Tài liệu Tích hợp kiến thức liên môn vào dạy văn bản nhật dụng môn ngữ văn lớp 8 cho học sinh trường thcs thị trấn thường xuân

MỤC LỤC Nội dung 1. 1.1. 1.2. 1.3. 1.4. 2. 2.1. 2.2. 2.3. 2.4. 3. 3.1. 3.2. Mở đầu Lí do chọn đề tài Mục đích nghiên cứu Đối tượng nghiên cứu Phương pháp nghiên cứu Nội dung sáng kiến kinh nghiệm Cơ sở lí luận của sáng kiến kinh nghiệm Thực trạng vấn đề trước khi áp dụng sáng kiến kinh nghiệm Giải pháp đã sử dụng để giải quyết vấn đề Hiệu quả của sáng kiến kinh nghiệm Kiến nghị Kết luận Kiến nghị Trang 3 3 4 4 4 4 4 5 6 20 21 21 22 1 DANH MỤC CHỮ CÁI VIẾT TẮT SKKN VB SGK THCS GDCD STT TB Sáng kiến kinh nghiệm Văn bản Sách giáo khoa Trung học cơ sở Giáo dục công dân Số thứ tự Trung bình 2 1. Mở đầu 1.1. Lí do chọn đề tài Học văn là học cách làm người, học cách giao tiếp, cách sử dụng ngôn ngữ trong cả nói và viết nhằm đem lại hiệu quả giao tiếp tốt nhất vì văn học có vai trò quan trọng trong đời sống và trong sự phát triển tư duy, tình cảm của con người. Mỗi tác phẩm văn học ngoài thể hiện những quan điểm, tư tưởng tình cảm của con người về cuộc sống xã hội qua lăng kính chủ quan của nhà văn thì nó còn có tính cập nhật những thông tin mang tính thời sự, gần gũi bức thiết trong đời sống xã hội. Tuy nhiên để học sinh thấu hiểu được giá trị từ những tác phẩm văn học cũng như tạo hứng thú học tập đối với học sinh là yếu tố, tâm huyết của mỗi người giáo viên. Học tốt môn Ngữ văn sẽ tác động tích cực tới các môn học khác và ngược lại các môn học khác cũng góp phần học tốt môn Ngữ văn. Điều đó đặt ra yêu cầu cần thay đổi và vận dụng phương pháp dạy học phù hợp với chương trình đổi mới đồng bộ về giáo dục THCS, trong đó phương pháp “Tích hợp liên môn trong giảng dạy” nhằm phối hợp các tri thức, kĩ năng của một số môn học vào trong bài dạy thật nhuần nhuyễn nhằm đạt tới mục tiêu chung của môn Ngữ Văn. Dạy học theo chủ đề tích hợp là một trong những nguyên tắc quan trọng trong dạy học nói chung và dạy học Ngữ văn nói riêng. Đây được coi là một quan niệm dạy học hiện đại, nhằm phát huy tính tích cực của học sinh, đồng thời nâng cao chất lượng giáo dục (tăng cường tính thực hành giảm lý thuyết, gắn học với hành, gắn kiến thức với thực tiễn hết sức phong phú, sinh động của cuộc sống). Dạy học tích hợp làm cho người học nhận thức được sự phát triển xã hội một cách liên tục, thống nhất, thấy được mối liên hệ hữu cơ giữa các lĩnh vực của đời sống xã hội, khắc phục được tính tản mạn rời rạc trong kiến thức. Dạy học tích hợp liên môn trong Ngữ văn là hình thức liên kết những kiến thức giao thoa với môn Ngữ văn như Lịch sử, Địa lí, Giáo dục công dân, Hóa học, Sinh học, Rèn luyện kĩ năng sống, giáo dục bảo vệ môi trường… Đặt biệt nhóm văn bản Nhật dụng trong chương trình ngữ văn THCS mang nội dung “gần gũi, bức thiết đối với cuộc sống trước mắt của con người và cộng đồng trong xã hội hiện đại”, hướng người học tới những vấn đề thời sự hằng ngày mà mỗi cá nhân, cộng đồng đều quan tâm như môi trường, dân số, sức khoẻ cộng đồng quyền trẻ em... Do đó những văn bản này giúp cho người dạy dễ dàng đạt được mục tiêu: tăng tính thực hành, giảm lý thuyết, gắn bài học với thực tiễn… Là một giáo viên giảng dạy môn Ngữ văn, tôi thấy tính ưu việt của phương pháp này hơn hẳn những phương pháp trước đây được vận dụng. Tính ưu việt của phương pháp thể hiện rõ qua thái độ, niềm say mê, kết quả tiếp nhận của học sinh trong từng bài học. Người học không chỉ được chiếm lĩnh kiến thức, có kĩ năng đọc-hiểu các kiểu văn bản nhật dụng mà còn có khả năng tạo lập văn bản, hiểu thêm nhiều kiến thức về cuộc sống qua các môn học. Với vấn đề đặt ra như trên, tôi mạnh dạn chọn đề tài: “TÍCH HỢP KIẾN THỨC LIÊN MÔN VÀO DẠY VĂN BẢN NHẬT DỤNG MÔN NGỮ VĂN LỚP 8 CHO HỌC SINH TRƯỜNG THCS THỊ TRẤN THƯỜNG XUÂN”, hy vọng sẽ góp phần cùng đồng nghiệp từng bước nâng dần chất lượng giờ học Ngữ Văn ở trường Trung học Cơ sở. 3 1.2. Mục đích nghiên cứu Phương pháp tích hợp kiến thức liên môn trong dạy học Ngữ văn nói chung, phần văn bản nhật dụng nói riêng sẽ mang lại một cách tiếp cận mới đa chiều, đa kênh để các em bước vào tìm hiểu văn bản một cách hiệu quả nhất. Bởi vì khi nói đến văn bản Nhật dụng trước hết là nói đến tính chất nội dung của văn bản. Đó là những bài viết có nội dung gần gũi, bức thiết đối với cuộc sống trước mắt của con người và cộng đồng xã hội hiện đại như: thiên nhiên, môi trường, năng lượng, dân số, quyền trẻ em, ma tuý... Bởi thế trong một văn bản Nhật dụng được tìm hiểu ta thấy sẽ có cả âm nhạc, hội họa, khoa học, sinh hoc, hóa học,….. Dạy học văn theo hướng tích hợp kiến thức liên môn còn giúp giáo viên chủ động hơn trong chuẩn bị thiết kế bài giảng; giúp học sinh có thói quen tìm hiểu, biết vận dụng tổng hợp kiến thức để giải quyết một vấn đề. Từ đó bồi dưỡng cho các em học sinh tinh thần tự học, sáng tạo, bồi dưỡng tư duy, bồi dưỡng tâm hồn… - Cách hướng dẫn này giúp cho đồng nghiệp:  Hiểu rõ hơn về cách học sinh học; tác động của phương pháp dạy học đến việc học của học sinh.  Nâng cao hiệu quả học tập của học sinh, chất lượng giảng dạy của giáo viên.  Cải tiến việc dạy học của giáo viên thông qua sự hợp tác có hệ thống với các giáo viên khác trong trường.  Phát triển năng lực chuyên môn của giáo viên, kĩ năng sư phạm và phát huy khả năng sáng tạo áp dụng các phương pháp dạy học tích cực của giáo viên.  Quan tâm và giúp đỡ những học sinh như trong ảnh. 1.3. Đối tượng nghiên cứu Trong khuôn khổ đề tài này, tôi nghiên cứu, tổng kết những biện pháp, cách thức khi vận dụng quan điểm dạy học theo hướng tích hợp văn bản Nhật dụng trong chương trình Ngữ văn lớp 8 trường thcs Thị trấn Thường Xuân, Thanh Hóa. 1.4. Phương pháp nghiên cứu - Phương pháp nghiên cứu xây dựng cơ sở lý thuyết - Phương pháp điều tra khảo sát thực tế, thu thập thông tin - Phương pháp thống kê sử lý số liệu 2. Nội dung sáng kiến kinh nghiệm 2.1. Cơ sở lí luận của sáng kiến kinh nghiệm 4 Tích hợp là hợp lại để thống nhất các mặt riêng lẻ thành một tổng thể, phối hợp tối ưu các hoạt động dạy học khác nhau, các kĩ năng phương pháp của môn học khác nhau, nhằm đáp ứng mục tiêu, mục đích cụ thể, hướng đến một nội dung bao hàm cao hơn, sâu hơn. Tích hợp liên môn là hình thức tìm tòi những nội dung giao thoa giữa các môn học với nhau, những khái niệm, tư tưởng chung giữa các môn học, tức là con đường tích hợp những nội dung từ một số môn học có liên hệ với nhau. Từ những năm 60 của thế kỉ XX, người ta đã đưa vào giáo dục ý tưởng tích hợp trong việc xây dựng chương trình dạy học. Văn bản Nhật dụng không phải là một khái niệm chỉ thể loại hay kiểu văn bản. Nói đến văn bản Nhật dụng trước hết là nói đến tính chất nội dung của văn bản. Đó là những bài viết có nội dung gần gũi, bức thiết đối với cuộc sống trước mắt của con người và cộng đồng xã hội hiện đại như: thiên nhiên, môi trường, năng lượng, dân số, quyền trẻ em, ma tuý... Văn bản Nhật dụng có thể dùng ở tất cả các thể loại cũng như các kiểu văn bản. Vai trò, tác dụng và ý nghĩa của tích hợp liên môn trong dạy và học: Dạy học vận dụng kiến thức liên môn giúp cho giờ học sẽ trở nên sinh động hơn, vì không chỉ có giáo viên là người trình bày mà học sinh cũng tham gia vào quá trình tiếp nhận kiến thức, từ đó phát huy tính tích cực của học sinh. Dạy học liên môn cũng góp phần phát triển tư duy liên hệ, liên tưởng ở học sinh, tạo cho học sinh một thói quen trong tư duy, lập luận tức là khi xem xét một vấn đề phải đặt chúng trong một hệ quy chiếu, từ đó mới có thể nhận thức vấn đề một cách thấu đáo. Trong những năm gần đây, công tác dạy và học ở trường THCS thị trấn đã được trang bị nhiều trang bị phục vụ công tác giảng dạy cũng như các kĩ thuật giảng dạy tiến bộ như: phương pháp bàn tay nặn bột, kỹ thuật khăn trải bàn… đó chính là điều kiện thuận lợi để áp dụng phương pháp tích hợp liên môn nhằm nâng cao hiệu quả giáo dục. 2.2. Thực trạng vấn đề trước khi áp dụng sáng kiến kinh nghiệm Thực trạng của việc dạy và học Ngữ văn nói chung và Văn bản Nhật dụng nói riêng trong trường Trung học cơ sở hiện còn những tồn tại là nội dung của nhiều bài giảng Ngữ văn chưa thực sự tạo được hứng thú học đối với học sinh, nhiều bài học còn mang nặng kiến thức lý thuyết. Bên cạnh đó, học sinh còn hiểu một cách rời rạc, hời hợt về kiến thức Ngữ văn, không nắm được mối liên hệ hữu cơ giữa các tri thức thuộc lĩnh vực đời sống xã hội, về kiến thức liên môn… Về phía người dạy, vì đây là kiểu tích hợp, chuyên đề dù đã triển khai nhưng để thực thi trên các tiết dạy thì chưa nhiều nên không phải giáo viên nào cũng dễ dàng tiếp cận, thấu hiểu khi áp dụng vào thực tiễn giảng dạy. Hơn nữa, kiểu dạy tích hợp liên môn này cần tỉ mỉ ngay từ khâu chuẩn bị bài nhưng không phải ai cũng làm được điều này một cách chu đáo. Soạn một bài theo cách tích hợp liên môn đòi hỏi người giáo viên cần có đủ điều kiện, năng lực, chuẩn bị kĩ càng, mất rất nhiều thời gian từ sự hiểu biết, chuẩn bị thiết bị dạy học, đồ dùng trực quan, thao tác máy chiếu cho quen... Rồi đến quá trình giảng dạy, thực hành ngoại khoá nhiều giáo viên phân vân, lúng 5 túng: Liệu có đủ thời gian để "tích hợp" hay không? Cách lấy tư liệu phục vụ bài giảng không phải dễ. Hơn nữa, đây lại là chuyên đề từ nghiên cứu đến thực hành là quá trình lâu dài không phải ngày một, ngày hai. Và điều quan trọng hơn nữa là hiệu quả của việc áp dụng kiến thức liên môn chưa thu được kết quả khả thi do những khó khăn nói trên. Vì vậy, giúp học sinh áp dụng chuyên đề, phương pháp dạy vào giải quyết tình huống thực tiễn thì không phải dễ dàng gì. Kiến thức tích hợp đa môn học lại rất khó, yêu cầu người dạy phải trau dồi, tìm hiểu, nghiên cứu bài học kĩ, thậm chí phải cố gắng " học" lại đồng nghiệp của mình các môn không thuộc chuyên môn như Toán, Tiếng Anh, Hoá, Lý...Bên cạnh đó, người dạy có thành thạo sử dụng các phương tiện hỗ trợ giảng dạy hay không lại là vấn đề vì dạy học kiểu tích hợp này đòi hỏi phương tiện kĩ thuật dạy học cao, tối thiểu là máy chiếu đa năng, không gian lớp học, và các phương tiện nghe, nhìn khác và hiện nay là công cụ giảng dạy bằng bảng tương tác Activboard với phần mềm thiết kế bài giảng ActivInspire, vì các phương tiện dạy học trên giúp cho người dạy thao tác nhanh, thông tin kết hợp, bài dạy vừa phong phú, vừa đảm bảo tiến độ thời gian 45 phút. Về phía Học sinh, các em vừa thực sự chưa hiểu rõ được tầm quan trọng của bộ môn vừa rất ngại học Ngữ văn, do đó chưa vận dụng hoặc cũng chưa hiểu rõ tầm quan trọng của việc vận dụng kiến thức liên môn vào môn học này. Trên thực tế, việc tạo lập văn bản còn thiếu vốn kiến thức cơ bản rất nhiều, chưa nói đến là kiến thức đa môn. Thực tế, quá trình vận dụng kiến thức liên môn trong việc học môn Ngữ văn đối với các em còn gặp rất nhiều khó khăn. Điều đó xuất phát từ nhiều lí do. Nguyên nhân là các em ngại đọc, vốn sống cũng như kiến thức văn hoá còn hạn hẹp nếu không nói là không có gì, tình trạng học lệch môn của học sinh cũng dẫn đến khó hiểu kiến thức môn học khác để áp dụng vào bộ môn. Vì vậy, giờ học bộ môn này thiếu sự sôi nổi, nhiệt tình say mê, mang lại hiệu quả chưa cao. Nếu các em cố áp dụng các kiến thức của nhiều môn mà không đúng cách lại vô tình biến giờ học Văn thành sự chắp vá vụn vặt, làm mờ đi chất văn vốn có chỉ vì lo trả lời kiến thức các môn khác mà quên đi mình đang học giờ Ngữ văn. Việc tích hợp liên môn là một phương pháp học rất tốt. Tuy ra đời hơn lâu năm nhưng phổ biến rộng rãi thì chưa cao, việc áp dụng còn hạn chế nên còn nhiều khó khăn. Trường chúng tôi tuy rất tích cực dạy thử nghiệm một số tiết ở các tổ chuyên môn và tổ chức cho học sinh ngoại khoá, làm bài nhưng về phía giáo viên cũng như học sinh, cách dạy này đang là thử thách lớn. 2.3. Các sáng kiến kinh nghiệm hoặc các giải pháp đã sử dụng để giải quyết vấn đề 2.3.1 Hướng dẫn học sinh nắm vững bản chất, yêu cầu của cách học tích hợp kiến thức liên môn trong nhóm bài: Văn bản Nhật dụng (Lớp 8). Để thực hiện tốt quá trình tiếp thu bài học có tích hợp kiến thức liên môn, giáo viên phải hướng dẫn các em nắm vững bản chất của cách học này: - Giúp các em hiểu vận dụng kiến thức liên môn trong bộ môn Ngữ văn nói chung và nhóm bài trên nói riêng là sự kết hợp nhiều môn trong một bài học Ngữ 6 văn, có nghĩa là trong tiết học Văn có cả kiến thức của Lịch sử, Địa lí, Giáo dục công dân, Công nghệ, thậm chí cả Toán, Lí, Hoá... - Học sinh sẽ được phát huy khả năng hiểu biết tuỳ năng lực, sở trường để làm sáng tỏ nội dung, kiến thức của môn Văn, và các kiểu bài nói trên. - Tuy vậy, cách thức vận dụng là quan trọng hơn vì nếu không khéo thì bài học sẽ bị chẻ nhỏ, hàn gắn vụn vặt, thiếu chất văn vốn có của môn học. Để giúp học sinh nắm được bản chất và yêu cầu của cách học tích hợp liên môn trong bộ môn Ngữ văn, ngoài các bài từ khối 6, 7 gắn với kiến thức lịch sử, học sinh có thể viết biểu cảm, hay miêu tả để ca ngợi, thể hiện tình yêu quê huơng đất nước mình. Chương trình SGK lớp 8 có rất nhiều bài học có thể sử dụng phương pháp dạy tích hợp liên môn nhưng nhóm Văn bản nhật dụng có thể sử dụng cách dạy học này một cách thiết thực hơn. Tiết 39 lớp 8 - Văn bản Nhật dụng: Thông tin về ngày trái đất năm 2000, các tiết khác trong cùng chùm bài Nhật dụng cũng có thể sử dụng như Bài toán dân số, Ôn dịch thuốc lá, khi tổ chức dạy học những tiết này, giáo viên cần giúp học sinh nắm vững kiến thức cơ bản, hiểu căn bản cách tích hợp nhiều môn trong một bài học đặc biệt là nhóm bài, kiểu bài Nhật dụng. 2.3.2. Hướng dẫn học sinh thực hiện cách tích hợp kiến thức liên môn trong tiết học Ngữ văn, trong nhóm bài Văn bản Nhật dụng (Lớp 8). - Hướng dẫn học sinh cách chuẩn bị bài: Chuẩn bị bài học tiết Ngữ văn có tích hợp các môn học đối với phân môn Văn, đặc biệt là nhóm văn bản Nhật dụng, ngoài cách thông thường như soạn theo câu hỏi Đọc- hiểu, các em còn cần tìm hiểu kĩ xem nội dung bài học cần đến những kiến thức của các môn học nào nữa, nếu chưa hiểu, cần trao đổi với giáo viên dạy các bộ môn trước khi soạn bài. Ở kiểu bài tích hợp liên môn này, các em còn phải chuẩn bị tư liệu khác như tranh ảnh, bài viết trước phục vụ cho tiết học. Như vậy, trong thời gian ngắn, các em phải làm nhiều việc hơn so với cách chuẩn bị bài trước đó, và yêu cầu trí nhớ về kiến thức của nhiều môn học. Hơn thế nữa, các em có thể chuẩn bị kiến thức bài học để vận dụng giải quyết tình huống thực tiễn ở phần Luyện tập. Ví dụ: Tiết 40- Lớp 8 - Tập I, VB Nhật dụng "Thông tin về ngày trái đất năm 2000", tiết 46 "Ôn dịch thuốc lá", hay tiết 50 - "Bài toán dân số", các em cần chuẩn bị kiến thức của các môn học đặc biệt là môn Hoá, Sinh, Địa lí khi phân tích nguyên nhân, tác hại của bao bì ni- lông, của ôn dịch thuốc lá. Và đặc biệt trong khi chuẩn bị bài Ngữ văn, môn Toán cũng rất cần thiết khi phân tích sự tăng trưởng của dân số ( tiết 50), hay các môn khác như GDCD trong khi kêu gọi mọi người tránh xa những ôn dịch như Thuốc lá ( tiết 46), Hoá học khi phân tích nêu tác hại của thuốc lá và cũng cần chuẩn bị nhóm tranh ảnh minh hoạ cho vấn đề đang đề cập đến trong bài học, chuẩn bị kiến thức kiểu bài thuyết minh, nghị luận để giải quyết tình huống thực tiễn bằng bài luận mục đích là nêu tác hại của bao bì ni lông, của sự gia tăng dân số hay những tệ nạn, ôn dịch... từ đó, có hướng giải quyết, khắc phục, áp dụng giải quyết thực tiễn. - Hướng dẫn học sinh cách tiếp thu bài: Thay đổi cách kiểm tra bài cũ, vào bài mới: Muốn thực hiện tốt việc này, mỗi giáo viên cần nghiên cứu thật kĩ SGK, chuẩn bị kiến thức kĩ năng và các tài 7 liệu hay những đồ dùng trực quan có liên quan. Vì vậy, khi giới thiệu bài học, thao tác không nên lặp lại như Kiểm tra bài cũ của tiết trước mà cần đưa thông tin có kèm theo tranh ảnh liên quan để các em có thể cảm nhận, suy nghĩ để vận dụng vào bài mới một cách thoải mái, hấp dẫn, tránh căng thẳng cho học sinh. Ví dụ như để giới thiệu bài “Thông tin về Ngày Trái Đất năm 2000”, tôi cho học sinh xem đoạn clip nghệ thuật về tiết mục nghệ thuật múa bóng đạt giải trong cuộc thi Asia Got Talen 2015 về chủ đề bảo vệ Trái Đất; bài “Ôn dịch thuốc lá” tôi cho học sinh xem đoạn clip Phóng sự đặc biệt về tác hại của thuốc lá, kênh truyền hình Nhân dân; bài “Bài toán dân số”, tôi cho học sinh xem một đoạn clip sự ra tăng dân số.Từ đoạn phim xem, giáo viên khơi gợi để học sinh cảm nhận nội dung, từ đó vào bài mới. Cách làm này vừa tăng tính hấp dẫn của bài, đồng thời học sinh cũng nhận thấy sự gần gũi giữa văn bản Nhật dụng và cuộc sống. Đưa câu hỏi tích hợp kiến thức liên môn vào phần Đọc- hiểu chú thích: Lần lựơt giúp các em nắm vững kiển thức ngay ở phần đọc, tìm hiểu chú thích, ngoài các câu hỏi SGK, người dạy cũng cần đưa ngay những câu hỏi tích hợp để học sinh làm quen với cách dạy - học mới này: Ví dụ: Trong phần chú thích trang 106, tiết 39 - bài “Thông tin về ngày trái đất năm 2000”, và trang 121, tiết 45 - bài “Ôn dịch thuốc lá”, giáo viên nên sử dụng câu hỏi để giúp học sinh giải thích đúng các từ khó liên quan đến môn Hoá học như chất Ca-đi mi, hay Đi- ô- xin, Pla-xtic... chất Hắc ín, Ni- cô -tin hay kiến thức môn Sinh học cho chú thích 2: Niêm mạc, 3: Nang phổi, 5: Vi khuẩn...(Ở tiết 46) phần Đọc - hiểu văn bản tương đối đầy đủ về kiến thức cơ bản nhưng nếu muốn tích hợp liên môn, người dạy cần đưa thêm một số câu hỏi và chuẩn bị khá nhiều hình ảnh minh hoạ, đồ dùng trực quan sinh động giúp cho bài học đỡ khô cứng. Nhóm câu hỏi chung cho phần này có dạng đơn giản như: "Các chú thích 2, 3, 5 trang 121(SGK), muốn hiểu được cần vận dụng môn học nào?" hay " Ca - đi – mi” là chất gì? Nó có hại hay lợi cho sức khoẻ? Em hiểu được nhờ kiến thức môn học nào?... 2.3.3 Hướng dẫn học sinh đọc - hiểu văn bản, luyện tập môn Ngữ văn (Nhóm Văn bản Nhật dụng) có vận dụng kiến thức liên môn: Thao tác của giáo viên phải hoàn toàn chủ động, sáng tạo, đúng cách từ khâu kết hợp giảng giải, vận dụng liên môn học, nhận xét, bình luận và kết hợp với đồ dùng trực quan như tranh ảnh, tư liệu... Làm thế nào để giúp các em tiếp thu một cách chủ động kiến thức chính của bài học bằng nhiều kiến thức từ những môn học khác, phối hợp các bộ môn với nhau trong một bài học Ngữ văn với mục đích làm rõ hơn kiến thức môn chính và còn hiểu biết nhiều môn học khác là việc làm thiết thực. Chúng ta cần sử dụng hệ thống câu hỏi trong phần Đọc - hiểu văn bản với những nội dung cần thiết tích hợp liên môn nhưng phải chia nhỏ, gợi ý cho học sinh, và nhất định phải có sự hỗ trợ của nhiều môn học khác làm sinh động, rõ ràng bài học. Ví dụ: Khi dạy bài “ THÔNG TIN VỀ NGÀY TRÁI ĐẤT NĂM 2000”, tôi sử dụng hệ thống câu hỏi như sau: 8 Lựa chọn kiến thức tích hợp trong tiết học * Tiết 40: văn bản Thông tin về ngày trái đất năm 2000 - Hỏi: Chất Platic là gì? Chất này khi lẫn vào môi trường đất nó sẽ như thế nào và tạo ra tác hại gì? - Hỏi: Ni lông khi lẫn vào môi trường nước, còn nguy hại như thế nào? Vì sao? - Hỏi: Khi đốt túi ni lông sẽ tạo ra chất Đi – ô - xin, chất này làm ảnh hưởng đến sức khoẻ con người như thế nào? Em biết tới chất này ở giai đoạn lịch sử nào ở nước ta? Em hiểu kiến thức này nhờ các bộ môn nào? - Hỏi: Vì sao, chất thải ni lông lại làm cho đất không thể tơi xốp? Tình trạng đó sẽ ảnh hưởng đến môi trường cây cối như thế nào? Kiến thức bộ môn nào em đang vận dụng để hiểu điều đó? - Hỏi: Nhìn các bức tranh trên màn hình, em có suy nghĩ gì về môi trường hiện nay? - Hỏi: Hãy viết bài luận thuyết phục mọi người hành động vì Môi Trường - ngôi nhà xanh của chúng ta. Làm rõ nội dung Văn bản Nguyên nhân, tác hại ni lông với môi - Hoá, Sinh,trường đất, nước, sinh hoạt và đời Địa sống, sức khoẻ con người. Môn học Hóa học, Lịch sử Địa sinh học lý, - Mỹ thuật, Âm nhạc. - Địa lí, Sinh học, Hoá học, GDCD Luyện tập Ví dụ: Khi dạy bài “ Ôn dịch thuốc lá”, tôi sử dụng hệ thống câu hỏi như sau: Lựa chọn kiến thức tích hợp trong tiết học * Tiết 46: văn bản Ôn dịch thuốc lá - Hỏi: Em hiểu chất Ca-đi mi, hay Đi- ô- xin, Pla-xtic... chất Hắc ín, Ni- cô -tin ; Niêm mạc, Nang phổi, Vi khuẩn là gì? - Hỏi: Tác giả so sánh thuốc lá với đại dịch nào ? So sánh như thế có tác dụng gì ? Em hiểu gì về dịch hạch và căn bệnh AIDS? - Hỏi: Vậy , khói thuốc lá đã đem lại những nguy hiểm gì cho cơ thể người hút? - Hỏi: ? Em có suy nghĩ gì từ những hình ảnh trên về việc hút thuốc lá của học sinh hiện nay? - Hỏi: Hút thuốc sẽ ảnh hưởng như thế nào về kinh tế? Môn học Làm rõ nội dung Văn bản - Hóa học,Nguyên nhân, tác Sinh học hại của thuốc lá đến sức khỏe, kinh tế và - Sinh, GDCD đạo đức con người - Sinh học, Hóa học - GDCD - Toán học, Địa lí - GDCD 9 - Hỏi: ? Nếu trong gia đình em có một người là bố (anh, ông…) nghiện thuốc , em sẽ làm gì? - Mỹ thuật - Hỏi: Vẽ tranh tuyên truyền về tác hại của thuốc thuốc lá - Luyện tập Ví dụ: Khi dạy bài “ Bài toán dân số”, tôi sử dụng hệ thống câu hỏi như sau: Lựa chọn kiến thức tích hợp trong tiết học Môn học Làm rõ nội dung Văn bản * Tiết 46: văn bản Bài toán dân số - GDCD, địa lí Sự ra tăng dân số và - Hỏi: Em hiểu dân số và kế hoạch hóa gia hậu quả của nó đến đình là gì? sức kinh tế, văn - Toán - Hỏi: Dân số tăng theo cấp số nhân có nghĩa hóa, giáo dục và sự là gì? - Địa lí, sinhphát triển đất nước. - Hỏi: Em có nhận xét gì về tỉ lệ sinh của phụ học nữ ở Châu Á và Châu Phi ? - Hỏi: Em hiểu gì về thực trạng kinh tế của - Địa lí các nước đó? Từ đó rút ra kết luận quan hệ giữa sự phát triển dân số và sự phát triển kinh tế? - Toán học, - Hỏi: Nhận xét biểu đồ gia tăng dân số Việt Địa lí Nam? Hậu quả của việc gia tăng dân số quá nhanh là gì? - GDCD - Hỏi: Chúng ta đã thực hiện những biện pháp hạn chế sự gia tăng dân số ntn? - Hỏi: Ở gia đình em có mấy con? Những gia Luyện tập đình xung quanh khu vực em sống có còn - Mỹ thuật sinh con thứ ba nữa không? - Hỏi: Vẽ tranh tuyên truyền về kế hoạch hóa gia đình Từ hệ thống câu hỏi (có sử dụng kiến thức liên môn) minh hoạ một số nội dung văn bản Nhật dụng, học sinh nhận thức được một số vấn đề cập nhật quan trọng trong đời sống xã hội, từ đó các em có ý thức khắc phục, giải quyết tình huống thực tiễn như ngay trong gia đình, trường học hay trong địa bàn sinh sống của mình. Trong một tiết học minh họa cho dự án “Dạy học tích hợp liên môn”vào tiết 40 - chương trình Ngữ văn lớp 8, tập I - bài “Thông tin về ngày trái đất năm 2000”, có thể nói, về phía học sinh đã lĩnh hội được nhiều kết quả từ việc tiếp thu kiến thức bài học nhờ có sự kết hợp nhiều môn học khác. Giáo viên khéo léo, gợi mở những thông tin cơ bản của bài học, biến giờ Ngữ văn thành giờ học thực tế 10 đúng yêu cầu của một văn bản Nhật dụng trước một vấn đề đang bức xúc trong toàn xã hội - Môi trường ô nhiễm bởi bao bì ni lông, khi hướng dẫn học sinh tiếp thu bài, giáo viên lần lượt giúp học sinh từ việc tìm hiểu chung văn bản đến tìm hiểu chi tiết, nội dung chính của mỗi văn bản sẽ được vận dụng linh hoạt kiến thức của nhiều môn học. Phần luyện tập học sinh có cơ hội vận dụng kiến thức đã học để giải quyết vấn đề thực tiễn. 2.3.4. Tổ chức thực hiện Là tiến trình thực thi bản kế hoạch phối hợp hữu cơ hoạt động của giáo viên và học sinh theo một cơ cấu sư phạm hợp lí, khoa học, trong đó giáo viên giữ vai trò, chức năng tổ chức, hướng dẫn, định hướng chứ không phải truyền thụ áp đặt một chiều. Học sinh được đặt vào vị trí trung tâm của quá trình tiếp nhận, đóng vai trò chủ thể cảm thụ, nhận thức thẩm mĩ, trực tiếp tiến hành hoạt động tiếp cận, khám phá, chiếm lĩnh bài văn, chuyển tác phẩm của nhà văn vào trong tư duy, cảm xúc của mình, biến tác phẩm thành thế giới tinh thần, tình cảm của riêng mình để tự nhận thức, tự giáo dục và phát triển theo mục đích, định hướng giáo dục của giáo viên. Tổ chức hoạt động đọc hiểu văn bản trên lớp, giáo viên phải chú trọng mối quan hệ giữa học sinh và văn bản (nội dung dạy học), phải coi đây là mối quan hệ cơ bản, quan trọng nhất trong cơ chế giờ học. Muốn vậy, giáo viên phải từ bỏ vai trò, chức năng truyền thống là truyền đạt kiến thức có sẵn cho học sinh, còn học sinh không thể duy trì thói quen nghe giảng, ghi chép, học thuộc, rồi “làm văn” theo lối tái hiện, sao chép, làm thui chột dần năng lực tư duy trên văn bản, khả năng tự đọc, tự tìm tòi, xử lí thông tin, tổ chức các kiến thức một cách sáng tạo. Như vậy, trong quá trình tổ chức cho học sinh khai thác nội dung của bài học, giáo viên đã vận dụng và hướng dẫn học sinh áp dụng phương pháp tích hợp một cách linh hoạt, đa dạng ở nhiều góc độ, nhiều khía cạnh và nhiều phạm vi: phạm vi hẹp - “ Nội bộ môn học”, phạm vi rộng - “ Tích hợp liên môn”. Giáo án minh họa cho bài dạy tích hợp: Tiết 40: THÔNG TIN VỀ NGÀY TRÁI ĐẤT NĂM 2000 I. MỤC TIÊU 1 Kiến thức Từ nội dung bài học, các em nắm được: - Ý nghĩa to lớn của việc bảo vệ môi trường. Từ đó có những suy nghĩ và hành đông tích cực về vấn đề xử lí rác thải sinh hoạt. - Thấy được tính thuyết phục trong cách thuyết minh về tác hại của việc sử dụng bao bì nilông tự mình và vận động mọi người hạn chế sử dụng bao bì ni lông cũng như tính hợp lí của những kiến nghị mà tác giả đề xuất trong văn bản. 2 Kỹ năng: - Kỹ năng thu thập thông tin SGK, quan sát và trình bày một vấn đề. - Kỹ năng ra quyết định khi vận dụng kiến thức vào thực tế. - Kỹ năng lắng nghe và hoạt động nhóm. - Kỹ năng khai thác tranh, khai thác thông tin. - Kỹ năng vận dụng kiến thức liên môn để giải quyết các vấn đề về môi trường. Đặc biệt là rác thải bao bì ni lông. 11 - Kỹ năng liên kết các kiến thức giữa các phân môn. 3 Thái độ: Qua tiết học: - Giáo dục học sinh bảo vệ môi trường. - Giúp học sinh thêm yêu thiên nhiên và có ý thức bảo vệ thiên nhiên. - Có những suy nghĩ tích cực về các vấn đề tương tự như vấn đề xử lí rác thải sinh hoạt, một vấn đề khó giải quyết trong nhiệm vụ bảo vệ môi trường. - Yêu thích môn Ngữ văn cũng như các môn khoa học khác như: Giáo dục công dân, Toán học, Hóa học, Vật lý, Sinh học, Âm nhac, Mỹ thuật. II. CHUẨN BỊ ĐỒ DÙNG DẠY HỌC 1. Giáo viên - Thiết bị dạy học: Máy chiếu + máy tính, phiếu học tập. - Học liệu: + Kiến thức về tin học để soạn bài giảng trình chiếu Powerpoint. + Kiến thức Giáo dục công dân nhằm giúp học sinh có ý thức bảo vệ môi trường, ủng hộ các biện pháp bảo vệ môi trường, phê phán đấu tranh với các hành vi vi phạm Luật bảo vệ môi trường. Yêu thiên nhiên, tích cực bảo vệ thiên nhiên. + Kiến thức Âm nhạc với lời bài hát “Ngôi nhà của chúng ta” sẽ tuyên truyền mọi người cùng nhau bảo vệ màu xanh trái đất với mặt trời, biển, dòng sông, cánh rừng xanh. + Kiến thức Hóa học giúp học sinh nhận biết và giải thích được một số từ khó: Phân hủy, Plaxtic, điôxin,… + Kiến thức Sinh học giúp học sinh giải thích một số thuật ngữ: Tuyến nội tiết, dị tật bẩm sinh,....Học sinh hiểu một số hiện tượng bao bì ni lông lẫn vào đất cản trở sự phát triển của thực vật, của rễ cây, ngăn ngừa sự trao đổi chất và sự hút nước và muối khoáng của rễ cây. + Kiến thức Mĩ thuật giúp học sinh Học sinh vẽ tranh đề tài cuộc sống quanh em, chủ đề giữ gìn vệ sinh môi trường bảo vệ môi trường sống và tuyên truyền về việc hạn chế sử dụng bao bì ni lông. + Kiến thức Địa lí giáo dục học sinh cần trồng nhiều cây xanh để cải thiện bầu không khí xung quanh. 2. Học sinh: - Sách giáo khoa, đọc và soạn bài - Sưu tầm tranh, ảnh tư liệu…. III. TỔ CHỨC CÁC HOẠT ĐỘNG TRÊN LỚP 1. Kiểm tra bài cũ: ? Em hãy nêu ý nghĩa nội dung và giá trị nghệ thuật của văn bản “Hai cây phong” của Ai-ma-top? 2. Bài mới: Giới thiệu bài: Cho học sinh nghe bài hát “Ngôi nhà chung của chúng ta” và giới thiệu vào nội dung bài học (tích hợp Âm nhạc) HOẠT ĐỘNG CỦA GV VÀ HS Hoạt động 1: Đọc - Tìm hiểu chung: NỘI DUNG I. Đọc - Tìm hiểu chung: 12 1. Đọc: GV hướng dẫn học sinh đọc: Yêu cầu đọc rõ ràng, mạch lạc chú ý đến các thuật ngữ chuyên môn cần phát âm 2. Tìm hiểu chung: chính xác. a. Hoàn cảnh ra đời của văn bản: ? Căn cứ vào phần đầu của văn bản, em - Ngày 22/4/2000 nhân lần đầu tiên hãy cho biết hoàn cảnh ra đời của văn Việt Nam tham gia Ngày Trái Đất. bản? b. Thuật ngữ khoa học: Tích hợp kiến thức Địa lí, Hóa học - Phân hủy. GV cho học sinh giải nghĩa từ khó. Chú ý chú thích(1) Phân hủy là hiện tượng - Pla-xtic – chất dẻo. hóa học phân chia thành những chất khác - Ca-đi-mi. - Đi-ô-xin. nhau không còn mang tính chất của chất - Tuyến nội tiết. ban đầu. Chú thích (2) Pla-xtíc –chất dẻo: còn gọi - Miễn dịch. chung là nhựa –là những vật liệu tổng hợp gồm các phân tử gọi là pô-li-me. Túi nilông chủ yếu được sản xuất từ hạt pô-li-êti-len(PE), Pô-li-prô-pi-len (pp) và nhựa tái chế. Nó có đặc tính là không thể tự phân hủy (không biến đi đâu được). Không giống như chất thải sinh hoạt giấy và thực vật .Chất dẻo này có thể tồn tại từ 20 đến trên 5000 năm. ? Em hãy cho biết Thông tin về Ngày Trái Đất năm 2000 thuộc kiểu văn bản nào? c. Kiểu văn bản: Nhật dụng. ? Nhắc lại văn bản nhật dụng là gì? - Văn bản nhật dụng: Nêu những vấn đề thời sự diễn ra trong cuộc sống hàng ngày, mang ý nghĩa thiết thực đối với nhân loại. d. Thể loại: Nghị luận có sử dụng ? Thể loại? yếu tố thuyết minh. ? Đoạn trích có thể chia bố cục ra làm mấy e. Bố cục: Ba phần, hợp lí chặt chẽ. phần? + Gồm ba phần. - Phần 1: Từ đầu… Từng khu vực: Sơ lược nguồn gốc và nguyên nhân sự ra đời của Ngày Trái Đất. - Phần 2:Tiếp theo …..môi trường: Tác hại và biện pháp hạn chế sử dụng bao ni lông. - Phần 3: Còn lại: Lời kêu gọi động viên mọi người tích cực tham gia bảo vệ môi trường. 13 Hoạt động 2: Đọc - Tìm hiểu văn bản: ? Ở phần đầu sự kiện nào được thông báo? Do ai khởi xướng? Và khởi xướng từ bao giờ? + Ngày 22 – 4 hàng năm được gọi là Ngày Trái Đất. - Do một tổ chức bảo vệ môi trường của Mĩ khởi xướng năm 1970. - Từ đó đến nay có 141 nước trên thế giới tham gia. - Năm 2000 là năm đầu tiên Việt Nam tham gia Ngày Trái Đất. ? Năm 2000 là năm đầu tiên Việt Nam tham gia Ngày Trái Đất bằng hành động cụ thể cụ thể nào? + Bằng hành động cụ thể: Một ngày không dùng bao bì ni lông. II. Đọc - Tìm hiểu văn bản: 1. Nguyên nhân cơ bản dẫn đến hạn chế và không dùng bao bì nilông. GV cho học sinh xem tranh ảnh về việc sử dụng bao bì nilông. ? Bằng sự hiểu biết kết hợp với các hình ảnh trên, em hãy cho biết bao bì nilông có tác dụng gì? + Rẻ, tiện dụng, nhẹ,… à Liệu bao bì nilông có ích chăng? và Tại sao Việt Nam lại lấy chủ đề “Một ngày không dùng bao bì nilông” nói riêng và thế giới nói chung lại nan giải trước bài toán xử lí bao bì nilông – rác thải sinh hoạt thì chúng ta đi vào tìm hiểu đặc tính của nó. Tích hợp môn Hóa học, Sinh học, Địa lí 14 ? Đặc tính cơ bản của bao bì nilông là gì? ? Chất Platic là gì? Chất này khi lẫn vào môi trường đất nó sẽ như thế nào và tạo ra tác hại gì? GV chiếu thông tin, phát phiếu học tập và cho học sinh thảo luận nhóm (5 phút) Nhóm 1: Bao bì nilông gây nên những tác hại nào? Nhóm 2: Theo em, hiện nay chúng ta có những biện pháp nào để xử lí bao bì nilông? Nhóm 3: Bài viết đã đưa ra cách giải quyết tối ưu nào cho việc xử lí bao bì nilông? Các nhóm trình bày nhóm và nhận xét chéo, GV tổng hợp ghi bảng. + Môi trường: Ÿ Cản trở quá trình sinh trưởng của các loài thực vật. Ÿ Cản trở sự phát triển của cỏ dẫn đến hiện tượng xói mòn. Ÿ Tắc nghẽn các đường nước thải, làm tăng khả năng ngập lụt ở các đô thị vào mùa mưa. Ÿ Làm chết các sinh vật khi chúng nuốt phải. Ở Mê-hi-cô người ta đã xác nhận một trong những nguyên nhânlàm cho cá ở hồ nước chết nhiều là do rác thải nilông và nhựa ném xuống hồ quá nhiều. Tại vườn thú quốc gia Côbe ở Ấn Độ 90 con hưu đã chết do ăn phải đồ hộp nhựa. Ÿ Hằng năm có 100.000 con chim, con thú biển chết do nuốt phải túi ni lông. + Sức khỏe của con người: Ÿ Muỗi phát sinh à lây truyền dịch bệnh. Ÿ Đựng thực phẩm: P Tác hại cho não. P Nguyên nhân gây ung thư phổi. Ÿ Khi đốt: P Ngộ độc, gây ngất, khó thở, nôn ra máu. P Ảnh hưởng đến các nội tiết tố. P Giảm khả năng miễn dịch. - Tính không phân hủy của platic à Tác hại: + Môi trường: Ÿ Cản trở quá trình sinh trưởng của các loài thực vật. Ÿ Cản trở sự phát triển của cỏ à hiện tượng xói mòn. Ÿ Tắc nghẽn các đường nước thải, làm tăng khả năng ngập lụt ở các đô thị vào mùa mưa. Ÿ Làm chết các sinh vật khi chúng nuốt phải. + Sức khỏe của con người: Ÿ Muỗi phát sinh à lây truyền dịch bệnh. Ÿ Đựng thực phẩm: P Tác hại cho não. P Nguyên nhân gây ung thư phổi. Ÿ Khi đốt: P Ngộ độc, gây ngất, khó thở, nôn ra máu. P Ảnh hưởng đến các nội tiết tố. 15 P Gây rối lọan chức năng. P Gây ung thư. P Dị tật bẩm sinh cho trẻ sơ sinh. + Ngoài ra bản thân túi nilông qua sử dụng đã là rác thải. Song cái đặc biệt của loại rác thải này lại thường được dùngđể gói đựng các loại rác thải. Rác đựng trong những túi nilông buộc kín sẽ khó phân hủy, sinh ra các chất NH3, CH4, H2S là những chất gây độc hại. Ngoài ra, vứt bỏ bừa bãi túi nilông à mất mỹ quan. GV tổng kết lại bằng tranh và chốt vấn đề P P P P Giảm khả năng miễn dịch. Gây rối lọan chức năng. Gây ung thư. Dị tật bẩm sinh cho trẻ sơ sinh. Tích hợp kiến thức Giáo dục công dân Gv Chiếu hình ảnh nhằm giáo dục học sinh bỏ rác đúng nơi quy định. 16 Nhóm 2 trình bày nhóm 2 nhận xét – Học sinh chất vấn – GV nhận xét ghi bảng. - Chôn lấp: Túi nilông chủ yếu được sản xuất từ hạt PE(Pô-li-e-ti-len), PP(Pô-liprô-pli-en) và nhựa tái chế, các loại nilông, nhựa có một đặc điểm là không tự phân hủytức không biến đi đâu được không giống như chất thải, giấy, thực vật (cuống rau, vỏ các loại quả, bã chè,…) chất dẻo không thể bị côn trùng các mầm sống khác phân hủy, nó có thể tồn tại từ 20 đến 500 năm. Mỗi năm có đến hơn 400.000 tấn Po-li-ti-len được chôn lấp tại miền bác nước Mỹ. Nếu không phải chôn các loại rác này sẽ có biết bao đất để canh tác? - Đốt: Phương pháp đốt rác thải ở Việt Nam chưa được phổ biến. Tuy nhiên, việc đốt rác thải nhựa, nilông lại có thể làm phát sinh các hiện tượng cực kì nguy hiểm. Do phải đốt rác ở nhiệt độ cao, các chất dẻo có thể tác dụng với các chất xúc tác ôxit kim loại vốn có sẵn trong rác giải phóng khí Pô-li-clo-bi-phe-nin có khả năng chuyển hóa thành đi-ô-xin. Khi chất thải pla-xtic bị đốt các khí độc thảy ra chứa thành phần cácbon có thể làm thủng tầng Ôzon, khói do đốt nilông có thể: ngộ độc, gây ngất, khó thở, nôn ra máu; ảnh hưởng đến các nội tiết tố; giảm khả năng miễn dịch; gây rối lọan chức năng; gây ung thư; dị tật bẩm sinh cho trẻ sơ sinh. - Tái chế: Việc tái chế gặp phải khó khăn: + Những người thu gom rác thường không hào hứng với bao bì nilông vì chúng quá nhẹ, bẩn, giá thành thấp. + Giá thành (chi phí) cho việc tái chế quá 17 đắt, thường gấp 20 lần giá thành sản xuất một bao bì mới. + Các công-tơ-nơ đựng bao bì nilông cũ để tái chế rất dễ bị ô nhiễm. Nếu sơ ý để một bao bì nilông cũ còn sót vài cuống rau đi tái chế là có thể hủy bỏ cả công-tơ-nơ đó. è Các giải pháp đều không khả thi. Chúng ta đã đi vào tìm hiểu tác dụng và tác hại của bao bì nilông. Vậy em hãy nêu quan điểm của mình về bao bì nilông? à Bao bì nilông lợi bất cập hạià Hại nhiều hơn lợi, tổn thất, mất mát nhiều hơn nhiều lần so với lợi. Chúng ta phải làm gì để hạn chế việc bao bì nilông thải ra môi trường xin mời nhóm 3. Nhóm 3 trình bày, GV nhận xét ghi bảng. Hạn chế việc dùng bao bì nilông bằng cách: - Thay đổi thói quen sử dụng bao bì nilông (giặt phơi khô dùng lại). - Không sử dụng bao bì nilông khi không cần thiết. - Sử dụng chất liệu khác thay cho túi đựng bằng nilông. - Tìm giải pháp hạn chế tác hại của bao bì nilông. Biện pháp - Hạn chế tối đa dùng bao ni lông - Sử dụng các túi đựng không phải bằng ni lông. - Thông báo tác hại của sử dụng bao ni lông cho mọi người. 2. Kiến nghị về việc bảo vệ môi trường Trái Đất ? Phần cuối văn bản, người viết đã kiến - Bảo vệ trái đất khỏi nguy cơ ô nhiễm. nghị gì? - Nhiệm vụ to lớn của chúng ta là bảo vệ - Hành động cụ thể “một ngày 18 trái đất khỏi nguy cơ ô nhiễm, là nhiệm vụ to lớn, thường xuyên, lâu dài. - Hành động cụ thể của chúng ta “một ngày không dùng bao bì ni lông” ? Thế giới đã có lời kêu gọi như thế nào? ? Tại sao nhiệm vụ chung được nêu trước, hành động cụ thể nêu sau? - Nhấn mạnh việc bảo vệ môi trường trái đất là nhiệm vụ to lớn, thường xuyên, lâu dài. - Còn việc hạn chế dùng bao bì ni lông là công việc trước mắt. ? Nếu thay từ “hãy” bằng từ “phải” thì nội dung có thay đổi gì không? - “Hãy”: vừa mang tính thuyết phục, vừa mang tính mệnh lệnh, động viên, kêu gọi à chia sẻ, đồng cảm moi người. “Phải”: có tính mệnh lệnh à mang tính bắt buộc đối với người tiếp nhận. Hoạt động 3: Tổng kết: ? Tác giả đã dùng phương pháp nào để làm sáng tỏ tác hại và lợi ích của việc giảm bớt chất thải nilông? không dùng bao bì ni lông”. III. Tổng kết: 1. Ý nghĩa văn bản: Nhận thức về tác dụng của một hành động nhỏ, có tính khả thi trong việc bảo vệ môi trường trái đất. 2. Nghệ thuật: - Văn bản giải thích rất đơn giản, ? Nêu tác dụng của cách thuyết minh này? sáng tỏ tác hại của việc dùng bao bì - Vừa mang tính khoa học, vừa mang tính ni lông, và lợi ích việc giảm bớt thực tiễn, sáng rõ, ngắn gọn, nên dễ hiểu, chất thải ni lông. dễ nhớ. - Ngôn ngữ diễn đạt sáng rõ, chính xác, thuyết phục. IV. Luyện tập Hoạt động 4: Luyện tập Tích hợp Mĩ thuật, Địa lí, Sinh học, Hóa học, Giáo dục công dân GV cho học sinh vẽ tranh và viết bài luận thuyết phục mọi người hành động vì Môi Trường - ngôi nhà xanh của chúng ta (chia lớp làm 3 nhóm) IV. DẶN DÒ, HƯỚNG DẪN HỌC Ở NHÀ - Học bài và nắm vững nội dung của bài - Tập viết đoạn văn ngắn với lời kêu gọi hãy hãy bảo vệ mội trường 2.4. Hiệu quả của sáng kiến kinh nghiệm đối với hoạt động giáo dục, với bản thân, với đồng nghiệp và nhà trường 19 Sau khi sử dụng phương pháp tích hợp liên môn vào những văn bản Nhật dụng ở Ngữ văn 8, tôi nhận thấy đã đạt được những hiệu quả tích cực: Về không khí học tập và các mối quan hệ trong lớp/nhóm: xây dựng môi trường học tập thân thiện, mang tính kích thích, tạo cơ hội để học sinh giao tiếp, thể hiện quan điểm, giá trị, mơ ước, chia sẻ kinh nghiệm, tìm hiểu bài học chủ động hơn thông qua việc áp dụng kiến thức liên môn.. và cuối cùng sẽ đạt được hiệu quả tích cực, chủ động chiếm lĩnh tri thức trong hoạt động học tập. Ngoài ra, giáo viên còn phối hợp các hoạt động giải trí nhẹ nhàng như ô chữ, đóng vai, diễn kịch ... trong quá trình giảng dạy để tạo không khí sinh động cho lớp. Sự phù hợp với mức độ phát triển của học sinh: Dành thời gian xây dựng hệ thống câu hỏi yêu cầu học sinh động não, huy động kiến thức của liên môn để giải quyết tình huống hoặc câu hỏi giáo viên đưa ra. Giáo viên tạo điều kiện trao đổi với học sinh về nhiệm vụ học tập qua việc hướng dẫn các em trước yêu cầu của câu hỏi tình huống. Dựa vào nắm vững khả năng của học sinh để có yêu cầu cụ thể, khác nhau theo từng nhóm nhằm phát huy thế mạnh từng em đồng thời, đó cũng là cách khuyến khích học sinh tích cực chủ động hơn trong giờ học. Ví như khi dạy văn bản “Thông tin về Ngày Trái Đất năm 2000”, để các em thuyết trình nhóm về tác hại của bao bì ni lông bằng sơ đồ tư duy, các thành viên trong nhóm học tập phân chia nhiệm vụ cụ thể để hoàn thành yêu cầu giáo viên đưa ra. Trong nhóm, tùy năng lực của từng cá nhân để có nhiệm vụ khác nhau. Học sinh vẽ đẹp phụ trách vẽ sơ đồ, có em khả năng nói tốt phụ trách phần thuyết trình sản phẩm...Như thế sẽ phát huy sức mạnh nhóm, cũng là khuyến khích học sinh học tập. Sự gần gũi với thực tế: qua việc học sinh tự liên hệ bản thân và rút ra bài học cho mình qua các văn bản nhật dụng. Giáo viên giáo dục kĩ năng sống cho các em trong quá trình giảng dạy và vận dụng sử dụng các công cụ dạy học hấp dẫn (trình chiếu, video, tranh ảnh,…) để “đưa” học sinh lại gần đời sống thực tế. Phạm vi tự do sáng tạo: Trong khuôn khổ một số nhiệm vụ nhất định, học sinh được tự do xác định quá trình thực hiện để vẽ sơ đồ tư duy, vẽ tranh minh họa, làm các sản phẩm sáng tạo như thiết kế trang phục thời trang.... Và sau khi học sinh trình bày sản phẩm của nhóm mình, giáo viên sẽ nhận xét khen thưởng những sản phẩm đảm bảo đủ nội dung, rõ ràng, đẹp và sáng tạo. Ví như giảng dạy tiết 39 “ Thông tin về Ngày Trái Đất năm 2000”, giáo viên ngoài việc cho học sinh làm sơ đồ tư duy còn có thể để các em thiết kế “thời trang tái chế” từ bao bì ni lông, hoặc làm túi đựng đồ từ vật dụng thân thiện với môi trường. Kết quả chất lượng bộ môn: Sau khi áp dụng đề tài, tôi tiến hành thống kê kết quả học tập bộ môn trong năm học 2017 - 2018 và so sánh kết quả của lớp có áp dụng đề tài và lớp không áp dụng, kết quả thu được như sau: Lớp có áp dụng đề tài: STT LỚP TS HS Giỏi 1 8A 26 24 2 8B 38 8 Lớp không áp dụng đề tài: STT LỚP TS HS Giỏi Khá 2 12 Khá TB 0 18 TB Yếu 0 0 Yếu Kém 0 0 Kém 20