Tài liệu Thực trạng hoạt động môi giới bảo hiểm xe cơ giới tại việt quốc

Chương I. Tổng quan về Bảo hiểm và Môi giới Bảo hiểm xe cơ giới. I. Tổng quan về Bảo hiểm 1. Sự cần thiết khách quan của Bảo hiểm Trong cuộc sống sinh hoạt cũng như hoạt động sản xuất kinh doanh hàng ngày dù đã luôn chú ý ngăn ngừa và đề phòng nhưng con người vẫn có nguy cơ gặp phải những rủi ro bất ngờ xảy ra. Các rủi ro đó do nhiều nguyên nhân: - Các rủi ro do thiên nhiên gây ra như bão, lụt, hạn hán, động đất, sét, lốc, sương muối, dịch bệnh... làm ảnh hưởng đến sản xuất, đến đời sống và sức khoẻ con người; - Các rủi ro do biến động của khoa học và công nghệ. Khoa học kỹ thuật và công nghệ phát triển làm tăng năng suất lao động thúc đẩy nền kinh tế phát triển và tạo điều kiện thuận lợi cho cuộc sống con người; nhưng mặt khác cũng gây nhiều tai nạn bất ngờ như tai nạn lao động và bệnh nghề nghiệp, tai nạn ô tô... và làm tăng nguy cơ mất việc làm của người lao động. - Các rủi ro do môi trường xã hội. Những rủi ro này chịu tác động của nhiều yếu tố và ảnh hưởng trực tiếp đến mọi thành viên trong xã hội như ốm đau, dịch bệnh, mất việc làm, trộm cắp, hoả hoạn... Bất kể nguyên nhân gì, khi rủi ro xảy ra thường gây cho con người những khó khăn trong cuộc sống như mất hoặc giảm thu nhập, phá hoại nhiều tài sản làm ngưng trệ sản xuất và kinh doanh của các tổ chức, doanh nghiệp, cá nhân... và làm ảnh hưởng đến đời sống kinh tế - xã hội nói chung. Để đối phó với các rủi ro, con người đã có nhiều biện pháp khác nhau nhằm kiểm soát cũng như khắc phục những hậu quả do rủi ro gây ra. Hiện nay, theo quan điểm của các nhà quản lý rủi ro có hai nhóm biện pháp đối phó với rủi ro và hậu quả do rủi ro gây ra - đó là nhóm biện pháp kiểm soát rủi ro và nhóm các biện pháp tài trợ rủi ro. 1 - Nhóm các biện pháp kiểm soát rủi ro bao gồm các biện pháp né tránh rủi ro, ngăn ngừa tổn thất, giảm thiểu rủi ro. Các biện pháp này thường được sử dụng để ngăn chặn hoặc giảm thiểu khả năng xảy ra rủi ro. + Tránh né rủi ro là biện pháp được sử dụng thường xuyên trong cuộc sống. Mỗi người, mỗi đơn vị sản xuất kinh doanh đều lựa chọn những biện pháp thích hợp để né tránh rủi ro có thể xảy ra, tức loại trừ cơ hội dẫn đến tổn thất. Chẳng hạn, để tránh các tai nạn giao thông người ta hạn chế đi lại... để tránh tai nạn lao động người ta chọn những nghề không nguy hiểm... Tránh né rủi ro chỉ với những rủi ro có thể né tránh được. Nhưng cuộc sống có rất nhiều rủi ro bất ngờ không thể tránh né được. + Ngăn ngừa tổn thất - Các biện pháp ngăn ngừa tổn thất đưa ra các hành động nhằm làm giảm tổn thất hoặc giảm mức độ thiệt hại do tổn thất gây ra. Ví dụ, để giảm thiểu các tai nạn lao động người ta tổ chức các khoá học nâng cao chất lượng các hoạt động đảm bảo an toàn lao động; để phòng chống hoả hoạn, người ta thực hiện tốt phòng cháy chữa cháy... + Giảm thiểu tổn thất - người ta có thể giảm thiểu tổn thất thông qua các biện pháp làm giảm giá trị thiệt hại khi tổn thất xảy ra. Ví dụ, như khi có hoả hoạn, để giảm thiểu tổn thất người ta cố gắng cứu những tài sản còn dùng được hay trong một vụ tai nạn giao thông, để giảm thiểu các thiệt hại về người và của người ta đưa ngay những người bị thương đến nơi cấp cứu và điều trị... Mặc dù các biện pháp kiểm soát rủi ro rất có hiệu quả trong việc ngăn chặn hoặc giảm thiểu rủi ro nhưng khi rủi ro đã xảy ra, người ta không thể lường hết hậu quả. - Nhóm các biện pháp tài trợ rủi ro bao gồm các biện pháp chấp nhận rủi ro và bảo hiểm. Đây là các biện pháp được sử dụng trước khi rủi ro xảy ra với mục đích khắc phục hậu quả tổn thất do rủi ro gây ra nếu có. 2 + Chấp nhận rủi ro: Đây là hình thức mà người gặp phải tổn thất phải tự chấp nhận khoản tổn thất đó. Một trường hợp điển hình của chấp nhận rủi ro là tự bảo hiểm. Có rất nhiều cách thức khác nhau trong biện pháp chấp nhận rủi ro, tuy nhiên có thể phân chia thành hai nhóm: Chấp nhận rủi ro thụ động và chấp nhận chủ động. Trong chấp nhận rủi ro thụ động, người ta gặp tổn thất không có sự chuẩn bị trước và có thể phải vay mượn để khắc phục hậu quả của tổn thất. Đối với chấp nhận rủi ro chủ động, người ta lập ra quỹ dự trữ dự phòng và quỹ này chỉ được sử dụng để bù đắp tổn thất do rủi ro gây ra. Tuy nhiên, việc này dẫn đến việc nguồn vốn không được sử dụng một cách tối ưu hoặc nếu đi vay thì sẽ bị động và còn gặp phải các vấn đề gia tăng về lãi suất... +Bảo hiểm: Đây là một phần quan trọng trong các chương trình quản lý rủi ro của các tổ chức cũng như cá nhân. Theo quan điểm của các nhà quản lý rủi ro, bảo hiểm là sự chuyển giao rủi ro trên cơ sở hợp đồng. Theo quan điểm xã hội, bảo hiểm không chỉ là chuyển giao rủi ro mà còn là sự giảm rủi ro do việc tập trung một số lớn các rủi ro cho phép có thể tiên đoán về tổn thất khi chúng xảy ra. Bảo hiểm là công cụ đối phó với hậu quả tổn thất do rủi ro gây ra, có hiệu quả nhất. Như vậy, bảo hiểm ra đời là đòi hỏi khách quan của cuộc sống, của hoạt động sản xuất kinh doanh. Do nhu cầu của con người, hoạt động bảo hiểm ngày càng phát triển và không thể thiếu đối với mỗi cá nhân, doanh nghiệp và mỗi quốc gia. Ngày nay, sự giao lưu kinh tế, văn hoá giữa các quốc gia càng phát triển thì bảo hiểm cũng ngày càng mở rộng. Vì vậy, khái niệm "bảo hiểm" trở nên gần gũi, gắn bó với con người, với các đơn vị sản xuất kinh doanh. Có được quan hệ đó vì bảo hiểm đã mang lại những lợi ích kinh tế xã hội thiết thực cho mọi thành viên, mọi đơn vị có tham gia bảo hiểm. 3 2. Bản chất và tác dụng của bảo hiểm 2.1 Bản chất của bảo hiểm * Các định nghĩa về bảo hiểm " Bảo hiểm là một phương pháp lập quỹ dự trữ bằng tiền do những người có cùng khả năng gặp một loại rủi ro nào đó đóng góp tạo nên" Định nghĩa này chỉ mới đề cập đến phương pháp lập quỹ dự trữ bảo hiểm, mà chưa rõ phương thức sử dụng nó. "Bảo hiểm là hoạt động thể hiện người bảo hiểm tham gia cam kết bồi thường ( theo quy luật thống kê) cho người tham gia bảo hiểm trong từng trường hợp xảy ra rủi ro thuộc phạm vi bảo hiểm với điều kiện người tham gia bảo hiểm nộp một khoản phí cho chính anh ta hoặc cho người thứ ba". Điều này có nghĩa là người tham gia chuyển giao rủi ro cho người bảo hiểm bằng cách nộp khoản phí để hình thành quỹ dự trữ. Khi người tham gia gặp phải rủi ro dẫn đến tổn thất, người bảo hiểm lấy quỹ dự trữ trợ cấp hoặc bồi thường thiệt hại trong phạm vi bảo hiểm cho người tham gia. Phạm vi bảo hiểm là những rủi ro mà người tham gia đăng ký với người bảo hiểm. Đây là định nghĩa mang tính chung nhất của bảo hiểm. Có định nghĩa chỉ rõ đặc trưng riêng của một loại bảo hiểm. Chẳng hạn " Bảo hiểm xã hội la sự đảm bảo đời sống vật chất cho người lao động và gia đình họ khi có nguy cơ mất an toàn về kinh tế do giảm hoặc mất khả năng lao động thông qua sử dụng nguồn quỹ huy động từ người tham gia và sự tài trợ của Nhà nước". Định nghĩa này chỉ rõ mục đích của bảo hiểm xã hội là sự đảm bảo đời sống cho người lao động và gia đình họ thông qua sử dụng quỹ huy động từ người tham gia )người sử dụng lao động và người lao động) và sự tài trợ của Nhà nước để trợ cấp cho người lao động bị giảm sức lao động (do ốm đau, tai nạn lao động và bệnh nghề nghiệp...) hoặc mất sức lao động (hết tuổi lao động...). * Bản chất của bảo hiểm 4 Mục đích chủ yếu của bảo hiểm là góp phần ổn định kinh tế cho người thạm gia từ đó khôi phục và phát triển sản xuất, đời sống, đồng thời tạo nguồn vốn cho phát triển kinh tế và xã hội của đất nước. Thực chất của bảo hiểm là quá trình phân phối lại tổng sản phẩm trong nước giữa những người tham gia nhằm đáp ứng nhu cầu tài chính phát sinh khi tai nạn, rủi ro bất ngờ xảy ra gây tổn thất đối với người tham gia bảo hiểm. Phân phối trong bảo hiểm là phân phối không đều, không bằng nhau, nghĩa là không phải ai tham gia cũng được phân phối và phân phối với số tiền như nhau. Phân phối trong bảo hiểm là phân phối cho số ít người tham gia bảo hiểm không may gặp rủi ro bất ngờ gây thiệt hại đến sản xuất và đời sống trên cơ sở mức thiệt hại thực tế và điều kiện bảo hiểm. Điều đó cũng có nghĩa, phân phối trong bảo hiểm không mang tính bồi hoàn, tức là dù có tham gia đóng góp vào quỹ bảo hiểm nhưng không tổn thất thì cũng không được phân phối (trừ một số sản phẩm Bảo hiểm nhân thọ, bảo hiểm hưu trí). Hoạt động bảo hiểm dựa trên nguyên tắc "Số đông bù số ít". Nguyên tắc này được quán triệt trong quá trình lập quỹ dự trù bảo hiểm cũng như trong quá trình phân phối bồi thường, quá trình phân tán rủi ro. Hoạt động bảo hiểm còn liên kết, gắn bó các thành viên trong xã hội cùng vì lợi ích chung của cộng đồng, vì sự ổn định, sự phồn vinh của đất nước. Bảo hiểm với nguyên tắc "Số đông bù số ít" cũng thể hiện tính tương trợ, tính xã hội và tính nhân văn sâu sắc của xã hội trước rủi ro của mỗi thành viên. 2.2 Tác dụng của Bảo hiểm Bảo hiểm nói chung hay bảo hiểm xã hội , bảo hiểm y tế, bảo hiểm thất nghiệp hay bảo hiểm thương mại nói riêng đều mang lại những lợi ích kinh tế - xã hội thiết thực. 5 - Trước hết bảo hiểm góp phần ổn định tài chính cho người tham gia trước tổn thất do rủi ro gây ra. Rủi ro do thiên tai hay tai nạn bất ngờ đều gây thiệt hại về kinh tế, ảnh hưởng đến thu nhập, đời sống, sản xuất kinh doanh của các cá nhân, doanh nghiệp tham gia bảo hiểm, chưa kể có lúc gây thiệt hại về người. Tổn thất đó sẽ được bảo hiểm trợ cấp hoặc bồi thường về tài chính để người tham gia nhanh chóng khắc phục hậu quả, ổn định đời sống, sản xuất kinh doanh. Từ đó, họ khôi phục và phát triển sản xuất kinh doanh và các hoạt động khác một cách bình thường. Tác động này phù hợp với mục tiêu kinh tế nên thu hút được số đông người tham gia. - Bảo hiểm góp phần đề phòng và hạn chế tổn thất, giúp cho cuộc sống con người an toàn hơn, xã hội trật tự hơn, giảm bớt nỗi lo cho mỗi cá nhân, mỗi doanh nghiệp. Khi tham gia bảo hiểm, cơ quan hoặc công ty bảo hiểm sẽ cùng với người tham gia thực hiện các biện pháp đề phòng và hạn chế tổn thất rủi ro đã xảy ra. Cơ quan, công ty bảo hiểm đóng góp tài chính một cách tích cực để thực hiện các biện pháp hạn chế rủi ro như tuyên truyền, hướng dẫn các biện pháp phòng tránh tai nạn, mua sắm thêm các dụng cụ phòng cháy chữa cháy; cùng ngành giao thông làm các biển báo, các đường lánh nạn... - Bảo hiểm góp phần ổn định chi tiêu của ngân sách Nhà nước. Với quỹ bảo hiểm do các thành viên tham gia đóng góp, cơ quan, công ty bảo hiểm sẽ trợ cấp hoặc bồi thường tổn thất thuộc phạm vi bảo hiểm cho người tham gia để họ khôi phục lại đời sống, sản xuất kinh doanh. Như vậy ngân sách Nhà nước không phải chi ra để trợ cấp cho các thành viên, các doanh nghiệp khi gặp rủi ro, tất nhiên trừ trường hợp tổn thất mang tính thảm hoạ, mang tính xã hội rộng lớn. 6 Mặt khác, hoạt động bảo hiểm nhất là bảo hiểm thương mại có trách nhiệm đóng góp vào ngân sách thông qua các loại thuế, tức tăng thu cho ngân sách. - Bảo hiểm còn là phương thức huy động vốn để đầu tư phát triển kinh tế - xã hội. Dưới hình thức phí bảo hiểm, ngành bảo hiểm đã huy động được một số lượng vốn khá lớn từ các đối tượng tham gia. Số vốn đó ngoài việc chi trả trợ cấp hay bồi thường thiệt hại còn là nguồn vốn để đầu tư phát triển kinh tế xã hội. Đặc biệt đối với bảo hiểm nhân thọ, nguồn vốn huy động được tích luỹ thời gian dài mới sử dụng để chi trả. Do đó, các công ty bảo hiểm có thể sử dụng kinh doanh bất động sản, mua trái phiếu...nghĩa là dùng đầu tư vào hoạt động kinh tế để sinh lời. Và như vậy góp phần tăng nguồn vốn cho nền kinh tế, làm cho hệ thống tài chíng sôi động hơn v.v... -Bảo hiểm còn góp phần thúc đẩy phát triển quan hệ kinh tế giữa các nước thông qua hoạt động tái bảo hiểm. Thị trường bảo hiểm nội địa và thị trường bảo hiểm quốc tế có mối quan hệ qua lại, thúc đẩy nhau phát triển thông qua hình thức phân tán rủi ro và chấp nhận rủi ro - hình thức tái bảo hiểm giữa các công ty của các nước. Như vậy bảo hiểm vừa góp phần phát triển quan hệ kinh tế giữa các nước góp phần ổn định thu chi ngoại tệ cho ngân sách. - Bảo hiểm thu hút số lượng lao động nhất định cho xã hội, góp phần giảm bớt tình trạng thất nghiệp cho xã hội. Đồng thời hoạt động bảo hiểm cũng góp phần giải quyết đời sống cho bộ phận lao động làm việc trong ngành bảo hiểm; góp phần tạo ra một bộ phận tổng sản phẩm trong nước (GDP) của quốc gia. 7 -Cuối cùng, bảo hiểm là chỗ dựa tinh thần cho mọi người, mọi tổ chức kinh tế - xã hội; giúp họ yên tâm trong cuộc sống, sinh hoạt và trong hoạt động sản xuất kinh doanh. Bởi vì, với một giá khiêm tốn ( phí bảo hiểm), bảo hiểm có thể giúp đỡ các gia đình, các tổ chức khắc phục hậu quả những rủi ro khôn lường. Chính vì vậy, ông Wiston Chuchill - một chính khách đã nói: " Nếu có thể, tôi sẽ viết từ "Bảo hểm" trong mỗi nhà và trên trán mỗi người. Càng ngày tôi càng tin chắc rằng, với một giá khiêm tốn bảo hiểm có thể giải phóng các gia đình ra khỏi thảm hoạ không lường trước được". II Môi giới bảo hiểm 1. Sự cần thiết và vai trò của MGBH * Sự cần thiết Có thể nói bảo hiểm là một sản phẩm dịch vụ hết sức đặc biệt. Người mua bảo hiểm trả tiền để nhận được lời cam kết sẽ được chi trả bồi thường khi gặp rủi ro tổn thất. Còn trong trường hợp không gặp rủi ro tổn thất có nghĩa người mua bảo hiểm đã may mắn và không được nhận tiền bảo hiểm từ nhà bảo hiểm. Đặc tính này khiến việc tiếp cận các sản phẩm bảo hiểm đến khách hàng không dễ dàng. Chính vì vậy, sự ra đời của kênh phân phối môi giới bảo hiểm là cần thiết góp phần quan trọng vào sự phát triển của ngành bảo hiểm nói chung. Trong khi thị trường bảo hiểm ngày càng phát triển, số lượng người tham gia bảo hiểm ngày càng nhiều, có nhiều khách hàng do chưa hiểu hết hoặc vì một lý do nào đó mà chưa nghiên cứu kỹ về những điều kiện, điều khoản hoặc phân vân không biết phải lựa chọn sản phẩm của doanh nghiệp bảo hiểm nào. Môi giới ra đời nhằm giải quyết những vướng mắc đó, môi giới bảo hiểm là người đại diện cho quyền lợi của khách hàng cung cấp những thông tin cần thiết để người tham gia yên tâm khi ký kết hợp đồng bảo hiểm. Hoặc khi xảy ra những khiếu nại bồi thường, môi giới sẽ giúp cho 8 khách hàng có được những quyền lợi chính đáng mà họ được hưởng. Chính vì thế, môi giới ra đời là một tất yếu khách quan làm cho môi trường bảo hiểm cạnh tranh lành mạnh, đảm bảo những lợi ích cho khách hàng cũng như lợi ích của tất cả các bên tham gia bảo hiểm. * Vai trò của MGBH Môi giới bảo hiểm có vai trò rất quan trọng trong sự phát triển của ngành Bảo hiểm, bởi môi giới là cầu nối giữa khách hàng và các doanh nghiệp cung ứng những sản phẩm bảo hiểm, đứng về phía khách hàng và đảm bảo quyền lợi cho họ. Môi giới bảo hiểm làm cho sản phẩm dịch vụ bảo hiểm ngày càng đa dạng và hoàn hảo hơn. - Nhờ có môi giới, người mua bảo hiểm không còn phải mất nhiều thời gian và công sức để tìm hiểu về các công ty bảo hiểm, nghiên cứu các điều khoản, điều kiện bảo hiểm,tỷ lệ phí, mức phí bảo hiểm...mà vẫn có được những thông tin chính xác có chất lượng cho quyết định mua bảo hiểm của mình. Nhờ thế lợi ích bảo hiểm thực sự được đảm bảo một cách tốt nhất. a. Công ty môi giới bảo hiểm sẽ thay mặt người mua bảo hiểm trực tiếp xây dựng, đàm phán, thu xếp hợp đồng bảo hiểm (đơn bảo hiểm) với các công ty bảo hiểm gốc, sao cho có lợi nhất cho người mua bảo hiểm; Trong trường hợp bảo hiểm thông qua hình thức đấu thầu, Công ty môi giới bảo hiểm có thể tham gia vào quá trình chuẩn bị hồ sơ mời thầu, tổ chức đấu thầu giúp cho người mua bảo hiểm có được những hợp đồng bảo hiểm hoàn hảo nhất; b. Không may có những thiệt hại do những rủi ro bất ngờ không lường trước được xảy ra, nếu được người mua bảo hiểm uỷ quyền, Công ty môi giới bảo hiểm sẽ là người tham gia thực hiện các thủ tục đòi bồi thường (giám định, lập hồ sơ khiếu nại, xác định mức bồi thường cao nhất...), thậm chí tham gia các thủ tục tố tụng pháp lý khi cần thiết để bảo vệ lợi ích cho người mua bảo hiểm; 9 c. Mọi dịch vụ môi giới bảo hiểm cung cấp dịch vụ khách hàng đều là miễn phí. Người mua bảo hiểm không phải trả bất kỳ một khoản nào cho công ty môi giới. Công ty môi giới được hưởng một khoản hoa hồng nhất định từ phí bảo hiểm mà Công ty bảo hiểm gốc thu được để đảm bảo cho hoạt động của mình; d. Việc mua bảo hiểm thông qua công ty môi giới cũng là một nhân tố góp phần tạo ra sự cạnh tranh lành mạnh giữa các công ty bảo hiểm, lợi ích của người mua bảo hiểm được đề cao, từ đó thúc đẩy thị trường bảo hiểm phát triển và góp phần phát triển kinh tế. 2.2 So sánh Đại lý bảo hiểm và Môi giới bảo hiểm * Giống nhau: - Đại lý và Môi giới bảo hiểm đều là những trung gian bảo hiểm, chịu trách nhiệm tư vấn, thu xếp và ký kết hợp đồng bảo hiểm. - Đều được hưởng hoa hồng từ doanh nghiệp bảo hiểm theo phần trăm nhất định so với phí bảo hiểm thu được. -Đại lý và Môi giới đều thực hiện thu phí bảo hiểm của khách hàng (nếu được sự cho phép của doanh nghiệp bảo hiểm) - Đại lý và Môi giới đều phải được đào tạo về những kiến thức bảo hiểm, chịu trách nhiệm với nghề nghiệp của mình. * Khác nhau: - Đại lý đại diện cho quyền lợi của doanh nghiệp bảo hiểm, hoạt động vì lợi ích chung của doanh nghiệp bảo hiểm. - Môi giới đại diện cho khách hàng, đứng về phía khách hàng, đảm bảo quyền lợi và dịch vụ bảo hiểm tốt nhất cho họ. - Đại lý làm việc cho một doanh nghiệp nhất định trong khi đó Môi giới hoạt động độc lập, không phụ thuộc vào bất cứ doanh nghiệp bảo hiểm nào. 2.3 Phân loại Môi giới bảo hiểm 10 a) Môi giới bảo hiểm gốc: Là tổ chức hoặc cá nhân đứng ra dàn xếp các vấn đề bảo hiểm giữa khách hàng và doanh nghiệp bảo hiểm. Có những người cần mua bảo hiểm nhưng không biết phải mua như thế nào và mua ở đâu. MGBH gốc làm việc với khách hàng để xác định nhu cầu bảo hiểm, sau đó đàm phán thoả thuận với doanh nghiệp bảo hiểm để có được phạm vi bảo hiểm và phí bảo hiểm tốt nhất, thoả mãn nhu cầu của khách hàng. MGBH gốc thực hiện nhiều công việc cho DNBH và được nhận môi giới phí từ DNBH hoặc trực tiếp từ khách hàng. Hoạt động MGBH gốc mang lại nhiều lợi ích: - MGBH gốc tư vấn cho khách hàng về quản lý rủi ro một cách hiệu quả nhất. Đây là lĩnh vực chuyên môn của MGBH, trong khi khách hàng chỉ biết rõ nhất về công việc kinh doanh của họ. Điều này tiếc kiệm được thời gian và chi phí cho doanh nghiệp bảo hiểm. Đồng thời tư vấn về thủ tục khiếu nại để đảm bảo cho khách hàng có được mức bồi thường thoả đáng; - Môi giới luôn thông báo cho khách hàng biết về những văn bản quy phạm pháp luật mới nhất về bảo hiểm và các lĩnh vực có liên quan, giúp khách hàng xem xét các vụ đã bồi thường để nhận biết những hạn chế và do đó có thể giảm bớt các vụ khiếu nại trong tương lai. Điều này cũng tiếc kiệm cho doanh nghiệp bảo hiểm; -Môi giới giới thiệu khách hàng mới cho doanh nghiệp bảo hiểm; in các văn bản, hợp đồng bảo hiểm; chuyển giao những ý tưởng và mẫu HĐBH mới trên thị trường bảo hiểm thế giới cho các DNBH trong nước, giúp tăng cường khả năng cạnh tranh của bảo hiểm quốc gia trên trường quốc tế. - Tạo thêm công ăn việc làm, tăng thu các khoản thuế liên quan đến phí bảo hiểm... b) Môi giới tái bảo hiểm: 11 Là người hỗ trợ,giúp đỡ các DNBH gốc làm việc với các doanh nghiệp tái bảo hiểm trong việc bảo hiểm cho chính các doanh nghiệp bảo hiểm gốc. Hầu hết các doanh nghiệp bảo hiểm trên thế giới đều yêu cầu môi giới tái bảo hiểm tư vấn, giúp đỡ khi các rủi ro được bảo hiểm quá lớn với khả năng tài chính của họ trong việc thanh toán bồi thường tổn thất nếu rủi ro xảy ra. Đối với các rủi ro tiềm ẩn lớn, môi giới tái bảo hiểm sẽ giúp DNBH phân tích phạm vi rủi ro để thu xếp tái bảo hiểm khi cần thiết. Thông qua môi giới tái bảo hiểm, các DNBH sẽ có được sự an toàn về tài chính, do đó sẽ có khả năng bảo vệ khách hàng lớn hơn và đem lại sự ổn định cao hơn cho xã hội. Hoạt động môi giới tái bảo hiểm mang lại nhiều lợi ích: - Môi giới tái bảo hiểm thay mặt cho DNBH tiếp cận với nhiều doanh nghiệp tái bảo hiểm. Do có sự cạnh tranh giữa các doanh nghiệp tái bảo hiểm, giá bảo hiểm dành cho các doanh nghiệp bảo hiểm gốc được giảm xuống nên tiếc kiệm được ngoại tệ và tăng được lợi nhuận cho các doanh nghiệp bảo hiểm; -Các DNBH gốc nhận được khối lượng dịch vụ lớn hơn, do đó khách hàng sẽ được đảm bảo tài chính tốt hơn; - Môi giới tái bảo hiểm hỗ trợ các DNBH gốc lập kế hoạch đối phó với những tổn thất mang tính thảm hoạ như bão, lốc, động đất...xảy ra hàng năm. MGBH là tổ chức trung gian, có nhiều kinh nghiệm và đại diện cho người mua bảo hiểm, vì vậy hoạt động MGBH là rất cần thiết. Nếu không có hoạt động MGBH trong nước, các DNBH và người tham gia bảo hiểm sẽ sử dụng MGBH nước ngoài, gây bất lợi cho nền kinh tế trong nước nói chung và hoạt động kinh doanh bảo hiểm nói riêng. Hoạt động MGBH còn mang lại nhiều lợi ích cho quốc gia: 12 - Tạo thêm công ăn việc làm, hạn chế chảy máu ngoại tệ do giữ được dịch vụ trong nước, tăng nguồn thu từ thuế và góp phần đưa công nghệ cao vào đất nước. - Tăng khả năng kiểm soát của Chính phủ đối với hoạt động của các DNBH có trụ sở nước ngoài. - Tăng khả năng quản lý của Chính phủ đối với các nội dung chuyên môn nghiệp vụ bảo hiểm như: Nội dung hợp đồng bảo hiểm, quy định biểu phí bảo hiểm... Như vậy, MGBH có vai trò rất lớn, thể hiện qua việc hỗ trợ Nhà nước tăng cường an toàn tài chính và sự ổn định. 13 3. Trách nhiệm, nhiệm vụ, quyền lợi của MGBH 3.1 Trách nhiệm của MGBH - Phải cung cấp thông tin trung thực trong quá trình tư vấn, môi giới cho khách hàng bảo hiểm. Đồng thời phải có trách nhiệm bảo mật thông tin cho khách hàng và cho các doanh nghiệp bảo hiểm. - Khi tổn thất xảy ra, nếu được doanh nghiệp bảo hiểm uỷ quyền bồi thường thì MGBH có trách nhiệm thanh toán số tiền đó cho người được bảo hiểm hoặc người thụ hưởng. - MGBH chịu trách nhiệm về uy tín của DNBH (doanh nghiệp tái bảo hiểm), nghĩa là giới thiệu cho khách hàng những DNBH (doanh nghiệp tái bảo hiểm) có uy tín chứ không chịu trách nhiệm về tài chính của DNBH (doanh nghiệp tái bảo hiểm). Tuy nhiên, trong một số trường hợp nhất định, nhất là trong môi giới tái bảo hiểm, môi giới phải chịu trách nhiệm nghề nghiệp về khoản thiệt hại do lỗi của họ gây ra nếu tư vấn sai. Để tránh bất trắc và bảo vệ mình trong những trường hợp tai nạn bất thường và cũng để khách hàng yên tâm, tin tưởng vào môi giới, hầu hết các MGBH đều mua bảo hiểm trách nhiệm nghề nghiệp. Ở một vài quốc gia, việc mua bảo hiểm trách nhiệm nghề nghiệp này bắt buộc. Luật Kinh doanh bảo hiểm Việt Nam quy định doanh nghiệp MGBH phải: "a) Thực hiện môi giới trung thực; b) Không được tiết lộ, cung cấp thông tin làm thiệt hại đến quyền, lợi ích hợp pháp của bên mua bảo hiểm; c) Bồi thường thiệt hại cho bên mua bảo hiểm do hoạt động MGBH gây ra" (Khoản 2, điều 91, mục 2, chương IV). Hơn nữa, "doanh nghiệp MGBH phải mua bảo hiểm trách nhiệm nghề nghiệp cho hoạt động MGBH tại DNBH hoạt động ơ Việt Nam" (Điều 92, mục2, chương IV). 14 Đồng thời MGBH không được thực hiện các hành vi sau đây: - Ngăn cản bên mua bảo hiểm cung cấp các thông tin liên quan đến HĐBH hoặc xúi giục bên mua bảo hiểm không kê khai các chi tiết liên quan đến hợp đồng bảo hiểm; - Khuyến mại khách hàng dưới hình thức hứa hẹn cung cấp các quyền lợi bất hợp pháp để xúi giục khách hàng giao kết hợp đồng bảo hiểm; - Xúi giục bên mua bảo hiểm huỷ bỏ hợp đồng bảo hiểm hiện có để mua hợp đồng bảo hiểm mới. 3.2. Nhiệm vụ của MGBH Một là, vận động, tuyên truyền và khai thác dịch vụ bảo hiểm. Cụ thể là xác định, phân tích và thẩm định các rủi ro khác nhau; thu thập các thông tin cần thiết và thoả thuận các điều kiện và điều khoản bảo hiểm với DNBH thích hợp nhất. Hai là, hướng dẫn người tham gia bảo hiêm ký kết hợp đồng bảo hiểm mới hoặc thay đổi hợp đồng bảo hiểm cũ. Môi giới theo dõi việc thực hiện hợp đồng như khiếu nại đòi bồi thường và tiến hành các dịch vụ quản lý rủi ro gồm: - Xác định và thẩm định khu vực rủi ro; - Tư vấn về các biện pháp thích hợp để giảm nhẹ rủi ro; - Lập các chương trình quản lý tốt rủi ro; - Giúp đỡ lập kế hoạch chống thiên tai và kế hoạch trước tổn thất. Nếu được DNBH uỷ quyền, MGBH phải thu phí bảo hiểm của khách hàng, sau đó thanh toán số phí bảo hiểm đó cho DNBH theo thời hạn đã thoả thuận. Nếu không có thoả thuận về thời gian thanh toán, MGBH phải thanh toán số phí bảo hiểm nói trên cho doanh nghiệp bảo hiểm trong thời gian sớm nhất, thường không quá 7 ngày kể từ ngày nhận được phí bảo hiểm. 15 Khi tổn thất xảy ra, MGBH giúp người tham gia bảo hiểm làm thủ tục đòi DNBH chi trả, bồi thường. Nếu DNBH uỷ quyền cho MGBH trả tiền thì MGBH phải thanh toán số tiền đó cho người được bảo hiểm hoặc người thụ hưởng. Luật Kinh doanh bảo hiểm Việt Nam quy định: "Nội dung hoạt động của MGBH bao gồm: 1. Cung cấp thông tin về loại hình bảo hiểm, điều kiện, điều khoản,phí bảo hiểm, DNBH cho bên mua bảo hiểm; 2. Tư vấn cho bên mua bảo hiểm trong việc đánh giá rủi ro, lựa chọn loại hình bảo hiểm, điều khoản, biểu phí bảo hiểm, doanh nghiệp bảo hiêm; 3. Đàm phán, thu xếp giao kết hợp đồng bảo hiểm giữa DNBH và bên mua bảo hiểm; 4. Thực hiện các công việc khác có liên quan đến việc thực hiện HĐBH theo yêu cầu của bên mua bảo hiểm " (Điều 90, mục 2, chương IV). Ngoài ra, các doanh nghiệp MGBH nước ngoài có thể đặt văn phòng đại diện tại nước sở tại. Thời gian hoạt động của văn phòng này thường được giới hạn, hết thời hạn hoạt động được phép xin gia hạn. Nhiệm vụ của văn phòng đại diện thuộc doanh nghiệp MGBH nước ngoài là: + Làm văn phòng liên lạc, nghiên cứu thị trường, xúc tiến xây dựng các dự án đầu tư của doanh nghiệp MGBH nước ngoài, thúc đẩy và theo dõi việc thực hiện các dự án do doanh nghiệp MGBH nước ngoài tài trợ tại nước sở tại và các hoạt động khác phù hợp với pháp luật nước sở tại; + Văn phòng đại diện của doanh nghiệp MGBH nước ngoài không được thực hiện các hoạt động kinh doanh tại nước sở tại, phải báo cáo định kỳ hoạt động theo quy định của pháp luật và hướng dẫn của cơ quan quản lý cấp trên của nước sở tại; + Khi kết thúc hoạt động phải thực hiện đầy đủ thủ tục và nghĩa vụ theo quy định của pháp luật nước sở tại. 16 3.3 Quyền lợi của MGBH MGBH được DNBH trả tiền hoạt động (gọi là hoa hồng môi giới bảo hiểm) và các khoản tiền khác. MGBH được đào tạo về nghiệp vụ bảo hiểm. MGBH được DNBH hỗ trợ các phương tiện hoạt động như phương tiện quản lý (máy vi tính,internet,...). Theo Luật Kinh doanh bảo hiểm Việt Nam, "doanh nghiệp MGBH được hưởng hoa hồng môi giới bảo hiểm. Hoa hồng MGBH được tính trong phí bảo hiểm" (Khoản 91, mục 2, chương IV). Như vậy Môi giới bảo hiểm được đào tạo chuyên nghiệp về chuyên môn nghiệp vụ, …. 17 4. Kinh nghiệm quốc tế về hoạt động Môi giới bảo hiểm Sản phẩm bảo hiểm được phân phối cho người tham gia bảo hiểm qua các kênh: doanh nghiệp bảo hiểm trực tiếp thực hiện, thông qua các trung gian bảo hiểm là môi giới bảo hiểm, đại lý bảo hiểm. Trên thế giới, môi giới bảo hiểm thu xếp đến 90% tổng lượng dịch vụ bảo hiểm, trong nghiệp vụ bảo hiểm nhân thọ xấp xỉ 100% dịch vụ bảo hiểm do đại lý phân phối. Thực tế cho thấy, kênh phân phối sản phẩm bảo hiểm đóng vai trò quan trọng trong việc thúc đẩy tăng trưởng của thị trường. Môi giới bảo hiểm tư vấn giúp khách hàng đánh giá rủi ro cần phải bảo hiểm, lựa chọn các doanh nghiệp bảo hiểm, sản phẩm bảo hiểm phù hợp với mức phí bảo hiểm hợp lý, hỗ trợ việc giải quyết và thương lượng bồi thường, giúp cho cả doanh nghiệp bảo hiểm và khách hàng tiếc kiệm được thời gian và chi phí cho các giao dịch bảo hiểm, đồng thời tạo mối quan hệ tin tưởng lẫn nhau giữa doanh nghiệp bảo hiểm và người tham gia bảo hiểm. Các nước có thị trường bảo hiểm phát triển thì hoạt động môi giới càng hoạt động mạnh mẽ, thể hiện đúng vai trò của nhà môi giới chuyên nghiệp, như các nước trong khu vực, hoạt động môi giới bảo hiểm cũng phát triển ngày càng mạnh. Tại Singapore có 36 công ty môi giới bảo hiểm và 158 công ty bảo hiểm, tỷ lệ giữa môi giới bảo hiểm và công ty bảo hiểm là 1:5, tức cứ bình quân 5 công ty bảo hiểm ra đời sẽ có một công ty môi giới bảo hiểm. Tại Malaysia có 63 công ty môi giới bảo hiểm và 53 công ty bảo hiểm, tỷ lệ này là 1:1, cứ có một công ty bảo hiểm thì sẽ xuất hiện hơn 1 công ty môi giới bảo hiểm, đây là con số khá cao so với thị trường bảo hiểm nói chung. Tại Indonexia có 66 công ty môi giới bảo hiểm và 169 công ty môi giới. tỷ lệ này khoảng 1:3. 18 Trong khi ở Việt Nam hiện nay mới chỉ có 7 công ty môi giới bảo hiểm và 30 doanh nghiệp bảo hiểm. Con số này thật nhỏ bé và khiêm tốn so với 82 triệu dân cư, lớn thứ hai trong khu vực Đông Nam Á, con số các công ty bảo hiểm lẫn công ty môi giới bảo hiểm đều là rất nhỏ bé và quá ít so với thị trường. Cùng với sự phát triển đa dạng của các loại hình bảo hiểm, người dân cần có nhiều kênh phân phối thông tin để hiểu rõ về thị trường và đa dạng các trung gian bảo hiểm đã ra đời, trong đó môi giới bảo hiểm là một dạng trung gian được các gia đình và các cơ sở sản xuất kinh doanh tin dùng và sử dụng là nhà tư vấn cho mình. Người được bảo hiểm có thể nhận được từ sự tư vấn độc lập từ một người môi giới về một loạt các vấn đề bảo hiểm mà không phải trả chi phí trực tiếp cho người tư vấn, theo quan điểm của các công ty bảo hiểm, những cuộc đàm phán với môi giới dễ dàng hơn và nhanh chóng hơn vì chỉ những điểm rắc rối hoặc những nhu cầu đặc biệt mới cần đàm phán chi tiết, nhờ vậy tiếc kiệm được thời gian và tiền bạc đối với những vấn đề thông thường. Ở hầu hết các thị trường phức tạp như Mỹ, Tây Âu, Trung Quốc, Nhật Bản…, phần lớn là bảo hiểm thương mại được thực hiện qua môi giới bảo hiểm. Các tổ chức môi giới lớn thường là các công ty xuyên quốc gia, một số tổ chức công nghiệp cũng là thành lập công ty môi giới riêng của họ, các công ty này đựơc xem như một công ty môi giới bảo hiểm nội bộ sẽ phụ trách thu xếp các loại hình bảo hiểm công nghiệp của công ty đó. III. Môi giới bảo hiểm xe cơ giới. 1. Vai trò của Môi giới Bảo hiểm xe cơ giới. 1.1. Vai trò của Môi giới bảo hiểm xe cơ giới Môi giới bảo hiểm xe cơ giới là một trong những nghiệp vụ của môi giới bảo hiểm nói chung, là cầu nối quan trọng giữa các doanh nghiệp bảo 19 hiểm và khách hàng có nhu cầu mua bảo hiểm xe cơ giới bảo vệ cho tài sản vật chất xe hoặc trách nhiệm có liên quan khi tham gia giao thông. Hiện nay trên thị trường bảo hiểm, số lượng người tham gia bảo hiểm xe cơ giới ngày càng nhiều, nhu cầu của khách hàng về chất lượng dịch vụ bảo hiểm hoàn hảo là một tất yếu khách quan. Tuy nhiên, các công ty bảo hiểm gốc cũng có lúc gặp phải những khó khăn trong vấn đề thu xếp, ký kết hợp đồng bảo hiểm, thủ tục khiếu nại bồi thường... Khách hàng cũng vậy, không phải ai cũng có thể lựa chọn được công ty bảo hiểm có dịch vụ tốt nhất, phù hợp với nhu cầu và khả năng tài chính của mình. Để giải quyết những vấn đề đó, chỉ có những nhà môi giới chuyên nghiệp mới có thể cung cấp những thông tin cần thiết cho khách hàng về sản phẩm, chất lượng dịch vụ của các công ty bảo hiểm, đảm bảo lợi ích cho khách hàng một cách tốt nhất, đồng thời vẫn đem lại lợi ích cho doanh nghiệp bảo hiểm và cho toàn xã hội. Cụ thể: - Môi giới bảo hiểm xe cơ giới thu thập thông tin đánh giá rủi ro và xây dựng chương trình quản trị rủi ro hữu hiệu nhất cho người tham gia bảo hiểm ( chủ yếu là bảo hiểm cho đoàn xe lớn). - Thu thập, cung cấp đầy đủ thông tin về thị trường bảo hiểm Việt Nam và thị trường tái bảo hiểm trong nước và ngoài nước… - Tư vấn cho người tham gia bảo hiểm về sản phẩm bảo hiểm, điều kiện bảo hiểm, phí bảo hiểm, giúp cho người tham gia bảo hiểm lựa chọn công ty bảo hiểm và dịch vụ bảo hiểm phù hợp với nhu cầu của mình. - Đàm phán, thu xếp giao kết hợp dồng bảo hiểm giữa người tham gia bảo hiểm và doanh nghiệp bảo hiểm . - Hỗ trợ lập hồ sơ khiếu nại, tham gia đàm phán giải quyết khiếu nại với công ty bảo hiểm để cho công tác giải quyết bồi thường diễn ra nhanh 20