Đăng ký Đăng nhập
Trang chủ Thực trạng và một số giải pháp chủ yếu phát triển chăn nuôi lợn ở huyện Chương M...

Tài liệu Thực trạng và một số giải pháp chủ yếu phát triển chăn nuôi lợn ở huyện Chương Mỹ tỉnh Hà Tây.

.PDF
111
294
77

Mô tả:

1. Më §Çu 1.1. TÝnh cÊp thiÕt cña ®Ò tµi Thùc hiÖn ®−êng lèi ®æi míi cña §¶ng vµ Nhµ n−íc, trong nh÷ng n¨m qua, ®Æc biÖt lµ 5 n¨m n¨m gÇn ®©y n«ng nghiÖp ViÖt Nam ®· ®¹t nh÷ng thµnh tùu ®¸ng kÓ, tèc ®é t¨ng tr−ëng ®−îc duy tr× bÒn v÷ng vµ gi÷ v÷ng an ninh l−¬ng thùc quèc gia xÐt trªn nh÷ng tiªu chÝ c¬ b¶n, nh−ng ngµnh ch¨n nu«i ch−a ®¹t ®−îc møc t¨ng tr−ëng t−¬ng xøng víi tiÒm n¨ng cña nã. MÆc dï trong ®iÒu kiÖn hiÖn nay, ph¸t triÓn ch¨n nu«i cã rÊt nhiÒu ®iÒu kiÖn thuËn lîi do tiÕn bé khoa häc kü thuËt, c«ng nghÖ sinh häc ®· t¹o ra nh÷ng gièng vËt nu«i cho n¨ng suÊt cao, phÈm chÊt tèt. MÆt kh¸c, cïng víi c¸c chÝnh s¸ch ph¸t triÓn kinh tÕ nãi chung, §¶ng vµ Nhµ n−íc còng cã rÊt nhiÒu chÝnh s¸ch khuyÕn khÝch ph¸t triÓn ch¨n nu«i. Tuy nhiªn kÕt qu¶ s¶n xuÊt ngµnh ch¨n nu«i n−íc ta vÉn cßn nhiÒu h¹n chÕ. Tû träng GDP cña ngµnh ch¨n nu«i cßn thÊp, ch−a ®¸p øng ®−îc yªu cÇu ®èi víi ngµnh. V× vËy viÖc nghiªn cøu vÒ ph¸t triÓn ch¨n nu«i ®ang ®−îc c¸c cÊp l·nh ®¹o vµ c¸c nhµ khoa häc quan t©m. Lîn lµ lo¹i gia sóc ®−îc nu«i phæ biÕn ë n−íc ta còng nh− trªn thÕ giíi. ThÞt lîn chiÕm 77% tæng l−îng thÞt s¶n xuÊt vµ cung øng trªn thÞ tr−êng. Nh÷ng n¨m qua, ngµnh ch¨n nu«i lîn ë n−íc ta ®· ®¹t ®−îc nh÷ng thµnh tùu ®¸ng kÓ, ®Æc biÖt lµ tõ khi chóng ta thùc hiÖn qu¸ tr×nh ®æi míi chuyÓn nÒn kinh tÕ sang nÒn kinh tÕ thÞ tr−êng theo ®Þnh h−íng XHCN. ThÞt lîn s¶n xuÊt ra võa ®−îc tiªu dïng trong n−íc võa xuÊt khÈu, tuy nhiªn sè l−îng xuÊt khÈu cßn ë møc h¹n chÕ vµ thÞ tr−êng ch−a æn ®Þnh. V× thÕ, viÖc t¨ng s¶n l−îng s¶n phÈm ch¨n nu«i ®Æc biÖt lµ thÞt lîn lµ viÖc lµm cÊp thiÕt hiÖn nay cÇn ®−îc c¸c cÊp, c¸c ngµnh quan t©m gi¶i quyÕt. 1 Hµ T©y nãi chung vµ huyÖn Ch−¬ng Mü nãi riªng ®−îc ®¸nh gi¸ lµ ®Þa ph−¬ng cã nhiÒu ®iÒu kiÖn thuËn lîi trong ph¸t triÓn kinh tÕ. Víi thÕ m¹nh lµ gÇn thÞ tr−êng tiªu thô lín lµ thµnh phè Hµ Néi, sù tham gia cña c¸c c«ng ty chÕ biÕn thøc ¨n gia sóc, cïng víi sù quan t©m cña c¸c cÊp l·nh ®¹o tØnh, huyÖn, ch¨n nu«i cña huyÖn Ch−¬ng Mü ®· ®¹t ®−îc tèc ®é t¨ng tr−ëng kh¸, ®Æc biÖt lµ ch¨n nu«i lîn. §· b¾t ®Çu xuÊt hiÖn m« h×nh ch¨n nu«i lîn quy m« lín, sè hé ch¨n nu«i tõ 5 - 10 con/løa ngµy cµng t¨ng [19]. §iÒu ®ã ®· chøng tá sù t¸c ®éng tÝch cùc cña c¸c chÝnh s¸ch ®æi míi cña §¶ng trong lÜnh vùc n«ng nghiÖp nãi chung vµ ngµnh ch¨n nu«i nãi riªng. Tuy nhiªn ch¨n nu«i lîn cña huyÖn ®ang ®øng tr−íc nh÷ng khã kh¨n th¸ch thøc sau ®©y: - Quy m« s¶n xuÊt cßn nhá lÎ, manh món, tÝnh æn ®Þnh ch−a cao; - N¨ng suÊt, chÊt l−îng s¶n phÈm thÊp, søc c¹nh tranh trªn thÞ tr−êng cßn nhiÒu h¹n chÕ, ch−a ®¸p øng ®−îc nhu cÇu cña ng−êi tiªu dïng; - C«ng nghÖ chÕ biÕn ch−a ph¸t triÓn; - Sù tiÕp cËn víi thÞ tr−êng cña n«ng d©n cßn yÕu; - C¬ së vËt chÊt phôc vô s¶n xuÊt nghÌo nµn; Tr−íc bèi c¶nh nÒn kinh tÕ n−íc ta ®· vµ ®ang trªn con ®−êng héi nhËp kinh tÕ khu vùc vµ quèc tÕ, tÝnh c¹nh tranh vÒ thÞ tr−êng hµng ho¸ nãi chung vµ s¶n phÈm thÞt lîn nãi riªng lµ rÊt gay g¾t. Qu¸ tr×nh héi nhËp khu vùc vµ quèc tÕ sÏ ¶nh h−ëng trùc tiÕp viÖc ch¨n nu«i lîn th«ng qua gi¸ s¶n phÈm ®Çu ra, ®Õn ngµnh chÕ biÕn thøc ¨n gia sóc vµ ngµnh s¶n xuÊt nguyªn liÖu chÕ biÕn thøc ¨n ch¨n nu«i, ¶nh h−ëng ®Õn cuéc sèng cña ng−êi ch¨n nu«i. V× vËy, viÖc nghiªn cøu thùc tr¹ng ph¸t triÓn kinh tÕ nãi chung vµ ch¨n nu«i lîn nãi riªng ®Ó t×m ra h−íng ®i ®óng ®¾n trong nÒn kinh tÕ thÞ tr−êng, më cöa, héi nhËp lµ rÊt cÇn thiÕt. XuÊt ph¸t tõ nh÷ng vÊn ®Ò nªu trªn chóng t«i tiÕn hµnh nghiªn cøu ®Ò tµi: Thùc tr¹ng vµ mét sè gi¶i ph¸p chñ yÕu ph¸t triÓn ch¨n nu«i lîn ë huyÖn Ch−¬ng Mü tØnh Hµ T©y. 2 1.2. Môc tiªu nghiªn cøu 1.2.1. Môc tiªu chung §¸nh gi¸ ®óng thùc tr¹ng ph¸t triÓn ch¨n nu«i lîn, x¸c ®Þnh ®−îc tiÒm n¨ng ph¸t triÓn ch¨n nu«i lîn cña huyÖn tõ ®ã lµm c¬ së ®Ò xuÊt c¸c gi¶i ph¸p phï hîp ph¸t triÓn ch¨n nu«i lîn cña huyÖn Ch−¬ng Mü. 1.2.2. Môc tiªu cô thÓ - Gãp phÇn hÖ thèng ho¸ c¬ së lý luËn vµ thùc tiÔn vÒ ph¸t triÓn ch¨n nu«i lîn. - §¸nh gi¸ thùc tr¹ng ph¸t triÓn ch¨n nu«i lîn ë huyÖn Ch−¬ng Mü. - Ph¸t hiÖn nh÷ng thuËn lîi, khã kh¨n vµ tiÒm n¨ng ph¸t triÓn ch¨n nu«i lîn cña ®Þa ph−¬ng. - §Ò xuÊt c¸c gi¶i ph¸p chñ yÕu nh»m ph¸t triÓn ch¨n nu«i lîn ë huyÖn Ch−¬ng Mü trong thêi gian tíi. 1.3. §èi t−îng vµ ph¹m vi nghiªn cøu 1.3.1. §èi t−îng nghiªn cøu Ph¸t triÓn ch¨n nu«i lîn lµ vÊn ®Ò phøc t¹p liªn quan ®Õn nhiÒu ®èi t−îng. Tuy nhiªn, víi ®iÒu kiÖn thêi gian cho phÐp, trong ®Ò tµi nµy chóng t«i tËp trung nghiªn cøu c¸c vÊn ®Ò chñ yÕu liªn quan ®Õn qu¸ tr×nh s¶n xuÊt, tiªu thô s¶n phÈm ch¨n nu«i lîn trªn ®Þa bµn huyÖn Ch−¬ng Mü tØnh Hµ T©y. 1.3.2. Ph¹m vi nghiªn cøu - VÒ thêi gian + Nghiªn cøu thùc tr¹ng ph¸t triÓn ch¨n nu«i lîn cña huyÖn Ch−¬ng Mü qua 3 n¨m tõ n¨m 2001 ®Õn n¨m 2003. + §iÒu tra, kh¶o s¸t mét sè chØ tiªu vÒ t×nh h×nh ch¨n nu«i lîn cña c¸c hé n«ng d©n n¨m 2003. 3 + §Þnh h−íng vµ c¸c gi¶i ph¸p dù kiÕn cho giai ®o¹n 2005- 2010. - VÒ kh«ng gian Nghiªn cøu t×nh h×nh ph¸t triÓn ch¨n nu«i lîn trªn ®Þa bµn huyÖn Ch−¬ng Mü, tØnh Hµ T©y, ®i s©u kh¶o s¸t c¸c néi dung chñ yÕu vÒ t×nh h×nh ch¨n nu«i lîn ë mét sè hé n«ng d©n ®−îc chän ra tõ c¸c x· ®¹i diÖn. - VÒ néi dung Nghiªn cøu nh÷ng vÊn ®Ò chñ yÕu vÒ ph¸t triÓn ch¨n nu«i lîn nh− quy m«, c¬ cÊu, tèc ®é ph¸t triÓn, kÕt qu¶, hiÖu qu¶ ch¨n nu«i lîn, c¸c yÕu tè ¶nh h−ëng vµ nh÷ng thuËn lîi, khã kh¨n trong ph¸t triÓn ch¨n nu«i lîn cña huyÖn. Tõ ®ã, ®Ò xuÊt c¸c gi¶i ph¸p chñ yÕu nh»m ph¸t triÓn ch¨n nu«i lîn trong thêi gian tíi. 1.4. C¸c vÊn ®Ò cÇn tËp trung nghiªn cøu Qu¸ tr×nh nghiªn cøu chóng t«i tËp trung gi¶i quyÕt c¸c vÊn ®Ò nh»m tr¶ lêi c¸c c©u hái sau: 1) T×nh h×nh ch¨n nu«i lîn ë huyÖn Ch−¬ng Mü thêi gian qua cã nh÷ng ®Æc tr−ng g×? 2) KÕt qu¶ vµ hiÖu qu¶ ch¨n nu«i lîn cña huyÖn nh− thÕ nµo vµ vµ c¸c yÕu tè ¶nh h−ëng ®Õn ph¸t triÓn ch¨n nu«i lîn cña huyÖn? 3) Nh÷ng thuËn lîi vµ khã kh¨n trong ph¸t triÓn ch¨n nu«i lîn? 4) HuyÖn Ch−¬ng Mü cã nh÷ng tiÒm n¨ng g× trong ph¸t triÓn ch¨n nu«i lîn 5) §Ó ph¸t triÓn ch¨n nu«i lîn ë huyÖn Ch−¬ng Mü cÇn tËp trung vµo nh÷ng gi¶i ph¸p nµo? 4 2. Tæng quan tµi liÖu nghiªn cøu 2.1. Mét sè vÊn ®Ò lý luËn c¬ b¶n 2.1.1. Kh¸i niÖm t¨ng tr−ëng, ph¸t triÓn vµ ph¸t triÓn bÒn v÷ng 2.1.1.1. T¨ng tr−ëng vµ ph¸t triÓn. Cã rÊt nhiÒu quan ®iÓm vÒ t¨ng tr−ëng vµ ph¸t triÓn nh−ng theo nghÜa chung nhÊt, t¨ng tr−ëng thÓ hiÖn sù lín lªn hay më réng ra cña hiÖn t−îng kú sau so víi kú tr−íc, cßn ph¸t triÓn kh«ng nh÷ng lín lªn, më réng ra mµ cßn phong phó h¬n vÒ chñng lo¹i vµ chÊt l−îng s¶n phÈm, c¬ cÊu hîp lý h¬n [5]. Sù ph¸t triÓn vÒ nghÜa hÑp ®ã lµ sù më réng, khuÕch tr−¬ng, ph¸t ®¹t, më mang cña sù vËt, hiÖn t−îng hoÆc ý t−ëng t− duy trong ®êi sèng mét c¸ch t−¬ng ®èi hoµn chØnh trong mét giai ®o¹n nhÊt ®Þnh. Ph¸t triÓn theo nghÜa réng lµ thuéc tÝnh c¬ b¶n cña phÐp biÖn chøng, lµ sù diÔn biÕn cña hiÖn t−îng lu«n ®óng theo quy luËt trong c¸c thÕ giíi v« sinh, h÷u sinh vµ loµi ng−êi. Trong x· héi loµi ng−êi ph¸t triÓn g¾n liÒn víi sù thay ®æi h×nh th¸i kinh tÕ x· héi. T¨ng tr−ëng kinh tÕ lµ sù gia t¨ng (t¨ng thªm) vÒ quy m« s¶n l−îng s¶n phÈm hµng ho¸ dÞch vô cña nÒn kinh tÕ trong mét thêi kú nhÊt ®Þnh (th−êng lµ mét n¨m) [6]. §Ó biÓu thÞ sù t¨ng tr−ëng cña nÒn kinh tÕ ng−êi ta th−êng dïng chØ tiªu møc t¨ng thªm cña nÒn kinh tÕ thêi kú sau so víi thêi kú tr−íc. Nã ®−îc biÓu hiÖn trªn hai mÆt: møc t¨ng tuyÖt ®èi lµ chªnh lÖch vÒ l−îng tuyÖt ®èi cña s¶n l−îng kú sau so víi kú tr−íc; møc t¨ng tr−ëng t−¬ng ®èi lµ kÕt qu¶ so s¸nh gi÷a møc t¨ng tuyÖt ®èi víi s¶n l−îng cña kú tr−íc, cßn gäi lµ tèc ®é t¨ng tr−ëng. Ph¸t triÓn kinh tÕ lµ qu¸ tr×nh biÕn ®æi vÒ chÊt cña nÒn kinh tÕ trong mét thêi kú nhÊt ®Þnh theo h−íng tiÕn bé (kh«ng chØ bao gåm sù gia t¨ng vÒ 5 quy m« s¶n l−îng mµ cßn t¹o ra sù biÕn ®æi c¬ cÊu kinh tÕ, vÒ d©n c− theo h−íng tiÕn bé). Mét ®Þnh nghÜa ng¾n gän kh«ng thÓ ph¶n ¸nh hÕt ®−îc néi dung cña ph¸t triÓn kinh tÕ. Tuy nhiªn nh÷ng vÊn ®Ò c¬ b¶n nhÊt ®Þnh vÒ ph¸t triÓn kinh tÕ cã thÓ hiÓu nh− sau: ph¸t triÓn thÓ hiÖn sù t¨ng lªn c¶ vÒ sè l−îng vµ chÊt l−îng, nã thÓ hiÖn xu h−íng tiÕn bé, phï hîp víi quy luËt. §ã lµ sù t¨ng tr−ëng céng thªm c¸c thay ®æi c¬ b¶n trong c¬ cÊu cña nÒn kinh tÕ, sù t¨ng lªn cña s¶n phÈm quèc d©n do ngµnh c«ng nghiÖp t¹o ra, sù ®« thÞ hãa, sù tham gia cña c¸c d©n téc cña mét quèc gia trong qu¸ tr×nh t¹o ra c¸c thay ®æi nãi trªn lµ nh÷ng néi dung cña ph¸t triÓn. Ph¸t triÓn kinh tÕ lµ sù n©ng cao phóc lîi cho ng−êi d©n, n©ng cao c¸c tiªu chuÈn sèng, c¶i thiÖn gi¸o dôc, søc khoÎ vµ ®¶m b¶o b×nh ®¼ng còng nh− quyÒn c«ng d©n. Tãm l¹i, ph¸t triÓn kinh tÕ lµ mét kh¸i niÖm chung nhÊt vÒ sù chuyÓn biÕn cña nÒn kinh tÕ tõ mét tr¹ng th¸i thÊp lªn tr¹ng th¸i cao h¬n, lµ sù biÕn ®æi vÒ chÊt cña nÒn kinh tÕ. Do vËy kh«ng cã tiªu chuÈn chung cho sù ph¸t triÓn, song ®Ó ph¶n ¸nh møc ®é ph¸t triÓn kinh tÕ trong tõng thêi kú ng−êi ta th−êng dïng hai nhãm chØ tiªu [6]: + Mét lµ c¸c chØ tiªu thÓ hiÖn quy m« ph¸t triÓn kinh tÕ + Hai lµ c¸c chØ tiªu thÓ hiÖn sù tiÕn bé vÒ c¬ cÊu . Kinh tÕ ph¸t triÓn nhanh hay chËm phô thuéc vµo rÊt nhiÒu yÕu tè chñ quan vµ kh¸ch quan, nh−ng c¸c yÕu tè sau cã thÓ coi lµ c¸c yÕu tè chñ yÕu: + Vèn s¶n xuÊt (nhiÒu hay Ýt). + Lao ®éng (bao gåm c¶ sè l−îng vµ chÊt l−îng lao ®éng). + C¸c nguån tµi nguyªn thiªn nhiªn. + Tr×nh ®é khoa häc kü thuËt vµ c«ng nghÖ. + H×nh thøc tæ chøc s¶n xuÊt vµ ph−¬ng thøc qu¶n lý. + M«i tr−êng kinh tÕ vµ x· héi liªn quan. 6 Bëi vËy, mçi quèc gia, mçi vïng, mçi ®Þa ph−¬ng muèn ®Èy nhanh nhÞp ®é ph¸t triÓn kinh tÕ cña m×nh cÇn ph¶i nghiªn cøu ®¸nh gi¸ mét c¸ch ®óng ®¾n c¸c nh©n tè ®ã, cÇn ph¶i xem xÐt c¸i nµo ®· cã, c¸i nµo ch−a cã, c¸i nµo m¹nh, c¸i nµo yÕu… tõ ®ã cã biÖn ph¸p phï hîp ph¸t huy thÕ m¹nh vµ h¹n chÕ nh÷ng mÆt yÕu kÐm lµm cho nÒn kinh tÕ ph¸t triÓn nhanh vµ v÷ng ch¾c. 2.1.1.2. Mèi quan hÖ gi÷a t¨ng tr−ëng vµ ph¸t triÓn Hai kh¸i niÖm t¨ng tr−ëng vµ ph¸t triÓn kh¸c nhau nh−ng cã mèi liªn hÖ chÆt chÏ víi nhau. ThÓ hiÖn ë chç: - T¨ng tr−ëng lµ ®iÒu kiÖn vµ lµ kÕt qu¶ cña ph¸t triÓn, t¨ng tr−ëng lµ néi dung cña ph¸t triÓn. ChØ cã dùa trªn c¬ së ph¸t triÓn bÒn v÷ng míi t¹o ra sù t¨ng tr−ëng l©u dµi. - Gi÷a t¨ng tr−ëng vµ ph¸t triÓn cã nh÷ng mÆt ®éc lËp, thËm chÝ m©u thuÉn víi nhau. ThÓ hiÖn ë chç: ®Ó b¶o ®¶m t¨ng tr−ëng kinh tÕ, ph¶i huy ®éng mäi nguån lùc cho ph¸t triÓn. §iÒu ®ã nÕu ë møc ®é th¸i qu¸ sÏ cã thÓ hy sinh ph¸t triÓn cho t¨ng tr−ëng: ph©n bè nhiÒu ng©n s¸ch cho t¨ng tr−ëng sÏ thiÕu hôt ng©n s¸ch cho c¸c vÊn ®Ò kh¸c, g©y ra c¹n kiÖt tµi nguyªn, « nhiÔm m«i tr−êng… dÉn ®Õn t¸c ®éng cã h¹i cho ph¸t triÓn. - Ng−îc l¹i, trong ®iÒu kiÖn nguån lùc cã h¹n, nÕu nh− ®−îc ph©n bæ ®ång ®Òu gi÷a c¸c ngµnh, c¸c vïng, c¸c nhiÖm vô kinh tÕ - x· héi… th× sÏ dÉn ®Õn chç lµm gi¶m tèc ®é t¨ng tr−ëng cña nÒn kinh tÕ (ph©n t¸n nguån lùc). 2.1.1.3. Ph¸t triÓn bÒn v÷ng Ph¸t triÓn bÒn v÷ng lµ quan niÖm míi cña sù ph¸t triÓn. Nã lång ghÐp c¸c qu¸ tr×nh s¶n xuÊt víi viÖc b¶o tån tµi nguyªn thiªn nhiªn vµ lµm tèt h¬n vÒ m«i tr−êng ®¶m b¶o tho¶ m·n nhu cÇu hiÖn t¹i mµ kh«ng ph−¬ng h¹i tíi kh¶ n¨ng ®¸p øng nhu cÇu trong t−¬ng lai. Theo ®Þnh nghÜa cña Liªn hîp quèc [dÉn theo 5]: "Ph¸t triÓn bÒn v÷ng lµ sù ph¸t triÓn nh»m tho¶ m·n nhu cÇu hiÖn t¹i song kh«ng x©m ph¹m tíi kh¶ n¨ng tho¶ m·n nhu cÇu cña thÕ hÖ t−¬ng lai". 7 §iÒu quan träng cña ph¸t triÓn bÒn v÷ng lµ kh«ng ph¶i s¶n xuÊt Ýt ®i mµ s¶n xuÊt kh¸c ®i, s¶n xuÊt ph¶i ®i ®«i víi viÖc tiÕt kiÖm tµi nguyªn vµ b¶o vÖ m«i tr−êng [5]. Ph¸t triÓn n«ng nghiÖp bÒn v÷ng: cã nhiÒu ®Þnh nghÜa vÒ ph¸t triÓn n«ng nghiÖp bÒn v÷ng. Tæ chøc L−¬ng thùc vµ N«ng nghiÖp thÕ giíi (FAO) n¨m 1992 quan niÖm r»ng: “Ph¸t triÓn n«ng nghiÖp bÒn v÷ng lµ sù qu¶n lý vµ b¶o tån sù thay ®æi vÒ tæ chøc vµ kü thuËt nh»m ®¶m b¶o tho¶ m·n nhu cÇu ngµy cµng t¨ng cña con ng−êi c¶ cho hiÖn t¹i vµ mai sau. Sù ph¸t triÓn nh− vËy cña nÒn n«ng nghiÖp (bao gåm c¶ l©m nghiÖp vµ nu«i trång thuû s¶n), sÏ ®¶m b¶o kh«ng tæn h¹i ®Õn m«i tr−êng, kh«ng gi¶m cÊp tµi nguyªn, sÏ phï hîp vÒ kü thuËt vµ c«ng nghÖ, cã hiÖu qu¶ vÒ kinh tÕ vµ ®−îc chÊp nhËn vÒ ph−¬ng diÖn x· héi” [dÉn theo 5]. Theo Uû ban kü thuËt cña FAO, nÒn n«ng nghiÖp bÒn v÷ng bao gåm viÖc qu¶n lý cã hiÖu qu¶ nguån lùc ®Ó tho¶ m·n nhu cÇu ngµy cµng t¨ng cña con ng−êi mµ vÉn duy tr× hay lµm t¨ng thªm chÊt l−îng cña m«i tr−êng vµ b¶o tån tµi nguyªn thiªn nhiªn. Nh− vËy trªn quan ®iÓm ph¸t triÓn, sù ph¸t triÓn n«ng nghiÖp mét c¸ch bÒn v÷ng võa ®¶m b¶o tho¶ m·n nhu cÇu hiÖn t¹i ngµy cµng t¨ng vÒ s¶n phÈm n«ng nghiÖp võa kh«ng gi¶m kh¶ n¨ng ®¸p øng nh÷ng nhu cÇu cña nh©n lo¹i trong t−¬ng lai. MÆt kh¸c ph¸t triÓn n«ng nghiÖp bÒn v÷ng võa theo h−íng ®¹t n¨ng suÊt n«ng nghiÖp cao h¬n, võa b¶o vÖ vµ g×n gi÷ tµi nguyªn thiªn nhiªn ®¶m b¶o sù c©n b»ng cã lîi vÒ m«i tr−êng. Ph¸t triÓn n«ng nghiÖp bÒn v÷ng lµm t¨ng sù c«ng b»ng gi÷a c¸c thÕ hÖ vµ hoµn thiÖn chÊt l−îng cuéc sèng. Lý luËn t¨ng tr−ëng, ph¸t triÓn vµ ph¸t triÓn bÒn v÷ng còng ®−îc ¸p dông ®Ó ®¸nh gi¸ ®èi víi tõng vïng, tõng ®Þa ph−¬ng vµ tõng ngµnh s¶n xuÊt cô thÓ. 2.1.2. Ph¸t triÓn ch¨n nu«i lîn vµ ý nghÜa cña nã trong nÒn kinh tÕ. 8 2.1.2.1. Vai trß cña ch¨n nu«i lîn trong n«ng nghiÖp vµ trong nÒn kinh tÕ Lîn lµ lo¹i gia sóc cã nhiÒu ®Æc tÝnh sinh vËt häc phï hîp víi ®ßi hái cña con ng−êi vµ lµ loµi vËt dÔ thÝch nghi víi ®iÒu kiÖn sèng nªn trong thùc tÕ lîn ®−îc nu«i rÊt phæ biÕn vµ lµ nguån cung cÊp thùc phÈm chñ yÕu cã gi¸ trÞ dinh d−ìng cao cho ®êi sèng con ng−êi. Ch¨n nu«i lîn cung cÊp nguyªn liÖu cho c«ng nghiÖp chÕ biÕn vµ s¶n phÈm xuÊt khÈu. Ngoµi ra, ch¨n nu«i lîn cã t¸c dông lín thóc ®Èy ngµnh trång trät ph¸t triÓn. Thùc tÕ hiÖn nay ch¨n nu«i lîn chñ yÕu tån t¹i d−íi h×nh thøc ch¨n nu«i hé gia ®×nh n«ng d©n g¾n liÒn víi ph¸t triÓn trång trät. Ngoµi môc ®Ých kinh doanh lÊy l·i, nhiÒu hé cßn x¸c ®Þnh ch¨n nu«i lîn víi môc ®Ých ®Ó lÊy ph©n bãn ruéng. 2.1.2. 2. Ph¸t triÓn ch¨n nu«i lîn Theo quan ®iÓm ph¸t triÓn, ph¸t triÓn ch¨n nu«i lîn lµ sù t¨ng lªn vÒ mÆt sè l−îng víi c¬ cÊu tiÕn bé, phï hîp víi yªu cÇu ph¸t triÓn kinh tÕ - x· héi nãi chung vµ ph¸t triÓn n«ng nghiÖp nãi riªng, ®¸p øng nhu cÇu ngµy cµng cao cña x· héi vÒ s¶n phÈm ch¨n nu«i lîn. * Quan ®iÓm ph¸t triÓn ch¨n nu«i lîn trong giai ®o¹n hiÖn nay 1) Ph¸t triÓn ch¨n nu«i lîn ph¶i ®¶m b¶o hiÖu qu¶ c¶ vÒ kinh tÕ, x· héi vµ m«i tr−êng. + VÒ mÆt hiÖu qu¶ kinh tÕ: Ph¸t triÓn ch¨n nu«i lîn nh»m ®¶m b¶o s¶n xuÊt ngµy cµng nhiÒu s¶n phÈm víi gi¸ thµnh h¹, chÊt l−îng s¶n phÈm t¨ng, n©ng cao n¨ng suÊt lao ®éng cña ng−êi ch¨n nu«i trªn c¬ së ®ã n©ng cao thu nhËp cho ng−êi lao ®éng. + HiÖu qu¶ x· héi: Ph¸t triÓn ch¨n nu«i lîn nh»m t¹o viÖc lµm, tËn dông lao ®éng n«ng nhµn, t¹o c¬ héi t¨ng nguån thu nhËp, kh«ng ngõng c¶i thiÖn møc sèng cho ng−êi n«ng d©n. 9 + HiÖu qu¶ m«i tr−êng sinh th¸i: Ph¸t triÓn ch¨n nu«i lîn ph¶i quan t©m ®Õn viÖc b¶o vÖ m«i tr−êng sinh th¸i, b¶o vÖ nguån n−íc, tr¸nh t×nh tr¹ng « nhiÔm m«i tr−êng do viÖc ph¸t triÓn ch¨n nu«i quy m« lín. 2) Ph¸t triÓn ch¨n nu«i theo c¬ chÕ thÞ tr−êng cã sù ®iÒu tiÕt cña Nhµ n−íc: Trong ®iÒu kiÖn nÒn kinh tÕ thÞ tr−êng, ph¸t triÓn ch¨n nu«i nãi chung vµ ch¨n nu«i lîn nãi riªng ph¶i theo h−íng ph¸t triÓn s¶n xuÊt hµng ho¸. Do ®ã, ®i ®«i víi viÖc ph¸t triÓn s¶n xuÊt cÇn ph¶i chó ý më réng thÞ tr−êng, trong ®ã bao gåm c¶ thÞ tr−êng vèn, lao ®éng, thÞ tr−êng vËt t− (®Çu vµo nh− gièng, thøc ¨n gia sóc…) vµ thÞ tr−êng tiªu thô s¶n phÈm (®Çu ra) cïng hÖ thèng c¸c dÞch vô kh¸c nh− dÞch vô thó y, dÞch vô khoa häc kü thuËt… 3) Ph¸t triÓn ch¨n nu«i lîn ph¶i tÝnh ®Õn viÖc khai th¸c lîi thÕ so s¸nh: Ph¸t triÓn ch¨n nu«i lîn ®−îc ®Æt trong sù ph¸t triÓn tæng thÓ kinh tÕ nãi chung vµ ph¸t triÓn ch¨n nu«i cña vïng, cña ®Þa ph−¬ng v× vËy ®Èy m¹nh ph¸t triÓn ngµnh nµo, lo¹i gia sóc nµo, hoÆc s¶n phÈm nµo, tèc ®é t¨ng tr−ëng bao nhiªu? cÇn thiÕt ph¶i tÝnh ®Õn lîi thÕ so s¸nh cña nã, cã nh− vËy míi ph¸t huy ®−îc tiÒm n¨ng cña vïng cña ®Þa ph−¬ng, mÆt kh¸c míi n©ng cao ®−îc tÝnh hiÖu qu¶ vµ bÒn v÷ng cña viÖc ph¸t triÓn kinh tÕ. 4) Ph¸t triÓn ch¨n nu«i lîn ph¶i theo h−íng c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸: Ch¨n nu«i lîn kh«ng thÓ ph¸t triÓn nÕu chØ dùa trªn ph−¬ng thøc ch¨n nu«i truyÒn thèng víi quy m« nhá, kü thuËt ch¨m sãc nu«i d−ìng l¹c hËu mµ cÇn ph¶i h−íng tíi s¶n xuÊt hµng ho¸ theo quy m« phï hîp víi tr×nh ®é th©m canh cao, kü thuËt - c«ng nghÖ ch¨n nu«i tiªn tiÕn nh− gièng míi, thøc ¨n, thuèc thó y míi… cho phÐp t¨ng n¨ng suÊt, tiÕt kiÖm chi phÝ vµ ®¶m b¶o vÖ sinh an toµn thùc phÈm cho ng−êi tiªu dïng trong n−íc vµ ®ñ tiªu chuÈn xuÊt khÈu. * Néi dung ph¸t triÓn ch¨n nu«i lîn: 10 Ph¸t triÓn ch¨n nu«i lîn bao gåm nhiÒu néi dung kinh tÕ - kü thuËt vµ nã n»m trong chiÕn l−îc ph¸t triÓn kinh tÕ nãi chung vµ kinh tÕ n«ng nghiÖp nãi riªng cña mçi n−íc, mçi ®Þa ph−¬ng. Tuy nhiªn, néi dung chñ yÕu cña ph¸t triÓn ch¨n nu«i lîn cã thÓ ®−îc hiÓu lµ qu¸ tr×nh ChuyÓn dÞch c¬ cÊu ch¨n nu«i lîn theo h−íng tiÕn bé phï hîp víi ®iÒu kiÖn thùc tÕ, ®¸p øng nhu cÇu ngµy cµng cao cña x· héi c¶ vÒ sè l−îng vµ chÊt l−îng s¶n phÈm. C¬ cÊu ch¨n nu«i lµ nh©n tè quan träng hµng ®Çu ®Ó ph¸t triÓn ch¨n nu«i lîn mét c¸ch bÒn v÷ng. Nã quyÕt ®Þnh viÖc khai th¸c cã hiÖu qu¶ nguån lùc cña mçi ®Þa ph−¬ng; quyÕt ®Þnh chiÒu h−íng vµ tèc ®é ph¸t triÓn ch¨n nu«i lîn tõ h×nh th¸i tù cung tù cÊp chuyÓn sang s¶n xuÊt hµng ho¸. C¬ cÊu ch¨n nu«i lîn ®−îc xÐt theo nhiÒu tiªu thøc kh¸c nhau. - C¬ cÊu ch¨n nu«i xÐt theo ph−¬ng thøc ch¨n nu«i cã ch¨n nu«i theo ph−¬ng thøc truyÒn thèng, ch¨n nu«i c«ng nghiÖp (th©m canh) vµ ch¨n nu«i b¸n c«ng nghiÖp (b¸n th©m canh). + Ch¨n nu«i theo ph−¬ng thøc truyÒn thèng (TT) lµ ph−¬ng thøc ch¨n nu«i ®−îc l−u truyÒn tõ xa x−a ngµy nay vÉn cßn tån t¹i kh¸ phæ biÕn nhÊt lµ ë nh÷ng vïng kinh tÕ khã kh¨n, Ýt cã ®iÒu kiÖn tiÕp thu khoa häc kü thuËt. Víi yªu cÇu chuång tr¹i ®¬n gi¶n, nguån thøc ¨n chñ yÕu tËn dông thøc ¨n d− thõa cña con ng−êi hoÆc s¶n phÈm phô cña ngµnh trång trät vµ chÕ biÕn thùc phÈm. C¸c gièng lîn ®−îc nu«i phï hîp lµ gièng lîn néi nh− lîn Ø, Mãng C¸i… vµ mét sè gièng lîn lai F1. §Æc ®iÓm cña ph−¬ng thøc ch¨n nu«i nµy lµ thêi gian ch¨n nu«i kÐo dµi, n¨ng suÊt, chÊt l−îng s¶n phÈm thÊp, kh«ng ®¸p øng ®−îc nhu cÇu ngµy cµng cao cña ng−êi tiªu dïng c¶ vÒ sè l−îng vµ chÊt l−îng. + Ph−¬ng thøc ch¨n nu«i c«ng nghiÖp (CN) lµ ph−¬ng thøc ch¨n nu«i dùa trªn c¬ së th©m canh t¨ng n¨ng suÊt s¶n phÈm, sö dông c¸c gièng lîn cao s¶n cho n¨ng suÊt chÊt l−îng s¶n phÈm thÞt tèt nh− c¸c gièng lîn lai F1: lai “2 m¸u” gi÷a gièng lîn néi vµ gièng lîn ngo¹i; F2 lai “3 m¸u”: néi x ngo¹i x ngo¹i hoÆc gièng thuÇn ngo¹i. §Æc ®iÓm cña ph−¬ng thøc ch¨n nu«i nµy lµ yªu cÇu ®Çu t− vèn lín, chuång tr¹i ph¶i ®¶m b¶o c¸c tiªu chuÈn kü thuËt, c¬ giíi 11 ho¸ c¸c kh©u trong quy tr×nh ch¨n nu«i, thøc ¨n hçn hîp ®−îc chÕ biÕn theo quy tr×nh c«ng nghiÖp, n¨ng suÊt s¶n phÈm cao, thêi gian cña mét chu kú ch¨n nu«i ng¾n, phï hîp víi ch¨n nu«i quy m« lín. §©y lµ ph−¬ng thøc ch¨n nu«i ®· ®−îc ¸p dông phæ biÕn ®èi víi c¸c n−íc cã nÒn c«ng nghiÖp ph¸t triÓn nh− NhËt, Ph¸p, Mü... nh−ng ë ViÖt Nam ch−a ®−îc ¸p dông réng r·i trong ch¨n nu«i quy m« hé gia ®×nh. + Ph−¬ng thøc ch¨n nu«i b¸n c«ng nghiÖp (BCN) lµ ph−¬ng thøc ch¨n nu«i kÕt hîp gi÷a kinh nghiÖm nu«i truyÒn thèng víi ¸p dông quy tr×nh ch¨n nu«i tiªn tiÕn. Sö dông nguån thøc ¨n s½n cã nh− c¸m g¹o, ng«, khoai, s¾n... kÕt hîp víi thøc ¨n ®Ëm ®Æc pha trén, ®¶m b¶o chÕ ®é dinh d−ìng cho lîn. Gièng lîn ®−îc sö dông chñ yÕu lµ c¸c gièng lai, ph−¬ng thøc nµy t−¬ng ®èi phï hîp víi h×nh thøc ch¨n nu«i hé gia ®×nh ë n−íc ta hiÖn nay vµ lµ ph−¬ng thøc ®−îc ng−êi n«ng d©n ¸p dông phæ biÕn. - C¬ cÊu ch¨n nu«i xÐt theo quy m« ch¨n nu«i: Kh¸c víi tr−íc ®©y, mçi hé n«ng d©n th−êng chØ nu«i 1-2 con lîn víi môc ®Ých chñ yÕu lµ tËn dông phÕ phô phÈm cña ngµnh trång trät vµ lÊy ph©n bãn ruéng. HiÖn nay khi nÒn kinh tÕ ®· cã sù thay ®æi, cïng víi sù tiÕn bé cña khoa häc - c«ng nghÖ, ch¨n nu«i theo h−íng hµng ho¸ ®· dÇn ®−îc h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn. Tuú theo ®iÒu kiÖn cña c¸c hé n«ng d©n (vèn, lao ®éng, ®Êt ®ai, môc ®Ých kinh doanh...) kh¸c nhau mµ quy m« ch¨n nu«i còng rÊt kh¸c nhau. + Quy m« nhá (QMN) lµ quy m« ch¨n nu«i th−êng g¾n liÒn víi ph−¬ng thøc ch¨n nu«i truyÒn thèng cña hé gia ®×nh n«ng d©n. §ã lµ c¸c hé cã møc ®é ch¨n nu«i d−íi 5 con lîn thÞt/løa. Mçi n¨m mét hé nu«i ®−îc tõ 23 løa, vËy tæng sè ®Çu lîn thÞt xuÊt chuång nhá h¬n 15 con/n¨m. §èi víi lîn n¸i 1 - 3 con/n¨m. + Quy m« lín (QML): §©y lµ quy m« ch¨n nu«i g¾n liÒn víi sù ®Çu t− t−¬ng ®èi lín vÒ chuång tr¹i, lao ®éng, vèn ... vµ chñ hé lµ nh÷ng ng−êi n¨ng ®éng, hä th−êng nu«i trªn 20 con lîn thÞt/løa, mét n¨m nu«i ®−îc 3 - 4 løa, 12 tæng sè con xuÊt chuång trªn 60 con hoÆc nu«i b×nh qu©n 10 lîn n¸i/n¨m trë lªn. Nh÷ng hé nµy nÕu cã ®iÒu kiÖn sÏ ph¸t triÓn thµnh trang tr¹i ch¨n nu«i lîn. §©y lµ h×nh thøc ch¨n nu«i ch−a ®−îc phæ biÕn nh−ng ®ang ®−îc nhµ n−íc khuyÕn khÝch ph¸t triÓn. + Quy m« võa (QMV): C¸c hé ch¨n nu«i lîn thÞt cã tæng sè ®Çu lîn thÞt xuÊt chuång tõ 15 ®Õn 60 con/n¨m; hé ch¨n nu«i lîn n¸i cã tõ 4 ®Õn d−íi 10 n¸i/n¨m hoÆc ch¨n nu«i hçn hîp cã sè con quy ®æi t−¬ng øng ®−îc coi lµ quy m« võa. §©y lµ quy m« ch¨n nu«i phï hîp víi h×nh thøc ch¨n nu«i hé gia ®×nh vµ ®ang cã xu h−íng ph¸t triÓn nhanh trong giai ®o¹n hiÖn nay. - C¬ cÊu ch¨n nu«i xÐt theo h−íng ch¨n nu«i cã hé ch¨n nu«i lîn thÞt, hé ch¨n nu«i lîn n¸i, hé ch¨n nu«i lîn choai vµ hé ch¨n nu«i hçn hîp. + Hé ch¨n nu«i lîn thÞt lµ nh÷ng hé chuyªn nu«i mét lo¹i lîn cho thÞt, s¶n phÈm cña nã lµ träng l−îng thÞt h¬i xuÊt chuång ®−îc ®em b¸n cho lß mæ, c«ng ty chÕ biÕn, hé bu«n lîn h¬i hoÆc c¸c ®èi t−îng kh¸c. + Hé ch¨n nu«i lîn n¸i lµ nh÷ng hé chuyªn ch¨n nu«i lîn n¸i sinh s¶n, s¶n phÈm cña qu¸ tr×nh ch¨n nu«i lµ träng l−îng lîn con b¸n cho ng−êi ch¨n nu«i sö dông lµm gièng hoÆc b¸n cho l¸i bu«n, c¬ së chÕ biÕn lîn s÷a ®«ng l¹nh xuÊt khÈu... tuú thuéc vµo ®iÒu kiÖn ch¨n nu«i vµ thÞ tr−êng tiªu thô ë tõng ®Þa ph−¬ng. + Hé ch¨n nu«i lîn choai: §©y lµ h−íng ch¨n nu«i mµ s¶n phÈm cña nã lµ träng l−îng thÞt h¬i cña nh÷ng con gia sóc nhì cã träng l−îng kho¶ng 25 - 45 kg/con, phôc vô cho nhu cÇu chÕ biÕn thùc phÈm hoÆc ®−îc b¸n cho ng−êi ch¨n nu«i ®Ó tiÕp tôc qu¸ tr×nh ch¨n nu«i lîn thÞt tiÕp theo. + Ch¨n nu«i hçn hîp lµ lo¹i h×nh ch¨n nu«i mµ trong ®ã hé ch¨n nu«i theo ®uæi 2 h−íng ch¨n nu«i trë lªn. - C¬ cÊu ch¨n nu«i xÐt theo h×nh thøc tæ chøc ch¨n nu«i: cã ch¨n nu«i theo h×nh thøc hé gia ®×nh, trang tr¹i, c¸c hîp t¸c x·,… 13 Tuú tõng ®iÒu kiÖn tù nhiªn, kinh tÕ vµ tËp qu¸n s¶n xuÊt cña mçi vïng, mçi ®Þa ph−¬ng mµ c¬ cÊu ch¨n nu«i cô thÓ rÊt kh¸c nhau. Tuy nhiªn ph−¬ng h−íng chung trong ph¸t triÓn ch¨n nu«i lîn lµ chuyÓn dÞch c¬ cÊu ch¨n nu«i theo h−íng: Gi¶m dÇn tû träng ph−¬ng thøc ch¨n nu«i truyÒn thèng víi quy m« nhá, manh món, kü thuËt l¹c hËu, t¨ng dÇn tû träng ph−¬ng thøc ch¨n nu«i b¸n c«ng nghiÖp vµ c«ng nghiÖp víi quy m« phï hîp. Thùc tÕ thêi gian qua, cïng víi sù tiÕn bé cña khoa häc c«ng nghÖ, ch¨n nu«i lîn ®· cã nh÷ng thay ®æi c¨n b¶n. C«ng nghÖ sinh häc ph¸t triÓn ®· t¹o ra ®−îc nh÷ng con gièng cã n¨ng suÊt cao, chÊt l−îng s¶n phÈm tèt. C«ng nghÖ chÕ biÕn thøc ¨n gia sóc ngµy cµng t¹o ra nhiÒu lo¹i thøc ¨n tiªn tiÕn gióp cho ng−êi ch¨n nu«i cã thÓ thay ®æi ph−¬ng thøc ch¨n nu«i truyÒn thèng, kh«ng nh÷ng n©ng cao n¨ng suÊt, s¶n l−îng trªn mét ®¬n vÞ diÖn tÝch ch¨n nu«i mµ cßn n©ng cao chÊt l−îng s¶n phÈm vËt nu«i, ngµy cµng ®¸p øng tèt h¬n nhu cÇu s¶n xuÊt vµ tiªu dïng cña x· héi. 2.1.2.3. ý nghÜa cña viÖc ph¸t triÓn ch¨n nu«i lîn trong n«ng nghiÖp vµ trong nÒn kinh tÕ 1/ Ph¸t triÓn ch¨n nu«i lîn ®¶m b¶o cung cÊp nguån thùc phÈm cã gi¸ trÞ dinh d−ìng cao cho ®êi sèng x· héi. Trong viÖc gi¶i quyÕt vÊn ®Ò thùc phÈm ë n−íc ta tõ tr−íc tíi nay vµ s¾p tíi, thÞt lîn vÉn gi÷ vÞ trÝ hµng ®Çu. S¶n l−îng thÞt lîn hµng n¨m th−êng chiÕm 70-75%, cã n¨m tíi 80% s¶n l−îng thÞt trªn thÞ tr−êng [10]. ThÞt lîn lµ lo¹i thùc phÈm cã gi¸ trÞ dinh d−ìng cao, thÝch hîp cho c¶ nh÷ng b÷a ¨n hµng ngµy vµ c¸c dÞp lÔ tÕt. D©n sè còng nh− thu nhËp cña d©n c− cã xu h−íng ngµy cµng cao, v× vËy, nhu cÇu cña x· héi vÒ thùc phÈm còng ngµy cµng t¨ng lªn kh«ng nh÷ng vÒ sè l−îng mµ c¶ vÒ chÊt l−îng, ®ßi hái ngµnh ch¨n nu«i nãi chung vµ ch¨n nu«i lîn nãi riªng kh«ng ngõng ¸p dông tiÕn bé khoa häc - c«ng nghÖ 14 míi ®Ó t¹o ra nµy cµng nhiÒu s¶n phÈm víi chÊt l−îng cao ®¸p øng nhu cÇu tiªu dïng cho ®êi sèng x· héi. 2/ Ph¸t triÓn ch¨n nu«i lîn thóc ®Èy qu¸ tr×nh chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ n«ng nghiÖp, n«ng th«n. Ch¨n nu«i lµ mét trong hai ngµnh s¶n xuÊt quan träng trong n«ng nghiÖp, ch¨n nu«i vµ trång trät lu«n tån t¹i ®ång hµnh vµ g¾n bã chÆt chÏ víi nhau, ¶nh h−ëng qua l¹i lÉn nhau vµ cïng víi c¸c ngµnh kinh tÕ kh¸c trªn ®Þa bµn n«ng th«n t¹o thµnh c¬ cÊu kinh tÕ n«ng nghiÖp, n«ng th«n thèng nhÊt. Trong n«ng th«n, lîn lµ lo¹i vËt nu«i th−êng ®−îc xÕp vÞ trÝ hµng ®Çu, chiÕm tû träng cao c¶ vÒ sè ®Çu con vµ gi¸ trÞ s¶n phÈm. Ph¸t triÓn ch¨n nu«i lîn sÏ cã t¸c dông thóc ®Èy trång trät ph¸t triÓn, mÆt kh¸c, kÐo theo sù ph¸t triÓn cña c¸c ho¹t ®éng kh¸c nh− c¸c ho¹t ®éng dÞch vô phôc vô ch¨n nu«i, c«ng nghiÖp chÕ biÕn thøc ¨n gia sóc, chÕ biÕn s¶n phÈm thÞt, c¸c ho¹t ®éng bu«n b¸n s¶n phÈm... trªn ®Þa bµn d©n c−. Ph¸t triÓn ch¨n nu«i lîn gãp phÇn quan träng trong viÖc n©ng cao tû träng GDP ch¨n nu«i trong n«ng nghiÖp, lµm cho kinh tÕ n«ng th«n ngµy cµng ®a d¹ng phong phó theo h−íng tÝch cùc vµ nh− vËy nã sÏ gãp phÇn lµm thay ®æi bé mÆt kinh tÕ n«ng th«n. 3/ Ph¸t triÓn ch¨n nu«i lîn t¹o viÖc lµm, t¨ng thu nhËp cho ng−êi lao ®éng, gãp phÇn xo¸ ®ãi gi¶m nghÌo trong n«ng nghiÖp, n«ng th«n. Lîn lµ lo¹i gia sóc dÔ nu«i, kh«ng ®ßi hái kü thuËt ch¨n nu«i phøc t¹p vµ cã thÓ tËn dông phÕ phô phÈm cña ngµnh trång trät. Trong ®iÒu kiÖn khÝ hËu n−íc ta, lîn cã thÓ nu«i ë tÊt c¶ c¸c vïng n«ng th«n trªn ph¹m vi c¶ n−íc. Thùc tÕ hiÖn nay, t×nh tr¹ng thiÕu viÖc lµm trong n«ng nghiÖp n«ng th«n ®ang lµ vÊn ®Ò bøc xóc. N«ng th«n cã ®Þa bµn réng lín, ®a d¹ng vµ phong phó, lao ®éng dåi dµo, v× vËy ph¸t triÓn ch¨n nu«i lîn sÏ cho phÐp khai th¸c nh÷ng tiÒm n¨ng s½n cã trong d©n c−, thu hót ®−îc lùc l−îng lao ®éng ®«ng ®¶o, t¹o viÖc 15 lµm, t¨ng thu nhËp ®¸p øng ngµy cµng tèt h¬n nhu cÇu s¶n xuÊt vµ ®êi sèng n«ng th«n. 2.1.3. §Æc ®iÓm sinh vËt häc cña lîn Lîn lµ lo¹i gia sóc cã nh÷ng ®Æc tÝnh sinh vËt häc phï hîp víi yªu cÇu cña con ng−êi, nh÷ng ®Æc tÝnh Êy cÇn ph¶i cã ®iÒu kiÖn ch¨m sãc nu«i d−ìng hîp lý míi cã thÓ ph¸t huy mét c¸ch ®Çy ®ñ nhÊt. - Lîn lµ lo¹i gia sóc sinh s¶n nhiÒu Lîn lµ lo¹i gia sóc ®a thai. §Î tõ 8 -14 con/løa, c¸ biÖt 14 - 16 con. Lîn mang thai 114 - 116 ngµy. Thµnh thôc sím, lîn cã thÓ chöa khi 4 - 5 th¸ng tuæi. Nu«i con kho¶ng 60 ngµy. Mét sè vïng ë n−íc ta cai s÷a sím kho¶ng 28 ngµy nªn mét n¨m cã thÓ ®Î 2 løa dÔ dµng. ThÕ giíi cai s÷a sím 21 ngµy tuæi nªn mét n¨m cã thÓ ®Î 2,4 - 2,5 løa, mét n¨m s¶n xuÊt tõ 2 - 2,5 tÊn thÞt lîn h¬i (n−íc ta kho¶ng 1,2 tÊn) [9]. - Lîn lµ lo¹i gia sóc cho s¶n phÈm cã gi¸ trÞ cao So víi c¸c gia sóc kh¸c nh− bß, cõu,… lîn cã phÈm chÊt thÞt cao h¬n. Tû lÖ thÞt xÎ ®èi víi lîn lµ 70 - 75% trong khi bß lµ 55 - 60%, cõu: 50 - 55%. Tû lÖ chÊt kh« ¨n ®−îc so víi träng l−îng thÞt xÎ ë lîn lµ 63%; Cõu: 37%; Bß: 33%. N¨ng l−îng 1 kg thÞt lîn 2700 calo trong khi ®ã thÞt bß: 1580 calo; thÞt cõu: 1430 calo [10]. V× vËy thÞt lîn lµ lo¹i thøc ¨n ®−îc −a thÝch cña sè ®«ng d©n c− vµ ch¨n nu«i lîn ®ang ®−îc thÕ giíi quan t©m. - Lîn lµ lo¹i gia sóc ¨n t¹p, tËn dông thøc ¨n tèt Lîn cã kh¶ n¨ng sö dông nhiÒu lo¹i thøc ¨n th« xanh, cñ, qu¶, phô phÕ phÈm c«ng, n«ng nghiÖp, chÕ biÕn thùc phÈm.... Cø sö dông 4 - 5 kg thøc ¨n s¶n xuÊt 1 kg thÞt; 7 - 9 kg thøc ¨n, lîn n¸i s¶n xuÊt 1 kg lîn con gièng [9]. Lîn cã thÓ sö dông nhiÒu lo¹i thøc ¨n, nhiÒu chÕ ®é ¨n kh¸c nhau nªn ®−îc nu«i rÊt phæ biÕn trªn thÕ giíi còng nh− ë ViÖt Nam - Lîn cã kh¶ n¨ng thÝch nghi cao, dÔ huÊn luyÖn: lîn cã kh¶ n¨ng thÝch nghi víi ®iÒu kiÖn khÝ hËu rÐt, nãng. Do ®ã sù ph©n bè lîn trªn thÕ giíi t−¬ng 16 ®èi réng. Lîn tÝch luü mì tèt h¬n c¸c gia sóc kh¸c nªn cã kh¶ n¨ng chèng l¹nh tèt. Tr¸i l¹i ë nh÷ng vïng khÝ hËu nãng lîn t¨ng c−êng h« hÊp ®Ó t¶n nhiÖt b¶o ®¶m th©n nhiÖt b×nh th−êng. 2.1.4. §Æc ®iÓm kinh tÕ kü thuËt cña mét sè gièng lîn ®ang nu«i ë n−íc ta [9] * C¸c gièng lîn néi - Lîn Mãng C¸i §Çu ®en, gi÷a tr¸n cã ®iÓm tr¾ng h×nh tam gi¸c hoÆc h×nh thoi. Mâm tr¾ng. Gi÷a vai vµ cæ cã mét vµnh tr¾ng c¾t ngang kÐo dµi ®Õn bông vµ 4 ch©n. L−ng m«ng mµu ®en h×nh yªn ngùa. L«ng tr¾ng mäc trªn nh÷ng líp da tr¾ng hoÆc ®en. Lîn Mãng C¸i cã kho¶ng 12 - 14 vó. Träng l−îng cai s÷a thÊp kho¶ng 7 kg/con. Lîn n¸i ®Î 1,7 - 2 løa/n¨m. Nu«i 8 - 10 th¸ng tuæi ®¹t träng l−îng kho¶ng 60-75 kg. Tû lÖ thÞt xÎ 71 - 73%, tû lÖ n¹c thÊp 34 - 35%, tû lÖ mì cao 41 - 42%. Chi phÝ 5 - 6 kg thøc ¨n cho 1 kg t¨ng träng, 9 - 10 kg thøc ¨n cho 1 kg lîn con gièng. Gièng lîn nµy tr−íc kia ®−îc nu«i phæ biÕn nh−ng hiÖn nay (1996 trë l¹i ®©y) chñ yÕu lµm n¸i nÒn. + Gièng lîn Ø: Tr−íc ®©y gièng lîn nµy ®−îc −a chuéng ë miÒn B¾c, nh−ng hiÖn nay rÊt Ýt ®−îc sö dông chñ yÕu chØ dïng lµm n¸i nÒn, ®−îc xÕp thø 2 sau Mãng C¸i v× n¨ng suÊt thÞt, tû lÖ ®Î nu«i con sèng thÊp, thÞ hiÕu vÒ con lai còng kh«ng ®−îc −a thÝch b»ng Mãng C¸i lai víi c¸c gièng kh¸c. Cã hai lo¹i Ø: Ø mì vµ Ø pha nh−ng dï lo¹i Ø nµo toµn th©n ®Òu lµ mµu ®en, tÇm vãc nhá, ch©n ng¾n, mâm ng¾n cong hoÆc th¼ng. L−ng vâng, bông xÖ, 4 ch©n yÕu. Thµnh thôc sím. Lîn thÞt 8 - 10 th¸ng tuæi ®¹t 40 - 50 kg. Tiªu tèn 6 7 kg thøc ¨n. Tû lÖ thÞt xÎ 63%. Tû lÖ mì 48%. NÕu tiÕp tôc nu«i bÐo ®Õn 12 th¸ng tuæi trë lªn, tû lÖ tiªu tèn thøc ¨n rÊt cao 8-10 kg/1 kg t¨ng träng [9]. * C¸c gièng lîn ngo¹i nhËp ®· ®−îc thuÇn d−ìng ë n−íc ta - Lîn h−íng n¹c: 17 + Gièng lîn Landrat: xuÊt xø tõ §an M¹ch. Toµn th©n l«ng, da mµu tr¾ng, mÆt dµi th¼ng, mâm kh«ng cong, tai to, dµi che phñ mÆt. L−ng dµi, s−ên trßn, bông gän, phÇn sau rÊt ph¸t triÓn, m«ng xu«i thÓ hiÖn râ h−íng n¹c. Lîn cã 14 vó trë lªn, ®Î tõ 10 - 11 con/ løa, mét n¨m 2 - 2,2 løa. Lîn nu«i thÞt t¨ng träng nhanh, 6 th¸ng tuæi ®¹t 100 kg. Cã tû lÖ n¹c cao h¬n tÊt c¶ c¸c gièng lîn hiÖn cã 56 - 57%. Chi phÝ thøc ¨n cho 1 kg t¨ng träng 3,0 - 3,5 kg. §©y lµ gièng lîn ngo¹i ®−îc nu«i phæ biÕn nhÊt c¶ ®ùc vµ mét phÇn n¸i. + Gièng lîn Duroc: xuÊt xø tõ vïng §«ng B¾c n−íc Mü. Mµu l«ng n©u sÉm, th©n h×nh ch¾c ch¾n, mÆt h¬i cong, tai xô tõ nöa vµnh phÝa tr−íc. Lîn Duroc thiªn vÒ n¹c, phÈm chÊt thÞt rÊt tèt. Lîn chãng lín, nu«i 143 - 172 ngµy tuæi träng l−îng cã thÓ ®¹t 100 kg. Gièng lîn nµy ®Î Ýt con h¬n, b×nh qu©n 9,78 con/løa. Dïng ®ùc Duroc lai víi c¸c gièng kh¸c nu«i mau lín, nhiÒu n¹c. Gièng lîn nµy chñ yÕu ®−îc nu«i ë c¸c c¬ së gièng, cung cÊp con ®ùc cho lai kinh tÕ nhiÒu n¹c ë nhiÒu vïng trong c¶ n−íc. - Lîn kiªm dông, h−íng s¶n xuÊt n¹c - mì + Gièng lîn Yãoc-sai (Yorkshire). §©y lµ lo¹i lîn kiªm dông, h−íng n¹c, mì. Bao gåm c¸c lo¹i sau: Lîn Yãoc-sai MiÒn Nam: Toµn th©n mµu tr¾ng, ®Çu to tr¸n réng, mâm dµi h¬i cong, tai ®øng nghiªng vÒ ph¸i tr−íc. Sè con s¬ sinh tõ 8 - 9,5 con/løa. Lîn §¹i B¹ch (Liªn x« cò), toµn th©n mµu tr¾ng, l«ng dµy mÒm, tai th¼ng ®øng, vai ®Çy ®Æn, ngùc s©u, m×nh dµi, 4 ch©n khoÎ. §Î 11 - 12 con/løa. Lîn thÞt 10 th¸ng tuæi ®¹t 126 kg. Lîn Yãoc-sai Cu Ba cã l−ng cong, c¸c ®Æc ®iÓm kh¸c gièng nh− lîn Yãoc-sai MiÒn Nam. Lîn nu«i thÞt 6 - 7 th¸ng tuæi ®¹t träng l−îng 100kg. Tiªu tèn thøc ¨n 3,42 - 4 kg, tû lÖ n¹c 51 - 52%. §©y lµ gièng lîn ®ang ®−îc nu«i phæ biÕn nhÊt ë n−íc ta. + Gièng lîn DE (Edel cña §øc). H−íng s¶n xuÊt chÝnh ë §øc lµ thÞ n¹c. Song ë ViÖt Nam do thøc ¨n ch−a tèt nªn th−êng ®−îc nu«i theo h−íng kiªm dông n¹c mì. 18 DE sinh s¶n cao ®Î tõ 10 - 12 con/løa. Mét n¨m ®Î 2 - 2,2 løa. Cai s÷a 15 - 18 kg/con. Tiªu tèn 3,1 kg thøc ¨n cho mét kg t¨ng träng. NÕu dïng ®ùc DE cho lai víi Mãng C¸i cho lîn thÞt cã tû lÖ n¹c 35 - 45%. * C¸c gièng lîn c¶i tiÕn - Gièng lîn §BI - 81. §©y lµ gièng lîn tr¾ng ®−îc lai t¹o ë ViÖn ch¨n nu«i, ®−îc c«ng nhËn gièng n¨m 1987. - Lîn §¹i B¹ch - Ø. §Çu to võa ph¶i, Ýt nh¨n, mâm dµi võa ph¶i. L−ng th¼ng, bông gän vµ kh«ng xÖ, 4 ch©n v÷ng ch¾c. Lîn con 69 ngµy tuæi ®¹t 10 kg/ con. Tiªu tèn thøc ¨n cho 1 kg t¨ng träng: 4,5 kg, nu«i ®Õn 10 th¸ng tuæi ®¹t 85 kg. Tû lÖ n¹c 37,76%. * Gièng lîn lai th−¬ng phÈm Lµ nh÷ng con lai nu«i ®Ó giÕt thÞt, kh«ng nu«i lµm gièng.Tuú c«ng thøc lai, ph−¬ng thøc nu«i lîn cho tû lÖ n¹c kh¸c nhau. - Lai 2 m¸u (néi x ngo¹i) - Lai 3 m¸u ( néi x ngo¹i x ngo¹i ) - Lai lîn ngo¹i víi lîn ngo¹i. KÕt qu¶ nghiªn cøu vµ thùc tiÔn s¶n xuÊt cho thÊy, muèn lîn lai nu«i thÞt 6 - 7 th¸ng tuæi ®¹t träng l−îng 95 - 100 kg, tû lÖ n¹c trªn 46% ph¶i cho lîn ¨n víi khÈu phÇn ¨n cã n¨ng l−îng cao vµ giµu hµm l−îng Protein. 2.2. Thùc tr¹ng ch¨n nu«i lîn trªn thÕ giíi vµ trong n−íc 2.2.1. T×nh h×nh ch¨n nu«i lîn ë c¸c n−íc trªn thÕ giíi Víi sù ph¸t triÓn m¹nh nh− vò b·o cña khoa häc c«ng nghÖ, ®Æc biÖt lµ c«ng nghÖ sinh häc, trong nh÷ng n¨m qua ngµnh ch¨n nu«i trªn thÕ giíi ®· ®¹t ®−îc nh÷ng thµnh tùu ngµy cµng cao c¶ vÒ sè l−îng vµ chÊt l−îng s¶n phÈm. S¶n l−îng thÞt c¸c lo¹i gia sóc liªn tôc t¨ng. YÕu tè gièng míi, thøc ¨n míi, quy tr×nh ch¨n nu«i míi ra ®êi lµm cho n¨ng suÊt, chÊt l−îng s¶n phÈm kh«ng ngõng t¨ng lªn. 19 B¶ng 2.1 S¶n l−îng thÞt cña mét sè n−íc trªn thÕ giíi (§VT: 1000 tÊn thÞt xÎ) Tèc ®é ph¸t triÓn (%) N−íc 2000 2001 2002 2002/2001 2003/2002 BQ Hoa Kú 8596 8,691 8,714 101,1 100,3 100,7 Canada 1638 1.720 1.808 105,0 105,1 105,1 Brazin 2010 2.216 2.341 102,2 105,6 107,9 EU 17.585 17.600 17.800 100,1 101,1 100,6 Nga 1.500 1.530 1.555 102,0 101,6 101,8 Trung quèc 40.314 42.400 43.202 105,2 101,9 103,5 NhËt B¶n 1.269 1.245 1.123 98,1 90,2 94,1 ViÖt Nam 1.380 1.475 1.586 106,9 101,5 107,2 Toµn thÕ giíi 81.321 83.682 85.166 102,9 101,8 102,3 Nguån: Bé N«ng nghiÖp vµ Ph¸t triÓn n«ng th«n Trung Quèc lµ n−íc cã ®µn lîn lín nhÊt, thø nh× lµ Mü, tiÕp ®Õn lµ Brazin Liªn bang Nga,... N−íc cã ®µn lîn Ýt nhÊt lµ Helena (ch©u Phi) chØ cã kho¶ng 1000 con lîn, Ma Cau (ch©u ¸) Tokelau (ch©u óc) còng cã kho¶ng 1000 con lîn. Theo ®¸nh gi¸ ch¨n nu«i th©m canh ë c¸c n−íc, ng−êi ta lÊy tæng träng l−îng thÞt h¬i xuÊt chuång chia cho tæng sè ®Çu con xuÊt chuång. §øng ®Çu lµ NhËt B¶n (125 kg/con), tiÕp ®Õn lµ c¸c n−íc nh− Céng hoµ Sec (115 kg/con), Italia (109 kg/con)… ViÖt Nam: 68kg/con. Ph¸p cã sè ®Çu lîn ®øng thø 12 trªn thÕ giíi nh−ng cã s¶n l−îng ®øng thø 5 v× Ph¸p cã tr×nh ®é th©m canh cao, lîn n¸i ®Î 2,2 – 2,3 løa/n¨m, mét lîn n¸i cã thÓ cho 21 - 23 lîn con/n¨m. [11] 2.2.2. T×nh h×nh ch¨n nu«i lîn ë ViÖt Nam Ch¨n nu«i lîn ë ViÖt Nam cã tõ rÊt l©u ®êi vµ ®· trë thµnh tËp qu¸n s¶n xuÊt cña nh©n d©n. Tr¶i qua nhiÒu giai ®o¹n ph¸t triÓn cña nÒn kinh tÕ, ch¨n nu«i lîn còng cã nh÷ng th¨ng trÇm trong qu¸ tr×nh ph¸t triÓn. Tõ h×nh thøc s¶n 20
- Xem thêm -

Tài liệu liên quan

Tài liệu vừa đăng

Tài liệu xem nhiều nhất