Tài liệu Thực trạng quản lý nguồn nhân lực ở việt nam hiện nay

Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel (: 0918.775.368 N©ng cao chÊt lîng s¶n phÈm ®Ó t¨ng søc c¹nh tranh – NguyÔn H÷u Léc N.E.U Lêi më ®Çu HiÖn nay, §¶ng vµ nhµ Níc ta chñ tr¬ng ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ thÞi trêng nhiÒu thµnh phÇn cã sù qu¶an lý nhµ níc theo ®Þnh híng X· héi chñ nghÜa, më réng quyÒn tù do kinh doanh cña c¸c doang nghiÖp vµ c¸c thµnh phÇn kinh tÕ kh¸c. Sù ph¸t triÓn kinh tÕ hµng ho¸ X· héi chñ nghÜa trong ®iÒu kiÖn "më cöa vµ c¹nh "tranh kinh tÕ" ®ßi hái tÊt c¶ c¸c ®¬n vÞ s¶n xuÊt kinh doanh ph¶i quan t©m ®Õn hai vÊn ®Ò cùc kú quan träng ®ã lµ: Gi¸ c¶ vµ chÊt lîng s¶n phÈm, hµng ho¸, trong ®ã chÊt lîng s¶n phÈm hÇu nh lµ mét yÕu tè quyÕt ®Þnh. VËy ph¶i lµm thÕ nµo ®Ó ®¶m b¶o vÇ n©ng cao chÊt lîng mét c¸ch kinh tÕ nhÊt ®Ó n©ng cao søc c¹nh tranh cho s¶n phÈm ë c¸c doanh nghiÖp trong ®iÒu kiÖn nÒn kinh tÕ hiÖn nay? Trong ph¹m vi giíi h¹n, cuèn ®Ò ¸n nµy chØ xin ®îc ®Ò cËp tíi viÖc n©ng cao chÊt lîng s¶n phÈm cña c¸c doanh nghiÖp c«ng nghiÖp trong níc. Nh»m lµm s¸ng tá h¬n thùc tr¹ng vµ ®a ra mét sè gi¶i ph¸p chÝnh nh»m n©ng cao chÊt lîng s¶n phÈm ®Ó n©ng cao søc c¹nh tranh víi c¸c s¶n phÈm níc ngoµi, trong níc còng nh trªn thÞ trêng thÕ giíi. KÕt cÊu ®Ò tµi gåm cã 3 phÇn línx : I. Lý luËn chung vÒ chÊt lîng s¶n phÈm . II. Ph©n tÝch chÊt läng s¶n phÈm trong c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam hiÖn nay. III. Mét sè gi¶i ph¸p nh»m n©ng cao chÊt lîng s¶n phÈm ®Ó t¨ng søc c¹nh tranh cña hµng ViÖt Nam trong thÞ trêng trong níc còng nh thÞ trêng ThÕ giíi. PhÇn I: Lý luËn chung vÒ chÊt lîng s¶n phÈm 1 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel (: 0918.775.368 N©ng cao chÊt lîng s¶n phÈm ®Ó t¨ng søc c¹nh tranh – NguyÔn H÷u Léc N.E.U I. Tæng quan vÒ chÊt lîng s¶n phÈm 1. Kh¸i niÖm vÒ chÊt lîng s¶n phÈm Theo quan ®iÓm triÕt häc cña M¸c th× chÊt lîng s¶n phÈm lµ møc ®é, thíc ®o biÓu thi gi¸ trÞ sö dông cña nã. Gi¸ trÞ sö dông cña mét s¶n phÈm lµm nªn tÝnh h÷u Ých cña s¶n phÈm ®ã vµ nã chÝnh lµ chÊt lîng cña s¶n phÈm. (Gi¸o tr×nh QTKDTH_Trung t©m qu¶n trÞ kinh doanh tæng hîp) Theo quan ®iÓm cña hÖ thèng X· héi chñ nghÜa tríc ®©y th× chÊt lîng s¶n phÈm lµ tæng hîp nh÷ng ®Æc tÝnh kinh tÕ kü thuËt néi t¹i ph¶n ¸nh gi¸ trÞ sö dông vµ chøc n¨ng cña s¶n phÈm ®ã ®¸p øng nh÷ng nhu cÇu ®Þnh tríc cho nã trong nh÷ng ®iÒu kiÖn x¸c ®Þnh vÒ kinh tÕ kü thuËt (Gi¸o tr×nh QTKDTH_Trung t©m qu¶n trÞ kinh doamh tæng hîp). §©y lµ mét ®Þnh nghÜa xuÊt ph¸t tõ quan ®iÓm cña c¸c nhµ s¶n xuÊt. VÒ mÆt kinh tÕ quan ®iÓm nµy ph¶n ¸nh ®óng b¶n chÊt cña s¶n phÈm qua ®ã dÔ dµng ®¸nh gi¸ ®îc møc ®é chÊt lîng s¶n phÈm ®¹t ®îc tõ ®ã x¸c ®Þnh ®îc râ rµng nh÷ng ®Æc tÝnh vµ nh÷ng chØ tiªu nµo cÇn hoµn thiÖn. Tuy nhiªn, chÊt lîng s¶n phÈm chØ ®îc xem xÐt mét c¸ch biÖt lËp, t¸ch rêi víi thÞ trêng lµm cho chÊt lîng s¶n phÈm kh«ng thùc sù g¾n víi nhu cÇu vµ sù vËn ®éng biÕn ®æi cña nhu cÇu thÞ trêng, víi hiÖu qu¶ kinh tÕ vµ ®iÒu kiÖn cô thÓ cña tõng doanh nghiÖp. Theo gi¸o s Ishikawa chuyªn gia vÒ chÊt lîng cña NhËt B¶n cho r»ng: "ChÊt lîng lµ sù tho¶ m·n nhu cÇu thÞ trêng víi chi phÝ thÊp nhÊt ".(Qu¶m lý chÊt lîng theo ph¬ng ph¸p NhËt.Kaoru Ixikaoa. NXB KH_KT 1990) Theo Feigenbaum: "chÊt lîng s¶n phÈm lµ tËp hîp c¸c ®Æc tÝnh kü thuËt c«ng nghÖ vµ vËn hµnh cña s¶n phÈm, nhê chóng mµ s¶n phÈm ®¸p øng ®îc c¸c yªu cÇu cña ngêi tiªu dïng khi sö dông s¶n phÈm". ( Qu¶n lý chÊt lîng ®ång bé. John.S.Oakard NXBTK 1994). Cßn Juran th× ®Þnh nghÜa chÊt lîng s¶n phÈm ®¬n gi¶n, ng¾n gän: "ChÊt lîng lµ sù phï hîp víi sö dông, víi c«ng dông". (Qu¶n lý chÊt lîng ®ång bé. John.S.Oakard NXBTK 1994). PhÇn lín c¸c chuyªn gia vÒ chÊt lîng trong nÒn 2 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel (: 0918.775.368 N©ng cao chÊt lîng s¶n phÈm ®Ó t¨ng søc c¹nh tranh – NguyÔn H÷u Léc N.E.U kinh tÕ thÞ trêng coi chÊt lîng s¶n phÈm lµ sù phï hîp víi nhu cÇu hay môc ®Ých sö dông cña ngêi tiªu dïng. Theo quan ®iÓm chÊt lîng híng theo c«ng nghÖ th×: chÊt lîng s¶n phÈm lµ tæng tÝnh chÊt ®Æc trng cña s¶n phÈm thÓ hiÖn ë møc ®é tho¶ m·n nh÷ng yªu cÇu ®Þnh tríc cho nã trong nh÷ng ®iÒu kiÖn x¸c ®Þnh vÒ kinh tÕ, kü thuËt, x· héi. ChÊt lîng s¶n phÈm lµ mét hÖ thèng ®Æc trng néi t¹i cña s¶n phÈm ®îc x¸c ®Þnh b»ng nh÷ng th«ng sè cã thÓ ®o ®îc hoÆc so s¸nh ®îc. Nh÷ng th«ng sè nµy lÊy ngay trong s¶n phÈm hoÆc gi¸ trÞ sö dông cña nã. ChÊt lîng s¶n phÈm lµ tËp hîp nh÷ng tÝnh chÊt cña s¶n phÈm cã kh¶ n¨ng tho¶ m·n ®îc nh÷ng nhu cÇu phï hîp víi c«ng dông cña s¶n phÈm ®ã. chÊt lîng s¶n phÈm lµ sù phï hîp víi c¸c tiªu chuÈn hoÆc tiªu chuÈn kü thuËt. Nh quan ®iÓm nµy chÊt lîng s¶n phÈm ®îc quy ®Þnh bëi ®Æc tÝnh néi t¹i cña s¶n phÈm, kh«ng phô thuéc vµo yÕu tè bªn ngoµi. (Qu¶n trÞ chÊt lîng . GS NguyÔn Quang To¶n NXBTK 1995) Phï hîp víi c«ng dông s¶n phÈm theo tiªu chuÈn ViÖt Nam TCVN 5814: 1994 th×: "ChÊt lîng lµ tËp hîp c¸c ®Æc tÝnh mét thùc thÓ (®èi tîng) t¹o cho thùc thÓ (®èi tîng) cã kh¶ n¨ng tho¶ m·n nh÷ng nhu cÇu ®· nªu ra hoÆc tiÒm Èn". §Ó ph¸t huy mÆt tÝch cùc vµ kh¾c phôc nh÷ng h¹n chÕ cña c¸c quan ®iÓm trªn, tæ chøc tiªu chuÈn chÊt lîng quèc tÕ ISO (Intenational for Standard Organization) ®· ®a ra kh¸i niÖm ISO cho r»ng: "chÊt lîng s¶n phÈm, dÞch vô lµ tæn thÓ c¸c chØ tiªu, nh÷ng ®Æc trng cña s¶n phÈm, thÓ hiÖn ®îc sù tho¶ m·n nhu cÇu trong nh÷ng ®iÒu kiÖn tiªu dïng x¸c ®Þnh". (Qu¶n trÞ chÊt lîng trong doanh nghiÖp theo TCVN ISO 9000. PTS NguyÔn thÞ §Þnh_ - NXBTK) §©y cã thÓ nãi lµ mét kh¸i niÖm hiÖn ®¹i vÒ chÊt lîng s¶n phÈm, ®îc chÊp nhËn vµ sö dông réng r·i nhÊt. 3 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel (: 0918.775.368 N©ng cao chÊt lîng s¶n phÈm ®Ó t¨ng søc c¹nh tranh – NguyÔn H÷u Léc N.E.U 2. Nh÷ng chØ tiªu ®¸nh gi¸ chÊt lîng s¶n phÈm ChÊt läng s¶n phÈm ®îc ®¸nh gi¸ qua mét hÖ thèng c¸c chØ tiªu cô thÓ. Nh÷ng chØ tiªu chÊt lîng ®ã chÝnh lµ c¸c th«ng sè kinh tÕ_ - kü thuËt vµ c¸c ®Æc tÝnh riªng cã cña s¶n phÈm ph¶n ¸nh tÝnh h÷u Ých cña nã. Nh÷ng ®Æc tÝnh nµy gåm cã: + TÝnh n¨ng t¸c dông cña s¶n phÈm + C¸c tÝnh chÊt c¬, lý, ho¸ nh kÝch thíc, kÕt cÊu, thµnh phÇn cÊu t¹o + C¸c chØ tiªu thÈm mü cña s¶n phÈm + Tuæi thä + §é tin cËy + §é an toµn cña s¶n phÈm + ChØ tiªu g©y « nhiÔm m«i trêng + TÝnh dÔ sö dông + TÝnh dÔ vËn chuyÓn, b¶o qu¶n + DÔ ph©n phèi + DÔ söa ch÷a + TiÕt kiÖm tiªu hao nguyªn liÖu, n¨ng lîng 4 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel (: 0918.775.368 N©ng cao chÊt lîng s¶n phÈm ®Ó t¨ng søc c¹nh tranh – NguyÔn H÷u Léc N.E.U + Chi phÝ, gi¸ c¶ C¸c chØ tiªu nµy kh«ng tån t¹i ®éc lËp t¸ch rêi mµ cã mèi liªn hÖ chÆt chÏ víi nhau. mçi lo¹i s¶n phÈm cô thÓ sÏ cã nh÷ng chØ tiªu mang tÝnh tréi vµ quan träng h¬n nh÷ng chØ tiªu kh¸c. Mçi doanh nghiÖp ph¶i lùa chän vµ quyÕt ®Þnh nh÷ng chØ tiªu quan träng nhÊt lµm cho s¶n phÈm cña m×nh mang s¾c th¸i riªng ph©n biÖt víi s¶n phÈm ®ång lo¹i kh¸c trªn thÞ trêng. Ngoµi ra c¸c chØ tiªu an toµn ®èi víi ngêi sö dông vµ x· héi, m«i trêng ngµy cµng quan träng vµ trë thµnh b¾t buéc ®èi víi c¸c doanh nghiÖp. §Æc biÖt lµ ®èi víi nh÷ng s¶n phÈm cã ¶nh hëng trùc tiÕp ®Õn søc khoÎ vµ cuéc sèng cña con ngêi. 3. Nh÷ng nh©n tè t¹o nªn chÊt lîng s¶n phÈm. cChÊt lîng s¶n phÈm ®îc t¹o nªn tõ nhiÒu yÕu tè, nhiÒu ®iÒu kiÖn trong chu kú sèng cña s¶n phÈm PLC (Product Life Cycle). Nã ®îc h×nh thµnh tõ khi x©y dùng ph¬ng ¸n s¶n phÈm, thiÕt kÕ, lËp kÕ ho¹ch, chuÈn bÞ s¶n xuÊt, s¶n xuÊt, ph©n phèi vµ tiªu dïng. Nãi kh¸c ®i th× chÊt lîng s¶n phÈm ®îc h×nh thµnh trong suèt qu¸ tr×nh s¶n xuÊt kinh doanh, ho¹t ®éng cña mét doanh nghiÖp, mét tæ chøc do nhiÒu yÕu tè quyÕt ®Þnh nh + ChÊt lîng m¸y mãc thiÕt bÞ sö dông trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt + ChÊt lîng lao ®éng + ChÊt lîng Marketing + ChÊt lîng nguyªn vËt liÖu + ChÊt lîng qu¶n lý + ChÊt lîng cung øng... 5 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel (: 0918.775.368 N©ng cao chÊt lîng s¶n phÈm ®Ó t¨ng søc c¹nh tranh – NguyÔn H÷u Léc N.E.U Nh vËy chÊt lîng kh«ng ph¶i chØ lµ thuéc tÝnh cña s¶n phÈm hµng ho¸ mµ ta vÉn thêng nghÜ. ChÊt lîng cã thÓ ¸p dông cho mäi thùc thÓ ®ã lµ chÊt lîng s¶n phÈm, chÊt lîn cña mét ho¹t ®éng, chÊt lîng cña mét cña mét doanh nghiÖp... Tõ ®ã chóng ta thÊy r»ng chÊt lîng s¶n phÈm ®îc cÊu thµnh tõ rÊt nhiÒu c¸c nh©n tè vµ c¸c nh©n tè nµy ®Òu cã vai trß quan träng ¶nh hëng tíi chÊt lîng s¶n phÈm, chóng ta cã thÓ thÊy râ h¬n qua chuçi gi¸ trÞ (The value chain) C¬ së h¹ tÇng cña c«ng ty Nguån nh©n lùc Ph¸t triÓn c«ng nghÖ Cung øng HËu cÇn néi bé S¶n xuÊt HËu cÇn Marketing bªn ngoµi vµ b¸n hµng Gi¸ trÞ gia t¨ng DÞch vô (vÏ h×nh chuçi gi¸ trÞ) 4. Nh÷ng nh©n tè ¶nh hëng tíi chÊt lîng s¶n phÈm Cã hai nhãm nh©n tè chÝnh ¶nh hëng ®Õn chÊt lîng s¶n phÈm ®ã lµ: + Nhãm nh©n tè bªn trong + Nhãm nh©n tè bªn ngoµi Nh chóng ta ®· biÕt cã rÊt nhiÒu nh©n tè cÊu thµnh chÊt lîng s¶n phÈm vµ còng chÝnh nh÷ng nh©n tè nµy lµ nh©n tè ¶nh h¬ng ®Õn chÊt lîng s¶n phÈm vµ ®îc xÕp vµo nhãm nh©n tè bªn trong, ngoµi ra còng cßn cã nhãm nh©n tè bªn ngoµi ¶nh hëng tíi chÊt lîng s¶n phÈm. 4.1. Nhãm nh©n tè bªn trong a. Lùc lîng lao ®éng Lùc lîng lao ®éng cña mét doanh nghiÖp lµ nh©n tè ¶nh hëng cã tÝnh quyÕt ®Þnh ®Õn chÊt lîng s¶n phÈm. §îc thÓ hiÖn ë c¸c mÆt: + Tr×nh ®é chuyªn m«n vµ ý thøc kû luËt, tinh thÇn lao ®éng hiÖp t¸c cña ®éi ngò lao ®éng t¸c ®éng trùc tiÕp ®Õn kh¶ n¨ng cã thÎ tù m×nh s¸ng t¹o ra s¶n phÈm, kü thuËt c«ng nghÖ víi chÊt lîng ngµy cµng tèt h¬n kh«ng? 6 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel (: 0918.775.368 N©ng cao chÊt lîng s¶n phÈm ®Ó t¨ng søc c¹nh tranh – NguyÔn H÷u Léc N.E.U + Cã thÓ lµm chñ ®îc c«ng nghÖ ngo¹i nhËp ®Ó s¶n xuÊt ra s¶n phÈm víi chÊt lîng mµ kü thuËt c«ng nghÖ quy ®Þnh hay kh«ng? + Cã kh¶ n¨ng æn ®Þnh vµ n©ng cao dÇn chÊt lîng s¶n phÈm víi chi phÝ kinh doanh chÊp nhËn ®îc hay kh«ng? b. Kh¶ n¨ng vÒ kü thuËt c«ng nghÖ Kü thuËt c«ng nghÖ quy ®Þnh giíi h¹n tèi ®a cña chÊt lîng s¶n phÈm: kü thuËt c«ng nghÖ nµo th× sÏ cho chÊt lîng s¶n phÈm t¬ng øng. ChÊt lîng vµ tÝnh ®ång bé cña m¸y mãc thiÕt bÞ s¶n xuÊt ¶nh hëng ®Õn tÝnh æn ®Þnh cña chÊt lîng s¶n phÈm do m¸y mãc thiÕt bÞ ®ã s¶n xuÊt ra. c. Nguyªn vËt liÖu vµ hÖ thèng tæ chøc nguyªn vËt liÖu. Nguyªn vËt liÖu lµ nh©n tè trùc tiÕp cÊu thµnh s¶n phÈm, tÝnh chÊt cña nguyªn vËt liÖu quyÕt ®Þnh trùc tiÕp ®Õn tÝnh chÊt cña s¶n phÈm. Nªn chó ý r»ng kh«ng ph¶i lµ tõng lo¹i mµ lµ tÝnh ®ång bé vÒ chÊt lîng cña c¸c nguyªn vËt liÖu tham gia vµo qu¸ tr×nh s¶n xuÊt s¶n phÈm ®Òu t¸c ®éng ®Õn tiªu thøc chÊt lîng s¶n phÈm. Ngµy nay, viÖc nghiªn cøu, ph¸t hiÖn vµ chÕ t¹o c¸c nguyªn vËt liÖu míi ë tõng doanh nghiÖp dÉn ®Õn nh÷ng thay ®æi quan träng vÒ chÊt lîng s¶n phÈm. d. Tr×nh ®é tæ chøc qu¶n lý vµ tæ chøc s¶n xuÊt. §©y lµ nh©n tè t¸c ®éng trùc tiÕp, liªn tôc ®Õn chÊt lîng s¶n phÈm cña doanh nghiÖp. Cã thÓ nãi dï cã ®Çy ®ñ c¸c nh©n tè trªn nhng nhµ qu¶n lý, ®Æc biÖt lµ qu¶n lý s¶n xuÊt kh«ng tèt sÏ dÉn ®Õn lµm gi¶m hiÖu lùc cña c¶ ba nh©n tè ®· nªu trªn, lµm gi¸n ®o¹n s¶n xuÊt, gi¶m chÊt lîng nguyªn vËt liÖu vµ lµm gi¶m thÊp tiªu chuÈn chÊt lîng s¶n phÈm. Còng v× cã vai trß nh vËy nªn tæ chøc tiªu chuÈn chÊt lîng quèc tÕ ®· tËp hîp, tæng kÕt vµ tiªu chuÈn ho¸, ®Þnh híng nh÷ng thµnh tùu vµ kinh nghiÖm qu¶n lý chÊt lîng ë c¸c doanh nghiÖp thµnh bé ISO 9000. ISO 9000 lµ bé c¸c tiªu chuÈn vÒ chÊt lîng cña thÕ giíi trong thËp niªn cuèi thÕ kû 20 víi t tëng nhÊt qu¸n lµ chÊt lîng s¶n phÈm do chÊt lîng qu¶n lý quy ®Þnh. Trong thùc tiÔn qu¶n trÞ kinh doanh ë c¸c doanh nghiÖp nhiÒu chuyªn gia vÒ qu¶n lý chÊt lîng cho r»ng 80% c¸c vÊn ®Ò vÒ chÊt lîng do kh©u qu¶n lý g©y ra. 4.2. Nhãm nh©n tè bªn ngoµi a. Nhu cÇu vµ cÇu vÒ chÊt lîng s¶n phÈm Nhu cÇu vµ cÇu vÒ chÊt lîng s¶n phÈm lµ xuÊt ph¸t ®iÓm cña qu¶n lý chÊt lîng v× nã lµ mét trong c¸c c¨n cø quan träng ®Ó x¸c ®Þnh c¸c tiªu thøc 7 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel (: 0918.775.368 N©ng cao chÊt lîng s¶n phÈm ®Ó t¨ng søc c¹nh tranh – NguyÔn H÷u Léc N.E.U chÊt lîng cô thÓ. CÇu vÒ chÊt lîng s¶n phÈm cô thÓ phô thuéc vµo nhiÒu nh©n tè trong ®ã cã nh©n tè thu nhËp cña ngêi tiªu dïng: ngêi tiªu dïng cã thu nhËp cao thêng cã yªu cÇu cao vÒ chÊt lîng s¶n phÈm vµ ngîc l¹i, khi thu nhËp cña ngêi tiªu dïng thÊp th× hä kh«ng mÊy nhËy c¶m víi chÊt lîng s¶n phÈm. H¬n n÷a, do tËp qu¸n, ®Æc tÝnh tiªu dïng kh¸c nhau mµ ngêi tiªu dïng ë tõng ®Þa ph¬ng, tõng vïng, tõng níc cã nhu cÇu vÒ chÊt lîng s¶n phÈm kh¸c nhau. MÆt kh¸c, cÇu vÒ chÊt lîng s¶n phÈm lµ ph¹m trï ph¸t triÓn theo thêi gian. b. Tr×nh ®é ph¸t triÓn cña kü thuËt c«ng nghÖ s¶n xuÊt Nã ph¶n ¸nh ®ßi hái kh¸ch quan vÒ chÊt lîng s¶n phÈm. Trong qu¸ tr×nh ph¸t triÓn kinh tÕ theo híng héi nhËp víi khu vùc vµ quèc tÕ, c¹nh tranh ngµy cµng gay g¾t vµ mang tÝnh "quèc tÕ ho¸". ChÊt lîng lµ mét trong nh÷ng nh©n tè quan träng quy ®Þnh lîi thÕ c¹nh tranh, tr×nh ®é chÊt lîng s¶n phÈm còng ®îc "quèc tÕ ho¸" vµ ngµy cµng ph¸t triÓn. NÕu doanh nghiÖp kh«ng nghiªn cøu kü vµ tÝnh to¸n nh©n tè nµy, s¶n phÈm cña doanh nghiÖp sÏ bÞ bÊt lîi vÒ chÊt lîng vµ do ®ã gi¶m søc c¹nh tranh cña doanh nghiÖp. ChÊt lîng s¶n phÈm cña nhiÒu doanh nghiÖp sö dông kü thuËt c«ng nghÖ l¹c hËu hiÖn nay ë níc ta lµ vÝ dô ®iÓn h×nh vÒ vÊn ®Ò nµy. c. C¬ chÕ qu¶n lý kinh tÕ §©y lµ mét nh©n tè bªn ngoµi t¸c ®éng m¹nh mÏ ®Õn ph¹m trï chÊt lîng s¶n phÈm. C¬ chÕ kÕ ho¹ch ho¸ tËp chung quy ®Þmh tÝnh thèng nhÊt cña chÊt lîng s¶n phÈm. Trong ®iÒu kiÖn ®ã, chÊt lîng s¶n phÈm hÇu nh chØ ph¶n ¸nh ®Æc trng kinh tÕ - kü thuËt cña s¶n xuÊt mµ kh«ng chó ý ®Õn cÇu vµ nhu cÇu cña ngêi tiªu dïng. Khi chuyÓn sang c¬ chÕ thÞ trêng, c¹nh tranh lµ nÒn t¶ng, chÊt lîng s¶n phÈm kh«ng cßn lµ ph¹m trï cña riªng nhµ s¶n xuÊt mµ lµ ph¹m trï ph¶n ¸nh cÇu cña ngêi tiªu dïng. ChÊt lîng s¶n phÈm kh«ng ph¶i lµ ph¹m trï bÊt biÕn mµ thay ®æi theo nh÷ng nhãm ngêi tiªu dïng vµ thêi gian. Víi c¬ chÕ ®ãng, chÊt lîng s¶n phÈm lµ mét ph¹m trï chØ g¾n liÒn víi c¸c ®iÒu kiÖn kinh tÕ kü thuËt cña mét níc, Ýt vµ hÇu nh kh«ng chÞu ¶nh hëng cña c¸c nh©n tè kinh tÕ - kü thuËt thuéc ph¹m vi quèc tÕ. Do ®ã, yÕu tè søc ú cña ph¹m trï chÊt lîng thêng lín, chÊt lîng chËm ®îc thay ®æi. C¬ chÕ kinh tÕ më, héi nhËp chÊt lîng lµ mét trong nh÷ng nh©n tè quan träng quy ®Þnh lîi thÕ c¹nh tranh quèc tÕ. V× vËy ®ßi hái chÊt lîng s¶n phÈm mang tÝnh "quèc tÕ ho¸" . d. Vai trß qu¶n lý kinh tÕ vÜ m« Trong c¬ chÕ kinh tÕ thÞ trêng ho¹t ®éng qu¶n lý vÜ m« cña nhµ níc tríc hÕt lµ ho¹t ®éng x¸c lËp c¸c c¬ chÕ phÊp lý cÇn thiÕt vÕ chÊt lîng s¶n phÈm vµ qu¶n lý chÊt lîng s¶n phÈm. Ph¸p lÖnh chÊt lîng hµng ho¸ quy ®Þnh c¸c vÊn 8 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel (: 0918.775.368 N©ng cao chÊt lîng s¶n phÈm ®Ó t¨ng søc c¹nh tranh – NguyÔn H÷u Léc N.E.U ®Ò ph¸p lý liªn quan ®Õn c¬ quan qu¶n lý chÊt lîng ban hµnh vµ ¸p dông tiªu chuÈn, tr¸ch nhiÖm cña c¸c tæ chøc, c¸ nh©n kinh doanh vµ quyÒn cña ngêi tiªu dïng vÒ chÊt lîng s¶n phÈm. Bªn c¹nh ®ã, ho¹t ®éng qu¶n lý vÜ m« còng kh«ng kÐm phÇn quan träng lµ kiÓm tra, kiÓm so¸t tÝnh trung thùc cña ngêi s¶n xu©t trong viÖc s¶n xuÊt c¸c s¶n phÈm theo tiªu chuÈn chÊt lîng ®· ®¨ng ký, b¶o vÖ quyÒn lîi ngêi tiªu dïng.Víi nhiÖm vô ®ã qu¶n lý vÜ m« ®ãng vai trß quan träng trong viÖc ®¶m b¶o æn ®Þnh chÊt lîng s¶n phÈm phï hîp hîp víi lîi Ých ngêi tiªu dïng, cña x· héi. II. §Æc ®iÓm cña chÊt lîng s¶n phÈm 1a. cChÊt lîng s¶n phÈm lµ mét ph¹m trï kinh tÕ x· héi cChÊt lîng s¶n phÈm lµ mét ph¹m trï kinh tÕ x· héi, c«ng nghÖ tæng hîp lu«n thay ®æi theo thêi gian vµ kh«n gian phô thuéc chÆt chÏ vµo m«i trêng vµ ®iÒu kiÖn kinh doanh cô thÓ trong tõng thêi kú. 2. ChÊt lîng s¶n phÈm lµ mét chØ tiªu cã thÓ ®o lêng Mçi s¶n phÈm ®îc ®Æc trng b»ng c¸c tÝnh chÊt, ®Æc ®iÓm riªng biÖt bªn trong cña b¶n th©n s¶n phÈm ®ã. Nh÷ng ®Æc tÝnh ®ã ph¶n ¸nh tÝnh kh¸ch quan cña s¶n phÈm thÓ hiÖn trong qu¸ tr×nh h×nh thµnh vµ sö dông s¶n phÈm ®ã. Nh÷ng ®Æc tÝnh kh¸ch quan nµy phô thuéc rÊt lín vµ tr×nh ®é thiÕt kÕ quy ®Þnh cho s¶n phÈm ®ã. Mçi tÝnh chÊt ®îc biÓu thÞ c¸c chØ tiªu c¬ lý ho¸ nhÊt ®Þnh cã thÓ ®o lêng ®¸nh gi¸ ®îc. V× vËy nãi ®Õn chÊt lîng ph¶i ®¸nh gi¸ th«ng qua hÖ thèng chØ tiªu, tiªu chuÈn cô thÓ. §Æc ®iÓm nµy kh¼ng ®Þnh nh÷ng sai lÇm cho r»ng chÊt lîng s¶n phÈm lµ c¸c chØ tiªu kh«ng thÓ ®o lêng, ®¸nh gi¸ ®îc. Nãi ®Õn chÊt lîng s¶n phÈm ph¶i xem xÐt s¶n phÈm ®ã tho¶ m·n tíi møc ®é nµo nhu cÇu cña kh¸ch hµng. møc ®é tho¶ m·n phô thuéc rÊt lín vµo chÊt lîng thiÕt kÕ vµ nh÷ng tiªu chuÈn kü thuËt ®Æt ra cho mçi s¶n phÈm. ë c¸c níc t b¶n, qua ph©n tÝch thùc tÕ chÊt lîng s¶n phÈm trong nhiÒu n¨m ®i ®Õn kÕt luËn r»ng chÊt lîng s¶n phÈm tèt hay xÊu th× 75% phô thuéc vµo gi¶i ph¸p 9 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel (: 0918.775.368 N©ng cao chÊt lîng s¶n phÈm ®Ó t¨ng søc c¹nh tranh – NguyÔn H÷u Léc N.E.U thiÕt kÕ, 20% phô thuéc vµo c«ng t¸c kiÓm tra kiÓm so¸t vµ chØ cã 5% phô thuéc vµo kÕt qu¶ nghiÖm thu cuèi cïng. 3. ChÊt lîng s¶n phÈm mang tÝnh d©n téc C chÊt lîng s¶n phÈm cßn mang tÝnh d©n téc thÓ hiÖn ë truyÒn thèng tiªu dïng. Mçi d©n téc, mçi quèc gia vµ mçi vïng ®Òu cã thÞ hiÕu tiªu dïng kh¸c nhau. Mçi s¶n phÈm cã thÓ ®îc xem lµ tèt ë n¬i nµy nhng l¹i ®îc coi lµ kh«ng tèt ë n¬i kh¸c. Trong kinh doanh kh«ng thÓ cã mét chÊt lîng nh nhau ë tÊt c¶ c¸c vïng mµ ph¶i cÇn c©¨n cø vµo hoµn c¶nh cô thÓ ®Ó ®Ò ra c¸c ph¬ng ¸n vÒ chÊt lîng cho phï hîp. ChÊt lîng chÝnh lµ sù phï hîp vÒ mäi mÆt víi yªu cÇu cña kh¸ch hµng. ChÊt lîng biÓu thÞ ë hai cÊp ®é vµ ph¶n ¸nh hai mÆt kh¸ch quan vµ chñ quan hay nãi c¸ch kh¸c cßn gäi lµ hai lo¹i chÊt lîng: + ChÊt lîng trong tu©n thñ thiÕt kÕ: thÓ hiÖn ë møc ®é s¶n phÈm ®¹t ®îc so víi tiªu chuÈn thiÕt kÕ ®Ò ra. Khi s¶n phÈm s¶n xuÊt ra cã nh÷ng ®Æc tÝnh kinh tÕ kü thuËt cµng gÇn víi tiªu chuÈn thiÕt kÕ th× chÊt lîn cµng cao, ®îc ph¶n ¸nh th«n qua c¸c chØ tiªu nh: * . Tû lÖ phÕ phÈm * . S¶n phÈm kh«ng ®¹t yªu cÇu thiÕt kÕ Lo¹i chÊt lîng nµy ph¶n ¸nh nh÷ng ®Æc tÝnh b¶n chÊt kh¸ch quan cuÈ s¶n phÈm do ®ã liªn quan chÆt chÏ ®Õn kh¶ n¨ng c¹nh tanh vµ chi phÝ. + ChÊt lîng trong sù phï hîp: nã ph¶n ¸nh møc phï hîp cña s¶n phÈm víi nhu cÇu kh¸ch hµng.ChÊt lîng phô thuéc vµo møc ®é phï hîp cña s¶n phÈm thiÕt kÕ so víi nhu cÇu vµ mong muèn cña kh¸ch hµng. Møc ®é phï hîp cµng cao th× chÊt lîng cµng cao. Lo¹i chÊt lîng nµy phô thuéc vµo mong muèn vµ sù ®¸nh gi¸ chñ quan cña ngêi tiªu dïng v× vËy nã t¸c ®éng m¹nh mÏ ®Õn kh¶ n¨ng tiªu thô s¶n phÈm. III. C¸c lo¹i chÊt lîng s¶n phÈm 10 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel (: 0918.775.368 N©ng cao chÊt lîng s¶n phÈm ®Ó t¨ng søc c¹nh tranh – NguyÔn H÷u Léc N.E.U §Ó hiÓu ®Çy ®ñ vµ cã nh÷ng biÖn ph¸p kh«ng ngõng n©ng cao chÊt lîng s¶n phÈm, ®ßi hái c¸c doanh nghiÖp ph¶i n¾m ch¾c c¸c lo¹i chÊt lîng s¶n phÈm. Theo hÖ thèng chÊt lîng ISO_9000 ngêi ta ph©n c¸c lo¹i chÊt lîng sau - ChÊt lîng thiÕt kÕ: lµ gi¸ trÞ riªng cña c¸c thuéc tÝnh ®îc ph¸c th¶o ra trªn c¬ së nghiªn cøu tr¾c nghiÖm cña s¶n xuÊt vµ tiªu dïng. §ång thêi cã so s¸nh víi c¸c hµng t¬ng tù cña nhiÒu níc. ChÊt lîng thiÕt kÕ ®îc h×nh thµnh ë giai ®o¹n ®Çu cña qu¸ tr×nh h×nh thµnh chÊt lîng s¶n phÈm. - ChÊt lîng tiªu chuÈn: lµ gi¸ trÞ riªng cña nh÷ng thuéc tÝnh cña s¶n phÈm ®îc thõa nhËn, phª chuÈn trong qu¶n lý chÊt lîng s¶n phÈm. ChÊt lîn s¶n phÈm lµ néi dung tiªu chuÈn mét lo¹i hµng ho¸. ChÊt lîng tiªu chuÈn cã ý nghÜa ph¸p lÖnh buéc ph¶i thùc hiªn nghiªm chØnh trong qu¸ tr×nh qu¶n lý chÊt lîng. ChÊt lîng tiªu chuÈn cã nhiÒu lo¹i: + Tiªu chuÈn quèc tÕ lµ nh÷ng tiªu chuÈn do tæ chøc chÊt lîng quèc tÕ ®Ò ra ®îc c¸c níc chÊp nhËn vµ xem xÐt ¸p dông cho phï hîp víi ®iÒu kiÖn tõng níc. + Tiªu chuÈn ViÖt Nam (TCVN) lµ tiªu chuÈn nhµ níc, ®îc x©y dùng trªn c¬ së nghiªn cøu øng dông thµnh tùu khoa häc kü thuËt, kinh nghiÖm tiªu biÓu vµ tiªu chuÈn quèc tÕ phï hîp víi ®iÒu kiÖn kinh tÕ x· héi ViÖt Nam. + Tiªu chuÈn nghµnh (TCN) lµ c¸c chØ tiªu vÒ chÊt lîng do c¸c bé, c¸c tæng côc xÐt duyÖt vµ ban hµnh, cã hiÖu lùc ®èi víi tÊt c¶ c¸c ®¬n vÞ trong nghµnh ®Þa ph¬ng ®ã. + Tiªu chuÈn doanh nghiÖp (TCDN) lµ c¸c chØ tiªu vÒ chÊt lîng do doanh nghiÖp tù nghiªn cøu vµ ¸p dông trong doanh nghiÖp m×nh cho phï hîp víi ®iÒu kiÖn riªng cña doanh nghiÖp ®ã. - ChÊt lîng thùc tÕ: chØ møc ®é thùc tÕ ®¸p øng nhu cÇu tiªu dïng cña s¶n phÈm, bao gåm chÊt lîng thùc tÕ trong s¶n xuÊt vµ chÊt lîng thùc tÕ trong tiªu dïng. 11 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel (: 0918.775.368 N©ng cao chÊt lîng s¶n phÈm ®Ó t¨ng søc c¹nh tranh – NguyÔn H÷u Léc N.E.U - ChÊt lîng cho phÐp: lµ dung sai cho phÐp gi÷a chÊt lîng thùc tÕ víi chÊt lîng tiªu chuÈn. ChÊt lîng cho phÐp phô thuéc vµo ®iÒu kiÖn kü thuËt cña tõng níc, phô thuéc vµo tr×nh ®é lµnh nghÒ cña c«ng nh©n. Khi chÊt lîng thùc tÕ cña s¶n phÈm vît qu¸ dung sai cho phÐp th× hµng ho¸ sÏ trë thµnh hµng ho¸ phÕ phÈm. - ChÊt lîng tèi u: biÓu thÞ kh¶ n¨ng tho¶ m·n toµn diÖn nhu cÇu cña thÞ trêng trong nh÷ng ®iÒu kiÖn x¸c ®Þnh víi chi phÝ x· héi thÊp nhÊt. Thêng ngêi ta ph¶i gi¶i quyÕt mèi quan hÖ chi phÝ vµ chÊt lîng sao cho chi phÝ thÊp mµ chÊt lîng vÉn ®¶m b¶o cã nh vËy doanh nghiÖp míi cã lîi thÕ c¹nh tranh vµ t¨ng ®îc søc c¹nh tranh. 4. Nh÷ng nh©n tè ¶nh hëng ®Õn chÊt lîng s¶n phÈm (chuyÓn lªn phÇn 4 cña I) Cã hai nhãm nh©n tè chÝnh ¶nh hëng ®Õn chÊt lîng s¶n phÈm ®ã lµ: + Nhãm nh©n tè bªn trong + Nhãm nh©n tè bªn ngoµi Nh chóng ta ®· biÕt cã rÊt nhiÒu nh©n tè cÊu thµnh chÊt lîng s¶n phÈm vµ còng chÝnh nh÷ng nh©n tè nµy lµ nh©n tè ¶nh h¬ng ®Õn chÊt lîng s¶n phÈm vµ ®îc xÕp vµo nhãm nh©n tè bªn trong, ngoµi ra còng cßn cã nhãm nh©n tè bªn ngoµi ¶nh hëng tíi chÊt lîng s¶n phÈm. 4.1. Nhãm nh©n tè bªn trong a. Lùc lîng lao ®éng 12 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel (: 0918.775.368 N©ng cao chÊt lîng s¶n phÈm ®Ó t¨ng søc c¹nh tranh – NguyÔn H÷u Léc N.E.U Lùc lîng lao ®éng cña mét doanh nghiÖp lµ nh©n tè ¶nh hëng cã tÝnh quyÕt ®Þnh ®Õn chÊt lîng s¶n phÈm. §îc thÓ hiÖn ë c¸c mÆt: + Tr×nh ®é chuyªn m«n vµ ý thøc kû luËt, tinh thÇn lao ®éng hiÖp t¸c cña ®éi ngò lao ®éng t¸c ®éng trùc tiÕp ®Õn kh¶ n¨ng cã thÎ tù m×nh s¸ng t¹o ra s¶n phÈm, kü thuËt c«ng nghÖ víi chÊt lîng ngµy cµng tèt h¬n kh«ng? + Cã thÓ lµm chñ ®îc c«ng nghÖ ngo¹i nhËp ®Ó s¶n xuÊt ra s¶n phÈm víi chÊt lîng mµ kü thuËt c«ng nghÖ quy ®Þnh hay kh«ng? + Cã kh¶ n¨ng æn ®Þnh vµ n©ng cao dÇn chÊt lîng s¶n phÈm víi chi phÝ kinh doanh chÊp nhËn ®îc hay kh«ng? b. Kh¶ n¨ng vÒ kü thuËt c«ng nghÖ Kü thuËt c«ng nghÖ quy ®Þnh giíi h¹n tèi ®a cña chÊt lîng s¶n phÈm: kü thuËt c«ng nghÖ nµo th× sÏ cho chÊt lîng s¶n phÈm t¬ng øng. ChÊt lîng vµ tÝnh ®ång bé cña m¸y mãc thiÕt bÞ s¶n xuÊt ¶nh hëng ®Õn tÝnh æn ®Þnh cña chÊt lîng s¶n phÈm do m¸y mãc thiÕt bÞ ®ã s¶n xuÊt ra. c. Nguyªn vËt liÖu vµ hÖ thèng tæ chøc nguyªn vËt liÖu. nguyªn vËt liÖu lµ nh©n tè trùc tiÕp cÊu thµnh s¶n phÈm, tÝnh chÊt cña nguyªn vËt liÖu quyÕt ®Þnh trùc tiÕp ®Õn tÝnh chÊt cña s¶n phÈm. Nªn chó ý r»ng kh«ng ph¶i lµ tõng lo¹i mµ lµ tÝnh ®ång bé vÒ chÊt lîng cña c¸c nguyªn vËt liÖu tham gia vµo qu¸ tr×nh s¶n xuÊt s¶n phÈm ®Òu t¸c ®éng ®Õn tiªu thøc chÊt lîng s¶n phÈm. Ngµy nay, viÖc nghiªn cøu, ph¸t hiÖn vµ chÕ t¹o c¸c nguyªn vËt liÖu míi ë tõng doanh nghiÖp dÉn ®Õn nh÷ng thay ®æi quan träng vÒ chÊt lîng s¶n phÈm. d. Tr×nh ®é tæ chøc qu¶n lý vµ tæ chøc s¶n xuÊt. §©y lµ nh©n tè t¸c ®éng trùc tiÕp, liªn tôc ®Õn chÊt lîng s¶n phÈm cña doanh nghiÖp. Cã thÓ nãi dï cã ®Çy ®ñ c¸c nh©n tè trªn nhng nhµ qu¶n lý, ®Æc biÖt lµ qu¶n lý s¶n xuÊt kh«ng tèt sÏ dÉn ®Õn lµm gi¶m hiÖu lùc 13 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel (: 0918.775.368 N©ng cao chÊt lîng s¶n phÈm ®Ó t¨ng søc c¹nh tranh – NguyÔn H÷u Léc N.E.U cña c¶ ba nh©n tè ®· nªu trªn, lµm gi¸n ®o¹n s¶n xuÊt, gi¶m chÊt lîng nguyªn vËt liÖu vµ lµm gi¶m thÊp tiªu chuÈn chÊt lîng s¶n phÈm. Còng v× cã vai trß nh vËy nªn tæ chøc tiªu chuÈn chÊt lîng quèc tÕ ®· tËp hîp, tæng kÕt vµ tiªu chuÈn ho¸, ®Þnh híng nh÷ng thµnh tùu vµ kinh nghiÖm qu¶n lý chÊt lîng ë c¸c doanh nghiÖp thµnh bé ISO 9000. ISO 9000 lµ bé c¸c tiªu chuÈn vÒ chÊt lîng cña thÕ giíi trong thËp niªn cuèi thÕ kû 20 víi t tëng nhÊt qu¸n lµ chÊt lîng s¶n phÈm do chÊt lîng qu¶n lý quy ®Þnh. Trong thùc tiÔn qu¶n trÞ kinh doanh ë c¸c doanh nghiÖp nhiÒu chuyªn gia vÒ qu¶n lý chÊt lîng cho r»ng 80% c¸c vÊn ®Ò vÒ chÊt lîng do kh©u qu¶n lý g©y ra. 4.2. Nhãm nh©n tè bªn ngoµi a. Nhu cÇu vµ cÇu vÒ chÊt lîng s¶n phÈm Nhu cÇu vµ cÇu vÒ chÊt lîng s¶n phÈm lµ xuÊt ph¸t ®iÓm cña qu¶n lý chÊt lîng v× nã lµ mét trong c¸c c¨n cø quan träng ®Ó x¸c ®Þnh c¸c tiªu thøc chÊt lîng cô thÓ. CÇu vÒ chÊt lîng s¶n phÈm cô thÓ phô thuéc vµo nhiÒu nh©n tè trong ®ã cã nh©n tè thu nhËp cña ngêi tiªu dïng: ngêi tiªu dïng cã thu nhËp cao thêng cã yªu cÇu cao vÒ chÊt lîng s¶n phÈm vµ ngîc l¹i, khi thu nhËp cña ntd thÊp th× hä kh«ng mÊy nhËy c¶m víi chÊt lîng s¶n phÈm. H¬n n÷a, do tËp qu¸n, ®Æc tÝnh tiªu dïng kh¸c nhau mµ ngêi tiªu dïng ë tõng ®Þa ph¬ng, tõng vïng, tõng níc cã nhu cÇu vÒ chÊt lîng s¶n phÈm kh¸c nhau. MÆt kh¸c, cÇu vÒ chÊt lîng s¶n phÈm lµ ph¹m trï ph¸t triÓn theo thêi gian. b. Tr×nh ®é ph¸t triÓn cña kü thuËt c«ng nghÖ s¶n xuÊt Nã ph¶n ¸nh ®ßi hái kh¸ch quan vÒ chÊt lîng s¶n phÈm. Trong qu¸ tr×nh ph¸t triÓn kinh tÕ theo híng héi nhËp víi khu vùc vµ quèc tÕ, c¹nh tranh ngµy cµng gay g¾t vµ mang tÝnh "quèc tÕ ho¸". ChÊt lîng lµ mét trong nh÷ng nh©n tè quan träng quy ®Þnh lîi thÕ c¹nh tranh, tr×nh ®é chÊt lîng s¶n phÈm còng ®îc "quèc tÕ ho¸" vµ ngµy cµng ph¸t triÓn. NÕu doanh nghiÖp kh«ng nghiªn cøu kü vµ tÝnh to¸n nh©n tè nµy, s¶n phÈm cña doanh nghiÖp sÏ bÞ bÊt lîi vÒ chÊt lîng vµ do ®ã gi¶m søc c¹nh tranh cña 14 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel (: 0918.775.368 N©ng cao chÊt lîng s¶n phÈm ®Ó t¨ng søc c¹nh tranh – NguyÔn H÷u Léc N.E.U doanh nghiÖp. ChÊt lîng s¶n phÈm cña nhiÒu doanh nghiÖp sö dông kü thuËt c«ng nghÖ l¹c hËu hiÖn nay ë níc ta lµ vÝ dô ®iÓn h×nh vÒ vÊn ®Ò nµy. c. C¬ chÕ qu¶n lý kinh tÕ §©y lµ mét nh©n tè bªn ngoµi t¸c ®éng m¹nh mÏ ®Õn ph¹m trï chÊt lîng s¶n phÈm. C¬ chÕ kÕ ho¹ch ho¸ tËp chung quy ®Þmh tÝnh thèng nhÊt cña chÊt lîng s¶n phÈm. Trong ®iÒu kiÖn ®ã, chÊt lîng s¶n phÈm hÇu nh chØ ph¶n ¸nh ®Æc trng kinh tÕ_ kü thuËt cña s¶n xuÊt mµ kh«ng chó ý ®Õn cÇu vµ nhu cÇu cña ngêi tiªu dïng. Khi chuyÓn sang c¬ chÕ thÞ trêng, c¹nh tramh lµ nÒn t¶ng, chÊt lîng s¶n phÈm kh«ng cßn lµ ph¹m trï cña riªng nhµ s¶n xuÊt mµ lµ ph¹m trï ph¶n ¸nh cÇu cña ngêi tiªu dïng. ChÊt lîng s¶n phÈm kh«ng ph¶i lµ ph¹m trï bÊt biÕn mµ thay ®æi theo nh÷ng nhãm ngêi tiªu dïng vµ thêi gian. Víi c¬ chÕ ®ãng, chÊt lîng s¶n phÈm lµ mét ph¹m trï chØ g¾n liÒn víi c¸c ®iÒu kiÖn kinh tÕ kü thuËt cña mét níc, Ýt vµ hÇu nh kh«ng chÞu ¶nh hëng cña c¸c nh©n tè kinh tÕ kü thuËt thuéc ph¹m vi quèc tÕ. Do ®ã, yÕu tè søc ú cña p[h¹m trï chÊt lîng thêng lín, chÊt lîng chËm ®îc thay ®æi. C¬ chÕ kimh tÕ më, héi nhËp chÊt lîng lµ mét trong nh÷ng nh©n tè quan träng quy ®Þnh lîi thÕ c¹nh tranh quèc tÕ. V× vËy ®ßi hái chÊt lîng s¶n phÈm mang tÝnh "quèc tÕ ho¸" . d. Vai trß qu¶n lý kinh tÕ vÜ m« Trong c¬ chÕ kinh tÕ thÞ trêng ho¹t ®éng qu¶n lý vÜ m« cña nhµ níc tríc hÕt lµ ho¹t ®éng x¸c lËp c¸c c¬ chÕ phÊp lý cÇn thiÕt vÕ chÊt lîng s¶n phÈm vµ qu¶n lý chÊt lîng s¶n phÈm. Ph¸p lÖnh chÊt lîng hµng ho¸ quy ®Þnh c¸c vÊn ®Ò ph¸p lý liªn quan ®Õn c¬ quan qu¶n lý chÊt lîng ban hµnh vµ ¸p dông tiªu chuÈn, tr¸ch nhiÖm cña c¸c tæ chøc , c¸ nh©n kinh doanh vµ quyÒn cña ngêi tiªu dïng vÒ chÊt lîng s¶n phÈm.Bªn c¹nh ®ã, ho¹t ®éng qu¶n lý vÜ m« còng kh«ng kÐm phÇn quan träng lµ kiÓm tra, kiÓm so¸t tÝnh trung thùc cña ngêi s¶n xu©t trong viÖc s¶n xuÊt c¸c s¶n phÈm theo tiªu chuÈn chÊt lîng ®· ®¨ng ký, b¶o vÖ quyÒn lîi ngêi tiªu dïng.Víi nhiÖm vô ®ã qu¶n lý vÜ m« ®ãng vai trß quan träng trong viÖc ®¶m b¶o æn ®Þnh chÊt lîng s¶n phÈm phï hîp hîp víi lîi Ých ngêi tiªu dïng, cña x· héi. 15 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel (: 0918.775.368 N©ng cao chÊt lîng s¶n phÈm ®Ó t¨ng søc c¹nh tranh – NguyÔn H÷u Léc N.E.U VI. TÇm quan träng vµ sù cÇn thiÕt ph¶i n©ng cao chÊt lîng s¶n phÈm 1. TÇm quan träng cña chÊt lîng s¶n phÈm C¬ chÕ thÞ trêng t¹o ®éng lùc m¹nh mÏ vµ thóc ®Èy sù ph¸t triÓn cña c¸c doanh nghiÖp vµ nÒn kinh tÕ. §ång thêi còng ®Æt ra nh÷ng th¸ch thøc ®èi víi c¸c doanh nghiÖp. Ho¹t ®éng cña c¸c doanh nghiÖp chÞu sù chi phèi cña quy luËt kinh tÕ, trong ®ã quy luËt c¹nh tranh chi phèi mét c¸ch m¹nh nhÊt, ®ßi hái c¸c doanh nghiÖp ph¶i n¾m v÷ng nhu cÇu thÞ trêng c¶ vÒ mÆt kh«ng gian, thêi gian, sè lîng, chÊt lîng . ThÕ m¹nh cña kinh tÕ thÞ trêng lµ hµng ho¸ phong phó ®a d¹ng, c¹nh tranh gay g¾t, ngêi tiªu dïng ®îc c¸c s¶n phÈm theo nhu cÇu, së thÝch, kh¶ n¨ng mua cña hä. Trong doanh nghiÖp, chÊt lîng s¶n phÈm lu«n lµ mét trong nh÷ng nh©n tè quan träng quyÕt ®Þnh kh¶ n¨ng trªn thÞ trêng ChÊt lîng s¶n phÈm lµ c¬ së ®Ó doanh nghiÖp thùc hiÖn c¸c chiÕn lîc Marketing, më réng thÞ trêng, t¹o uy tÝn, danh tiÕng cho s¶n phÈm cña doanh nghiÖp, kh¼ng ®Þnh vÞ trÝ cña s¶n phÈm ®ã trªn thÞ trêng.Tõ ®ã lµm c¬ së cho sù tån t¹i vµ ph¸t triÓn l©u bÒn cña doanh nghiÖp. HiÖu qu¶ kinh tÕ, sù thµnh c«ng cña mét doanh nghiÖp kh«ng chØ phô thuéc vµo sù ph¸t triÓn s¶n xuÊt cã n¨ng suÊt, chÊt lîng mµ cßn ®îc t¹o thµnh bëi sù tiÕt kiÖm, ®Æc biÖt lµ tiÕt kiÖm nguyªn vËt liÖu, thiÕt bÞ, lao ®éng trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt vµ kh«ng s¶n xuÊt ra c¸c phÕ phÈm. N©ng cao chÊt lîng chÝnh lµ ®iÒu kiÑn ®Ó ®¹t ®îc sù tiÕt kiÖm ®ã. Nhê t¨ng chÊt lîng s¶n phÈm dÉn ®Õ t¨ng gi¸ trÞ sö dông vµ lîi Ých kinh tÕ x· héi trªn mét ®¬n vÞ chi phÝ ®Çu vµo, gi¶m lîng nguyªn vËt liÖu sö dông, tiÕt kiÖm tµi nguyªn, gi¶m « nhiÔm m«i trêng. Nh vËy, n©ng cao chÊt lîng s¶n phÈm chÝnh lµ con ®êng ng¾n nhÊt vµ tèt nhÊt ®em l¹i hiÖu qu¶ kinh tÕ . ChÊt lîng s¶n phÈm ®îc n©ng cao gióp doanh nghiÖp ®¹t ®îc môc tiªu kinh doanh cña m×nh lµ lîi nhuËn. §©y ®ång thêi lµ ®iÒu kiÖn ®Ó doanh nghiÖp tån t¹i vµ ph¸t triÓn. ChÊt lîng s¶n phÈm gãp phÇn ®Èy m¹nh tiÕn bé s¶n xuÊt, tæ chøc lao ®éng trong mét doanh nghiÖp nãiopÝ riªng còng nh trªn ph¹m vi 16 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel (: 0918.775.368 N©ng cao chÊt lîng s¶n phÈm ®Ó t¨ng søc c¹nh tranh – NguyÔn H÷u Léc N.E.U quèc gia nãi chung. Khi doanh nghiÖp ®· ®¹t ®îc lîi nhuËn th× cã ®iÒu kiÖn ®Ó b¶o ®¶m viÖc lµm cho ngêi lao ®éng, t¨ng thu nhËp cho hä vµ lµm cho tin tëng g¾n bã víi doanh nghiÖp, gãp hÕt c«ng søc ®Ó s¶n xuÊt nh÷ng s¶n phÈm cã chÊt lîng tèt gióp doangh nghiÖp kinh doanh hiÖu qu¶ h¬n. ChÊt lîng s¶n phÈm tèt ®¶m b¶o híng dÉn vµ kÝch thÝch tiªu dïng. Riªng ®èi víi s¶n phÈm lµ t liÖu s¶n xuÊt th× chÊt lîng s¶n phÈm tèt sÏ ®¶m b¶o cho viÖc trang bÞ kü thuËt hiªn ®¹i cho nÒn kinh tÕ quèc d©n, t¨ng n¨g suÊt lao ®éng. ChÊt lîng s¶n phÈm kh«ng nh÷ng lµm n©ng cao uy tÝn hµng ho¸ cña níc ta trªn thÞ trêng quèc tÕ mµ cßn t¹o ®iÒu kiÖn ®Ó t¨ng cêng thu nhËp ngo¹i tÖ cho ®Êt níc. 2. Sù cÇn thiÕt ph¶i n©ng cao chÊt lîng s¶n phÈm 2.1. Do yÕu tè c¹nh tranh Héi nhËp vµo kinh tÕ thÞ trêng thÕ giíi, nghÜa lµ chÊp nhËn sù c¹nh tranh, chÞu sù t¸c ®éng cña quy luËt c¹nh tranh. Víi chÝnh s¸ch më cöa, tù do ho¸ th¬ng m¹i c¸c nhµ s¶n xuÊt kinh doanh muèn tån t¹i vµ ph¸t triÓn th× s¶n phÈm cña hä ph¶i mang tÝnh c¹nh tranh cao nghÜa lµ doanh nghiÖp ph¶i cã kh¶ n¨ng c¹nh tranh vÒ nhiÒu mÆt. Mét doanh nghiÖp muèn tån t¹i vµ ph¸t triÓn th× viªc liªn tôc h¹ gi¸ thµnh s¶n phÈm vµ kh«ng ngõng hoµn thiÖn chÊt lîng lµ mét trong nh÷ng môc tiªu quan träng trong c¸c ho¹t ®éng cña m×nh. 2.2. Do yªu cÇu cña ngêi tiªu dïng Trong nÒn kinh tÕ thÞ trêng, ngêi tiªu dïng cã vai trß quyÕt ®Þnh trong viÖc lùa chän s¶n phÈm tiªu dïng. C¸c s¶n phÈm muèn tho¶ m·n yªun cÇu ngêi tiªu dïng, ®îc ngêi tiªu dïng tÝn nhiÖm ph¶i phï hîp vÒ kiÓu d¸ng, hiÖu suÊt cao khi sö dông, gi¸ c¶, sù an toµn, dÞch vô sau khi b¸n hµng... h¬n n÷a trong bu«n b¸n quèc tÕ ngµy cµng ®îc më réng, s¶n phÈm hµng ho¸ ph¶i tu©n thñ nh÷ng quy ®Þnh, luËt lÖ quèc tÕ, thèng nhÊt vÒ yªu cÇu chÊt lîng. Víi sù ra ®êi cña hiÖp héi quèc tÕ ngêi tiªu dïng IOCU (International Organization 17 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel (: 0918.775.368 N©ng cao chÊt lîng s¶n phÈm ®Ó t¨ng søc c¹nh tranh – NguyÔn H÷u Léc N.E.U Consumer Union) vµo n¨m 1962, vai trß cña ngêi tiªu dïng trë nªn quan träng trong viÖc toµn cÇu ho¸ thÞ trêng. Tõ ®ã cho ®Õn nay nhiÒu níc ®· cã luËt b¶o vÖ ngêi tiªu dïng, nh»m ®Êu tranh cho chÊt lîng vµ ®¶m b¶o chÊt lîng s¶n phÈm. §Æc biÖt lµ b¶o sù th«ng tin kÞp thêi, sù kiÓm tra nghiªm ngÆt vÒ an toµn vÖ sinh m«i trêng.2 2.3. Do yªu cÇu tiÕt kiÖm HiÖu qu¶ kinh tÕ, sù phån thÞnh cña mét c«ng ty kh«ng chØ phô thuéc vµo sù ph¸t triÓn cña nÒn s¶n xuÊt cã n¨ng suÊt cao, sù hïng hËu cña lao ®éng mµ cßn phô thuéc rÊt nhiÒu vµo sù tiÕt kiÖm (c¶ tÇm vÜ m« vµ vi m«). Kinh nghiÖm cña NhËt B¶n vµ c¸c con rång Ch©u ¸ ®· cho thÊy mét trong nh÷ng nguyªn nh©nthµnh c«ng cña hä lµ nhê vµo sù tiÕt kiÖm. TiÕt kiÖm trong kinh tÕ lµ t×m c¸c gi¶i ph¸p s¶n xuÊt kinh doanh hîp lý cho phÐp h¹ gi¸ thµnh s¶n phÈm mµ vÉn ®¶m b¶o chÊt lîng, ®ñ søc c¹nh tranh víi gi¸ c¶ s¶n phÈm trong níc còng nh ngoµi níc. 2.4. Do ®ßi hái cña mét hÖ thèng qu¶n lý kinh tÕ thèng nhÊt Thùc tÕ chøng minh r»ng ë bÊt kú nÒn s¶n xuÊt nµo, dï ph¸t triÓn ®Õn ®©u ®i n÷a ngêi ta v·n cßn thÊy cã nh÷ng vÊn ®Ò liªn quan ®Õ chÊt lîng cÇn ph¶i gi¶i quyÕt nh»m n©ng cao h¬n n÷a tÝnh c¹nh tranh cña s¶n phÈm, n©ng cao hiÖu qu¶ chung cña nÒn s¶n xuÊt x· héi (vÊn ®Ò thÞ trêng, nguyªn liÖu, trao ®æi quèc tÕ, tranh giµnh ¶nh hëng, vÊn ®Ò « nhiÔm m«i trêng...) v× vËy vÊn ®Ò chÊt lîng lu«n ®îc xem xÐt, c©n nh¾c trong c¸c ch¬ng tr×nh ph¸t triÓn chung cña c¸c doanh nghiÖp vµ c¸c quèc gia. V. Qu¸ tr×nh h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn cña khoa häc qu¶n lý chÊt lîng 1. Kh¸i niÖm qu¶n lý chÊt lîng s¶n phÈm hiÖn ®¹i 18 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel (: 0918.775.368 N©ng cao chÊt lîng s¶n phÈm ®Ó t¨ng søc c¹nh tranh – NguyÔn H÷u Léc N.E.U Còng nh c¸c kh¸i niÖm vÒ chÊt lîng s¶n phÈm, hiÖn nay cã rÊt nhiÒu quan niÖm kh¸c nhau vÒ qu¶n lý (qu¶n trÞ) chÊt lîng, nhng tuy vËy nh÷ng ®Þnh nghÜa nµy cã nhiÒu ®iÓm t¬ng ®ång vµ ph¶n ¸nh ®îc b¶n chÊt cña qu¶n lý chÊt lîng hiÖn ®¹i Theo quan ®iÓm cña ngêi NhËt: Qu¶n lý chÊt lîng lµ hÖ thèng c¸c biÖn ph¸p c«ng nghÖ s¶n xuÊt t¹o ®iÒu kiÖn cho nh÷ng s¶n phÈm hoÆc dÞch vô cã chÊt lîng tho¶ m·n yªu cÇu cña ngêi tiªu dïng víi chi phÝ thÊp nhÊt Quan ®iÓm ph¬ng t©y cho r»ng: Qu¶n lý chÊt lîng lµ mét hÖ thèng ho¹t ®éng thèng nhÊt, cã hiÖu qu¶ cña nh÷ng bé phËn kh¸c nhau trong nh÷ng tæ chøc trªn mét ®¬n vÞ kinh tÕ chÞu tr¸ch nhiÖm triÓn khai c¸c th«ng sè chÊt lîng, duy tr× chÊt lîng ®· ®¹t ®îc vµ n©ng cao møc chÊt lîng tho¶ m·n hoµn toµn nhu cÇu cña ngêi tiªu dïng. Mét quan niÖm kh¸c do tæ chøc tiªu chuÈn chÊt lîng quèc tÕ ISO ®a ra kh¸ toµn diÖn vµ ®îc chÊp nhËn réng r·i hiÖn nay: " Qu¶n lý chÊt lîng lµ mét tËp hîp nh÷ng ho¹t ®éng cña chøc n¨ng qu¶n lý chung nh»m x¸c ®Þnh chÝnh s¸ch chÊt lîng , môc ®Ých tr¸ch nhiÖm vµ thùc hiÖn chóng b»ng nh÷ng ph¬ng tiÖn nh: lËp kÕ ho¹ch ®iÒu khiÓn chÊt lîng, ®¶m b¶o chÊt lîng vµ c¶i tiÕn chÊt lîng trong khu«n khæ hÖ thèng chÊt lîng". 2. Qu¸ tr×nh h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn cña qu¶n lý chÊt lîng Qu¶n lý chÊt lîng ®îc ph¸t triÓn vµ hoµn thiÖn liªn tôc thÓ hiÖn ngµy cµnh ®Çy ®ñ h¬n b¶n chÊt tæng hîp, phøc t¹p cña vÊn ®Ò chÊt lîng vµ ph¶n ¸nh sù thÝch øng víi ®iÒu kiÖn vµ m«i trêng kinh doanh míi Chóng ta cã thÓ tãm t¾t c¸c giai ®o¹n cña qu¶n trÞ chÊt lîng chÊt lîng nh sau: KiÓm tra s¶n xuÊt 19 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel (: 0918.775.368 N©ng cao chÊt lîng s¶n phÈm ®Ó t¨ng søc c¹nh tranh – NguyÔn H÷u Léc N.E.U KiÓm so¸t chÊt lîng §¶m b¶o chÊt lîng Qu¶n lý chÊt lîng Qu¶n trÞ chÊt lîng ®ång bé (TQM) Vµo nh÷ng n¨m ®Çu thÕ kû 20, cha cã kh¸i niÖm qu¶n lý chÊt lîng ®ång bé mµ chØ cã kh¸i niÖm kiÓm tra chÊt lîng. Toµn bé ho¹t ®éng qu¶n lý chÊt lîng ®îc bã hÑp trong lÜnh vùc kiÓm tra, kiÓm so¸t s¶n phÈm trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt cña cña c¸c ph©n xëng. Sù ph¸t triÓn cña thÞ trêng cïng víi viÖc s¶n xuÊt ngµy cµng nhiÒu s¶n phÈm, hµng ho¸, tÝnh c¹nh tranh gi÷a c¸c doanh nghiÖp kh«ng ngõng t¨ng lªn ChuyÓn sang nh÷ng n¨m 1950 cung hµng ho¸ b¾t ®Çu vît cÇu hµng ho¸ trªn thÞ trêng. Do ®ã, c¸c doanh nghiÖp ph¶i quan t©m ®Õn chÊt lîng s¶n phÈm nhiÒu h¬n, kh¸i niÖm qu¶n lý chÊt lîng b¾t ®Çu h×nh thµnh vµ xuÊt hiÖn. Ph¹m vi, néi dung vµ chøc n¨ng cña qu¶n lý chÊt lîng ®îc më réng h¬n, nhng vÉn chØ tËp chung vµo giai ®o¹n s¶n xuÊt s¶n phÈm lµ chñ yÕu. Vµo nh÷ng n¨m cña th©p kû 70, sù c¹nh tranh ®· t¨ng lªn ®ét ngét lµm c¸c doanh nghiÖp ph¶i nh×n nhËn l¹i vµ thay ®æi vÒ qu¶n lý chÊt lîng. §Ó tho¶ m·n kh¸ch hµng c¸c doanh nghiÖp kh«ng chØ dõng l¹i ë kh©u s¶n xuÊt mµ ®· quan t©m ®Õn chÊt lîng s¶n phÈm ngay c¶ sau khi s¶n phÈm ®· b¸n ra thÞ trêng. Qu¶n lý chÊt lîng ®· më réng ra tíi tÊt c¶ c¸c lÜnh vùc tõ s¶n xuÊt ®Õn tiªu dïng trong toµn bé ®êi sèng cña s¶n phÈm . Nh÷ng thay ®æi trong c¸ch nh×n vµ ph¬ng ph¸p qu¶n lý chÊt lîng trong hµng lo¹t c¸c doanh nghiÖp lín trªn thÕ giíi, ®Æc biÖt ë NhËt, Mü vµ c¸c níc T©y ¢u ph¸t triÓn ®· t¹o ra mét cuéc c¸ch m¹ng vÒ chÊt lîng s¶n phÈm trªn thÕ giíi. Ngêi ta ®É biÕt ®Õn qu¶n 20