÓ hiÖn tÝnh chÊt ®óng ®¾n vµ ®i ®óng híng trong vÊn ®Ò hiÖn ®¹i ho¸ n«ng nghiÖp Trung Quèc, ®ã lµ viÖc thõa nhËn kinh tÕ phó n«ng. MÆc dï, khi nghe qua kinh tÕ phó n«ng ta còng dÔ dµng nhËn thÊy nã vÉn cã tÝnh chÊt phong kiÕn, nhng nã l¹i lµ yÕu tè thóc ®Èy n«ng nghiÖp Trung Quèc chuyÓn tõ m« h×nh truyÒn thèng sang m« h×nh hiÖn ®¹i. Kinh tÕ phó n«ng kh«ng nh÷ng cã nh÷ng ®Æc tÝnh gièng nh giai ®o¹n qu¸ ®é tõ n«ng nghiÖp phong kiÕn lªn n«ng nghiÖp t b¶n chñ nghÜa (thuª nh©n c«ng) mµ cßn cã mét sè ®iÒu kiÖn quan träng ®Ó thùc hiÖn sù qu¸ ®é ®ã. Do ®ã, cã thÓ coi kinh tÕ phó n«ng cña Trung Quèc thêi bÊy giê lµ thµnh qu¶ ban ®Çu cña tÝch luü nguyªn thuû t b¶n (tÝch luü vèn ban ®Çu) trong n«ng nghiÖp Trung Quèc. Cuéc c¶i c¸ch ruéng ®Êt ë Trung Quèc ®· xo¸ bá chÕ ®é bãc lét phong kiÕn, gi¶i phãng ®«ng ®¶o n«ng d©n lao ®éng, c¶i c¸ch ruéng ®Êt ®· mang l¹i lîi Ých to lín cho n«ng d©n, thùc hiÖn ®îc íc m¬ ngh×n n¨m cña n«ng d©n lµ “ngêi cµy cã ruéng”, tõ ®ã t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho viÖc kh«i phôc vµ ph¸t triÓn kinh tÕ. ViÖc thùc hiÖn “ngêi cµy cã ruéng” ®· ph¸t huy vµ n©ng cao ®îc tÝnh tÝch cùc s¶n xuÊt cña n«ng d©n. Do ®ã thóc ®Èy s¶n xuÊt n«ng nghiÖp ph¸t triÓn, thu nhËp cña n«ng d©n t¨ng, søc mua ®îc n©ng cao ®· t¹o ra ®îc thÞ trêng n«ng th«n réng lín cho viÖc tiªu thô hµng c«ng nghÖ vµ thóc ®Èy c«ng nghiÖp kh«i phôc vµ ph¸t triÓn. ViÖc xo¸ bá hoµn toµn chÕ ®é së h÷u ruéng ®Êt ®Þa chñ phong kiÕn (nÒn t¶ng chñ yÕu cña n«ng nghiÖp truyÒn thèng Trung Quèc). §iÒu nµy cã ý nghÜa rÊt quan träng trong viÖc thóc ®Èy n«ng nghiÖp Trung Quèc chuyÓn tõ m« h×nh truyÒn thèng sang m« h×nh hiÖn ®¹i. Tøc lµ chuyÓn tõ mét nÒn kinh tÕ n«ng nghiÖp g¾n víi kinh tÕ tù nhiªn, s¶n xuÊt l¹c hËu thñ c«ng, ®Ò cao kinh nghiÖm, kinh tÕ tiÓu n«ng gi÷ vai trß chñ yÕu, thiÕu sù ph©n c«ng chuyªn m«n ho¸ trong s¶n xuÊt, kh«ng chó träng ®Õn gi¶m gi¸ thµnh, n©ng cao n¨ng suÊt lao ®éng vµ nã khiÕn cho con ngêi cã t tëng “trêi sinh voi, trêi sinh cá”, träng nam khinh n÷, sang mét nÒn kinh tÕ n«ng nghiÖp mµ n«ng nghiÖp th¬ng phÈm hµng ho¸, kinh tÕ thÞ trêng ®îc coi träng, c¬ së vËt chÊt kü thuËt ®îc ¸p dông vµo s¶n xuÊt, coi träng khoa häc kü thuËt tiÕn bé, c¸c doanh nghiÖp, ngµnh nghÒ ho¸ ph¬ng thøc kinh doanh ®îc ¸p dông trong n«ng nghiÖp n«ng th«n, tr×nh ®é ph©n c«ng chuyªn m«n ho¸ cao, kh«ng ngõng gi¶m gi¸ thµnh s¶n xuÊt n©ng cao n¨ng suÊt lao ®éng vµ nã cßn thóc ®Èy con ngêi ®Î Ýt, kh«ng cßn t×nh tr¹ng träng nam khinh n÷. Së dÜ cã sù chuyÓn ®æi nh vËy lµ do ®Þa chñ phong kiÕn Trung Quèc cã trong tay rÊt nhiÒu ruéng ®Êt vµ tÝch lòy ®îc mét lîng tµi s¶n lín nhng hä kh«ng kinh doanh kiÓu tËp trung ®Êt ®ai thµnh kho¶nh lín mµ chia nhá ra tiÕn hµnh ph¸t canh thu t«, tµi s¶n mµ hä kiÕm ®îc kh«ng ph¶i lµ lîi nhuËn mµ lµ lîi tøc tõ ®Þa t«. Do vËy, ®Þa chñ Trung Quèc kh«ng thÓ biÕn thµnh nhµ kinh doanh n«ng nghiÖp hiÖn ®¹i (nhµ t b¶n n«ng nghiÖp) nh ë ph¬ng T©y ®îc. Cuéc c¶i c¸ch ruéng ®Êt n¨m 1952, ë Trung Quèc ®· hoµn thµnh mét c¸ch triÖt ®Ó vÒ vÊn ®Ò xo¸ bá së h÷u ruéng ®Êt phong kiÕn . Cuéc c¶i c¸ch ruéng ®Êt kh«ng chØ lµ chia ruéng ®Êt cho ngêi nghÌo mµ nh Lu ThiÕu Kú ®· tuyªn bè “viÖc nµy ph¶i lµm quyÕt liÖt” vµ coi c«ng cuéc c¶i c¸ch ruéng ®Êt nh lµ mét chiÕn dÞch ®Ó thanh to¸n giai cÊp ®Þa chñ. V× vËy trong thêi gian thùc hiÖn c¶i c¸ch ruéng ®Êt ë Trung Quèc, trong mçi lµng Ýt nhÊt còng cã mét vô hµnh quyÕt ngêi giµu, nh ®Ó in dÊu Ên triÒu ®¹i ngêi nghÌo. Viªc hµnh quyÕt nh lµ mét cuéc c¶i ho¸-gi¸o dôc [4, 19]. Cuéc c¶i c¸ch ruéng ®Êt tuy ®· xo¸ bá chÕ ®é së h÷u ruéng ®Êt cña ®Þa chñ phong kiÕn, xo¸ bá trë ng¹i to lín trong viÖc ®a nÒn n«ng nghiÖp truyÒn thèng ph¸t triÓn theo híng hiÖn ®¹i, song mÆt kh¸c nã l¹i mang ®Õn trë ng¹i míi: Do cÇn chèng giíi quý téc phong kiÕn mµ ph¶i th«ng qua c¸ch m¹ng ruéng ®Êt ®Ó chia ruéng ®Êt cña quý téc phong kiÕn cho n«ng d©n khiÕn cho chÕ ®é së h÷u tiÓu n«ng ®ãng vai trß thèng trÞ, th× tiÕp sau ®ã sÏ lµ sù ph©n ho¸ kh«ng ngõng cña tiÓu n«ng trong ®iÒu kiÖn kinh tÕ-x· héi t b¶n chñ nghÜa míi, ®ång thêi mét mÆt th«ng qua ph©n ho¸ ®Ó buéc hµng lo¹t c¸c hé n«ng d©n nhá ph¸ s¶n, rêi ®Êt rêi lµng, ruéng ®Êt l¹i b¾t ®Çu mét qu¸ tr×nh tËp trung míi. Qu¸ tr×nh tËp trung míi ®ã t¹o ®iÒu kiÖn cÇn thiÕt ®Ó thùc hiÖn hiÖn ®¹i ho¸ n«ng nghiÖp ë Trung Quèc. Mét thùc tÕ rÊt ®Æc trng trong n«ng nghiÖp Trung Quèc ®ã lµ:Tríc c¶i c¸ch rÊt nhiÒu n«ng d©n Trung Quèc rêi bá quª h¬ng ®i ®Õn vïng ®Êt kh¸c ®Ó lµm ¨n sinh sèng , nhng sau khi biÕt tin quª nhµ ®ang tiÕn hµnh c¶i c¸ch ruéng ®Êt hä l¹i lò lît kÐo vÒ quª vui c¶nh quª h¬ng ®æi míi. Do ®ã, trong thêi gian nµy qu¸ tr×nh ®« thÞ ho¸ ë Trung Quèc bÞ chËm l¹i. T×nh h×nh biÕn ®éng d©n sè n«ng nghiÖp vµ phi n«ng nghiÖp ë Trung Quèc ®Çu thËp niªn 1950. N¨m 1949 1950 1951 1952 Tæng d©n sè (triÖu ngêi) 541,670 551,960 563,000 574,820 D©n sè n«ng nghiÖp Sè ngêi (triÖu ngêi) 447,26 460,590 476,260 491,910 Tû lÖ (%) 82,6 83,4 84,6 85,6 T¨ng so víi n¨m tríc 2,98 3,40 3,29 D©n sè phi n«ng nghiÖp Sè ngêi (triÖu ngêi) 94,410 91,370 86,740 82,910 Tû lÖ (%) 17,4 16,6 15,4 14,4 T¨ng so víi n¨m tríc 3,2 5,1 4,4 Nguån: Phßng thèng kª d©n sè, Côc Thèng kª Trung Quèc: niªn gi¸m thèng kª d©n sè Trung Quèc, b¶ng 7-2, Nhµ xuÊt b¶n Qu¶n lý kinh tÕ (Trung Quèc), 1990, tr.570.[ 5,114] C¶i c¸ch ruéng ®Êt ®îc tiÕn hµnh trªn kh¾p c¶ níc ®· lµm n« nøc lßng ngêi, do ®ã t¹o nªn sù h¨ng h¸i trong lao ®éng s¶n xuÊt víi nh÷ng thµnh tùu rÊt lín vµ næi bËt nh: N¨m 1952, s¶n lîng l¬ng thùc lµ 163,9 triÖu tÊn; n¨m 1957 t¨ng lªn 195,05 triÖu tÊn; s¶n lîng b«ng n¨m 1952 lµ 1,304 triÖu tÊn; n¨m 1957 ®¹t 1,640 triÖu tÊn; s¶n lîng h¹t cã dÇu n¨m 1952 lµ 4,193 triÖu tÊn, n¨m 1957 lµ 4,196 triÖu tÊn. Trong 8 n¨m (1949-1957), s¶n lîng l¬ng thùc c¶ níc t¨ng trëng b×nh qu©n 7% n¨m [1, 8]. Tuy nhiªn, vµo thêi ®iÓm nµy Trung Quèc ®ang h« vang khÈu hiÖu x©y dùng chñ nghÜa x· héi, tiÕn lªn chñ nghÜa céng s¶n vµ lÊy Liªn X« lµm m« h×nh mÉu ®Ó ph¸t triÓn. Do ®ã, nh÷ng mÇm mèng ban ®Çu cña nÒn n«ng nghiÖp t b¶n chñ nghÜa ngay lËp tøc sÏ ®îc c¸c nhµ l·nh ®¹o quan t©m vµ ng¨n chÆn. Do vËy, sau cuéc c¶i c¸ch ruéng ®Êt trªn c¶ níc viÖc ph©n ho¸ vµ ph¸ s¶n cña tiÓu n«ng Trung Quèc võa míi xuÊt hiÖn ®· bÞ ng¨n chÆn l¹i. Cã thÓ nãi, t×nh h×nh kinh tÕ -x· héi Trung Quèc sau c¶i c¸ch ruéng ®Êt cã nh÷ng biÓu hiÖn míi vµ cã nh÷ng m©u thuÉn míi. Sù nãng véi muèn tiÕn lªn chñ nghÜa céng s¶n mét c¸ch nhanh chãng triÖt ®Ó,cho nªn, c¸c nhµ l·nh ®¹o Trung Quèc ®· å ¹t tiÕn hµnh chÝnh s¸ch tËp thÓ ho¸ trong s¶n xuÊt n«ng nghiÖp. N«ng nghiÖp Trung Quèc bíc sang mét thêi kú míi-thêi kú lµm ®¶o lén n«ng th«n Trung Quèc víi phong trµo hîp t¸c ho¸ n«ng nghiÖp vµ sù vËn hµnh cña thÓ chÕ kinh tÕ kÕ ho¹ch trong n«ng nghiÖp. Nh Lu ThiÕu Kú ®· nãi: “Tuy c¶i c¸ch ruéng ®Êt ®· hoµn thµnh, song cha hoµn toµn gi¶i phãng ngêi n«ng d©n. ChØ cã tiÕn hµnh c¶i t¹o x· héi chñ nghÜa, khi Êy ngêi n«ng d©n míi ®îc gi¶i phãng hoµn toµn, tho¸t ®îc nghÌo nµn, trë nªn giµu cã” [10, 289]. 1.2. N«ng nghiÖp Trung Quèc trong thêi kú tiÕn hµnh hîp t¸c ho¸ Th¸ng 12-1951, Trung ¬ng §¶ng th«ng qua dù th¶o “NghÞ quyÕt vÒ hîp t¸c x· trong s¶n xuÊt n«ng nghiÖp”, ®Õn th¸ng 12-1952 Trung ¬ng th«ng qua nghÞ quyÕt chÝnh thøc. Tõ ®ã, n«ng nghiÖp vµ n«ng th«n Trung Quèc b¾t ®Çu x©y dùng hîp t¸c x· s¬ cÊp råi ®Õn hîp t¸c x· cao cÊp. Hîp t¸c ho¸ n«ng nghiÖp ®îc tiÕn hµnh víi môc ®Ých chung lµ c¶i t¹o kinh tÕ t h÷u tiÓu n«ng ®· tån t¹i hµng ngh×n n¨m qua thµnh nÒn kinh tÕ tËp thÓ x· héi chñ nghÜa. Trung Quèc tiÕn hµnh viÖc hîp t¸c, gióp ®ì lÉn nhau ë n«ng th«n ®· ra ®êi tõ thêi chiÕn tranh chèng ph¸t xÝt NhËt-tríc khi Trung Hoa míi ra ®êi. Vµo thêi ®iÓm ®ã, vÊn ®Ò hîp t¸c gióp ®ì lÉn nhau ®· ®îc triÓn khai t¹i c¸c c¨n cø kh¸ng chiÕn-n¬i cã sù l·nh ®¹o cña §¶ng Céng s¶n Trung Quèc mµ h×nh thøc ban ®Çu lµ c¸c tæ ®æi c«ng ®Õn hîp t¸c x·, nhng môc ®Ých khi ®ã chØ lµ gióp ®ì n«ng d©n gi¶i quyÕt viÖc ®iÒu chØnh lùc lîng lao ®éng vµ kh¾c phôc nh÷ng khã kh¨n trong s¶n xuÊt, chø cha cã tham väng cao h¬n. Sau khi níc Trung Hoa míi ra ®êi vµ cuéc c¶i c¸ch ruéng ®Êt hoµn thµnh trªn c¶ níc, toµn bé nÒn kinh tÕ vµ n«ng nghiÖp cña Trung Quèc ®Òu ®øng tríc t×nh h×nh míi, n¶y sinh nh÷ng m©u thuÉn míi. Bëi vËy ph¶i tiÕn hµnh hîp t¸c ho¸ trong n«ng nghiÖp vµ hîp t¸c ho¸ n«ng nghiÖp ®· ®îc triÓn khai trªn c¶ níc víi môc ®Ých chung lµ c¶i t¹o nÒn kinh tÕ tiÓu n«ng thµnh nÒn kinh tÕ tËp thÓ x· héi chñ nghÜa. NÒn kinh tÕ x· héi chñ nghÜa lµ nh»m mong muèn ®¹t tíi lý tëng lµm cho n«ng d©n nhanh chãng trë nªn giµu cã. Chóng ta biÕt r»ng, trong luËt c¶i c¸ch ruéng ®Êt cña Trung Quèc ban hµnh vµo th¸ng 6-1952 ®· c«ng nhËn nÒn kinh tÕ phó n«ng ë n«ng th«n Trung Quèc. Tuy nhiªn do nhËn thøc sai lÇm vÒ vai trß cña nã trong qu¸ tr×nh hiÖn ®¹i ho¸ n«ng nghiÖp, nªn trong qu¸ tr×nh thùc hiÖn víi sù vËn dông mét c¸ch cøng nh¾c lý luËn c¸ch m¹ng x· héi chñ nghÜa, tõ ®ã dÉn tíi sù nhËn thøc sai vÒ qu¸ tr×nh thùc hiÖn. NhiÒu nhµ l·nh ®¹o §¶ng Céng s¶n Trung Quèc Trung Quèc cho r»ng: trong nÒn kinh tÕ t h÷u nhá lÎ cña n«ng d©n rÊt dÔ n¶y sinh kinh tÕ t b¶n chñ nghÜa. Trong lóc ®ã vµo thêi ®iÓm nµy, ë n«ng th«n Trung Quèc xuÊt hiÖn mét sè n«ng d©n biÕt vËn dông nh÷ng thµnh tùu khoa häc kü thuËt vµo s¶n xuÊt,nh hä chuyÓn sang mét h×nh thøc lµm ¨n míi: thuª nh©n c«ng, mua ruéng ®Êt ®Ó canh t¸c… Cho nªn dÇn giµu cã lªn. Ban ®Çu, ngêi ta cho r»ng hiÖn tîng ®ã lµ dÊu hiÖu tèt, lµ tiÒn ®Ò ®a nÒn kinh tÕ n«ng nghiÖp Trung Quèc chuyÓn tõ n«ng nghiÖp truyÒn thèng sang n«ng nghiÖp hiÖn ®¹i. Mét sè nhµ l·nh ®¹o b¾t ®Çu sî kinh tÕ phó n«ng ë n«ng th«n ph¸t triÓn. Tuy nhiªn, do nhËn thøc sai lÇm r»ng kinh tÕ phó n«ng s¶n xuÊt nhá lÎ lµ mÇm mèng cña nÒn kinh tÕ t b¶n chñ nghÜa cho nªn lËp tøc ®a ranh÷ng biÖn ph¸p ng¨n chÆn. Trong mét b¸o c¸o cña TØnh uû tØnh S¬n T©y ®· nãi r»ng cïng víi viÖc kh«i phôc vµ ph¸t triÓn kinh tÕ n«ng th«n, lùc lîng n«ng d©n tù ph¸t còng ph¸t triÓn, nhng nã kh«ng ph¸t triÓn theo ph¬ng híng tËp thÓ ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ nh chóng ta mong muèn, mµ nã ph¸t triÓn theo híng phó n«ng. Chñ tÞch Mao Tr¹ch §«ng nãi: “NÕu nh x· héi chñ nghÜa kh«ng ®i chiÕm lÜnh mÆt trËn n«ng th«n, ch¾c ch¾n chñ nghÜa t b¶n sÏ chiÕm lÜnh ph¶i tõ tæ ®æi c«ng lµ manh nha cña chñ nghÜa x· héi, tiÕn tíi hîp t¸c x· nöa x· héi chñ nghÜa (hîp t¸c x· cÊp thÊp) råi tiÕn tíi hîp t¸c x· hoµn toµn x· héi chñ nghÜa (hîp t¸c x· cÊp cao)” vµ Mao chñ tr¬ng ph¶i ®Èy nhanh tèc ®é hîp t¸c ho¸ thËm chÝ kh«ng qua giai ®o¹n tæ ®æi c«ng. Mïa xu©n n¨m 1954, ë Trung Quèc ®· cã 95.000 hîp t¸c x· s¶n xuÊt n«ng nghiÖp ®îc thµnh lËp víi h¬n 1,7 triÖu hé n«ng d©n, t¨ng gÊp ®«i kÕ ho¹ch dù tÝnh. §Õn n¨m 1956, ®· cã h¬n 90% n«ng hé trong c¶ níc tham gia vµo c¸c h×nh thøc hîp t¸c x· s¶n xuÊt n«ng nghiÖp. Nh chóng ta ®· biÕt, m« h×nh nhµ níc vÒ kinh tÕ x· héi mµ nhµ níc Trung Hoa míi híng tíi lµ m« h×nh nhµ níc X« viÕt. V× vËy trong kinh tÕ còng ®îc ¸p dông mét c¸ch triÖt ®Ó, s¸o mßn vµ thiÕu sù s¸ng t¹o cho phï hîp víi thùc tiÔn ®Êt níc. Trong khi ®ã ®Êt níc võa míi tho¸t khái cuéc chiÕn tranh , ba lÇn néi chiÕn, t×nh h×nh x· héi cßn rèi ren ,kinh tÕ cßn gÆp ph¶i rÊt nhiÒu khã kh¨n do chiÕn tranh tµn ph¸, ph¸t triÓn kinh tÕ quy m« lín lµ mét viÖc lµm qu¸ søc chÞu ®ùng cña Trung Quèc lóc bÊy giê. Trong thêi gian ®Çu thùc hiÖn hîp t¸c ho¸ trong n«ng nghiÖp s¶n lîng l¬ng thùc cã t¨ng, cô thÓ: s¶n lîng l¬ng thùc n¨m 1952 lµ 163,9 triÖu tÊn ®Õn n¨m 1957 t¨ng lªn 195,05 triÖu tÊn. Trung Quèc tõ mét níc thiÕu ®ãi quanh n¨m vÒ c¬ b¶n ®· tù tóc ®îc l¬ng thùc. Tuy nhiªn, vÒ sau do t tëng “t¶ khuynh” muèn tiÕn nhanh tiÕn th¼ng lªn chñ nghÜa x· héi nªn ®ßi hái kinh tÕ n«ng nghiÖp Trung Quèc ph¶i s¶n xuÊt mét khèi lîng lín s¶n phÈm n«ng s¶n vµ ®ßi hái qu¸ tr×nh hiÖn ®¹i ho¸ n«ng nghiÖp ph¶i diÔn ra nhanh chãng.Trong khi ®ã n«ng nghiÖp Trung Quèc l¹i qu¸ l¹c hËu so víi yªu cÇu. §Õn n¨m 1956, c¸c vïng n«ng th«n ®· hoµn thµnh tËp thÓ ho¸. Së dÜ phong trµo hîp t¸c ho¸ ph¸t triÓn nh vËy lµ do sù cìng chÕ mäi n«ng ®©n ph¶i vµo hîp t¸c x· dï tù nguyÖn hay kh«ng tù nguyÖn. Theo thèng kª, cuèi th¸ng 12-1956 ë n«ng th«n Trung Quèc ®· cã trªn 117,80 triÖu hé n«ng d©n vµo hîp t¸c x·, chiÕm 96,3% tæng sè n«ng hé trong c¶ níc, trong ®ã sè hé vµo hîp t¸c x· bËc cao lµ trªn 100 triÖu hé, chiÕm 87,8% tæng sè n«ng hé trong c¶ níc. N¨m 1958 ë n«ng th«n Trung Quèc cßn xuÊt hiÖn phong trµo “c«ng x· nh©n d©n”,phong trµo nµy ®· ®îc x©y dùng mét c¸ch å ¹t ë ngay tõ nh÷ng ngµy ®Çu ®Õn th¸ng 10-1958 trong c¶ níc ®· cã 26.578 c«ng x· nh©n d©n víi sù tham gia cña 123,25 triÖu n«ng hé, chiÕm 99,1% tæng sè n«ng hé trong toµn quèc (trung b×nh mçi c«ng x· cã 4.637 hé). Cuèi n¨m 1958 cã thÓ nãi c«ng x· n«ng th«n vÒ c¬ b¶n ®· hoµn thµnh [9, 83]. Trong thêi gian x©y dùng c«ng x· n«ng th«n ë mäi vïng th«n quª Trung Quèc ®Òu tiÕn hµnh trng thu å ¹t t liÖu s¶n xuÊt cña n«ng d©n ®Ó gãp vµo c«ng x·, kinh tÕ gia ®×nh bÞ xo¸ bá, thùc hiÖn chÕ ®é ph©n phèi b×nh qu©n, mçi c«ng x· x©y dùng mét nhµ ¨n tËp thÓ khæng lå. §Ó thùc hiÖn “c«ng b»ng”, Trung Quèc thiÕt lËp l¹i hÖ thèng cÊp bËc. §Ó ph©n phèi nh÷ng khÈu phÇn ¨n phï hîp víi c«ng lao cña hä. KhÈu phÇn lín nhÊt lµ cho c¸n bé, sau ®ã gi¶m xuèng cho c¸c anh hïng lao ®éng, nh÷ng tr¸ng niªn, nh÷ng ngêi kÐm tr¸ng niªn mét chót, sau ®ã ®Õn nh÷ng ngêi yÕu ®uèi, phô n÷, trÎ em. Nh÷ng ngêi giµ ®îc coi lµ nh÷ng “c¸i miÖng v« Ých”. C¸c c«ng x· ®Ò ra quy ®Þnh ''ai kh«ng lµm viÖc th× kh«ng ®îc ¨n''. VÒ mÆt h×nh thøc sù c«ng b»ng mµ c«ng x· ®Æt ra nh trªn lµ c«ng b»ng nhng trªn thùc tÕ th× nã lµ viÖc lµm rÊt v« nh©n ®¹o. Trong qu¸ tr×nh ho¹t ®éng cña c«ng x· nhiÒu nhµ ¨n tËp thÓ qu¶n lý kÐm, sau khi ®· dèc hÕt l¬ng thùc, kh«ng cßn c¸i g× ®Ó ¨n th× c«ng x· l¹i tuyªn bè ai vÒ nhµ nÊy ¨n. C«ng x· nh©n d©n cßn tiÕn hµnh thùc hiÖn “tæ chiÕn ®Êu ho¸”; “®êi sèng tËp thÓ ho¸”. Mét sè c«ng x· cßn thùc hiÖn chÕ ®é bao cÊp toµn bé gåm “b¶y bao” (bao ¨n, bao mÆc, bao ®Î, bao ch÷a bÖnh, bao cíi, bao tang), cã nh÷ng c«ng x· thùc hiÖn tíi 13 bao. Mét sè n¬i cßn chñ tr¬ng xo¸ bá s¶n xuÊt hµng ho¸, thùc hiÖn ph©n phèi hiÖn vËt. Trªn thùc tÕ nguyªn t¾c “ph©n phèi theo lao ®éng” cña chñ nghÜa x· héi ®· bÞ xo¸ bá. KÕt qña lµ hiÖu lùc qu¶n lý s¶n xuÊt sa sót, nhiÖt t×nh lao ®éng cña n«ng d©n suy gi¶m, s¶n xuÊt n«ng nghiÖp ®×nh trÖ vµ ®êi sèng d©n c n«ng th«n cµng khã kh¨n. Vµo n¨m 1959, ë Trung Quèc ®· diÔn ra trËn ®ãi khñng khiÕp hiÕm thÊy trong lÞch sö vµ nã ®· cíp ®i sinh m¹ng cña nhiÒu ngêi. §¹i c«ng x· n«ng th«n lµ nh vËy, ®ã lµ thø chñ nghÜa x· héi mµ Mao ®· t¹o dùng nªn ë Trung Quèc trong mét chÆng ®êng lÞch sö kh¸ dµi [4, 27]. Vµo thêi ®iÓm nµy, ë Trung Quèc cã tíi gÇn 700 triÖu ngêi víi sè lîng ®ã th× nhu cÇu vÒ ¨n, mÆc cña hä trë thµnh g¸nh nÆng cho chÝnh phñ Trung Quèc. Tuy nhiªn, hä l¹i quan niÖm kinh tÕ gia ®×nh lµ “mÇm mèng cña kinh tÕ t b¶n chñ nghÜa” nªn bÞ cÊm ®o¸n. ViÖc ®ã t¹o nªn mét lùc lîng nh©n c«ng ®ñ thõa trong n«ng th«n Trung Quèc, nªn ë Trung Quèc hiÖu qu¶ kinh tÕ rÊt thÊp, mµ nÒn kinh tÕ cña Trung Quèc lóc nµy vÉn chñ yÕu lµ kinh tÕ n«ng nghiÖp. ThÕ nhng chÝnh phñ l¹i chñ tr¬ng hîp t¸c ho¸ vµ c«ng x· n«ng th«n nªn ®· k×m h·m sù ph¸t triÓn kinh tÕ vµ k×m h·m qu¸ tr×nh hiÖn ®¹i ho¸ n«ng nghiÖp Trung Quèc, ®e do¹ ®êi sèng cña ®¹i bé phËn d©n c ë n«ng th«n . Tuy nhiªn, nÕu qu¸ tr×nh tiÕn hµnh hîp t¸c ho¸ n«ng nghiÖp cña Trung Quèc diÔn ra theo ®óng ®ßi hái tù nhiªn, theo logic th«ng thêng th× sÏ cã vai trß vµ ý nghÜa rÊt lín. Nã sÏ chuyÓn chÕ ®é t h÷u nhá vÒ ruéng ®Êt thµnh chÕ ®é së h÷u tËp thÓ b»ng ph¬ng thøc Ýt ®au ®ín nhÊt, tr¸nh ®îc bÊt æn vÒ x· héi vµ gi¶m sót vÒ s¶n xuÊt, t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi ®Ó sö dông vµ kinh doanh hîp lý ruéng ®Êt, canh t¸c b»ng m¸y mãc trªn quy m« lín, t¹o kh¶ n¨ng tËp trung vèn ®Ó më réng s¶n xuÊt. Sù ra ®êi cña tæ chøc hîp t¸c x· n«ng nghiÖp còng sÏ t¹o ®iÒu kiÖn cho n«ng nghiÖp Trung Quèc trë thµnh mét nÒn n«ng nghiÖp doanh nghiÖp ho¸, chuyªn m«n ho¸, nh÷ng ®iÒu nµy lµ ®Æc trng vµ tiªu chÝ cña mét nÒn n«ng nghiÖp hiÖn ®¹i, më ®êng cho viÖc øng dông khoa häc kü thuËt hiÖn ®¹i vµo n«ng nghiÖp vµ n«ng th«n, cã lîi cho sù ph¸t triÓn ph©n c«ng chuyªn m«n trong néi bé ngµnh n«ng nghiÖp vµ cã lîi cho viÖc ph©n phèi ,sö dông hîp lý lùc lîng lao ®éng n«ng th«n. Lùc lîng lao ®éng d thõa ë n«ng th«n cã thÓ dÔ dµng rêi khái n«ng nghiÖp ®Ó ho¹t ®éng trong c¸c ngµnh kh¸c vµ chuyÓn vµo thµnh phè. Nh÷ng thÊt b¹i trong tæ chøc hîp t¸c ho¸ n«ng nghiÖp diÔn ra ë Trung Quèc,nã lµ kÕt qu¶ cña sù nãng véi, gi¸o ®iÒu, ®èt ch¸y giai ®o¹n, chñ quan, duy ý chÝ. Do ®ã, sau nµy n«ng nghiÖp vµ n«ng th«n Trung Quèc gÆp ph¶i rÊt nhiÒu khã kh¨n, nh÷ng môc ®Ých ®Æt ra ban ®Çu cña hîp t¸c ho¸ n«ng nghiÖp kh«ng ®¹t ®îc. Tuy nhiªn, vÊn ®Ò thóc ®Èy phong trµo hîp t¸c ho¸ trong n«ng nghiÖp kh«ng chØ ë Trung Quèc vµ c¸c níc x· héi chñ nghÜa mµ nã ®· xuÊt hiÖn ngay sau khi x· héi t b¶n ®êi nã lµ mét trong nh÷ng yÕu tè quan träng trong nÒn n«ng nghiÖp hiÖn ®¹i cña c¸c níc t b¶n chñ nghÜa. C¸c níc t b¶n chñ nghÜa ®· hoµn thµnh qu¸ tr×nh hiÖn ®¹i ho¸ n«ng nghiÖp ®Òu tiÕn hµnh x©y dùng hîp t¸c x· díi mäi h×nh thøc, nhiÒu n«ng tr¹i gia ®×nh ë c¸c níc t b¶n chñ nghÜa tËp hîp nhau l¹i ®Ó gi¶i quyÕt nh÷ng khã kh¨n mµ hä gÆp ph¶i trong s¶n xuÊt, lu th«ng, trao ®æi. N«ng nghiÖp cña c¸c níc t b¶n chñ nghÜa ®· dùa vµo c¬ së cña chÕ ®é t h÷u ®Ó thµnh lËp nªn nh÷ng hîp t¸c x·. Cßn c¸c níc x· héi chñ nghÜa, trong ®ã cã Trung Quèc l¹i dùa vµo c¬ së cña chÕ ®é c«ng h÷u. NghÜa lµ mäi c¸i trong x· héi ®Òu thuéc quyÒn së h÷u cña tËp thÓ, ngay c¶ ruéng ®Êt mµ ngêi n«ng d©n tham gia s¶n xuÊt còng thuéc tËp thÓ. Hä lµm viÖc, tÝnh c«ng vµ s¶n phÈm hä lµm ra ®Òu thuéc quyÒn kiÓm so¸t cña hîp t¸c x·. Cã thÓ thÊy r»ng, hîp t¸c x· lµ mét m« h×nh cña nÒn n«ng nghiÖp hiÖn ®¹i (n«ng nghiÖp c¸c níc t b¶n chñ nghÜa ®· chøng minh ®iÒu ®ã), ë Trung Quèc vÊn ®Ò hîp t¸c ho¸ n«ng nghiÖp ®· ®îc ®a ra bµn b¹c vµ th¶o luËn nhng c¸c nhµ l·nh ®¹o §¶ng vµ Nhµ níc Trung Quèc l¹i coi “cÇn ph¶i cã hîp t¸c ho¸ tríc, sau ®ã míi cã thÓ sö dông m¸y mãc” [5,128]. Víi quan niÖm ®ã thùc chÊt ®· ®i ngîc l¹i víi nguyªn lý c¬ b¶n cña chñ nghÜa M¸c-Lªnin vÒ vÊn ®Ò quan hÖ s¶n xuÊt vµ lùc lîng s¶n xuÊt. Chóng ta còng nhÊt trÝ víi nhau r»ng, c«ng h÷u vÒ t liÖu s¶n xuÊt (së h÷u tËp thÓ vµ së h÷u nhµ níc) vµ thùc hiÖn chuyªn chÝnh v« s¶n lµ cÊp ®é cao nhÊt trong qu¸ tr×nh ph¸t triÓn x· héi. Nã lµ m« h×nh chung cña nhµ níc x· héi chñ nghÜa. Theo lý luËn cña chñ nghÜa M¸c-Lªnin th× lÞch sö x· héi loµi ngêi ph¸t triÓn tõ thÊp ®Õn cao vµ tÊt yÕu sÏ ph¸t triÓn ®i lªn chñ nghÜa x· héi, nhng kh«ng thÓ bá qua bÊt cø mét giai ®o¹n ph¸t triÓn nµo. V× vËy, c¸c níc dï muèn hay kh«ng muèn, dï b»ng h×nh thøc nµy hay h×nh thøc kh¸c còng ph¶i tr¶i qua c¸c h×nh th¸i kinh tÕ -x· héi kh«ng ®îc bá qua hay ®èt ch¸y bÊt cø mét giai ®o¹n nµo. Trong khi ®ã ë Trung Quèc giai ®o¹n nµy nÒn kinh tÕ vÉn cßn l¹c hËu, võa tho¸t khái nÒn kinh tÕ phong kiÕn. V× thÕ cha cã ®iÒu kiÖn c¬ së vËt chÊt kü thuËt hiÖn ®¹i víi tr×nh ®é chuyªn m«n giái ®Ó tiÕn lªn x©y dùng kinh tÕ x· héi chñ nghÜa, coi nhÑ sù ph¸t triÓn, coi nhÑ viÖc sö dông m¸y mãc lín vµo s¶n xuÊt n«ng nghiÖp thÓ hiÖn t tëng “t¶ khuynh”, duy ý chÝ trong viÖc nhanh chãng x©y dùng nÒn kinh tÕ n«ng nghiÖp x· héi chñ nghÜa. §¶ng vµ Nhµ níc Trung Quèc cho thµnh lËp c¸c hîp t¸c x· n«ng nghiÖp cha cã sù chuÈn bÞ ®Çy ®ñ vÒ ®iÒu kiÖn vËt chÊt, tr×nh ®é qu¶n lý vµ ý thøc tù gi¸c thÕ mµ ®· véi vµng thµnh lËp “C«ng x· nh©n d©n”. T tëng “nhÊt ®¹i, nhÞ c«ng” (mét lµ quy m« lín hai lµ c«ng h÷u) thùc chÊt lµ duy ý chÝ, nãng véi thay ®æi quan hÖ s¶n xuÊt, bÊt chÊp t×nh tr¹ng bÊt cËp cña søc s¶n xuÊt. ThËm chÝ mét sè n¬i khi n«ng d©n vµo c«ng x· ph¶i nép c¶ ruéng phÇn tr¨m, ®Êt ë, gia sóc, vên c©y... thùc hiÖn “chÕ ®é së h÷u toµn d©n”. VÒ ph©n phèi, ®· bíc ®Çu thùc hiÖn mét sè nguyªn t¾c ®îc coi lµ ph¬ng thøc ph©n phèi cña chñ nghÜa céng s¶n.Trong lóc ®ã tæ chøc hîp t¸c n«ng nghiÖp tån t¹i kü thuËt n«ng nghiÖp lao ®éng thñ c«ng truyÒn thèng, ngay c¶ sau “cuéc c¸ch m¹ng v¨n ho¸” t×nh h×nh nµy còng kh«ng cã g× thay ®æi. Cã thÓ nãi, víi t tëng trªn ®· ph¹m ph¶i sai lÇm trong viÖc xö lý kh«ng ®óng mèi quan hÖ gi÷a sù ph¸t triÓn vµ biÕn ®æi cña quan hÖ s¶n xuÊt vµ søc s¶n xuÊt x· héi, lu«n lu«n nhÊn m¹nh mét c¸ch phiÕn diÖn “c¸ch m¹ng kh«ng ngõng” trong quan hÖ s¶n xuÊt, coi nhÑ c¶i t¹o kü thuËt, khiÕn tæ chøc hîp t¸c “tiªn tiÕn” cø tån t¹i m·i trªn c¬ së kü thuËt n«ng nghiÖp l¹c hËu. Trong qu¸ tr×nh tiÕn hµnh hîp t¸c ho¸ n«ng nghiÖp ë Trung Quèc cha x©y dùng ®îc tæ chøc hîp t¸c n«ng nghiÖp thµnh mét thùc thÓ kinh tÕ ®éc lËp, tù h¹ch to¸n kinh doanh, mµ biÕn chóng thµnh nh÷ng tæ chøc phô thuéc vµo bé m¸y nhµ níc hoµn toµn n»m díi sù qu¶n lý hµnh chÝnh cña nhµ níc. Trong thêi kú “chÝnh quyÒn c«ng x· lµ mét” (chÝnh x· hîp nhÊt) cña c«ng x· nh©n d©n, t×nh h×nh ®ã ®Õn ®Ønh ®iÓm, tæ chøc hîp t¸c x· n«ng nghiÖp lóc bÊy giê kh«ng nh÷ng ®· hµnh chÝnh ho¸ mµ cßn qu©n sù ho¸.Trong ph¹m vi c«ng x· nh©n d©n ®· thùc hiÖn hîp nhÊt n«ng-c«ng-th¬ng-häc-binh, hîp nhÊt chÝnh quyÒn vµ c«ng x· nh©n d©n; mÆt kh¸c c«ng x· cßn thùc hiÖn chÕ ®é së h÷u ba cÊp: c«ng x·, ®¹i ®éi s¶n xuÊt vµ ®éi s¶n xuÊt, trong ®ã ®¬n vÞ h¹ch to¸n c¬ b¶n lµ ®éi s¶n xuÊt chø kh«ng ph¶i lµ ®¹i ®éi s¶n xuÊt. Tæ chøc hîp t¸c n«ng nghiÖp ®· trë thµnh hÖ thèng s¶n xuÊt vµ cÊp dìng tiÕp nhËn c¸c mÖnh lÖnh hµnh chÝnh hoµn thµnh c¸c nhiÖm vô s¶n xuÊt vµ b¸n hµng n«ng s¶n mµ nhµ níc giao cho th«ng qua hÖ thèng hµnh chÝnh. Víi ho¹t ®éng khÐp kÝn ba cÊp trong mét tæ chøc, môc ®Ých vµ hiÖu qu¶ kinh tÕ lµm theo chØ thÞ, cÊp díi thùc hiÖn r¨m r¾p theo mÖnh lÖnh cña cÊp trªn vµ sè lîng lµm ra chØ nh»m ®¸p øng yªu cÇu tõ trªn giao xuèng mµ th«i. Do ®ã, n«ng d©n trong c«ng x· kh«ng thÓ tù s¸ng t¹o (kh«ng cho phÐp s¸ng t¹o) ra nh÷ng h×nh thøc tæ chøc vµ kinh doanh kh¸c nhau mµ thêng thùc hiÖn thèng nhÊt mét m« h×nh tõ trªn xuèng díi th«ng qua ph¬ng thøc hµnh chÝnh “tÊt c¶ c¸c t¸c nh©n kinh tÕ ®Òu ph¶i phô thuéc vµo chÝnh quyÒn. Trong mét hÖ thèng nh vËy ®¬n vÞ lao ®éng “danwei”, ®¶m nhËn lu«n mét chøc n¨ng chÝnh trÞ x· héi ®Æc thï cña Trung Quèc” [3, 33]. C«ng x· nh©n d©n ë Trung Quèc còng lµ mét tæ chøc nh vËy, nã bao hµm trong ®ã mét bé m¸y hµnh chÝnh vµ chñ yÕu ph¸t triÓn ë chøc n¨ng nµy, cßn chøc n¨ng kinh tÕ ®îc coi lµ chøc n¨ng chÝnh l¹i thùc hiÖn rÊt kÐm, thËm chÝ kh«ng cã hiÖu qu¶. Tõ thùc tÕ ®ã, kÐo theo sù l¹c hËu trong n«ng nghiÖp vµ qu¸ tr×nh hiÖn ®¹i ho¸ n«ng nghiÖp ë Trung Quèc thêi kú nµy lµ mét ®iÒu kh«ng thÓ thùc hiÖn ®îc. Bªn c¹nh ®ã, kinh tÕ gia ®×nh l¹i ®îc coi lµ “mÇm mèng cña chñ nghÜa t b¶n” nªn bÞ cÊm ®o¸n. ViÖc k×m h·m kinh tÕ gia ®×nh ®· lµm cho nguån nh©n lùc nhµn rçi ë n«ng th«n kh«ng ®îc sö dông ngµy cµng lín. trong khi ®ã kinh tÕ c«ng x· hiÖu qu¶ rÊt thÊp. ChÝnh v× vËy n¹n ®ãi lu«n r×nh rËp, ®e däa ®êi sèng cña ®¹i bé phËn d©n c n«ng th«n t¹o nªn mét lµn sãng bÊt m·n trong ®«ng ®¶o n«ng d©n c«ng x·. ThÕ nhng, t¹i héi nghÞ TrÞnh Ch©u lÇn thø hai (31958) mét lÇn n÷a Mao Tr¹ch §«ng l¹i kh¼ng ®Þnh vai trß cña chÕ ®é së h÷u ®éi s¶n xuÊt. ¤ng nãi: “Tríc m¾t, quan hÖ gi÷a chóng ta víi n«ng d©n ®ang tån t¹i t×nh tr¹ng c¨ng th¼ng. T«i thÊy chóng ta nªn th«ng qua hiÖn tîng nµy ®Ó hiÓu râ b¶n chÊt cña vÊn ®Ò, tøc m©u thuÉn chñ yÕu ë chç nµo? ë ®©y cã mÊy nguyªn nh©n, nhng t«i cho r»ng chñ yÕu lµ do c¸ch nh×n nhËn cña chóng ta ®èi víi quyÒn së h÷u cña c«ng x· nh©n d©n, chóng ta h·y tr¶ lêi b»ng chÝnh s¸ch. VÊn ®Ò lµ së h÷u cña c«ng x· hiÖn nay, ngoµi mét phÇn së h÷u cña ®¹i ®éi s¶n xuÊt (khu qu¶n lý) vµ chÕ ®é së h÷u cña ®éi s¶n xuÊt. Mµ chÕ ®é së h÷u ®éi s¶n xuÊt trong vßng vµi n¨m vÉn lµ c¬ së cña chÕ ®é së h÷u toµn c«ng x·” [10; 599]. Lóc nµy §¶ng vµ Nhµ níc Trung Quèc cho r»ng muèn ®i lªn chñ nghÜa x· héi chØ cã së h÷u tËp thÓ vÒ t liÖu s¶n xuÊt cßn së h÷u c¸ thÓ hay së h÷u gia ®×nh lµ ®i ngîc l¹i ®êng lèi x· héi chñ nghÜa lµ mÇm mèng kinh tÕ t b¶n chñ nghÜa do ®ã ph¶i ng¨n chÆn kÞp thêi “mÇm häa” ®ã. Trong khi, vµo thêi ®iÓm ®ã th× trªn thÕ giíi rÊt nhiÒu níc thùc hiÖn viÖc ph¸t triÓn kinh tÕ hé gia ®×nh, c¸c n«ng tr¹i gia ®×nh vµ ho¹t ®éng kinh doanh n«ng nghiÖp. Cßn ë Trung Quèc l¹i thùc hiÖn mét c¸ch m¸y mãc m« h×nh n«ng nghiÖp n«ng th«n X« viÕt: thµnh lËp c¸c n«ng trang tËp thÓ hoÆc c¸c n«ng trêng quèc doanh, ®Þnh biÕn n«ng d©n thµnh c¸c c«ng nh©n n«ng nghiÖp, ®i lµm nh trong nhµ m¸y. Do ®ã, ®· lµm gi¶m nhiÖt t×nh s¶n xuÊt cña ngêi lao ®éng n«ng nghiÖp vµ n¨ng suÊt lao ®éng n«ng nghiÖp, chñ nghÜa b×nh qu©n vµ bao cÊp, t tëng “¨n c¬m nåi to” lan trµn nhanh chãng, nh÷ng ngêi h¨ng say lµm viÖc còng ®îc hëng nh ngêi kh«ng chÞu lµm g×, û l¹i trong s¶n xuÊt. V× vËy, tÝnh u viÖt cña tæ chøc hîp t¸c n«ng nghiÖp-h×nh thøc kinh tÕ x· héi chñ nghÜa v« h×nh trung bÞ triÖt tiªu vµ ®¬ng nhiªn nã còng kh«ng thÓ ph¸t huy ®îc vai trß trong viÖc tiÕn hµnh hiÖn ®¹i ho¸ nhµ níc. Trong b¶n 18 vÊn ®Ò cña c«ng x· nh©n d©n cã quy ®Þnh: “®éi s¶n xuÊt lµ ®¬n vÞ h¹ch to¸n c¬ b¶n, tiÓu ®éi s¶n xuÊt bªn díi ®éi s¶n xuÊt còng lµ ®¬n vÞ kho¸n s¶n lîng, tiÓu ®éi s¶n xuÊt nµy còng cÇn cã chÕ ®é së h÷u mét phÇn vµ cã quyÒn qu¶n lý cÊp díi” [10, 607]. Qua ®ã ta còng cã thÓ nhËn thÊy nhµ níc ®· giao cho hîp t¸c x· n«ng nghiÖp qu¸ nhiÒu chøc n¨ng x· héi. §iÒu ®ã dÉn tíi sù rµng buéc vµ tr× trÖ trong s¶n xuÊt. Trong hîp t¸c chØ ho¹t ®éng v× môc ®Ých, chøc n¨ng x· héi mµ quªn ®i chøc n¨ng chÝnh cña m×nh: chøc n¨ng kinh tÕ vµ ph¸t triÓn kinh tÕ. Do ®ã, c¸c c«ng x· trë thµnh c¸c x· héi thu nhá sèng tËp trung vµ khÐp kÝn mäi ho¹t ®éng trong ®ã. V× vËy ®· cã ngêi vÝ c«ng x· nh©n d©n ë Trung Quèc thêi kú nµy lµ “c«ng x· nguyªn thuû”. Tãm l¹i, c«ng x· n«ng th«n hay h×nh thøc hîp t¸c ho¸ trong n«ng nghiÖp Trung Quèc thêi kú tríc c¶i c¸ch lµ mét quan hÖ s¶n xuÊt tiªn tiÕn kh«ng phï hîp víi mét lùc lîng s¶n xuÊt l¹c hËu, yÕu kÐm l¹i kh«ng ®îc trang bÞ c«ng cô s¶n xuÊt hiÖn ®¹i. V× vËy, n«ng nghiÖp Trung Quèc thêi kú nµy kÐm ph¸t triÓn, n¨ng suÊt thÊp vµ g©y nªn sù mÊt lßng tin nghiªm träng trong quÇn chóng nh©n d©n, h¹n chÕ tÝch cùc s¸ng t¹o cña c¸c doanh nghiÖp vµ ngêi lao ®éng, t¹o m«i trêng thuËn lîi cho chñ nghÜa quan liªu vµ ®Æc quyÒn ®Æc lîi ph¸t triÓn. MÆc dï vËy, xÐt cho ®Õn cïng th× vÊn ®Ò c«ng x· nh©n d©n tuy vÊp ph¶i nh÷ng sai lÇm nhng nh÷ng sai lÇm ®ã thÓ hiÖn sù t×m tßi vÒ con ®êng kh«i phôc vµ ph¸t triÓn kinh tÕ träng yÕu cña Trung Quèc lóc bÊy giê. Vµ chÝnh qu¸ tr×nh t×m tßi Êy ®· ®i ®Õn thùc hiÖn nÒn kinh tÕ kÕ ho¹ch trong s¶n xuÊt n«ng nghiÖp. 1.3. N«ng nghiÖp Trung Quèc thêi kú kinh tÕ kÕ häach ho¸ ThÓ chÕ kinh tÕ kÕ ho¹ch lµ nÒn kinh tÕ cña chñ nghÜa x· héi, b¶n chÊt cña nã lµ nhµ níc chØ ®¹o nÒn kinh tÕ, ®éc quyÒn vÒ tÊt c¶ c¸c nguån lùc kinh tÕ x· héi, sau ®ã ph©n phèi, ®iÒu tiÕt, sö dông nh÷ng nguån lùc nµy theo kÕ ho¹ch do nhµ níc quy ®Þnh. §Ó tiÕn hµnh thÓ chÕ kinh tÕ nµy vµo nÒn kinh tÕ quèc d©n th× ph¶i thùc hiÖn ba yªu cÇu, cô thÓ: tÊt c¶ l·nh ®¹o c¸c ngµnh vµ c¬ quan quan träng trong lÜnh vùc kinh tÕ ®Òu do chÝnh quyÒn ra lÖnh, bæ nhiÖm, ®iÒu ®éng, thay ®æi; nh÷ng vËt t quan träng trong lÜnh vùc s¶n xuÊt vµ tiªu dïng ®Òu do nhµ níc n¾m gi÷ vµ ph©n phèi thèng nhÊt; tµi s¶n nhµ níc, ®Çu t cho x©y dùng c¬ së h¹ tÇng vµ vèn lu ®éng ®Òu do nhµ níc kiÓm so¸t vµ quy ®Þnh sö dông nh thÕ nµo. Nh vËy lµ trong nÒn kinh tÕ kÕ ho¹ch nhµ níc n¾m trong tay toµn bé sù vËn hµnh cña nÒn kinh tÕ quèc d©n, tøc lµ quyÒn lùc ph©n phèi s¶n xuÊt vµ tiªu dïng thuéc vÒ chÝnh quyÒn trung ¬ng. Do ®ã cã thÓ gäi nÒn kinh tÕ kÕ ho¹ch lµ nÒn kinh tÕ kÕ ho¹ch tËp quyÒn trung ¬ng. Víi viÖc ¸p dông nÒn kinh tÕ kÕ ho¹ch vµo hÖ thèng kinh tÕ quèc d©n th× cã thÓ kh¼ng ®Þnh sù ph¸t triÓn ®i lªn cña d©n téc, quèc gia m×nh lùa chän con ®êng duy nhÊt lµ tiÕn lªn chñ nghÜa x· héi, cã thÓ tËp trung ®îc nguån vèn, nguån nh©n lùc, vËt lùc cÇn thiÕt, x©y dùng c¸c h¹ng môc kinh tÕ cã quy m«
- Xem thêm -

Tài liệu liên quan

Tài liệu vừa đăng