Tài liệu Thực hiện chính sách phát triển đội ngũ giảng viên từ thực tiễn trường chính trị tỉnh Đắk Lắk

VIỆN HÀN LÂM KHOA HỌC XÃ HỘI VIỆT NAM HỌC VIỆN KHOA HỌC XÃ HỘI NGUYỄN TIẾN HUY THỰC HIỆN CHÍNH SÁCH PHÁT TRIỂN ĐỘI NGŨ GIẢNG VIÊN TỪ THỰC TIỄN TRƯỜNG CHÍNH TRỊ TỈNH ĐẮK LẮK LUẬN VĂN THẠC SĨ CHÍNH SÁCH CÔNG HÀ NỘI - năm 2019 VIỆN HÀN LÂM KHOA HỌC XÃ HỘI VIỆT NAM HỌC VIỆN KHOA HỌC XÃ HỘI NGUYỄN TIẾN HUY THỰC HIỆN CHÍNH SÁCH PHÁT TRIỂN ĐỘI NGŨ GIẢNG VIÊN TỪ THỰC TIỄN TRƯỜNG CHÍNH TRỊ TỈNH ĐẮK LẮK Ngành: Chính sách công Mã số: 8 34 04 02 LUẬN VĂN THẠC SĨ CHÍNH SÁCH CÔNG NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC TS. TĂNG VĂN THẠNH HÀ NỘI - năm 2019 LỜI CẢM ƠN Để hoàn thành luận văn thạc sĩ này, tác giả xin được bày tỏ sự biết ơn chân thành tới TS. Tăng Văn Thạnh - Người thầy đã luôn tận tình hướng dẫn về nội dung và phương pháp nghiên cứu khoa học trong suốt quá trình tác giả thực hiện luận văn. Tác giả xin chân thành cảm ơn Ban Giám đốc, quý thầy cô giáo Học viện Khoa học xã hội; đội ngũ cán bộ, giảng viên trường chính trị tỉnh Đắk Lắk đã hướng dẫn, giúp đỡ trong quá trình nghiên cứu. Trong quá trình thực hiện luận văn, do còn có hạn chế về kinh nghiệm nghiên cứu và thời gian nghiên cứu, luận văn không tránh khỏi những thiếu sót. Tác giả rất mong nhận được ý kiến đóng góp của các nhà khoa học, quý thầy cô giáo để luận văn được hoàn thiện hơn. Xin chân thành cảm ơn! Đắk Lắk, ngày 20 tháng 02 năm 2019 Tác giả luận văn Nguyễn Tiến Huy LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan đây là sản phẩm nghiên cứu khoa học độc lập của bản thân. Những thông tin và số liệu trong luận văn này là trung thực, có nguồn gốc rõ ràng. Kết quả nghiên cứu của luận văn chưa hề được sử dụng để bảo vệ một công trình khoa học nào. Đắk Lắk, ngày 20 tháng 02 năm 2019 Tác giả luận văn Nguyễn Tiến Huy MỤC LỤC Trang PHẦN MỞ ĐẦU ......................................................................................................1 Chương 1. CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ THỰC HIỆN CHÍNH SÁCH PHÁT TRIỂN ĐỘI NGŨ GIẢNG VIÊN TRƯỜNG CHÍNH TRỊ TỈNH, THÀNH PHỐ TRỰC THUỘC TRUNG ƯƠNG .......................................................................................8 1.1. Các khái niệm liên quan và vai trò của thực hiện chính sách phát triển đội ngũ giảng viên trường chính trị tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương ........................8 1.1.1. Các khái niệm có liên quan .............................................................................8 1.1.2. Vai trò của thực hiện chính sách phát triển đội ngũ giảng viên trường chính trị tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương ...............................................................15 1.2. Nội dung thực hiện chính sách phát triển đội ngũ giảng viên trường chính trị tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương ...................................................................17 1.2.1. Quy hoạch đội ngũ giảng viên ......................................................................17 1.2.2. Thu hút, tuyển dụng đội ngũ giảng viên .......................................................17 1.2.3. Sử dụng, đánh giá đội ngũ giảng viên ...........................................................18 1.2.4. Đào tạo, bồi dưỡng đội ngũ giảng viên .........................................................19 1.2.5. Đãi ngộ, tôn vinh đội ngũ giảng viên ............................................................20 1.3. Kinh nghiệm thực hiện chính sách phát triển đội ngũ giảng viên của một số trường chính trị và bài học rút ra cho trường chính trị tỉnh Đắk Lắk .....................21 1.3.1. Kinh nghiệm của trường chính trị tỉnh Bà Rịa – Vũng Tàu..........................21 1.3.2. Kinh nghiệm của trường chính trị tỉnh Gia Lai.............................................22 1.3.3. Bài học kinh nghiệm rút ra cho trường chính trị tỉnh Đắk Lắk.....................23 Chương 2. THỰC TRẠNG THỰC HIỆN CHÍNH SÁCH PHÁT TRIỂN ĐỘI NGŨ GIẢNG VIÊN TRƯỜNG CHÍNH TRỊ TỈNH ĐẮK LẮK ......................25 2.1. Giới thiệu khái quát về tỉnh Đắk Lắk và trường chính trị tỉnh Đắk Lắk..........25 2.1.1. Giới thiệu khái quát về tỉnh Đắk Lắk ............................................................25 2.1.2. Giới thiệu khái quát về trường chính trị tỉnh Đắk Lắk..................................27 2.2. Phân tích thực trạng thực hiện chính sách phát triển đội ngũ giảng viên ở trường chính trị tỉnh Đắk Lắk .............................................................................................30 2.2.1. Thực trạng phát triển đội ngũ giảng viên ở trường chính trị tỉnh Đắk Lắk ..30 2.2.2. Phân tích thực trạng nội dung thực hiện chính sách phát triển đội ngũ giảng viên ở trường chính trị tỉnh Đắk Lắk ......................................................................38 2.3. Đánh giá chung về thực trạng thực hiện chính sách phát triển đội ngũ giảng viên ở trường chính trị tỉnh Đắk Lắk ..............................................................................50 2.3.1. Kết quả đạt được ...........................................................................................50 2.3.2. Những hạn chế, bất cập .................................................................................51 2.3.3. Những vấn đề đặt ra ......................................................................................53 Chương 3. GIẢI PHÁP HOÀN THIỆN NỘI DUNG THỰC HIỆN CHÍNH SÁCH PHÁT TRIỂN ĐỘI NGŨ GIẢNG VIÊN TRƯỜNG CHÍNH TRỊ TỈNH ĐẮK LẮK ..............................................................................................................55 3.1. Quan điểm, định hướng về thực hiện chính sách phát triển đội ngũ giảng viên trường chính trị tỉnh Đắk Lắk .................................................................................55 3.2. Nguyên tắc hoàn thiện chính sách phát triển đội ngũ giảng viên ....................57 3.3. Giải pháp hoàn thiện nội dung thực hiện chính sách phát triển đội ngũ giảng viên trường chính trị tỉnh Đắk Lắk..........................................................................59 3.3.1. Giải pháp chung ............................................................................................59 3.3.2. Nhóm giải pháp cụ thể ..................................................................................63 KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ ..............................................................................78 DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO .............................................................81 PHỤ LỤC ...............................................................................................................84 DANH MỤC BẢNG Trang Bảng 2.1. Số lượng giảng viên nhà trường từ năm 2014 – 2018 ............................30 Bảng 2.2. Cơ cấu giảng viên nhà trường theo độ tuổi từ năm 2014 – 2018 ...........31 Bảng 2.3. Cơ cấu giảng viên theo giới tính từ năm 2014 – 2018 ...........................32 Bảng 2.4. Tổng hợp thâm niên công tác của đội ngũ giảng viên ............................33 Bảng 2.5. Tổng hợp trình độ chuyên môn của đội ngũ giảng viên .........................34 Bảng 2.6. Tổng hợp trình độ nghiệp vụ sư phạm của giảng viên năm 2018 ..........35 Bảng 2.7. Trình độ ngoại ngữ và tin học của giảng viên năm 2018 .......................36 Bảng 2.8. Tổng hợp hoạt động nghiên cứu khoa học từ năm 2014 – 2018 ............38 Bảng 2.9. Bảng tổng hợp tiếp nhận và tuyển dụng giảng viên ...............................41 Bảng 2.10. Đánh giá giảng viên nhà trường qua hoạt động thao giảng, dự giờ .....43 Bảng 2.11. Số lượt người được đào tạo, bồi dưỡng từ năm 2014 – 2018 ..............45 Bảng 2.12. Đánh giá về việc thực hiện chính sách đãi ngộ đối với giảng viên ......47 PHẦN MỞ ĐẦU 1. Tính cấp thiết của đề tài Đội ngũ giảng viên với tính chất là “lực lượng sản xuất đặc biệt”, đóng vai trò quan trọng trong sự nghiệp giáo dục - đào tạo của đất nước nói chung và trong đó có hoạt động đào tạo, bồi dưỡng của hệ thống các trường chính trị, đây là nhân tố quyết định chất lượng, hiệu quả của hoạt động giảng dạy. Chất lượng của đội ngũ giảng viên không chỉ được thể hiện ở năng lực, trình độ chuyên môn, nghiệp vụ giảng dạy, ở khả năng ngoại ngữ, tin học; không chỉ đào tạo, bồi dưỡng ngành, nghề mà còn ở khả năng giáo dục về nhân cách cho người học. Giảng viên trường chính trị phải đáp ứng những chuẩn mực cao về đạo đức và xã hội, là tấm gương mẫu mực cho người học học tập và noi theo. Chính vì vậy, chính sách đối với đội ngũ giảng viên là một trong những công cụ quan trọng của hoạt động quản lý nhà nước về giáo dục và đào tạo, là yếu tố có vai trò quyết định đối với quá trình phát triển đội ngũ giảng viên, góp phần phát triển các trường chính trị. Một hệ thống chính sách đồng bộ, thống nhất, ổn định và khả thi sẽ thúc đẩy mạnh mẽ sự phát triển đội ngũ giảng viên, góp phần quyết định việc nâng cao chất lượng đào tạo, bồi dưỡng tại các trường chính trị và ngược lại. Trong thời gian vừa qua, Đảng và Nhà nước đã ban hành nhiều cơ chế, chính sách phát triển đội ngũ giảng viên trường chính trị tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương, qua đó đã tạo điều kiện, môi trường chính trị, pháp lý thuận lợi cho việc tổ chức, thực hiện có hiệu quả các hoạt động đào tạo, bồi dưỡng, góp phần quan trọng vào việc thu hút nguồn nhân lực chất lượng cao, tăng quy mô, chất lượng và cơ cấu hợp lý đội ngũ giảng viên các trường chính trị. Tuy nhiên, do nhiều nguyên nhân, những chính sách này vẫn chưa thực sự đáp ứng yêu cầu phát triển đội ngũ giảng viên trường chính trị ở thời điểm hiện tại. Chính sách chưa đủ mạnh để đội ngũ giảng viên yên tâm cống hiến, chưa tạo động lực mạnh mẽ để thu hút giảng viên có năng lực, đủ điều kiện, tiêu chuẩn về làm công tác nghiên cứu, giảng dạy, đồng thời chưa đủ sức “răn đe”, sàng lọc đối với giảng viên không đủ năng lực, trình độ và phẩm chất. Chất lượng đội ngũ giảng viên còn chưa ngang tầm với yêu cầu của công tác nghiên cứu khoa học và giảng dạy trong tình hình mới. Hiệu quả quản lý nhà nước về giáo dục, đào tạo còn chưa cao, môi 1 trường làm việc của đội ngũ giảng viên còn nặng về hành chính, chưa phát huy tối đa khả năng tư duy, sáng tạo, dân chủ, tự khẳng định về năng lực, trình độ… của đội ngũ giảng viên. Có nhiều nguyên nhân, lý do dẫn đến sự bất cập, hạn chế ở trên, trong đó nguyên nhân chính là chính sách phát triển đội ngũ giảng viên trường chính trị vẫn chưa đồng bộ, còn chồng chéo, còn thiếu những chính sách quan trọng, phù hợp với cơ chế thực hiện thống nhất, linh hoạt theo hướng gắn với nhu cầu đào tạo, bồi dưỡng nguồn nhân lực của các trường chính trị và yêu cầu của tình hình mới. Trường chính trị tỉnh Đắk Lắk có chức năng đào tạo, bồi dưỡng về lý luận chính trị, về quản lý nhà nước, nghiệp vụ công tác Đảng, chính quyền, đoàn thể cho đội ngũ cán bộ của hệ thống chính trị ở địa phương, cơ sở, với phương châm “giáo dục, xây dựng con người toàn diện” đủ “đức tài”. Để thực hiện nhiệm vụ quan trọng này, nhà trường cần phải có một đội ngũ giảng viên giỏi về trình độ lý luận chính trị, có trình độ chuyên môn cao, phẩm chất đạo đức tốt, năng lực sư phạm giỏi; chuẩn bị những điều kiện cần thiết để thực hiện hoạt động giảng dạy, đặc biệt phải quan tâm đến việc xây dựng, bồi dưỡng, nâng cao chất lượng đội ngũ giảng viên của nhà trường cho ngang tầm với nhiệm vụ. Trước yêu cầu ngày càng cao của sự nghiệp đổi mới đất nước nói chung và của tỉnh Đắk Lắk nói riêng, đòi hỏi trường chính trị tỉnh Đắk Lắk phải nâng cao chất lượng đào tạo, bồi dưỡng cán bộ cơ sở cho tỉnh, điều đó càng phải chú ý không ngừng nâng cao chất lượng đội ngũ cán bộ, giảng viên của nhà trường. Xuất phát từ những lý do trên, tôi chọn đề tài: “Thực hiện chính sách phát triển đội ngũ giảng viên từ thực tiễn trường chính trị tỉnh Đắk Lắk” làm luận văn thạc sĩ chuyên ngành chính sách công của mình. 2. Tình hình nghiên cứu của đề tài Vấn đề phát triển, nâng cao chất lượng đội ngũ giảng viên tại các cơ sở giáo dục, đào tạo đã được các Nghị quyết của Trung ương Đảng, Đảng bộ địa phương nghiên cứu, tổng kết, đánh giá. Bên cạnh đó đã có nhiều công trình nghiên cứu, đề tài luận văn bàn về vấn đề phát triển đội ngũ giảng viên. Trong các công trình khoa học, một số luận văn tốt nghiệp thạc sĩ và bài viết liên quan để tham khảo, đáng chú ý có các công trình sau: 2 Đề án về việc "Xây dựng, nâng cao chất lượng đội ngũ nhà giáo và cán bộ quản lý giáo dục giai đoạn 2005 - 2010" được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt tại Quyết định số 09/2005/QĐ-TTg. Mục tiêu của đề án nhằm xây dựng đội ngũ nhà giáo và cán bộ quản lý giáo dục theo hướng chuẩn hoá, bảo đảm đủ về số lượng, nâng cao chất lượng, đồng bộ về cơ cấu, đáp ứng đòi hỏi ngày càng cao của sự nghiệp giáo dục trong công cuộc đẩy mạnh công nghiệp hoá và hiện đại hoá đất nước. Phạm Tất Dong (2001), trong cuốn “Định hướng phát triển đội ngũ tri thức Việt Nam trong sự nghiệp công nghiệp hóa và hiện đại hóa đất nước”, Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội. Công trình khoa học này đã đi sâu nghiên cứu phát triển đội ngũ tri thức Việt Nam trong đó có đội ngũ giảng viên về thực trạng và định hướng phát triển trong tương lai. Luận án Tiến sĩ của Đặng Thị Minh (2015): “Chính sách phát triển trường đại học tư thục ở Việt Nam”, Luận án Tiến sĩ Quản lý hành chính công đã bổ sung về mặt học thuật các khái niệm, vai trò, các yếu tố ảnh hưởng đến chính sách phát triển trường đại học tư thục trong đó có nghiên cứu nội dung chính sách phát triển đội ngũ giảng viên; đề xuất nhóm giải pháp hoàn thiện các chính sách phát triển đội ngũ giảng viên. Luận văn Thạc sĩ của Nguyễn Thị Hường (2015): “Phát triển đội ngũ giảng viên của Trường Đại học Nguyễn Trãi”. Yêu cầu đối với đội ngũ giảng viên trường Đại học là phải có trình độ nghề nghiệp cao, giỏi về năng lực chuyên môn, có phương pháp sư phạm tốt để có thể thực hiện tốt nhiệm vụ nghiên cứu khoa học, giảng dạy, đào tạo thế hệ sinh viên có đức, có tài cho xã hội. Do đó, đòi hỏi nhà trường phải đặc biệt quan tâm, nâng cao chất lượng đội ngũ giảng viên của mình. Luận văn Thạc sĩ của Phạm Minh Hiệu (2007): “Phát triển đội ngũ giáo viên Trường trung cấp y tế đáp ứng yêu cầu nâng cấp thành Trường Cao đẳng y tế Nam định”. Luận văn đã chỉ ra một số biện pháp phát triển đội ngũ giáo viên nhằm nâng cấp trường từ Trường Trung cấp lên thành Cao đẳng Y tế như: Hoàn thiện quy hoạch đội ngũ giảng viên; thực hiện nghiêm túc quy trình tuyển chọn; sử dụng hợp lý đội ngũ giảng viên; tăng cường công tác bồi dưỡng đội ngũ giảng viên; xây dựng và hoàn thiện tiêu chuẩn đánh giá đội ngũ giảng viên. 3 Luận văn Thạc sĩ của Nguyễn Thị Bích Hường (2006): " Chất lượng đào tạo cán bộ chủ chốt của hệ thống chính trị xã, phường, thị trấn ở trường Đào tạo cán bộ Lê Hồng Phong, thành phố Hà Nội giai đoạn hiện nay". Luận văn đã chỉ ra trong công tác đào tạo, bồi dưỡng của trường chính trị, bên cạnh những kết quả tích cực đạt được vẫn còn những mặt bất cập nhất định, đặc biệt là hạn chế về chất lượng bài giảng, phương pháp giảng dạy; đội ngũ giảng viên. Luận văn Thạc sĩ của Nguyễn Thị Thu Hà (2014): “ Nâng cao chất lượng đào tạo, bồi dưỡng cán bộ, công chức cấp xã tại Trung tâm bồi dưỡng chính trị huyện Nghi Lộc, tỉnh Nghệ An”. Để nâng cao chất lượng giảng viên lý luận chính trị cần hoàn thiện chế định về quyền và nghĩa vụ của giảng viên; thu hút, tạo nguồn giảng viên; tuyển chọn giảng viên; đào tạo, bồi dưỡng; tăng cường công tác kiểm tra, đánh giá; Chính sách đãi ngộ giảng viên là một trong những nội dung quan trọng trong việc phát triển giảng viên. Nguyễn Thị Hoa (2017), “Nghiên cứu chính sách phát triển giảng viên chính trị, cần có cách tiếp cận phù hợp”, tạp chí nhân lực khoa học xã hội, (50), tr.57-62. Xuất phát từ vai trò quan trọng của giảng viên chính trị trong hệ thống giáo dục và hệ thống chính trị hiện nay, cần thiết phải có một đội ngũ giảng viên chính trị đủ về số lượng và đảm bảo về chất lượng. Theo đó, cần phải có chính sách phát triển giảng viên chính trị phù hợp để phát triển đội ngũ này trong bối cảnh hội nhập hiện nay. Nhìn chung, việc nghiên cứu về vấn đề phát triển, nâng cao chất lượng đội ngũ giảng viên tại các cơ sở giáo dục, đào tạo đã có nhiều nhà nghiên cứu quan tâm, đề cập, nhiều công trình đã có ứng dụng trong thực tiễn. Tuy nhiên trong các tác phẩm, mỗi tác giả thường chỉ đề cập đến một số khía cạnh nào đó trong việc nâng cao chất lượng đội ngũ giảng viên hoặc giới hạn trong một số địa phương cụ thể. Hiện nay tại trường chính trị tỉnh Đắk Lắk chưa có công trình nghiên cứu khoa học nào về thực hiện chính sách phát triển đội ngũ giảng viên, chính vì vậy việc nghiên cứu chính sách và đề xuất các giải pháp phát triển đội ngũ giảng viên tại trường chính trị tỉnh Đắk Lắk là cấp thiết cả về lý luận và thực tiễn. 3. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu của luận văn 4 3.1. Mục đích Luận văn góp phần làm sáng tỏ cơ sở lý luận về thực hiện chính sách phát triển đội ngũ giảng viên của trường chính trị tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương. Đánh giá đúng thực trạng thực hiện chính sách phát triển đối với đội ngũ giảng viên trường chính trị tỉnh Đắk Lắk, trên cơ sở đó đưa ra một số giải pháp có tính khả thi nhằm nâng cao chất lượng đội ngũ giảng viên của nhà trường đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ mới. 3.2. Nhiệm vụ Dựa trên cơ sở của mục đích, luận văn đưa ra các nhiệm vụ cụ thể sau: - Luận giải và hệ thống hóa những nội dung cơ sở lý luận cơ bản về thực hiện chính sách phát triển đội ngũ giảng viên trường chính trị tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương. - Nghiên cứu thực trạng, phân tích, đánh giá nội dung thực hiện các chính sách hiện hành về phát triển đội ngũ giảng viên tại trường chính trị tỉnh Đắk Lắk. - Xác định quan điểm, định hướng và đề xuất các giải pháp hoàn thiện nội dung thực hiện chính sách phát triển đội ngũ giảng viên trường chính trị tỉnh Đắk Lắk. 4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu của luận văn 4.1. Đối tượng nghiên cứu Đối tượng nghiên cứu của luận văn là đội ngũ cán bộ, giảng viên của trường chính trị tỉnh Đắk Lắk hiện nay. 4.2. Phạm vi nghiên cứu - Phạm vi về nội dung nghiên cứu: Nội dung thực hiện chính sách phát triển đội ngũ giảng viên. - Phạm vi về không gian nghiên cứu: Trường chính trị tỉnh Đắk Lắk. - Phạm vi về thời gian nghiên cứu: Từ năm 2014 đến năm 2018. 5. Phương pháp luận và phương pháp nghiên cứu 5.1. Phương pháp luận 5 Tiếp cận dựa trên cơ sở những nguyên lý và phương pháp luận duy vật biện chứng của chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh, quan điểm, đường lối, chủ trương của Đảng, được thể chế bằng chính sách, pháp luật của Nhà nước về giáo dục, đào tạo nói chung và hoạt động đào tạo, bồi dưỡng tại hệ thống trường chính trị nói riêng, đặc biệt về đội ngũ cán bộ, giảng viên của trường chính trị để nhìn nhận, đánh giá khách quan và định hướng về những nội dung nghiên cứu. 5.2. Phương pháp nghiên cứu - Phương pháp quan sát khoa học: quan sát quá trình giảng dạy và quản lý các lớp học tại trường chính trị tỉnh Đắk Lắk, diễn biến các khâu trong quá trình thực hiện, từ đó rút ra những nhận định về vấn đề đang nghiên cứu. - Phương pháp thống kê, phân tích, tổng hợp số liệu: thu thập thông tin từ các tài liệu, sách, báo, tạp chí, các thông tin khoa học về kết quả nghiên cứu cụ thể có liên quan đến đề tài đã được công bố trên các ấn phẩm và báo cáo khoa học; các văn bản chủ yếu về chủ trương, đường lối của Đảng và chính sách, pháp luật của Nhà nước về phát triển đội ngũ giảng viên thuộc hệ thống trường chính trị, làm cơ sở nghiên cứu, luận giải những vấn đề của luận văn; số liệu từ phòng Tổ chức – Hành chính – Quản trị của trường chính trị tỉnh Đắk Lắk, phân tích, đánh giá rút ra kết luận về vấn đề nghiên cứu. - Phương pháp điều tra xã hội học: Lấy ý kiến qua bảng câu hỏi về những vấn đề đang đặt ra cho công tác phát triển đội ngũ giảng viên trường chính trị tỉnh Đắk Lắk. 6. Ý nghĩa lý luận và thực tiễn của luận văn - Luận văn làm rõ và sâu sắc hơn lý luận và thực tiễn thực hiện chính sách phát triển đội ngũ giảng viên của trường chính trị tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương; trên cơ sở tổng hợp và hệ thống hóa các chính sách thành phần đối với đội ngũ giảng viên và các số liệu thực tiễn về đội ngũ giảng viên trường chính trị tỉnh Đắk Lắk, luận văn phân tích, đánh giá thực trạng thực hiện chính sách phát triển đội ngũ giảng viên trường chính trị tỉnh Đắk Lắk hiện nay, chỉ ra những nguyên nhân, xác định quan điểm, định hướng và đề xuất các giải pháp hoàn thiện nội dung thực hiện chính sách 6 phát triển đội ngũ giảng viên trường chính trị tỉnh Đắk Lắk trong thời gian tới hợp lý hơn, sát thực hơn. - Luận văn có giá trị làm tài liệu tham khảo phục vụ cho công tác bồi dưỡng, nâng cao chất lượng đội ngũ giảng viên của nhà trường và những vấn đề có liên quan đối với đội ngũ giảng viên của các trường chính trị tỉnh, thành phố của nước ta nói chung. - Kết quả của luận văn là cơ sở quan trọng để giúp Đảng uỷ, Ban Giám hiệu trường chính trị tỉnh Đắk Lắk nói riêng, các trường chính trị tỉnh, thành phố nói chung đề ra chính sách đào tạo, bồi dưỡng cán bộ nghiên cứu, giảng dạy ở đơn vị mình trong giai đoạn hiện nay. - Nội dung luận văn có ý nghĩa đúc rút kinh nghiệm, ít nhiều giúp các đơn vị đào tạo nâng cao chất lượng, chứng minh chất lượng đội ngũ giảng viên chính là yếu tố trung tâm quan trọng nhất quyết định trực tiếp đến quá trình phát triển bền vững của một trường học. 7. Kết cấu của luận văn Ngoài phần mở đầu và kết luận, luận văn có kết cấu gồm ba chương: - Chương 1. Cơ sở lý luận về thực hiện chính sách phát triển đội ngũ giảng viên trường chính trị tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương. - Chương 2. Thực trạng thực hiện chính sách phát triển đội ngũ giảng viên trường chính trị tỉnh Đắk Lắk. - Chương 3. Giải pháp hoàn thiện nội dung thực hiện chính sách phát triển đội ngũ giảng viên trường chính trị tỉnh Đắk Lắk. Chương 1 CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ THỰC HIỆN CHÍNH SÁCH PHÁT TRIỂN ĐỘI NGŨ GIẢNG VIÊN TRƯỜNG CHÍNH TRỊ TỈNH, 7 THÀNH PHỐ TRỰC THUỘC TRUNG ƯƠNG 1.1. Các khái niệm liên quan và vai trò của thực hiện chính sách phát triển đội ngũ giảng viên trường chính trị tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương 1.1.1. Các khái niệm có liên quan - Khái niệm chính sách “Chính sách” là thuật ngữ được sử dụng phổ biến trong các tài liệu, trên các phương tiện truyền thông và trong đời sống xã hội. Tuy nhiên, đây cũng là thuật ngữ còn được nhiều học giả nghiên cứu và tiếp cận ở các góc độ khác nhau. Cách tiếp cận dưới góc độ khoa học quản lý thì chính sách được hiểu là: Bất cứ hoạt động nào của tập thể hoặc cá nhân có ý thức hay của một xã hội đều hướng tới thực hiện một hay nhiều mục tiêu cụ thể nào đó. Mỗi cá nhân, tổ chức, xã hội phải có một chuỗi các chương trình hay một tập hợp các nguyên tắc hành động định trước để hướng dẫn thực hiện, gọi chung là chính sách. Theo từ điển tiếng Việt: “Chính sách là sách lược và kế hoạch cụ thể nhằm đạt một mục đích nhất định, dựa vào đường lối chính trị chung và tình hình thực tế mà đề ra” và “chính sách là chuỗi những hoạt động mà chính quyền chọn làm hay không làm với tính toán và chủ đích rõ ràng, có tác động đến người dân” [30, tr.56]. Như vậy, phân tích các khái niệm cho thấy: Chính sách do một chủ thể quyền lực hoặc chủ thể quản lý đưa ra; được ban hành căn cứ vào đường lối chính trị và tình hình thực tế; được ban hành bao giờ cũng nhắm đến một mục đích nhất định; nhằm thực hiện một mục tiêu ưu tiên nào đó; chính sách được ban hành đều có sự tính toán và chủ đích rõ ràng. Từ điển Bách khoa Việt Nam đã đưa ra khái niệm: Chính sách là những chuẩn tắc cụ thể để thực hiện đường lối, nhiệm vụ. Chính sách được thực hiện trong một thời gian nhất định, trên những lĩnh vực cụ thể nào đó. Bản chất, nội dung và phương hướng của chính sách tùy thuộc vào tính chất của đường lối, nhiệm vụ chính trị, kinh tế, văn hóa. Muốn định ra chính sách đúng phải căn cứ vào tình hình thực tiễn trong từng lĩnh vực, từng giai đoạn, phải vừa giữ vững mục tiêu, phương hướng được xác 8 định trong đường lối, nhiệm vụ chung, vừa linh hoạt vận dụng vào hoàn cảnh và điều kiện cụ thể [15, tr.105]. Trên cơ sở tham khảo các cách tiếp cận khác nhau về chính sách, có thể hiểu: Chính sách là sự truyền đạt ý định của người ra quyết định theo một ý nghĩa thông thường, hướng người thực hiện vào những hành động cụ thể của một vấn đề nào đó để đạt mục tiêu dự kiến. Chính sách là những hành động ứng xử của một chủ thể quyền lực đặt ra, trong đó có sự đối đãi một hoặc một nhóm xã hội, kích thích vào một động cơ và định hướng hoạt động của họ nhằm mục đích tạo động lực cho việc thực hiện mục tiêu, nhiệm vụ mà nhà quản lý đặt ra phù hợp với chiến lược phát triển chung của xã hội. - Khái niệm chính sách công Cụm từ “chính sách” khi gắn với vai trò, chức năng của “khu vực công” được gọi là chính sách công. Đây không chỉ đơn giản là sự ghép từ thuần túy, mà đã có sự thay đổi cơ bản về nghĩa, bởi nó có sự khác biệt về chủ thể ban hành chính sách, về mục đích tác động của chính sách và vấn đề mà chính sách hướng tới giải quyết. Theo William Jenkin: “Chính sách công là một tập hợp các quyết định có liên quan lẫn nhau của một nhà chính trị hay một nhóm nhà chính trị gắn liền với việc lựa chọn các mục tiêu và các giải pháp để đạt được các mục tiêu đó” [19, tr.36]. Định nghĩa này nhấn mạnh các mặt sau: Chính sách công không phải là một quyết định đơn lẻ nào đó, mà là một tập hợp các quyết định khác nhau có liên quan với nhau trong một khoảng thời gian dài; chính sách công do các nhà chính trị trong bộ máy nhà nước ban hành. Thomas Dye đưa ra một định nghĩa khá súc tích về chính sách công như sau: “Chính sách công là bất kỳ những gì nhà nước lựa chọn làm hoặc không làm” [11, tr.47]. Định nghĩa này khá cô đọng, tuy nhiên định nghĩa đã chỉ ra những dấu hiệu nhận biết nhất định về chính sách công. Thứ nhất, chủ thể ban hành chính sách công là nhà nước. Điều này có nghĩa là các quyết định của các doanh nhân, các tổ chức từ thiện, các nhóm lợi ích, các cá nhân trong xã hội không phải là chính sách công. Thứ hai, chính sách công bao gồm sự lựa chọn cơ bản từ phía nhà nước theo hướng làm 9 hoặc không làm gì. Quyết định này được cán bộ, công chức nhà nước và các cơ quan nhà nước có thẩm quyền ban hành. Từ nghiên cứu những cách tiếp cận trên đây về chính sách công của các tác giả, có thể đưa ra khái niệm về chính sách công như sau: Chính sách công là kết quả ý chí chính trị của nhà nước được thể hiện bằng một tập hợp các quyết định có liên quan với nhau, bao hàm trong đó định hướng mục tiêu và cách thức giải quyết những vấn đề công trong xã hội. - Khái niệm giảng viên trường chính trị tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương Giảng viên các trường chính trị tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương giữ vai trò quan trọng, mang nét riêng của sự nghiệp giáo dục, đào tạo và bồi dưỡng của Đảng và Nhà nước ta. Tiêu chuẩn và nhiệm vụ của giảng viên trường chính trị tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương được quy định tại Quy chế giảng viên trường chính trị tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương (Ban hành kèm theo Quyết định số 1855/QĐHVCTQG ngày 21 tháng 4 năm 2016 của Giám đốc Học viện Chính trị quốc gia Hồ Chí Minh). + Về tiêu chuẩn của giảng viên: Một là, có bản lĩnh chính trị vững vàng, phẩm chất đạo đức tốt, có tinh thần yêu nước sâu sắc, kiên định mục tiêu độc lập dân tộc và chủ nghĩa xã hội, thực hiện đúng đường lối, chủ trương của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước. Hai là, có trình độ lý luận Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh hoặc khoa học xã hội và nhân văn ở bậc đại học trở lên, hệ tập trung. Ba là, có thái độ trung thực, khiêm tốn, giản dị; tâm huyết với sự nghiệp giáo dục và đào tạo cán bộ của Đảng và Nhà nước. Bốn là, có khả năng và nghiệp vụ sư phạm. Năm là, có đủ sức khoẻ hoàn thành nhiệm vụ. Sáu là, lý lịch bản thân rõ ràng. + Về nhiệm vụ của giảng viên: 10 Một là, giảng dạy các chương trình đào tạo, bồi dưỡng do trường chính trị tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương đảm nhận. Hai là, tham gia nghiên cứu khoa học, tổng kết thực tiễn nhằm nâng cao chất lượng giảng dạy, học tập; góp phần phát triển kinh tế, văn hoá - xã hội ở địa phương, phát triển lý luận; đấu tranh chống những luận điểm sai trái, bảo vệ sự trong sáng của chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh, chủ trương, đường lối của Đảng, chính sách và pháp luật của Nhà nước. Ba là, học tập nâng cao bản lĩnh chính trị, trình độ chuyên môn nghiệp vụ, nắm vững chủ trương, đường lối của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước; rèn luyện đạo đức, tác phong sư phạm. Bốn là, giảng viên phải đi thực tế tại cơ sở. Năm là, tham gia các công tác khác do nhà trường phân công. - Khái niệm đội ngũ giảng viên trường chính trị tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương Đội ngũ là một nhóm người được tổ chức và tập hợp thành một lực lượng để thực hiện một hay nhiều chức năng, có thể cùng nghề nghiệp hoặc không cùng một nghề nghiệp nhưng cùng có chung một mục đích nhất định Hiểu theo nghĩa rộng: Đội ngũ giảng viên là một tập hợp những người làm nghề dạy học, giáo dục, được tổ chức thành một lực lượng, cùng chung một nhiệm vụ là thực hiện các mục tiêu giáo dục đã đề ra cho tập hợp đó. Họ làm việc có kế hoạch và gắn bó với nhau thông qua lợi ích về vật chất và tinh thần trong khuôn khổ quy định của pháp luật, thể chế xã hội. Hiểu theo nghĩa hẹp: Đội ngũ giảng viên là những người làm nhiệm vụ giảng dạy và quản lý giáo dục trong các trường đại học, cao đẳng, bồi dưỡng cán bộ. Đội ngũ giảng viên trường chính trị tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương là một tập hợp bao gồm những giảng viên giảng dạy và cùng thực hiện nhiệm vụ, mục tiêu giáo dục được đặt ra tại các trường chính trị của tỉnh và thành phố trực thuộc Trung ương. 11 - Khái niệm phát triển đội ngũ giảng viên trường chính trị tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương Theo từ điển tiếng Việt khái niệm phát triển được hiểu là: “Biến đổi hoặc làm biến đổi từ ít đến nhiều, hẹp đến rộng, thấp đến cao, đơn giản đến phức tạp” [30, tr.1105]. Như vậy, mọi sự vật, hiện tượng, con người, xã hội có sự gia tăng về lượng, biến đổi về chất, làm cho số lượng và chất lượng vận động theo hướng đi lên trong mối quan hệ bổ sung cho nhau tạo nên giá trị mới trong một thể thống nhất đều có thể coi là phát triển. Thuật ngữ “phát triển đội ngũ giảng viên” được hiểu là một quá trình tăng tiến về mọi mặt của đội ngũ giảng viên trong một thời kỳ nhất định. Trong đó bao gồm cả sự tăng thêm về quy mô, số lượng và chất lượng giảng viên. Đó là sự tiến bộ về nhận thức, học vấn, khả năng chuyên môn đạt đến chuẩn và trên chuẩn của yêu cầu, tiêu chí dành cho đội ngũ giảng viên. Phát triển đội ngũ giảng viên trước hết phải tạo ra một đội ngũ (một tổ chức) các nhà giáo, từ đó phát triển đội ngũ cả về số lượng, chất lượng, cơ cấu tổ chức, độ tuổi, giới tính... Phát triển đội ngũ giảng viên là làm cho số lượng và chất lượng đội ngũ giảng viên vận động theo hướng đi lên trong mối hỗ trợ, bổ sung cho nhau tạo nên một đội ngũ giảng viên bền vững. Đội ngũ giảng viên là nhân lực quan trọng của các trường chính trị tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương, phát triển đội ngũ giảng viên chính là phát triển nhân lực trong các nhà trường. Sự quan tâm chăm lo đến việc xây dựng và phát triển đội ngũ giảng viên là nhiệm vụ trung tâm, ưu tiên hàng đầu trong chiến lược phát triển toàn diện của nhà trường. - Khái niệm chính sách phát triển đội ngũ giảng viên trường chính trị tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương Chính sách phát triển đội ngũ giảng viên bao gồm hệ thống các chính sách có liên quan nhằm thúc đẩy đội ngũ giảng viên phát triển. Khi đánh giá chính sách không chỉ đánh giá một chính sách đơn lẻ, cụ thể mà đánh giá đồng bộ cả hệ thống. Chính sách được thể chế hóa trong văn bản pháp luật, nhưng không thể đồng nhất chính sách với một văn bản đơn lẻ. Có những chính sách lớn lại là tập hợp những chính sách bộ 12 phận. Trong chính sách phát triển đội ngũ giảng viên bao gồm các chính sách bộ phận: Quy hoạch; thu hút, tuyển dụng; đào tạo, bồi dưỡng; quản lý, sử dụng và chính sách đãi ngộ, tôn vinh giảng viên… do vậy việc phân tích, đánh giá khá phức tạp đòi hỏi có cách nhìn tổng thể, không chỉ đánh giá một số tiêu chí riêng lẻ mà còn lồng ghép, đan xen các tiêu chí trong đánh giá chung về thực trạng chính sách. Theo Tổ chức Liên hợp quốc về giáo dục, khoa học và văn hóa: Chính sách phát triển là tổng thể các nguyên tắc hoạt động, cách thức thực hiện và phương pháp quản lý hành chính và ngân sách nhà nước làm cơ sở và tạo môi trường cho phát triển. Chính sách phát triển đội ngũ giảng viên được ban hành nhằm giải quyết các vấn đề phát sinh từ mối quan hệ giữa các cấp quản lý nhà nước với giảng viên; giảng viên với xã hội và với người học… Chính sách phát triển đội ngũ giảng viên quốc gia thường được Nhà nước hoạch định, thực thi, vì vậy nó luôn hàm ý về sự can thiệp của Nhà nước, gắn kết chặt chẽ với hệ thống pháp luật cũng như những quy tắc và quy phạm quản lý hệ thống giáo dục của mỗi nước. Từ những nghiên cứu lý luận về chính sách và chính sách công, phát triển đội ngũ giảng viên trường chính trị tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương, tác giả đưa ra khái niệm: Chính sách phát triển đội ngũ giảng viên trường chính trị tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương do Trung ương ban hành, là những quy định, định hướng, khuyến khích thực hiện của Nhà nước để giải quyết những vấn đề phát sinh, có liên quan về công tác quy hoạch; thu hút, tuyển dụng; sử dụng, đánh giá; đào tạo, bồi dưỡng; đãi ngộ, tôn vinh đội ngũ giảng viên, được thực hiện trong khoảng thời hạn nhất định, nhằm thúc đẩy sự phát triển về quy mô, chất lượng, cơ cấu… của đội ngũ giảng viên tương ứng với quy mô đào tạo, bồi dưỡng tại trường chính trị tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương theo nhu cầu xã hội. - Khái niệm thực hiện chính sách phát triển đội ngũ giảng viên trường chính trị tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương Chức năng của chính sách chỉ được hiện thực hóa khi nó tham gia vào quá trình vận động, triển khai thực thi trong đời sống xã hội. Tổ chức thực thi chính sách công 13