Tài liệu Tích hợp giáo dục môi trường, dân số và sức khỏe sinh sản vị thành niêntrong dạy học sinh học 11 ở trường thpt chuyên võ nguyên giáp

CHUYÊN ĐỀ DẠY HỌC “TÍCH HỢP GIÁO DỤC MÔI TRƯỜNG, DÂN SỐ VÀ SỨC KHỎE SINH SẢN VỊ THÀNH NIÊNTRONG DẠY HỌC SINH HỌC 11 Ở TRƯỜNG THPT CHUYÊN VÕ NGUYÊN GIÁP” I. Vấn đề dạy học của chuyên đề: Sức khoẻ sinh sản vị thành niên (SKSSVTN) là những nội dung nói chung của sức khỏe sinh sản (SKSS) nhưng được ứng dụng phù hợp cho lứa tuổi vị thành niên (VTN). Tuổi VTN là một thời kỳ phát triển đặc biệt quan trọng của đời người bởi vì đây là giai đoạn để cho một đứa trẻ phát triển đầy đủ và trở thành một người trưởng thành. Giai đoạn này được thể hiện bằng sự phát triển nhanh chóng khác thường về cả thể chất lẫn trí tuệ, tâm sinh lí, quan hệ xã hội và tinh thần. Các em học sinh trung học đang ở độ tuổi VTN có nhiều bỡ ngỡ trước sự thay đổi của bản thân khi bước vào tuổi dậy thì và có nhiều tò mò, thắc mắc về vấn đề giới tính nhưng lại không được giải đáp thỏa đáng. Mặt khác, hiện nay sự phát triển nhanh chóng các mặt của đời sống xã hội, sự phát triển một cách ồ ạt các hệ thống thông tin truyền thông như internet, điện thoại di động,…đã làm ảnh hưởng đến những quan điểm, nhận thức về quan hệ tình dục, tình yêu, hôn nhân ở thanh thiếu niên. Nhiều thanh thiếu niên bắt đầu quan hệ tình dục trong khi chưa hiểu biết đúng đắn về sức khỏe sinh sản. Sự thiếu hiểu biết này có thể dẫn đến những hậu quả trầm trọng: Mang thai ngoài ý muốn dẫn đến nạo phá thai ở độ tuổi vị thành niên, sinh con và nuôi con khi độ tuổi còn quá trẻ, làm dở dang việc học tập, mắc các bệnh lây truyền qua đường tình dục ảnh hưởng lớn đến sức khỏe và đời sống tinh thần sau này. Cung cấp thông tin về giới tính, giáo dục sức khỏe sinh sản cho VTN là việc làm cần thiết nhưng đến nay vẫn còn một số người cho là vấn đề tế nhị, không nên đem ra rao giảng, bên cạnh đó, ở nhà trường, công tác giáo dục giới tính vẫn còn bỏ ngõ, rất hiếm có giáo viên nào chuyên trách về vấn đề này. Ở gia đình, một số phụ huynh còn rất e dè hoặc thiếu quan tâm đến việc giáo dục giới tính, sức khỏe sinh sản cho con em mình, một số khác có quan tâm nhưng không đủ trình độ kiến thức để giải đáp hết các thắc mắc của con em mình về vấn đề này. Trước những hậu quả nghiêm trọng từ sự thiếu hiểu biết về giới tính và sức khỏe sinh sản của các em ở độ tuổi VTN trong đó có học sinh trung học phổ thông cho thấy các em cần được giúp đỡ để có những nhận thức đúng đắn và hành vi lành mạnh, an toàn, tránh những hậu quả không mong muốn xảy ra. Bên cạnh vấn đề nói trên, ngày nay con người cũng đang gánh chịu nhiều hậu quả do chính mình gây ra. Sự bùng nổ dân số đã đem lại nhiều hậu quả đáng lo ngại như đói nghèo, dịch bệnh, ô nhiễm môi trường, khan hiếm tài nguyên, trì tệ về kinh tế, suy giảm chất lượng cuộc sống,… Với vai trò là những người trực tiếp trong độ tuổi sinh sản, là tương lai của đất nước, lực lượng thanh niên cần nhận thức rõ vai trò của mình trong các vấn đề trên. Nhiệm vụ hàng đầu của thanh niên là phải học tập, nâng cao hiểu biết của bản thân về thực trạng bùng nổ dân số, ô nhiễm môi trường và những hậu quả to lớn của nó trên quy mô toàn thế giới nói chung và Việt Nam nói riêng, từ đó có nhận thức và hành động đúng đắn góp phần giải quyết vấn đề này. Một trong những biện pháp nâng cao ý thức, thái độ hành vi ứng xử đúng đắn với môi trường là giáo dục dân số và môi trường cho thế hệ trẻ ngay từ lúc các em còn ngồi trên ghế nhà trường, ở mọi cấp học, lớp học. Giáo dục dân số và môi trường là một quá trình nhằm phát triển ở người học sự hiểu biết và quan tâm trước những vấn đề cấp thiết của cuộc sống. Nhưng một vấn đề đặt ra là ở trường phổ thông hiện nay vẫn chưa có bộ môn giáo dục dân số và môi trường riêng mà chỉ có thể giáo dục cho học sinh thông qua việc tích hợp nội dung đó vào các môn học có liên quan. Với những lí do trên chúng tôi xin đưa ra chuyên đề dạy học: “TÍCH HỢP GIÁO DỤC MÔI TRƯỜNG, DÂN SỐ VÀ SỨC KHỎE SINH SẢN VỊ THÀNH NIÊNTRONG DẠY HỌC SINH HỌC 11 Ở TRƯỜNG THPT CHUYÊN VÕ NGUYÊN GIÁP” Trong chuyên đề dạy học này, ngoài việc tìm hiểu, thu nhận các kiến thức có trong các bài học Sinh hoc lớp 11, các em học sinh còn được cung cấp, tìm hiểu các thông tin có liên quan đến đến vấn đề môi trường, dân số, giới tính, sức khỏe sinh sản vị thành niên. Học sinh được tham gia các tiết dạy học dự án trên lớp và nhiều hoạt động ngoại khóa như tập huấn, diễn đàn, sinh hoạt câu lạc bộ. Chúng tôi hi vọng sẽ đóng góp được phần nào vào việc nâng cao nhận thức và hành động đúng đắn của học sinh và rất mong dự án sẽ được áp dụng rộng rãi cho tất cả các lớp, các cấp học trong nhà trường. II. Nội dung chuyên đề và thời lượng thực hiện. TIẾT 1 2 NỘ DUNG CÔNG VIỆC PHƯƠNG PHÁP I. Lựa chọn chủ đề dự án II. Lập kế hoạch thực hiện dự án III. Tổ chức cho HS báo cáo kết quả lập kế hoạch IV. Hướng dẫn một số kĩ năng thực hiện dự án và công bố thời gian hoàn thiện. Nghiên cứu tài liệu, SGK, hoạt động nhóm. I. Cơ chế điều hòa quá trình sinh tinh và sinh trứng 1. Cơ chế điều hòa sinh tinh - Nghiên cứu tài liệu SGK, mạng internet, tài liệu khác. NGƯỜI THỰC HIỆN GV, HS (cá nhân, nhóm) SẢN PHẨM THỜI LƯỢN G Bảng phân công nhiệm vụ và kế hoạch thực hiện dự án của nhóm. 3 ngày - Cá nhân - Bài trình bày 5 ngày - Nhóm về cơ chế điều hòa quá trình sinh tinh, sinh - Cơ chế tác động của các hoocmôn đến quá trình sinh tinh. - Ví dụ về sự ảnh hưởng của các hoocmôn đó. 2. Cơ chế điều hòa sinh trứng. - Cơ chế tác động các loại hoocmôn đến quá trình sinh trứng - Ví dụ về sự ảnh hưởng của các hoocmôn đó. II. Ảnh hưởng của thần kinh và môi trường sống đến quá trình sinh tinh và sinh trứng. 1. Ảnh hưởng của thần kinh. 2. Ảnh hưởng của môi trường sống. III. Các biện pháp sinh đẻ có kế hoạch. 1. Khái niệm, ý nghĩa của việc sinh đẻ có kế hoạch. 2. Tìm hiểu cơ sở khoa học của các biện pháp tránh thai. - Hoạt động nhóm. Phương pháp nghiên cứu tài liệu, điều tra. trứng. - Báo cáo về sự ảnh hưởng của yếu tố thần kinh và môi trường sống đến quá trình sinh trưởng, sinh sản của con người và vật nuôi. Nhóm 3 4 IV. Giáo dục giới tính và sức Phương pháp Nhóm khỏe sinh sản vị thành niên nghiên cứu tài ở trường THPT Chuyên Võ liệu, điều tra và - Báo cáo về hậu quả của sự bùng nổ dân số. - Bài tường trình về cơ sở khoa học ý nghĩa và cơ chế tác động của các biện pháp tránh thai. 5 ngày - Báo cáo về hậu quả của sự thiếu kiến thức về GDGT & SKSS ở tuổi vị thành niên. - Báo cáo về các tệ nạn xã hội, các bệnh lây lan qua đường tình dục. - Tìm hiểu thực 10 trạng nhận thức ngày của học sinh Nguyên Giáp. tổ chức, tham gia 1. Cơ sở lí luận của công tác các hoạt động GDGT & SKSS cho học ngoại khóa. sinh THPT. - Khái niệm về giáo dục giới tính, trẻ vị thành niên. - Ý nghĩa của công tác GDGT & SKSS cho học sinh THPT. 2. Thực trạng nhận thức và nhu cầu của học sinh trường THPT Chuyên Võ Nguyên Giáp về vấn đề GDGT & SKSS vị thành niên. 3. Đề xuất biện pháp nhằm nâng cao hiệu quả của việc GDGT & SKSS cho học sinh. trong trường về vấn đề GDGT & SKSS vị thành niên. - Đề xuất các biện pháp để nâng cao nhận thức của học sinh về vấn đề giới tính và sức khỏe sinh sản vị thành niên. - Các video hình ảnh về hoạt động ngoại khóa. III. Chuẩn kiến thức, kĩ năng, thái độ và những phẩm chất, năng lực HS có thể hình thành và phát triển trong dạy học chuyên đề. 1. Kiến thức: - Cơ chế điều hòa quá trình sinh tinh và sinh trứng. + Tích hợp Công nghệ 10 - Bài 26, bài 27: Sử dụng các chế phẩm sinh học chứa hoocmôn hay hoocmôn nhân tạo để điều khển sinh sản vật nuôi theo ý muốn. - Ảnh hưởng của thần kinh và môi trường sống đến quá trình sinh tinh và sinh trứng. + Tích hợp Công nghệ 10 - Bài 28, bài 34: Điều chỉnh chế độ dinh dưỡng, tạo môi trường sống thích hợp cho vật nuôi để giúp vật nuôi sinh trưởng, sinh sản tốt nhất. - Hậu quả của việc bùng nổ dân số đến đời sống, kinh tế và xã hội, ảnh hưởng đến môi trường, tài nguyên thiên nhiên. + Tích hợp Giáo dục công dân 10 – Bài 13: Công dân với cộng đồng về nội dung vai trò của cộng đồng đối với cuộc sống của con người và trách nhiệm của công dân đối với cộng đồng. - Cơ sở khoa học, ý nghĩa của các biện pháp kế hoạch hóa gia đình. + Tích hợp Giáo dục công dân 10 - Bài 15: Sự bùng nổ dân số và trách nhiệm của công dân trong việc hạn chế bùng nổ dân số. Ô nhiễm môi trường và trách nhiệm của công dân trong việc bảo vệ môi trường. + Tích hợp Giáo dục công dân 11 - Bài 11, 12: Chính sách dân số và giải quyết việc làm, tình hình tài nguyên môi trường, mục tiêu, phương hướng cơ bản của chính sách bảo vệ tài nguyên và môi trường. + Tích hợp Ngữ văn 11 - Bài thơ Thương vợ của Trần Tế Xương: Hình ảnh tần tảo, lam lũ của người vợ, người mẹ trong cảnh đông con. + Tích hợp Ngữ văn 12 - Tác phẩm Chiếc thuyền ngoài xa của Nguyễn Minh Châu về cuộc sống gia đình khó khăn, không hạnh phúc do đông con, nghèo của. + Tích hợp văn học - Thái độ đối với các quan niệm: “Trời sinh voi, sinh cỏ”; “Đông con hơn nhiều của”; “Trọng nam khinh nữ”. - Cơ sở lí luận của công tác GDGT & SKSS cho học sinh THPT. + Tích hợp kiến thức môn Giáo dục công dân 10 - bài 12 về nội dung: Công dân với tình yêu, hôn nhân và gia đình, một số diều nên tránh trong tình yêu của nam nữ thanh niên như yêu đương quá sớm, có quan hệ tình dục trước hôn nhân, chế độ hôn nhân ở nước ta hiện nay. - Hậu quả của sự thiếu hiểu biết các kiến thức về GDGT & SKSS vị thành niên của học sinh THPT. - Hiểu biết về các tệ nạn xã hội, các bệnh lây lan qua đường tình dục. + Tích hợp Giáo dục công dân 10 – Bài 13: Công dân với cộng đồng về nội dung vai trò của cộng đồng đối với cuộc sống của con người và trách nhiệm của công dân đối với cộng đồng. + Tích hợp Giáo dục công dân 10 - Bài 15: Những bệnh hiểm nghèo và trách nhiệm của công dân trong việc ngăn ngừa, đẩy lùi các dịch bệnh hiểm nghèo. - Thực trạng nhận thức và nhu cầu của học sinh trong nhà trường về vấn đề GDGT & SKSS vị thành niên ở trường THPT Chuyên Võ Nguyên Giáp. - Nguyên nhân của sự thiếu kiến thức về GDGT & SKSS của học sinh THPT + Tích hợp Giáo dục công dân 10 – Bài 12: Công dân với tình yêu, hôn nhân và gia đình về nội dung chức năng của gia đình, các mối quan hệ gia đình và trách nhiệm của các thành viên. + Tích hợp Giáo dục công dân 10 – Bài 13: Công dân với cộng đồng về nội dung vai trò của cộng đồng đối với cuộc sống của con người và trách nhiệm của công dân đối với cộng đồng. + Tích hợp Giáo dục công dân 10 – Bài 16: Tự hoàn thiện bản thân về nội dung thế nào là nhận thức về bản thân, tự hoàn thiện bản thân, vì sao phải tự hoàn thiện bản thân và tự hoàn thiện bản thân như thế nào. - Tầm quan trọng của việc chăm sóc sức khỏe sinh sản vị thành niên trong trường học. - Đề xuất biện pháp nhằm nâng cao hiệu quả của việc giáo dục môi trường, dân số sức khỏe sinh sản vị thành niên trong nhà trường. + Tích hợp Giáo dục công dân 10 - Bài 10: Các quan niệm về đạo đức. + Tích hợp Giáo dục công dân 10 - Bài 12: Một số điều nên tránh trong tình yêu của nam nữ thanh niên, chức năng của gia đình, các mối quan hệ gia đình và trách nhiệm của các thành viên. + Tích hợp Giáo dục công dân 10 – Bài 13: Công dân với cộng đồng về nội dung vai trò của cộng đồng đối với cuộc sống của con người và trách nhiệm của công dân đối với cộng đồng. + Tích hợp Giáo dục công dân 10 – Bài 16: Tự hoàn thiện bản thân về nội dung thế nào là nhận thức về bản thân, tự hoàn thiện bản thân, vì sao phải tự hoàn thiện bản thân và tự hoàn thiện bản thân như thế nào. 2. Kĩ năng: - Rèn luyện các kĩ năng tư duy: Quan sát, phân tích, tổng hợp, khái quát hoá... - Rèn luyện kĩ năng tìm kiếm, xử lí thông tin, giải quyết tình huống, kĩ năng trình bày vấn đề, kĩ năng bảo vệ môi trường... - Rèn luyện kĩ năng xử lý, trình bày mạch lạc một vấn đề, biết cách giải quyết các tình huống trong học tập và những tình huống thực tiễn, có khả năng kêu gọi và lan tỏa ảnh hưởng của mình đến mọi người về các vấn đề mà các em đã nhận thức được. - Có kĩ năng chăm sóc sức khỏe sinh sản cho bản thân, kĩ năng ứng xử trong các mối quan hệ, phòng tránh, đẩy lùi các tệ nạn xã hội, biết bảo vệ bản thân trước các căn bệnh lây lan qua đường tình dục. - Kĩ năng tuyên truyền, vận động kế hoạch hóa gia đình, hạn chế sự bùng nổ dân số, hạn chế ô nhiễm tài nguyên đất, nước và tránh lãng phí tài nguyên. - Có kĩ năng vận dụng các kiến thức trong bài học vào thực tế đời sống, chăn nuôi, sản xuất. 3. Thái độ: - Có thái độ đúng đắn trong việc tiếp thu các kiến thức về giới tính, sức khỏe sinh sản, dân số. - Có thái độ đúng đắn, ứng xử đúng mực trong các mối quan hệ tình bạn, tình yêu. - Có ý thức tuyên truyền cho cuộc vận động kế hoạch hóa gia đình. - Ý thức được trách nhiệm của bản thân trong việc quản lí và sử dụng hiệu quả tài nguyên, bảo vệ môi trường sống. - Đồng tình, ủng hộ những việc làm tốt giữ gìn, bảo vệ tài nguyên thiên nhiên, bảo vệ môi trường và lên án những hành vi hủy hoại tài nguyên. - Yêu thích bộ môn Sinh học. 4. Các năng lực hướng tới của chủ đề: 4.1. Năng lực tự học: - HS xác định được mục tiêu học tâ âp chủ đề là: + Nắm được cơ chế điều hòa quá trình sinh tinh và sinh trứng. + Trình bày được ảnh hưởng của thần kinh và môi trường sống đến quá trình sinh tinh và sinh trứng. + Vận dụng các kiến thức về sinh sản của động vật vào thực tế đời sống, sản xuất chăn nuôi. + Nắm được cơ sở lí luận của công tác GDGT & SKSS cho học sinh THPT. + Nhận thức được thực trạng nhu cầu GDGT & SKSS của học sinh tại trường THPT Chuyên Võ Nguyên Giáp. + Tìm hiểu về các tệ nạn xã hội, các bệnh xã hội. + Tìm hiểu về thực trạng bùng nổ dân số, ô nhiễm môi trường, cạn kiệt tài nguyên thiên nhiên và ý thức trách nhiệm của bản thân đối với các vấn đề trên. + Tìm hiểu cơ sở khoa học và ý nghĩa của các biện pháp kế hoạch hóa gia đình + Nhận thức được tầm quan trọng của việc chăm sóc sức khỏe sinh sản vị thành niên trong trường học. + Vận dụng được các kiến thức về sinh sản ở động vật và chăm sóc sức khỏe vị thành niên để có biện pháp phù hợp nhằm chăm sóc bản thân. + Tìm hiểu các kiến thức liên quan để tham gia các hoạt động ngoại khóa thường niên về chăm sóc sức khỏe sinh sản vị thành niên tại trường THPT Chuyên Võ Nguyên Giáp. + Tham gia tuyên truyền, tư vấn về các biện pháp chăm sóc sức khỏe sinh sản cho các bạn học sinh trong và ngoài trường. - Học sinh lập và thực hiện được kế hoạch học tập chủ đề. 4.2. Năng lực giải quyết vấn đề - Phát hiện được việc nhận thức về vấn đề giới tính và chăm sóc sức khỏe sinh sản vị thành niên của các học sinh trong nhà trường còn nhiều hạn chế. - Đề xuất biện pháp và tổ chức các hoạt động ngoại khóa nhằm nâng cao nhận thức của học sinh về vấn đề chăm sóc sức khỏe sinh sản vị thành niên. - Học sinh nhận thức được trách nhiệm của bản thân đối với việc phòng tránh, đẩy lùi các tệ nạn xã hội, các bệnh hiểm nghèo, bệnh lây lan qua đường tình dục. - Nhận thức được nguyên nhân, hậu quả của sự bùng nổ dân số và trách nhiệm của bản thân việc hạn chế các hậu quả trên. - Nhận thức được tình hình tài nguyên, môi trường, sự ô nhiễm môi trường hiện nay và trách nhiệm của mỗi cá nhân đối với việc bảo vệ môi trường sống. 4.3. Năng lực tư duy sáng tạo - HS đă ât ra được nhiều câu hỏi về chủ đề học tâ âp: + Ảnh hưởng của các hoocmôn đến quá trình sinh tinh, sinh trứng? + Giải thích tại sao sự điều hòa tạo tinh trùng và tạo trứng được điều hòa theo cơ chế liên hệ ngược? + Khi nào thì cơ chế liên hệ ngược trong sự điều hòa sinh tinh và sinh trứng không còn tác dụng? + Cho biết các yếu tố thần kinh và môi trường sống ảnh hưởng đến quá trình sinh sản của con người và động vật như thế nào? + Hiểu biết của em về cuộc vận động sinh đẻ có kế hoạch ở người? + Hậu quả của việc không thực hiện sinh đẻ có kế hoạch? + Dựa vào sơ đồ điều hòa sinh tinh và sinh trứng để tránh thụ thai có thể có các biện pháp nào? + Cơ sở khoa học của các biện pháp tránh thai? + Vì sao cần giáo dục dân số và giáo dục sức khỏe sinh sản cho vị thành niên? + Nhận thức của em về các tệ nạn xã hội, các bệnh lây lan qua đường tình dục? + Hậu quả của việc quan hệ tình dục và nạo phá thai ở tuổi vị thành niên? + Đề xuất ý kiến về các biện pháp GDGT & SKSS vị thành niên cho học sinh THPT? - Các kĩ năng tư duy: + Nhận thức được thực trạng và sức ép của việc bùng nổ dân số lên đời sống, kinh tế, xã hội trong giai đoạn hiện nay. + Phân tích được tình hình tài nguyên, môi trường, sự ô nhiễm môi trường, cạn kiệt tài nguyên. + Nắm được thực trạng nhận thức về vấn đề giới tính và sức khỏe sinh sản vị thành niên của học sinh ở trường THPT Chuyên Võ Nguyên Giáp. + Thực trạng về hoạt động GDGT & SKSS vị thành niên ở trường. 4.4. Năng lực tự quản lý - Quản lí bản thân: Nhâ n thức được các tình huống tác đô ng đến quá trình học tập của bản thân . â â + Thời gian: Lập thời gian biểu cá nhân (nhóm) dành cho chủ đề. + Kinh phí: Có tốn nhiều tiền không. - Xác định đúng quyền và nghĩa vụ học tâ âp chủ đề. + Bình đẳng về quyền lợi và nghĩa vụ để hoàn thành chủ đề. - Quản lí nhóm: Lắng nghe và phản hồi tích cực, tạo hứng khởi học tâ âp. + Hợp tác tích cực để hoàn thành chủ đề. 4.5. Năng lực giao tiếp - Năng lực đặt câu hỏi điều tra. - Năng lực giao tiếp giữa các học sinh trong nhóm, các bạn học sinh trong và ngoài trường, với giáo viên, với tư vấn viên. 4.6. Năng lực hợp tác - Làm viê âc cùng nhau, chia sẻ kinh nghiê m. â - Làm việc với giáo viên hướng dẫn, với tư vấn viên trong quá trình thực hiện chủ đề. 4.7. Năng lực sử dụng CNTT và truyền thông (ICT) + Sử dụng internet tìm kiếm thông tin liên quan. + Trình bày báo cáo nghiên cứu bằng công nghệ thông tin. + Sử dụng các phần mềm liên quan. + Sử dụng máy quay, thiết bị. 4.8. Năng lực sử dụng ngôn ngữ - NL sử dụng Tiếng Viê ât: + Sử dụng các thuật ngữ chuyên ngành. + Sử dụng văn phong khoa học để viết báo cáo nghiên cứu. + Sử dụng ngôn ngữ đối thoại, thảo luận, giải thích, thuyết trình. 4.9. Các năng lực chuyên biệt (đặc thù của môn Sinh học) a. Quan sát: + Quan sát tranh hình liên quan đến chủ đề (Sơ đồ cơ chế điều hòa quá trình sinh tinh, sinh trứng, hình ảnh minh họa về các biện pháp tránh thai). + Quan sát tổ chức hoạt động nhóm về giáo dục chăm sóc sức khỏe sinh sản trong giờ học. + Quan sát các hoạt động tư vấn, tuyên truyền, ngoại khóa về chăm sóc sức khỏe sinh sản cho học sinh. b. Tìm mối liên hệ: + Mối quan hệ giữa các quá trình sinh lí trong cơ thể với quá trình sinh tinh, sinh trứng. + Mối quan hệ giữa các yếu tố môi trường sống với quá trình sinh tinh, sinh trứng. c.Tính toán: + Xử lý số liệu điều tra. d. Đưa ra các tiên đoán: + Tác dụng của việc tích hợp giáo dục chăm sóc sức khỏe sinh sản trong dạy học sinh học đối với học sinh. + Hiệu quả của các biện pháp tư vấn, tuyên truyền, hoạt động ngoại khóa đến việc nâng cao sức khỏe sinh sản của vị thành niên. + Ảnh hưởng của các tệ nạn, bệnh xã hội đối với sức khỏe sinh sản vị thành niên. + Hậu quả của việc quan hệ tình dục và nạo phá thai. e. Hình thành giả thuyết khoa học: + Việc tích hợp giáo dục chăm sóc sức khỏe sinh sản trong dạy học sinh học sẽ nâng cao chất lượng sức khỏe nói chung và sức khỏe sinh sản nói riêng cho học sinh trong nhà trường. g.Thiết kế phiếu điều tra: Thiết kế phiếu điều tra để thăm dò ý kiến thu thập và xử lí kết quả phiếu điều tra, giải thích kết quả điều tra và rút ra các kết luận. IV. Bảng mô tả 4 mức yêu cầu (nhận biết, thông hiểu, vận dụng, vận dụng cao) của các loại câu hỏi/ bài tập kiểm tra, đánh giá trong quá trình dạy chuyên đề. Nô ôi dung I. Cơ chế điều hòa quá trình sinh tinh và sinh trứng NHẬN BIẾT 1. Cơ I.1.1. Nêu chế điều được tên, hòa sinh nơi sản sinh tinh các hoocmon ảnh hưởng đến quá trình sinh tinh. MỨC ĐỘ NHẬN THỨC THÔNG VẬN DỤNG HIỂU THẤP I.1.2. Trình I.1.3. Giải bày vai trò thích cơ chế của từng loại điều hòa quá hoocmon đến trình sinh quá trình sinh tinh. I.1.4. Giải tinh. thích vai trò của liên hệ ngược trong điều hòa tiết testosteron và hoạt động của vùng dưới đồi. VẬN DỤNG CAO I.1.5. Giải thích tại sao sự điều hòa tạo tinh trùng được thực hiện theo cơ chế liên hệ ngược? I.1.6. Dự đoán khi nào thì cơ chế liên hệ ngược trong sự điều hòa sinh tinh không còn tác dụng. I.1.7. Dự đoán sự rối loạn sản xuất hoocmon FSH, LH và testosteron có ảnh hưởng đến quá trình sinh tinh hay không? Các KN/NL hướng tới trong chủ đề - KN tìm kiếm mối quan hệ giữa các loại hoocmon với quá trình sinh tinh. - KN vẽ sơ đồ minh họa. - Năng lực tự học, giải quyết vấn đề, sử dụng ngôn ngữ, tri thức về sinh học. 2. Cơ chế điều hòa sinh trứng. I.2.1. Nêu được tên, nơi sản sinh các hoocmon ảnh hưởng đến quá trình phát triển, chín và rụng của trứng. I.2.2. Trình bày vai trò của từng loại hoocmon đến quá trình sinh trứng. I.2.3. Giải thích cơ chế điều hòa quá trình sinh trứng. I.2.4. Giải thích vai trò của liên hệ ngược trong điều hòa tiết ơstrogen, progesteron và hoạt động của vùng dưới đồi. - Giải thích tại sao trứng chín và rụng theo chu kì. - Giải thích tại sao hàng ngày phụ nữ uống viên thuốc tránh thai có thể tránh được mang thai. I.2.5. Giải thích tại sao sự điều hòa sinh trứng được thực hiện theo cơ chế liên hệ ngược? I.2.6. Dự đoán khi nào thì cơ chế liên hệ ngược trong sự điều hòa sinh trứng không còn tác dụng. I.2.7. Dự đoán sự rối loạn sản xuất hoocmon FSH, LH, ơstrogen và progesteron có ảnh hưởng đến quá trình sinh trứng hay không? - Dựa vào sơ đồ điều hòa sinh trứng để tránh thai thì có thể có các biện pháp nào, cơ sở khoa học là gì. - Trong sản xuất làm thế nào để kích thích trứng chín và rụng ở - KN giải quyết các vấn đề thực tiễn. - KN tìm kiếm mối quan hệ giữa các loại hoocmon với quá trình sinh tinh. - KN vẽ sơ đồ minh họa. - Năng lực tự học, giải quyết vấn đề, sử dụng ngôn ngữ, tri thức về sinh học. II. Ảnh 1. Ảnh hưởng hưởng của thần của thần kinh kinh. và môi trường sống đến quá trình sinh tinh và sinh trứng. 2. Ảnh hưởng của môi trường sống. II.1.1. Chỉ ra được các yếu tố thần kinh ảnh hưởng của thần kinh đến quá trình sinh tinh và sinh trứng. II.2.1. Kể tên các yếu tố môi trường có thể ảnh hưởng đến quá trình sinh tinh và sinh trứng. II.1.2. Trình bày được sự ảnh hưởng của thần kinh đến quá trình sinh tinh và sinh trứng. II.2.2. Trình bày sự ảnh hưởng của các yếu tố môi trường ảnh hưởng đến sinh sản. II.2.3. Minh họa sự ảnh hưởng của các yếu tố môi trường đến quá trình sinh tinh và sinh trứng. III. Các biện pháp kế hoạch hóa gia đình. III.1.1. Nêu được khái niệm, ý nghĩa của việc sinh đẻ có kế hoạch. III.1.2. Trình bày được các hậu quả của việc không thực hiện kế hoạch hóa gia đình. III.1.3. Em hiểu gì về cuộc vận động sinh đẻ có kế hoạch. II.1.4. Hậu quả của việc không thực hiện sinh đẻ có kế hoạch. 1. Khái niệm, ý nghĩa của việc sinh đẻ có kế hoạch. II.1.3. Minh họa sự ảnh hưởng của các yếu tố thần kinh đến quá trình sinh tinh và sinh trứng. II.1.4. Đề xuất biện pháp tác động lên hệ thần kinh để chi phối đến quá trình sinh sản. KN phân tích tổng hợp. KN dự đoán, tiên đoán. KN giải quyết các vấn đề thực tiễn. II.2.4. Rút ra kết luận về mối quan hệ giữa các yếu tố môi trường với quá trình sinh sản. II.2.5. Đề xuất các biện pháp kĩ thuật trong chăn nuôi để giúp vật nuôi sinh trưởng và sinh sản tốt. KN quan sát thông qua các sơ đồ, mô hình... Kỹ năng phân tích tổng hợp. KN dự đoán, tiên đoán. KN giải quyết các vấn đề thực tiễn. III.1.5. Ảnh - KN thuyết hưởng của trình, thu thập việc sinh con tư liệu. theo muốn -KN vận dụng đến tỷ lệ giới kiến thức để tính ở nước ta giải thích các hiện nay. hiện tượng III.1.6. Rút ra thực tế liên hậu quả của quan. việc mang thai ngoài muốn đối với lứa tuổi vị thành niên. 2.Tìm hiểu cơ sở khoa học của các biện pháp tránh thai. IV. Giáo dục giới tính và sức khỏe sinh sản vị thành niên ở trường THPT Chuyên Võ III.2.1. Kể tên các biện pháp tránh thai. III.2.2. Trình bày được cơ sở khoa học, tác động và hiệu quả của các biện pháp tránh thai. 1. Cơ sở lí luận của công tác GDGT & SKSS cho học sinh THPT. IV.1.1. Khái niệm giáo dục giới tính, lứa tuổi vị thành niên. IV.1.2. Nhận thức của em về các tệ nạn xã hội, các bệnh lây lan qua đường tình dục. III.2.3. Trong các biện pháp tránh thai biện pháp nào có tác động kép. III.2.4. Hậu quả của việc phá thai ở vị thành niên. IV.1.3. Phân tích được ý nghĩa của công tác GDGT & SKSS cho học sinh. III.2.5. Giải thích được tại sao phá thai không phải là biện pháp kế hoạch hóa gia đình. - KN vận dụng kiến thức để giải thích các hiện tượng thực tế liên quan. - KN giải quyết các vấn đề thực tiễn. IV.1.4. Hãy đề xuất biện pháp giáo dục giới tính và sức khỏe sinh sản vị thành niên. KN quan sát, thu thập thông tin. - KN thuyết trình, thu thập tư liệu. - Vẽ tranh, pano, đóng các hoạt cảnh để tuyên truyền về kế hoạch hóa gia đình. Nguyên 2. Thực Giáp. trạng nhận thức và nhu cầu của học sinh trường THPT Chuyên Võ Nguyên Giáp về vấn đề GDGT & SKSS vị thành niên. 3. Đề xuất biện pháp nhằm nâng cao hiệu quả của việc GDGT & SKSS cho học sinh. IV.2.1. Nêu được vấn đề GDGT & SKSS vị thành niên ở trường THPT Chuyên Võ Nguyên Giáp. IV.2.2. Trình bày vai trò của công tác GDGT & SKSS vị thành niên trong nhà trường. IV.2.3. Phân tích thực trạng nhận thức và nhu cầu của học sinh về vấn đề GDGT & SKSS vị thành niên ở trường THPT Chuyên Võ Nguyên Giáp. IIV.2.4. Đề xuất biện pháp cải thiện thực trạng nhận thức của học sinh về vấn đề GDGT & SKSS vị thành niên ở trường. KN quan sát, thu thập thông tin KN thiết lập quy trình KN giải quyết các vấn đề thực tiễn. IV.3.1. Nêu được hiệu quả của việc giáo dục chăm sóc sức khỏe sinh sản cho học sinh. IV.3.2. Trình bày ý nghĩa của việc tổ chức các hoạt động ngoại khóa về GDGT & SKSS cho học sinh trong nhà trường. IV.3.3. Đề xuất những hoạt động ngoại khóa góp phần GDGT & SKSS cho học sinh. IV.3.4. Tổ chức các hoạt động nhằm nâng cao hiệu quả của việc giáo dục chăm sóc sức khỏe sinh sản cho học sinh. KN giải quyết các vấn đề thực tiễn. KN quan sát, thu thập thông tin KN hoạt động nhóm. KN vẽ tranh, quảng cáo, đóng hoạt cảnh để tuyên truyền. KN thiết lập quy trình, tổ chức các hoạt động ngoại khóa. V. Các câu hỏi/bài tập tương ứng với mỗi loại/mức độ yêu cầu được mô tả trong quá trình tổ chức hoạt động học của HS. Nội dung 1: Cơ chế điều hòa quá trình sinh tinh và sinh trứng. Mức 1. Nhận biết. Câu 1. Hãy liệt kê tên các hoocmon ảnh hưởng đến quá trình sinh tinh và sinh trứng? Câu 2. Hãy cho biết vị trí sản sinh các hoocmon ảnh hưởng đến quá trình sinh tinh và sinh trứng? Mức 2. Thông hiểu. Câu 3. Hãy trình bày vai trò của từng loại hoocmon đến quá trình sinh tinh? Câu 4. Hãy cho biết tác động của các loại hoocmon đến quá trình phát triển, chín và rụng của trứng? Câu 5. Phân biệt quá trình sinh tinh và sinh trứng? Mối quan hệ gữa hai quá trình đó? Câu 6: Trong chăn nuôi cần có biện pháp kĩ thuật gì để vật nuôi sinh trưởng và sinh sản tốt? Mức 3. Vận dụng thấp. Câu 7. Hãy giải thích cơ chế điều hòa quá trình sinh tinh? Câu 8: Hãy giải thích vai trò của liên hệ ngược trong điều hòa tiết testosteron và hoạt động của vùng dưới đồi? Câu 9. Hãy giải thích cơ chế điều hòa quá trình sinh trứng? Câu 10. Giải thích vai trò của liên hệ ngược trong điều hòa tiết ơstrogen, progesteron và hoạt động của vùng dưới đồi? Câu 11. Giải thích tại sao trứng chín và rụng theo chu kì? Câu 12. Hãy giải thích cơ chế tại sao hàng ngày phụ nữ uống viên thuốc tránh thai có thể tránh được mang thai? Câu 13: Trong sản xuất làm thế nào để kích thích trứng chín và rụng đồng loạt ở vật nuôi? Mức 4. Vận dụng cao. Câu 14. Giải thích tại sao sự điều hòa tạo tinh trùng được thực hiện theo cơ chế liên hệ ngược? Câu 15. Dự đoán sự rối loạn sản xuất hoocmon FSH, LH và testosteron có ảnh hưởng đến quá trình sinh tinh hay không? Câu 16. Hãy dự đoán khi nào thì cơ chế liên hệ ngược trong sự điều hòa sinh tinh và sinh trứng không còn tác dụng? Câu 17. Giải thích tại sao sự điều hòa sinh trứng được thực hiện theo cơ chế liên hệ ngược? Câu 18. Dự đoán sự rối loạn sản xuất hoocmon FSH, LH, ơstrogen và progesteron có ảnh hưởng đến quá trình sinh trứng hay không? Câu 19. Dựa vào sơ đồ điều hòa sinh trứng để tránh thai thì có thể có các biện pháp nào, cơ sở khoa học là gì? Câu 20. Làm thế nào để kích thích trứng chín và rụng ở vật nuôi trong quá trình sản xuất? Nội dung 2: Ảnh hưởng của thần kinh và môi trường sống đến quá trình sinh tinh và sinh trứng. Mức 1. Nhận biết. Câu 1. Hãy chỉ ra các yếu tố thần kinh ảnh hưởng của thần kinh đến quá trình sinh tinh và sinh trứng? Câu 2. Hãy liệt kê các yếu tố môi trường có thể ảnh hưởng đến quá trình sinh tinh và sinh trứng? Mức 2. Thông hiểu. Câu 3. Hãy trình bày sự ảnh hưởng của thần kinh đến quá trình sinh tinh và sinh trứng? Câu 4. Các yếu tố môi trường ảnh hưởng đến quá trình sinh sản như thế nào? Mức 3. Vận dụng thấp. Câu 5. Lấy ví dụ minh họa sự ảnh hưởng của các yếu tố thần kinh đến quá trình sinh tinh và sinh trứng? Câu 6. Lấy ví dụ minh họa sự ảnh hưởng của các yếu tố môi trường đến quá trình sinh tinh và sinh trứng? Mức 4. Vận dụng cao. Câu 7. Hãy đề xuất các biện pháp tác động lên hệ thần kinh để chi phối đến quá trình sinh sản? Câu 8. Rút ra kết luận về mối quan hệ giữa các yếu tố môi trường với quá trình sinh sản? Câu 9. Đề xuất các biện pháp kĩ thuật trong chăn nuôi để giúp vật nuôi sinh trưởng và sinh sản tốt? Nội dung III: Các biện pháp kế hoạch hóa gia đình. Mức 1. Nhận biết Câu 1. Nêu khái niệm, ý nghĩa của việc sinh đẻ có kế hoạch? Câu 2. Hãy kể tên các biện pháp tránh thai mà em biết? Mức 2.Thông hiểu Câu 3. Hãy trình bày các hậu quả của việc không thực hiện kế hoạch hóa gia đình? Câu 4. Trình bày cơ sở khoa học, tác động và hiệu quả của các biện pháp tránh thai? Câu 5. Thái độ đối với các quan niệm: “Trời sinh voi, sinh cỏ”; “Đông con hơn nhiều của”; “Trọng nam khinh nữ”. Mức 3.Vận dụng thấp Câu 6. Em hiểu gì về cuộc vận động sinh đẻ có kế hoạch? Câu 7. Theo em trong các biện pháp tránh thai biện pháp nào có tác động kép? Câu 8. Hậu quả của việc phá thai ở vị thành niên sẽ như thế nào? Mức 4.Vận dụng cao Câu 9. Ảnh hưởng của việc sinh con theo ý muốn đến tỷ lệ giới tính ở nước ta hiện nay như thế nào? Câu 10. Việc mang thai ngoài ý muốn đối với lứa tuổi vị thành niên đem lại hậu quả như thế nào? Câu 11: Hậu quả của việc sinh đẻ không có kế hoạch là gì? Câu 12. Giải thích tại sao phá thai không phải là biện pháp kế hoạch hóa gia đình? Nội dung IV: Giáo dục giới tính và sức khỏe sinh sản vị thành niên ở trường THPT Chuyên Võ Nguyên Giáp. Mức 1. Nhận biết Câu 1. Hãy nêu khái niệm về giáo dục giới tính, lứa tuổi vị thành niên? Câu 2. Vấn đề GDGT & SKSS vị thành niên ở trường THPT Chuyên Võ Nguyên Giáp hiện nay như thế nào? Câu 3. Hãy trình bày các bước tổ chức hoạt động ngoại khóa về GDGT & SKSS? Câu 4. Hãy nêu hiệu quả của việc giáo dục chăm sóc sức khỏe sinh sản cho học sinh? Mức 2.Thông hiểu Câu 5. Trình bày ý nghĩa của công tác GDGT & SKSS cho học sinh? Câu 6. Trình bày vai trò của công tác GDGT & SKSS vị thành niên trong nhà trường? Câu 7. Trình bày hiểu biết của em về các tệ nạn xã hội và các bệnh lây qua đường tình dục? Câu 8. Trình bày ý nghĩa của việc tổ chức các hoạt động ngoại khóa về GDGT & SKSS cho học sinh trong nhà trường? Câu 9. Trình bày thực trạng hiệu quả của việc giáo dục chăm sóc sức khỏe sinh sản cho học sinh ở trường THPT Chuyên Võ Nguyên Giáp? Mức 3.Vận dụng thấp Câu 10. Vì sao cần giáo dục giới tính và sức khỏe sinh sản vị thành niên? Câu 11. Phân tích thực trạng nhận thức và nhu cầu của học sinh về vấn đề GDGT & SKSS vị thành niên ở trường THPT Chuyên Võ Nguyên Giáp? Câu 12. Hãy vận dụng các kiến thức về sinh sản ở động vật và chăm sóc sức khỏe vị thành niên đề xuất các biện pháp phù hợp nhằm chăm sóc bản thân? Câu 13. Đề xuất các biện pháp nhằm nâng cao hiệu quả của việc giáo dục chăm sóc sức khỏe sinh sản cho học sinh? Mức 4.Vận dụng cao Câu 14. Hãy đề xuất biện pháp giáo dục giới tính và sức khỏe sinh sản vị thành niên? Câu 15. Đề xuất biện pháp cải thiện thực trạng nhận thức của học sinh về vấn đề GDGT & SKSS vị thành niên ở trường? Câu 16. Hãy phân tích các kiến thức liên quan để tham gia các hoạt động ngoại khóa thường niên về chăm sóc sức khỏe sinh sản vị thành niên tại trường THPT Chuyên Võ Nguyên Giáp? Câu 17. Hãy thiết kế các hoạt động nhằm nâng cao hiệu quả của việc giáo dục chăm sóc sức khỏe sinh sản cho học sinh? VI. Tiến trình dạy học chuyên đề: Được thiết kế thành các hoạt động thể hiện tiến trình sư phạm của phương pháp dạy học tích cực được lựa chọn ( Thể hiện trong giáo án dạy học chuyên đề) PHIẾU THĂM DÒ Ý KIẾN HỌC SINH PHIẾU SỐ 1 Trường: THPT Chuyên Võ Nguyên Giáp Lớp: …………… Họ và tên: (Có thể không ghi) ………………………… Mức độ quan tâm đến kiến thức giáo dục giới tính và sức khỏe sinh sản (GDGT & SKSS) của học sinh tại trường THPT Chuyên Võ Nguyên Giáp (Đánh dấu X vào ô trống) TT 1 2 3 Nội dung Rất cần thiết Cần thiết Việc tìm hiểu các kiến thức về GDGT & SKSS Được học tập kiến thức GDGT & SKSS trong nhà trường Việc tuyên truyền kiến thức về GDGT & SKSS PHIẾU SỐ 2 Trường: THPT Chuyên Võ Nguyên Giáp Bình thường Không quan trọng Lớp: …………… Họ và tên: (Có thể không ghi) ………………………… Nhu cầu về đối tượng tiến hành GDGT & SKSS cho học sinh (Đánh dấu X vào ô trống) TT Đối tượng giáo dục 1 Ông bà, bố mẹ 2 Thầy, cô giáo 3 Ý kiến Bạn bè 4 5 Tư vấn viên Tự tìm hiểu qua phương tiện thông tin, đại chúng PHIẾU SỐ 3 Trường: THPT Chuyên Võ Nguyên Giáp Lớp: …………… Họ và tên: (Có thể không ghi) ………………………… Nhu cầu học tập nội dung kiến thức GDGT & SKSS của học sinh (Đánh dấu X vào ô trống) TT Nội dung kiến thức 1 Kiến thức về thay đổi của cơ thể và tâm sinh lý 2 Kiến thức về tình yêu và tình dục 3 Nhiễm khuẩn đường sinh sản và vệ sinh cơ quan sinh dục 4 Kiến thức về các biện pháp phòng tránh thai (Kế hoạch hóa gia đình) 5 Các bệnh lây qua đường tình dục 6 Giảm phá thai, phá thai an toàn 7 Làm mẹ an toàn 8 Cách sử dụng bao cao su Ý kiến 9 Ung thư cổ tử cung, ung thư vú, ung thư tuyến tiền liệt 10 Nội dung khác