Đăng ký Đăng nhập
Trang chủ Tiểu luận điều kiện và khả năng huy động vốn trên thị trường chứng khoán thực ti...

Tài liệu Tiểu luận điều kiện và khả năng huy động vốn trên thị trường chứng khoán thực tiễn ở vn

.DOC
31
115
116

Mô tả:

§iÒu kiÖn vµ kh¶ n¨ng huy ®éng vèn trªn thÞ trêng chøng kho¸n. Thùc tiÔn ë ViÖt Nam PhÇn I: Tæng quan vÒ thÞ trêng chøng kho¸n (TTCK) 1. Thị trường chứng khoán là gì? ThÞ trêng chøng kho¸n lµ n¬i diÔn ra c¸c ho¹t ®éng trao ®æi, mua b¸n, chuyÓn nhîng c¸c lo¹i chøng kho¸n, qua ®ã thay ®æi chñ thÓ n¾m gi÷ chøng kho¸n. Chøng kho¸n lµ chøng chØ hoÆc bót to¸n ghi sæ, x¸c nhËn c¸c quyÒn vµ lîi Ých hîp ph¸t cña ngêi së h÷u chøng kho¸n ®èi víi tµi s¶n hoÆc vèn cña tæ chøc ph¸t hµnh, gåm: Cæ phiÕu, tr¸i phiÕu, chøng chØ quü ®Çu t chøng kho¸n, c¸c lo¹i chøng kho¸n kh¸c theo quy ®Þnh cña ph¸p luËt. Khi mét c«ng ty gäi vèn, sè vèn cÇn gäi ®ã ®îc chia thµnh nhiÒu phÇn nhá b»ng nhau gäi lµ cæ phÇn. Ngêi mua cæ phÇn gäi lµ cæ ®«ng. Cæ ®«ng ®îc cÊp mét giÊy chøng nhËn së h÷u cæ phÇn gäi lµ cæ phiÕu vµ chØ cã c«ng ty cæ phÇn míi ph¸t hµnh cæ phiÕu. Nh vËy, cæ phiÕu chÝnh lµ mét chøng th chøng minh quyÒn së h÷u cña mét cæ ®«ng ®èi víi mét c«ng ty cæ phÇn. Trái phiếu là một loại chứng khoán nợ do doanh nghiệp phát hành, xác nhận nghĩa vụ trả cả gốc và lãi của doanh nghiệp phát hành đối với người sở hữu trái phiếu. 2. Chức năng của TTCK - Huy ®éng vèn ®Çu t cho nÒn kinh tÕ: Khi c¸c nhµ ®Çu t mua chøng kho¸n do c¸c c«ng ty ph¸t hµnh, sè tiÒn nhµn rçi cña hä ®îc ®a vµo ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh vµ qua ®ã gãp phÇn më réng s¶n xuÊt x· héi. Th«ng qua TTCK, ChÝnh phñ vµ chÝnh quyÒn ë c¸c 1 ®Þa ph¬ng còng huy ®éng ®îc c¸c nguån vèn cho môc ®Ých sö dông vµ ®Çu t ph¸t triÓn h¹ tÇn kinh tÕ, phôc vô c¸c nhu cÇu chung cña x· héi. - Cung cÊp m«i trêng ®Çu t cho c«ng chóng: TTCK cung cÊp cho c«ng chóng mét m«i trêng ®Çu t lµnh m¹nh víi c¸c c¬ héi lùa chän phong phó. C¸c lo¹i chøng kho¸n trªn thÞ trêng rÊt kh¸c nhau vÒ tÝnh chÊt, thêi h¹n vµ ®é rñi ro, cho phÐp c¸c nhµ ®Çu t cã thÓ lùa chän lo¹i hµng hãa phï hîp víi kh¶ n¨ng, môc tiªu vµ së thÝch cña m×nh. - T¹o tÝnh thanh kho¶n cho c¸c chøng kho¸n: Nhê cã TTCK, c¸c nhµ ®Çu t cã thÓ chuyÓn ®æi c¸c chøng kho¸n hä së h÷u thµnh tiÒn mÆt hoÆc c¸c lo¹i chøng kho¸n kh¸c khi hä muèn. Kh¶ n¨ng thanh kho¶n lµ mét trong nh÷ng ®Æc tÝnh hÊp dÉn cña chøng kho¸n ®èi víi ngêi ®Çu t. §©y lµ yÕu tè cho thÊy tÝnh linh ho¹t, an toµn cña vèn ®Çu t. TTCK ho¹t ®éng cµng n¨ng ®éng vµ cã hiÖu qu¶ th× tÝnh thanh kho¶n cña c¸c chøng kho¸n giao dÞch trªn thÞ trêng cµng cao. - §¸nh gi¸ ho¹t ®éng cña doanh nghiÖp: Th«ng qua chøng kho¸n, ho¹t ®éng cña c¸c doanh nghiÖp ®îc ph¶n ¸nh mét c¸ch tæng hîp vµ chÝnh x¸c, gióp cho viÖc ®¸nh gi¸ vµ so s¸nh ho¹t ®éng cña doanh nghiÖp ®îc nhanh chãng vµ thuËn tiÖn, tõ ®ã còng t¹o ra mét m«i trêng c¹nh tranh lµnh m¹nh nh»m n©ng cao hiÖu qu¶ sö dông vèn, kÝch thÝch ¸p dông c«ng nghÖ míi, c¶i tiÕn s¶n phÈm. - T¹o m«i trêng gióp ChÝnh phñ thùc hiÖn c¸c chÝnh s¸ch kinh tÕ vÜ m«: C¸c chØ b¸o cña TTCK ph¶n ¸nh ®éng th¸i cña nÒn kinh tÕ mét c¸ch nh¹y bÐn vµ chÝnh x¸c. Gi¸ c¸c chøng kho¸n t¨ng lªn cho thÊy ®Çu t ®ang më réng, nÒn kinh tÕ t¨ng trëng; ngîc l¹i, gi¸ chøng kho¸n gi¶m sÏ cho thÊy c¸c dÊu hiÖu tiªu cùc cña nÒn kinh tÕ. V× thÕ, TTCK ® îc gäi lµ phong vò biÓu cña nÒn kinh tÕ vµ lµ mét c«ng cô quan träng gióp ChÝnh phñ thùc hiÖn c¸c chÝnh s¸ch kinh tÕ vÜ m«. Th«ng qua TTCK, ChÝnh phñ cã thÓ mua vµ b¸n tr¸i phiÕu ChÝnh phñ ®Ó t¹o ra nguån thu bï ®¾p th©m hôt ng©n s¸ch vµ qu¶n lý l¹m ph¸t. Ngoµi ra, ChÝnh phñ còng cã thÓ sö dông mét sè chÝnh s¸ch, biÖn ph¸p t¸c ®éng vµo TTCK nh»m ®Þnh híng ®Çu t ®¶m b¶o cho sù ph¸t triÓn c©n ®èi cña nÒn kinh tÕ. 3. CÊu tróc vµ ph©n lo¹i c¬ b¶n thÞ trêng chøng kho¸n - C¨n cø vµo sù lu th«ng cña chøng kho¸n trªn thÞ trêng, TTCK cã hai lo¹i: + ThÞ trêng s¬ cÊp: lµ thÞ trêng mua b¸n c¸c chøng kho¸n míi ph¸t hµnh. Trªn thÞ trêng nµy, vèn tõ nhµ ®Çu t sÏ ®îc chuyÓn sang nhµ ph¸t hµnh th«ng qua viÖc nhµ ®Çu t mua c¸c chøng kho¸n míi ph¸t hµnh. 2 ThÞ trêng s¬ cÊp cßn gäi lµ thÞ trêng cÊp mét hay thÞ trêng ph¸t hµnh. ThÞ trêng s¬ cÊp thùc hiÖn chøc n¨ng quan träng nhÊt cña thÞ trêng chøng kho¸n lµ huy ®éng vèn cho nhµ ®Çu t. ThÞ trêng s¬ cÊp võa cã kh¶ n¨ng thu gom mäi nguån vèn tiÕt kiÖm nhá cña tõng hé d©n c, võa cã kh¶ n¨ng thu hót nguån vèn to lín tõ níc ngoµi; c¸c nguån vèn t¹m thêi nhµn rçi tõ c¸c doanh nghiÖp, c¸c tæ chøc tµi chÝnh, ChÝnh phñ t¹o thµnh mét nguån vèn khæng lå tµi trî cho nÒn kinh tÕ mµ c¸c ph¬ng thøc kh¸c kh«ng thÓ lµm ®îc. Nh vËy, thÞ trêng s¬ cÊp t¹o ra m«i trêng cho c¸c doanh nghiÖp gäi vèn ®Ó më réng s¶n xuÊt kinh doanh. + ThÞ trêng thø cÊp: Lµ n¬i giao dÞch c¸c chøng kho¸n ®· ®îc ph¸t hµnh trªn thÞ trêng s¬ cÊp. ThÞ trêng thø cÊp ®¶m b¶o tÝnh thanh kho¶n cho c¸c chøng kho¸n ®· ph¸t hµnh. Dï c«ng ty cã ®îc niªm yÕt nhng nÕu kh«ng ph¸t hµnh (thªm) cæ phiÕu míi th× còng kh«ng huy ®éng ®îc xu vèn nµo. ThÞ trêng thø cÊp lµ n¬i mua ®i b¸n l¹i cæ phiÕu ®· ®îc ph¸t hµnh (chñ së h÷u cò b¸n cho chñ míi). C¸c së giao dÞch chøng kho¸n chñ yÕu ho¹t ®éng nh thÞ trêng thø cÊp. Trªn thÞ trêng thø cÊp kh«ng cã xu vèn nµo ®îc huy ®éng (cho c¸c c«ng ty hay cho nÒn kinh tÕ), lêi l·i cña mét ngêi ®óng b»ng lç cña mét ngêi kh¸c. VËy, thÞ trêng thø cÊp cã Ých lîi g×? Thø nhÊt, nã lµm cho viÖc trao ®æi quyÒn së h÷u c«ng ty dÔ dµng (dÔ biÕn cæ phiÕu thµnh tiÒn mÆt). §iÒu nµy rÊt quan träng v× nã chÝnh lµ c¬ chÕ ®Ó gióp biÕn tµi s¶n thµnh vèn, thµnh t b¶n. Nã t¹o cho c¸c chñ së h÷u mét thñ tôc ®¬n gi¶n, v¨n minh ®Ó “ bá phiÕu b»ng ch©n”, ®Ó “rót khái” c«ng ty (hay kho¶n ®Çu t) mµ kh«ng ph¶i c·i cä, tranh chÊp víi c¸c chñ së h÷u kh¸c hay víi ban l·nh ®¹o. Nh thÕ khuyÕn khÝch ngêi ta bá tiÒn ®Çu t (t¹o vèn thËt khi mua cæ phiÕu ®îc ph¸t hµnh lÇn ®Çu) do kú väng ®îc chia cæ tøc vµ gi¸ cæ phiÕu lªn. Thø hai, gi¸ cæ phiÕu g©y ¸p lùc cho ban ®iÒu hµnh c¸c c«ng ty ph¶i kinh doanh cho cã hiÖu qu¶, v× vÒ dµi h¹n, mét c«ng ty lµm ¨n kÐm th× gi¸ cæ phiÕu sÏ thÊp, ban l·nh ®¹o sÏ bÞ cæ ®«ng sa th¶i. ChÝnh v× thÕ nh÷ng ngêi l·nh ®¹o cã khuyÕn khÝch lín ®Ó gi÷ cho gi¸ cæ phiÕu cao (c¶ b»ng ph¬ng ph¸p gi¶ m¹o, chÝnh v× thÕ nªn cÇn cã sù kiÓm so¸t chÆt chÏ cña Nhµ níc b»ng c¸c thñ tôc minh b¹ch). ThÞ trêng chøng kho¸n võa nh thÞ trêng s¬ cÊp vµ thø cÊp lµ mét ph¸t minh vÜ ®¹i cña con ngêi, chóng ta nªn cè g¾ng häc ®Ó sö dông h÷u hiÖu nã. - C¨n cø vµo ph¬ng thøc ho¹t ®éng cña thÞ trêng, TTCK cã: ThÞ trêng tËp trung (Së giao dÞch chøng kho¸n), thÞ trêng phi tËp trung (OTC) vµ thÞ trêng thø 3. 3 TÝnh tËp trung ë ®©y lµ muèn nãi ®Õn viÖc c¸c giao dÞch ®îc tæ chøc tËp trung theo mét ®Þa ®iÓm vËt chÊt. H×nh th¸i ®iÓn h×nh cña TTCK tËp trung lµ Së giao dÞch chøng kho¸n. T¹i Së giao dÞch chøng kho¸n, c¸c giao dÞch ®îc tËp trung t¹i mét ®Þa ®iÓm; c¸c lÖnh ®îc chuyÓn tíi sµn giao dÞch vµ tham gia vµo qu¸ tr×nh ghÐp lÖnh ®Ó h×nh thµnh nªn gi¸ giao dÞch. TTCK phi tËp trung cßn gäi lµ thÞ trêng OTC (over the counter). Trªn thÞ trêng OTC, c¸c giao dÞch ®îc tiÕn hµnh qua m¹ng líi c¸c c«ng ty chøng kho¸n ph©n t¸n trªn kh¾p quèc gia vµ ®îc nèi víi nhau b»ng m¹ng ®iÖn tö. Gi¸ trªn thÞ trêng nµy ®îc h×nh thµnh theo ph¬ng thøc tháa thuËn. - C¨n cø vµo hµng hãa trªn thÞ trêng, TTCK cã: ThÞ trêng cæ phiÕu, thÞ trêng tr¸i phiÕu, thÞ trêng c¸c c«ng cô chøng kho¸n ph¸i sinh. + ThÞ trêng cæ phiÕu: lµ thÞ trêng giao dÞch vµ mua b¸n c¸c lo¹i cæ phiÕu, bao gåm cæ phiÕu thêng vµ cæ phiÕu u ®·i. + ThÞ trêng tr¸i phiÕu: lµ thÞ trêng giao dÞch vµ mua b¸n c¸c tr¸i phiÕu ®· ®îc ph¸t hµnh, c¸c tr¸i phiÕu nµy bao gåm c¸c tr¸i phiÕu c«ng ty, tr¸i phiÕu ®« thÞ vµ tr¸i phiÕu chÝnh phñ. + ThÞ trêng c¸c c«ng cô chøng kho¸n ph¸i sinh: lµ thÞ trêng ph¸t hµnh vµ mua ®i b¸n l¹i c¸c chøng tõ tµi chÝnh kh¸c nh: quyÒn mua cæ phiÕu, chøng quyÒn, hîp ®ång quyÒn chän… 4. C¸c nguyªn t¾c ho¹t ®éng cña TTCK - Nguyªn t¾c c¹nh tranh: Theo nguyªn t¾c nµy, gi¸ c¶ trªn TTCK ph¶n ¸nh quan hÖ cung cÇu vÒ chøng kho¸n vµ thÓ hiÖn t¬ng quan c¹nh tranh gi÷a c¸c c«ng ty. Trªn thÞ trêng s¬ cÊp, c¸c nhµ ph¸t hµnh c¹nh tranh víi nhau ®Ó b¸n chøng kho¸n cña m×nh cho c¸c nhµ ®Çu t, c¸c nhµ ®Çu t ®îc tù do lùa chän c¸c chøng kho¸n theo c¸c môc tiªu cña m×nh. Trªn 4 thÞ trêng thø cÊp, c¸c nhµ ®Çu t còng c¹nh tranh tù do ®Ó t×m kiÕm cho m×nh mét lîi nhuËn cao nhÊt, vµ gi¸ c¶ ®îc h×nh thµnh theo ph¬ng thøc ®Êu gi¸. - Nguyªn t¾c c«ng b»ng: C«ng b»ng cã nghÜa lµ mäi ngêi tham gia thÞ trêng ®Òu ph¶i tu©n thñ nh÷ng quy ®Þnh chung, ®îc b×nh ®¼ng trong viÖc chia sÎ th«ng tin vµ trong viÖc g¸nh chÞu c¸c h×nh thøc xö ph¹t nÕu vi ph¹m vµo nh÷ng quy ®Þnh ®ã. - Nguyªn t¾c c«ng khai: Chøng kho¸n lµ lo¹i hµng hãa trõu tîng nªn TTCK ph¶i ®îc x©y dùng trªn c¬ së hÖ th«ng c«ng bè th«ng tin tèt. Theo luËt ®Þnh, c¸c tæ chøc ph¸t hµnh cã nghÜa vô ph¶i cung cÊp th«ng tin ®Çy ®ñ theo chÕ ®é thêng xuyªn vµ ®ét xuÊt th«ng qua c¸c ph¬ng tiÖn th«ng tin ®¹i chóng, Së giao dÞch, c¸c c«ng ty chøng kho¸n vµ c¸c tæ chøc cã liªn quan. - Nguyªn t¾c trung gian: Nguyªn t¾c nµy cã nghÜa lµ c¸c giao dÞch chøng kho¸n ®îc thùc hiÖn th«ng qua tæ chøc trung gian lµ c¸c c«ng ty chøng kho¸n. Trªn thÞ trêng s¬ cÊp, c¸c nhµ ®Çu t kh«ng mua trùc tiÕp cña nhµ ph¸t hµnh mµ mua tõ c¸c nhµ b¶o l·nh ph¸t hµnh. Trªn thÞ trêng thø cÊp, th«ng qua c¸c nghiÖp vô m«i giíi, kinh doanh, c¸c c«ng ty chøng kho¸n mua, b¸n chøng kho¸n gióp c¸c kh¸ch hµng hoÆc kÕt nèi c¸c kh¸ch hµng víi nhau qua viÖc thùc hiÖn c¸c giao dÞch mua b¸n chøng kho¸n trªn tµi kho¶n cña m×nh. - Nguyªn t¾c tËp trung: C¸c giao dÞch chøng kho¸n chØ diÔn ra trªn së giao dÞch vµ trªn thÞ trêng OTC díi sù kiÓm tra gi¸m s¸t cña c¬ quan qu¶n lý Nhµ níc vµ c¸c tæ chøc tù qu¶n. 5 5. C¸c thµnh phÇn tham gia TTCK: - Nhµ ph¸t hµnh: Lµ c¸c tæ chøc thùc hiÖn huy ®éng vèn th«ng qua TTCK d íi h×nh thøc ph¸t hµnh c¸c chøng kho¸n - Nhµ ®Çu t: Lµ nh÷ng ngêi thùc sù mua vµ b¸n chøng kho¸n trªn TTCK. Nhµ ®Çu t cã thÓ ®îc chia thµnh hai lo¹i: + Nhµ ®Çu t c¸ nh©n: lµ nh÷ng ngêi cã vèn nhµn rçi t¹m thêi, tham gia mua b¸n trªn TTCK víi môc ®Ých kiÕm lêi. + Nhµ ®Çu t cã tæ chøc: lµ c¸c ®Þnh chÕ ®Çu t thêng xuyªn mua b¸n chøng kho¸n víi sè lîng lín trªn thÞ trêng. C¸c ®Þnh chÕ nµy cã thÓ tån t¹i díi c¸c h×nh thøc sau: c«ng ty ®Çu t, c«ng ty b¶o hiÓm, quü l¬ng hu, c«ng ty tµi chÝnh, ng©n hµng th¬ng m¹i vµ c¸c c«ng ty chøng kho¸n. - C¸c c«ng ty chøng kho¸n: Lµ nh÷ng c«ng ty ho¹t ®éng trong lÜnh vùc chøng kho¸n, cã thÓ ®¶m nhËn mét hoÆc nhiÒu trong sè c¸c nghiÖp vô chÝnh lµ m«i giíi, qu¶n lý quü ®Çu t, b¶o l·nh ph¸t hµnh, t vÊn ®Çu t chøng kho¸n vµ tù doanh. - C¸c tæ chøc cã liªn quan ®Õn TTCK: + Uû ban chøng kho¸n Nhµ níc: lµ c¬ quan thuéc ChÝnh phñ thùc hiÖn chøc n¨ng qu¶n lý Nhµ níc ®èi víi TTCK ë ViÖt Nam. + Së giao dÞch chøng kho¸n: lµ c¬ quan thùc hiÖn vËn hµnh thÞ trêng vµ ban hµnh nh÷ng quyÕt ®Þnh ®iÒu chØnh c¸c ho¹t ®éng giao dÞch chøng kho¸n trªn Së phï hîp víi c¸c quy ®Þnh cña luËt ph¸p vµ Uû ban chøng kho¸n. + C«ng ty dÞch vô m¸y tÝnh chøng kho¸n: lµ tæ chøc phô trî, phôc vô c¸c giao dÞch chøng kho¸n. + C«ng ty ®¸nh gi¸ hÖ sè tÝn nhiÖm: lµ c«ng ty chuyªn cung cÊp dÞch vô ®¸nh gi¸ n¨ng lùc thanh to¸n c¸c kho¶n vèn gèc vµ l·i ®óng thêi h¹n vµ theo nh÷ng ®iÒu kho¶n ®· cam kÕt cña c«ng ty ph¸t hµnh ®èi víi mét ®ît ph¸t hµnh cô thÓ. Ngoµi ra cßn cã: HiÖp héi c¸c nhµ kinh doanh chøng kho¸n, tæ chøc lu ký vµ thanh to¸n bï trõ chøng kho¸n, c¸c tæ chøc tµi trî chøng kho¸n… 6 PhÇn II: §iÒu kiÖn vµ kh¶ n¨ng huy ®éng vèn trªn thÞ trêng chøng kho¸n ViÖt Nam C¸c doanh nghiÖp cã thÓ huy ®éng vèn trªn thÞ trêng chøng kho¸n b»ng c¸ch ph¸t hµnh chøng kho¸n (cæ phiÕu, tr¸i phiÕu hoÆc c¸c chøng chØ quü) ra c«ng chóng. Ph¸t hµnh ra c«ng chóng lµ qu¸ tr×nh trong ®ã chøng kho¸n ®îc b¸n réng r·i ra c«ng chóng, cho mét sè lîng lín ngêi ®Çu t, trong tæng lîng ph¸t hµnh ph¶i giµnh mét tû lÖ nhÊt ®Þnh cho c¸c nhµ ®Çu t nhá vµ khèi lîng ph¸t hµnh ph¶i ®¹t ®îc mét møc nhÊt ®Þnh. ViÖc ph¸t hµnh cæ phiÕu sÏ gióp cho c«ng ty cã thÓ huy ®éng vèn khi thµnh lËp hoÆc ®Ó më réng kinh doanh. Nguån vèn huy ®éng nµy kh«ng cÊu thµnh mét kho¶n nî mµ c«ng ty ph¶i cã tr¸ch nhiÖm hoµn tr¶ còng nh ¸p lùc vÒ kh¶ n¨ng c©n ®èi thanh kho¶n cña c«ng ty sÏ gi¶m rÊt nhiÒu, trong khi sö dông c¸c ph¬ng thøc kh¸c nh ph¸t hµnh tr¸i phiÕu c«ng ty… th× hoµn toµn ngîc l¹i. Tuy nhiªn mçi ph¬ng thøc huy ®éng ®Òu cã nh÷ng u nhîc ®iÓm riªng vµ nhµ qu¶n lý c«ng ty ph¶i c©n nh¾c, lùa chän tuú tõng thêi ®iÓm vµ dùa trªn nh÷ng ®Æc thï còng nh chiÕn lîc kinh doanh cña c«ng ty ®Ó quyÕt ®Þnh ph¬ng thøc ¸p dông thÝch hîp. I. §iÒu kiÖn huy ®éng vèn trªn thÞ trêng chøng kho¸n ViÖc doanh nghiÖp cã thÓ huy ®éng vèn trªn thÞ trêng chøng kho¸n hay kh«ng chÞu ¶nh hëng cña rÊt nhiÒu yÕu tè: ®iÒu kiÖn vÒ mÆt ph¸p lý, ®iÒu kiÖn nÒn kinh tÕ, thÞ tr êng vµ b¶n th©n doanh nghiÖp. §Ó huy ®éng vèn trªn thÞ trêng chøng kho¸n, vÒ mÆt ph¸p lý (theo §iÒu 12 LuËt chøng kho¸n), c¸c doanh nghiÖp ph¶i tho¶ m·n mét sè nh÷ng ®iÒu kiÖn nhÊt ®Þnh. Th«ng thêng, ®iÒu kiÖn ®Ó ph¸t hµnh chøng kho¸n ra c«ng chóng gåm n¨m ®iÒu kiÖn sau: - §¶m b¶o cã quy m« vèn tèi thiÓu - §¶m b¶o tÝnh liªn tôc vÒ ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh - Ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh cã l·i (ho¹t ®éng cã hiÖu qu¶ trong mét sè n¨m) - Cã ®éi ngò c¸n bé ®ñ n¨ng lùc vµ tr×nh ®é qu¶n lý ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh - Cã ph¬ng ¸n kh¶ thi vÒ viÖc sö dông sè vèn huy ®éng. Cô thÓ, ®èi víi ViÖt Nam: 7 1. §iÒu kiÖn ®Ó chµo b¸n, ph¸t hµnh cæ phiÕu ra c«ng chóng §iÒu kiÖn chµo b¸n cæ phiÕu ra c«ng chóng: - Doanh nghiÖp cã møc vèn ®iÒu lÖ ®· gãp t¹i thêi ®iÓm ®¨ng ký chµo b¸n tõ 10 tû ®ång ViÖt Nam trë lªn tÝnh theo gi¸ trÞ ghi trªn sæ kÕ to¸n - Ho¹t ®éng kinh doanh cña n¨m liÒn tríc n¨m ®¨ng ký chµo b¸n ph¶i cã l·i, ®ång thêi kh«ng cã lç luü kÕ tÝnh ®Õn n¨m ®¨ng ký chµo b¸n - Cã ph¬ng ¸n ph¸t hµnh vµ ph¬ng ¸n sö dông vèn thu ®îc tõ ®ît chµo b¸n ®îc §¹i héi cæ ®«ng th«ng qua. §iÒu kiÖn ph¸t hµnh cæ phiÕu lÇn ®Çu ra c«ng chóng: Theo quy ®Þnh cña NghÞ ®Þnh 48/1998/N§-CP vÒ chøng kho¸n vµ thÞ trêng chøng kho¸n vµ Th«ng t 01/1998/TT-UBCK híng dÉn NghÞ ®Þnh 48/1998/N§-CP, tæ chøc ph¸t hµnh ph¸t hµnh cæ phiÕu lÇn ®Çu ra c«ng chóng ph¶i ®¸p øng ®îc c¸c ®iÒu kiÖn sau: - Møc vèn ®iÒu lÖ tèi thiÓu lµ 10 tû ®ång ViÖt Nam - Ho¹t ®éng kinh doanh cã l·i trong 2 n¨m liªn tôc gÇn nhÊt - Thµnh viªn Héi ®ång qu¶n trÞ vµ Gi¸m ®èc (Tæng Gi¸m ®èc) cã kinh nghiÖm qu¶n lý kinh doanh. - Cã ph¬ng ¸n kh¶ thi vÒ viÖc sö dông vèn thu ®îc tõ ®ît ph¸t hµnh cæ phiÕu. - Tèi thiÓu 20% vèn cæ phÇn cña tæ chøc ph¸t hµnh ph¶i ®îc b¸n cho trªn 100 ngêi ®Çu t ngoµi tæ chøc ph¸t hµnh; trêng hîp vèn cæ phÇn cña tæ chøc ph¸t hµnh tõ 100 tû ®ång trë lªn th× tû lÖ tèi thiÓu nµy lµ 15% vèn cæ phÇn cña tæ chøc ph¸t hµnh. - Cæ ®«ng s¸ng lËp ph¶i n¾m gi÷ Ýt nhÊt 20% vèn cæ phÇn cña tæ chøc ph¸t hµnh vµ ph¶i n¾m gi÷ møc nµy tèi thiÓu 3 n¨m kÓ tõ ngµy kÕt thóc ®ît ph¸t hµnh. - Trêng hîp cæ phiÕu ph¸t hµnh cã tæng gi¸ trÞ theo mÖnh gi¸ vît 10 tû ®ång th× ph¶i cã tæ chøc b¶o l·nh ph¸t hµnh. 2. §iÒu kiÖn chµo b¸n, ph¸t hµnh tr¸i phiÕu ra c«ng chóng §iÒu kiÖn chµo b¸n tr¸i phiÕu ra c«ng chóng (§iÒu 12 LuËt Chøng kho¸n) - Doanh nghiÖp cã møc vèn ®iÒu lÖ ®· gãp t¹i thêi ®iÓm ®¨ng ký chµo b¸n tõ 10 tû ®ång ViÖt Nam trë lªn tÝnh theo gi¸ trÞ ghi trªn sæ kÕ to¸n - Ho¹t ®éng kinh doanh cña n¨m liÒn tríc n¨m ®¨ng ký chµo b¸n ph¶i cã l·i, ®ång thêi kh«ng cã lç lòy kÕ tÝnh ®Õn n¨m ®¨ng ký chµo b¸n, kh«ng cã kho¶n nî ph¶i tr¶ qu¸ h¹n trªn mét n¨m. 8 - Cã ph¬ng ¸n ph¸t hµnh, ph¬ng ¸n sö dông vµ tr¶ nî vèn thu ®îc tõ ®ît chµo b¸n ®îc Héi ®ång cæ ®«ng hoÆc Héi ®ång thµnh viªn hoÆc Chñ së h÷u c«ng ty th«ng qua (ph¬ng ¸n kh¶ thi) - Cã cam kÕt thùc hiÖn nghÜa vô cña tæ chøc ph¸t hµnh ®èi víi nhµ ®Çu t vÒ ®iÒu kiÖn ph¸t hµnh, thanh to¸n, b¶o ®¶m quyÒn vµ lîi Ých hîp ph¸p cña nhµ ®Çu t vµ c¸c ®iÒu kiÖn kh¸c. §iÒu kiÖn ph¸t hµnh tr¸i phiÕu ra c«ng chóng: - Doanh nghiÖp cã quy m« vèn tèi thiÓu: 10 tû ®ång - Doanh nghiÖp cã thêi gian ho¹t ®éng tèi thiÓu lµ 01 n¨m kÓ tõ ngµy chÝnh thøc ®i vµo ho¹t ®éng. - KÕt qu¶ ho¹t ®éng s¶n xuÊt, kinh doanh n¨m liÒn kÒ n¨m ph¸t hµnh ph¶i cã l·i. - Cã tæ chøc b¶o l·nh ph¸t hµnh - Cã dù ¸n kh¶ thi vÒ viÖc sö dông sè vèn huy ®éng 3. §iÒu kiÖn chµo b¸n, ph¸t hµnh chøng chØ quü ra c«ng chóng §iÒu kiÖn chµo b¸n: - Tæng gi¸ trÞ chøng chØ ®¨ng ký chµo b¸n tèi thiÓu n¨m m¬i tû ®ång ViÖt Nam - Cã ph¬ng ¸n ph¸t hµnh vµ ph¬ng ¸n ®Çu t sè vèn thu ®îc tõ ®ît chµo b¸n chøng chØ quü phï hîp víi quy ®Þnh cña luËt chøng kho¸n. §iÒu kiÖn ph¸t hµnh: - ViÖc ph¸t hµnh ch¾ng chØ quü lÇn ®Çu ra c«ng chóng ®îc thùc hiÖn ®ång thêi víi thñ tôc xin phÐp lËp Quü ®Çu t chøng kho¸n - ViÖc ph¸t hµnh chøng chØ quü ®Çu t chøng kho¸n ®Ó t¨ng vèn cña Quü ®Çu t chøng kho¸n ph¶i ®îc Uû ban Chøng kho¸n Nhµ níc chÊp thuËn. * Hå s¬ ®¨ng ký chµo b¸n chøng kho¸n 1. Hå s¬ ®¨ng ký chµo b¸n cæ phiÕu ra c«ng chóng bao gåm: - GiÊy ®¨ng ký chµo b¸n cæ phiÕu ra c«ng chóng - B¶n c¸o b¹ch - §iÒu lÖ cña tæ chøc ph¸t hµnh - QuyÕt ®Þnh cña §¹i héi cæ ®«ng th«ng qua ®ît ph¬ng ¸n ph¸t hµnh vµ ph¬ng ¸n sö dông vèn thu ®îc tõ ®ît chµo b¸n cæ phiÕu ra c«ng chóng. - Cam kÕt b¶o l·nh ph¸t hµnh (nÕu cã) 2. Hå s¬ ®¨ng ký chµo b¸n tr¸i phiÕu ra c«ng chóng bao gåm: - GiÊy ®¨ng ký chµo b¸n tr¸i phiÕu ra c«ng chóng - B¶n c¸o b¹ch 9 - §iÒu lÖ cña tæ chøc ph¸t hµnh - QuyÕt ®Þnh cña Héi ®ång qu¶n trÞ hoÆc héi ®ång thµnh viªn hoÆc Chñ së h÷u c«ng ty th«ng qua ph¬ng ¸n ph¸t hµnh, ph¬ng ¸n sö dông vµ tr¶ nî vèn thu ®îc tõ ®ît chµo b¸n tr¸i phiÕu ra c«ng chóng. - Cam kÕt thùc hiÖn nghÜa vô cña tæ chøc ph¸t hµnh ®èi víi nhµ ®Çu t vÒ ®iÒu kiÖn ph¸t hµnh, thanh to¸n, b¶o ®¶m quyÒn vµ lîi Ých hîp ph¸p cña nhµ ®Çu t vµ c¸c ®iÒu kiÖn kh¸c - Cam kÕt b¶o l·nh ph¸t hµnh (nÕu cã) 3. Hå s¬ ®¨ng ký chµo b¸n chøng chØ quü ra c«ng chóng - GiÊy ®¨ng ký chµo b¸n chøng chØ quü ra c«ng chóng - B¶n c¸o b¹ch - Dù th¶o ®iÒu lÖ quü ®Çu t chøng kho¸n - Hîp ®ång gi¸m s¸t gi÷a ng©n hµng gi¸m s¸t vµ c«ng ty qu¶n lý ®Çu t chøng kho¸n - Cam kÕt b¶o l·nh ph¸t hµnh (nÕu cã) * Thñ tôc ph¸t hµnh chøng kho¸n ra c«ng chóng: Gåm 3 bíc c¬ b¶n: - ChuÈn bÞ ph¸t hµnh: + Tæ chøc häp ®¹i héi ®ång cæ ®«ng: Thèng nhÊt vÒ chñ tr¬ng ph¸t hµnh chøng kho¸n ra c«ng chóng + Lùa chän tæ chøc b¶o l·nh, tæ chøc kiÓm to¸n + §Þnh gi¸ chøng kho¸n + X©y dùng hå s¬ ®¨ng ký ph¸t hµnh: Hå s¬ gåm nhiÒu tµi liÖu kh¸c nhau (GiÊy ®¨ng ký chµo b¸n chøng kho¸n ra c«ng chóng, b¶n c¸o b¹ch (dù th¶o): c«ng khai nh÷ng th«ng tin chÝnh x¸c, trung thùc, kh¸ch quan liªn quan ®Õn chøng kho¸n chµo b¸n ®· ph¸t hµnh) - §¨ng ký chøng kho¸n: Hå s¬ ®¨ng ký bao gåm: + GiÊy ®¨ng ký chµo b¸n cæ phiÕu ra c«ng chóng + §iÒu lÖ c«ng ty + NghÞ quyÕt cña ®¹i héi cæ ®«ng th«ng qua viÖc ph¸t hµnh cæ phiÕu ra c«ng chóng + B¶n c¸o b¹ch + Cam kÕt b¶o l·nh ph¸t hµnh (NÕu cã) - Ph©n phèi chøng kho¸n: + Sau khi cã giÊy phÐp ph¸t hµnh, ph¶i c«ng bè trªn c¸c ph¬ng tiÖn th«ng tin ®¹i chóng vÒ ®ît ph¸t hµnh + C«ng bè c«ng khai b¶n c¸o b¹ch vµ thùc hiÖn ph©n phèi chøng kho¸n + B¸o c¸o Uû ban chøng kho¸n Nhµ níc + Lµm thñ tôc niªm yÕt chøng kho¸n (nÕu ®îc yªu cÇu) 10 * Quy tr×nh ph¸t hµnh chøng kho¸n lÇn ®Çu ra c«ng chóng: Th«ng thêng gåm nh÷ng bíc sau: - Tæ chøc ®¹i héi cæ ®«ng ®Ó xin ý kiÕn chÊp thuËn cña ®¹i héi cæ ®«ng vÒ viÖc ph¸t hµnh chøng kho¸n ra c«ng chóng, ®ång thêi thèng nhÊt môc ®Ých huy ®éng vèn; sè lîng vèn cÇn huy ®éng; chñng lo¹i vµ sè lîng chøng kho¸n dù ®Þnh ph¸t hµnh; c¬ cÊu vèn ph¸t hµnh dù tÝnh ph©n phèi cho c¸c ®èi tîng: Héi ®ång qu¶n trÞ, cæ ®«ng hiÖn t¹i, ngêi lao ®éng trong doanh nghiÖp, ngêi bªn ngoµi doanh nghiÖp, ngêi níc ngoµi… - Héi ®ång qu¶n trÞ ra quyÕt ®Þnh thµnh lËp ban chuÈn bÞ cho viÖc xin phÐp ph¸t hµnh chøng kho¸n ra c«ng chóng. Chøc n¨ng chñ yÕu cña ban chuÈn bÞ lµ chuÈn bÞ c¸c hå s¬ xin phÐp ph¸t hµnh ®Ó nép lªn c¬ quan qu¶n lý nhµ níc vÒ chøng kho¸n vµ thÞ trêng chøng kho¸n; lùa chän tæ chøc b¶o l·nh ph¸t hµnh (nÕu cÇn), c«ng ty kiÓm to¸n vµ tæ chøc t vÊn vµ cïng víi c¸c tæ chøc nµy x©y dùng ph¬ng ¸n ph¸t hµnh vµ dù th¶o b¶n c¸o b¹ch ®Ó cung cÊp cho c¸c nhµ ®Çu t. - Ban chuÈn bÞ lùa chän ngêi ®øng ®Çu tæ hîp b¶o l·nh ph¸t hµnh. Trong phÇn lín c¸c trêng hîp ph¸t hµnh chøng kho¸n lÇn ®Çu ra c«ng chóng, ®Ó ®¶m b¶o sù thµnh c«ng cña ®ît ph¸t hµnh th× tæ chøc ph¸t hµnh ph¶i chän ra ®îc mét tæ chøc b¶o l·nh ph¸t hµnh. Tæ chøc b¶o l·nh ph¸t hµnh víi uy tÝn vµ m¹ng líi réng lín cña m×nh sÏ gióp cho viÖc ph©n phèi chøng kho¸n cña tæ chøc ph¸t hµnh diÔn ra mét c¸ch su«n sÎ. ChÝnh v× vËy, khi tiÕn hµnh ph¸t hµnh chøng kho¸n ra c«ng chóng th× viÖc lùa chän tæ chøc b¶o l·nh ph¸t hµnh cã ý nghÜa rÊt quan träng, vµ mang tÝnh quyÕt ®Þnh ®Õn sù thµnh b¹i cña ®ît ph¸t hµnh. - Ngêi ®øng ®Çu tæ hîp b¶o l·nh ph¸t hµnh lùa chän c¸c thµnh viªn kh¸c cña tæ hîp. Trong trêng hîp khèi lîng chøng kho¸n ph¸t hµnh lµ qu¸ lín, vît qu¸ kh¶ n¨ng cña mét tæ chøc b¶o l·nh ph¸t hµnh th× tæ chøc b¶o l·nh ph¸t hµnh chÝnh (tæ chøc b¶o l·nh ph¸t hµnh ®· ®îc lùa chän) sÏ ®øng ra lùa chän c¸c thµnh viªn kh¸c ®Ó cïng víi m×nh tiÕn hµnh b¶o l·nh cho toµn bé ®ît ph¸t hµnh. - Ban chuÈn bÞ cïng víi tæ hîp b¶o l·nh ph¸t hµnh, c«ng ty kiÓm to¸n vµ tæ chøc t vÊn tiÕn hµnh ®Þnh gi¸ chøng kho¸n ph¸t hµnh. §Þnh gi¸ chøng kho¸n lµ kh©u khã kh¨n nhÊt vµ phøc t¹p nhÊt khi tiÕn hµnh ph¸t hµnh chøng kho¸n ra c«ng chóng. NÕu ®Þnh gi¸ chøng kho¸n qu¸ cao th× sÏ khã kh¨n trong viÖc b¸n chøng kho¸n, cßn nÕu ®Þnh gi¸ chøng kho¸n qu¸ thÊp th× sÏ lµm thiÖt h¹i cho tæ chøc ph¸t hµnh. V× thÕ, viÖc ®Þnh gi¸ chøng kho¸n mét c¸ch hîp lý sao cho ngêi mua vµ ngêi b¸n ®Òu chÊp nhËn ®îc lµ hÕt søc quan träng vµ cÇn ph¶i ®îc phèi hîp cña tæ chøc b¶o l·nh, c«ng ty kiÓm to¸n vµ tæ chøc t vÊn cña c«ng ty. - ChÝnh thøc thµnh lËp tæ hîp b¶o l·nh ph¸t hµnh vµ ký hîp ®ång b¶o l·nh ph¸t hµnh víi tæ chøc ph¸t hµnh. - C«ng ty kiÓm to¸n x¸c nhËn c¸c b¸o c¸o tµi chÝnh trong hå s¬ xin phÐp ph¸t hµnh. 11 - Tæ chøc ph¸t hµnh nép hå s¬ lªn Uû ban chøng kho¸n. Th«ng thêng tæ chøc ph¸t hµnh sÏ ®îc tr¶ lêi vÒ viÖc cÊp hay tõ chèi cÊp giÊy phÐp trong mét thêi h¹n nhÊt ®Þnh kÓ tõ ngµy nép hå s¬ xin phÐp ph¸t hµnh ®Çy ®ñ vµ hîp lÖ. Trong thêi gian chê Uû ban chøng kho¸n Nhµ níc xem xÐt hå s¬, tæ chøc ph¸t hµnh cã thÓ sö dông néi dung trong b¶n c¸o b¹ch s¬ bé ®Ó th¨m dß thÞ trêng. - Sau khi ®îc cÊp phÐp ph¸t hµnh, tæ chøc ph¸t hµnh ph¶i ra th«ng b¸o ph¸t hµnh trªn c¸c ph¬ng tiÖn th«ng tin ®¹i chóng, ®ång thêi c«ng bè ra c«ng chóng b¶n c¸o b¹ch chÝnh thøc vµ viÖc thùc hiÖn viÖc ph©n phèi chøng kho¸n trong mét thêi gian nhÊt ®Þnh kÓ tõ khi ®îc cÊp giÊy phÐp. Thêi h¹n ph©n phèi ®îc quy ®Þnh kh¸c nhau ®èi víi mçi níc. ë ViÖt Nam, theo quy ®Þnh t¹i NghÞ ®Þnh 48/ChÝnh phñ vÒ chøng kho¸n vµ thÞ trêng chøng kho¸n th× thêi h¹n nµy lµ 90 ngµy, trong trêng hîp xÐt thÊy hîp lý vµ cÇn thiÕt, Uû ban chøng kho¸n Nhµ níc cã thÓ gia h¹n thªm. - TiÕn hµnh ®¨ng ký, lu gi÷, chuyÓn giao vµ thanh to¸n chøng kho¸n sau khi kÕt thóc ®ît ph©n phèi chøng kho¸n. - Sau khi hoµn thµnh viÖc ph©n phèi chøng kho¸n, tæ chøc ph¸t hµnh cïng víi tæ chøc b¶o l·nh ph¸t hµnh ph¶i b¸o c¸o kÕt qu¶ ®ît ph¸t hµnh cho ñy ban chøng kho¸n vµ tiÕn hµnh ®¨ng ký vèn víi c¬ quan cã thÈm quyÒn. - Trêng hîp tæ chøc ph¸t hµnh cã ®ñ ®iÒu kiÖn niªm yÕt th× cã thÓ lµm ®¬n xin niªm yÕt göi lªn Uû ban chøng kho¸n vµ Së giao dÞch chøng kho¸n n¬i c«ng ty niªm yÕt. Ngoµi ra, ®Ó cã thÓ huy ®éng vèn trªn thÞ trêng chøng kho¸n, doanh nghiÖp cÇn ph¶i t¹o dùng ®îc uy tÝn, danh tiÕng trªn thÞ trêng, t¹o ®îc h×nh ¶nh ®Ñp trong m¾t c«ng chóng. §Ó ®¹t ®îc ®iÒu ®ã, doanh nghiÖp cÇn tu©n thñ nguyªn t¾c c«ng bè th«ng tin: ®¶m b¶o cung cÊp ®Çy ®ñ, kÞp thêi, chÝnh x¸c c¸c th«ng tin cÇn thiÕt cho ngêi mua chøng kho¸n. B¶n th©n doanh nghiÖp lu«n ph¶i t¨ng cêng hiÖu qu¶ cña chÝnh m×nh, ph¶i t¨ng cêng viÖc qu¶n trÞ c«ng ty mét c¸ch minh b¹ch vµ ph¶i b¶o ®¶m yªu cÇu niªm yÕt cña thÞ trêng vèn trong níc vµ quèc tÕ. VÒ thÞ trêng: Doanh nghiÖp cã thÓ huy ®éng vèn trªn thÞ trêng chøng kho¸n th«ng qua thÞ trêng s¬ cÊp. Tuy nhiªn, nÕu kh«ng cã thÞ trêng thø cÊp (thÞ trêng thø cÊp lµ n¬i trao ®æi, mua b¸n c¸c chøng kho¸n ®· ®îc ph¸t hµnh. Nhµ ®Çu t mua ®i b¸n l¹i chøng kho¸n nh»m mét trong c¸c môc ®Ých: cÊt gi÷ tµi s¶n tµi chÝnh, nh©n mét kho¶n thu nhËp cè ®Þnh hµng n¨m, hëng chªnh lÖch gi¸) th× kh«ng cã thÞ trêng s¬ cÊp: nÕu chøng kho¸n ph¸t hµnh ra mµ kh«ng lu chuyÓn ®îc trªn thÞ trêng thø cÊp th× nhµ ®Çu t còng kh«ng quan t©m ®Õn viÖc mua, n¾m gi÷ chøng kho¸n ph¸t hµnh (nhÊt lµ cæ phiÕu, mét lo¹i chøng kho¸n v« thêi h¹n). Cæ phiÕu cña mét tæ chøc niªm yÕt trªn thÞ trêng chøng kho¸n khi ®îc mua b¸n nhiÒu lµ ph¶n 12 ¸nh lßng tin cña ngêi ®Çu t vµo tæ chøc ®ã; do ®ã khi tæ chøc niªm yÕt muèn t¨ng vèn, hä cã thÓ tiÕp tôc ph¸t hµnh cæ phiÕu hoÆc tr¸i phiÕu ®ît míi. V× vËy, th«ng thêng, khi thÞ trêng ®ang lªn (chØ sè gi¸ cæ phiÕu ®ang ë xu híng t¨ng), th× c¸c c«ng ty dÔ dµng ph¸t hµnh víi khèi lîng lín. Khi thÞ trêng ®ang xuèng, th× c¸c c«ng ty rÊt khã ph¸t hµnh chøng kho¸n. Ngîc l¹i, nÕu tæ chøc ph¸t hµnh c¸c cæ phiÕu cã chÊt lîng cao ë thÞ trêng s¬ cÊp th× viÖc mua b¸n trªn thÞ trêng thø cÊp míi s«i ®éng, nÕu ph¸t hµnh cæ phiÕu kh«ng cã chÊt lîng th× cæ phiÕu ®ã kh«ng giao dÞch ®îc trªn thÞ trêng thø cÊp. NÒn kinh tÕ còng cã ¶nh hëng lín ®Õn viÖc huy ®éng vèn trªn thÞ trêng chøng kho¸n. Trong ®iÒu kiÖn nÒn kinh tÕ bao cÊp, c¸c doanh nghiÖp cha cã søc Ðp ®Ó ph¸t hµnh chøng kho¸n ra thÞ trêng thu hót vèn. Nhng ®Õn nay, trong ®iÒu kiÖn nÒn kinh tÕ thÞ trêng, søc Ðp ®èi víi c¸c doanh nghiÖp lµ rÊt lín, nhu cÇu vèn ®Ó më réng ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh cña doanh nghiÖp ngµy cµng t¨ng. Huy ®éng vèn trªn thÞ trêng chøng kho¸n lµ trë thµnh kªnh h÷u hiÖu gióp doanh nghiÖp cã thÓ gi¶i quyÕt ®îc nhu cÇu vèn cña m×nh. Trong thêi gian qua, ViÖt Nam ®· cã nh÷ng ®æi míi nÒn kinh tÕ thÞ trêng, ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ ®a d¹ng víi sù nç lùc cña c¸c thµnh phÇn kinh tÕ, m«i trêng kinh doanh ngµy cµng b×nh ®¼ng, th«ng tho¸ng, thu hót m¹nh vèn ®Çu t trong vµ ngoµi níc ®Ó ph¸t triÓn kinh tÕ. §©y lµ ®iÒu kiÖn tèt ®Ó c¸c doanh nghiÖp cã thÓ huy ®éng vèn trªn TTCK. §Æc biÖt, viÖc ViÖt Nam gia nhËp WTO khiÕn c¸c doanh nghiÖp cã ®iÒu kiÖn h¬n, chó träng h¬n ®Õn viÖc huy ®éng vèn ë thÞ trêng quèc tÕ nh»m ®Çu t, ®æi míi trang thiÕt bÞ s¶n xuÊt. Nh vËy, ®èi víi ViÖt Nam, míi cã mét sè doanh nghiÖp cã thÓ ®¸p øng ®îc nh÷ng yªu cÇu trªn ®Ó cã thÓ huy ®éng vèn trªn thÞ trêng chøng kho¸n. RÊt nhiÒu c¸c c«ng ty cha cã ®ñ ®iÒu kiÖn ph¸p lý vµ t¹o ®îc lßng tin trong c«ng chóng ®Ó cã thÓ huy ®éng vèn b»ng kªnh nµy. II. Kh¶ n¨ng huy ®éng vèn qua thÞ trêng chøng kho¸n ViÖt Nam Trong nÒn kinh tÕ thÞ trêng, do nhu cÇu vÒ vèn ngµy cµng t¨ng nªn ngoµi c¸c kªnh huy ®éng vèn tríc ®©y nh vèn chñ së h÷u, tÝn dông ng©n hµng…, c¸c doanh nghiÖp ngµy cµng cã nhu cÇu huy ®éng vèn trªn thÞ trêng chøng kho¸n. §©y lµ kªnh huy ®éng míi gióp doanh nghiÖp cã vèn lín ®Ó thµnh lËp míi hoÆc më réng ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh cña m×nh. 13 X©y dùng vµ ph¸t triÓn TTCK nh»m x¸c lËp mét kªnh huy ®éng vèn míi cho ®Çu t ph¸t triÓn còng lµ môc tiªu ®îc ChÝnh phñ ViÖt Nam ®Þnh híng tõ nh÷ng n¨m ®Çu thËp kû 90. Qua mét thêi gian nghiªn cøu, x©y dùng ®Ò ¸n vµ chuÈn bÞ, ngµy 20/7/2000 Trung t©m giao dÞch chøng kho¸n Thµnh phè Hå ChÝ Minh ®· chÝnh thøc khai tr¬ng. TTCK ViÖt Nam ®· chÝnh thøc ho¹t ®éng. Nh phÇn “Tæng quan vÒ thÞ trêng chøng kho¸n” ®· tr×nh bµy ë trªn, TTCK bao gåm thÞ trêng s¬ cÊp vµ thÞ trêng thø cÊp. ThÞ trêng s¬ cÊp ®¶m b¶o nguån vèn ®îc huy ®éng th«ng qua ph¸t hµnh chøng kho¸n ra c«ng chóng. ThÞ trêng s¬ cÊp thùc sù lµ mét kªnh huy ®éng vèn trung vµ dµi h¹n cho nÒn kinh tÕ. ThÞ trêng thø cÊp lµ n¬i thu hót c¸c nhµ ®Çu t mua ®i b¸n l¹i chøng kho¸n, tõ ®ã n©ng cao tÝnh thanh kho¶n cho c¸c lo¹i chøng kho¸n ® îc giao dÞch. Hai lo¹i thÞ trêng nµy cã mèi quan hÖ rÊt chÆt chÏ víi nhau. VËy, qua nh÷ng n¨m qua, TTCK ViÖt Nam ®· cã vai trß nh thÕ nµo trong viÖc huy ®éng vèn cho nÒn kinh tÕ, ®Æc biÖt lµ cho c¸c doanh nghiÖp? Vµ c¸c doanh nghiÖp ®· huy ®éng ®îc vèn trªn TTCK ViÖt Nam ®Õn møc ®é nµo? 1. Nh÷ng thµnh tùu ®¹t ®îc Sau 6 n¨m ho¹t ®éng, TTCK ViÖt Nam bíc ®Çu ®· h×nh thµnh mét kªnh huy ®éng vµ ph©n bæ c¸c nguån vèn trung vµ dµi h¹n quan träng cho nÒn kinh tÕ vµ c¸c doanh nghiÖp. ViÖc huy ®éng vèn trªn TTCK cho c¸c doanh nghiÖp ®· cã nh÷ng thµnh c«ng ®¸ng kÓ. - VÒ tæ chøc vµ ph¸t triÓn thÞ trêng: TTCK cã tæ chøc ph¸t triÓn nhanh vÒ quy m«, thÓ hiÖn: + Trong n¨m 2002, sè vèn huy ®éng ®îc qua TTCK lµ 0,035 ngh×n tû ®ång. + §Õn ngµy 30/6/2003 cã 5 C«ng ty niªm yÕt ph¸t hµnh thªm cæ phiÕu míi ®Ó më réng s¶n xuÊt kinh doanh, t¨ng vèn ®iÒu lÖ víi tæng vèn t¨ng thªm 155,4 tû ®ång. + TÝnh ®Õn th¸ng 11/2005: cã 21 lo¹i cæ phiÕu ®îc niªm yÕt víi tæng sè vèn lªn 1086 tû ®ång, hai lo¹i tr¸i phiÕu C«ng ty (®Òu lµ cña Ng©n hµng §Çu t vµ ph¸t triÓn ViÖt Nam) víi sè vèn 157 tû ®ång vµ 50 lo¹i tr¸i phiÕu ChÝnh phñ víi 5.400 tû ®ång, ®· cã tæng céng 73 lo¹i chøng kho¸n víi tæng møc vèn ho¸ kho¶ng 6.600 tû ®ång, gÇn 1,6% GDP. TÝnh ®Õn ngµy 30/6/2005 ®· cã 570 phiªn giao dÞch ®îc tæ chøc víi tæng gi¸ trÞ giao dÞch ®¹t gÇn 3.700 tû ®ång, trong ®ã giao dÞch cæ phiÕu chiÕm kho¶ng 88% vµ giao dÞch tr¸i phiÕu gÇn 12%. Cã 12 C«ng ty chøng kho¸n víi tæng vèn ®iÒu lÖ lµ 465 tû ®ång, thùc hiÖn tÊt c¶ c¸c nghiÖp vô chøng kho¸n. Cã 28 c«ng ty vµ chøng chØ quü ®îc niªm yÕt vµ giao dÞch trªn sµn chøng kho¸n. Cã 7 tæ chøc kiÓm to¸n ®éc lËp ®îc Uû ban chøng kho¸n 14 Nhµ níc chÊp thuËn, trong ®ã cã 01 ®¬n vÞ níc ngoµi. Cã 5 ng©n hµng lu ký, 3 trong níc vµ 2 níc ngoµi, vµ cã 01 ng©n hµng chØ ®Þnh thanh to¸n lµ Ng©n hµng §Çu t vµ ph¸t triÓn ViÖt Nam. H¬n 14.000 tµi kho¶n giao dÞch ®îc më t¹i c¸c C«ng ty chøng kho¸n, trong ®ã cã h¬n 90 nhµ ®Çu t tæ chøc, chiÕm 0,6%, vµ 35 nhµ ®Çu t níc ngoµi. Cïng víi sù ph¸t triÓn cña thÞ trêng chøng kho¸n, khung ph¸p lý cho ho¹t ®éng cña thÞ trêng nµy ®· h×nh thµnh t¬ng ®èi ®Çy ®ñ. Cuèi n¨m 2005 ®· cã h¬n 20.000 tµi kho¶n giao dÞch chøng kho¸n t¹i c¸c c«ng ty chøng kho¸n. + TÝnh ®Õn hÕt n¨m 2006 sÏ cã kho¶ng 170 cæ phiÕu vµ chøng chØ quü cña c¸c c«ng ty vµ quü ®Çu t ®îc niªm yÕt vµ ®¨ng ký giao dÞch trªn hai trung t©m giao dÞch chøng kho¸n ë TPHCM vµ Hµ Néi víi tæng gi¸ trÞ vèn ho¸ 10 tû USD b»ng 17% GDP n¨m 2006 céng kho¶ng 5 tû USD gi¸ trÞ tr¸i phiÕu, con sè nµy sÏ b¼ng 25% GDP, 35% tæng d nî cho vay cña c¸c ng©n hµng vµ chiÕm 1/5 tæng tµi s¶n tµi chÝnh cña c¶ níc. Tæng møc vèn huy ®éng qua cæ phiÕu, tr¸i phiÕu, chøng chØ quü, ®Êu gi¸ cæ phÇn hãa trªn 2 thÞ trêng giao dÞch chøng kho¸n lµ kho¶ng 27,9 ngh×n tû ®ång n¨m 2006 t¨ng 3,93 lÇn so víi n¨m 2005. Ng©n hµng thÕ giíi chØ ra r»ng møc vèn hãa cña TTCK ViÖt Nam t¨ng m¹nh tõ díi 0,5 tû USD vµo th¸ng 12 n¨m 2005 lªn 13,8 tû USD (22,7% GDP) vµo th¸ng 12-2006, vµ tíi møc hiÖn nay lµ 24,4 tû USD. Sè lîng doanh nghiÖp niªm yÕt t¨ng tõ 40 lªn ®Õn gÇn 200. TÝnh ®Õn th¸ng 3/2007 sè vèn huy ®éng ®îc lµ trªn 7 ngh×n tû ®ång víi 193 c«ng ty niªm yÕt. Cho ®Õn nay, trªn c¶ 2 Trung t©m giao dÞch chøng kho¸n cña ViÖt Nam lµ Hµ Néi vµ Thµnh phè Hå ChÝ Minh ®· cã gÇn 200 lo¹i cæ phiÕu ®îc niªm yÕt giao dÞch, víi tæng møc vèn hãa toµn thÞ trêng lªn tíi 14 tû USD. Tû lÖ n¾m gi÷ cæ phiÕu cña c¸c nhµ ®Çu t níc ngoµi ®· ®îc n©ng lªn 49%, c¸c ®Þnh chÕ tµi chÝnh trung gian trªn thÞ trêng chøng kho¸n ViÖt Nam ®ang ph¸t triÓn m¹nh vµ ®a d¹ng. §· cã 55 c«ng ty chøng 15 kho¸n vµ 18 c«ng ty qu¶n lý quü ®îc cÊp phÐp vµ ®ang qu¶n lý tµi s¶n ñy th¸c, ®Çu t kho¶ng 4 tû USD. - HÖ thèng tæ chøc trung gian ®· h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn, cho ®Õn nay ®· cã 55 c«ng ty chøng kho¸n, 18 c«ng ty qu¶n lý quü, 6 ng©n hµng ho¹t ®éng lu ký chøng kho¸n. - TÝnh c«ng khai, minh b¹ch cña tæ chøc niªm yÕt ®îc t¨ng cêng, ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh cña tæ chøc niªm yÕt cã bíc ph¸t triÓn kh¸ c¶ vÒ quy m«, doanh sè lîi nhuËn. - Khung ph¸p lý, chÝnh s¸ch cho ho¹t ®éng vµ ph¸t triÓn TTCK tõng bíc ®îc hoµn thiÖn. ViÖc ra ®êi cña NghÞ ®Þnh 52/2006/N§ - CP vÒ Ph¸t hµnh tr¸i phiÕu doanh nghiÖp lµ mét bíc kiÖn toµn vÒ hÖ thèng chÝnh s¸ch qu¶n lý cña Nhµ níc, ®¶m b¶o cho hÖ thèng chÝnh s¸ch toµn diÖn h¬n, ho¹t ®éng cña c¸c doanh nghiÖp ®îc thùc hiÖn c«ng khai, minh b¹ch h¬n. Xu híng ph¸t triÓn thÞ trêng chøng kho¸n ë ViÖt Nam Giíi ®Çu t níc ngoµi ®ang ngµy cµng quan t©m ®Õn thÞ trêng chøng kho¸n ViÖt Nam. Ng©n hµng ®Çu t thÕ giíi Merrill Lynch ®· ®¸nh gi¸ c¬ héi ®Çu t vµo chøng kho¸n ViÖt Nam rÊt cao. Theo Merril Lynch, c¸c nhµ ®Çu t nªn dµnh 3% danh môc ®Çu t vµo Ch©u ¸ cho chøng kho¸n ViÖt Nam. Víi ®¸nh gi¸ tÝch cùc nµy, cã thÓ kú väng mét lµn sãng ®Çu t gi¸n tiÕp tõ Mü vµ Ch©u ©u vµo TTCK ViÖt Nam trong n¨m nay. NhiÒu sµn giao dÞch níc ngoµi vµ ®¹i diÖn cña c¸c quü ®Çu t tÇm cì nh Morgan Stanley, Goldman Sachs, JP Morgan Chase ®· nhiÒu lÇn tíi ViÖt Nam ®Ó thu thËp th«ng tin vµ kh¶o s¸t thÞ trêng. Lßng tin vµo TTCK ViÖt Nam ngµy cµng t¨ng. Bé Tµi chÝnh ®· ban hµnh KÕ ho¹ch ph¸t triÓn TTCK ViÖt Nam giai ®o¹n 2006-2010. Theo ®ã, phÊn ®Êu ®Õn n¨m 2010 tæng gi¸ trÞ vèn hãa trªn thÞ trêng cã tæ chøc ®¹t 10-15% GDP (bao gåm c¶ tr¸i phiÕu, cæ phiÕu, chøng chØ quü). §Ó ®¹t môc tiªu trªn, ViÖt Nam sÏ ®Èy m¹nh viÖc g¾n kÕt cæ phÇn hãa cña doanh nghiÖp Nhµ níc víi viÖc niªm yÕt trªn thÞ trêng chøng kho¸n, chuyÓn ®æi c¸c doanh nghiÖp cã vèn ®Çu t níc ngoµi thµnh c«ng ty cæ phÇn vµ niªm yÕt. Bé Tµi chÝnh còng 16 khuyÕn khÝch c¸c tæ chøc ®Çu t chøng kho¸n chuyªn nghiÖp thµnh lËp c¸c c«ng ty qu¶n lý quü vµ ®Çu t chøng kho¸n, ®¹t tû träng ®Çu t vµo TTCK cña tæ chøc ®Çu t chøng kho¸n chuyªn nghiÖp lµ 20-25% tæng gi¸ trÞ TTCK niªm yÕt vµo n¨m 2010. Còng theo b¶n kÕ ho¹ch nµy, ViÖt Nam sÏ phÊn ®Êu ®Ó cã doanh nghiÖp tham gia danh s¸ch 100 c«ng ty niªm yÕt hµng ®Çu cña c¸c níc ASEAN. C¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam còng cã thªm mét c¬ héi huy ®éng vèn t¹i thÞ trêng níc ngoµi khi mµ míi ®©y, Trung t©m giao dÞch chøng kho¸n Hµ Néi (Hastc) ®· ký kÕt biªn b¶n ghi nhí vÒ viÖc x©y dùng c¬ chÕ hîp t¸c gi÷a hai bªn trong qu¸ tr×nh ph¸t triÓn cña TTCK Malaysia vµ ViÖt Nam. Thªm vµo ®ã, ViÖt Nam ®· gia nhËp WTO. Trong xu thÕ héi nhËp th× c¸c sµn giao dÞch sÏ ph¶i cã nh÷ng bíc c¶i tiÕn, n©ng cÊp hÖ thèng, qu¶n lý ®Ó khuyÕn khÝch c¸c doanh nghiÖp niªm yÕt. CÇn kh¼ng ®Þnh, ViÖt Nam cã kh«ng Ýt c¬ héi ®èi víi TTCK trong tiÕn tr×nh héi nhËp quèc tÕ. Héi nhËp quèc tÕ gióp chóng ta trong viÖc thiÕt lËp vµ qu¶n trÞ vËn hµnh TTCK; tiÕp nhËn nh÷ng ch¬ng tr×nh hîp t¸c kinh tÕ – kü thuËt nh»m n©ng cao n¨ng lùc qu¶n lý vµ ph¸t triÓn c¸c ®Þnh chÕ tµi chÝnh trung gian ®Ó båi dìng nguån nh©n lùc vµ tiÕp cËn c«ng nghÖ míi trong qu¸ tr×nh x©y dùng vµ tæ chøc ®Ó TTCK ho¹t ®éng hiÖu qu¶ h¬n. TiÕn tr×nh héi nhËp quèc tÕ còng sÏ buéc c¸c tæ chøc kinh doanh chøng kho¸n vµ c¸c ®Þnh chÕ tµi chÝnh kh¸c tham gia thÞ trêng ph¶i chuyªn m«n ho¸ s©u h¬n c¸c nghiÖp vô liªn quan ®Õn s¶n phÈm vµ dÞch vô chøng kho¸n. ViÖc më cöa TTCK ViÖt Nam víi sù tham gia cña níc ngoµi sÏ mang l¹i sù c¹nh tranh gi÷a c¸c tæ chøc kinh doanh trong níc víi níc ngoµi, lµm gia t¨ng tÝnh s¸ng t¹o trong viÖc x©y dùng c¸c s¶n phÈm ®Çu t hiÖn cã. §iÒu nµy t¹o sù hÊp dÉn ®èi víi c¸c nhµ ®Çu t nhá lÎ tham gia TTCK tÝch cùc h¬n, gãp phÇn huy ®éng nguån vèn nhµ rçi trong d©n chóng; gióp c¸c nhµ ho¹ch ®Þnh 17 chÝnh s¸ch vÒ TTCK cã kh¶ n¨ng trao ®æi, hîp t¸c còng nh ho¹ch ®Þnh chÝnh s¸ch ph¸t triÓn thÞ trêng theo nh÷ng chuÈn mùc quèc tÕ vµ th«ng lÖ tèt nhÊt, ®ång thêi ®Ò ra nh÷ng biÖn ph¸p phßng tr¸nh rñi ro cã hiÖu qu¶. Tuy nhiªn, TTCK ViÖt Nam víi sù non trÎ còng tiÒm Èn nh÷ng nguy c¬ mang tÝnh chÊt tiÒm tµng. Mét trong nh÷ng vÊn ®Ò ®¸ng quan t©m khi tham gia héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ ®ã lµ mÊt “chñ quyÒn”. Trong nhiÒu trêng hîp, c¸c níc m¹nh ®· ¸p ®Æt nh÷ng nguyªn t¾c cña m×nh ®èi víi c¸c níc yÕu h¬n. NhiÒu khi, do bÞ rµng buéc bëi c¸c ®iÒu kiÖn mµ c¸c chÕ thÓ tµi chÝnh quèc tÕ quy ®Þnh vµ do søc Ðp cña c¸c níc tiªn tiÕn mµ c¸c níc yÕu, nghÌo ph¶i thùc hiÖn nh÷ng ho¹t ®éng kinh tÕ bÊt lîi. Mét nguy c¬ kh¸c, ®ã lµ t×nh tr¹ng biÕn d¹ng thÞ trêng. Khi héi nhËp quèc tÕ, c¸c níc lín thêng ¸p ®Æt nh÷ng nguyªn t¾c cña hä vµo c¸c níc nhá, lµm cho nh÷ng níc nµy ph¶i thay ®æi nh÷ng nguyªn t¾c, chuÈn mùc ban ®Çu cña hä vµ thÞ trêng cña nh÷ng níc nµy. ThÞ trêng cña nh÷ng níc nhá dÔ dµng trë thµnh “s©n sau” cña mét níc m¹nh do nh÷ng quy luËt nghiÖt ng· cña c¹nh tranh trong qu¸ tr×nh héi nhËp. §· cã nhiÒu nhËn ®Þnh cho r»ng, sù héi nhËp kinh tÕ ®· ph©n chia c¸c níc ®ang ph¸t triÓn vµ c¸c nÒn kinh tÕ chuyÓn ®æi thµnh nh÷ng níc tËn dông ®îc nh÷ng lîi Ých tõ c¸c c¬ héi toµn cÇu vµ c¸c níc kh«ng ®îc hëng lîi Ých g× tõ tiÕn tr×nh ®ã, ®ång thêi sù biÕn d¹ng thÞ trêng lµ hËu qu¶ tÊt yÕu mµ c¸c níc nµy ph¶i g¸nh chÞu. Khi tham gia vµo qu¸ tr×nh héi nhËp, thÞ trêng chøng kho¸n còng cã nguy c¬ ®èi ®Çu víi sù biÕn d¹ng nµy nÕu kh«ng cã ®îc nh÷ng biÖn ph¸p phßng ngõa vµ ®iÒu chØnh hîp lý. BiÕn ®éng cña TTCK còng cã thÓ t¹o ra kh¶ 18 n¨ng lan táa lín lµm ¶nh hëng ®Õn thÞ trêng tµi chÝnh, tiÒn tÖ cña c¸c níc. Nh÷ng biÕn ®éng l©y lan tõ thÞ trêng tiÒn tÖ sang TTCK, tõ quèc gia nµy sang quèc gia kh¸c. Sù thua lç cña c¸c c«ng ty dÉn ®Õn hiÖn tîng gi¶m gi¸ cæ phiÕu vµ ngay lËp tøc trë thµnh trµo lu rót vèn å ¹t ra khái TTCK cña mét níc, råi c¶ mét khu vùc – sù ®æ vì cña TTCK. Râ rµng ®©y lµ nh÷ng vÊn ®Ò liªn quan ®Õn hÖ thèng kinh tÕ toµn cÇu vµ sù héi nhËp cña c¸c TTCK. TTCK ®ãng vai trß quan träng trong viÖc huy ®éng vèn ®Çu t ph¸t triÓn, v× vËy, khi tham gia héi nhËp, chóng ta cÇn hÕt søc thËn träng ®Ó tr¸nh nh÷ng rñi ro l©y lan biÕn ®éng tµi chÝnh cho thÞ trêng chøng kho¸n vµ cho toµn bé nÒn kinh tÕ. 2. Nh÷ng h¹n chÕ trong viÖc huy ®éng vèn trªn TTCK vµ c¸c nguyªn nh©n Nh÷ng h¹n chÕ: KÓ tõ n¨m 2000, TTCK ViÖt Nam b¾t ®Çu ®i vµo ho¹t ®éng, bíc ®Çu ®· h×nh thµnh mét kªnh huy ®éng nguån vèn trung vµ dµi h¹n quan träng cho nÒn kinh tÕ. Tuy nhiªn, so víi TTCK quèc tÕ th× TTCK ViÖt Nam vÉn ®ang ë giai ®o¹n ®Çu cña sù ph¸t triÓn vµ ph¶i ®èi mÆt víi nhiÒu khã kh¨n, th¸ch thøc, nhÊt lµ tríc yªu cÇu cña toµn cÇu hãa ®ang diÔn ra m¹nh mÏ. Tån t¹i lín nhÊt lµ TTCK ViÖt Nam cha thùc sù lµ mét kªnh huy ®éng vèn. C¸c doanh nghiÖp míi huy ®éng ®îc rÊt Ýt vèn qua TTCK: Sè vèn c¸c doanh nghiÖp huy ®éng ®îc qua TTCK cßn qu¸ nhá. N¨m 2000 vµ 2001, sè huy ®éng vèn qua kªnh nµy b»ng 0, n¨m 2002 lµ 0,035 ngh×n tû ®ång. NÕu so s¸nh víi d nî cho vay trung vµ dµi h¹n, ®ã lµ con sè kh«ng ®¸ng kÓ, so víi tæng d nî cho vay cña c¶ hÖ th«ng ng©n hµng th× con sè lµ kh«ng cã ý nghÜa g×. Ho¹t ®éng cña thÞ trêng s¬ cÊp rÊt mê nh¹t. Trong hai n¨m ®Çu ®i vµo ho¹t ®éng cã duy nhÊt C«ng ty cæ phÇn giÊy H¶i Phßng (HAPACO) ph¸t hµnh thªm 01 triÖu cæ phiÕu míi (t¬ng ®¬ng víi sè vèn 35 tû ®ång) ®Ó huy ®éng vèn cho dù ¸n giÊy kraft. §iÒu ®¸ng quan t©m nhÊt lµ tû träng tÝch lòy ®Çu t vµo TTCK cßn thÊp, tæng gi¸ trÞ thÞ trêng cæ phiÕu míi chiÕm kho¶ng 8% GDP n¨m 2005, trong khi ®ã møc th«ng lÖ quèc tÕ lµ 30-34% GDP. Bëi vËy, TTCK vÉn cha thùc sù trë thµnh kªnh huy ®éng vèn trung vµ dµi 19 h¹n cho ®Çu t ph¸t triÓn. Trong khi ®ã, khu vùc ho¹t ®éng cña doanh nghiÖp l¹i cha thùc sù hiÖu qu¶. Theo kÕt qu¶ ®iÒu tra vÒ nguån huy ®éng vèn hiÖn nay cña doanh nghiÖp, ®iÒu ®¸ng lu ý lµ trong tÊt c¶ sè doanh nghiÖp ®îc hái kh«ng cã doanh nghiÖp nµo huy ®éng vèn qua ph¸t hµnh tr¸i phiÕu vµ liªn quan víi níc ngoµi. 60,9% sè doanh nghiÖp ®îc hái hiÖn huy ®éng vèn cho s¶n xuÊt vµ kinh doanh chñ yÕu b»ng nguån vèn vay tõ ng©n hµng. Trong khi ®ã, sè doanh nghiÖp cã huy ®éng vèn b»ng ph¸t hµnh cæ phiÕu chiÕm 54,8% sè doanh nghiÖp ®îc ®iÒu tra, chñ yÕu lµ c¸c c«ng ty cæ phÇn Nhµ níc. Ngoµi ra, cã 38,3% sè doanh nghiÖp cã huy ®éng vèn qua vay tõ c«ng nh©n viªn, 38,3% sè doanh nghiÖp huy ®éng tõ c¸c nguån kh¸c nh mua b¸n chÞu, sö dông vèn cña ®èi t¸c… Sè doanh nghiÖp huy ®éng vèn qua nguån ng©n s¸ch Nhµ níc trong tæng sè doanh nghiÖp ®iÒu tra cã 62 doanh nghiÖp, chiÕm 25% vµ ®iÒu nµy chøng tá r»ng Nhµ níc vÉn lµ mét nguån tµi trî quan träng trong ho¹t ®éng cña c¸c doanh nghiÖp hiÖn nay. HiÖn t¹i, ®· ®Õn lóc ph¶i “b¸o ®éng ®á” víi thÞ trêng OTC ë ViÖt Nam. HiÖn cha cã bÊt cø sù kiÓm so¸t nµo ®èi víi viÖc ph¸t hµnh cæ phiÕu cña c¸c doanh nghiÖp cha niªm yÕt. ThËm chÝ, mét sè c«ng ty ®· tù ý chia nhá mÖnh gi¸ ®Ó thu hót nhµ ®Çu t. C¸c c«ng ty cæ phÇn ®¨ng ký ®¹i chóng lµ rÊt Ýt. B¶n th©n c¸c ng©n hµng vµ c¸c c«ng ty chøng kho¸n còng cha ®¨ng ký, trong khi, c«ng ty chøng kho¸n vµ c¸c ng©n hµng th¬ng m¹i cæ phÇn chÝnh lµ c¸c c«ng ty ®¹i chóng. ViÖc mua b¸n cæ phiÕu trªn thÞ trêng OTC chØ ®îc giao dÞch b»ng miÖng nªn tiÒm Èn nhiÒu rñi ro. Theo ®¸nh gi¸ cña c¸c nhµ ph©n tÝch thÞ trêng, thÞ trêng OTC cã søc ¶nh hëng rÊt lín ®Õn thÞ trêng niªm yÕt. Mét khi gi¸ cæ phiÕu trªn sµn OTC ®îc ®Èy lªn cao, sÏ kÝch thÝch gi¸ cæ phiÕu trªn sµn niªm yÕt chÝnh thøc. Sù t¸c ®éng qua l¹i gi÷a hai thÞ trêng nµy sÏ t¹o ra nh÷ng c¬n sèt “nãng”, t¹o “bong bang” cho thÞ trêng. Do vËy, nÕu Uû ban chøng kho¸n Nhµ níc kh«ng sím ®a ra mét quy ®Þnh cô thÓ cho thÞ trêng OTC, sÏ rÊt nguy hiÓm cho thÞ trêng chÝnh thøc. Doanh nghiÖp ViÖt Nam hiÖn nay vÉn phô thuéc vµo nguån vèn tù cã, vèn tµi trî tõ Nhµ níc, tÝn dông ng©n hµng… Kh¶ n¨ng huy ®éng vèn tõ chøng kho¸n chØ trë nªn s«i ®éng tõ hai n¨m qua, mµ sù s«i ®éng Êy l¹i Èn chøa nh÷ng ®iÒu kiÖn cha thËt bÒn v÷ng. Ngoµi ra, viÖc huy ®éng vèn trªn TTCK cßn cã nh÷ng h¹n chÕ nh: - Cæ phiÕu niªm yÕt trªn Trung t©m giao dÞch chøng kho¸n (TTGDCK) cã sè lîng vµ chÊt lîng rÊt h¹n chÕ: Sau h¬n 3 n¨m ho¹t ®éng, víi 22 c«ng ty ®îc niªm yÕt vµo thêi ®iÓm hiÖn t¹i, quy m« cña Trung t©m giao dÞch chøng kho¸n ViÖt Nam cßn qu¸ nhá so víi nhu cÇu vèn cña nÒn kinh tÕ. TÊt c¶ c¸c c«ng ty niªm yÕt ®Òu lµ c¸c c«ng ty quy m« nhá víi sè vèn kho¶ng vµi choc tû ®ång, cha ®ñ g©y ra søc hót ®èi víi c¸c nhµ ®Çu t. Cho ®Õn nay, cha cã doanh nghiÖp 20
- Xem thêm -

Tài liệu liên quan