Tài liệu Thực trạng quản lý việc thực hiện chương trình giáo dục mầm non tại các trường mầm non quận tân bình thành phố hồ chí minh

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM TP. HỒ CHÍ MINH Bùi Mỹ Liên THỰC TRẠNG QUẢN LÝ VIỆC THỰC HIỆN CHƯƠNG TRÌNH GIÁO DỤC MẦM NON TẠI CÁC TRƯỜNG MẦM NON QUẬN TÂN BÌNH THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH LUẬN VĂN THẠC SĨ GIÁO DỤC HỌC Thành phố Hồ Chí Minh - 2012 BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM TP. HỒ CHÍ MINH Bùi Mỹ Liên THỰC TRẠNG QUẢN LÝ VIỆC THỰC HIỆN CHƯƠNG TRÌNH GIÁO DỤC MẦM NON TẠI CÁC TRƯỜNG MẦM NON QUẬN TÂN BÌNH THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH Chuyên ngành: Quản lý giáo dục Mã số: 60 14 05 LUẬN VĂN THẠC SĨ GIÁO DỤC HỌC NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC: TS.NGÔ ĐÌNH QUA Thành phố Hồ Chí Minh - 2012 LỜI CẢM ƠN Trong quá trình học tập và nghiên cứu hoàn thành luận văn này, tôi đã nhận được sự giúp đỡ tận tình của nhiều tổ chức và cá nhân. Tôi xin trân trọng cảm ơn Trường Đại học Sư phạm Thành phố Hồ Chí Minh đã chấp thuận và tạo điều kiện cho tôi thực hiện luận văn này. Tôi xin trân trọng cảm ơn TS.Ngô Đình Qua, Giảng viên Trường Đại học Sư phạm, Thành phố Hồ Chí Minh đã trực tiếp hướng dẫn tôi trong suốt quá trình thực hiện luận văn. Tôi xin trân trọng cảm ơn Quý Thầy, Cô đã giảng dạy và hướng dẫn tôi trong suốt quá trình tôi học tập tại Trường Đại học Sư phạm Thành phố Hồ Chí Minh. Tôi xin trân trọng cảm ơn Phòng Giáo dục và Đào tạo quận Tân Bình, cán bộ quản lý và giáo viên các trường mầm non trong quận đã cung cấp tài liệu và có những ý kiến quý báu để tôi thực hiện luận văn này. Sau cùng, dù đã rất cố gắng, nhưng chắc chắn luận văn này vẫn còn nhiều hạn chế nên khó tránh khỏi những thiếu sót. Tôi kính mong các đồng nghiệp, Quý Thầy, Cô và Hội đồng chấm luận văn góp ý cho những thiếu sót trong luận văn này. Tôi chân thành cảm ơn! DANH MỤC CÁC BẢNG Bảng 2.1 : Bảng kiểm tra tính đại diện của mẫu nghiên cứu…………...….38 Bảng 2.2 : Thống kê tình hình đội ngũ cán bộ quản lý giáo dục mầm non Tân Bình năm học 2010- 2011…………………........................55 Bảng 2.3 : Thống kê đội ngũ giáo viên trực tiếp giảng dạy năm học 2010 -2011…………………………………………………………….57 Bảng 2.4 : Số liệu trường, lớp, học sinh từ năm 2006-2010 (6/2010)…….. 59 Bảng 2.5 : Số học sinh mầm non ra lớp năm học 2010-2011 (t5/2011)……59 Bảng 2.6 :Thống kê tình hình đội ngũ cấp dưỡng năm học 2010-2011…...60 Bảng 2.7 :Xây dựng trường lớp mầm non quận Tân Bình từ năm học 2006-2011………………………………………………………..63 Bảng 2.8 : Điểm trung bình đánh giá một số nội dung của cán bộ quản lý và giáo viên về thực trạng quản lý thực hiện mục tiêu giáo dụ.. 67 Bảng 2.9 :Thực trạng quản lý việc thực hiện nội dung chươngtrình giáo dục……………………………………………………….70 Bảng 2.10 :Thực trạng quản lý việc thực hiện nội dung chương trình giáo dục …………………………………………………..........72 Bảng 2.11 : Thực trạng quản lý việc đổi mới hình thức tổ chức giáo dục ……………………………………………………….75 Bảng 2.12 : Điểm trung bình đánh giá của GV & cán bộ QLGD về việc quản lý thực hiện đổi mới phương pháp giáo dục………78 Bảng 2.13 : Tỉ lệ % ý kiến của cán bộ quản lý và giáo viên về việc Hiệu trưởng quản lý cơ sở vật chất thực hiện chương trình giáo dục……….82 Bảng 2.14 : Trình độ chuyên môn của giáo viên mầm non quận Tân Bình..85 Bảng 2.15 : Sĩ số trẻ ở mỗi lớp và số lớp tương ứng.................................…86 Bảng 2.16 : Thực trạng quản lý chế độ làm việc của giáo viên ở trường......88 Bảng 2.17 : Thực trạng kiểm tra, đánh giá giáo viên thực hiện chương trình…………………………………………..……….89 Bảng 2.18 : Thực trạng kiểm tra, đánh giá giáo viên thực hiện chương trình giáo dục mầm non………………………………...91 MỤC LỤC LỜI CẢM ƠN .................................................................................. 3 DANH MỤC CÁC BẢNG .............................................................. 4 MỤC LỤC ........................................................................................ 6 MỞ ĐẦU ........................................................................................... 8 1.Lý do chọn đề tài .......................................................................................... 8 2. Mục đích nghiên cứu ................................................................................... 9 3.Khách thể và đối tượng nghiên cứu ......................................................... 10 4.Giả thuyết khoa học ................................................................................... 10 5.Nhiệm vụ nghiên cứu ................................................................................. 10 6. Phương pháp nghiên cứu.......................................................................... 10 7. Giới hạn và phạm vi nghiên cứu .............................................................. 14 CHƯƠNG 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN QUẢN LÝ VIỆC THỰC HIỆN CHƯƠNG TRÌNH GIÁO DỤC MẦM NON .............................. 15 1.1.Lịch sử nghiên cứu vấn đề ...................................................................... 15 1.2 Một số khái niệm cơ bản......................................................................... 17 1.3. Một số lý luận về chương trình giáo dục mầm non ............................ 30 1.3.1 Đặc điểm trường mầm non ..........................................................................30 1.3.2 Vị trí, vai trò của giáo dục mầm non trong hệ thống giáo dục quốc dân ....30 1.3.3 Vai trò , nhiệm vụ và quyền hạn của Hiệu trưởng trường mầm non ...........35 1.3.4 Nghiệp vụ quản lý trường mầm non gồm các nội dung sau: .......................36 1.3.5 Đổi mới chương trình giáo dục mầm non ....................................................37 1.3.6 Các nội dung quản lý việc thực hiện chương trình giáo dục mầm non mới ở trường mầm non trong giai đoạn hiện nay. ..........................................................41 CHƯƠNG 2: THỰC TRẠNG QUẢN LÝ VIỆC THỰC HIỆN CHƯƠNG TRÌNH GIÁO DỤC MẦM NON TẠI CÁC RƯỜNG MẦM NONQUẬN TÂN BÌNH, THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH ......................................................................................................... 56 2.1. Mô tả công cụ dùng để khảo sát thực trạng ........................................ 56 2.1.1. Cơ sở lý luận giáo dục ................................................................................56 2.1.2. Cơ sở khoa học quản lý ..............................................................................56 2.2. Mẫu khảo sát .......................................................................................... 57 2.2.1. Chọn mẫu ....................................................................................................57 2.2.2. Tính đại diện của mẫu.................................................................................58 2.3 Khái quát thục trạng giáo dục mầm non quận Tân Bình, thành phố Hồ Chí Minh năm học 2010-2011 ................................................................ 58 2.3.1 Một số nét về quận Tân Bình .......................................................................58 2.3.2 Thực trạng về đội ngũ cán bộ quản lý ngành giáo dục mầm non Tân Bình 61 2.3.3 Thực trạng về đội ngũ giáo viên mầm non. .................................................63 2.3.4 Thực trạng về chất lượng chăm sóc giáo dục ..............................................64 2.3.5 Thực trạng về điều kiện thực hiện chương trình giáo dục ...........................68 2.4 Thực trạng quản lý việc thực hiện chương trình giáo dục mầm non tại các trường mầm non quận Tân Bình thành phố Hồ Chí Minh ......... 70 2.4.1 Thực trạng quản lý thực hiện mục tiêu giáo dục .........................................72 2.4.2 Thực trạng quản lý việc thực hiện nội dung chương trình giáo dục mầm non mới của hiệu trưởng các trường mầm non quận Tân Bình ............................75 2.4.3 Thực trạng quản lý đổi mới hình thức tổ chức và phương pháp giáo dục 79 2.4.4 Thực trạng quản lý điều kiện thực hiện chương trình giáo dục ...................86 2.4.5 Thực trạng kiểm tra, đánh giá giáo viên thực hiện chương trình. ...............93 2.4.6. Những thuận lợi và những khó khăn của Hiệu trưởng trong công tác quản lý việc thực hiện chương trình Giáo dục mầm non tại quận Tân Bình, thành phố Hồ Chí Minh .........................................................................................................96 2.5. Một số biện pháp đề xuất để Hiệu trưởng quản lý việc thực hiện chương trình Giáo dục mầm non ở một số trường mầm non quận Tân Bình, thành phố Hồ Chí Minh ..................................................................... 98 2.5.1. Cơ sở đề ra các biện pháp ...........................................................................98 2.5.2. Một số biện pháp góp phần nâng cao hiệu quả quản lý thực hiện chương trình giáo dục mầm non mới tại một số trường mầm non, quận Tân Bình – TP. Hồ Chí Minh. ..................................................................................................... 101 KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ .................................................... 111 1. Kết luận: ................................................................................................... 111 2. Kiến nghị: ................................................................................................. 112 TÀI LIỆU THAM KHẢO .......................................................... 116 MỞ ĐẦU 1.Lý do chọn đề tài Trẻ em hôm nay, thế giới ngày mai. Đầu tư cho trẻ em tức là đầu tư cho tương lai của nước nhà. Chính vì vậy, mục tiêu của giáo dục mầm non là giúp trẻ em phát triển toàn diện về thể chất, tình cảm, trí tuệ, thẩm mỹ; hình thành những yếu tố đầu tiên của nhân cách, chuẩn bị cho trẻ em vào lớp 1 trường tiểu học, xây dựng thế hệ mới vừa hồng vừa chuyên cho đất nước. Muốn thực hiện được mục tiêu đó, cần phải có một chương trình giáo dục phù hợp. Sau năm năm ngành mầm non thực hiện thí điểm chương trình giáo dục, từ năm học 2005-2006 đến năm học 2009-2010, Bộ Giáo dục và Đào tạo đã ban hành Chương trình Giáo dục mầm non kèm Thông tư số 17/2009/TT-BGDĐT ngày 25 tháng 07 năm 2009. Chương trình Giáo dục mầm non mới bao gồm: mục tiêu giáo dục mầm non, các yêu cầu về nội dung, phương pháp, các điều kiện để thực hiện chương trình giáo dục mầm non; chương trình giáo dục nhà trẻ; chương trình giáo dục mẫu giáo. Chiến lược phát triển giáo dục Việt Nam- Dự thảo lần thứ mười bốn ban hành ngày 30 tháng 12 năm 2008 nêu rõ lộ trình thực hiện trong giai đọan 2 (2011-2015) tập trung vào một số trọng điểm, trong đó có nội dung: “Triển khai chương trình Giáo dục mầm non mới”. Do đó, năm học 2010-2011, chương trình Giáo dục mầm non mới hầu như đã được thực hiện trên toàn quốc. Chương trình Giáo dục mầm non mới có nhiều ưu điểm vượt trội, phù hợp đặc điểm tâm sinh lý trẻ mầm non, phù hợp với xu thế phát triển của giáo dục thế giới. Giáo viên mầm non là lực lượng trực tiếp thực hiện chương trình. Nhưng để biến những ưu điểm đó trở thành hiện thực, mang lại hiệu quả tích cực trong giáo dục mầm non thì không thể không tính đến vai trò người quản lý, hiệu trưởng trường mầm non. Thực tế, do chương trình mới có nhiều đổi mới khác biệt so với chương trình cũ, nên có nhiều giáo viên còn lúng lúng khi thực hiện chương trình mới (Chương trình cũ là chương trình Chăm sóc giáo dục trẻ được ban hành theo quyết định số 1362/GD và ĐT ngày 31/05/1994 của Bộ Gíao Dục và Đào Tạo). Vì vậy, Hiệu trưởng trường mầm non gặp nhiều khó khăn trong việc quản lý thực hiện chương trình mới. Nói đến chất lượng chăm sóc giáo dục ở trường mầm non là nói đến công tác nuôi và dạy. Nói đến công tác nuôi và dạy ở trường mầm non là nói đến việc thực hiện chương trình giáo dục. Nâng cao chất lượng thực hiện chương trình giáo dục chính là nâng cao chất lượng chăm sóc giáo dục trẻ ở trường mầm non. Muốn nâng cao chất lượng chăm sóc giáo dục trẻ, yếu tố quản lý việc thực hiện chương trình phải được đưa lên hàng đầu. Quản lý việc thực hiện chương trình Giáo dục mầm non đạt hiệu quả tốt, thầy dạy tốt, tất nhiên chất lượng trò, sản phẩm đầu ra đạt tốt, hoàn thành mục tiêu đào tạo mà ngành giáo dục, xã hội giao phó. Tại các trường mầm non quận Tân Bình thành phố Hồ Chí Minh, công tác quản lý việc thực hiện chương trình giáo dục mầm non mới được tiến hành ra sao, kết quả như thế nào là điều chưa được nghiên cứu. Chính vì vậy, chúng tôi chọn và nghiên cứu đề tài “Thực trạng quản lý việc thực hiện chương trình Giáo dục mầm non tại các trường mầm non quận Tân Bình thành phố Hồ Chí Minh ” nhằm góp phần vào việc thực hiện chương trình giáo dục mầm non, nâng cao chất lượng chăm sóc giáo dục trẻ ở các trường mầm non quận Tân Bình thành phố Hồ Chí Minh. 2. Mục đích nghiên cứu Xác định được thực trạng công tác quản lý việc giáo viên thực hiện chương trình giáo dục mầm non của Hiệu trưởng các trường mầm non quận Tân Bình thành phố Hồ Chí Minh, từ đó đề xuất các giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả quản lý hoạt động trên. 3.Khách thể và đối tượng nghiên cứu 3.1.Khách thể Công tác quản lý hoạt động giáo dục của Hiệu trưởng trường mầm non. 3.2.Đối tượng nghiên cứu Thực trạng quản lý việc thực hiện chương trình giáo dục mầm non tại các trường mầm non Quận Tân Bình thành phố Hồ Chí Minh. 4.Giả thuyết khoa học Công tác quản lý việc thực hiện chương trình giáo dục mầm non của Hiệu trưởng tại các trường mầm non Quận Tân Bình thành phố Hồ Chí Minh có thể có ưu điểm ở các nội dung quản lý: quản lý thực hiện mục tiêu giáo dục, quản lý nội dung chương trình giáo dục, quản lý đổi mới phương pháp giáo dục, quản lý điều kiện thực hiện chương trình giáo dục. Tuy nhiên, công tác trên có thể còn có mặt hạn chế ở nội dung sau: quản lý công tác kiểm tra, đánh giá giáo viên thực hiện chương trình. 5.Nhiệm vụ nghiên cứu Hệ thống hóa cơ sở lý luận quản lý việc thực hiện chương trình giáo dục mầm non của Hiệu trưởng các trường mầm non . Khảo sát thực trạng công tác quản lý việc thực hiện chương trình giáo dục mầm non tại các trường mầm non Quận Tân Bình thành phố Hồ Chí Minh. Đề xuất các giải pháp nhằm góp phần cải tiến công tác quản lý việc thực hiện chương trình giáo dục mầm non. 6. Phương pháp nghiên cứu 6.1.Cơ sở của phương pháp luận -Quan điểm hệ thống- cấu trúc Là cách thức nghiên cứu đối tượng như một hệ thống toàn vẹn, phát triển động, tự hình thành và phát triển thông qua việc giải quyết mâu thuẫn nội tại do sự tương tác hợp quy luật của các thành tố tạo ra. Qua đó phát hiện các yếu tố sinh thành, yếu tố bản chất, lôgic phát triển của đối tượng trở thành hệ toàn vẹn, tích hợp mang chất lượng mới. -Quan điểm lịch sử Xác định thời gian từ lúc bắt đầu triển khai việc thực hiện chương trình giáo dục mầm non là năm học 2005-2006, xác định thực trạng quá trình quản lý việc thực hiện chương trình giáo dục mầm non của Hiệu trưởng trường mầm non Quận Tân Bình thành phố Hồ Chí Minh vào năm học thứ sáu tức là năm học 2010-2011. Từ đó thấy được mối quan hệ giữa quá khứ, hiện tại và tương lai của đối tượng nghiên cứu. -Quan điểm thực tiễn Trong quá trình nghiên cứu phải bám sát thực tiễn. Thực tiễn giáo dục là nguồn gốc, động lực, tiêu chuẩn và mục đích của toàn bộ quá trình nghiên cứu khoa học. Phát hiện những mâu thuẫn, những khó khăn nổi cộm trong quá trình quản lý việc giáo viên thực hiện chương trình giáo dục mầm non của các Hiệu trưởng trường mầm non Quận Tân Bình thành phố Hồ Chí Minh, từ đó đề ra các giải pháp mang tính khả thi hơn. 6.2. Các phương pháp nghiên cứu cụ thể 6.2.1. Phương pháp nghiên cứu tài liệu Sử dụng phối hợp các phương pháp phân tích, tổng hợp, phân loại, hệ thống hóa, khái quát hóa những vấn đề lý luận có liên quan như quản lý giáo dục, quản lý việc thực hiện chương trình giáo dục. 6.2.2. Phương pháp nghiên cứu thực tiễn Phương pháp quan sát: - Mục đích quan sát: thu tập chứng cớ để chứng minh giả thuyết - Nội dung quan sát: các nội dung quản lý việc thực hiện chương trình giáo dục mầm non mới. Phương pháp phỏng vấn: - Mục đích phỏng vấn: - Nội dung phỏng vấn: phỏng vấn tổ trưởng chuyên môn, giáo viên các cấp tuổi Nhà trẻ, Mầm, Chồi, Lá; các cán bộ quản lý ở các trường mầm non; các chuyên viên Phòng Giáo dục và Đào tạo Quận Tân Bình về nội dung quản lý việc thực hiện chương trình Giáo dục mầm non của Hiệu trưởng một số trường mầm non quận Tân Bình thành phố Hồ Chí Minh. Phương pháp điều tra bằng phiếu: - Mục đích điều tra: tìm hiểu đánh giá thực trạng quản lý việc thực hiện chương trình giáo dục mầm non mới tại các trường mầm non quận Tân Bình thành phố Hồ Chí Minh - Đối tượng điều tra: Ban giám hiệu, giáo viên tại các trường mầm non quận Tân Bình thành phố Hồ Chí Minh - Nội dung điều tra: xây dựng bộ câu hỏi trao đổi, phỏng vấn Ban Giám hiệu, giáo viên xoay quanh việc quản lý, thực hiện chương trình phục vụ cho việc tìm hiếu đánh giá thực trạng tại các trường mầm non quận Tân Bình thành phố Hồ Chí Minh trong năm học 2010-2011. *Bước 1: Xây dựng bộ công cụ điều tra gồm 2 mẫu phiếu thăm dò ý kiến -Mẫu 1: Phiếu điều tra dành cho cán bộ quản lý trường mầm non (45 phiếu phát ra, 45 phiếu thu vào, đạt tỉ lệ 100%) -Mẫu 2: Phiếu điều tra dành cho giáo viên trường mầm non (342 phiếu phát ra, 342 phiếu thu vào, đạt tỉ lệ 100%) Các phiếu điều tra tập trung vào tìm hiểu thực trạng việc quản lý và việc thực hiện chương trình Giáo dục mầm non, các biện pháp để nâng cao chất lượng thực hiện chương trình nhằm nâng cao chất lượng chăm sóc giáo dục trẻ *Chọn mẫu nghiên cứu: chọn 15/25 trường mầm non công lập tại quận Tân Bình ->Các trường mầm non xếp loại Tốt (đạt danh hiệu tập thể Lao động xuất sắc): 1.Trường Mầm non 1A 2.Trường Mầm non 2 3.Trường Mầm non Quận 4.Trường Mầm non 6 5.Trường Mầm non 9 6.Trường Mầm non 10 7.Trường Mầm non 13 8.Trường Mầm non 15 ->Các trường mầm non xếp loại Khá (đạt danh hiệu Tập thể Lao động tiên tiến) 1.Trường Mầm non 4 2.Trường Mầm non 5 3.Trường Mầm non 7 4.Trường Mầm non 8 5.Trường Mầm non 10A 6.Trường Mầm non Tuổi Hồng 7.Trường Mầm non Tuổi Xanh Phương pháp toán thống kê: xử lý số liệu ở các phiếu thăm dò ý kiến sau khi đã phát ra và thu về bằng phần mềm SPSS. -Phương pháp thống kê toán học: xử lý kết quả điều tra khảo sát nhằm đánh giá thực trạng về việc quản lý và việc thực hiện chương trình Giáo dục mầm non tại các trường mầm non. -Xử lý số liệu theo phương pháp thống kê toán học: sau khi thu thập các phiếu thăm dò ý kiến, dùng phương pháp thống kê toán học để tính: +Độ trung bình: Mean ->Các câu hỏi về việc thực hiện tốt mục tiêu, nội dung, điều kiện, công tác kiểm tra theo thang điểm từ 1 (hoàn toàn không đồng ý: không tốt) đến 5 (hoàn toàn đồng ý: tốt). Sau đó tính trị trung bình của các mức độ trên để đánh giá. +Tính tỉ lệ: % ->Qua tỉ lệ % để có nhận định tổng quát về thực trạng việc quản lý và việc thực hiện chương trình Giáo dục mầm non -Viết văn bản của kết quả nghiên cứu: dựa trên các thông tin thu thập được để viết luận văn. 7. Giới hạn và phạm vi nghiên cứu Luận văn nghiên cứu công tác quản lý hoạt động giáo dục của giáo viên thực hiện chương trình giáo dục mầm non, không nghiên cứu sâu quản lý hoạt động học tập của học sinh. Đề tài của tác giả được nghiên cứu tại 15 trường mầm non ở Quận Tân Bình, thành phố Hồ Chí Minh. CHƯƠNG 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN QUẢN LÝ VIỆC THỰC HIỆN CHƯƠNG TRÌNH GIÁO DỤC MẦM NON 1.1.Lịch sử nghiên cứu vấn đề Theo 2 tác giả Jon Wiles – Joseph Bondi thì “Nếu có một ngón tay chỉ ra một vấn đề, thì nhà giáo dục sẽ nghiên cứu ngón tay đó” [26,tr.3]. Vấn đề về quản lý việc thực hiện chương trình giáo dục đã được nhà nghiên cứu giáo dục Nga M.I.Kondakop khẳng định rằng kết quả toàn bộ hoạt động quản lý của nhà trường phụ thuộc rất nhiều vào việc tổ chức đúng đắn và hợp lý các hoạt động giảng dạy của đội ngũ giáo viên [33,tr.28]. Ngoài ra, còn có nhiều nhà nghiên cứu ở nước ngoài cũng như ở Việt Nam đã nghiên cứu về việc quản lý thực hiện chương trình của Hiệu trưởng. Một số luận văn Thạc sĩ cũng quan tâm đến đề tài công tác quản lý của người Hiệu trưởng, nhưng về lĩnh vực giáo dục mầm non vẫn còn rất nhiều nội dung cần phải nghiên cứu sâu, đi vào thực trạng nhằm có những biện pháp giúp cho ngành mầm non phát triển ngày càng tốt đẹp hơn. Giáo dục mầm non là cấp học đầu tiên của hệ thống giáo dục quốc dân, có vai trò đặc biệt quan trọng trong việc đặt nền móng cho sự hình thành và phát triển của nhân cách con người. Giáo dục mầm non đặt nền móng cho sự phát triển về thể chất, trí tuệ, tình cảm, thẩm mỹ của trẻ em Việt Nam. Phát triển giáo dục mầm non là trách nhiệm chung của các cấp, các ngành và toàn xã hội dưới sự lãnh đạo của Đảng và sự quản lý của Nhà nước. Chất lượng chăm sóc giáo dục trẻ là tiền đề quan trọng để nhà trường mầm non phát huy tầm ảnh hưởng của mình đến với cộng đồng. Chất lượng chăm sóc giáo dục của nhà trường có đảm bảo, trẻ em có khỏe mạnh và phát triển tốt thì vai trò của nhà trường mới được phụ huynh và cộng đồng thừa nhận. Vì vậy nâng cao chất lượng chăm sóc nuôi dạy trẻ phải là vấn đề được quan tâm hàng đầu ở các cơ sở giáo dục mầm non. Nói đến nâng cao chất lượng chăm sóc giáo dục trẻ tức là nói đến nâng cao chất lượng thực hiện chương trình giáo dục trẻ. Chương trình Giáo dục mầm non bao gồm việc nuôi dưỡng, chăm sóc, giáo dục trẻ em từ 3 tháng đến 6 tuổi, giáo dục về thể chất, tình cảm nhận thức, ngôn ngữ trên cơ sở thông qua các hoạt động để phát triển toàn diện nhân cách học sinh. Giáo dục mầm non ngày càng được nhận sự quan tâm của xã hội, của ban lãnh đạo các cấp từ trung ương đến địa phương. Nhiều tài liệu, công trình nghiên cứu, nhiều bài viết liên quan đến việc phát triển giáo dục mầm non đã ra đời không nằm ngoài tâm huyết phát triển giáo dục mầm non nước nhà. Có thể kể đến như: - Tài liệu tập huấn nâng cao năng lực quản lý thực hiện chương trình giáo dục mầm non thí điểm (2009), Bộ Giáo dục và Đào tạo – Học viện quản lý giáo dục, Hà Nội. - Thông tin Khoa học giáo dục mầm non, Trường Cao đẳng sư phạm trung ương thành phố Hồ Chí Minh. (tập san phát hành định kỳ) - Biện pháp xây dựng đội ngũ cán bộ quản lý trường mầm non tỉnh Bình Phước (2003), luận văn Thạc sĩ khoa học giáo dục của Nguyễn Thị Nhung, Đại học sư phạm thành phố Hồ Chí Minh. Tuy nhiên, các tài liệu trên chưa đi sâu vào nghiên cứu thực trạng việc thực hiện chương trình Giáo dục mầm non mới tại các trường mầm non, có tài liệu chỉ dừng ở mức độ bồi dưỡng kiến thức về quản lý thực hiện chương trình. Bước vào thế kỷ XXI, trước những yêu cầu mới của đất nước và của giáo dục mầm non, chương trình chăm sóc – giáo dục mẫu giáo ở Việt Nam đã bộc lộ một số hạn chế bất cập về mục tiêu, nội dung, phương pháp chăm sóc-giáo dục trẻ. Điều đó đòi hỏi chương trình cần có những cải tiến, đổi mới. Tại phiên họp Chính phủ tháng 11 năm 2005, Chính phủ đã quyết định về Đề án phát triển giáo dục mầm non giai đoạn 2006-2015, trong đó có nội dung đổi mới chương trình, nội dung, phương pháp giáo dục mầm non [48,tr.14]. Đây là tiền đề cho việc triển khai thực hiện thí điểm chương trình Giáo dục mầm non mới trong ngành giáo dục mầm non từ năm 2006. Ngày 25 tháng 7 năm 2009, Bộ trưởng Bộ Giáo dục và Đào tạo đã ký Thông tư số 17/2009/TT-BGDĐT chính thức ban hành Chương trình giáo dục mầm non [7,tr.1] Thành phố Hồ Chí Minh đã từng bước triển khai thực hiện chương trình Giáo dục mầm non mới với số lượng trường lớp tăng dần lên theo từng năm học. Đầu tiên, chương trình Giáo dục mầm non mới được thực hiện thí điểm tại một số trường trực thuộc Sở Giáo dục Đào tạo và các trường trọng điểm của từng quận huyện. Đến năm học 2007-2008 mở rộng thêm đối tượng là các trường đạt danh hiệu Tập thể Lao động xuất sắc, năm học 2008-2009 mở rộng thêm các trường đạt danh hiệu Tập thể Lao động tiên tiến và từ năm học 2009-2010 được thực hiện đại trà trong toàn thành phố Hồ Chí Minh. Hiện nay thì chương trình giáo dục đã chính thức thực hiện trên toàn quốc. Vì vậy trong giai đoạn hiện nay, công tác quản lý việc thực hiện chương trình Giáo dục mầm non mới thật sự là vấn đề bức xúc rất cần được nghiên cứu, thảo luận để việc thực hiện chương trình đi vào chiều sâu. Do đó, các nhà nghiên cứu giáo dục cần phải nghiên cứu việc quản lý thực hiện chương trình Giáo dục mầm non mới nhằm tìm ra các biện pháp chỉ đạo có hiệu quả nhất để góp phần nâng cao chất lượng thực hiện chương trình, nâng cao chất lượng chăm sóc giáo dục trẻ ở trường mầm non, góp phần phát triển giáo dục mầm non nước nhà. 1.2 Một số khái niệm cơ bản 1.2.1 Quản lý -Quản lý: Quản lý là một hiện tượng xã hội xuất hiện rất sớm. Ngay từ thời kỳ khai sơn lập địa, để đương đầu với sức mạnh của thiên nhiên, để tồn tại và phát triển, con người phải hình thành các nhóm hợp tác cùng nhau nhằm thực hiện những mục tiêu mà một người không thể thực hiện được. Điều này đòi hỏi phải có tổ chức, phải có sự phân công và hợp tác trong lao động, có thủ lãnh và có sự quản lý. Do đó có thể nói rằng quản lý là một hoạt động được hình thành từ khi xã hội loài người có sự phân công lao động, con người có sự hợp tác với nhau hoặc cùng nhau hoạt động vì những mục đích chung nào đó. Theo những cách tiếp cận khác nhau, khái niệm quản lý được các nhà khoa học định nghĩa khác nhau. Dưới đây là một số quan niệm chủ yếu. K.Mác đã viết: “Bất kỳ một lao động riêng hay lao động chung nào mà được tiến hành quy mô khá lớn đều yêu cầu phải có một sự chỉ đạo để điều hòa những hoạt động cá nhân” và ông đã ví lao động quản lý như công việc của một nhạc trưởng chỉ huy giàn nhạc. Một người độc tấu vĩ cầm tự mình điều khiển lấy mình , còn một dàn nhạc thì cần phải có nhạc trưởng [38,tr.92]. Theo TS. Hồ Văn Liên thì “Lý thuyết quản lý là một hệ thống những tư tưởng, quan niệm, khái niệm, quy luật, nguyên tắc về các hoạt động quản lý được hình thành trong quá trình phát triển của xã hội loài người. Hoạt động quản lý cùng tuổi với văn minh nhân loại nhưng khoa học quản lý là một ngành khoa học còn mới mẻ và được nhiều người quan tâm” [35,tr.1]. “Trường phái tâm lý xã hội trong quản lý là những quan điểm quản lý nhấn mạnh đến vai trò của yếu tố tâm lý, tình cảm, quan hệ xã hội của con người trong công việc ” – TS.Hồ Văn Liên [35, tr.16]. Hai tác giả Đặng Vũ Hoạt và Hà Thế Ngữ ở tác phẩm “Những vấn đề cốt lõi trong quản lý” thì “Quản lý là một quá trình định hướng, một quá trình có mục tiêu, quản lý là một hệ thống nhằm đạt được những mục tiêu nhất định. Những mục tiêu này đặc trưng cho trạng thái mới của hệ thống mà người quản lý mong muốn” [41,tr.38]. Trong quyển “Lý luận quản lý nhà nước”, tác giả Mai Hữu Khuê đã định nghĩa về quản lý như sau: “Quản lý là một phạm trù có liên quan mật thiết với hợp tác và phân công lao động, nó là một thuộc tính tự nhiên của mọi lao động hợp tác. Từ khi xuất hiện những hoạt động của quần thể loài người thì đã xuất hiện sự quản lý. Sự quản lý có trong cả xã hội nguyên thủy, ở đó con người phải tập hợp với nhau để đấu tranh với thế giới tự nhiên, muốn sinh tồn con người phải tổ chức sản xuất, tổ chức phân phối” [32,tr.34]. Các khái niệm về quản lý vừa nêu tuy khác nhau, song chúng có chung những nội dung cơ bản và những dấu hiệu chủ yếu sau đây: đó là những tác động có tính định hướng cụ thể, hoạt động dựa trên sự tác động, phối hợp của các cá nhân trong việc xây dựng lập kế hoạch và thực hiện các mục tiêu nhất định. Hoạt động quản lý là sự biểu hiện tự nguyện tự giác của chủ thế quản lý muốn điều chỉnh và hướng dẫn các quá trình và các hiện tượng xã hội theo sự nhìn nhận của chủ thể phù hợp với quy luật khách quan. Đặc trưng chủ yếu của quản lý là tính tự giác, tính mục đích và tính quần chúng trong quản lý. Thực tế công tác quản lý hiện nay cho thấy vai trò của quản lý được coi là một trong năm nhân tố phát triển kinh tế - xã hội: vốn, nguồn lực lao động, khoa học kỹ thuật, tài nguyên và quản lý. Trong đó, quản lý có vai trò mang tính quyết định sự thành công [17,tr.12]. Quản lý vừa là một nghệ thuật, vừa là một khoa học. Đó là nghệ thuật làm cho người khác (nhân viên) làm việc hiệu quả hơn những điều bản thân họ sẽ làm được. Còn khoa học chính là cách người quản lý làm thế nào để thực hiện được nghệ thuật quản lý. Quản lý là thực hiện những công việc có tác dụng định hướng, điều tiết, phối hợp các hoạt động của cấp dưới, của nhữgn người dưới quyền. Biểu hiện cụ thể qua việc, lập kế hoạch hoạt động, đảm bảo tổ chức, điều phối, kiểm tra, kiểm soát. Hướng được sự chú ý của con người vào một hoạt đông nào đó; điêu tiết được nguồn nhân lực, phối hợp được các hoạt đông bộ phận. Quản lý là tác động của chủ thể quản lý lên đối tượng quản lý một cách gián tiếp và trực tiếp nhằm thu được nhưng diễn biến, thay đổi tích cực Như vậy, từ các quan điểm về quản lý vừa nêu trên có thể hiểu khái niệm quản lý là tác động có định hướng (có chủ đích), có tổ chức của chủ thế quản lý (người quản lý) lên khách thể quản lý và đối tượng quản lý trong một tổ chức nhằm sử dụng có hiệu quả nhất các tiềm năng, các cơ hội của tổ chức để đạt được mục tiêu đặt ra trong điều kiện biến động của môi trường, làm cho tổ chức vận hành (hoạt động) có hiệu quả, đúng với ý chí nhà quản lý, phù hợp quy luật khách quan. -Chức năng quản lý: Chức năng quản lý là một dạng hoạt động quản lý đặc biệt, thông qua đó chủ thể quản lý tác động và khách thể quản lý nhằm thực hiện một mục tiêu nhất định.Theo tác giả Phạm Thanh Liêm: “Chức năng quản lý là hệ thống được quy định một cách khách quan bởi những phân công và hợp tác lao động của đối tượng quản lý” [34,tr.25]. Thực chất, chức năng quản lý là hình thức tồn tại của các tác động quản lý. Chức năng quản lý nảy sinh và là kết quả của quá trình phân công lao động, là bộ phận tạo thành hoạt động quản lý tổng thể, được tách riêng có tính chuyên môn hóa cao. Trong quản lý, chức năng quản lý là một phạm trù quan trọng, mang tính khách quan, có tính độc lập tương đối. Chức năng quản lý nảy sinh và là kết quả của quá trình phân công lao động , là bộ phận tạo thành hoạt động quản lý tổng thể, được tách riêng có tính chuyên môn hóa cao.