Tài liệu Thu hoạch và tiêu thụ tôm sú giống - phần 1

BỘ NÔNG NGHIỆP VÀ PHÁT TRIỂN NÔNG THÔN GIÁO TRÌNH MÔ ĐUN THU HOẠCH VÀ TIÊU THỤ TÔM SÚ GIỐNG MÃ SỐ: MĐ 07 NGHỀ SẢN XUẤT GIỐNG TÔM SÚ TRÌNH ĐỘ: SƠ CẤP NGHỀ -1TUYÊN BỐ BẢN QUYỀN: Tài liệu này thuộc loại sách giáo trình nên các nguồn thông tin có thể đƣợc phép dùng nguyên bản hoặc trích dùng cho các mục đích về đào tạo và tham khảo. Mọi mục đích khác mang tính lệch lạc hoặc sử dụng với mục đích kinh doanh thiếu lành mạnh sẽ bị nghiêm cấm. MÃ TÀI LIỆU: MĐ 06 -2LỜI GIỚI THIỆU Nghề sản xuất giống tôm sú trong những năm qua đã cung cấp con giống, góp phần phát triển nghề nuôi tôm xuất khẩu của Việt Nam. Thành quả đạt đƣợc của nghề sản xuất giống tôm sú là rất lớn nhƣng nâng cao chất lƣợng đàn giống là vấn đề cần thiết và cấp bách, đòi hỏi ngƣời sản xuất giống tôm cần có những hiểu biết và tuân thủ qui trình sản xuất giống tôm sú. Xây dựng chƣơng trình, biên soạn giáo trình dạy nghề “Sản xuất giống tôm sú” trình độ sơ cấp là một trong những hoạt động triển khai Đề án “Đào tạo nghề cho lao động nông thôn đến năm 2020” để đào tạo trình độ sơ cấp và dạy nghề dƣới 3 tháng cho ngƣời làm nghề sản xuất giống tôm sú và bà con lao động vùng có khả năng sản xuất giống tôm sú, giảm bớt rủi ro, nhằm tới hoạt động sản xuất giống tôm sú theo hƣớng phát triển bền vững. Đƣợc tạo điều kiện về nguồn lực và phƣơng pháp làm việc từ Vụ Tổ chức cán bộ, Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn và lãnh đạo Trƣờng Trung học thủy sản; chúng tôi đã tiến hành xây dựng chƣơng trình, biên soạn giáo trình cho nghề ” Sản xuất giống tôm sú” dùng cho học viên. Chƣơng trình, giáo trình đã đƣợc phản biện, nghiệm thu của hội đồng nghiệm thu do Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn thành lập. Trong quá trình biên soạn, chúng tôi đã tham khảo tài liệu, đi thực tế tìm hiểu và đƣợc sự góp ý của các chuyên gia, đồng nghiệp tại một số đơn vị thông qua các buổi hội thảo. Chƣơng trình dạy nghề “Sản xuất giống tôm sú” trình độ sơ cấp gồm các mô đun: MĐ01. Xây dựng trại sản xuất giống Thời gian đào tạo 64 giờ MĐ02. Chuẩn bị sản xuất giống Thời gian đào tạo 60 giờ MĐ03. Nuôi vỗ tôm bố mẹ thành thục Thời gian đào tạo 64 giờ MĐ04. Cho tôm đẻ Thời gian đào tạo 48 giờ MĐ05. Ƣơng nuôi ấu trùng Thời gian đào tạo 68 giờ MĐ06. Phòng trị bệnh ấu trùng tôm Thời gian đào tạo 80 giờ MĐ07. Thu hoạch và tiêu thụ tôm sú giống Thời gian đào tạo 80 giờ Giáo trình “Thu hoạch và tiêu thụ tôm sú giống” cung cấp cho học viên những kiến thức cơ bản về thu hoạch, vận chuyển và tiêu thụ giống tôm sú, giúp hƣớng dẫn học viên học tập và có thể tham khảo để vận dụng trong thực tế sản xuất hoặc điều chỉnh cho phù hợp với điều kiện và bối cảnh thực tế của địa phƣơng. -3Giáo trình đƣợc biên soạn dựa trên chƣơng trình mô đun “Thu hoạch và tiêu thụ tôm sú giống” trong chƣơng trình dạy nghề trình độ sơ cấp nghề ”sản xuất giống tôm sú”. Nội dung của Giáo trình gồm 08 bài: Bài 1. Những hiểu biết chung về đảm bảo chất lƣợng trong quá trình sản xuất giống Bài 2. Khảo sát thị trƣờng tiêu thụ tôm sú giống Bài 3. Hợp đồng bán tôm sú giống Bài 4. Kiểm tra chất lƣợng tôm giống trƣớc khi thu Bài 5. Thuần độ mặn, thu ấu trùng tôm Bài 6. Đóng bao, vận chuyển tôm sú giống Bài 7. Quản lý hồ sơ trại sản xuất giống Bài 8. Tính toán hiệu quả sản xuất Nhóm xây dựng chƣơng trình và biên soạn giáo trình trân trọng cảm ơn Vụ Tổ chức cán bộ - Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn, Tổng cục Dạy nghề, các Viện, Trƣờng, cơ sở sản xuất, các nhà khoa học, cán bộ kỹ thuật, thầy cô giáo đã đóng góp nhiều ý kiến quý báu để giáo trình này đƣợc hoàn thành. Tuy nhiên, giáo trình cũng không tránh khỏi những thiếu sót, chúng tôi rất mong nhận đƣợc ý kiến đóng góp bổ sung để giáo trình đƣợc hoàn thiện hơn. Tham gia biên soạn: 1. Chủ biên: Lê Thị Minh Nguyệt 2. Nguyễn Thị Phƣơng Thanh -4MỤC LỤC ĐỀ MỤC TRANG LỜI GIỚI THIỆU 2 MỤC LỤC 4 CÁC THUẬT NGỮ CHUYÊN MÔN, CHỮ VIẾT TẮT. 6 MÔ ĐUN THU HOẠCH VÀ TIÊU THỤ TÔM SÖ GIỐNG 7 BÀI 1. NHỮNG HIỂU BIẾT CHUNG VỀ 8 1. Ý nghĩa, vai trò của chất lƣợng sản phẩm 8 2. Các yếu tố ảnh hƣởng đến chất lƣợng giống tôm sú 8 BÀI 2. KHẢO SÁT THỊ TRƢỜNG GIỐNG TÔM SÖ 23 1. Khảo sát thị trƣờng 23 2. Khảo sát một số qui trình công nghệ sản xuất giống tôm sú điển hình 25 3. Khảo sát giá cả thị trƣờng 27 4. Xác định nơi bán 28 BÀI 3. HỢP ĐỒNG BÁN TÔM GIỐNG 30 1. Các hình thức bán tôm sú giống 30 2. Hợp đồng bán tôm giống 30 BÀI 4. KIỂM TRA CHẤT LƢỢNG TÔM GIỐNG 39 1. Mục đích, Ý nghĩa: 39 2. Một số phƣơng pháp kiểm tra, đánh giá chất lƣợng tôm sú giống. 39 3. Thực hiện kiểm tra tôm theo yêu cầu kỹ thuật tôm sú giống P15 41 4. Cách kiểm tra cảm quan tôm giống 41 5. Kiểm tra sức khỏe đàn tôm 45 BÀI 5. THUẦN ĐỘ MẶN, THU ẤU TRÙNG TÔM 50 1. Kiểm tra độ mặn nƣớc của bể ƣơng và ao nuôi 50 2. Thuần độ mặn 53 3. Rút nƣớc trong bể: 55 4. Thu ấu trùng tôm 56 -5BÀI 6. ĐÓNG BAO, VẬN CHUYỂN TÔM GIỐNG 61 1. Xác định mật độ vận chuyển tôm giống 61 2. Đóng bao, bơm oxy 61 3. Vận chuyển 64 BÀI 7. QUẢN LÝ HỒ SƠ TRẠI GIỐNG 69 1. Quản lý hồ sơ cần có theo quy định 69 2. Kiểm tra Nhật ký trại sản xuất giống: 73 3. Thu thập thông tin khách hàng 76 BÀI 8. TÍNH TOÁN HIỆU QUẢ SẢN XUẤT GIỐNG 80 1. Khái niệm giá thành 80 2. Xác định các loại chi phí sản xuất: 80 3. Xác định giá thành 81 Các bƣớc tính giá thành sản phẩm nhƣ sau: 82 4. Tính toán hiệu quả sản xuất giống 82 5. Dự kiến kế hoạch sản xuất giống tiếp theo. 83 HƢỚNG DẪN GIẢNG DẠY MÔ ĐUN DANH SÁCH BAN CHỦ NHIỆM XÂY DỰNG CHƢƠNG TRÌNH Bookmark not defined. 86 Error! DANH SÁCH HỘI ĐỒNG NGHIỆM THU CHƢƠNG TRÌNHError! Bookmark not defined. -6CÁC THUẬT NGỮ CHUYÊN MÔN, CHỮ VIẾT TẮT. 1. 28 TCN 95 – 1994, 28.TCN 164:2000: Tiêu chuẩn ngành; 2. GAP: Thực hành nuôi thủy sản tốt 3. Vibrio parahaemolyticus và Vibrio harveyi...: Tên khoa học của các loài vi khuẩn gây bệnh. 4. Formalin, KMnO4 , CuSO4, Chlorine , nƣớc Javel..: Các hóa chất dùng để sát trùng dụng cụ, thiết bị, trị bệnh tôm.. 5. Ppm mg/lít; cc ml...: Đơn vị đo nồng độ, thể tích. 6. Nauplius, Zoae, Mysis, Postlarvae (PL), P5, P15... Ký hiệu các giai đoạn phát triển của tôm 7. Artemia, V8-Zoea: Thức ăn cho ấu trùng tôm 8. Super EMC, QT-002: chế phẩm xử lý nƣớc -7MÔ ĐUN THU HOẠCH VÀ TIÊU THỤ TÔM SÚ GIỐNG Mã mô đun: MĐ 07 Giới thiệu mô đun: Mô đun ”Thu hoạch và tiêu thụ tôm sú giống” là mô đun chuyên môn nghề, mang tính tích hợp giữa kiến thức và kỹ năng thực hành có thời gian đào tạo thời gian 80 giờ, trong đó có 18 giờ lý thuyết, 52 giờ thực hành, 06 giờ kiểm tra định kỳ và 04 giờ kiểm tra kết thúc mô đun. Mô đun này trang bị cho học viên kiến thức và kỹ năng nghề để thực hiện các công việc: cách kiểm tra tôm trƣớc khi thu hoạch, phƣơng pháp nâng hạ độ mặn trong bể ƣơng tôm, phƣơng pháp thu hoạch, vận chuyển đƣợc tôm giống đúng kỹ thuật, đạt chất lƣợng và hiệu quả cao; các công việc cần thực hiện để bán tôm giống ra thị trƣờng, thu thập đƣợc các thông tin cần thiết về khách hàng và đƣa ra các biện pháp đẩy mạnh hoạt động tiêu thụ đồng thời biết tính toán đƣợc kết quả lợi nhuận của quá trình sản xuất giống. Học viên sẽ đƣợc học lý thuyết tại lớp học, hội trƣờng tại địa phƣơng hoặc các cơ sở dạy nghề kết hợp với thực hành làm bài tập hoặc thao tác tại cơ sở sản xuất giống tôm; kết quả học tập của học viên đƣợc đánh giá trong các bài của quá trình học mô đun và qua bài kiểm tra kết thúc mô đun bằng hình thức thi trắc nghiệm kết hợp với kiểm tra thực hành, quan sát đánh giá mức độ thực hiện thao tác. -8BÀI 1. NHỮNG HIỂU BIẾT CHUNG VỀ ĐẢM BẢO CHẤT LƢỢNG TÔM SÖ GIỐNG Mã bài: MĐ07- 01 Mục tiêu: - Hiểu đƣợc các yếu tố ảnh hƣởng đến chất lƣợng giống tôm sú; - Có ý thức trách nhiệm trong việc bảo đảm chất lƣợng tôm sú giống A. NỘI DUNG 1. Ý nghĩa, vai trò của chất lƣợng sản phẩm Một trong những nguyên nhân làm giảm lợi nhuận của quá trình sản xuất thủy sản nói chung và sản xuất giống tôm sú nói riêng, chủ yếu là do không đảm bảo chất lƣợng sản phẩm; Do đó ngƣời sản xuất cần quan tâm đặc biệt đến việc tạo ra chất lƣợng sản phẩm tốt hơn, an toàn hơn để đáp ứng nhu cầu ngày càng cao của khách hàng, đó là vấn đề tiên quyết cho sự thành công của các nhà sản xuất Chất lƣợng của một sản phẩm có vai trò: - Giúp cho sản phẩm đáp ứng đƣợc các yêu cầu của khách hàng; - Tạo đƣợc sự tín nhiệm trong quá trình nuôi; - Thỏa mãn đƣợc sự hài lòng về mọi mặt cho khách hàng; - Quyết định đến việc tạo ra giá trị cho sản phẩm. Nhƣ vậy, chất lƣợng tôm giống có ý nghĩa hết sức quan trọng quyết định đến giá trị kinh tế cũng nhƣ sự sống còn của nhà sản xuất nhằm tạo đƣợc uy tín và thƣơng hiệu trên thị trƣờng. 2. Các yếu tố ảnh hƣởng đến chất lƣợng giống tôm sú Có nhiều yếu tố ảnh hƣởng đến chất lƣợng giống tôm sú nhƣng chủ yếu là do: - Chất lƣợng tôm bố mẹ - Phòng và trị bệnh - Kỹ thuật cho đẻ - Kỹ thuật ƣơng nuôi Chất lƣợng tôm bố mẹ Kỹ thuật cho đẻ -9- Kỹ thuật ƣơng Phòng và trị bệnh Hình 7.1.1. Các yếu tố ảnh hưởng đến chất lượng giống tôm sú 2.1. Chất lượng tôm bố mẹ Để bảo đảm chất lƣợng tôm giống, cần có giải pháp chủ động nguồn tôm bố mẹ, đƣợc nuôi dƣỡng hợp lý, bảo đảm chất lƣợng phôi trứng. Tôm bố mẹ đƣợc thu thập từ biển khơi hoặc trong các ao đầm Tôm bố mẹ phải đảm bảo các tiêu chuẩn: - Khối lƣợng tôm: Đối với tôm cái ≥ 150g; tôm đực ≥ 120g - Màu sắc tƣơi sáng, bóng mƣợt - Hình dáng ngoài không bị tổn thƣơng - Bộ phận sinh dục ngoài hoàn chỉnh. Hình 7.1.2. Tôm sú bố mẹ Tôm bố mẹ vận chuyển về trại phải xử lý bằng hóa chất: Formalin 1015ppm, thời gian 1-2 giờ, nhiệt độ 20-300C hoặc KMnO4 2-3ppm trƣớc khi đƣa vào bể nuôi và định kỳ từ 3-4 ngày xử lý tôm 1 lần, thời gian từ 15-30 phút để loại trừ mầm bệnh bám trên vỏ, tránh lây lan trong quá trình nuôi vỗ và cho ấu trùng.