Tài liệu Thực hiện chính sách bồi thường, hỗ trợ giải phóng mặt bằng trên địa bàn huyện thạch thất, thành phố hà nội

ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ --------------------- LÊ THỊ TÌNH THỰC HIỆN CHÍNH SÁCH BỒI THƯỜNG, HỖ TRỢ GIẢI PHÓNG MẶT BẰNG TRÊN ĐỊA BÀN HUYỆN THẠCH THẤT, THÀNH PHỐ HÀ NỘI Chuyên ngành: Quản lý kinh tế Mã số: 60 34 04 10 LUẬN VĂN THẠC SĨ QUẢN LÝ KINH TẾ CHƯƠNG TRÌNH ĐỊNH HƯỚNG THỰC HÀNH NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC: PGS.TS LÊ DANH TỐN Hà Nội – 2015 i ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ --------------------- LÊ THỊ TÌNH THỰC HIỆN CHÍNH SÁCH BỒI THƯỜNG, HỖ TRỢ GIẢI PHÓNG MẶT BẰNG TRÊN ĐỊA BÀN HUYỆN THẠCH THẤT, THÀNH PHỐ HÀ NỘI Chuyên ngành: Quản lý kinh tế Mã số: 60 34 04 10 LUẬN VĂN THẠC SĨ QUẢN LÝ KINH TẾ CHƯƠNG TRÌNH ĐỊNH HƯỚNG THỰC HÀNH NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC: PGS.TS LÊ DANH TỐN XÁC NHẬN CỦA XÁC NHẬN CỦA CHỦ TỊCH HĐ CÁN BỘ HƯỚNG DẪN CHẤM LUẬN VĂN PGS.TS Lê Danh Tốn GS.TS Phan Huy Đường Hà Nội – 2015 ii LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan luận văn cao học: "Thực hiện chính sách bồi thường hỗ trợ giải phóng mặt bằng trên địa bàn huyện Thạch Thất, Thành phố Hà Nội" là công trình nghiên cứu của riêngtôi. Các số liệu, thông tin được sử dụng trong luận văn trung thực, có xuất sứ rõ ràng. Hà Nội, ngày tháng năm 2015 Tác giả luận văn Lê Thị Tình iii LỜI CẢM ƠN Tôi xin gửi lời cảm ơn chân thành tới tập thể thầy cô giáo đã giảng dạy, khoa Kinh tế Chính trị và phòng Đào tạo của trường Đại học kinh tế - Đại học Quốc gia Hà Nội đã tạo điều kiện cho tôi trong suốt quá trình học tập và nghiên cứu tại trường. Đặc biệt tôi xin gửi lời cảm ơn sâu sắc nhất tới thầy giáo PGS.TS Lê Danh Tốn đã nhiệt tình hướng dẫn, giúp đỡ tôi trong suốt quá trình thực hiện luận văn tốt nghiệp với đề tài: "Thực hiện chính sách bồi thường hỗ trợ giải phóng mặt bằng trên địa bàn huyện Thạch Thất, Thành phố Hà Nội" Trong quá trình nghiên cứu để hoàn thành luận văn, tôi đã được sự giúp đỡ nhiệt tình, chu đáo của các nhà khoa học, tôi đã nhận được sự hướng dẫn nhiệt tình, chu đáo của cơ quan, tổ chức, nhân dân và địa phương. Nhân đây, tôi xin gửi lời cảm ơn Ban bồi thường GPMB huyện Thạch Thất, Ban quản lý Khu CNC Hoà Lạc, Phòng TN&MT huyện Thạch Thất, Phòng Thống kê huyện Thạch Thất, Phòng Kinh tế huyện Thạch Thất, Tổ thẩm định huyện Thạch Thất, UBND các xã, Thị Trấn... đã nhiệt tình giúp đỡ tôi trong quá trình hoàn thành luận văn này. Tôi xin chân thành cảm ơn đến gia đình, bạn bè luôn ở bên ủng hộ và giúp đỡ trong quá trình thực hiện đề tài. Xin trân trọng cảm ơn! iv MỤC LỤC Danh mục các từ viết tắt .................................................................................. i Danh mục bảng biểu....................................................................................... ii Danh mục các biểu đồ ................................................................................... iii MỞ ĐẦU ....................................................................................................... 1 1. Tính cấp thiết của đề tài.............................................................................. 1 2. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu .............................................................. 2 3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu............................................................... 3 4. Đóng góp của luận văn ............................................................................... 3 5. Cấu trúc đề tài ............................................................................................ 3 CHƯƠNG 1. TỔNG QUAN TÌNH HÌNH NGHIÊN CỨU VÀ CƠ SỞ LÝ LUẬN, THỰC TIỄN VỀ THỰC HIỆN CHÍNH SÁCH BỒI THƯỜNG, HỖ TRỢ, GIẢI PHÓNG MẶT BẰNG .................................... 5 1.1 Tổng quan tình hình nghiên cứu liên quan đến đề tài ................................ 5 1.1.1. Các công trình nghiên cứu về thực hiện chính sách bồi thường, hỗ trợ giải phóng mặt bằng ở Việt Nam nói chung .................... 5 1.1.2. Các công trình nghiên cứu về thực hiện chính sách bồi thường, hỗ trợ giải phóng mặt bằng ở thành phố Hà Nội ...................... 8 1.2. Lý luận chung về thực hiện chính sách bồi thường, hỗ trợ giải phóng mặt bằng....................................................................................................... 10 1.2.1. Bồi thường, hỗ trợ giải phóng mặt bằng ..................................... 10 1.2.2. Chính sách bồi thường, hỗ trợ giải phóng mặt bằng ................... 14 1.2.3 Thực hiện chính sách bồi thường, hỗ trợ giải phóng mặt bằng ở địa phương ........................................................................................ 17 1.3. Kinh nghiệm thực tiễn về bồi thường, hỗ trợ giải phóng mặt bằng của một số địa phương ................................................................................................ 24 v 1.3.1 Kinh nghiệm bồi thường, hỗ trợ giải phóng mặt bằng ở tỉnh Thái Nguyên ......................................................................................... 24 1.3.2 Kinh nghiệm bồi thường, hỗ trợ giải phóng mặt bằng trong thực hiện các dự án nâng cấp lưới điện nông thôn tại tỉnh Quảng Nam........... 25 1.3.3 Bài học kinh nghiệm có thể vận dụng cho Thạch Thất .................... 26 CHƯƠNG 2. PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU ....................................... 27 2.1. Phương pháp thu thập thông tin, số liệu, tài liệu .................................... 27 2.2. Phương pháp thống kê mô tả ................................................................. 27 2.3. Phương pháp so sánh ............................................................................. 28 2.4. Phương pháp phân tích tổng hợp ........................................................... 28 CHƯƠNG 3. THỰC TRẠNG THỰC HIỆN CHÍNH SÁCH BỒI THƯỜNG, HỖ TRỢ GIẢI PHÓNG MẶT BẰNG Ở HUYỆN THẠCH THẤT THÀNH PHỐ HÀ NỘI ................................................... 29 3.1 Tổng quan về điều kiện tự nhiên, kinh tế - xã hội huyện Thạch Thất và ảnh hưởng của nó đến công tác bồi thường, hỗ trợ giải phóng mặt bằng ........ 29 3.1.1 Điều kiện tự nhiên........................................................................ 29 3.1.2 Điều kiện kinh tế- xã hội .............................................................. 30 3.2 Cơ chế chính sách về bồi thường, hỗ trợ giải phóng mặt bằng ................ 32 3.2.1 Cơ chế, chính sách của nhà nước Trung ương ............................. 32 3.2.2 Cơ chế, chính sách của thành phố Hà Nội ................................... 34 3.2.3 Cơ chế, chính sách của huyện Thạch Thất ................................... 35 3.3 Tình hình thực hiện chính sách bồi thường, hỗ trợ giải phóng mặt bằng tại huyện Thach Thất. .......................................................................... 37 3.3.1 Tổ chức bộ máy và phân định trách nhiệm thực hiện công tác bồi thường, hỗ trợ giải phóng mặt bằng ............................................... 37 3.3.2 Trình tự thực hiện công tác bồi thường, hỗ trợ giải phóng mặt bằng ..................................................................................................... 40 vi 3.3.3 Kiểm tra, thanh tra thực hiện chính sách bồi thường, hỗ trợ giải phóng mặt bằng ............................................................................. 42 3.3.4 Thực tế công tác bồi thường, hỗ trợ giải phóng mặt bằng tại một số dự án ......................................................................................... 43 3.4 Đánh giá chung về thực hiện chính sách bồi thường, hỗ trợ giải phóng mặt bằng ở huyện Thạch Thất ........................................................................ 60 3.4.1 Những kết quả chủ yếu.................................................................. 60 3.4.2 Hạn chế và nguyên nhân .............................................................. 64 CHƯƠNG 4: ĐỊNH HƯỚNG VÀ GIẢI PHÁP HOÀN THIỆN CÔNG TÁC THỰC HIỆN CHÍNH SÁCH BỒI THƯỜNG, HỖ TRỢ GIẢI PHÓNG MẶT BẰNG Ở HUYỆN THẠCH THẤT ............... 67 4.1 Bối cảnh mới và tác động của nó đến công tác bồi thường, hỗ trợ giải phóng mặt bằng trên địa bàn huyện Thạch Thất ........................................... 67 4.2 Định hướng công tác bồi thường, hỗ trợ giải phóng mặt bằng tại huyện Thạch Thất ......................................................................................... 68 4.3 Một số giải pháp chủ yếu nhằm hoàn thiện công tác thực hiện chính sách bồi thường, hỗ trợ giải phóng mặt bằng tai huyện Thạch Thất .............. 68 4.3.1 Hoàn thiện nội dung chính sách bồi thường, hỗ trợ giải phóng mặt bằng ............................................................................................... 68 4.3.2 Các giải pháp về đảm bảo quỹ tái định cư ................................... 70 4.3.3 Tăng cường vai trò cộng đồng trong việc tham gia công tác GPMB .................................................................................................. 71 4.3.4 Nâng cao năng lực và hiệu quả làm việc của đội ngũ cán bộ, công chức trong lĩnh vực giải phóng mặt bằng ..................................... 73 4.3.5 Các giải pháp khác ...................................................................... 74 KẾT LUẬN ................................................................................................. 77 TÀI LIỆU THAM KHẢO.......................................................................... 79 PHỤ LỤC vii viii DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT STT Ký hiệu 1 BĐS Bất động sản 2 CNC Công nghệ cao 3 Nguyên nghĩa CNH-HĐH Công nghiệp hoá - Hiện đại hoá 4 DA1 Dự án xây dựng Khu Công nghệ cao Hòa Lạc 600 ha 5 DA2 Dự án Đầu tư xây dựng đường tỉnh lộ 419 6 GCN QSDĐ Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất 7 GPMB Giải phóng mặt bằng 8 NĐ Nghị định 9 QĐ Quyết định 10 TĐC Tái định cư 11 UBND Ủy ban nhân dân i DANH MỤC BẢNG BIỂU STT Bảng Nội dung Trang 1 Bảng 1.1 Các tiêu chí đánh giá thực hiện chính sách bồi thường, hỗ 19 trợ giải phóng mặt bằng 2 Bảng 3.1 Hệ thống giao thông của huyện Thạch Thất 31 3 Bảng 3.2 Bảng tổng hợp kết quả bồi thường, hỗ trợ GPMB tại DA1 45 4 Bảng 3.3 Bảng tổng hợp đối tượng được bồi thường tại DA1 46 5 Bảng 3.4 Giá trị tiền bồi thường, hỗ trợ về đất tại DA1 48 6 Bảng 3.5 Giá trị tiền bồi thường, hỗ trợ về tài sản tại DA1 50 7 Bảng 3.6 Tổng hợp các koản hộ trợ của DA1 51 8 Bảng 3.7 Tổng hợp kết quả bồi thường, hỗ trợ GPMB tại DA2 56 9 Bảng 3.8 Bảng tổng hợp đối tượng được bồi thường tại DA2 57 10 Bảng 3.9 Giá trị tiền bồi thường về đất tại DA2 57 11 Bảng 3.10 Giá trị tiền bồi thường về tài sản tại DA2 28 12 Bảng 3.11 Bảng tổng hợp các khoản hộ trợ tại DA2 59 ii DANH MỤC CÁC BIỂU ĐỒ STT Biểu đồ Nội dung Trang 1 Biểu đồ 3.1 Cơ cấu các ngành kinh tế huyện Thạch 30 Thất năm 2014 iii MỞ ĐẦU 1. Tính cấp thiết của đề tài Là một nước đang phát triển, Việt Nam đang trong quá trình đẩy mạnh công nghiệp hoá, hiện đại hoá, đô thị hóa thì việc triển khai các dự án đầu tư trong nhiều lĩnh vực là rất cần thiết như: Các khu công nghệ cao, các khu công nghiệp, cụm công nghiệp làng nghề, khu đô thị; phát triển hệ thống cơ sở hạ tầng giao thông, thuỷ lợi, y tế, giáo dục, văn hoá, thể dục thể thao... Tuy nhiên để thực hiện các dự án này cần sử dụng rất nhiều diện tích đất đai. Để các dự án được triển khai thuận lợi, sớm phát huy hiệu quả thì công tác bồi thường giải phóng mặt bằng là khâu then chốt và giữ vai trò rất quan trọng, nó quyết định đến hiệu quả trong công tác đầu tư xây dựng của các dự án, ảnh hưởng tới tiến trình công nghiệp hoá, hiện đại hoá đất nước. Công tác bồi thường giải phóng mặt bằng (GPMB) là điều kiện ban đầu để triển khai các dự án đầu tư, nó có thể là động lực thúc đẩy các dự án được triển khai nhanh, đúng tiến độ nhưng ngược lại có thể trở thành rào cản và luôn tồn tại nguyên nhân gây mất ổn định xã hội vì khi thực hiện công tác này đã làm phát sinh quyền, nghĩa vụ và ảnh hưởng trực tiếp đến lợi ích của nhà nước, chủ đầu tư và đặc biệt là đời sống vật chất, tinh thần của người dân có đất bị thu hồi. Hà Nội là thủ đô, là trung tâm kinh tế, chính trị và văn hóa của cả nước. Quá trình công nghiệp hóa, hiện đại hóa và đô thị hóa đang diễn ra hết sức mạnh mẽ, đặc biệt đối với Thạch Thất, một huyện ngoại thành đang trên đà phát triển để trở thành trung tâm kinh tế lớn mạnh của Hà Nội, tại đây có nhiều dự án đầu tư được triển khai thực hiện. Việc thực hiện các chính sách bồi thường, hỗ trợ và tái định cư khi nhà nước thu hồi đất ở một số dự án trên địa bàn huyện Thạch Thất gặp rất nhiều khó khăn do những nguyên nhân chủ quan và khách quan. Hậu quả là phát 1 sinh nhiều vấn đề kinh tế, xã hội phức tạp, ảnh hưởng trực tiếp đến lợi ích của nhà nước, người dân và các nhà đầu tư Xuất phát từ thực tiễn đó, việc nghiên cứu đề tài: “Thực hiện chính sách bồi thường, hỗ trợ giải phóng mặt bằng trên địa bàn huyện Thạch Thất, thành phố Hà Nội” là cần thiết cả về lý luận và thực tiễn Thực hiện chính sách bồi thường, hỗ trợ giải phóng mặt bằng là một trong những vấn đề cơ bản của Quản lý nhà nước đối với đất đai, đối với các dự án đầu tư có sử dụng đất bị thu thu hồi. Vì thế đề tài “Thực hiện chính sách bồi thường hỗ trợ giải phóng mặt bằng trên địa bàn huyện Thạch Thất, thành phố Hà Nội” phù hợp với chuyên ngành quản lý kinh tế. Câu hỏi nghiên cứu đặt ra cho đề tài là: Những tồn tại, hạn chế, khó khăn, vướng mắc trong thực hiện chính sách bồi thường, hỗ trợ giải phóng mặt bằng ở huyện Thạch Thất là gì? Những giải pháp nào cần phải áp dụng đề hoàn thiện công tác thực hiện chính sách bồi thường, hỗ trợ giải phóng mặt bằng ở huyện Thạch Thất trong thời gian tới? 2. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu Mục đích nghiên cứu: Đề xuất các giải pháp chủ yếu nhằm hoàn thiện công tác thực hiện chính sách bồi thường, hỗ trợ giải phóng mặt bằng ở huyện Thạch Thất. Nhiệm vụ nghiên cứu: - Hệ thống hóa những vấn đề lý luận chung và kinh nghiệm thực tiễn về thực hiện chính sách bồi thường, hỗ trợ giải phóng mặt bằng. - Phân tích, đánh giá thực trạng thực hiện chính sách tác bồi thường, hỗ trợ giải phóng mặt bằng trên địa bàn huyện Thạch Thất, chỉ ra những tồn tại, hạn chế, của công tác này và nguyên nhân của chúng - Đề xuất một số giải pháp chủ yếu nhằm hoàn thiện công tác thực hiện chính sách bồi thường, hỗ trợ giải phóng mặt bằng ở huyện Thạch Thất trong thời gian tới. 2 3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu Đối tượng nghiên cứu: Đối tượng nghiên cứu của đề tài là thực hiện chính sách bồi thường, hỗ trợ giải phóng mặt bằng trên địa bàn huyện Thạch Thất. Phạm vi nghiên cứu - Về không gian: Nghiên cứu công tác thực hiện chính sách bồi thường, hỗ trợ giải phóng mặt bằng khi thực hiện dự án trên địa bàn huyện Thạch Thất nói chung, trong đó tập trung nghiên cứu sâu công tác này tại dự án “Xây dựng Khu CNC Hòa Lạc 600 ha (thuộc địa bàn các xã Tân Xã, Hạ Bằng và Thạch Hòa)” và dự án “Đầu tư xây dựng đường tỉnh lộ 419 (đoạn qua xã Kim Quan, thị trấn Liên Quan và xã Phú Kim)” - Về thời gian: Nghiên cứu thực trạng công tác thực hiện chính sách bồi thường, hỗ trợ giải phóng mặt bằng trên địa bàn huyện Thạch Thất từ năm 2010 đến năm 2014 4. Đóng góp của luận văn - Phân tích, đánh giá, phản ánh đúng thực trạng thực hiện chính sách bồi thường, hỗ trợ giải phóng mặt bằng trên địa bàn huyện thạch thất, thành phố Hà Nội, chỉ ra được hạn chế và nguyên nhân của hạn chế trong công tác này - Đề xuất một số giải pháp chủ yếu nhằm hoàn thiện công tác thực hiện chính sách bồi thường, hỗ trợ giải phóng mặt bằng ở huyện Thạch Thất, thành phố Hà Nội. 5. Cấu trúc đề tài Ngoài phần Mở đầu, Kết luận, danh mục Tài liệu tham khảo, luận văn gồm 4 chương: Chương 1. Tổng quan tình hình nghiên cứu và cơ sở lý luận, thực tiễn về thực hiện chính sách bồi thường, hỗ trợ giải phóng mặt bằng. 3 Chương 2. Phương pháp nghiên cứu Chương 3. Thực trạng thực hiện chính sách bồi thường, hỗ trợ giải phóng mặt bằng ở huyện Thạch Thất, thành phố Hà Nội. Chương 4: Định hướng và giải pháp hoàn thiện công tác thực hiện chính sách bồi thường, hỗ trợ giải phóng mặt bằng ở huyện Thạch Thất. 4 CHƯƠNG 1. TỔNG QUAN TÌNH HÌNH NGHIÊN CỨU VÀ CƠ SỞ LÝ LUẬN, THỰC TIỄN VỀ THỰC HIỆN CHÍNH SÁCH BỒI THƯỜNG, HỖ TRỢ, GIẢI PHÓNG MẶT BẰNG 1.1 Tổng quan tình hình nghiên cứu liên quan đến đề tài Xung quanh vấn đề quản lý thực hiện công tác bồi thường hỗ trợ GPMB và tái định cư đã có nhiều công trình nghiên cứu, nhưng mỗi công trình nghiên cứu ở những khía cạnh khác nhau. Trong quá trình tìm hiểu, nghiên cứu luận văn với khả năng của mình, tôi đã có cơ hội tiếp cận, tham khảo một số công trình nghiên cứu có liên quan đến luận văn như sau: 1.1.1. Các công trình nghiên cứu về thực hiện chính sách bồi thường, hỗ trợ giải phóng mặt bằng ở Việt Nam nói chung Lê Du Phong, 2007. “Thu nhập, đời sống, việc làm của người có đất bị thu hồi để xây dựng các khu công nghiệp, khu đô thị, kết cấu hạ tầng kinh tế xã hội, các công trình công cộng phục vụ lợi ích quốc gia”, nhà xuất bản chính trị Quốc gia. Trong công trình này các tác giả đã nghiên cứu một số vấn đề lý luận và thực tiễn về thu nhập, đời sống, việc làm của người có đất bị thu hồi; Thực trạng thu nhập, đời sống, việc làm của người có đất bị thu hồi; quan điểm và giải pháp đảm bảo việc làm, thu nhập và đời sống của người có đất bị thu hồi. Khi phân tích các vấn đề đặt ra trong giải quyết vấn đề về thu nhập, đời sống, việc làm của người bị thu hồi đất, các tác giả đã nhấn mạnh: - Trên cơ sở các chính sách của nhà nước, các địa phương đã ban hành hàng loạt các văn bản cụ thể nhằm hướng dẫn các cấp, các ngành ở địa phương mình thực thi chính sách của nhà nước về đền bù, giải phóng mặt bằng sao cho vừa không trái với quy định của nhà nước, vừa phù hợp với điều kiện cụ thể của địa phương. Tuy nhiên, chưa có một chiến lược, một quy hoạch, một kế hoạch rõ ràng, có cơ sở vững chắc về vấn đề này ở cả toàn quốc gia, và từng tỉnh, thành phố. 5 - Thu hồi đất, giải quyết thu nhập, đời sống và việc làm cho người dân có đất bị thu hồi là những công việc rất phức tạp và cũng rất nhạy cảm, do đó cần phải có những quy định và chính sách hết sức đồng bộ, cụ thể, rõ ràng, minh bạch và công khai cho toàn dân biết để thực hiện kiểm soát việc thực hiện của các cơ quan có trách nhiệm, đặc biệt là đối với vấn đề quy hoạch sử dụng đất, kế hoạch thu hồi đất, giá cả bồi thường đối với từng loại đất, chính sách tái định cư, chính sách đào tạo nghề và giải quyết việc làm cho người bị thu hồi đất. Khi đề cập tới các giải pháp chủ yếu đảm bảo việc làm, thu nhập và đời sống của người dân có đất bị thu hồi, các tác giả đi sâu phân tích vấn đề xây dựng một khung chính sách đồng bộ. Theo các tác giả, khung chính sách này bao gồm: - Chính sách đền bù, bồi thường thiệt hại - Chính sách tạo việc làm - Chính sách tái định cư - Chính sách về trách nhiệm và nghĩa vụ của các đơn vị được nhận đất thu hồi, sử dụng với mục đích phát triển khu công nghiệp, khu đô thị. - Các chính sách xã hội liên quan Đồng thời các tác giả cũng đưa ra giải pháp về công tác chỉ đạo và thực hiện các chính sách nói trên, cụ thể là: - Đồng bộ và nhất quán trong công tác chỉ đạo thực hiện các cơ chế, chính sách thu hồi đất, giải phòng mặt bằng phù hợp với thực tế. - Cải tiến quy trình thực hiện - Hoàn thiện công tác tổ chức thực hiện + Về tổ chức cần hoàn thiện cơ sở pháp lý về đất đai và hệ thống chế tài, lập hồ sơ quản lý địa chính, quản lý hợp đồng sử dụng đất, thống kê, kiểm kê cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất 6 + Về thực hiện, cần huy động và có sự phối hợp đồng bộ giữa các cơ quan chức năng trong thu hồi đất, giải quyết việc làm, thu nhập, đời sống cho người dân. + Tăng cường đội ngũ chuyên trách làm công tác thu hồi, chuyển đổi mục đích sử dụng đất, tổ chức các khu tái định cư [18]. Nguyễn Thị Tuyết Anh - Viện Kinh tế tài chính- Học viện Tài Chính với đề tài: “Nghiên cứu phương pháp định giá đất đền bù giải phóng mặt bằng cho các dự án nhà ở đô thị Việt Nam”. Đề tài nghiên cứu phương pháp định giá đất nói chung và các phương pháp định giá đất trong việc bồi thường giải phóng mặt bằng cho các dự án xây dựng nhà ở đô thị. Nghiên cứu một số phương pháp phổ biến trong định giá đất, cơ sở cho việc định giá thu hồi đất và một số kinh nghiệm của các nước về vấn đề định giá đất. Đề tài nghiên cứu thực trạng giá đất đền bù giải tỏa mặt bằng cho các dự án xây dựng nhà ở nước ta, nghiên cứu các chính sách, quy định của nước ta trong thời gian gần đây về các phương pháp định giá đất và chính sách đối với việc thu hồi đất, giải tỏa mặt bằng. Nghiên cứu trường hợp giải tỏa cho dự án nhà Thủ Thiêm minh họa cho thực trạng về vấn đề thu hồ đất, giải phóng mặt bằng ở nước ta. Đề tài cũng đưa ra các kiến nghị về cơ chế và phương pháp đền bù giải tỏa mặt bằng cho các dự án xây dựng nhà ở đô thị. Bên cạnh đó, đánh giá về chính sách giải phòng mặt bằng [1]. Ngân hàng thế giới, 2011. “Cơ chế nhà nước thu hồi đất và chuyển dịch đất đai tự nguyện ở Việt Nam: phương pháp tiếp cận, định giá đất và giải quyết khiếu nại của nhân dân”. Ấn phẩm là kết quả nghiên cứu trong nhiều năm của Ngân hàng thế giới tại Việt Nam với chủ đề: “Xã hội và các xung đột đất đai” nhằm hỗ trợ Bộ Tài nguyên và Môi trường cải thiện chính sách và thực tiễn về thu hồi đất, chuyển dịch đất đai để đạt được sự tăng trưởng bền 7 vững trong quá trình đô thị hóa và công nghiệp hóa diễn ra nhanh chóng. Nội dung của ấn phẩm gồm 3 báo cáo: Đề xuất về hoàn thiện chính sách nhà nước về thu hồi đất và cơ chế chuyển dịch đất tự nguyện ở Việt Nam; nghiên cứu về cơ chế xác định giá đất phục vụ bồi thường, hỗ trợ và tái định cư tại Việt Nam; nghiên cứu hoàn thiện cơ chế giải quyết khiếu nại về bồi thường, hỗ trợ tái định cư khi nhà nước thu hồi đất tại Việt Nam [15]. Lê Văn Lợi, “Những vấn đề xã hội nảy sinh từ việc thu hồi đất nông nghiệp cho phát triển đô thị, khu công nghiệp và giải pháp khắc phục”. Tạp chí khoa học chính trị, số 6 năm 2013. Trong bài viết này, tác giả đã phân tích thực tế những vấn đề xã hội nảy sinh trong quá trình thu hồi đất nông nghiệp như: Nông dân mất tư liệu sản xuất, cuộc sống bấp bênh; tình trạng dư thừa lao động, thiếu việc làm; tình trạng tranh chấp, khiếu kiện liên quan đến đền bù giải phóng mặt bằng kéo dài; tình trạng hẫng hụt về văn hóa, lối sống của một bộ phận dân cư khi phải trở thành thị dân một cách “bất đắc dĩ”; tệ nạn xã hội gia tăng. Ô nhiễm môi trường sống.... Từ đó tác giả đề xuất những đổi mới căn bản về thể chế quản lý đất đai, nhất là quy trình, cách thức thu hồi, phân chia lợi ích và kèm theo đó là thực hiện đồng bộ các giải pháp về an sinh xã hội, đảm bảo cuộc sống của người dân [12]. 1.1.2. Các công trình nghiên cứu về thực hiện chính sách bồi thường, hỗ trợ giải phóng mặt bằng ở thành phố Hà Nội Trần Đức Phương, 2015. “Tái định cư ở thành phố Hà Nội: Nghiên cứu sự tác động đến đời sống kinh tế - xã hội của người dân” Luận án Tiến sỹ, trường Đại học kinh tế, Đại học học Quốc gia Hà Nội. Luận án đã hệ thống hóa và góp phần làm rõ hơn cơ sở ký luận về tái định cư và tác động của tái định cư đến đời sống kinh tế, xã hội của người dân. 8 Luận án đã phân tích, đánh giá thực trạng vai trò quản lý của Nhà nước đối với vấn đề TĐC và đảm bảo đời sống của người dân thông qua việc ban hành và thực hiện hệ thống các văn bản pháp lý về đất đai, về bồi thường, hỗ trợ, TĐC khi nhà nước thu hồi đất để thực hiện các dự án phát triển. Qua việc điều tra, khảo sát tại 5 khu TĐC tập trung ở thành phố Hà Nội, luận án làm rõ thực tế tác động của quá trình TĐC đến đời sống kinh tế, xã hội của người dân qua việc đánh giá các vấn đề: đất đai, nhà cửa, thu nhập, việc làm, y tế, giáo dục, văn hóa, hòa nhập cộng đồng, tiếp cận dịch vụ công, an ninh trật tự xã hội và vệ sinh môi trường. Luận án đã chỉ ra định hướng phát triển đô thị của thành phố Hà Nội trong tương lai, xác định mục tiêu phát triển, nhu cầu về TĐC và đề xuất các quan điểm giải quyết vấn đề TĐC và đảm bảo ổn định bền vững đời sống kinh tế, xã hội của người dân TĐC. Luận án cũng đề xuất 7 nhóm giải pháp chủ yếu nhằm ổn định bền vững đời sống kinh tế, xã hội của người dân trong quá trình TĐC [21]. Nguyễn Thị Thanh,2011. “Tăng cường quản lý Nhà nước đối với chuyển đổi mục đích sử dụng về đất đai trong quá trình công nghiệp hóa, hiện đại hóa tại Thành phố Hà Nội” Luận văn thạc sỹ, trường Đại học Kinh tế quốc dân. Luận văn nghiên cứu các chính sách về chuyển đổi mục đích sử dụng đất và vấn đề thu hồi đất [25]. Hoàng Xuân Nghĩa, 2013. “Một số vấn đề phát triển kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa ở Việt Nam”. Nhà xuất bản Chính trị Quốc gia. Trong cuốn sách, tác giả đã đề cập tới nhiều nội dung trong đó có nội dung: “Vấn đề lao động, việc làm và quản lý đất đai trong quá trình đô thị hóa ở Hà Nội”. Ở đây, tác giả đi sâu nghiên cứu các vấn đề sau: Thu hồi đất, giải phóng mặt bằng gây xáo trộn việc làm và đời sống của người dân; nhiều dự án chậm triển khai hay thi công kéo dài, dự án “treo” gây lãng phí nguồn lực; xuất hiện 9