Tài liệu Thực trạng hoạt động phi tín dụng và giải pháp phát triển tăng trưởng doanh thu từ hoạt động phi tín dụng đối với khách hàng doanh nghiệp tại phòng khách hàng doanh nghiệp tại ngân hàng tmcp quân đội chi nh

TRƯỜNG ĐẠI HỌC NHA TRANG --------- LUẬN VĂN TỐT NGHIỆP GVHD: Th.s LÊ THỊ THÙY DƯƠNG SVTH: HUỲNH TRUNG HOÀNG MSSV : 55130637 LỚP: 55.TC Nha Trang, tháng 06 năm 2017 i LỜI CẢM ƠN Sau quá trình học tập và nghiên cứu lý luận về ngành Tài chính-Ngân hàng tại trường Đại học Nha Trang, để tạo điều kiện cho sinh viên được tiếp cận với thực tế và ứng dụng những kiến thức đã được học ở trường, nhà trường đã chủ trương chỉ đạo và giới thiệu sinh viên thực tập tại các Ngân hàng, các công ty chứng khoán, công ty tài chính...Nhờ đó em dễ dàng có cơ hội tiếp xúc vào môi trường làm việc chuyên nghiệp của ngân hàng. Thành công là một quá trình có bao gồm cả sự hỗ trợ dù ít hay nhiều, dù trực tiếp hay gián tiếp. Trong suốt quá trình rèn luyện tại trường em đã luôn nhận được sự hỗ trợ, cũng như những chỉ dẫn nhiệt tình của các thầy cô, gia đình, bạn bè trong 4 năm học qua. Em muốn gởi lời cảm ơn sâu sắc nhất đến toàn thể quý thầy cô trường Đại học Nha Trang, đặc biệt là thầy cô khoa Kế Toán – Tài chính đã truyền đạt những kinh nghiệm, trí thức quý báu trong suốt thời gian học tập tại trường.Và đặc biệt trong kỳ này, nếu không nhờ những kiến thức đó em đã khó có thể hoàn thiện bài thu hoạch luận án tốt nghiệp. Em muốn gởi lời cảm ơn đến cô Lê Thị Thùy Dương giảng viên trực tiếp hướng dẫn, cho em nhiều ý kiến giúp cho em hoàn thành được bài luận án. Bên cạnh đó em cũng muốn gởi lời cảm ơn đến các anh chị trong Ngân hàng TMCP Quân đội- chi nhánh Khánh Hòa đã tạo điều kiện cho em được tiếp xúc với môi trường làm việc thực tế. Em xin gởi lời cảm ơn chân thành nhất đến các anh/chị phòng khách hàng doanh nghiệp trực tiếp hướng dẫn em và anh Trần Ngọc Phú trưởng phòng Khách hàng Doanh nghiệp và anh Phạm Duy Thanh phó Phòng Khách hàng Doanh nghiệp đã nhiệt tình giúp đỡ, chia sẻ những kinh nghiệm trong công việc, cũng như cung cấp cho em những số liệu để em có thể hoàn thiện bản luận án. Đồng thời giúp em hiểu rõ công việc của một cán bộ tín dụng. Em đã thực hiện bài báo cáo này trong 8 tuần, bước đầu đi vào thực tế của em còn hạn chế và còn nhiều bỡ ngỡ. Do vậy, không tránh khỏi những thiếu sót là điều chắc chắn, em mong nhận được những ý kiến đóng góp quý báu của quý Thầy Cô và các anh chị trong ngân hàng TMCP Quân đội -chi nhánh Khánh Hòa có thể bỏ qua và góp ý giúp em để em có thề rút kinh nghiệm, cũng cố và tích lũy thêm những kiến thức chuyên môn cho mình để phục vụ cho công việc sau này. Nha Trang, ngày……tháng…..năm ……. Ký tên ii NHẬN XÉT VÀ XÁC NHẬN CỦA ĐƠN VỊ THỰC TẬP ........................................................................................................................................... ........................................................................................................................................... ........................................................................................................................................... ........................................................................................................................................... ........................................................................................................................................... ........................................................................................................................................... ........................................................................................................................................... ........................................................................................................................................... ........................................................................................................................................... ........................................................................................................................................... ........................................................................................................................................... ........................................................................................................................................... ........................................................................................................................................... Đánh giá mức độ hoàn thành quá trình thực tập và nội dung luận án tốt nghiệp của sinh viên: ........................................................................................................................................... ........................................................................................................................................... ........................................................................................................................................... ........................................................................................................................................... ........................................................................................................................................... XÁC NHẬN CỦA ĐƠN VỊ THỰC TẬP iii NHẬN XÉT VÀ XÁC NHẬN CỦA GIẢNG VIÊN HƯỚNG DẪN ........................................................................................................................................... ........................................................................................................................................... ........................................................................................................................................... ........................................................................................................................................... ........................................................................................................................................... ........................................................................................................................................... ........................................................................................................................................... ........................................................................................................................................... ........................................................................................................................................... ........................................................................................................................................... ........................................................................................................................................... ........................................................................................................................................... ........................................................................................................................................... Đánh giá mức độ hoàn thành quá trình thực tập và nội dung luận án tốt nghiệp của sinh viên: ........................................................................................................................................... ........................................................................................................................................... ........................................................................................................................................... ........................................................................................................................................... ........................................................................................................................................... XÁC NHẬN CỦA GIẢNG VIÊN HƯỚNG DẪN iv NHẬN XÉT VÀ XÁC NHẬN CỦA GIÁO VIÊN PHẢN BIỆN ........................................................................................................................................... ........................................................................................................................................... ........................................................................................................................................... ........................................................................................................................................... ........................................................................................................................................... ........................................................................................................................................... ........................................................................................................................................... ........................................................................................................................................... ........................................................................................................................................... ........................................................................................................................................... ........................................................................................................................................... ........................................................................................................................................... ........................................................................................................................................... ........................................................................................................................................... ........................................................................................................................................... ........................................................................................................................................... ........................................................................................................................................... ........................................................................................................................................... XÁC NHẬN CỦA GIÁO VIÊN PHẢN BIỆN v MỤC LỤC LỜI CẢM ƠN .................................................................................................................. i NHẬN XÉT VÀ XÁC NHẬN CỦA ĐƠN VỊ THỰC TẬP .........................................iii NHẬN XÉT VÀ XÁC NHẬN CỦA GIẢNG VIÊN HƯỚNG DẪN........................... iv NHẬN XÉT VÀ XÁC NHẬN CỦA GIÁO VIÊN PHẢN BIỆN .................................. v MỤC LỤC ..................................................................................................................... vi DANH MỤC TỪ VIẾT TẮT ........................................................................................ xi DANH MỤC BẢNG .................................................................................................... xii DANH MỤC SƠ ĐỒ - BIỂU ĐỒ ...............................................................................xiii LỜI MỞ ĐẦU ................................................................................................................ 1 1. Lý do chọn đề tài...................................................................................................... 1 2. Mục tiêu nghiên cứu: ............................................................................................... 1 3. Phương pháp nghiên cứu: ........................................................................................ 2 4. Đối tượng nghiên cứu: ............................................................................................. 2 5. Kết cấu luận văn: ..................................................................................................... 2 CHƯƠNG 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ PHÁT TRIỂN DỊCH VỤ PHI TÍN DỤNG ĐỐI VỚI KHÁCH HÀNG DOANH NGHIỆP TẠI NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI ............................................................................................................. 3 1.1 VÀI NÉT VỀ HỆ THỐNG NGÂN HÀNG TMCP VIỆT NAM ............................ 3 1.1.1 Khái niệm ngân hàng thương mại: ................................................................... 3 1.1.2 Chức năng của Ngân hàng Thương mại: .......................................................... 3 1.1.2.1 Chức năng trung gian tín dụng:................................................................ 3 1.1.2.2 Chức năng trung gian thanh toán: ............................................................ 4 1.1.2.3 Chức năng tạo tiền: .................................................................................. 4 1.1.3 Vai trò của Ngân hàng Thương mại: ................................................................ 5 1.1.3.1 Đối với nước ta: ....................................................................................... 5 1.1.3.2 Đối với nền kinh tế chung của thế giới: ................................................... 5 1.2 KHÁI QUÁT VỀ DỊCH VỤ PHI TÍN DỤNG CỦA NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI ĐỐI VỚI KHÁCH HÀNG DOANH NGHIỆP............................................................ 5 1.2.1 Khái niệm: ........................................................................................................ 5 1.2.2 Đặc điểm: .......................................................................................................... 6 vi 1.2.3 Các dịch vụ phi tín dụng đối với khách hàng doanh nghiệp của NHTM hiện đại:..........................................................................................................................7 1.2.3.1 Các dịch vụ phi tín dụng truyền thống: .................................................... 7 a. Dịch vụ thanh toán: .................................................................................. 7 b. Dịch vụ ngân quỹ: ..................................................................................... 9 c. Dịch vụ kinh doanh ngoại tệ: .................................................................... 9 d. Dịch vụ truyền thống khác: ..................................................................... 10 1.2.3.2 Các dịch vụ phi tín dụng hiện đại: ......................................................... 10 a. Cung cấp các phương tiện thanh toán hiện đại: ....................................... 10 b. Dịch vụ ngân hàng qua điện thoại (Mobile Banking): ........................... 12 c. Dịch vụ ngân hàng qua máy tính cá nhân (PC-BASED BANKING): ............. 12 d. Dịch vụ ngân hàng thông qua mạng internet (internet banking): ........... 12 e. Dịch vụ tư vấn tài chính: ........................................................................ 13 f. Dịch vụ môi giới và đầu tư chứng khoán:.............................................. 13 g. Dịch vụ bảo hiểm: .................................................................................. 14 h. Dịch vụ bảo lãnh: ................................................................................... 14 i. Dịch vụ chiết khấu giấy tờ có giá: ......................................................... 14 j. Dịch vụ lưu trữ qua đêm: ....................................................................... 15 1.3 PHÁT TRIỂN DỊCH VỤ PHI TÍN DỤNG ĐỐI VỚI KHÁCH HÀNG DOANH NGHIỆP: ..................................................................................................... 15 1.3.1 Khái niệm: ...................................................................................................... 15 1.3.2 Sự cần thiết phải phát triển dịch vụ phi tín dụng đối với khách hàng doanh nghiệp:....................................................................................................................15 1.3.2.1 Đối với nền kinh tế:................................................................................ 15 1.3.2.2 Đối với ngân hàng: ................................................................................. 16 1.3.2.3 Đối với khách hàng của ngân hàng: ....................................................... 18 1.3.3 Các nhân tố ảnh hưởng đến việc phát triển dịch vụ phi tín dụng đối với khách hàng doanh nghiệp của NHTM: ............................................................................ 18 1.3.3.1 Các nhân tố thuộc về môi trường vĩ mô:................................................ 18 a. Môi trường pháp lý: ............................................................................... 18 b. Môi trường kinh tế: ................................................................................ 19 c. Môi trường xã hội: ................................................................................. 20 vii d. Sự phát triển của khoa học công nghệ ngân hàng:................................. 20 e. Môi trường cạnh tranh: .......................................................................... 21 f. Quá trình hội nhập kinh tế của quốc gia: ............................................... 21 1.3.3.2 Các nhân tố thuộc về nhà cung cấp dịch vụ ngân hàng: ........................ 22 a. Chất lượng các dịch vụ ngân hàng cung cấp: ........................................ 22 b. Uy tín của ngân hàng: ............................................................................ 23 c. Quản trị ngân hàng: ................................................................................ 23 d. Ảnh hưởng của các nghiệp vụ ngân hàng khác ảnh hưởng đến phát triển dịch vụ ngân hàng:............................................................................... 24 e. Bảo hiểm tiền gửi của ngân hàng: .......................................................... 25 1.3.3.3 Các nhân tố thuộc về khách hàng sử dụng dịch vụ: ............................... 25 1.3.4 Các tiêu chí định tính phản ánh sự phát triển dịch vụ phi tín dụng đối với khách hàng doanh nghiệp: ..................................................................................... 26 CHƯƠNG 2: THỰC TRẠNG PHÁT TRIỂN CÁC DỊCH VỤ PHI TÍN DỤNG ĐỐI VỚI KHÁCH HÀNG DOANH NGHIỆP TẠI NGÂN HÀNG TMCP QUÂN ĐỘI – CN KHÁNH HÒA ................................................................. 28 2.1 GIỚI THIỆU VỀ NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI CỔ PHẦN QUÂN ĐỘI.....................................................................................................................28 2.1.1 Tìm hiểu chung về Ngân hàng Thương mại cổ phần Quân Đội: ..................... 28 2.1.1.1Giới thiệu chung: .................................................................................... 28 2.1.1.2 Quá trình hình thành và phát triển: ........................................................ 29 2.1.1.3 Định hướng phát triển: ......................................................................... 29 2.1.1.4 Các sản phẩm kinh doanh của ngân hàng: ............................................. 30 2.1.1.5 Sơ đồ tổ chức: ........................................................................................ 31 2.1.1.6 Kết quả hoạt động kinh doanh những năm gần đây: ............................. 32 2.1.2 Giới thiệu Ngân hàng TMCP Quân Đội – Chi nhánh Khánh Hòa: .................. 34 2.1.2.1Thông tin khái quát: ............................................................................... 34 2.1.2.2Lịch sử hình thành và phát triển: ............................................................ 34 2.1.2.3Sơ đồ tổ chức: ......................................................................................... 35 2.1.2.4Kết quả hoạt động kinh doanh tại chi nhánh Khánh Hòa: ..................... 36 2.2 THỰC TRẠNG PHÁT TRIỂN DỊCH VỤ PHI TÍN DỤNG ĐỐI VỚI KHÁCH HÀNG DOANH NGHIỆP TẠI MB KHÁNH HÒA .................................. 36 viii 2.2.1 Tình hình hoạt động kinh doanh của phòng Khách hàng Doanh nghiệp MB Khánh Hòa: ......................................................................................................... 36 2.2.2 Phân tích tình hình phi tín dụng tại phòng Khách hàng Doanh nghiệp MB Khánh Hòa:................................................................................................................. 39 2.2.2.1Dịch vụ bảo lãnh: ................................................................................... 42 2.2.2.2Dịch vụ ngân hàng điện tử, thẻ, kiều hối: .............................................. 45 2.2.2.3Dịch vụ thanh toán, thanh toán quốc tế và dịch vụ khác:....................... 50 2.2.3 Đánh giá kết quả đạt được so với kế hoạch đề ra: ............................................ 58 2.2.4 Đánh giá kết quả phát triển dịch vụ phi tín dụng đối với khách hàng doanh nghiệp của MB Khánh Hòa giai đoạn 2014 – 2016: ....................................... 61 2.2.4.1Kết quả đạt được: ................................................................................... 61 2.2.4.2Những hạn chế:....................................................................................... 62 2.2.5 Nguyên nhân của các hạn chế trên: .................................................................. 63 2.2.5.1Nguyên nhân khách quan: ...................................................................... 63 2.2.5.2Nguyên nhân chủ quan: .......................................................................... 64 CHƯƠNG 3: GIẢI PHÁT PHÁT TRIỂN CÁC DỊCH VỤ PHI TÍN DỤNG ĐỐI VỚI KHÁCH HÀNG DOANH NGHIỆP TẠI MB KHÁNH HÒA .............. 66 3.1 ĐỊNH HƯỚNG PHÁT TRIỂN CỦA MB TRONG NĂM 2017 ........................... 66 3.2 ĐỀ RA CÁC GIẢI PHÁP PHÁT TRIỂN DỊCH VỤ PHI TÍN DỤNG ĐỐI VỚI KHÁCH HÀNG DOANH NGHIỆP .................................................................. 67 3.2.1 Nâng cao nhận thức về vai trò phát triển dịch vụ phi tín dụng: ....................... 67 3.2.2 Đa dạng hóa sản phẩm dịch vụ phi tín dụng cung cấp trên thị trường theo hướng nâng cao chất lượng dịch vụ truyền thống, phát triển các dịch vụ mới: ......... 68 3.2.2.1Xây dựng hệ thống sản phẩm dịch vụ đa dạng, tích hợp các sản phẩm hiện có thành gói sản phẩm cung ứng cho từng loại đối tượng kháchhàng:...........................................................................................................68 3.2.2.2Xây dựng và quảng bá thương hiệu, lựa chọn các sản phẩm “lõi” để tạo sự khác biệt trong hương hiệu và hấp dẫn riêng:............................................. 69 3.2.2.3Mở rộng dịch vụ ngân hàng trực tuyến: ................................................. 70 3.2.2.4Tăng cường mối quan hệ với các doanh nghiệp: ................................... 73 3.2.2.5Quy trình phát triển sản phẩm phi tín dụng mới: ................................... 75 3.2.3 Phát triển công nghệ ngân hàng: ...................................................................... 77 ix 3.2.4 Nâng cao chất lượng nguồn nhân lực: .............................................................. 79 3.2.5 Hạn chế các rủi ro trong phát triển dịch vụ phi tín dụng: ................................. 82 3.3 KIẾN NGHỊ: .......................................................................................................... 83 3.3.1 Đối với chính phủ: .......................................................................................... 83 3.3.1.1Hình thành môi trường pháp lý đồng bộ cho sự phát triển các dịch vụ tàichính:................................................................................................................83 3.3.1.2Tăng cường năng lực và vai trò quản lý thị trường dịch vụ tài chính tín dụng của Ngân hàng nhà nước và Bộ tài chính:.............................................. 86 3.3.2 Đối với nhà nước: ............................................................................................. 88 KẾT LUẬN .................................................................................................................. 92 TÀI LIỆU THAM KHẢO ............................................................................................ 93 x DANH MỤC TỪ VIẾT TẮT Từ viết tắt Nguyên nghĩa DVPTD Dịch vụ phi tín dụng ĐVKD Đơn vị kinh doanh GĐ Giám đốc HTQHKH Hỗ trợ quan hệ khách hàng KH Khách hàng KHCN Khách hàng cá nhân KHDN Khách hàng doanh nghiệp MB Ngân hàng thương mại cổ phần Quân đội NH Ngân hàng NHNNVN Ngân hàng nhà nước Việt Nam NHTM Ngân hàng thương mại QHKH Quan hệ khách hàng PTD Phi tín dụng xi DANH MỤC BẢNG Bảng 1: Tổng tài sản của MB Số liệu hợp nhất (5 năm) ............................................... 32 Bảng 2: Kết quả hoạt động kinh doanh MB Khánh Hòa giai đoạn 2014 – 2016 .......... 36 Bảng 3: Tình hình kinh doanh của phòng KHDN giai đoạn 2014 – 2016 .................... 37 Bảng 4: Tỷ trọng phi tín dụng ở phòng KHDN MB KH giai đoạn 2014 – 2016 .......... 39 Bảng 5: Danh mục sản phẩm phi tín dụng tại phong KHDN MB Khánh Hòa ............. 41 Bảng 6: Doanh thu từ bảo lãnh tại phong KHDN giai đoạn 2014-2016 ....................... 44 Bảng 7: Tình hình kinh doanh giai đoạn 2014 – 2016 .................................................. 49 Bảng 8: Số liệu cụ thể các dịch vụ giai đoạn 2014 – 2016............................................ 57 Bảng 9: Báo cáo tình hình hoạt động kinh doanh năm 2015 ........................................ 58 Bảng 10: Báo cáo tình hình hoạt động kinh doanh năm 2016 ...................................... 59 Bảng 11: Kế hoạch năm 2017 ....................................................................................... 60 xii DANH MỤC SƠ ĐỒ - BIỂU ĐỒ Sơ đồ 1: Cơ cấu tổ chức Ngân hàng MB ....................................................................... 31 Sơ đồ 2: Cơ cấu tổ chức phòng ban của MB chi nhánh Khánh Hòa ............................. 35 Sơ đồ 3: Quy trình phát triển dịch vụ mới ..................................................................... 75 Biểu đồ 1: Doanh thu năm giai đoạn 2014-2016........................................................... 40 Biểu đồ 2: Chi tiết kinh doanh Phi tín dụng giai đoạn 2014-2016 ................................ 42 xiii LỜI MỞ ĐẦU 1. Lý do chọn đề tài Hội nhập và toàn cầu hóa đang là xu hướng tất yếu của các nền kinh tế trong kỷ nguyên mới. Sự đổi mới hướng đầu tư của các NHTM để phù hợp với tình hình kinh tế cụ thể là bước đi cần thiết và quan trọng. Và phát triển dịch vụ phi tín dụng là một sự lựa chọn thông minh, Phát triển DVPTD có vai trò quan trọng, quyết định sự tồn tại của một ngân hàng trong quá trình hội nhập kinh tế quốc tế. Các sản phẩm DVPTD mà các ngân hàng cung ứng cho các Doanh nghiệp đã và đang chứng minh được sự tiện ích của mình trong quá trình phát triển mạnh mẽ của thị trường. Các sản phẩm này cũng mang lại nguồn thu an toàn và ổn định cho các NHTM. Song cho đến nay, mảng DVPTD tại các Ngân hàng còn đơn điệu về hình thức, chất lượng chưa cao, quy mô nhỏ, sức cạnh trang còn hạn chế, trong khi đó hoạt động marketing chưa thực sự hiệu quả, việc xác định chiến lược phát triển DVPTD tại các NH chưa được chú trọng, trình độ công nghệ và nguồn nhân lực chưa được phát huy tối đa. Vậy giải pháp nào để phát triển DVPTD đối với KHDN thực sự hiệu quả cho các NHTM nói chung và Ngân hàng TMCP Quân đội – CN Khánh Hòa nói riêng? Xuất phát từ nhu cầu cấp thiết trên và niềm say mê nghiên cứu ứng dụng lý thuyết vào thực tiễn, góp một phần nhỏ làm tăng doanh thu cho chi nhánh. Em đã chọn đề tài “Thực trạng hoạt động thu phi tín dụng và giải phát phát triển tăng trưởng doanh thu từ hoạt động phi tín dụng đối với khách hàng doanh nghiệp tại phòng Khách hàng Doanh Nghiệp tại Ngân hàng TMCP Quân Đội – Chi Nhánh Khánh Hòa” làm khóa luận tốt nghiệp. 2. Mục tiêu nghiên cứu Một là, hệ thống cơ sở lý luận về NHTM và dịch vụ phi tín dụng đối với Khách hàng doanh nghiệp của NHTM. Hai là, trên cơ sở phân tích thực trạng hoạt động phi tín dụng đối với KHDN tại MB Khánh Hòa giai đoạn 2014 – 2016 rút ra những điểm mạnh, điểm yếu, kết quả đạt được cũng như những khó khăn. Ba là, từ những cơ sở lý luận và thực tiễn hoạt động phi tín dụng đối với KHDN tại MB Khánh Hòa đề xuất một số giải pháp và kiến nghị nhằm nâng cao chất 1 lượng và tăng doanh thu từ hoạt động DVPTD đối với khách hàng doanh nghiệp tại MB Khánh Hòa. 3. Phương pháp nghiên cứu Sử dụng các phương pháp: So sánh, định lượng, định tính để phân tích và đưa ra nhận xét về các số liệu thống kê. 4. Đối tượng nghiên cứu Trên cơ sở nghiên cứu lý thuyết về NHTM và hoạt động phi tín dụng của NHTM, đề tài tập trung phân tích tình hình phát triển hoạt động phi tín dụng đối với KHDN tại MB Khánh Hòa giai đoạn 2014 – 2016 thông qua các báo cáo tài chính và báo cáo kết quả hoạt động knih doanh của MB Khánh Hòa giai đoạn 2014 – 2016. Từ đó đề xuất một vài giải phát nhằm tăng doanh thu từ hoạt động phi tín dụng tại MB Khánh Hòa trong thời gian tới . 5. Kết cấu luận văn Gồm 3 chương: Chương 1: Cơ sở lý luận về phát triển dịch vụ phi tín dụng đối với khách hàng doanh nghiệp tại ngân hàng thương mại. Chương 2: Thực trạng tăng thu dịch vụ tại Ngân hàng TMCP Quân Đội – CN Khánh Hòa. Chương 3: Đề ra chính sách định hướng phát triển dịch vụ phi tín dụng đối với các doanh nghiệp tại Ngân hàng TMCP Quân Đội – CN Khánh Hòa. 2 CHƯƠNG 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ PHÁT TRIỂN DỊCH VỤ PHI TÍN DỤNG ĐỐI VỚI KHÁCH HÀNG DOANH NGHIỆP TẠI NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI 1.1 VÀI NÉT VỀ HỆ THỐNG NGÂN HÀNG TMCP VIỆT NAM 1.1.1 Khái niệm ngân hàng thương mại: Cho đến thời điểm hiện nay có rất nhiều khái niệm về NHTM: Ở Mỹ: Ngân hàng thương mại là công ty kinh doanh tiền tệ, chuyên cung cấp dịch vụ tài chính và hoạt động trong ngành công nghiệp dịch vụ tài chính. Đạo luật ngân hàng của Pháp (1941) cũng đã định nghĩa: "Ngân hàng thương mại là những xí nghiệp hay cơ sở mà nghề nghiệp thường xuyên là nhận tiền bạc của công chúng dưới hình thức ký thác, hoặc dưới các hình thức khác và sử dụng tài nguyên đó cho chính họ trong các nghiệp vụ về chiết khấu, tín dụng và tài chính". Ở Việt Nam, Định nghĩa Ngân hàng thương mại: Ngân hàng thương mại là tổ chức kinh doanh tiền tệ mà hoạt động chủ yếu và thường xuyên là nhận tiền ký gửi từ khách hàng với trách nhiệm hoàn trả và sử dụng số tiền đó để cho vay, thực hiện nghiệp vụ chiết khấu và làm phương tiện thanh toán. Từ những nhận định trên có thể thấy NHTM là một trong những định chế tài chính mà đặc trưng là cung cấp đa dạng các dịch vụ tài chính với nghiệp vụ cơ bản là nhận tiền gửi, cho vay và cung ứng các dịch vụ thanh toán. Ngoài ra, NHTM còn cung cấp nhiều dịch vụ khác nhằm thoả mãn tối đa nhu cầu về sản phẩm dịch vụ của xã hội. Tóm lại: NHTM là tổ chức tài chính trung gian giữa người thừa tiền và người thiếu tiền; giữa nhà nước và người dân, doanh nghiệp và giữa NHTM với nhau. 1.1.2 Chức năng của Ngân hàng Thương mại: 1.1.2.1 Chức năng trung gian tín dụng: Chức năng trung gian tín dụng được xem là chức năng quan trọng nhất của ngân hàng thương mại. Khi thực hiện chức năng trung gian tín dụng, NHTM đóng vai trò là cầu nối giữa người thừa vốn và người có nhu cầu về vốn. Với chức năng này, ngân hàng thương mại vừa đóng vai trò là người đi vay, vừa đóng vai trò là người cho vay và hưởng lợi nhuận là khoản chênh lệch giữa lãi suất nhận gửi và lãi suất cho vay 3 và góp phần tạo lợi ích cho tất cả các bên tham gia: người gửi tiền và người đi vay... Cho vay luôn là hoạt động quan trọng nhất của ngân hàng thương mại, nó mang đến lợi nhuận lớn nhất cho ngân hàng thương mại. 1.1.2.2 Chức năng trung gian thanh toán: Ở đây NHTM đóng vai trò là thủ quỹ cho các doanh nghiệp và cá nhân, thực hiện các thanh toán theo yêu cầu của khách hàng như trích tiền từ tài khoản tiền gửi của họ để thanh toán tiền hàng hóa, dịch vụ hoặc nhập vào tài khoản tiền gửi của khách hàng tiền thu bán hàng và các khoản thu khác theo lệnh của họ. Các NHTM cung cấp cho khách hàng nhiều phương tiện thanh toán tiện lợi như séc, ủy nhiệm chi, ủy nhiệm thu, thẻ rút tiền, thẻ thanh toán, thẻ tín dụng… Tùy theo nhu cầu, khách hàng có thể chọn cho mình phương thức thanh toán phù hợp. Nhờ đó mà các chủ thể kinh tế không phải giữ tiền trong túi, mang theo tiền để gặp chủ nợ, gặp người phải thanh toán dù ở gần hay xa mà họ có thể sử dụng một phương thức nào đó để thực hiện các khoản thanh toán. Do vậy các chủ thể kinh tế sẽ tiết kiệm được rất nhiều chi phí, thời gian, lại đảm bảo thanh toán an toàn. Chức năng này vô hình trung đã thúc đẩy lưu thông hàng hóa, đẩy nhanh tốc độ thanh toán, tốc độ lưu chuyển vốn, từ đó góp phần phát triển kinh tế. 1.1.2.3 Chức năng tạo tiền: Tạo tiền là một chức năng quan trọng, phản ánh rõ bản chất của NHTM. Với mục tiêu là tìm kiếm lợi nhuận như là một yêu cầu chính cho sự tồn tại và phát triển của mình, các NHTM với nghiệp vụ kinh doanh mang tính đặc thù của mình đã vô hình chung thực hiện chức năng tạo tiền cho nền kinh tế. Chức năng tạo tiền được thực thi trên cơ sở hai chức năng khác của NHTM là chức năng tín dụng và chức năng thanh toán. Thông qua chức năng trung gian tín dụng, ngân hàng sử dụng số vốn huy động được để cho vay, số tiền cho vay ra lại được khách hàng sử dụng để mua hàng hóa, thanh toán dịch vụ trong khi số dư trên tài khoản tiền gửi thanh toán của khách hàng vẫn được coi là một bộ phận của tiền giao dịch, được họ sử dụng để mua hàng hóa, thanh toán dịch vụ… Với chức năng này, hệ thống NHTM đã làm tăng tổng phương tiện thanh toán trong nền kinh tế, đáp ứng nhu cầu thanh toán, chi trả của xã hội. Ngân hàng thương mại tạo tiền phụ thuộc vào tỉ lệ dự trữ bắt buộc của ngân hàng trung ương đã áp dụng đối với NHTM. Do vậy ngân hàng trung ương có thể tăng tỉ lệ này khi lượng cung tiền vào nền kinh tế lớn. 4 1.1.3 Vai trò của Ngân hàng Thương mại: 1.1.3.1 Đối với nước ta: Kể từ khi hình thành nên hệ thống Ngân hàng hai cấp: Ngân hàng trung ương và Ngân hàng thương mại, trong đó Ngân hàng thương mại thực hiện hoạt động kinh doanh về tiền tệ và ngày càng được mở rộng cả về số lượng cũng như chất lượng để đáp ứng ngày một tốt hơn nhu cầu vốn và dịch vụ Ngân hàng cho nền kinh tế. Bên cạnh đó ngành NHTM còn có đóng góp lớn cho ngân sách Nhà nước thông qua việc thực hiện nghĩa vụ thuế và lợi nhuận cho ngân sách Nhà nước mỗi năm hàng tỷ đồng, bằng nguồn quỹ phúc lợi và sự đóng góp của cán bộ, công nhân viên, ngành Ngân hàng còn tham gia đóng góp nhiều hoạt động xã hội như: xóa đói giảm nghèo, ủng hộ quỹ từ thiện, khắc phục hậu quả thiên tai … 1.1.3.2 Đối với nền kinh tế chung của thế giới: Cũng như đối với nước ta, nếu như xem thế giới là một đất nước thì NHTM là nhân tố, là động lực phát triển chung của nền kinh tế thế giới. Nó giúp cho việc thanh toán xuyên quốc gia diễn ra dễ dàng và nhanh chóng. Bên cạnh đó, với những điều khoản cũng như quy định do NHTM đặt ra cho thị trường phái sinh này mà các nhà xuất khẩu và nhập khẩu đảm bảo được quyền lợi, quyền hạn và trách nhiệm mỗi bên để không bên nào phải chịu thiệt. Cũng chính nhờ có thị trường phái sinh này mà nền kinh tế chung của thế giới như có một bàn tay vô hình tác động vào, điều hòa luồng lưu thông, ổn định tỷ giá hối đoái, bổ trợ cho nền kinh tế phát triển. Hoạt động đối ngoại và hợp tác quốc tế của hệ thống Ngân hàng cũng không ngừng phát triển, giúp khai thác được nguồn vốn đáng kể từ nước ngoài cho phát triển đất nước. Đến nay quan hệ song phương về hợp tác Ngân hàng giữa Việt Nam với các nước đã không ngừng phát triển và mở rộng. 1.2 KHÁI QUÁT VỀ DỊCH VỤ PHI TÍN DỤNG CỦA NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI ĐỐI VỚI KHÁCH HÀNG DOANH NGHIỆP 1.2.1 Khái niệm: Trong hoạt động dịch vụ truyền thống của Ngân Hàng Thương Mại thì dịch vụ phi tín dụng với hoạt động thanh toán là hoạt động tiêu biểu nhất mà trong đó cụ thể là thanh toán bằng tiền mặt và thanh toán không bằng tiền mặt. Đây cũng là cơ sở để Ngân Hàng Thương Mại huy động vốn thông qua hình thức gửi tiền vào Ngân Hàng 5 với tính tiện ích ngày càng cao. Các dịch vụ phi tín dụng khác của NHTM đều hướng tới mục tiêu là ngày càng nâng cao tính tiện ích của DV và sử dụng hiệu quả thu nhập của các khách hàng thông qua dịch vụ phi tín dụng. Dịch vụ phi tín dụng có thể phát sinh đồng thời với hoạt động của dịch vụ tín dụng (huy động vốn và cung cấp vốn) của Ngân Hàng Thương Mại nhằm đáp ứng nhu cầu tiền gửi và tiền vay của khách hàng như mong muốn. Bên cạnh đó, một số Dịch vụ phi tín dụng hoạt động độc lập với hoạt động tín dụng như: Thu hồi tiền tiêu thụ sản phẩm cho khách hàng; Thanh toán chi trả các yếu tố đầu vào của quá trình sản xuất; Chuyển tiền lương qua tài khoản; Chuyển tiền nộp thuế cho khách hàng…thông qua các dịch vụ sử dụng như thẻ ATM; Séc; Chuyển tiền. Để nhận biết dịch vụ Ngân hàng nào là Dịch vụ phi tín dụng có thể dựa vào các yếu tố như sau: Thứ nhất: Khi khách hàng thực hiện giao dịch với Ngân Hàng thì Ngân Hàng không phải sử dụng đến nguồn vốn (hoặc nếu có thì sử dụng không nhiều nguồn vốn) để thực hiện giao dịch. Thứ hai: Khi khách hàng giao dịch với Ngân Hàng thì khách hàng phải chi trả một khoản phí khi Ngân Hàng thực hiện cung ứng các dịch vụ cho khách hàng. Thu nhập của Ngân Hàng lúc này được thực hiện dưới dạng thu phí chứ không phải thực hiện dưới dạng thu lãi và trả lãi(lãi suất) như dịch vụ tín dụng. Từ những phân tích như trên, có thể đưa ra quan điểm về Dịch vụ phi tín dụng như sau: “Dịch vụ phi tín dụng là dịch vụ được ngân hàng cung cấp tới khách hàng để đáp ứng nhu cầu về tài chính, tiền tệ của khách hàng nhằm trực tiếp hoặc gián tiếp đem lại cho ngân hàng một khoản thu nhập bằng các khoản phí xác định thu được từ khách hàng, không bao gồm dịch vụ tín dụng”. 1.2.2 Đặc điểm: Bên cạnh những đặc điểm chung của dịch vụ ngân hàng (Tính vô hình; Tính không thể tách biệt; Tính không ổn định; Tính không lưu giữ được) thì dịch vụ phi tín dụng còn có những đặc trưng riêng như: Thứ nhất: Ngoài phải đầu tư nguồn vốn ban đầu để trang bị cơ sở hạ tầng công nghệ ngân hàng và đầu tư nguồn nhân lực.Khi thực hiện giao dịch về dịch vụ phi tín dụng, các NHTM không phải sử dụng đến nguồn vốn hoặc có phải sử dụng thì cũng sử 6 dụng không nhiều nguồn vốn của mình để thực hiện nghĩa vụ ngay khi giao kết hợp đồng. Và đây là một trong những lợi thế mà NH nên khai thác để phát triển các loại hình dịch vụ phi tín dụng. Thứ hai: Các dịch vụ phi tín dụng của NH có khả năng mang lại lợi nhuận cao cho Ngân hàng thương mại bởi chi phí giao dịch mà NH bỏ ra thường rất thấp, mà chủ yếu tận dụng vào cơ sở hạ tầng công nghệ đã được đầu tư trước đó. Đây được coi là một lĩnh vực kinh doanh hiệu quả, thu hút các Ngân hàng thương mại hiện đại trên thế giới. Thứ ba: dịch vụ phi tín dụng của Ngân hàng thương mại được xếp vào những lĩnh vực kinh doanh tương đối an toàn, rủi ro thấp. Vì thế mở rộng dịch vụ phi tín dụng sẽ giúp cho Ngân hàng thương mại hạn chế được những rủi ro như rủi ro lãi suất, đặc biệt là rủi ro tín dụng. Thứ tư: Các dịch vụ phi tín dụng của NH có tính hỗ trợ cao và liên kết chặt chẽ với nhau. Các DV luôn đòi hỏi đi kèm với nhau, sự tồn tại và phát triển của DV này gắn liền với các dịch vụ khác. Do đó, dịch vụ phi tín dụng của NH đòi hỏi sự phát triển đồng bộ. Thứ năm: dịch vụ phi tín dụng vô cùng đa dạng, phong phú và không ngừng phát triển. Hiện nay, trên thế giới có rất nhiều loại hình dịch vụ phi tín dụng. Với mỗi loại hình DV, các NH đều đa dạng các loại hình cung cấp. Thứ sáu: Có nhiều loại dịch vụ phi tín dụng ra đời và phát triển với sự hỗ trợ của công nghệ thông tin. Khách hàng không cần đến NH mà có thể ngồi tại nhà để thực hiện các giao dịch thông quacác kênh giao dịch hiện đại như: E- Banking, Home Banking… 1.2.3 Các dịch vụ phi tín dụng đối với khách hàng doanh nghiệp của NHTM hiện đại: 1.2.3.1 Các dịch vụ phi tín dụng truyền thống: a. Dịch vụ thanh toán: Dịch vụ thanh toán chiếm một vị trí quan trọng trong hoạt động của NHTM, nó tạo điều kiện cho nhiều dịch vụ ngân hàng khác phát triển, đồng thời nó là cơ sở để thực hiện thanh toán không dùng tiền mặt trong nền kinh tế. Nhìn vào hệ thống thanh toán của một ngân hàng, người ta có thể đánh giá trình độ và quy mô hoạt động của ngân hàng đó. Có các loại dịch vụ thanh toán sau: 7