Thực trạng công tác kế toán chi phí sản xuất và tính giá thành sản phẩm ở công ty ctgt 124
Trêng C§ Tµi chÝnh Qu¶n trÞ kinh doanh
LuËn v¨n tèt nghiÖp
Ch¬ng 1
Nh÷ng néi dung c¬ b¶n vÒ kÕ to¸n tËp hîp chi phÝ s¶n
xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm trong c¸c
doanh nghiÖp x©y l¾p
I.Sù cÇn thiÕt cña kÕ to¸n tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸
thµnh s¶n phÈm trong c¸c doanh nghiÖp x©y l¾p.
1.1.§Æc ®iÓm cña ngµnh x©y dùng c¬ b¶n.
X©y dùng c¬ b¶n lµ ngµnh s¶n xuÊt vËt chÊt ®éc lËp cã chøc n¨ng t¸i s¶n
xuÊt TSC§ cho nÒn kinh tÕ quèc d©n, t¹o nªn c¬ së vËt chÊt kü thuËt cho x·
héi, t¨ng tiÒm lùc kinh tÕ cho ®Êt níc.
Theo thèng kª hµng n¨m cho thÊy ngµnh XDCB t¹o ra mét khèi lîng
s¶n phÈm chiÕm kho¶ng 30% tæng sè s¶n phÈm quèc d©n vµ t¬ng ®¬ng víi
khèi lîng s¶n phÈm ®ã, ngµnh x©y dùng c¬ b¶n còng xÊp xØ 30% tæng sè vèn
®Çu t ph¸t triÓn kinh tÕ. ChÝnh v× vËy, ngµnh x©y dùng c¬ b¶n gi÷ mét vÞ thÕ
hÕt søc quan träng trong nÒn kinh tÕ, ®Æc biÖt lµ trong ®iÒu kiÖn ®Êt níc ta
®ang CNH-H§H ®Êt níc.
1.2.§Æc ®iÓm cña s¶n phÈm x©y l¾p.
S¶n phÈm x©y l¾p lµ c¸c c«ng tr×nh, vËt kiÕn tróc… cã quy m« lín, kÕt
cÊu phøc t¹p, mang tÝnh chÊt ®¬n chiÕc vµ thêi gian thi c«ng kÐo dµi, qu¸ tr×nh
thi c«ng chia lµm nhiÒu giai ®o¹n. V× vËy, yªu cÇu vÒ tæ chøc qu¶n lý, tæ chøc
thi c«ng vµ gi¶i ph¸p thi c«ng ph¶i phï hîp víi ®Æc ®iÓm cña tõng c«ng tr×nh
cô thÓ. §ång thêi ph¶i x©y dùng ®îc dù to¸n (dù to¸n thiÕt kÕ, dù to¸n thi
c«ng) riªng cho mçi c«ng tr×nh. Trong qu¸ tr×nh thi c«ng ph¶i so s¸nh, ph©n
tÝch víi dù to¸n, lÊy dù to¸n lµm thíc ®o, s¶n phÈm x©y l¾p ®îc tiªu thô theo
gi¸ dù to¸n(gi¸ thanh to¸n víi bªn chñ ®Êu t) hoÆc gi¸ tho¶ thuËn víi chñ ®Çu
t (gi¸ tho¶ thuËn nµy còng ph¶i ®îc x¸c ®Þnh trªn dù to¸n c«ng tr×nh).
V¬ng ThÞ LÖ Quyªn – KT36B
- 1-
Trêng C§ Tµi chÝnh Qu¶n trÞ kinh doanh
LuËn v¨n tèt nghiÖp
S¶n phÈm x©y l¾p mang tÝnh chÊt cè ®Þnh, n¬i s¶n xuÊt ®ång thêi lµ n¬i
sö dông s¶n phÈm vµ ®Þa ®iÓm x©y dùng lu«n thay ®æi theo ®Þa bµn thi c«ng.
Nªn c¸c ®iÒu kiÖn s¶n xuÊt: Lao ®éng, m¸y mãc thiÕt bÞ …lu«n ph¶i di chuyÓn
theo c«ng tr×nh sÏ lµm ¶nh hëng ®Õn c«ng t¸c tæ s¶n xuÊt vµ c«ng t¸c h¹ch
to¸n tµi s¶n, vËt t, lao ®éng, tiÒn vèn sÏ trë nªn phøc t¹p h¬n ®Æc biÖt lµ m¸y
thi c«ng, vËt t lu©n chuyÓn tham gia vµo nhiÒu c«ng tr×nh trong mét kú h¹ch
to¸n.
Thêi gian sö dông s¶n phÈm x©y l¾p t¬ng ®èi dµi nªn mäi sai sãt trong
qu¸ tr×nh thi c«ng thêng khã söa ch÷a, ph¶i ph¸ ®i lµm l¹i. Do ®ã trong qu¸
tr×nh thi c«ng ph¶i thêng xuyªn kiÓm tra, gi¸m s¸t chÆt chÏ chÊt lîng c«ng
tr×nh.
Ho¹t ®éng x©y l¾p diÔn ra ngoµi trêi chÞu t¸c ®éng trùc tiÕp cña ®iÒu
kiÖn tù nhiªn vµ do ®ã viÖc thi c«ng x©y l¾p ë mét møc ®é nµo ®ã mang tÝnh
thêi vô. V× vËy qu¸ tr×nh thi c«ng cÇn tæ chøc qu¶n lý lao ®éng, vËt t chÆt chÏ,
®¶m b¶o thi c«ng nhanh, ®óng tiÕn ®é trong ®iÒu kiÖn thêi tiÕt thuËn lîi.
S¶n phÈm x©y l¾p kh«ng nhËp kho sau qu¸ tr×nh s¶n xuÊt mµ tiªu thô
ngay t¹i n¬i s¶n xuÊt theo gi¸ dù to¸n hoÆc gi¸ ®· ®îc tho¶ thuËn víi chñ ®Çu
t tõ tríc hîp ®ång. V× vËy tÝnh chÊt hµng ho¸ cña s¶n phÈm x©y l¾p kh«ng ®îc
thÓ hiÖn râ.
Nh÷ng ®Æc ®iÓm nµy phÇn nµo chi phèi ®Õn c«ng t¸c h¹ch to¸n trong
c¸c doanh nghiÖp x©y l¾p, ¶nh hëng ®Õn ph¬ng ph¸p, tr×nh tù h¹ch to¸n chi phÝ
s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm, t¹o ra sù kh¸c biÖt gi÷a h¹ch to¸n chi phÝ
s¶n xuÊt trong doanh nghiÖp x©y l¾p so víi c¸c ngµnh s¶n xuÊt kh¸c.
1.3.Sù cÇn thiÕt cña kÕ to¸n tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n
phÈm trong c¸c doanh nghiÖp x©y l¾p.
Trong nÒn kinh tÕ hiÖn nay c¸c doanh nghiÖp nãi chung còng nh doanh
nghiÖp x©y l¾p nãi riªng lu«n ph¶i c¹nh tranh quyÕt liÖt nh»m ®¶m b¶o viÖc
h¹ch to¸n kinh tÕ cã l·i, ®¶m b¶o thu nhËp cho ngêi lao ®éng vµ nghÜa vô ®èi
V¬ng ThÞ LÖ Quyªn – KT36B
- 2-
Trêng C§ Tµi chÝnh Qu¶n trÞ kinh doanh
LuËn v¨n tèt nghiÖp
víi Ng©n s¸ch Nhµ níc. Tríc sù c¹nh tranh gay g¾t, c¸c doanh nghiÖp muèn
tån t¹i vµ ph¸t triÓn buéc ph¶i kinh doanh cã hiÖu qu¶, nghÜa lµ thu nhËp ph¶i
bï ®¾p chi phÝ ®Ó cã l·i. C¸c doanh nhiÖp x©y l¾p còng kh«ng ph¶i lµ mét
ngo¹i lÖ. §Ó tróng thÇu mét c«ng tr×nh nµo ®ã, ®ßi hái doanh nghiÖp ph¶i ®a ra
mét gi¸ dù thÇu hîp lý cã kh¶ n¨ng c¹nh tranh víi c¸c ®èi thñ cïng tham gia
®Êu thÇu. Gi¸ dù thÇu cña doanh nghiÖp dùa trªn biÖn ph¸p thi c«ng hîp lý
trong XDCB trªn c¬ së c¸c ®Þnh møc ®¬n gi¸ x©y dùng theo quy ®Þnh cña Nhµ
níc, phï hîp víi gi¸ c¶ thÞ trêng vµ kh¶ n¨ng cña doanh nghiÖp.
ViÖc h¹ch to¸n chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm trong doanh
nghiÖp x©y l¾p tríc hÕt gióp cho Nhµ níc qu¶n lý vµ sö dông chÆt chÏ cã hiÖu
qu¶ nguån vèn ®Çu t cña m×nh. Cung cÊp ®Çy ®ñ chÝnh x¸c, kÞp thêi c¸c th«ng
tin vÒ ho¹t ®éng SXKD cña doanh nghiÖp cho nhµ qu¶n lý, c¸c tµi liÖu kÕ to¸n
lµ c¨n cø quan träng ®Ó ph©n tÝch, ®¸nh gi¸ t×nh h×nh thùc hiÖn c¸c ®Þnh møc
chi phÝ vµ dù to¸n chi phÝ, t×nh h×nh sö dông tµi s¶n, vËt t, lao ®éng, tiÒn vèn,
t×nh h×nh thùc hiÖn kÕ to¸n gi¸ thµnh s¶n phÈm trong doanh nghiÖp. Qua ®ã
nhµ qu¶n lý kinh tÕ ®a ra c¸c quyÕt ®Þnh phï hîp nh»m t¨ng cêng h¹ch to¸n kÕ
to¸n néi bé doanh nghiÖp.
1.4.Yªu cÇu, nhiÖm vô cña c«ng t¸c kÕ to¸n tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt vµ
tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm trong c¸c doanh nghiÖp x©y l¾p.
Chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm lµ hai chØ tiªu kinh tÕ c¬
b¶n vµ quan träng mµ dùa vµo ®ã cã thÓ ®a ra c¸c quyÕt ®Þnh chÝnh x¸c vÒ ho¹t
®éng SXKD. Nªn nhiÖm vô ®Æt ra cho c«ng t¸c h¹ch to¸n chi phÝ s¶n xuÊt vµ
tÝnh gi¸ thµnh lµ:
- X¸c ®Þnh ®óng ®èi tîng tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt vµ gi¸ thµnh s¶n phÈm
phï hîp víi tæ chøc s¶n xuÊt ë doanh nghiÖp.
- Ph¶n ¸nh ®Çy ®ñ, kÞp thêi, chÝnh x¸c toµn bé chi phÝ s¶n xuÊt thùc tÕ
ph¸t sinh trong kú.
V¬ng ThÞ LÖ Quyªn – KT36B
- 3-
Trêng C§ Tµi chÝnh Qu¶n trÞ kinh doanh
LuËn v¨n tèt nghiÖp
- KiÓm tra t×nh h×nh thùc hiÖn c¸c ®Þnh møc vÒ chi phÝ vËt t, c«ng nh©n,
sö dông m¸y mãc, thiÕt bÞ thi c«ng, c¸c dù to¸n vÒ chi phÝ kh¸c. Ph¸t hiÖn kÞp
thêi c¸c kho¶n chªnh lÖch so víi ®Þnh møc, dù to¸n vÒ c¸c kho¶n thiÖt h¹i, mÊt
m¸t h háng trong s¶n xuÊt ®Ó cã biÖn ph¸p ng¨n chÆn kÞp thêi.
- TÝnh to¸n kÞp thêi, chÝnh x¸c gi¸ thµnh s¶n phÈm x©y l¾p, c¸c s¶n
phÈm vµ lao vô hoµn thµnh kh¸c cña doanh nghiÖp.
- KiÓm tra thùc hiÖn kÕ ho¹ch h¹ gi¸ thµnh cña doanh nghiÖp theo tõng
c«ng tr×nh, HMCT, ®a ra kh¶ n¨ng vµ biÖn ph¸p h¹ gi¸ thµnh mét c¸ch hîp lý
cã hiÖu qu¶.
- X¸c ®Þnh ®óng ®¾n vµ bµn giao thanh to¸n kÞp thêi khèi lîng c«ng
tr×nh x©y l¾p hoµn thµnh, ®Þnh kú tiÕn hµnh bµn giao, kiÓm kª vµ ®¸nh gi¸ khèi
lîng thi c«ng dë dang theo quy ®Þnh.
- §¸nh gi¸ kÕt qu¶ ho¹t ®éng SXKD mét c¸ch ®óng ®¾n ë tõng c«ng
tr×nh, HMCT, tæ ®éi thi c«ng... trong tõng thêi kú nhÊt ®Þnh. KÞp thêi lËp b¸o
c¸o vÒ chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh c«ng t¸c x©y l¾p, cung cÊp kÞp thêi,
chÝnh x¸c c¸c th«ng tin cÇn thiÕt vÒ chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh phôc vô
cho yªu cÇu qu¶n lý cña doanh nghiÖp.
II.
Néi dung c¬ b¶n vÒ kÕ to¸n tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸
thµnh s¶n phÈm x©y l¾p.
2.1. b¶n chÊt, néi dung kinh tÕ cña chi phÝ s¶n xuÊt kinh doanh vµ gi¸
thµnh s¶n phÈm trong doanh nghiÖp x©y l¾p.
2.1.B¶n chÊt chi phÝ s¶n xuÊt trong doanh nghiÖp x©y l¾p
§Ó tiÕn hµnh ho¹t ®éng SXKD hay thùc hiÖn c¸c c«ng viÖc tham quan,
kh¶o s¸t nµo ®ã, c¸c doanh nghiÖp nãi chung thêng xuyªn ph¶i bá ra c¸c
kho¶n chi phÝ nh sö dông nhµ xëng, m¸y mãc thiÕt bÞ, nguyªn vËt liÖu, tiÒn l¬ng c«ng nh©n s¶n xuÊt, dÞch vô mua ngoµi, chi phÝ b»ng tiÒn kh¸c …®Ó cã thÓ
biÕt ®îc sè chi phÝ mµ doanh nghiÖp ®· bá ra trong kú ho¹t ®éng nh»m tæng
V¬ng ThÞ LÖ Quyªn – KT36B
- 4-
Trêng C§ Tµi chÝnh Qu¶n trÞ kinh doanh
LuËn v¨n tèt nghiÖp
hîp, tÝnh to¸n c¸c chØ tiªu kinh tÕ phôc vô theo yªu cÇu qu¶n lý th× mäi chi phÝ
nµy ®îc thÓ hiÖn b»ng tiÒn cña toµn bé hao phÝ mµ doanh nghiÖp ph¶i tiªu
dïng trong mét kú ®Ó thùc hiÖn qu¸ tr×nh s¶n xuÊt, tiªu thô s¶n phÈm. Thùc
chÊt lµ sù chuyÓn dÞch vèn, chuyÓn dÞch gi¸ trÞ cña yÕu tè s¶n xuÊt vµo ®èi tîng tÝnh gi¸.
§èi víi chi phÝ s¶n xuÊt trong doanh nghiÖp x©y l¾p còng ®îc biÓu hiÖn
nh trªn, nhng gi¸ trÞ cña s¶n phÈm x©y l¾p thÓ hiÖn râ h¬n theo c«ng thøc sau:
Gxl = C + V + m
Trong ®ã:
- Gxl lµ gi¸ trÞ s¶n phÈm x©y l¾p
- C lµ toµn bé gi¸ trÞ t liÖu xuÊt tiªu hao trong qu¸ tr×nh t¹o ra s¶n phÈm
x©y l¾p cô thÓ nh khÊu hao TSC§, chi phÝ NVL….
- V lµ chi phÝ tiÒn l¬ng, tiÒn c«ng ph¶i tr¶ cho ngêi lao ®éng tham gia
qu¸ tr×nh x©y dùng.
- m lµ gi¸ trÞ míi do lao ®éng sèng t¹o ra trong qu¸ tr×nh x©y l¾p.
2.1.2. Gi¸ thµnh s¶n phÈm x©y l¾p.
§èi víi bÊt cø mét doanh nghiÖp SXKD nµo, muèn t¹o ra mét s¶n phÈm
doanh nghiÖp ph¶i bá ra mét chi phÝ nhÊt ®Þnh. Trong doanh nghiÖp x©y l¾p,
®Ó cã mét s¶n phÈm x©y l¾p hoµn thµnh, doanh nghiÖp ph¶i ®Çu t mét kho¶n
chi phÝ kh¸ lín trong qu¸ tr×nh thi c«ng c«ng tr×nh.
Gi¸ thµnh s¶n phÈm x©y l¾p lµ toµn bé chi phÝ s¶n xuÊt tÝnh cho tõng
c«ng tr×nh, HMCT, hay khèi lîng x©y l¾p hoµn thµnh ®Õn giai ®o¹n quy íc
hoµn thµnh nghiÖm thu, bµn giao ®îc chÊp nhËn thanh to¸n.
Trong doanh nghiÖp x©y l¾p, gi¸ thµnh s¶n phÈm mang tÝnh chÊt c¸ biÖt.
TÝnh c¸ biÖt nµy thÓ hiÖn tríc hÕt lµ mçi c«ng tr×nh, HMCT sau khi hoµn thµnh
®Òu cã mét gi¸ riªng. MÆt kh¸c s¶n phÈm x©y l¾p ®îc x¸c ®Þnh gi¸ b¸n tríc
khi s¶n phÈm hoµn thµnh bëi do ®Æc tÝnh ngµnh x©y dùng lµ ®Ó thi c«ng mét
c«ng tr×nh doanh nghiÖp cÇn ph¶i tham gia ®Êu thÇu vµ ph¶i ®a ra mét gi¸
V¬ng ThÞ LÖ Quyªn – KT36B
- 5-
Trêng C§ Tµi chÝnh Qu¶n trÞ kinh doanh
LuËn v¨n tèt nghiÖp
nhËn thÇu phï hîp . Do ®ã gi¸ thµnh thùc tÕ cña mét c«ng tr×nh hoµn thµnh
quyÕt ®Þnh ®Õn lç l·i cña doanh nghiÖp.
Trong SXKD chØ tiªu gi¸ thµnh ®Æc trng h¹n møc chi phÝ cho thi c«ng
c«ng tr×nh. NÕu nh khèi lîng s¶n phÊm x©y l¾p biÓu thÞ kÕt qu¶ vÒ mÆt lîng
cña s¶n xuÊt x©y l¾p th× gi¸ thµnh s¶n phÈm x©y l¾p biÓu thÞ chÊt lîng qu¸
tr×nh sö dông nguån vËt t, lao ®éng vµ tiÒn vèn cña doanh nghiÖp x©y dùng
trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt thi c«ng.
Thùc tÕ hiÖn nay, ®Ó ®a d¹ng ho¸ ho¹t ®éng SXKD, ®îc sù cho phÐp cña
Nhµ níc, mét sè doanh nghiÖp ®· chñ ®éng x©y dùng c¸c c«ng tr×nh d©n dông
nh: Nhµ ë, v¨n phßng, cöa hµng…sau ®ã b¸n l¹i cho c¸c ®èi t îng cã nhu cÇu
xö dông víi gi¸ c¶ phï hîp th× gi¸ thµnh s¶n phÈm x©y l¾p còng lµ mét yÕu tè
quan träng ®Ó x¸c ®Þnh gi¸ b¸n.
2.1.3.Mèi quan hÖ gi÷a chi phÝ s¶n xuÊt vµ gi¸ thµnh s¶n phÈm trong
doanh nghiÖp x©y l¾p.
Chi phÝ s¶n xuÊt vµ gi¸ thµnh s¶n phÈm x©y l¾p cã mèi quan hÖ chÆt chÏ
víi nhau trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt t¹o ra s¶n phÈm. Chi phÝ biÓu hiÖn mÆt hao
phÝ cßn gi¸ thµnh biÓu hiÖn mÆt kÕt qu¶ cña qu¸ tr×nh s¶n xuÊt. Chi phÝ s¶n
xuÊt vµ gi¸ thµnh s¶n phÈm lµ hai mÆt thèng nhÊt cña mét qu¸ tr×nh. Nh vËy
xÐt vÒ b¶n chÊt, chi phÝ s¶n xuÊt vµ gi¸ thµnh s¶n phÈm lµ hai kh¸i niÖm gièng
nhau. Chi phÝ s¶n xuÊt vµ gi¸ thµnh s¶n phÈm ®Òu lµ hao phÝ vÒ lao ®éng sèng,
lao ®éng vËt ho¸ vµ c¸c chi phÝ kh¸c mµ doanh nghiÖp ®· chi ra ®Ó thùc hiÖn
thi c«ng x©y l¾p hoÆc thùc hiÖn lao vô, dÞch vô biÓu thÞ b»ng tiÒn.
Tuy nhiªn gi÷a chi phÝ s¶n xuÊt vµ gi¸ thµnh s¶n phÈm còng cã sù kh¸c
biÖt ë mét sè ph¬ng diÖn sau:
Chi phÝ s¶n xuÊt lµ chi phÝ chi ra trong mét kho¶ng thêi gian nhÊt ®Þnh
võa liªn quan ®Õn khèi lîng s¶n phÈm x©y l¾p hoµn thµnh, võa liªn quan ®Õn
khèi lîng s¶n phÈm x©y l¾p cha hoµn thµnh.
V¬ng ThÞ LÖ Quyªn – KT36B
- 6-
Trêng C§ Tµi chÝnh Qu¶n trÞ kinh doanh
LuËn v¨n tèt nghiÖp
Cßn gi¸ thµnh s¶n phÈm lµ chi phÝ chi ra tÝnh cho khèi lîng s¶n phÈm
x©y l¾p ®· hoµn thµnh bao gåm c¶ chi phÝ s¶n xuÊt cña kú nµy vµ chi phÝ s¶n
xuÊt cña kú tríc n»m trong gi¸ trÞ s¶n phÈm x©y l¾p lµm dë ®Çu kú.
Sù kh¸c nhau nµy ®îc biÓu hiÖn th«ng qua c«ng thøc:
Gi¸ thµnh s¶n
phÈm hoµn thµnh
Gi¸ trÞ s¶n phÈm
Chi phÝ ph¸t
= dë dang ®Çu kú + sinh trong kú -
Gi¸ trÞ s¶n phÈm
dë dang cuèi kú
2.2.Ph©n lo¹i chi phÝ vµ gi¸ thµnh s¶n phÈm.
2.2.1.Ph©n lo¹i chi phÝ s¶n xuÊt.
Trong doanh nghiÖp SXKD nãi chung vµ doanh nghiÖp x©y l¾p nãi
riªng, chi phÝ s¶n xuÊt bao gåm nhiÒu lo¹i cã néi dung kinh tÕ vµ c«ng dông
kh¸c nhau nªn yªu cÇu qu¶n ý ®èi víi tõng lo¹i chi phÝ còng kh¸c nhau. ViÖc
qu¶n lý chi phÝ kh«ng chØ dùa vµo sè liÖu ph¶n ¸nh tæng hîp chi phÝ s¶n xuÊt
mµ cßn ph¶i c¨n cø vµo sè liÖu cô thÓ cña tõng lo¹i chi phÝ riªng biÖt nh»m
phôc vô cho yªu cÇu kiÓm tra vµ ph©n tÝch chi phÝ ph¸t sinh theo tõng c«ng
tr×nh, HMCT(®èi víi doanh nghiÖp x©y l¾p). Do ®ã ph©n lo¹i chi phÝ s¶n xuÊt
lµ mét yªu cÇu tÊt yÕu ®Ó h¹ch to¸n chÝnh x¸c chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸
thµnh s¶n phÈm x©y l¾p.
ViÖc ph©n lo¹i chi phÝ s¶n xuÊt mét c¸ch khoa häc vµ thèng nhÊt kh«ng
nh÷ng cã ý nghÜa quan träng ®èi víi c«ng t¸c kÕ to¸n tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt
vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm mµ cßn lµ c¬ së cho viÖc kiÓm tra, ph©n tÝch chi phÝ
s¶n xuÊt, h¹ gi¸ thµnh s¶n phÈm, ph¸t huy h¬n n÷a vai trß cña kÕ to¸n ®èi víi
sù tån t¹i vµ ph¸t triÓn cña doanh nghiÖp trong nÒn kinh tÕ thÞ trêng hiÖn nay.
Trong doanh nghiÖp x©y l¾p, viÖc ph©n lo¹i chi phÝ theo nh÷ng tiªu thøc
sau:
2.2.1.1.Ph©n lo¹i chi phÝ s¶n xuÊt theo néi dung, tÝnh chÊt kinh tÕ cña chi
phÝ(ph©n lo¹i theo yÕu tè).
Theo c¸ch ph©n lo¹i nµy, chi phÝ s¶n xuÊt ®îc chia thµnh c¸c yÕu tè chi
phÝ:
V¬ng ThÞ LÖ Quyªn – KT36B
- 7-
Trêng C§ Tµi chÝnh Qu¶n trÞ kinh doanh
LuËn v¨n tèt nghiÖp
- Chi phÝ NL, VL: Bao gåm toµn bé c¸c chi phÝ vÒ NL, VL chÝnh, vËt
liÖu phô, nhiªn liÖu, phô tïng thay thÕ, vËt liÖu thiÕt bÞ x©y dùng c¬ b¶n mµ
doanh nghiÖp ®· xö dông cho c¸c ho¹t ®éng s¶n xuÊt trong kú.
- Chi phÝ nh©n c«ng: Bao gåm toµn bé chi phÝ tiÒn l¬ng, tiÒn c«ng, phô
cÊp vµ c¸c kho¶n trÝch theo l¬ng cña c«ng nh©n trùc tiÕp x©y l¾p vµ cña nh©n
viªn qu¶n lý ph©n xëng, bé phËn s¶n xuÊt.
- Chi phÝ dÞch vô mua ngoµi: bao gåm toµn bé sè tiÒn mµ doanh nghiÖp
®· chi tr¶ vÒ c¸c lo¹i dÞch vô mua tõ bªn ngoµi nh: TiÒn ®iÖn, tiÒn níc…. phôc
vô cho ho¹t ®éng s¶n xuÊt cña doanh nghiÖp.
- Chi phÝ b»ng tiÒn kh¸c: Bao gåm toµn bé chi phÝ kh¸c dïng cho ho¹t
®éng s¶n xuÊt cña doanh nghiÖp ngoµi c¸c yÕu tè chi phÝ ®· kÓ trªn.
T¸c dông:
Th«ng qua c¸ch ph©n lo¹i chi phÝ nµy cho phÐp ta biÕt ®îc trong qu¸
tr×nh s¶n xuÊt doanh nghiÖp cÇn ph¶i chi ra nh÷ng chi phÝ g× vµ c¬ cÊu, tû
träng cña tõng yÕu tè chi phÝ trong tæng chi phÝ nh thÕ nµo. C¸ch ph©n lo¹i nµy
lµ c¬ së cho kÕ to¸n tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt nãi riªng vµ chi phÝ s¶n xuÊt kinh
doanh nãi chung theo tõng yÕu tè chi phÝ ®Ó phôc vô cho viÖc lËp b¸o c¸o chi
phÝ s¶n xuÊt kinh doanh theo yÕu tè.
§ång thêi th«ng qua c¸ch ph©n lo¹i nµy, viÖc tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt
theo yÕu tè lµ c¬ së ®Ó x©y dùng dù to¸n chi phÝ cho kú tiÕp theo vµ lµ c¬ së ®Ó
lËp kÕ ho¹ch vÒ lao ®éng, vËt t, tiÒn vèn… cho kú tiÕp theo.
2.2.1.2.Ph©n lo¹i theo môc ®Ých, c«ng dông cña chi phÝ (theo kho¶n môc chi
chÝ gi¸ thµnh s¶n phÈm).
Theo c¸ch ph©n lo¹i nµy, c¨n cø vµo môc ®Ých, c«ng dông cña chi phÝ
trong s¶n xuÊt ®Ó chia thµnh c¸c kho¶n môc chi phÝ kh¸c nhau. Nh÷ng chi phÝ
cã chung môc ®Ých, c«ng dông ®îc xÕp chung vµo mét kho¶n môc chi phÝ ,
kh«ng ph©n biÖt chi phÝ ®ã cã néi dung kinh tÕ nh thÕ nµo. Do vËy, c¸ch ph©n
biÖt lo¹i nµy cßn ®îc gäi lµ ph©n lo¹i chi phÝ s¶n xuÊt theo kho¶n môc.
V¬ng ThÞ LÖ Quyªn – KT36B
- 8-
Trêng C§ Tµi chÝnh Qu¶n trÞ kinh doanh
LuËn v¨n tèt nghiÖp
Trong doanh nghiÖp x©y l¾p, toµn bé chi phÝ ph¸t sinh trong kú ®îc chia
thµnh c¸c kho¶n môc chi phÝ sau:
- Chi phÝ NL, VL trùc tiÕp: Lµ chi phÝ cña c¸c vËt liÖu chÝnh (c¸t, sái,
®¸, xim¨ng…), vËt kÕt cÊu, vËt liÖu phô, vËt liÖu lu©n chuyÓn (v¸n khu©n, dµn
gi¸o…), b¸n thµnh phÈm…cÇn thiÕt ®Ó t¹o nªn s¶n phÈm x©y l¾p.
- Chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp: Bao gåm chi phÝ vÒ tiÒn c«ng, phô cÊp cña
c«ng nh©n trùc tiÕp x©y l¾p kÓ c¶ c«ng nh©n phô…Chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp
kh«ng bao gåm c¸c kho¶n trÝch BHXH, BHYT, KPC§ theo tû lÖ quy ®Þnh tÝnh
trªn tiÒn l¬ng ph¶i tr¶ cña c«ng nh©n trùc tiÕp x©y l¾p. Kho¶n nµy ®îc tÝnh vµo
chi phÝ s¶n xuÊt chung.
- Chi phÝ sö dông m¸y thi c«ng: Lµ chi phÝ sö dông m¸y thi c«ng ®Ó
hoµn thµnh s¶n phÈm x©y l¾p (®èi víi doanh nghiÖp x©y l¾p thùc hiÖn thi c«ng
hçn hîp). Chi phÝ sö dông m¸y thi c«ng bao gåm: Chi phÝ nh©n c«ng, chi phÝ
vËt liÖu, chi phÝ dông cô s¶n xuÊt, chi phÝ khÊu hao m¸y thi c«ng, chi phÝ dÞch
vô mua ngoµi, chi phÝ b»ng tiÒn kh¸c.
- Chi phÝ s¶n xuÊt chung: Lµ nh÷ng chi phÝ dïng cho ho¹t ®éng s¶n xuÊt
chung ë c¸c ®éi (ph©n xëng) s¶n xuÊt vµ c¸c chi phÝ ngoµi chi phÝ nguyªn liÖu,
vËt liÖu trùc tiÕp vµ chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp. Chi phÝ s¶n xuÊt chung bao
gåm: Chi phÝ nh©n viªn ph©n xëng (®éi x©y dùng), chi phÝ vËt liÖu, chi phÝ
dông cô s¶n xuÊt, chi phÝ khÊu hao TSC§, chi phÝ dÞch vô mua ngoµi, chi phÝ
b»ng tiÒn kh¸c.
T¸c dông:
Ph©n lo¹i chi phÝ s¶n xuÊt theo môc ®Ých, c«ng dông cña chi phÝ lµ c¬ së
®Ó tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt theo tõng kho¶n môc chi phÝ lµm c¨n cø ®Ó tÝnh gi¸
thµnh s¶n phÈm x©y l¾p theo kho¶n môc. §ång thêi còng lµ c¬ së ®Ó kiÓm tra
t×nh h×nh thùc hiÖn ®Þnh møc chi phÝ vµ kiÓm tra t×nh h×nh thùc hiÖn kÕ ho¹ch
gi¸ thµnh vµ kÕ ho¹ch h¹ gi¸ thµnh cña doanh nghiÖp.
Ngoµi c¸c ph©n lo¹i nªu trªn, chi phÝ s¶n xuÊt cßn ®îc ph©n lo¹i theo
c¸c c¸ch kh¸c nhau thêng sö dông trong kÕ to¸n qu¶n trÞ nh:
V¬ng ThÞ LÖ Quyªn – KT36B
- 9-
Trêng C§ Tµi chÝnh Qu¶n trÞ kinh doanh
LuËn v¨n tèt nghiÖp
- Ph©n lo¹i theo mèi quan hÖ vµ kh¶ n¨ng quy n¹p chi phÝ vµo c¸c ®èi tîng kÕ to¸n chi phÝ thµnh chi phÝ trùc tiÕp vµ chi phÝ gi¸n tiÕp.
- Ph©n lo¹i chi phÝ theo néi dung cÊu thµnh cña chi phÝ thµnh chi phÝ
®¬n nhÊt vµ chi phÝ tæng hîp.
- Ph©n lo¹i chi phÝ theo mèi quan hÖ gi÷a chi phÝ vµ khèi lîng ho¹t ®éng
thµnh ®Þnh phÝ, biÕn phÝ vµ chi phÝ hçn hîp.
- Ph©n lo¹i c¨n cø vµo mèi quan hÖ gi÷a chi phÝ víi quy tr×nh c«ng nghÖ
s¶n xuÊt s¶n phÈm vµ qu¸ tr×nh kinh doanh thµnh chi phÝ c¬ b¶n vµ chi phÝ
chung….
2.2.2.Ph©n lo¹i gi¸ thµnh s¶n phÈm trong doanh nghiÖp x©y l¾p.
§Ó ®¸p øng yªu cÇu qu¶n lý, h¹ch to¸n vµ kÕ ho¹ch ho¸ gi¸ thµnh còng
nh yªu cÇu x©y dùng gi¸ c¶ hµng ho¸, gi¸ thµnh ®îc xem xÐt díi nhiÒu gãc ®é,
nhiÒu ph¹m vi tÝnh to¸n kh¸c nhau.
2.2.2.1.Ph©n lo¹i c¨n cø vµo c¬ së sè liÖu vµ thêi gian tÝnh gi¸ thµnh.
Theo c¸ch ph©n lo¹i nµy th× gi¸ thµnh s¶n phÈm ®îc chia thµnh c¸c lo¹i:
- Gi¸ thµnh dù to¸n: Lµ tæng chi phÝ dù to¸n ®Ó hoµn thµnh khèi lîng
x©y l¾p c«ng tr×nh.
Gi¸ thµnh dù to¸n ®îc x¸c ®Þnh trªn c¬ së c¸c ®Þnh møc, quy ®Þnh cña
Nhµ níc vµ khung gi¸ quy ®Þnh ¸p dông theo tõng vïng l·nh thæ.
Gi¸ thµnh dù to¸n
cña c«ng tr×nh, h¹ng =
môc c«ng tr×nh
Gi¸ trÞ dù to¸n
Thu nhËp
ThuÕ
c«ng tr×nh, h¹ng môc - chÞu thuÕ - GTGT
c«ng tr×nh sau thuÕ
íc tÝnh
®Çu ra
- Gi¸ thµnh dù to¸n x©y dùng vµ tån t¹i trong nh÷ng ®iÒu kiÖn trung
b×nh vÒ s¶n xuÊt thi c«ng, vÒ tæ chøc qu¶n lý, vÒ hao phÝ lao ®éng vËt t ….cho
tõng c«ng tr×nh hoÆc c«ng viÖc nhÊt ®Þnh. Gi¸ thµnh dù to¸n cã tÝnh cè ®Þnh t¬ng ®èi vµ mang tÝnh chÊt x· héi.
V¬ng ThÞ LÖ Quyªn – KT36B
- 10-
Trêng C§ Tµi chÝnh Qu¶n trÞ kinh doanh
LuËn v¨n tèt nghiÖp
- Gi¸ thµnh kÕ ho¹ch: Lµ gi¸ thµnh ®îc x©y dùng trªn c¬ së nh÷ng ®iÒu
kiÖn cô thÓ cña doanh nghiÖp vÒ c¸c ®Þnh møc, ®¬n gi¸, biÖn ph¸p thi c«ng
trong mét kú kÕ ho¹ch nhÊt ®Þnh.
Gi¸ thµnh
kÕ ho¹ch
=
Gi¸ thµnh
dù to¸n
-
Møc h¹ gi¸
thµnh
Gi¸ thµnh kÕ ho¹ch lµ mét chØ tiªu ®Ó c¸c doanh nghiÖp x©y l¾p tù phÊn
®Êu ®Ó thùc hiÖn møc lîi nhuËn do h¹ gi¸ thµnh trong kú kÕ ho¹ch.
- Gi¸ thµnh thùc tÕ: Lµ chØ tiªu ph¶n ¸nh toµn bé chi phÝ thùc tÕ ®Ó hoµn
thµnh bµn giao khèi lîng mµ doanh nghiÖp ®· nhËn thÇu.
Gi¸ thµnh thùc tÕ bao gåm c¸c chi phÝ theo ®Þnh møc, vît ®Þnh møc vµ
kh«ng trong ®Þnh møc nh c¸c kho¶n thiÖt h¹i trong s¶n xuÊt, c¸c kho¶n béi
chi, l·ng phÝ vÒ vËt t, lao ®éng, tiÒn vèn trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt vµ qu¶n lý
cña doanh nghiÖp ®îc phÐp tÝnh vµo gi¸ thµnh. Gi¸ thµnh thùc tÕ biÓu hiÖn
chÊt lîng, hiÖu qu¶ vÒ kÕt qu¶ ho¹t déng cña doanh nghiÖp x©y l¾p.
Gi¸ thµnh thùc tÕ ®îc x¸c ®Þnh theo sè liÖu kÕ to¸n vÒ chi phÝ s¶n xuÊt
®· tËp hîp ®îc cho khèi lîng x©y l¾p thùc hiÖn ®îc trong kú.
So s¸nh c¸c lo¹i gi¸ thµnh trªn víi nhau, ta sÏ ®¸nh gi¸ ®îc chÊt lîng
s¶n xuÊt thi c«ng vµ c«ng t¸c qu¶n lý chi phÝ, qu¶n lý gi¸ thµnh cña doanh
nghiÖp x©y l¾p . VÒ nguyªn t¾c ph¶i ®¶m b¶o:
Gi¸ thµnh dù to¸n ≥ gi¸ thµnh kÕ ho¹ch ≥ gi¸ thµnh thùc tÕ
2.2.2.2.Ph©n lo¹i c¨n cø vµo ph¹m vi c¸c chi phÝ cÊu thµnh gi¸ thµnh.
Theo c¸ch ph©n lo¹i nµy, gi¸ thµnh s¶n phÈm x©y l¾p ®îc chia thµnh hai
lo¹i:
- Gi¸ thµnh s¶n xuÊt (gi¸ thµnh c«ng xëng): Bao gåm c¸c chi phÝ s¶n
xuÊt nh: Chi phÝ nguyªn vËt liÖu, vËt liÖu trùc tiÕp, chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp
chi phÝ sö dông m¸y thi c«ng vµ chi phÝ s¶n xuÊt chung tÝnh cho c«ng tr×nh,
HMCT hoÆc lao vô ®· hoµn thµnh.
V¬ng ThÞ LÖ Quyªn – KT36B
- 11-
Trêng C§ Tµi chÝnh Qu¶n trÞ kinh doanh
LuËn v¨n tèt nghiÖp
Gi¸ thµnh s¶n xuÊt cña s¶n phÈm x©y l¾p ®îc sö dông ®Ó ghi sæ cho s¶n
phÈm ®· hoµn thµnh. Gi¸ thµnh s¶n xuÊt cña s¶n phÈm x©y l¾p lµ c¨n cø ®Ó
x¸c ®Þnh gi¸ vèn hµng b¸n vµ lîi nhuËn ë c¸c doanh nghiÖp x©y l¾p.
- Gi¸ thµnh toµn bé cña s¶n phÈm x©y l¾p: Bao gåm gi¸ thµnh s¶n xuÊt
céng thªm chi phÝ b¸n hµng vµ chi phÝ qu¶n lý doanh nghiÖp tÝnh cho s¶n
phÈm ®ã.
Gi¸ thµnh toµn bé cña s¶n phÈm x©y l¾p chØ ®îc tÝnh to¸n x¸c ®Þnh khi
s¶n phÈm x©y l¾p hoÆc lao vô ®îc tiªu thô. Gi¸ thµnh toµn bé cña s¶n phÈm
x©y l¾p lµ c¨n cø ®Ó x¸c ®Þnh lîi nhuËn tríc thuÕ cña doanh nghiÖp.
III.KÕ to¸n tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt ë doanh nghiÖp x©y l¾p
trong ®iÒu kiÖn sö dông kÕ to¸n m¸y.
3.1.Mét sè vÊn ®Ò chung vÒ kÕ to¸n m¸y.
HiÖn nay, ®Ó ®¸p øng yªu cÇu qu¶n lý ®ßi hái cung cÊp th«ng minh,
nhanh chãng h¬n, kÞp thêi h¬n, chÝnh x¸c h¬n vµo nh÷ng thêi diÓm kh¸c nhau
mµ kÕ to¸n thñ c«ng kh«ng thÓ ®¸p øng ®îc, ®a sè c¸c doanh nghiÖp ®Òu ¸p
dông phÇn mÒm kÕ to¸n trong ®ã cã c¸c doanh nghiÖp x©y l¾p.
C¸c phÇn mÒm mµ c¸c doanh nghiÖp hay ¸p dông nh; AC Soft, AF 5,
Fast, KÕ to¸n Unesco, Misa, Newacc…Dï ¸p dông phÇn mÒm kÕ to¸n nµo th×
c¸c doanh nghiÖp ®Òu ph¶i thùc hiÖn c¸c c«ng viÖc sau:
- Tæ chøc m· ho¸ c¸c ®èi tîng qu¶n lý:
+ Ph¶i x¸c ®Þnh ®îc ®èi tîng cÇn m· ho¸.
+ Lùa chän ph¬ng ph¸p m· ho¸.
+ TriÓn khai m· ho¸ cho tõng ®èi tîng qu¶n lý theo ph¬ng ph¸p m· ho¸
®· chän.
- Tæ chøc hÖ thèng chøng tõ kÕ to¸n:
+ X¸c ®Þnh vµ x©y dùng hÖ thèng danh môc chøng tõ trªn m¸y ®Ó qu¶n
lý c¸c lo¹i chøng tõ, mçi lo¹i chøng tõ mang mét m· hiÖu x¸c ®Þnh.
V¬ng ThÞ LÖ Quyªn – KT36B
- 12-
Trêng C§ Tµi chÝnh Qu¶n trÞ kinh doanh
LuËn v¨n tèt nghiÖp
+ Tæ chøc lu©n chuyÓn, xö lý, lu tr÷ vµ b¶o qu¶n chøng tõ tuú theo sù
ph©n c«ng, ph©n nhiÖm trong bé m¸y kÕ to¸n.
- Tæ chøc hÖ thèng tµi kho¶n kÕ to¸n:
Mçi doanh nghiÖp ph¶i tæ chøc cho m×nh hÖ thèng tµi kho¶n riªng. Mçi
tµi kho¶n ®Òu cã m· hiÖu vµ tªn gäi riªng, ®îc x©y dùng dùa trªn hÖ thèng tµi
kho¶n thèng nhÊt do Bé Tµi ChÝnh ban hµnh vµ do yªu cÇu qu¶n lý cña tõng
doanh nghiÖp. Cã thÓ më chi tiÕt theo yªu cÇu qu¶n lý.
- Lùa chän vµ vËn dông h×nh thøc kÕ to¸n:
Mçi h×nh thøc kÕ to¸n cã hÖ thèng sæ s¸ch kÕ to¸n vµ tr×nh tù hÖ thèng
ho¸ th«ng tin kÕ to¸n kh¸c nhau, ®ßi hái cÇn ph¶i lùa chän h×nh thøc kÕ to¸n
phï hîp.
Mçi phÇn mÒm kÕ to¸n cho phÐp lªn sæ c¸i vµ b¸o c¸o kÕ to¸n theo tõng
h×nh thøc ®îc sö dông. Th«ng thêng, qu¸ tr×nh xö lý, hÖ thèng ho¸ th«ng tin
trong hÖ thèng kÕ to¸n tù ®éng ®îc thùc hiÖn theo quy tr×nh:
Chøng
tõ gèc
NhËp
chøng
tõ vµo
m¸y
Chøng
tõ trªn
m¸y
Xö lý
cña phÇn
mÒm kÕ
to¸n trªn
MVT
- Sæ kÕ to¸n
tæng hîp
- Sæ c¸i TK
- Sæ chi tiÕt
- BCTC
- B¸o c¸o
kh¸c
3.2.KÕ to¸n tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt trong doanh nghiÖp x©y l¾p.
3.2.1.§èi tîng kÕ to¸n tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt.
Chi phÝ s¶n xuÊt trong doanh nghiÖp ph¸t sinh lu«n g¾n víi n¬i diÔn ra
ho¹t ®éng s¶n xuÊt, thi c«ng nh ph©n xëng, ®éi x©y dùng… vµ víi s¶n phÈm
x©y l¾p. Do ®ã, kÕ to¸n cÇn ph¶i x¸c ®Þnh ®îc ®èi tîng ®Ó tËp hîp chi phÝ s¶n
V¬ng ThÞ LÖ Quyªn – KT36B
- 13-
Trêng C§ Tµi chÝnh Qu¶n trÞ kinh doanh
LuËn v¨n tèt nghiÖp
xuÊt, kiÓm so¸t chi phÝ vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm hay tæng hîp chi phÝ cña
doanh nghiÖp.
§èi tîng kÕ to¸n tËp hîp chi phÝ lµ ph¹m vi giíi h¹n ®Ó tËp hîp chi phÝ
nh»m ®¸p øng yªu cÇu kiÓm so¸t chi phÝ vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm.
Giíi h¹n tËp hîp chi phÝ lµ n¬i ph¸t sinh chi phÝ (ph©n xëng, ®éi s¶n
xuÊt, ®éi x©y dùng…) hoÆc cã thÓ lµ n¬i chÞu chi phÝ (c«ng tr×nh, HMCT….).
X¸c ®Þnh ®èi tîng kÕ to¸n tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt lµ kh©u ®Çu tiªn cña
c«ng t¸c kÕ to¸n tËp hîp chi phÝ vµ tiÕn hµnh tËp hîp chi phÝ theo ®óng ®èi tîng ®· x¸c ®Þnh lµ c¬ së, lµ tiÒn ®Ò quan träng ®Ó kiÓm tra, kiÓm so¸t chi phÝ.
X¸c ®Þnh ®èi tîng tËp hîp chi phÝ ph¶i dùa vµo c¸c yÕu tè:
- TÝnh chÊt s¶n phÈm vµ quy tr×nh c«ng nghÖ s¶n xuÊt s¶n phÈm: S¶n
xuÊt gi¶n ®¬n hay s¶n xuÊt phøc t¹p…
- Lo¹i h×nh s¶n xuÊt: S¶n xuÊt ®¬n chiÕc hay s¶n xuÊt hµng lo¹t….
- §Æc ®iÓm tæ chøc s¶n xuÊt: Cã ph©n xëng, ®éi s¶n xuÊt hay lµ kh«ng
cã ph©n xëng, ®éi s¶n xuÊt…
- Yªu cÇu kiÓm tra, kiÓm so¸t chi phÝ trong doanh nghiÖp….
§Æc ®iÓm cña ngµnh x©y dùng c¬ b¶n lµ s¶n xuÊt x©y l¾p mang tÝnh ®¬n
chiÕc, cã gi¸ trÞ lín, thêi gian thi c«ng kÐo dµi…nªn ®èi t îng kÕ to¸n tËp hîp
chi phÝ s¶n xuÊt trong doanh nghiÖp x©y l¾p thêng lµ tõng c«ng tr×nh, HMCT,
khèi lîng x©y l¾p hoÆc c¸c ®¬n ®Æt hµng. Ngoµi ra, t¹i c¸c doanh nghiÖp x©y
l¾p còng cã thÓ tæ chøc tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt theo tõng tæ, ®éi thi c«ng.
3.2.2.Ph¬ng ph¸p kÕ to¸n tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt.
3.2.2.1.Ph¬ng ph¸p tËp hîp trùc tiÕp.
Theo ph¬ng ph¸p nµy, ngay tõ kh©u lËp chøng tõ ban ®Çu ph¶n ¸nh c¸c
chi phÝ s¶n xuÊt cho tõng ®èi tîng tËp hîp chi phÝ ®Ó c¨n cø vµo chøng tõ ban
®Çu ®ã thùc hiÖn viÖc tæng hîp sè liÖu ®Ó ghi trùc tiÕp cho tõng ®èi tîng tËp
hîp chi phÝ ®· x¸c ®Þnh.
V¬ng ThÞ LÖ Quyªn – KT36B
- 14-
Trêng C§ Tµi chÝnh Qu¶n trÞ kinh doanh
LuËn v¨n tèt nghiÖp
Th«ng thêng chi phÝ nguyªn liÖu, vËt liÖu trùc tiÕp vµ chi phÝ nh©n c«ng
trùc tiÕp thêng ¸p dông theo ph¬ng ph¸p nµy.
3.2.2.2.Ph¬ng ph¸p tËp hîp gi¸n tiÕp.
Ph¬ng ph¸p nµy ¸p dông cho c¸c chi phÝ s¶n xuÊt liªn quan ®Õn nhiÒu
®èi tîng tËp hîp chi phÝ mµ ngay lËp h¹ch to¸n ban ®Çu kh«ng t¸ch riªng cho
tõng ®èi tîng tËp hîp chi phÝ ®îc. Trong trêng hîp nµy, kÕ to¸n ph¶i tËp hîp
chi phÝ ph¸t sinh chung cho nhiÒu ®èi tîng liªn quan theo tr×nh tù sau: X¸c
®Þnh hÖ sè ph©n bæ(H):
Tæng chi phÝ cÇn ph©n bæ
HÖ sè ph©n bæ =
Tæng tiªu chuÈn dïng ®Ó ph©n bæ
- X¸c ®Þnh møc chi phÝ ph©n bæ cho tõng ®èi tîng:
Ci = Ti x H
Trong ®ã:
+ Ci: Lµ chi phÝ ph©n bæ cho tõng ®èi tîng i
+ Ti: Lµ tiªu chuÈn ph©n bæ cho tõng ®èi tîng i
+ H: Lµ hÖ sè ph©n bæ.
3.2.3.KÕ to¸n tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt trong doanh nghiÖp x©y l¾p.
3.2.3.1.KÕ to¸n tËp hîp chi phÝ nguyªn liÖu, vËt liÖu trùc tiÕp.
Chi phÝ NL, Vl trùc tiÕp trong doanh nghiÖp x©y l¾p lµ nh÷ng chi phÝ vÒ
nguyªn vËt liÖu chÝnh, vËt kÕt cÊu, nöa thµnh phÈm mua ngoµi, vËt liÖu phô…
sö dông ®Ó cÊu t¹o c«ng tr×nh hoÆc gióp cÊu t¹o c«ng tr×nh.
ViÖc sö dông NL, VL trùc tiÕp ®Ó thi c«ng c«ng tr×nh, HMCT nµo ph¶i
tÝnh trùc tiÕp cho c«ng tr×nh, HMCT ®ã, trªn c¬ së chøng tõ gèc theo gi¸ thùc
tÕ cña vËt liÖu vµ theo sè lîng c«ng tr×nh, HMCT…
§Ó tËp hîp, ph©n bæ chi phÝ NL, VL trùc tiÕp, kÕ to¸n sö dông TK 621“chi phÝ nguyªn vËt liÖu trùc tiÕp”. Tµi kho¶n nµy dïng ®Ó ph¶n ¸nh c¸c chi
V¬ng ThÞ LÖ Quyªn – KT36B
- 15-
Trêng C§ Tµi chÝnh Qu¶n trÞ kinh doanh
LuËn v¨n tèt nghiÖp
phÝ NL, VL trùc tiÕp sö dông cho viÖc s¶n xuÊt, chÕ t¹o s¶n phÈm x©y l¾p. TK
nµy kh«ng ph¶n ¸nh gi¸ trÞ cña thiÕt bÞ l¾p ®Æt.
TK nµy ®îc më chi tiÕt cho tõng c«ng tr×nh, HMCT tõng khèi lîng x©y
l¾p.
3.2.3.2.KÕ to¸n tËp hîp chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp.
Chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp lµ nh÷ng kho¶n ph¶i tr¶, ph¶i thanh to¸n cho
c«ng nh©n trùc tiÕp s¶n xuÊt s¶n phÈm x©y l¾p, trùc tiÕp thùc hiÖn c¸c lao vô,
dÞch vô gåm tiÒn l¬ng, phô cÊp, c¸c kho¶n trÝch theo l¬ng (BHXH, BHYT,
KPC§) theo tû lÖ quy ®Þnh cña c«ng nh©n trùc tiÕp s¶n xuÊt. Riªng ®èi víi
ho¹t ®éng x©y l¾p, kh«ng h¹ch to¸n vµo chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp, c¸c kho¶n
trÝch theo l¬ng tÝnh trªn quü l¬ng nh©n c«ng trùc tiÕp cña ho¹t ®éng x©y l¾p.
Chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp thêng ®îc tÝnh trùc tiÕp cho tõng c«ng tr×nh,
HMCT. Trêng hîp chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp cã liªn quan ®Õn nhiÒu c«ng
tr×nh, HMCT mµ kh«ng h¹ch to¸n trùc tiÕp ®îc th× ph¶i lùa chän tiªu thøc
ph©n bæ cho c¸c c«ng tr×nh, HMCT nh: Thêi gian lao ®éng theo ®Þnh møc,
thêi gian lao ®éng thùc tÕ, ®Þnh møc chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp…
§Ó tËp hîp ph©n bæ chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp kÕ to¸n sö dông TK
622- “chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp”. TK nµy dïng ®Ó ph¶n ¸nh chi phÝ nh©n
c«ng trùc tiÕp s¶n xuÊt x©y l¾p, trùc tiÕp thùc hiÖn c¸c lao vô, dÞch vô trong
doanh nghiÖp x©y l¾p.
TK nµy ®îc më chi tiÕt cho tõng c«ng tr×nh, HMCT tõng khèi lîng x©y
l¾p.
3.2.3.3.KÕ to¸n tËp hîp chi phÝ sö dông m¸y thi c«ng.
Chi phÝ sö dông m¸y thi c«ng lµ toµn bé chi phÝ vÒ vËt liÖu, nh©n c«ng
vµ c¸c chi phÝ kh¸c cã liªn quan ®Õn viÖc sö dông m¸y thi c«ng. Chi phÝ sö
dông m¸y thi c«ng ®îc chia lµm hai lo¹i:
Chi phÝ thêng xuyªn: Lµ chi phÝ ph¸t sinh trong qu¸ tr×nh sö dông m¸y
thi c«ng ®îc tÝnh th¼ng vµo gi¸ thµnh cña ca m¸y nh: TiÒn l¬ng c«ng nh©n
V¬ng ThÞ LÖ Quyªn – KT36B
- 16-
Trêng C§ Tµi chÝnh Qu¶n trÞ kinh doanh
LuËn v¨n tèt nghiÖp
®iÒu khiÓn vµ phôc vô m¸y, chi phÝ vËt liÖu c«ng cô, dông cô, khÊu hao m¸y
mãc thi c«ng, chi phÝ dÞch vô mua ngoµi vµ chi phÝ b»ng tiÒn kh¸c…
Chi phÝ t¹m thêi: Lµ chi phÝ ®îc ch©n bæ dÇn theo thêi gian sö dông
m¸y thi c«ng nh: Chi phÝ cã liªn quan ®Õn viÖc th¸o l¾p, vËn chuyÓn, di
chuyÓn m¸y vµ chi phÝ vÒ nh÷ng c«ng tr×nh t¹m thêi phôc vô sö dông m¸y thi
c«ng.
§Ó tËp hîp, ph©n bæ chi phÝ sö dông m¸y thi c«ng, kÕ to¸n sö dông TK
623- “Chi phÝ sö dông m¸y thi c«ng”. TK nµy dïng ®Ó tËp hîp, ph©n bæ chi
phÝ sö dông m¸y thi c«ng trùc tiÕp cho ho¹t ®éng x©y l¾p. TK nµy chØ sö dông
®Ó h¹ch to¸n chi phÝ sö dông m¸y thi c«ng hçn hîp võa b»ng thñ c«ng võa kÕt
hîp b»ng m¸y.
Trong trêng hîp doanh nghiÖp thùc hiÖn x©y l¾p c«ng tr×nh hoµn toµn
b»ng m¸y kh«ng sö dông TK 623 mµ doanh nghiÖp h¹ch to¸n c¸c chi phÝ x©y
l¾p trùc tiÕp vµo c¸c TK 621, 622, 627.
Kh«ng h¹ch to¸n vµo TK 623 c¸c kho¶n trÝch theo l¬ng (BHXH, BHYT,
KPC§) cña c«ng nh©n sö dông m¸y thi c«ng.
TK 623 cã 6 TK cÊp 2:
TK nµy cßn ®îc më chi tiÕt cho tõng c«ng tr×nh, HMCT vµ khèi lîng
x©y l¾p.
H¹ch to¸n chi phÝ sö dông m¸y thi c«ng phô thuéc vµo c¸c h×nh thøc tæ
chøc sö dông m¸y thi c«ng. Trong c¸c doanh nghiÖp x©y l¾p cã hai h×nh thøc
tæ chøc sö dông m¸y thi c«ng:
- NÕu doanh nghiÖp cã tæ chøc c¸c ®éi m¸y thi c«ng riªng biÖt vµ ®éi
m¸y cã tæ chøc kÕ to¸n th× tÊt c¶ c¸c chi phÝ liªn quan ®Õn ho¹t ®éng cña ®éi
m¸y thi c«ng ®îc tÝnh vµo c¸c kho¶n môc chi phÝ nguyªn vËt liÖu trùc tiÕp, chi
phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp, chi phÝ s¶n xuÊt chung chø kh«ng ph¶n ¸nh vµo kho¶n
môc chi phÝ sö dông m¸y thi c«ng. Sau ®ã c¸c kho¶n môc nµy ®îc kÕt chuyÓn
®Ó tÝnh gi¸ thµnh cho mét ca m¸y thùc hiÖn vµ cung cÊp cho c¸c ®èi tîng x©y
l¾p.
V¬ng ThÞ LÖ Quyªn – KT36B
- 17-
Trêng C§ Tµi chÝnh Qu¶n trÞ kinh doanh
LuËn v¨n tèt nghiÖp
- NÕu doanh nghiÖp kh«ng tæ chøc ®éi m¸y thi c«ng riªng biÖt hoÆc cã
tæ chøc ®éi m¸y thi c«ng riªng biÖt nhiÒu kh«ng tæ chøc kÕ to¸n riªng cho ®éi
m¸y thi c«ng vµ thùc hiÖn ph¬ng ph¸p thi c«ng hçn hîp (võa b»ng thñ c«ng,
võa b»ng m¸y) th× c¸c chi phÝ cã liªn quan ®Õn c¸c ho¹t ®éng cña ®éi m¸y thi
c«ng ®îc tÝnh vµo kho¶n môc chi phÝ m¸y thi c«ng. Sau ®ã tÝnh ph©n bæ chi
phÝ sö dông m¸y thi c«ng thùc tÕ cho tõng c«ng tr×nh, HMCT. Tiªu thøc ph©n
bæ ®îc lùa chän cã thÓ lµ gi¸ thµnh mét giê/m¸y hoÆc mét ®¬n vÞ khèi lîng
hoµn thµnh.
3.2.3.4.KÕ to¸n chi phÝ s¶n xuÊt chung.
Chi phÝ s¶n xuÊt chung lµ nh÷ng chi phÝ qu¶n lý phôc vô s¶n xuÊt vµ
nh÷ng chi phÝ s¶n xuÊt ngoµi 3 kho¶n chi phÝ NL, VL trùc tiÕp, chi phÝ nh©n
c«ng trùc tiÕp vµ chi phÝ sö dông m¸y thi c«ng ph¸t sinh ë c¸c ®éi c«ng tr×nh,
c«ng trêng x©y dùng.
Chi phÝ s¶n xuÊt chung ®îc tËp hîp theo tõng ®Þa ®iÓm ph¸t sinh chi phÝ.
Trêng hîp c¸c ®éi c«ng tr×nh trong kú cã thi c«ng nhiÒu c«ng tr×nh, HMCT cã
liªn quan theo tiªu thøc thÝch hîp nh: Chi phÝ NL, VL trùc tiÕp, chi phÝ sö
dông m¸y thùc tÕ cña c¸c c«ng tr×nh, ®Þnh møc chi phÝ s¶n xuÊt chung…
§Ó tËp hîp, ph©n bæ chi phÝ s¶n xuÊt chung, kÕ to¸n sö dông TK
627-“chi phÝ s¶n xuÊt chung”. TK nµy dïng ®Ó ph¶n ¸nh chi phÝ s¶n xuÊt cña
®éi, c«ng trêng x©y dùng gåm: L¬ng nh©n viªn qu¶n lý ®éi c«ng tr×nh, kho¶n
trÝch BHXH, BHYT, KPC§ ®îc tÝnh theo tû lÖ quy ®Þnh trªn tiÒn l¬ng ph¶i tr¶
cña c«ng nh©n trùc tiÕp x©y l¾p, nh©n viªn sö dông m¸y thi c«ng vµ nh©n viªn
qu¶n lý ®éi, khÊu hao TSC§ dïng cho ho¹t ®éng cña ®éi vµ nh÷ng chi phÝ liªn
quan kh¸c ®Õn ho¹t ®éng cña ®éi c«ng tr×nh.
TK nµy cã 6 TK cÊp 2:
TK nµy cã thÓ ®îc më chi tiÕt cho tõng ®éi c«ng tr×nh, tõng c«ng tr×nh,
HMCT.
3.2.4.Tæng hîp chi phÝ s¶n xuÊt kinh doanh cuèi kú.
V¬ng ThÞ LÖ Quyªn – KT36B
- 18-
Trêng C§ Tµi chÝnh Qu¶n trÞ kinh doanh
LuËn v¨n tèt nghiÖp
§Ó tæng hîp chi phÝ s¶n xuÊt kinh doanh cuèi kú, kÕ to¸n sö dông TK
154-“chi phÝ s¶n xuÊt kinh doanh dë dang”. Tµi kho¶n nµy dïng ®Ó h¹ch
to¸n, tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt kinh doanh phôc vô cho viÖc tÝnh gi¸ thµnh s¶n
phÈm x©y l¾p, s¶n phÈm c«ng nghiÖp, dÞch vô trong doanh nghiÖp x©y l¾p.
TK 154 cã 4 TK cÊp 2:
- TK 1541 – x©y l¾p
- TK 1542 – s¶n phÈm kh¸c
- TK 1543 – DÞch vô
- TK 1544 – Chi phÝ b¶o hµnh x©y l¾p
TK 154 ®îc më chi tiÕt cho tõng c«ng tr×nh, HMCT.
S¬ ®å h¹ch to¸n chi phÝ s¶n xuÊt toµn doanh nghiÖp (s¬ ®å 1)
3.3. Gi¸ thµnh s¶n phÈm dë dang
Toµn bé chi phÝ s¶n xuÊt tËp hîp ®îc trong kú theo tõng ®èi tîng ®· x¸c
®Þnh liªn quan ®Õn s¶n phÈm hoµn thµnh vµ s¶n phÈm cha hoµn thµnh (s¶n
phÈm dë dang). §Ó cã th«ng tin phôc vô c«ng t¸c tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm
hoµn thµnh còng nh phôc vô yªu cÇu qu¶n lý, viÖc kiÓm tra kiÓm so¸t chi phÝ
cÇn ph¶i x¸c ®Þnh ®îc sè chi phÝ s¶n xuÊt ®· bá ra cã liªn quan ®Õn s¶n phÈm
cha hoµn thµnh. Tøc lµ ph¶i ®¸nh gi¸ s¶n phÈm dë dang.
S¶n phÈm dë dang trong s¶n xuÊt x©y l¾p lµ c¸c c«ng tr×nh, HMCT dë
dang cha hoµn thµnh hoÆc khèi lîng x©y l¾p hoµn thµnh trong kú cha ®îc chñ
®Çu t nghiÖm thu thanh to¸n.
ViÖc tÝnh vµ ®¸nh gi¸ s¶n phÈm dë dang trong s¶n xuÊt x©y l¾p phô
thuéc vµo ph¬ng thøc thanh to¸n khèi lîng c«ng t¸c x©y l¾p hoµn thµnh gi÷a
ngêi nhËn thÇu vµ ngêi giao thÇu. Do ®ã s¶n phÈm dë dang trong s¶n phÈm
x©y l¾p thêng ®îc ®¸nh gi¸ theo c¸c ph¬ng thøc sau:
3.3.1.§¸nh gi¸ theo chi phÝ thùc tÕ ph¸t sinh.
V¬ng ThÞ LÖ Quyªn – KT36B
- 19-
Trêng C§ Tµi chÝnh Qu¶n trÞ kinh doanh
LuËn v¨n tèt nghiÖp
Ph¬ng ph¸p nµy ¸p dông ®èi víi c«ng tr×nh, HMCT ®îc quy ®Þnh thanh
to¸n khi c«ng tr×nh hoµn thµnh toµn bé. Khi ®ã chi phÝ cho s¶n phÈm dë dang
cuèi kú lµ tæng chi phÝ ph¸t sinh tõ lóc khëi c«ng ®Õn thêi ®iÓm ®¸nh gi¸.
3.3.2.§¸nh gi¸ theo gi¸ trÞ dù to¸n vµ møc ®é hoµn thµnh cña s¶n phÈm
x©y l¾p.
Ph¬ng ph¸p nµy ¸p dông ®èi víi c«ng tr×nh, HMCT ®îc quy ®Þnh thanh
to¸n tõng phÇn theo giai ®o¹n c«ng viÖc kh¸c nhau, cã gi¸ trÞ dù to¸n riªng.
Do ®ã, chi phÝ cho s¶n phÈm x©y l¾p dë dang cuèi kú ®îc tÝnh trªn c¬ së ph©n
bæ chi phÝ s¶n xuÊt thùc tÕ ®· ph¸t sinh cho c¸c giai ®o¹n x©y l¾p ®· hoµn
thµnh vµ cha hoµn thµnh theo dù to¸n vµ møc ®é hoµn thµnh thùc tÕ cña c¸c
giai ®o¹n c«ng viÖc.
C«ng thøc tÝnh nh sau:
Chi phÝ thùc
tÕ cña KL
XL dë dang
cuèi kú
Chi phÝ thùc tÕ dë
+
dang ®Çu kú
Chi phÝ thùc tÕ
ph¸t sinh trong kú
=
x
Gi¸ trÞ dù to¸n cña
khèi lîng x©y l¾p
dë dang cuèi kú
+
Gi¸ trÞ dù to¸n cña
khèi lîng x©y l¾p
hoµn thµnh
Gi¸ dù to¸n cña
khèi lîng x©y
l¾p dë dang
cuèi kú
3.4.KÕ to¸n tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm trong doanh nghiÖp x©y l¾p.
3.4.1.§èi tîng tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm x©y l¾p.
§èi tîng tÝnh gi¸ thµnh lµ c¸c lo¹i s¶n phÈm, c«ng viÖc, lao vô mµ
doanh nghiÖp s¶n xuÊt, chÕ t¹o vµ thùc hiÖn cÇn ph¶i tÝnh ®îc tæng gi¸ thµnh
vµ gi¸ thµnh ®¬n vÞ.
X¸c ®Þnh ®èi tîng tÝnh gi¸ thµnh lµ c«ng viÖc cÇn thiÕt ®Çu tiªn cho toµn
bé c«ng viÖc tÝnh gi¸ thµnh cña s¶n phÈm kÕ to¸n. ViÖc x¸c ®Þnh khèi lîng
tÝnh gi¸ thµnh ph¶i c¨n cø vµo c¸c yÕu tè:
- §Æc ®iÓm tæ chøc s¶n xuÊt
- Quy tr×nh c«ng nghÖ
- Yªu cÇu vµ tr×nh ®é qu¶n lý cña doanh nghiÖp
V¬ng ThÞ LÖ Quyªn – KT36B
- 20-
- Xem thêm -