Tài liệu Thiết kế và thi công mô hình pan tivi màu

BOÄ GIAÙO DUÏC VAØ ÑAØO TAÏO ÑAÏI HOÏC QUOÁC GIA THAØNH PHOÁ HOÀ CHÍ MINH TRÖÔØNG ÑAÏI HOÏC SÖ PHAÏM KYÕ THUAÄT KHOA ÑIEÄN – ÑIEÄN TÖÛ Boä moân: Ñieän – Ñieän Töû  ÑEÀ TAØI: Sinh vieân thöïc hieän MSSV Lôùp Giaùo vieân höôùng daãn TP HOÀ CHÍ MINH thaùng 3- 2000 : Ñinh Cao Phöôùc : 95101114 : 95 KÑÑ : Haø A Thoài LÔØI CAÛM TAÏ  Em xin chaân thaønh caûm ôn taát caû quùy thaày coâ trong khoa ñieän, ñaëc bieät laø thaày HAØ A THOÀI, ñaõ taän tình höôùng daãn vaø taïo ñieàu kieän giuùp ñôõ em trong suoát quaù trình laøm luaän aù n. Xin chaân thaønh caûm ôn taát caû caùc baïn ñaõ ñoùng goùp yù kieán giuùp toâi hoøan thaønh taä p luaän vaên naøy. Sinh vieân thöïc hieän Ñinh Cao Phöôùc LÔØI MÔÛ ÑAÀU  Trong nhöõng naêm gaàn ñaây, coâng ngheä kyõ thuaät ñieän töû ñaõ coù söï tieán boä vöôït baäc vaø ngaøy caøng trôû neân ña daïng, phong phuù. Caùc thieát bò ñieän töû ñaõ chöùng minh ñöôïc khaû naêng öu vieät trong ñôøi soáng haøng ngaøy. Ñoái vôùi caùc nöôùc ñang phaùt trieån, maø ñaëc bieät laø nöôùc ta, vieäc caäp nhaät caùc coân g ngheä tieân tieán ñoù ñeå giaûng daïy trong caùc tröôøng ñaïi hoïc, cao ñaúng ... vaø öùng duïng vaøo thöïc teá laø moät vaeäc laøm raát caàn thieát. Do vaäy, vieäc thieát keá nhöõng moâ hình daøn traûi caùc thieát bò truyeàn thanh, ñaëc tröng cuûa kyõ thuaät ñieän töû, maø ñieån hình laø thieát bò Radio – Cassette phuïc vuï cho coâng taùc nghieân cöùu, thöïc taäp ño ñaïc vaø söûa chöõa laø vaán ñeà thieát thöïc. Caùc moâ hình cuï theå seõ taïo ñieàu kieän deã daøng cho caùn boä giaûng daïy truyeàn ñaït kieán thöùc moät caùch sinh ñoäng, ñoàng thôøi giuùp hoïc vieân thaáy moät caùch thöïc teá caùc thieát bò ñieän töû maø mình ñang hoïc. Trong khuynh höôùng ñoù, em ñaõ ñöôïc giao ñeà taøi: “THIEÁT KEÁ VAØ THI COÂNG MOÂ HÌNH RADIO – CASSETTE”. Vôùi nhöõng kieán thöùc ñaõ ñöôïc thaày coâ trang bò, keát hôïp vôùi söï noã löïc cuûa baûn thaân, em quyeát taâm phaán ñaáu hoøan thaønh nhieäm vuï ñeå keát quaû naøy coù yù nghóa nhaát. Vì khaû naêng vaø thôøi gian coù haïn, neân trong quaù trình laøm luaän aùn seõ khoâng traùnh khoûi nhöõng sai soùt. Raát mong quùy thaày coâ vaø caùc baïn ñoùng goùp yù kieán. Thaùng 2 _ 2000 ÑAÏI HOÏC QUOÁC GIA TP_HCM COÄNG HOØA XAÕ HOÄI CHUÛ NGHÓA VIEÄT NAM TRÖÔØNG ÑAÏI HOÏC SÖ PHAÏM KYÕ THUAÄT ÑOÄC LAÄP – TÖÏ DO - HAÏNH PHUÙC ***** ***** KHOA ÑIEÄN BOÄ MOÂN: ÑIEÄN - ÑIEÄN TÖÛ ***** NHIEÄM VUÏ LUAÄN AÙN - Teân ñeà taøi: Thieát keá vaø thi coâng moâ hình RADIO – CASSETTE. - Giaùo vieân höôùng daãn: Haø A Thoài. - Sinh vieân thöïc hieän: Ñinh Cao Phöôùc. - Noäi dung caùc phaàn thuyeát minh vaø tính toùan: ............................................................................................................................ ............................................................................................................................ ............................................................................................................................ ............................................................................................................................ - Ngaøy giao ñeà taøi: .............................................................................................. - Ngaøy hoøan thaønh ñeà taøi: ................................................................................... Giaùo vieân höôùng daãn kyù teân (Kyù vaø ghi roõ hoï teân) Thoâng qua boä moân Ngaøy ........ thaùng ...... naêm 2000 Chuû nhieäm boä moân (Kyù vaø ghi roõ hoï teân) MUÏC ÑÍCH VAØ YÙ NGHÓA THÖÏC TIEÃN  Ngaøy nay, caùc tröôøng trung hoïc daïy ngheà vaø tröôøng kyõ thuaät ñang chieám ñöôïc söï quan taâm, chuù yù cuûa nhaø nöôùc. Ñeå naâng cao chaát löôïng daïy vaø hoïc, taát caû caùc tröôøng naøy ñeàu coá gaéng trang bò ñaày ñuû nhöõng thieát bò caàn thieát. Beân caïnh nhöõng baøi hoïc lyù thuyeát, thì caùc moâ hình cuõng nhö hình veõ minh hoïa seõ gíup cho hoïc vieân thaáy ñöôïc thöïc teá. Caùc thieát bò naøy goùp phaàn raát quan troïng trong vieäc daãn daét caùc hoïc vieân töø lyù thuyeát ñeán thöïc haønh. Nhôø vaäy neân baøi giaûng ôû lôùp giuùp hoïc vieân tieáp thu mau choùng vaø khoâng bò ngôõ ngaøng khi thöïc haønh. Ñoù chính laø caàu noái giöõa vieäc daïy vaø hoïc. Sinh vieân thöïc hieän Ñinh Cao Phöôùc GIÔÙI HAÏN ÑEÀ TAØI  Ngaønh kyõ thuaät truyeàn thanh coù vò trí quan troïng trong ñôøi soáng haèng ngaøy. Noù truyeàn ñi nhöõng tin töùc, chöông trình thôøi söï, ca nhaïc...Radio – Cassette laø moät trong nhöõng öùn g duïng cuûa kyõ thuaät truyeàn thanh. Ñeà taøi naøy raát phong phuù, ña daïng nhöng do kieán thöùc coøn nhieàu giôùi haïn vaø nhöõng baát lôïi khaùch quan naûy sinh neân em chæ coù theå laøm toát vieäc phaâ n tích moät Radio _ Cassette daïng ñôn giaûn. Sinh vieân thöïc hieän Ñinh Cao Phöôùc Nhaän xeùt cuûa giaùo vieân höôùng daãn ............................................................................................................................ ......................................................................................................................................... ......................................................................................................................................... ......................................................................................................................................... ......................................................................................................................................... ......................................................................................................................................... ......................................................................................................................................... ......................................................................................................................................... ......................................................................................................................................... ......................................................................................................................................... ......................................................................................................................................... ......................................................................................................................................... ......................................................................................................................................... ......................................................................................................................................... ......................................................................................................................................... ......................................................................................................................................... ......................................................................................................................................... ......................................................................................................................................... ......................................................................................................................................... ......................................................................................................................................... ......................................................................................................................................... Giaùo vieân höôùng daãn (kyù vaø ghi roõ hoï teân) Nhaän xeùt cuûa giaùo vieân duyeät ............................................................................................................................ ......................................................................................................................................... ......................................................................................................................................... ......................................................................................................................................... ......................................................................................................................................... ......................................................................................................................................... ......................................................................................................................................... ......................................................................................................................................... ......................................................................................................................................... ......................................................................................................................................... ......................................................................................................................................... ......................................................................................................................................... ......................................................................................................................................... ......................................................................................................................................... ......................................................................................................................................... ......................................................................................................................................... ......................................................................................................................................... ......................................................................................................................................... ......................................................................................................................................... ......................................................................................................................................... ......................................................................................................................................... Giaùo vieân duyeät (kyù vaø ghi roõ hoï teân) PHAÀN I SÔ LÖÔÏC VEÀ RADIO – CASSETTE CHÖÔNG 1: KHAÙI NIEÄM CHUNG VEÀ RADIO A. NGUYEÂN LYÙ THU PHAÙT SOÑNG VOÂ TUYEÁN: I. BÖÙC XAÏ ÑIEÄN TÖØ: Caùc soùng voâ tuyeán ñieän duøng trong kyõ thuaät thoâng tin, tia hoàng ngoïai maø chuùng ta caûm nhaän ñöôïc hieäu öùng nhieät treân da hoaëc aùnh saùng thaáy ñöôïc töø maøu tím -> ñoû, hay tia töû ngoïai, tia X, tia gamma phaùt töø caùc chaát phoùng xaï… ñeàu laø nhöõng soùng coù taàn soá khaùc nhau cuûa böùc xaï ñieän töø. Böùc xaï ñieän töø coøn goïi laø soùng ñieän töø, noù coù theå chuyeån ñoåi laãn nhau trong khoâng gian truyeàn daãn töø daïng ñieän tröôøng sang daïng töø tröôøng vaø ngöôïc laïi. Soùng ñieän töø lan truyeàn trong khoâng gian vôùi vaän toác 300.000 Km/s. Neáu goïi C laø vaä n toác truyeàn soùng, f laø taàn soá vaø  laø böôùc soùng cuûa böùc xaï ta coù: f  C  Taàn soá cuûa soùng ñieän töø laø hec (Hz). Trong kyõ thuaät thoâng tin soùng voâ tuyeán ñieän coù böôùc soùng  tính baèng (m) hay centimet (cm) coøn caùc böùc xaï khaùc nhö aùnh saùng, tia X, tia Gamma … coù böôùc soùng tính baèng A0 vôùi 1A0= 10-10 m. II. TÍN HIEÄU ÑIEÄN: Trong kyõ thuaät thoâng tin, aâm thanh hoaëc hình aûnh ñöôïc bieán ñoåi thaønh moät ñaïi löôïng ñieän döôùi daïng doøng ñieän hoaëc ñieän aùp. Doøng ñieän hoaëc ñieän aùp tín hieäu ñöôïc goïi laø tín hieäu ñieän. Tín hieäu ñieän thöôøng gaëp laø tín hieäu aâm taàn (AF) vaø tín hieäu hình (VF). 1.Tín hieäu aâm taàn: (AF: audio frequency) Tín hieäu aâm taàn laø tín hieäu coù taàn soá trong khoûang taàn soá aâm thanh nghe ñöôïc (20Hz20.000Hz) thieát bò thöôøng duøng ñeå chuyeån ñoåi aâm thanh ra tín hieäu aâm taàn laø micro. 2.Tín hieäu hình: (VF: video frequency) Tín hieäu hình laø tín hieäu ñieän coù cöôøng ñoä bieán thieân theo ñoä saùng cuûa caùc phaàn töû hình. Taàn soá toái ña cuûa tín hieäu hình tæ leä vôùi bình phöông soá ñöôøng phaân giaûi cuûa hình aûn h vaø noù coù trò soá tính baèng Mhz. III. ÑIEÀU CHEÁ TÍN HIEÄU ÑIEÄN: Tieáng noùi vaø aâm nhaïc sau khi ñaõ ñöôïc chuyeån ñoåi thaønh tín hieäu aâm taàn duø ñaõ ñöôïc naâng cao coâng suaát vaãn khoâng theå ñöa ra Antenna phaùt ñeå truyeàn tin döôùi daïng soùng ñieän töø laø vì: - Qua antenna phaùt soùng tín hieäu aâm taàn khoâng phaùt xa ñöôïc vì taàn soá khoâng ñuû cao (döôùi 20Khz). - Neáu taàn soá tín hieäu ñuû lôùn ñeå phaùt böùc xaï ñöôïc thì hieäu suaát cuûa coâng taùc thaáp, ñaøi phaùt soùng raát phöùc taïp, phaåm chaát cuûa tín hieäu thu ñöôïc raát keùm. Do vaäy, ñeå truyeàn tín hieäu aâm taàn döôùi daïng böùc xaï ñieän töø ngöôøi ta duøng kyõ thuaät ñieàu cheá. Duøng tín hieäu aâm taàn ñieàu cheá moät tín hieäu cao taàn ñeå ñöôïc moät tín hieäu khaùc, tín hieäu ñaõ ñieàu cheá vöøa chöùa tín hieäu aâm taàn truyeàn ñi vöøa coù taàn soá cao ñuû khaû naêng ñöa ra antenna phaùt deã daøng böùc xaï thaønh caùc soùng ñieän töø truyeàn lan trong khoâng gian. Quaù trình “ñieàu cheá” laø nhaèm loàng tín hieäu aâm taàn vaøo tín hieäu cao taàn, duøng soùng cao taàn “mang” soùng aâm taàn ñi. Soùng cao taàn goïi laø soùng mang. Taïi maùy thu, tín hieäu aâm taàn (chöùa tin töùc caàn truyeàn ñi) ñöôïc taùch khoûi tín hieäu cao taàn tieáp tuïc xöû lyù khueách ñaïi … ñöôïc chuyeån ra loa ñeå taùi taïo laïi tín hieäu aâm thanh. Trong kyõ thuaät bieán ñieäu, ta coù bieán ñieäu bieân ñoä (AM) vaø bieán ñieäu taàn soá (FM) ñöôïc söû duïng trong heä thoáng aâm thanh. 1. Bieán ñieäu tín hieäu AM: (Amptitude Modulation) Bieán ñieäu bieân ñoä coøn ñöôïc goïi laø ñieàu cheá bieân ñoä hay ñieàu bieân. Hình (1a) laø tín hieäu cao taàn (RF: Radio Frequency) chöa ñöôïc ñieàu cheá. Hình (1b) laø tín hieäu aâm taàn (AF) cuûa tin töùc caàn truyeàn ñi vaø hình (1c) laø keát quaû cuóa söï ñieàu bieán, tín hieäu ñieàu bieán hay coøn goïi laø soùng AM. Tín hieäu ñaõ ñöôïc ñieàu bieán bieân ñoä coù taàn soá baèng taàn soá tín hieäu cao taàn nhöng bieân ñoä thay ñoåi theo tín hieäu aâm taàn. Ngöôøi ta chöùng minh ñöôïc raèng neáu tín hieäu cao taàn RF coù taàn soá f0 ñöôïc ñieàu cheá bieân ñoä bôûi tín hieäu aâm taàn AF coù taàn soá f thì tín hieäu ñieàu bieân AM coù ba thaønh phaàn: soùng mang f0 vaø hai bieân taàn mang f0 – f vaø f0 + f (hình 2). Hieäu soá (f0 + f )- (f0 - f) = 2f = BW ñöôïc goïi laø baêng thoâng, daûi thoâng hoaëc phoå soùng. Caùc ñaøi phaùt thanh thöôøng coù BW = 10Khz. Hình a Hình b Hình c Hình 1: Bieán ñieäu bieân ñoä. a) Tín hieäu cao taàn RF b) Tín hieäu aâm taàn AF c) Tín hieäu ñieàu bieân AM f0-f f0 f0+f f0 Hình 2: Taàn phoå cuûa tín hieäu cao taàn ñieàu cheá bôûi tín hieäu aâm taàn. a) Bôûi moät ñôn aâm b) Bôûi moät daûi aâm taàn 2. Bieán ñieäu taàn soá FM: (Frequency Modulation) Bieán ñieäu taàn soá coøn ñöôïc goïi laø ñieàu taàn. Hình 3 cho ta thaáy daïng tín hieäu cao taàn ñaõ ñöôïc ñieàu cheá taàn soá bôûi tín hieäu aâm taàn. Tín hieäu aâm taàn laøm thay ñoåi taàn soá cuûa tín hieäu cao taàn (soùng mang) bieân ñoä giöõ nguyeân. Goïi f0 laø taàn soá tín hieäu cao taàn chöa ñieàu cheá, sau khi ñaõ bieán ñieäu thì ôû nöûa chu kyø döông taàn soá taêng leân f0 +f =f1 vaø ôû nöõa chu kyø aâm taàn soá giaûm xuoáng coøn f0 -f =f2 . Soùng FM phaùt ñi coù taàn soá laø f= f0  f. Trong ñoù f0 goïi laø taàn soá trung taâm, f goïi laø ñoä leäch taàn, di taàn hoaëc gia taàn. Baêng thoâng BW cuûa ñaøi phaùt soùng FM giôùi haïn ôû 150Khz. BW = 2f =150Khz. Hình 3: Soùng ñaõ bieán ñieäu aâm taàn. 3. So saùnh soùng bieán ñieäu FM vaø AM: So vôùi soùng bieán ñieäu AM soùng bieán ñieäu taàn soá FM coù nhöõng öu ñieåm sau: - Chaát löôïng aâm thanh toát, tính choáng nhieãu cao. - Maùy phaùt soùng FM cung caá p coâng suaát coá ñònh coù hieäu suaát coâng taùc cao. Tuy nhieân khuyeát ñieåm cuûa noù coù baêng thoâng quaù roâng neân chæ thích hôïp vôùi soùn g ngaén vaø cöïc ngaén. Do ñoù cöï ly truyeàn xa chæ döôùi 100Km. Töø söï so saùnh treân, soùng FM thöôøng ñöôïc söû duïng phaùt thanh aâm nhaïc cho töøng ñaøi ñòa phöông vì noù coù chaát löôïng toát hôn soùng AM. IV. SOÙNG VOÂ TUYEÁN ÑIEÄN: Soùng voâ tuyeán ñieän goïi laø soùng ñieän töø. Tín hieäu cao taàn (soùng mang) sau khi ñöôïc ñieàu cheá (bieán ñieäu) bôûi tín hieäu aâm taàn vaø khueách ñaïi ñöôïc antenna phaùt böùc ra khoân g gian haiphaàn: ñieän tröôøng vaø töø tröôøng cuøng taàn soá naèm treân hai maët phaúng vuoâng goùc vôùi nhau vaø vuoâng goùc vôùi phöông truyeàn soùng. Cöôøng ñoä soùng lan truyeàn taïi moät ñieåm phuï thuoäc vaøo nhieàu yeáu toá: - Keát caáu antenna phaùt. - Coâng suaát ñaøi phaùt. - Moâi tröôøng truyeàn soùng. - Caùc yeáu toá veà thôøi tieát, ñòa lyù… 1. Phaân loïai baêng thoâng: Soùng voâ tuyeán ñieän ñöôïc chia laøm 8 loaïi ñeå tieän goïi teân vaø söï phaân chia naøy khoân g coù yù nghóa tuyeät ñoái. Loaïi taàn soá Böôùc Teân Teân thoâng Coâng duïng soùng soùng goïi duïng 1 10Khz30kmSieâu haï VLF Thoâng tin lieân laïc ñöôøng daøi. 30Khz 10km taàn 2 30Khz10kmhaï taàn LF Thoâng tin lieân laïc ñöôøng daøi haøng 3 4 5 6 7 8 300Khz 300Khz – 3Mhz 3Mhz – 30Mhz 30Mhz300Mh 300Mhz3Ghz 3Ghz30Ghz 30Ghz300Ghz 1km 1000m100m 100m10m 10m1m 1m10cm 10cm1cm 1cm1mm trung taàn Cao taàn MF Thöôïng cao taàn Toái cao taàn Sieâu cao taàn Cöïc cao taàn VHF HF haûi. Truyeàn tin haøng haûi. UHF Thoâng tin lieân laïc ñöôøng daøi vaø trung bình. Truyeàn hình, thoâng tin lieân laïc ñöôøng ngaén. Gioáng nhö VHF SHF Gioáng nhö VHF EHF Rada tieáp caän voâ tuyeán Baûng 1: Phaân loaïi baêng thoâng. Ghi chuù: Soùng coù taàn soá 2000Mhz trôû leân goïi laø soùng Viba. 2. Söï lan truyeàn cuûa soùng ñieän töø: Coù hai ñöôøng chính ñeå soùng voâ tuyeán ñieän töø ñi töø anten phaùt ñeán anten thu: - Soùng ñaát: soùng truyeàn lan gaàn maët ñaát töø nôi phaùt ñeán nôi thu soùng truyeàn lan tröïc tieáp. - Soùng trôøi: soùng truyeàn lan ñeán caùc taàng ñieän ly cuûa baàu khí quyeån phaûn xaï trôû veà nôi thu, soùng truyeàn lan giaùn tieáp. Khuùc xaï taàng ñieän ly Anten phaùt Anten thu Anten phaùt Anten thu (a) (b) Hình 4: Söï truyeàn lan soùng voâ tuyeán a) Soùng ñaát b) Soùng trôøi Söï truyeàn lan cuûa soùng trôøi luoân thay ñoåi theo thôøi tieát nghóa laø luoân thay ñoåi theo söï bieán ñoäng cuûa hai lôùp khí quyeån bao quanh traùi ñaát. Coøn söï lan truyeàn cuûa soùng ñaát laïi bò haïn cheá bôûi ñòa hình (nuùi, bieån…) vaø taàm xa truyeàn lan khoù vöôït qua 100Km do ñoä cong cuûa traùi ñaát (hình 4). Töø soùng VHF trôû leân (soùng cöïc ngaén) khoâng phaûn xaï ôû taàng ñieän ly neân vöôït ra ngoøai vuõ truï, do ñoù noù chæ truyeàn lan döôùi ñaát neân chæ thích hôïp vôùi thoâng tin gaàn. Töø soùng HF (soùng ngaén) chuû yeáu truyeàn lan döôùi daïng soùng trôøi, noù ñöôïc taàng ñieän ly phaûn xaï, neân cöï ly truyeàn raát xa, thích hôïp vôùi thoâng tin xa. Caàn löu yù raèng$ caøng xa antena phaùt naêng löôïng soùng caøng yeáu, tín hieäu thu ñöôïc yeáu. Möùc ñoä toån hao naêng löôïng cuûa soùng truyeàn lan phuï thuoäc vaøo khoûang caùch, taàn soá ñòa hình… V. SÔ LÖÔÏC VEÀ HEÄ THOÁNG TRUYEÀN THANH: Muoán truyeàn caùc chöông trình thôøi söï, ca nhaïc… ñi khaép nôi, trong nöôùc vaø truyeàn ra nöôùc ngoøai thì phaûi duøng heä thoáng truyeàn thanh voâ tuyeán. Heä thoáng truyeàn thanh bao goàm ba boä phaän laø phoøng thu, ñaøi phaùt thanh vaø maùy voâ tuyeán thu thanh. Phoøng thu thanh coù chöùc naêng thu aâm thanh, chuyeån ñoåi tieáng noùi vaø aâm nhaïc thaøn h tín hieäu aâm taàn, khueách ñaïi sô boä, vaø cung caáp tín hieäu aâm thanh cho ñaøi phaùt. Ñaøi phaùt thanh tieáp nhaän tín hieäu aâm taàn töø phoøng thu thanh truyeàn tôùi, khueách ñaïi, ñieàu cheá vôùi soùng cao taàn thaønh tín hieäu cuûa ñaøi phaùt roài ñöôïc ñöa ra anten phaùt, taïi anten phaùt tín hieäu cuûa ñaøi phaùt ñöôïc böùc xaï thaønh soùng voâ tuyeán ñieän vaø truyeàn lan trong khoân g gian. anten Taïo Dao Ñoäng Micro Ñieàu Taàn Hay Ñieàu Bieân Khueách ñaïi coâng suaát Khueách ñaïi aâm thanh Hình (a) Anten Loa Khueách ñaïi cao taàn Taùch soùng Khueách ñaïi aâm taàn Hình (b) Hình 5: a: Sô ñoà khoái ñôn giaûn cuûa heä thoáng phaùt thanh b: Sô ñoà khoái ñôn giaûn cuûa heä thoáng thu thanh Taïi maùy thu thanh, soùng voâ tuyeán ñieän cuûa ñaøi phaùt caûm öùng treân anten thu thaønh söùc ñieän ñoäng cuûa tín hieäu. Tín hieäu ñöôïc choïn loïc vaø ñöa ñeán taàng khueách ñaïi cao taàn, taùch soùng nhaèm loïai boû soùng mang cao taàn, laáy laïi tín hieäu aâm taàn maø ñaøi caàn truyeàn ñi. Khueách ñaïi naâng möùc coâng suaát tín hieäu aâm taàn ñuû maïnh ñeå chuyeån ra loa (hình5). B. CHÆ TIEÂU CHAÁT LÖÔÏNG: I. ÑOÄ NHAÏY: Ñoä nhaïy cuûa maùy thu thanh ñöôïc tính theo milivolt/met (mV/m) hoaëc V/m. Trò soá ñieän aùp tín hieäu caøng nhoû thì maùy thu coù ñoä nhaïy caøng cao vaø maùy thu coù theå thu ñöôïc nhöõng ñaøi caøng xa coù tín hieäu tôùi maùy yeáu. Trong thöïc teá baûn thaân maùy thu thanh coøn coù möùc taïp aâm noäi boä. Taïp aâm noäi boä naøy ra loa ñoàng thôøi vôùi tín hieäu cuûa ñaøi ñònh thu, neân yeâu caàu chung laø möùc tín hieäu ra loa phaûi lôùn hôn möùc taïp aâm töø 3 ñeán 4 laàn trôû leân, thì ñoä nhaïy ñoù môùi coù yù nghóa thöïc teá. Do vaäy, ñoä nhaïy ñöôïc xaùc ñònh keøm theo ñieàu kieän: tæ soá tín hieäu/taïp aâm (S/n) laø 3/1, 4/1. II. ÑOÄ CHOÏN LOÏC: Laøn soùng maø ñaøi chuyeån ñi bao goàm caû moät taàn phoå roäng ôû hai beân taàn soá soùng mang, maët khaùc, cuøng luùc ñoàng thôøi coù nhieàu laøn soùng phaùt thanh ôû sít lieàn nhau. Do vaäy, daûi taàn phoå cuûa laøn soùng naøy coù theå truøng moät phaàn leân daûi taàn phoå cuûa laøn soùng laân caän, deã gaây neân hieän töôïng laãn soùng khi thu thanh. Maùy thu thanh coù ñoä choïn loïc cao khi laøm vieäc ít bò laãn soùng. Ñoä choïn loïc ñöôïc tính theo ñoä suy giaûm (tính theo dexiben-dB) cuûa tín hieäu khi leäch coäng höôûng10Khz. Trò soá naøy caøng lôùn ñoä choïn loïc caøng cao. III. BAÊNG SOÙNG: Ñoái vôùi maùy thu, yeâu caàu chung laø coù theå ñieàu chænh coäng höôûng ôû baát kyø taàn soá naøo trong khoûang taàn soá coâng taùc maø vaãn ñaûm baûo ñöôïc caùc chæ tieâu cuûa maùy. Vì khoûang taàn soá coâng taùc cuûa baêng soùng ngaén raát roäng, neân ngöôøi ta chia nhoû ra nhieàu baêng soùng noái tieáp nhau, ñeå cho vieäc ñieàu chænh thu soùng ñöôïc deã daøng, maùy thu caøng coù nhieàu baêng soùng vaø baêng soùng ngaén caøng môû roäng caøng toát. IV. COÂNG SUAÁT DANH ÑÒNH: Coâng suaát ra danh ñònh laø möùc coâng suaát ñöa aâm taàn ra loa. Coâng suaát ra loa caøn g lôùn thì aâm thanh phaùt ra loa caøng to. Caùc maùy thu thanh thöôøng coù coâng suaát ra danh ñònh töø 250mW ñeán 1vaøi W. V. NHIEÄT ÑÔÙI HOÙA: Ñaây laø chæ tieâu khaù quan troïng ñoái vôùi caùc maùt thu duøng ôû nhöõng nôi coù khí haäu noùng vaø aåm nhö nöôùc ta. Ñeå nhieät ñôùi hoùa ngöôøi ta coù theå phun lôùp nhöïa choáng aåm bao phuû leân maïch in vaø caùc linh kieän caùc bieán aù p ñöôïc taåm nhuùng vaø boïc kín ñeå baûo veä cho khoûi nhieãm aåm. Ngoøai caùc chæ tieâu treân, nguoàn cung caáp ñieän, soá löôïng caùc linh kieän keát caáu cô khí, hình thöùc maùy thu … cuõng laø caên cöù ñeå xem xeùt chaát löôïng cuûa maùy thu thanh. CHÖÔNG II : SÔ ÑOÀ KHOÁI MAÙY THU THANH Maïch vaøo Phaàn FM Maïch vaøo Phaàn AM Khueách ñaïi RF AFC Troän soùng Dao ñoäng Khueách ñaïi AM/IF vaø taùch soùng AM Troän soùng Khueách ñaïi RF AGC Khueách ñaïi FM/IF vaø taùch soùng FM Voøng khoùa pha Dao ñoäng Ñöôøng traùi Ñöôøng phaûi Hình 6: Sô ñoà khoái maùy thu thanh I. MAÏCH VAØO: Maïch laø maïch noái giöõa anten vaø taàng ñaàu tieân cuûa maùy thu thanh. Tín hieäu cuûa ñaøi phaùt ñöôïc truyeàn lan trong khoâng gian döôùi daïng soùng ñieän töø, anten cuûa maùy thu seõ caûm öùng vaø phaùt sinh ñieän aùp tín hieäu, neáu maïch vaøo coù ñoä choïn loïc cao thì tín hieäu laân caän vaø caùc phaàn gaây nhieãu ôû ngoøai trôøi seõ bò gaït ra ngoaøi daûi thoâng cuûa maïch coäng höôûng vaøo neân chæ coù tín hieäu muoán thu qua ñöôïc maïch vaøo, ñöa sang khueách ñaïi cao taàn. Tín hieäu cao taàn ñieàu cheá ñöôïc taàng khueách ñaïi cao taàn khueách ñaïi leân laøm taêng ñoä nhaïy. Thöïc chaát caáu taïo cuûa maïch coä ng höôûng ñieän aùp vaø noù phaûi thoûa maõn caùc yeâu caàu sau: + Coù heä soá truyeàn ñaït lôùn vaø ít cheânh leäch trong toøan baêng soùng ñeå taêng ñoä nhaïy. + Ñoä choïn loïc cao ñeå loaïi boû toát caùc tín hieäu cuûa ñaøi khoâng muoán thu. + Ít bò aûnh höôûng do bò trôû khaùng cuûa anten, vì trôû khaùng cuûa anten coù theå laøm giaûm ñoä choïn loïc vaø laøm leäch taàn soá coäng höôûng cuûa maïch vaøo + Ñaûm baûo ñuùng taàn coâng taùc cuûa baêng soùng. Sau ñaây laø nhöõng kieåu maïch thoâng duïng: (a) (b) (c) Hình 7: Caùc kieåu maïch vaøo a) Duøng ñieän dung gheùp Cgh b) Duøng ñieän caûm gheùp Lgh c) Gheùp nhôø ñieän caûm ñieän Maïch vaøo hình 7a laø gheùp vôùi anten baèng dieän dung loïai maïch naøy coù heä soá truyeàn ñaït khoâng ñoàng ñeàu trong baêng soùng, ôû khoûang taàn soá cao thì heä soá truyeàn ñaït cao hôn nhieàu so vôùi khoûang taàn soá thaáp. Thöôøng thì ñieän dung gheùp coù trò soá trong khoaûng töø 50 ñeán 200pF. Maïch vaøo ñöôïc gheùp sang taàng sau nhôø bieán aùp, vaø cuoän daây L2 coù soá voøng baèng 1/5 ñeán 1/10 soá voøng cuûa cuoän L1. Hình 7b laø kieåu maïch vaøo gheùp anten nhôø dieän caûm. Ngöôøi ta thöôøng choïn Lgh sao cho taàn soá coäng höôûng cuûa baûn thaân anten thaáp hôn taàn soá thaáp nhaát cuûa baêng soùng. Khi ñoù heä soá truyeàn ñaït cuûa maïch seõ giaûm khi taàn soá tín hieäu taêng. Nhöng Lgh coù nhieàu voøng laøm giaûm heä soá truyeàn ñaït. Do vaäy phaûi choïn soá voøng hôïp lyù, thích hôïp öùng vôùitöøng baêng soùng seõ duøng moät cuoän ñieän caûm gheùp rieâng. Hình 7c laø kieåu gheùp hoãn hôïp, vöøa gheùp ñieän caûm vöøa gheùp ñieän dung vôùi anten. Loaïi maïch naøy coù öu ñieåm laø heä soá truyeàn ñaït khaù ñoàng ñeàu treân toøan baêng soùng. II. KHUEÁCH ÑAÏI CAO TAÀN: Ñieän aùp tín hieäu do maïch vaøo choïn loïc (maø ta muoán thu) coù trò soá raát beù, taàn soá raát cao, caàn phaûi khueách ñaïi tín hieäu tôùi möùc caàn thieát ñeå söû duïng ôû taà ng sau. Taàng khueách ñaïi cao taàn khoâng nhöõng naâng ñoä nhaïy cuûa maùy thu, maø coøn naâng ñoä choïn loïc (neáu taûi cuûa taàng laø maïch coäng höôûng). Ngoaøi ra taàng khueách ñaïi cao taàn coøn laøm giaûm aûnh höôûng giöõa maïch vaøo vaø maïch ngoaïi sai, taïo thuaän lôïi hôn cho vieäc ñoåi taàn cuõng nhö giaûm ñoä nhaïy gheùp tín hieäu ngoaïi sai ra anten. Yeâu caàu cuûa maïch khueách ñaïi cao taàn: + Heä thoáng khueách ñaïi lôùn vaø ñoàng ñeàu treân toøan baêng soùng. + Khoâng gaây meùo tín hieäu. + Cuøng vôùi maïch vaøo ñaûm baûo tín hieäu ñöïôc ñoä choïn loïc taàn soá aûnh. + Ñoä oån ñònh laøm vieäc phaûi cao. + Khoâng bò dao ñoäng töï kích, taïp aâm raát nhoû. + Cheá taïo laép raùp ñieàu chænh phaûi deã daøng. III. TAÀNG TAÙCH SOÙNG: Nhieäm vuï cuûa taàng taùch soùng laø chuyeån tín hieäu cao taàn ñaõ ñöôïc ñieàu cheá thaøn h tín hieäu aâm taàn. Tín hieäu aâm taàn coù ñöôïc do taùch soùng phaûi trung thöïc vôùi daïng tín hieäu aâm taàn ban ñaàu. (tin töùc maø ñaøi muoán phaùt ñi). Yeâu caàu cô baûn cuûa taàng taùch soùng laø khoâng ñöôïc gaây meùo daïng tín hieäu. Boä taùch soùng coøn phaûi ñaûm baûo heä thoáng taùch soùng toát vaø ít aûnh höôûng taàng tröôùc. Nguyeân lyù taùch soùng ñöôïc dieãn taû nhö hình 8: Ñeå naâng cao chaát löôïng taùch soùng ngöôøi ta coù theå maéc nhö hình 9, thaønh phaàn tín hieäu cao taàn ñöôïc loïc hình () neân maïch haïn cheá toát khaû naêng gaây nhieãu. Ñieän trôû R ñöôïc maéc ôû ngaõ ra cuûa taàng taùch soùng, tuy coù theå laøm giaûm moät phaàn tån hieäu ñieän aùp aâm taàn, nhöng laïi naâng cao trôû khaùng ñaàu vaøo ôû taàng sau. Ngoaøi ra, maïch taùch soùng naâng cao ñieän aùp cuõng ñöôïc söû duïng ôû maùy thu thanh. a u t