Tài liệu Thị trường bảo hiểm ở việt nam

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƯỜNG ĐẠI HỌC ..... KHOA .... CHUYÊN NGÀNH : QUẢN TRỊ KINH DOANH ĐỀ TÀI: THỊ TRƯỜNG BẢO HIỂM Ở VIỆT NAM Giảng viên hướng dẫn : .................................... Sinh viên thực hiện : .................................... Lớp : .................................... MSSV : ................................... Tháng 12- năm 2014 1 ch−¬ng I Kh¸I qu¸t chung vÒ thÞ tr−êng b¶o hiÓm I. sù RA §êi Vµ Ph¸t TriÓn Cña B¶o HiÒm. l. Nguån gèc ra ®êi vµ ph¸t triÓn cña ngµnh b¶o hiÓm thÕ giíi. BÊt cø ngµnh nghÒ nµo ®Òu ra ®êi tõ nhu cÇu ®ßi hái kh¸ch quan trong nh÷ng ®iÒu kiÖn nhÊt ®Þnh. Cho ®Õn nay, ch−a ai cã thÓ x¸c ®Þnh chÝnh x¸c nguån gèc cña b¶o hiÓm b¾t ®Çu tõ bao giê, nh−ng mäi ng−êi c«ng nhËn c¸c ho¹t ®éng s¬ khai, mang tÝnh b¶o hiÓm ®7 cã tõ rÊt l©u. C¸c ho¹t ®éng ®ã ®¸p øng nhu cÇu b¶o vÖ cuéc sèng con ng−êi ë mäi n¬i, mäi lóc tr−íc nh÷ng rñi ro trong cuéc sèng. Cïng víi sù ph¸t triÓn cña x7 héi, c¸c nhu cÇu trë nªn ®a d¹ng vµ phøc t¹p h¬n, c¶ vÒ quy m«, møc ®é vµ thêi h¹n. Theo ®ã, c¸c ho¹t ®éng ®Ó ®¸p øng nhu cÇu Êy còng ph¸t triÓn mét c¸ch t−¬ng øng. C¸c ho¹t ®éng nµy dÇn dÇn ®−îc quy ®Þnh l¹i mét c¸ch chÝnh thøc, hîp ph¸p theo c¸c tiªu chuÈn kh¸c nhau vµ cã tªn gäi chung lµ b¶o hiÓm. Nh÷ng nghiªn cøu vÒ lÞch sö ph¸t triÓn cña ho¹t ®éng b¶o hiÓm cho thÊy ho¹t ®éng b¶o hiÓm trong qu¸ tr×nh ph¸t triÓn ®7 tr¶i qua 3 h×nh th¸i: dù tr÷ thuÇn tóy, cho vay nÆng l7i vµ cuèi cïng lµ h×nh thøc tháa thuËn rµng buéc tr¸ch nhiÖm c¸c bªn. 1.l. Dù tr÷ thuÇn tóy. Nh÷ng b»ng chøng lÞch sö cho thÊy tõ rÊt xa x−a cho ®Õn nay con ng−êi ®7 ý thøc ®−îc viÖc tù b¶o vÖ ®Ó tån t¹i, trong ®ã vÊn ®Ò ®Çu tiªn lµ dù tr÷ thøc ¨n kiÕm ®−îc hµng ngµy phßng khi ®ãi kÐm. VÝ dô: vµo nh÷ng n¨m 2.500 tr−íc c«ng nguyªn (TCN) - h¬n 4.000 n¨m tr−íc ®©y, ë Ai CËp nh÷ng ng−êi thî ®Ïo ®¸ ®7 biÕt thiÕt lËp quü ®Ó gióp ®ì n¹n nh©n cña c¸c vô tai n¹n. 1.2. Cho vay nÆng li. 2 HÖ thèng cho vay ph¸t triÓn cïng víi sù më réng th−¬ng m¹i vµ bu«n b¸n gi÷a c¸c quèc gia, c¸c vïng, c¸c ch©u lôc. DÊu Ên ®¸ng chó ý lµ: hÖ thèng vay m−în l7i suÊt cao ®Ó mua vµ vËn chuyÓn hµng hãa ë Babylon (kho¶ng l.700 n¨m TCN) vµ AThen (kho¶ng 500 n¨m TCN). Khi hµng hãa bÞ mÊt trong qu¸ tr×nh vËn chuyÓn th× ng−êi ®i vay sÏ kh«ng ph¶i tr¶ kho¶n tiÒn ®7 vay. KhiÕm khuyÕt cña hÖ thèng nµy lµ l7i suÊt hµ kh¾c, cã khi lªn ®Õn 40% vµ ph¶i tr¶ tr−íc (Nghiªn cøu lÞch sö ph¸t triÓn b¶o hiÓm cho thÊy phÇn l7i suÊt cho vay ®−îc khÊu trõ tr−íc nay lµ dÊu hiÖu cña phÝ b¶o hiÓm ngµy nay). Do vËy, nhµ thê vµ c¸c héi t«n gi¸o ®7 can thiÖp b»ng c¸c s¾c lÖnh ®Ó chÊm døt ho¹t ®éng cho vay nÆng l7i. (TrÝch: §¹i c−¬ng vÒ BH vµ BH nh©n thä Tæng c«ng ty BHVN) V× nhu cÇu cÇn tiÒn vµ cÇn sù ®¶m b¶o cho chuyÕn hµng cña c¸c nhµ bu«n vÉn rÊt lín, ®Æc biÖt khi th«ng th−¬ng bu«n b¸n ®ang ph¸t triÓn vµ mang l¹i l7i suÊt rÊt cao, c¸c h×nh thøc kh¸c ®7 ra ®êi. 1.3. Tháa thuËn rµng buéc tr¸ch nhiÖm vµ quyÒn lîi cña c¸c bªn. §Ó gi¶i quyÕt nhu cÇu tiÒn vèn vµ nhu cÇu gi¶m c¸c thiÖt h¹i lín cho c¸c nhµ bu«n, cã 2 ph−¬ng ph¸p kh¶ thi. §ã lµ: a. H×nh thøc cæ phÇn. ChuyÕn hµng ®−îc t¹o lËp b»ng sù ®ãng gãp cña nhiÒu ng−êi. Mçi ng−êi gãp mét phÇn nµo ®ã (b»ng tiÒn hoÆc hµng hãa) vµo chuyÕn hµng vµ cïng chÞu tr¸ch nhiÖm theo phÇn ®ãng gãp ®ã. Khi chuyÕn hµng vÒ ®Õn ®Ých, lîi nhuËn sÏ ®−îc chia cho mäi ng−êi theo tû lÖ ®ãng gãp cæ phÇn. NÕu chuyÕn hµng ch¼ng may gÆp rui ro th× hËu qu¶ thiÖt h¹i còng ®−îc chia sÎ cho nhiÒu ng−êi. H×nh thøc nµy gi¶m ®−îc g¸nh nÆng tæn thÊt cho nhiÒu ng−êi cïng g¸nh chÞu. Nh−ng nã vÉn béc lé nhiÒu h¹n chÕ nh−: kªu gäi cho ®ñ ng−êi tham gia gãp cæ phÇn sÏ mÊt nhiÒu thêi gian, ph¶i dµn xÕp tháa thuËn chia sÎ tr¸ch nhiÖm vµ quyÒn lîi... b. H×nh thøc b¶o hiÓm. Nh÷ng tháa thuËn b¶o hiÓm ®Çu tiªn xuÊt hiÖn g¾n liÒn víi ho¹t ®éng giao l−u bu«n b¸n hµng hãa b»ng ®−êng biÓn. Nh÷ng tháa thuËn b¶o hiÓm trong lÜnh vùc hµng h¶i cã néi dung c¬ b¶n nh− sau: Mét bªn lµ nhµ bu«n, chñ tµu chÊp nhËn tr¶ mét kho¶n tiÒn nhÊt ®Þnh, nÕu hµng hãa, tµu thuyÒn kh«ng ®Õn ®−îc n¬i giao hµng do mét sè nguyªn nh©n nhÊt ®Þnh th× bªn thø hai (Ng−êi b¶o hiÓm) sÏ tr¶ bªn thø nhÊt mét kho¶n tiÒn nh»m bï ®¾p cho nh÷ng thiÖt h¹i ®7 x¶y ra. Nh− vËy, cã thÓ coi b¶o 3 hiÓm hµng h¶i lµ sù khëi ®Çu cña ngµnh b¶o hiÓm. B¶n hîp ®ång b¶o hiÓm cæ nhÊt cßn l−u l¹i ®−îc ph¸t hµnh t¹i thµnh phè c¶ng Genoa - Italia, vµo n¨m 1347. Sau ®ã, cïng víi cuéc c¸ch m¹ng th−¬ng m¹i vµo thÕ kû 14, 15 thóc ®Èy sù më réng vËn t¶i hµng h¶i, b¶o hiÓm hµng h¶i còng ph¸t triÓn m¹nh mÏ. Ho¹t ®éng b¶o hiÓm ra ®êi vµ ph¸t triÓn cïng víi sù ph¸t triÓn cña x7 héi xoµi ng−êi. Ho¹t ®éng nµy ®7 ®¸p øng ®−îc nh÷ng nhu cÇu cÊp thiÕt vÒ an toµn cña con ng−êi trong cuéc s«ng vµ sinh ho¹t. B¶o hiÓm hµng h¶i lµ lo¹i b¶o hiÓm ®Çu tiªn, ®¸nh dÊu sù ra ®êi cña b¶o hiÓm. Sau ®ã, lÇn l−ît lµ b¶o hiÓm háa ho¹n, b¶o hiÓm nh©n thä vµ c¸c lo¹i b¶o hiÓm kh¸c.[8] b1. B¶o hiÓm háa ho¹n: Vô ch¸y lín ë Anh vµo n¨m 1666 ®7 thiªu hñy trªn 13.000 tßa nhµ, lµ th¶m häa lín nhÊt tõ tr−íc cho ®Õn thêi ®iÓm ®ã. Nhu cÇu vÒ c¬ chÕ b¶o hiÓm cho tµi s¶n tr−íc rñi ro ch¸y dÉn tíi sù ra ®êi cña c¸c c«ng ty b¶n hiÓm trong lÜnh vùc háa ho¹n. N¨m 1667, c«ng ty b¶o hiÓm háa ho¹n ®Çu tiªn ®7 ra ®êi ë n−íc Anh. [8] b2. B¶o hiÓm nh©n thä: C«ng ty b¶o hiÓm nh©n thä Equitable lµ c«ng ty b¶o hiÓm nh©n thä ®Çu tiªn ®−îc thµnh lËp ë Anh vµo n¨m 1762. Cã thÓ nãi r»ng n−íc Anh lµ chiÕc n«i cña ngµnh dÞch vô b¶o hiÓm thÕ giíi. Cho ®Õn ngµy nay, ®©y vÉn lµ trung t©m cña c¸c ho¹t ®éng b¶o hiÓm. b3. C¸c lo¹i b¶o hiÓm kh¸c. Cuèi thÕ kû 19, cïng víi sù ph¸t triÓn cña nÒn s¶n xuÊt ®¹i c«ng nghiÖp c¬ khÝ, hµng lo¹t c¸c nghiÖp vô b¶o hiÓm ®7 xuÊt hiÖn vµ ph¸t triÓn rÊt nhanh: b¶o hiÓm « «, b¶o hiÓm m¸y bay, b¶o hiÓm tr¸ch nhiÖm d©n sù. Ngµy nay, b¶o hiÓm ®7 x©m nhËp vµo mäi lÜnh vùc ®êi sèng kinh tÕ x7 héi. Ngµnh b¶o hiÓm th−¬ng m¹i ®ang gi÷ mét vÞ trÝ rÊt quan träng trong nÒn kinh tÕ nhiÒu quèc gia, ®Æc biÖt lµ c¸c n−íc ph¸t triÓn. 2. Sù ph¸t tiÒn cña ngµnh b¶o hiÓm thÕ giíi. Ngµy nay ngµnh b¶o hiÓm trªn thÕ giíi ®7 trë thµnh mét ngµnh rÊt lín m¹nh. C¸c ho¹t ®éng b¶o hiÓm bao trïm lªn mäi lÜnh vùc ®êi sèng x7 héi vµ thÞ tr−êng b¶o hiÓm réng lín còng t¸c ®éng m¹nh mÏ lªn c¸c thÞ tr−êng kh¸c. 2.1. C¸c thÞ tr−êng b¶o hiÓm Ch©u ¢u. Ch©u ¢u lµ c¸i n«i cña b¶o hiÓm hiÖn ®¹i vµ vÉn lµ mét thÞ tr−êng chñ yÕu tÇm thÕ giíi víi tèc ®é ph¸t triÓn nhanh, nhÊt lµ ngµnh b¶o hiÓm Nh©n thä vµ TiÕt kiÖm. 4 D−íi ¶nh h−ëng cña ñy ban Ch©u ¢u, c¸c n−íc thuéc Liªn minh Ch©u ¢u (cã 15 n−íc tõ n¨m 1995) triÓn khai dÇn dÇn mét thÞ tr−êng b¶o hiÓm chung, nh−ng vÉn ch−a thèng nhÊt vÒ mÆt ph¸p lý (hîp ®ång, tr¸ch nhiÖm d©n sù), còng nh− vÊn ®Ò thuÕ.Ba thÞ tr−êng chÝnh cña Ch©u ¢u lµ §øc, Anh vµ Ph¸p. ThÞ tr−êng b¶o hiÓm cña mét sè n−íc T©y ¢u kh¸c tõ l©u cã sù n¨ng ®éng v−ît qua ban giíi quèc gia nh−: Thôy SÜ, Hµ Lan, ý, Thôy ®iÓn, Luxembourg. ThÞ tr−êng c¸c n−íc Nam ¢u, T©y Ban Nha, Bå §µo Nha, cã tèc ®é ph¸t triÓn nhanh nhÊt. C¸c n−íc §«ng ¢u, ®ang trong qu¸ tr×nh chuyÓn ®æi tõ mét nÒn kinh tÕ nhµ n−íc sang nÒn kinh tÕ tù do h¬n, cã nh÷ng chuyÓn biÕn s©u s¾c, t¨ng tr−ëng m¹nh vµ rÊt s«i ®éng. ñy ban B¶o hiÓm Ch©u ¢u c«ng bè c¸c sè liÖu thèng kª vÒ thÞ tr−êng cña 25 HiÖp héi quèc gia lµ thµnh viªn cña ñy ban nµy. N¨m 2001, c¸c sè liÖu tæng thÓ nh− sau: B¶ng1: C¸c chØ tiªu vÒ B¶o hiÓm cña 25 quèc gia Ch©u ¢u n¨m 2001 Doanh thu phÝ b¶o hiÓm nh©n thä 251.577 triÖu ECU 51,3% Doanh thu phÝ b¶o hiÓm phi nh©n thä 238.669 triÖu ECU 48,7% Tæng doanh thu cña hai ngµnh b¶o hiÓm trªn 490.246 triÖu ECU Sè l−îng nh©n viªn cña c¸c c«ng ty nµy 5.303 PhÝ b¶o hiÓm nh©n thä theo b×nh qu©n ®Çu ng−êi 977.256 PhÝ b¶o hiÓm phi nh©n thä theo b×nh qu©n ®Çu ng−êi 492 ECU Tæng phÝ b¶o hiÓm phi nh©n thä theo BQ ®Çu ng−êi 659 ECU TØ lÖ: phÝ b¶o hiÓm/ Tæng s¶n phÈm quèc d©n 6,9% §Çu t− cña c¸c c«ng ty b¶o hiÓm 2.585.506 triÖu ECU TØ lÖ: ®Çu t− tµi chÝnh/ Tæng s¶n phÈm quèc d©n 37,05% PhÝ b¶o hiÓm b×nh qu©n mçi c«ng ty 92 triÖu ECU Sè l−îng nh©n viªn trung b×nh mçi c«ng ty 184 37,05% (Nguån: Gi¸o khoa Quèc tÕ vÒ B¶o hiÓm) N¨m 1999, doanh thu cña c¸c doanh nghiÖp b¶o hiÓm Ch©u ¢u t¨ng gÇn 7%, trong ®ã 5,9% trong lÜnh vùc b¶o hiÓm phi nh©n thä vµ 7,5% lµ b¶o 5 hiÓm nh©n thä. MÆc dï bÞ gi¶m so víi nh÷ng n¨m tr−íc, nh−ng viÖc nµy vÉn kh¼ng ®Þnh xu h−íng t¨ng ®−îc duy tr× tõ nhiÒu n¨m nay. - Doanh thu b¶o hiÓm Ch©u ¢u t¨ng nhanh h¬n Tæng s¶n phÈm quèc néi mét c¸ch râ rÖt, n¨m 1980 chiÕm 4% GDP (Tæng s¶n phÈm quèc néi) lªn tíi 6,9% n¨m 1999 - Ngµnh b¶o hiÓm Nh©n thä t¨ng nhanh h¬n ngµnh b¶o hiÓm ThiÖt h¹i, g¸n ®¹t ®Õn sù chÝn muåi, trõ ë c¸c n−íc Nam ¢u n¬i mµ nhu cÇu cßn rÊt lín. Trong 15 n¨m gÇn ®©y, b¶o hiÓm Nh©n thä ®7 t¨ng nhanh h¬n GDP 2,5 lÇn, ®iÒu nµy thÓ hiÖn mét phÇn tiÕt kiÖm cña c¸c hé gia ®×nh chuyÓn h−íng sang s¶n phÈm b¶o hiÓm vµ nçi lo l¾ng cña mét phÇn c«ng chóng vÒ t−¬ng lai cña c¸c chÕ ®é b¶o hiÓm vµ h−u trÝ cña Nhµ n−íc. PhÇn lín c¸c tËp ®oµn b¶o hiÓm Ch©u ¢u ho¹t ®éng m¹nh ë n−íc ngoµi vµ ®7 trë thµnh nh÷ng c«ng ty ®a quèc gia thùc sù. Trong vßng 30 n¨m gÇn ®©y, thÞ tr−êng b¶o hiÓm Ch©u ¢u ®7 cã nh÷ng tiÕn triÓn s©u s¾c. Kh«ng nh÷ng chØ ph¸t triÓn rÊt æn ®Þnh mµ tÊt c¶ c¸c luËt b¶o hiÓm quèc gia còng biÕn ®æi s©u s¾c d−íi t¸c ®éng bÒn bØ cña giíi l7nh ®¹o Liªn minh Ch©u ¢u (EU). ThËm chÝ nh÷ng n−íc kh«ng n»m trong sè 15 n−íc thµnh viªn cña EU còng hÇu nh− th«ng qua luËt b¶o hiÓm ®−îc so¹n th¶o dùa trªn c¸c nguyªn t¾c cña ñy ban b¶o hiÓm Ch©u ¢u liªn quan ®Õn thÞ tr−êng b¶o hiÓm. - ThÞ tr−êng b¶o hiÓm Anh: Chóng ta ®7 thÊy c¸c ho¹t ®éng b¶o hiÓm hiÖn nay ®−îc biÕt ®7 ra ®êi chÝnh t¹i ý, sau ®ã lµ ë c¸c n−íc thuéc vïng §Þa Trung H¶i vµ vÞnh Ban TÝch. Tuy nhiªn, mét ®iÒu kh«ng thÓ chèi c7i ®−îc lµ c¸c h×nh thøc b¶o hiÓm hiÖn ®¹i l¹i ph¸t triÓn chÝnh t¹i Anh, tõ thÕ kû XVII. Sù bµnh tr−íng phi th−êng vÒ kinh tÕ vµ chÝnh trÞ cña Anh vµo thÕ kû XIX ®7 lµm cho c¸c doanh nghiÖp Anh quèc, trong ®ã cã c¸c c«ng ty b¶o hiÓm ph¸t triÓn rùc rì trªn thÕ giíi vµ cã ¶nh h−ëng rÊt lín trong mét thêi gian dµi. RÊt nhiÒu ngµnh b¶o hiÓm ®7 ®−îc h×nh thµnh bëi nh÷ng C«ng ty b¶o hiÓm Anh vµ gi÷ ®−îc vai trß ngù trÞ l©u dµi nhê vµo n¨ng lùc cao, kh¶ n¨ng b¶o hiÓm vµ m¹ng l−íi réng kh¾p thÕ giíi cña c¸c chuyªn gia, c«ng ty tµi chÝnh vµ m«i giíi b¶o hiÓm. ThÞ tr−êng b¶o hiÓm Anh cã 926 c«ng ty, n¨m 2001, ®¹t doanh thu b¶o hiÓm trùc tiÕp lµ 227904 triÖu USD, b»ng 5,97% thÞ tr−êng thÕ giíi. Nh− vËy, phÝ b¶o hiÓm b×nh qu©n ®Çu ng−êi lµ 2.964,2 USD, trong ®ã 64% lµ b¶o 6 hiÓm nh©n thä. TØ träng b¶o hiÓm trong GDP ®¹t l4,33%, cao nhÊt ë Ch©u ¢u, sau Thôy Sü. [16] - C¸c thÞ tr−êng b¶o hiÓm Ch©u ¸. ë Ch©u ¸, b¶o hiÓm bµnh tr−íng rÊt nhanh, cïng víi sù ph¸t triÓn kinh tÕ cña lôc ®Þa nµy vµ qu¸ tr×nh tù do hãa kinh tÕ ®ang diÔn ra t¹i phÇn lín c¸c n−íc cã nÒn kinh tÕ tËp trung. Trong thËp kû qua, doanh thu b¶o hiÓm hµng n¨m t¨ng trung b×nh 15%. B¶ng 2: C¸c thÞ tr−êng b¶o hiÓm chÝnh ë Ch©u ¸ n¨m 1999. N−íc Doanh thu b¶o hiÓm n¨m 1999 (tr. USD) Tû träng b¶o hiÓm nh©n thä (%) PhÝ b¶o hiÓm b×nh qu©n ®Çu ng−êi USD Tû träng b¶o hiÓm trong GDP NhËt B¶n 637.256 80,1 5.088 12,78 Hµn Quèc 59.989 77,9 1.337 13,16 §µi Loan 14.397 67,7 678 5,53 Trung Quèc (kh«ng kÓ Hång K«ng) 7.368 31,6 6 1,17 Ên §é 6.026 70,0 6 2,01 Hång K«ng 5.037 60,9 813 3,51 Israel 5.010 45,5 904 5,78 Th¸i Lan 4.076 47,6 67 2,43 Singapor 3.678 67,2 1.190 4,25 Malaixia 3.651 49,3 181 4,28 Indonesia 2.380 38,8 12 1,40 Phillipines 1.123 43,4 16 1,52 A rËp xª ót 712 3,7 40 0,57 C¸c tiÓu v−¬ng quèc ¶ RËp thèng nhÊt 645 12,7 220 1,69 I ran 507 6,9 7 0,48 Pakistan 478 43,3 4 0,81 C« oÐt 188 12,5 111 0,71 Oman 119 17,4 55 0,99 Jordanie 117 19,5 22 1,78 Ba – ranh 101 15,8 180 2,24 (Nguån: B¶o hiÓm quèc tÕ - Tr−êng Quèc gia B¶o hiÓm Paris) 7 2.2. T×nh h×nh thÞ tr−êng b¶o hiÓm toµn cÇu. ThÞ tr−êng b¶o hiÓm trªn thÕ giíi hiÖn nay ®ang cã nh÷ng biÕn ®æi s©u s¾c.. Nh÷ng ng−êi cã trªn 25 n¨m th©m niªn c«ng t¸c trong ngµnh b¶o hiÓm ®7 b×nh luËn r»ng, hä ch−a tõng thÊy t×nh h×nh thÞ tr−êng b¶o hiÓm toµn cÇu nh− hiÖn nay: Kh¶ n¨ng tµi chÝnh cña thÞ tr−êng lµ khæng lå, c¹nh tranh gay g¾t vµ kh«ng lµnh m¹nh mµ hËu qu¶ lµ phÝ b¶o hiÓm vµ ®iÒu kiÖn b¶o hiÓm xÊu ®i mét c¸ch ghª gím. Quan ®iÓm chung hiÖn nay lµ c¸c nhµ b¶o hiÓm vµ c¸c nhµ n.hËn t¸i b¶o hiÓm kh«ng cßn b¶o hiÓm rñi ro n÷a mµ chØ ®¬n thuÇn lµ ch¹y theo nh÷ng tØ lÖ phÝ vµ nh÷ng ®iÒu kiÖn b¶o hiÓm mµ ng−êi ta cho lµ "®iªn rå" vµ "kh«ng thÓ chÞu ®ùng ®−îc". Sù thùc lµ kh¸i niÖm "®Þnh gi¸ ®óng" ®7 bÞ lÊn ¸t bëi "c¸c lÝ do th−¬ng m¹i", vµ ngµy nay b¶o hiÓm gièng nh− mét thÞ tr−êng hµng hãa th«ng th−êng, n¬i mµ chÊt l−îng phôc vô vµ gi¸ trÞ gia t¨ng, nh÷ng nÐt ®Æc tr−ng c¬ b¶n trong ho¹t ®éng kinh doanh cña b¶o hiÓm kh«ng cßn mÊy ý nghÜa so víi gi¸ c¶ (phÝ b¶o hiÓm). §èi víi mét ngµnh kinh doanh nh− ngµnh b¶o hiÓm th× ®ã Ýt nhÊt còng lµ ®iÒu ®¸ng tiÕc, ®ã lµ ®iÒu cùc kú nguy hiÓm xÐt vÒ l©u dµi ®èi víi c¶ hai bªn: ng−êi b¸n b¶o hiÓm vµ kh¸ch hµng cña hä. MÆt kh¸c, t×nh tr¹ng "thÞ tr−êng mÒm" kh«ng ph¶i lµ míi. Nã ®7 tõng x¶y ra tr−íc ®©y, nh−ng cã lÏ kh«ng ph¶i víi møc ®é nghiªm träng nh− hiÖn nay vµ víi rÊt Ýt triÓn väng sÏ ®−îc c¶i thiÖn trong nh÷ng n¨m tíi. §−¬ng nhiªn, kh«ng ai hoµi nghi lµ trong mÊy n¨m qua, c¸c c«ng ty b¶o hiÓm vµ t¸i b¶o hiÓm ®7 thu ®−îc kh¸ nhiÒu lîi nhuËn. XÐt trªn gãc ®é thÞ tr−êng b¶o hiÓm toµn cÇu th× vô ®éng ®Êt ë Kobe NhËt B¶n chØ lµ mét chÊn ®éng nhÑ. Lloydss of London cã vÎ nh− võa míi b×nh phôc sau trËn èm "thËp tö nhÊt sinh" ®Çu nh÷ng n¨m 90 (MÆc dï b¶n b¸o c¸o ®Çu tiªn míi c«ng bè gÇn ®©y cña Equitas, mét c¬ quan ®ãng vai trß hÕt søc quan träng trong kÕ ho¹ch x©y dùng l¹i vµ c¶i c¸ch cña Lloyd's, ch¾c lµ ®7 lµm chÊn ®éng toµn thÞ tr−êng, bëi lÏ theo b¸o c¸o ®ã th× nh÷ng khiÕu n¹i ®ßi båi th−êng sÏ ph¶i gi¶i quyÕt trong t−¬ng lai tá ra kh¸c xa mét c¸ch nguy hiÓm so víi dù kiÕn ban ®Çu). 8 B¶o hiÓm thÕ giíi ®7 ®−îc chøng kiÕn sù t¨ng lªn ch−a tõng thÊy cña c¸c kh¶ n¨ng tµi chÝnh míi ë Hoa Kú, Bermuda vµ c¸c n¬i kh¸c, ®Æc biÖt lµ trong lÜnh vùc t¸i b¶o hiÓm. Ai nÊy ®Òu muèn chia phÇn vµ c¹nh tranh ¸c liÖt, h«ng chØ lµm cho phÝ b¶o hiÓm gi¶m xuèng mét c¸ch ®¸ng kÓ, mµ cßn lµm gi¶m c¶ chÊt l−îng s¶n phÈm b¶o hiÓm. Tr−íc t×nh h×nh ®ã, tÊt c¶ ®Òu buéc ph¶i tËp trung mäi søc lùc b¶o vÖ c«ng viÖc lµm ¨n cña m×nh khái bÞ tÊn c«ng, cè g¾ng ®¹t ®−îc sù t¨ng tr−ëng vµ thùc hiÖn ®−îc c¸c môc tiªu chiÕn l−îc vÒ lîi nhuËn tr−íc sù hiÖn diÖn cña mét "thÞ tr−êng mÒm", do ®ã cßn ®©u thêi gian vµ c¶m høng ®Ó lµm nh÷ng viÖc nh−: tËp trung nghiªn cøu ®Ó cung cÊp nh÷ng s¶n phÈm míi cã chÊt l−îng cao nh»m ®¸p øng c¸c nhu cÇu thay ®æi hµng ngµy, ®Ó hµnh ®éng mét c¸ch chñ ®éng s¸ng t¹o chø kh«ng ph¶i ph¶n øng mét c¸ch thô ®éng; ®Ó ngÈng cao ®Çu vµ nh×n vÒ t−¬ng lai. Còng cÇn nãi thªm r»ng ngµnh b¶o hiÓm ®ang tr¶i qua nh÷ng thay ®æi cùc kú s©u s¾c. Mét nhãm c¸c nhµ b¶o hiÓm chuyªn nghiÖp ®ang thùc hiÖn nh÷ng thay ®æi quan träng vÒ c¬ cÊu. ViÖc s¸p nhËp vµ mua l¹i c¸c h7ng m«i giíi vµ c¸c c«ng ty b¶o hiÓm ®ang diÔn ra trªn kh¾p thÕ giíi. Ngµy cµng cã nhiÒu c«ng ty t¸i b¶o hiÓm ®−îc thµnh lËp ®Ó cung cÊp c¸c gi¶i ph¸p míi vÒ b¶o hiÓm møc v−ît tréi cho nh÷ng c«ng ty muèn chän møc gi÷ l¹i cao. C¸c gi¶i ph¸p b¶o hiÓm trùc tiÕp kh«ng qua trung gian ®ang trë nªn ngµy cµng phæ biÕn. C¸i mµ ng−êi ta ®ang tËp trung phª ph¸n lµ ngµnh b¶o hiÓm ®7 tá ra kh«ng ®ñ hiÖu qu¶ mét c¸ch ®¸ng ng¹i. Nh÷ng vÊn ®Ò vÒ vai trß t−¬ng lai cña m«i giíi vµ cña t¸i b¶o hiÓm vÉn ch−a ®−îc gi¶i ®¸p mÆc dï ngµy cµng cã nhiÒu ng−êi muèn bá h¼n hoÆc gi¶m bít kh©u trung gian, tiÕt kiÖm chi phÝ vµ ®¬n gi¶n hãa toµn bé qu¸ tr×nh dÞch chuyÓn tõ ng−êi b¸n ®Õn ng−êi mua. Trong khi ®ã th× bé phËn cßn l¹i cña giíi tµi chÝnh quèc tÕ nh¶y vµo thÞ tr−êng, chµo b¸n c¸c gi¶i ph¸p cung cÊp tµi chÝnh mµ kh¸ch hµng cã thÓ lùa chän ®Ó xö lý rñi ro nh− c¸c ph−¬ng tiÖn phßng chèng vµ c¸c s¶n phÈm ph¸t sinh v−ît ra ngoµi ph¹m vi c¸c ph−¬ng ph¸p chuyÓn giao rñi ro truyÒn thèng th«ng qua 9 b¶o hiÓm. §èi víi c¸c nhµ b¶o hiÓm chuyªn nghiÖp quèc tÕ th× còng ch¼ng cã g× lµ ch¾c ch¾n: chØ cã sù thay ®æi lµ ch¾c ch¾n mµ th«i. Cßn ®èi víi kh¸ch hµng th× tr−íc m¾t hä cã thÓ më tiÖc ¨n mõng. Hä gi¶m ®−îc nhiÒu chi phÝ ®Ó mua nh÷ng s¶n phÈm v¨n hãa cã ®iÒu kiÖn hêi h¬n, hä c¶m thÊy hä cã ®−îc sù lùa chän tù do h¬n. Mét sè c«ng ty lín vµ c«ng ty siªu quèc gia ®7 tiÕn ®Õn giai ®o¹n mµ sù lùa chän −a thÝch cña hä lµ h¹n chÕ tèi ®a viÖc sö dông thÞ tr−êng b¶o hiÓm trong chõng mùc cã thÓ. §ã lµ c¸ch ®¸p l¹i tÝnh kh«ng hiÖu qu¶ cña qu¸ tr×nh b¶o hiÓm vµ t¸i b¶o hiÓm, mét qu¸ tr×nh dÉn ®Õn trªn 40% phÝ b¶o hiÓm ®−îc dïng ®Ó chi tr¶ cho qu¸ nhiÒu bªn tham gia vµo mét th−¬ng vô b×nh th−êng, ®Æc biÖt lµ d−íi h×nh thøc phô phÝ vµ hoa hång, chØ cã phÇn kh«ng lín cßn l¹i ®−îc chi cho chøc n¨ng b¶o vÖ thùc sù cña b¶o hiÓm. §èi víi mét sè c«ng ty lín th× ®ã còng lµ sù ®¸p l¹i nguyÖn väng cña hä muèn kiÓm so¸t sè phËn cña chÝnh m×nh vµ muèn ®−îc ¨n chia mét phÇn thµnh qu¶ tµi chÝnh mµ ngµnh b¶o hiÓm giµnh ®−îc. Cã mÊy c¸ch ®Ó hä thùc hiÖn nguyÖn väng ®ã. §ã lµ thµnh lËp c¸c c«ng ty b¶o hiÓm "trong nhµ" hay c¸c c«ng ty b¶o hiÓm néi bé; s¨n t×m c¸c gi¶i ph¸p tµi chÝnh míi mµ hä cã thÓ lùa chän ®Ó kh¾c phôc rñi ro; lËp ra c¸c nhãm gi÷ l¹i rñi ro vµ c¸c quü ®iÒu hßa. TÊt c¶ nh÷ng c¸i ®ã lµm gi¶m quy m« cña thÞ tr−êng b¶o hiÓm vµ gãp phÇn lµm cho c¹nh tranh ¸c liÖt h¬n. II. Kh¸i niÖm vµ ®Æc ®iÓm cña thÞ tr−êng b¶o hiÓm. 1. C¸c kh¸i niÖm c¬ b¶n vÒ b¶o hiÓm - t¸i b¶o hiÓm. 1.1. B¶o hiÓm. 1.1.1. Kh¸i niÖm: HiÖn nay cã rÊt nhiÒu kh¸i niÖm vÒ b¶o hiÓm: - Theo gi¸o tr×nh b¶o hiÓm tr−êng §¹i häc KÕ to¸n Hµ Néi: Ho¹t ®éng b¶o hiÓm lµ viÖc ng−êi b¶o hiÓm nhËn tr¸ch nhiÖm tr−íc rñi ro, trªn c¬ së ng−êi tham gia b¶o hiÓm ký kÕt hîp ®ång, ®ãng phÝ b¶o hiÓm ®Ó ng−êi b¶o hiÓm båi th−êng hoÆc tr¶ tiÒn b¶o hiÓm theo luËt thèng kª[9]. Kh¸i niÖm nµy 10 míi chØ nãi lªn ®−îc quy tr×nh b¶o hiÓm, mµ ch−a nãi lªn ®−îc b¶n chÊt cña b¶o hiÓm. - Giai ®o¹n ban ®Çu ph¸t triÓn cña b¶o hiÓm th× b¶o hiÓm ®7 ®−îc ®Þnh nghÜa lµ : "B¶o hiÓm lµ tæ chøc hîp lý mét nhãm ng−êi cã cïng chung mét lo¹i rñi ro cã thÓ x¶y ra. C¸c kho¶n ®ãng gãp vÒ tµi chÝnh cña hä cho phÐp båi th−êng nh÷ng thiÖt h¹i mµ mét sè ng−êi trong nhãm ph¶i g¸nh chÞu khi tæn thÊt x¶y ra [5]. Kh¸i niÖm trªn ch−a ®Çy ®ñ, kh«ng ph¶i bÊt cø thiÖt h¹i nµo còng ®−îc båi th−êng, mµ chØ mét sè nh÷ng tæn thÊt ®7 ®−îc tho¶ thuËn g©y ra. N÷ hoµng Anh Elisabeth ®Ö nhÊt ®7 tõng kh¼ng ®Þnh: Nhê cã b¶o hiÓm "tæn thÊt sÏ nhÑ ®i nÕu ®−îc chia sÎ cho nhiÒu ng−êi vµ sÏ rÊt nÆng nÕu ®Ó mét Ýt ng−êi g¸nh chÞu" [16]. Nh÷ng ng−êi cã nhµ cöa, khi mua b¶o hiÓm ho¶ ho¹n, hµng n¨m ®Òu ph¶i tr¶ mét kho¶n tiÒn nhá (t−¬ng ®−¬ng 0,5%o gi¸ trÞ ng«i nhµ) ®Ó nh÷ng ng−êi bÊt h¹nh trong sè hä, bÞ mÊt n¬i ë do ch¸y, nhËn ®−îc mét kho¶n tiÒn båi th−êng cho phÐp t¸i thiÕt l¹i nhµ cöa. - Cßn trong gi¸o tr×nh b¶o hiÓm - Tr−êng §¹i häc Ngo¹i th−¬ng: B¶o hiÓm lµ mét sù cam kÕt båi th−êng cña Ng−êi b¶o hiÓm ®èi víi Ng−êi ®−îc b¶o hiÓm vÒ nh÷ng thiÖt h¹i, mÊt m¸t cña ®èi t−îng b¶o hiÓm do mét sè rñi ro ®7 tho¶ thuËn g©y ra, víi ®iÒu kiÖn ng−êi ®−îc b¶o hiÓm ®7 thuª b¶o hiÓm cho ®èi t−îng b¶o hiÓm ®ã vµ nép mét kho¶n tiÒn gäi lµ phÝ b¶o hiÓm. Kh¸i niÖm nµy kh¸ ®Çy ®ñ nh−ng ch−a ®Ò cËp ®Õn b¶n chÊt cña ho¹t ®éng b¶o hiÓm. [7] - §Þnh nghÜa vÒ b¶o hiÓm do gi¸o s− HÐmard (Ph¸p) ®−a ra cã tÝnh ph¸p lý h¬n vµ ®Çy ®ñ h¬n c¶: ''B¶o hiÓm lµ mét nghiÖp vô, qua ®ã, mét bªn lµ ng−êi ®−îc b¶o hiÓm chÊp nhËn tr¶ mét kho¶n tiÒn (phÝ b¶n hiÓm hay ®ãng gãp b¶o hiÓm) cho chÝnh m×nh hoÆc cho mét ng−êi thø ba kh¸c ®Ó trong tr−êng hîp rñi ro x¶y ra sÏ ®−îc tr¶ mét kho¶n båi th−êng tõ mét bªn kh¸c lµ ng−êi b¶o hiÓm, ng−êi tr¸ch nhiÖm ®èi víi toµn bé rñi ro, ®Òn bï nh÷ng thiÖt h¹i theo LuËt thèng kª [16]. 1.1.2. C¸c nguyªn t¾c b¶o hiÓm c¬ b¶n cña b¶o hiÓm : a) B¶o hiÓm mét rñi ro chø kh«ng b¶o hiÓm mét sù ch¾c ch¾n. 11 b) Nguyªn t¾c trung thùc tuyÖt ®èi. c) Nguyªn t¾c lîi Ých b¶o hiÓm. d) Nguyªn t¾c båi th−êng. e) Nguyªn t¾c thÕ quyÒn. [7] 1.1.3. Ph−¬ng ph¸p ph©n t¸n rñi ro cña c¸c c«ng ty b¶o hiÓm. Rñi ro kh«ng chØ x¶y ra ®èi víi nh÷ng kh¸ch hµng mua b¶n hiÓm mµ cßn x¶y ra c¶ ®èi víi c¸c c«ng ty b¶o hiÓm. Khi x¶y ra nh÷ng rñi ro tæn thÊt qu¸ lín th× céng ty b¶o hiÓm còng kh«ng ®ñ kh¶ n¨ng chi tr¶ båi th−êng vµ sÏ r¬i vµo t×nh tr¹ng ph¸ s¶n. Do vËy ®èi víi nh÷ng rñi ro qu¸ lín c¸c nhµ b¶o hiÓm sÏ t×m c¸ch ph©n t¸n rñi ro ®Ó ®¶m b¶o kh¶ n¨ng tµi chÝnh vµ æn ®Þnh ho¹t ®éng kinh doanh cña chÝnh m×nh. Tõ khi b¶o hiÓm ra ®êi rÊt nhiÒu c¸c ph−¬ng ph¸p ®7 ®−îc ¸p dông ®Ó ph©n chia rñi ro vµ ph©n t¸n c¸c rñi ro cho nhiÒu nhµ b¶o hiÓm ®Ó trong tr−êng hîp tæn thÊt x¶y ra, cam kÕt tèi ®a cña mçi mét nhµ b¶o hiÓm t−¬ng øng víi kh¶ n¨ng tµi chÝnh cña hä vµ kh«ng lµm ph−¬ng h¹i ®Õn kh¶ n¨ng thanh to¸n cña hä. HiÖn nay cã 3 ph−¬ng ph¸p chÝnh ®−îc ¸p dông ®Ó ph©n chia rñi ro. §ã lµ: §ång b¶o hiÓm, ký kÕt b¶o hiÓm theo líp, t¸i b¶o hiÓm. - §ång b¶o hiÓm lµ sù ph©n chia theo tØ lÖ cïng mét rñi ro gi÷a nhiÒu nhµ b¶o hiÓm, nh÷ng ng−êi ®−îc gäi lµ c¸c nhµ ®ång b¶n hiÓm. Mçi mét nhµ ®ång b¶o hiÓm trong sè ®ã chÊp nhËn mét tØ lÖ nµo ®ã cña rñi ro tïy thuéc vµo møc chÊp nhËn riªng cña anh ta vµ sÏ nhËn ®−îc mét tØ lÖ t−¬ng øng nh− vËy vÒ phÝ b¶o hiÓm do ng−êi ®−îc b¶o hiÓm vµ trong tr−êng hîp tæn thÊt x¶y ra toµn bé hay tõng ph¸n th× anh ta sÏ ph¶i chÞu tr¸ch nhiÖm båi th−êng theo chÝnh tØ lÖ ®ã. ThÞ tr−êng th−êng xuyªn ¸p dông h×nh thøc b¶o hiÓm nµy lµ thÞ tr−êng Lu©n §«n. - Ph©n chia rñi ro theo líp: Khi mét nhµ b¶o hiÓm cã kh¶ n¨ng b¶o hiÓm ë møc thÊp h¬n so víi toµn bé sè tiÒn ph¶i b¶o hiÓm, anh ta cã thÓ ®Ò nghÞ b¶o hiÓm cho rñi ro ®Çu tiªn t−¬ng øng víi møc chÊp nhËn cña anh ta vµ ®Ò nghÞ mét nhµ b¶o hiÓm kh¸c b¶o hiÓm møc cßn l¹i cña líp ®Çu tiªn nµy. §èi víi c¸c tËp ®oµn cã tÇm 12 cì quèc tÕ, cã thÓ quyÕt ®Þnh b¶o hiÓm c¸c líp thÊp ë c¸c nhµ b¶o hiÓm cña n−íc n¬i mµ tËp ®oµn ®ã ho¹t ®éng (®iÒu ®ã lµ mét quy ®Þnh b¾t buéc cña ph¸p luËt) vµ cã thÓ quyÕt ®Þnh b¶o hiÓm c¸c tæn thÊt th¶m häa hoÆc b¶o hiÓm c¸c kho¶n tiÒn lín nhÊt ê c¸c nhµ b¶o hiÓm quèc tÕ ®−îc chÊp nhËn ho¹t ®éng t¹i n−íc mµ tËp ®oµn nµy ®Æt trô së, ®«i khi ng−êi ta gäi hîp ®ång cuèi cïng nµy lµ mét hîp ®ång ''c¸i «'' (Umbrella Cover). - T¸i b¶o hiÓm: T¸i b¶o hiÓm lµ ph−¬ng ph¸p thø ba ®−îc ¸p dông ®Ó ph©n t¸n c¸c rñi ro vµ ph©n chia tèt h¬n c¸c rñi ro gi÷a c¸c nhµ b¶o hiÓm theo kh¶ n¨ng tµi chÝnh s½n cã cña hä ®Ó b¶o hiÓm cho c¸c rñi ro ®ã. Ng−êi ta cã thÓ nãi ng−êi t¸i b¶o hiÓm lµ ng−êi b¶n hiÓm cña c¸c nhµ b¶o hiÓm. ThËt vËy, t¸i b¶o hiÓm lµ mét hîp ®ång mµ qua ®ã ng−êi b¶o hiÓm gèc trót bá tÊt c¶ hoÆc mét phÇn c¸c rñi ro mµ anh ta ®7 chÊp nhËn b¶o hiÓm sang mét ng−êi kh¸c, ®ã lµ ng−êi t¸i b¶o hiÓm. C«ng ty b¶o hiÓm nh−îng t¸i b¶o hiÓm, nh−îng l¹i mét phÇn c¸c rñi ro ®7 chÊp nhËn vµ c¸c kho¶n phÝ t−¬ng øng. ChÝnh v× vËy, trong mét hîp ®ång t¸i b¶o hiÓm, ng−êi b¶o hiÓm gèc ®−îc gäi lµ c«ng ty nh−îng, hoÆc ng¾n gän h¬n ''bªn nh−îng'' vµ ng−êi t¸i b¶o hiÓm ®−îc gäi lµ ''bªn ®−îc nh−îng''. Nh− vËy trong ®ång b¶o hiÓm, cã mét mèi quan hÖ hîp ®ång trùc tiÕp gi÷a ng−êi ®−îc b¶o hiÓm víi mçi mét nhµ ®ång b¶o hiÓm, ng−êi ®−îc b¶o hiÓm kh«ng hÒ cã mét mèi quan hÖ nµo víi c¸c nhµ t¸i b¶o hiÓm. Ngay c¶ sau khi ®7 ký mét hîp ®ång t¸i b¶o hiÓm, ng−êi b¶o hiÓm gèc vÉn gi÷ toµn bé c¸c rñi ro mµ ng−êi ®ã ®7 chÊp nhËn b¶o hiÓm. Trong tr−êng hîp tæn thÊt x¶y ra, chÝnh ng−êi b¶o hiÓm sÏ båi th−êng trùc tiÕp cho ng−êi ®−îc b¶o hiÓm vµ sau ®ã sÏ thu vÒ phÇn mµ nhµ t¸i b¶o hiÓm ph¶i tr¶ cho m×nh (trªn thùc tÕ chóng ta sÏ thÊy lµ trong tr−êng hîp tæn thÊt x¶y ra nghiªm träng th× nhµ t¸i b¶o hiÓm cã thÓ øng tr−íc cho ng−êi b¶o hiÓm sè tiÒn cÇn thiÕt ®Ó båi th−êng cho ng−êi ®−îc b¶o hiÓm). Nh− vËy, c¸c hîp ®ång t¸i b¶o hiÓm lu«n lu«n do c¸c c«ng ty b¶o hiÓm chuyªn nghiÖp ký. C¸c hîp ®ång t¸i b¶o hiÓm kh«ng bÞ sù kiÓm tra chÆt chÏ 13 cña c¸c c¬ quan Nhµ n−íc nh− sù kiÓm tra ®èi víi c¸c hîp ®ång b¶o hiÓm nh»m b¶o vÖ nh÷ng ng−êi ®−îc b¶o hiÓm. V× vËy, nÕu b¾t buéc ph¶i cã c¸c thñ tôc chÊp nhËn ®èi víi c¸c nhµ t¸i b¶o hiÓm th× thñ tôc ®ã th−êng ®¬n gi¶n h¬n rÊt nhiÒu so víi thñ tôc cña c¸c nhµ b¶o hiÓm gèc. Tãm l¹i. T¸i b¶o hiÓm lµ mét lo¹i nghiÖp vô mµ ng−êi b¶o hiÓm sö dông ®Ó chuyÓn mét phÇn tr¸ch nhiÖm ®7 chÊp nhËn víi ng−êi ®−îc b¶o hiÓm cho ng−êi b¶o hiÓm kh¸c, trªn c¬ së nh−îng l¹i cho ng−êi b¶o hiÓm ®ã mét phÇn phÝ b¶o hiÓm th«ng qua hîp ®ång t¸i b¶o hiÓm. NÕu nh− b¶o hiÓm lµ h×nh thøc dµn tr¶i tæn thÊt cña mét Ýt ng−êi cho nhiÒu ng−êi cïng chÞu th× t¸i b¶o hiÓm lµ h×nh thøc dµn tr¶i mét lÇn n÷a nh÷ng tæn thÊt mµ c¸c c«ng ty b¶o hiÓm ph¶i g¸nh chÞu. Nãi mét c¸ch ng¾n gän: t¸i b¶o hiÓm lµ b¶o hiÓm cho c¸c nhµ b¶o hiÓm. ¦u nh−îc ®iÓm cña t¸i b¶o hiÓm + ¦u ®iÓm: T¹o t©m lý an toµn cho c¸c c«ng ty b¶o hiÓm b»ng c¸c dÞch vô b¶o hiÓm, më réng ph¹m vi b¶o hiÓm, ®¶m b¶o tµi chÝnh cho c¸c c«ng ty b¶n hiÓm. + Nh−ng nh−îc ®iÓm lµ: T¸i b¶o hiÓm cã thÓ lµm t¨ng hoÆc gi¶m mét c¸ch ®¸ng kÓ c¸c chi tiªu tµi chÝnh cña c«ng ty b¶o hiÓm. 2. ThÞ tr−êng b¶o hiÓm 2.l - Kh¸i niÖm vÒ thÞ tr−êng b¶o hiÓm ThÞ tr−êng lµ mét ph¹m trï kinh tÕ g¾n liÒn víi nÒn s¶n xuÊt hµng hãa. Cã rÊt nhiÒu quan ®iÓm vÒ thÞ tr−êng vµ còng ®7 cã nhiÒu tµi liÖu bµn vÒ thÞ tr−êng. Cã thÓ nãi quan ®iÓm chung nhÊt vÒ thÞ tr−êng lµ ''thÞ tr−êng bao gåm toµn bé c¸c ho¹t ®éng trao ®æi hµng hãa ®−îc diÔn ra trong sù thèng nhÊt h÷u c¬ víi c¸c mèi quan hÖ do chóng ph¸t sinh g¾n liÒn víi mét kh«ng gian nhÊt ®Þnh''. [3] Theo thuËt ng÷ b¶o hiÓm, th× tr−êng b¶o hiÓm lµ n¬i mua vµ b¸n c¸c s¶n phÈm b¶o hiÓm. S¶n phÈm b¶o hiÓm lµ lo¹i s¶n phÈm dÞch vô ®Æc biÖt; lµ lo¹i s¶n phÈm v« h×nh kh«ng thÓ c¶m nhËn ®−îc h×nh d¸ng, kÝch th−íc, mµu s¾c v.v.. s¶n phÈm b¶o hiÓm lµ s¶n phÈm kh«ng ®−îc b¶o hé b¶n quyÒn, lµ 14 s¶n phÈm mµ ng−êi mua kh«ng mong ®îi sù kiÖn b¶o hiÓm x¶y ra ®èi víi m×nh ®Ó ®−îc båi th−êng hay tr¶ tiÒn b¶o hiÓm (trõ b¶o hiÓm h−u trÝ, b¶o hiÓm nh©n thä )... 2.2. C¸c yÕu tè cÊu thµnh nªn thÞ tr−êng b¶o hiÓm. 2.2. l. Chñ thÓ cña thÞ tr−êng b¶o hiÓm. Ng−êi mua hay kh¸ch hµng lµ nh÷ng c¸ nh©n hay tæ chøc cã tµi s¶n, tr¸ch nhiÖm d©n sù tr−íc ph¸p luËt, tÝnh m¹ng hoÆc th©n thÓ gÆp rñi ro cÇn b¶o hiÓm th× mua c¸c dÞch vô ( s¶n phÈm ) b¶o hiÓm hoÆc trùc tiÕp hoÆc th«ng qua c¸c tæ chøc trung gian. Kh¸ch hµng bao gåm kh¸ch hµng hiÖn t¹i vµ kh¸ch hµng tiÒm n¨ng cña mét lo¹i s¶n phÈm. Kh¸ch hµng bao gåm kh¸ch hµng hiÖn t¹i vµ kh¸ch hµng tiÒm n¨ng cña mét lo¹i s¶n phÈm. Kh¸ch hµng hiÖn t¹i lµ kh¸ch hµng ®ang tham gia qu¸ tr×nh mua vµ sö dông s¶n phÈm ®ã, kh¸ch hµng tiÒm n¨ng lµ kh¸ch hµng cã thÓ tham gia vµo qu¸ tr×nh mua vµ sö dông s¶n phÈm ®ã trong t−¬ng lai. Môc tiªu cña c¸c doanh nghiÖp nãi chung vµ doanh nghiÖp b¶o hiÓm nãi riªng lµ lîi nhuËn. Muèn vËy ph¶i tiªu thô ®−îc s¶n phÈm cña m×nh qua c¸c kªnh ph©n phèi s¶n phÈm. Do ®Æc ®iÓm ho¹t ®éng kinh doanh, c¸c doanh nghiÖp b¶o hiÓm th−êng sö dông kªnh ph©n phèi lµ ®¹i lý vµ m«i giíi b¶o hiÓm. Theo thuËt ng÷ B¶o hiÓm, §¹i lý b¶o hiÓm lµ ng−êi lµm viÖc cho doanh nghiÖp b¶o hiÓm thay mÆt doanh nghiÖp b¸n c¸c s¶n phÈm b¶o hiÓm cho ng−êi mua. Cßn LuËt kinh doanh b¶o hiÓm ViÖt Nam: ''§¹i lý b¶o hiÓm lµ tæ chøc, c¸ nh©n ®−îc ñy quyÒn trªn c¬ së hîp ®ång ®¹i lý b¶o hiÓm ®Ó thùc hiÖn ho¹t ®éng b¶o hiÓm vµ c¸c quy ®Þnh kh¸c cña ph¸p luËt cã liªn quan".(§iÒu 84, ch−¬ng IV). Nh− vËy §¹i lý B¶o hiÓm lµ nh÷ng ng−êi hoÆc tæ chøc trung gian gi÷a vµ ng−êi tham gia b¶o hiÓm, ®¹i diÖn cho doanh nghiÖp vµ ho¹t ®éng v× quyÒn lîi cña doanh nghiÖp b¶o hiÓm. §¹i lý cã thÓ lµ c¸c tæ chøc ng©n hµng hay luËt s−. Nh÷ng ng−êi nµy lµm §¹i lý b¶o hiÓm rÊt thuËn lîi do cã sù tiÕp xóc vµ hiÓu biÕt nhiÒu kh¸ch hµng Trung gian phæ biÕn trªn thÞ tr−êng b¶o hiÓm nh©n thä lµ §¹i lý b¶o hiÓm th−êng lµ c¸c c¸ nh©n 15 chuyªn ho¹t ®éng ®¹i lý. Hä ho¹t ®éng t¹i v¨n phßng hoÆc ®i ®Õn tõng nhµ, tõng doanh nghiÖp ®Ó b¸n b¶o hiÓm, thu phÝ b¶o hiÓm vµ ®µm ph¸n nh÷ng thay ®æi vÒ nhu cÇu b¶o hiÓm cña kh¸ch hµng thùc tÕ vµ tiÒm n¨ng. Còng lµ mét trong 2 kªnh ph©n phèi qua trung gian, nh−ng m«i giíi b¶o hiÓm l¹i lµ h×nh thøc phæ biÕn cña thÞ tr−êng b¶o hiÓm phi nh©n thä. M«i giíi b¶o hiÓm lµ ng−êi trung gian gi÷a DNBH víi kh¸ch hµng. M«i giíi b¶o hiÓm kh¸c víi ®¹i lý b¶o hiÓm mét c¸ch c¬ b¶n lµ nÕu §¹i lý b¶o hiÓm ®øng vÒ phÝa quyÒn lîi cña c«ng ty b¶o hiÓm th× ng−îc l¹i m«i giíi b¶o hiÓm l¹i ®øng vÒ phÝa quyÒn lîi cña kh¸ch hµng. Hä cã nhiÖm vô tham m−u, t− v©n, thu xÑp c¸c hîp ®ång b¶o hiÓm cho kh¸ch hµng. M«i giíi lµ ng−êi ®−îc kh¸ch hµng ñy quyÒn vµ lu«n lu«n hµnh ®éng v× lîi Ých cña kh¸ch hµng. M«i giíi b¶o hiÓm th−êng n¾m rÊt v÷ng vÒ kü thuËt nghiÖp vô, ®Æc biÖt lµ nh÷ng th«ng tin vÒ thÞ tr−êng. VÒ lý thuyÕt, ng−êi m«i giíi sau khi ®¸p øng nhu cÇu cña kh¸ch hµng sÏ t×m kiÕm DNBH cã thÓ ®¸p øng nhu cÇu tèt nhÊt víi chi phÝ thÊp nhÊt. Thùc tÕ, m«i giíi th−êng lùa chän trªn thÞ tr−êng mét doanh nghiÖp b¶o hiÓm cã nhiÒu −u ®7i, sau ®ã giíi thiÖu cho kh¸ch hµng. M«i giíi b¶o hiÓm lµm cho cung vµ cÇu vÒ s¶n phÈm b¶o hiÓm ®−îc ch¾p nèi víi nhau, ®ång thêi gãp phÇn lµm t¨ng uy tÝn cña s¶n phÈm vµ doanh nghiÖp b¶o hiÓm. Ngµy nay kªnh ph©n phèi b»ng m«i giíi ®−îc sö dông nhiÒu ®Æc biÖt trong nghiÖp vô b¶o hiÓm dÇu khÝ, b¶o hiÓm hµng hãa XNK... Th«ng th−êng trªn thÞ tr−êng b¶o hiÓm cã 2 lo¹i m«i giíi b¶o hiÓm. §ã lµ m«i giíi b¶o hiÓm gèc vµ m«i giíi t¸i b¶o hiÓm. M«i giíi b¶o hiÓm gèc sÏ gióp nh÷ng ng−êi cÇn mua b¶o hiÓm nh−ng kh«ng biÕt ph¶i mua nh− thÕ nµo vµ mua ë ®©u t×m vµ kÝ ®−îc hîp ®ång b¶o hiÓm phï hîp. Kh¸ch hµng cã thÓ trùc tiÕp hoÆc qua m«i giíi ®Ó mua b¶o hiÓm. Nh−ng trong nh÷ng tr−êng hîp t¸i b¶o hiÓm th× m«i giíi t¸i b¶o hiÓm l¹i ®Æc biÖt quan träng, lµ ng−êi kh«ng thÓ thiÕu khi t¸i b¶o hiÓm. HÇu hÕt c¸c DNBH trªn thÕ giíi ®Òu yªu cÇu m«i giíi t¸i b¶o hiÓm t− vÊn, gióp ®ì khi c¸c rñi ro ®−îc b¶o hiÓm qu¸ lín so víi kh¶ n¨ng tµi chÝnh cña hä trong viÖc thanh to¸n båi th−êng tæn thÊt nÕu rñi ro x¶y ra. §èi víi c¸c rñi ro tiÒm Èn lín, m«i giíi t¸i b¶o hiÓm sÏ gióp DNBH 16 ph©n tÝch ph¹m vi rñi ro ®Ó thu xÕp t¸i b¶o hiÓm khi cÇn thiÕt. Th«ng qua m«i giíi t¸i b¶o hiÓm, c¸c doanh nghiÖp b¶o hiÓm sÏ cã ®−îc sù an toµn vÒ tµi chÝnh, do ®ã sÏ cã kh¶ n¨ng b¶o vÖ kh¸ch hµng lín h¬n vµ ®em l¹i sù æn ®Þnh cao h¬n cho x7 héi. 2.2.2. Kh¸ch thÓ cña thÞ tr−êng b¶o hiÓm. Kh¸ch thÓ cña thÞ tr−êng b¶n hiÓm chÝnh lµ s¶n phÈm b¶o hiÓm. Tõ c¸c gãc ®é kh¸c nhau, cã thÓ ®−a ra c¸c ®Þnh nghÜa kh¸c nhau vÒ s¶n phÈm b¶o hiÓm. XÐt trªn gãc ®é nh÷ng thø c¬ b¶n nhÊt mµ kh¸ch hµng nhËn ®−îc khi mua s¶n phÈm th× s¶n phÈm b¶o hiÓm cã thÓ ®−îc ®Þnh nghÜa lµ: Sù cam kÕt cña DNBH ®èi víi bªn mua b¶o hiÓm vÒ viÖc båi th−êng hay tr¶ tiÒn b¶o hiÓm khi cã c¸c sù kiÖn b¶o hiÓm x¶y ra. §Þnh nghÜa nµy xuÊt ph¸t tõ viÖc khi mua b¶o hiÓm, b»ng viÖc tr¶ mét kho¶n tiÒn nhÊt ®Þnh - nép phÝ b¶o hiÓm, bªn mua b¶o hiÓm (c¸c tæ chøc, c¸c c¸ nh©n sÏ ®−îc DNBH cÊp cho Hîp ®ång b¶o hiÓm (giÊy chøng nhËn b¶o hiÓm) x¸c nhËn r»ng DNBH sÏ båi th−êng hoÆc tr¶ tiÒn b¶o hiÓm cho hä khi x¶y ra c¸c sù kiÖn nh− ®7 tháa thuËn. Th«ng th−êng khi nãi tíi ''S¶n phÈm b¶o hiÓm", ng−êi ta th−êng ®ång nghÜa víi nghÜa víi ''nghiÖp vô b¶o hiÓm". C¸ch nãi nµy th−êng ®−îc sö dông khi ph©n lo¹i DNBH theo s¶n phÈm mµ doanh nghiÖp cung cÊp. §Æc ®iÓm cña s¶n phÈm b¶o hiÓm: B¶o hiÓm lµ mét lo¹i h×nh dÞch vô, do ®ã s¶n phÈm b¶o hiÓm còng cã c¸c ®Æc ®iÓm chung cña c¸c s¶n phÈm dÞch vô nh− tÝnh v« h×nh, tÝnh kh«ng thÓ t¸ch rêi vµ kh«ng thÓ cÊt tr÷ ®−îc, tÝnh kh«ng ®ång nhÊt víi tÝnh kh«ng ®−îc b¶o hé b¶n quyÒn. Ngoµi ra, s¶n phÈm b¶o hiÓm cßn cã c¸c ®Æc ®iÓm riªng ®ã lµ: S¶n phÈm ''kh«ng mong ®îi", s¶n phÈm cña "chu tr×nh kinh doanh ®¶o ng−îc'' vµ s¶n phÈm cã hiÖu qu¶ ''xª dÞch''. ChÝnh v× cã nh÷ng ®Æc ®iÓm chung vµ ®Æc ®iÓm riªng nµy nªn s¶n phÈm b¶o hiÓm ®−îc xÕp vµo lo¹i s¶n phÈm dÞch vô ''®Æc biÖt'' a) §Æc ®iÓm chung: B¶o hiÓm lµ s¶n phÈm v« h×nh. Khi mua b¶o hiÓm, mÆc dï kh¸ch hµng nhËn ®−îc c¸c yÕu tè h÷u h×nh ®ã lµ nh÷ng tê giÊy trªn ®ã cã in biÓu t−îng 17 cña doanh nghiÖp, in tªn gäi cña s¶n phÈm, in nh÷ng néi dung tháa thuËn... Nh−ng kh¸ch hµng kh«ng thÓ chØ ra ®−îc mµu s¾c, kÝch th−íc, h×nh d¸ng hay mïi vÞ cña s¶n phÈm. Nãi mét c¸ch kh¸c, s¶n phÈm b¶o hiÓm lµ s¶n phÈm ''v« h×nh!" ng−êi mua kh«ng thÓ c¶m nhËn ®−îc s¶n phÈm b¶o hiÓm th«ng qua c¸c gi¸c quan cña m×nh. TÝnh v« h×nh cña s¶n phÈm b¶o hiÓm lµm cho viÖc giíi thiÖu, chµo b¸n s¶n phÈm trë nªn khã kh¨n h¬n. Khi mua s¶n phÈm b¶o hiÓm, ng−êi mua chØ nhËn ®−îc nh÷ng lêi høa, lêi cam kÕt vÒ nh÷ng ®¶m b¶o vËt chÊt tr−íc c¸c rñi ro. S¶n phÈm b¶o hiÓm kh«ng thÓ t¸ch rêi - tøc lµ viÖc t¹o ra s¶n phÈm dÞch vô b¶o hiÓm trïng víi viÖc tiªu dïng s¶n phÈm ®ã (qu¸ tr×nh cung øng vµ qu¸ tr×nh tiªu thô lµ mét thÓ thèng nhÊt). Thªm vµo ®ã, s¶n phÈm b¶o hiÓm còng kh«ng thÓ cÊt tr÷ ®−îc - cã nghÜa lµ kh¶ n¨ng thùc hiÖn dÞch vô b¶o hiÓm vµo mét thêi ®iÓm nµo ®ã sÏ kh«ng thÓ cÊt vµo kho dù tr÷ ®Ó sö dông vµo mét thêi ®iÓm kh¸c trong t−¬ng lai. §iÒu nµy hoµn toµn kh¸c biÖt víi s¶n phÈm h÷u h×nh. §a sè c¸c s¶n phÈm h÷u h×nh cã thÓ ®−îc s¶n xuÊt víi sè l−îng lín sau ®ã ®−îc l−u tr÷ trong kho b¸n dÇn. Cßn c¸c s¶n phÈm dÞch vô th× kh«ng thÓ cÊt tr÷ ®−îc. C¸c nh©n viªn cña doanh nghiÖp còng nh− c¸c ®¹i lý b¶o hiÓm chØ cã mét sè giê nhÊt ®Þnh trong mét ngµy ®Ó gÆp gì kh¸ch hµng vµ sè giê s½n cã trong ngµy kh«ng thÓ mang sang ngµy kh¸c. Doanh nghiÖp b¶o hiÓm còng kh«ng thÓ "s¶n xuÊt'' tr−íc mét l−îng lín c¸c cuéc kiÓm tra c¸c khiÕu n¹i hay c¸c dÞch vô kh¸ch hµng kh¸c vµ göi chóng cho c¸c kh¸ch hµng cã yªu cÇu. TÝnh kh«ng ®ång nhÊt cña dÞch vô b¶o hiÓm, còng nh− c¸c dÞch vô kh¸c, chñ yÕu ®−îc thùc hiÖn bëi con ng−êi. Nh−ng cho dï lµ ng−êi cã kü n¨ng ®Õn ®©u ®i ch¨ng n÷a th× dÞch vô hä thùc hiÖn kh«ng ph¶i lóc nµo còng nhÊt qu¸n. VÝ dô, c¸c ®Þa lý khi b¸n s¶n phÈm cã thÓ quªn c¸c chi tiÕt, cã thÓ chËm trÔ hoÆc mÊt kiªn nhÉn... Nh×n chung chÊt l−îng phôc vô cña mét c¸ nh©n nµo ®ã t¹i c¸c thêi ®iÓm kh¸c nhau, víi c¸c kh¸ch hµng kh¸c nhau lµ kh¸c nhau. ChÊt l−îng phôc vô nµy phô thuéc vµo t×nh tr¹ng søc kháe, c¸c 18 yÕu tè xung quanh. Ngoµi ra, gi÷a c¸c c¸ nh©n kh¸c nhau, chÊt l−îng phôc vô còng kh¸c nhau. b) §Æc ®iÓm riªng cña s¶n phÈm b¶o hiÓm S¶n phÈm b¶o hiÓm lµ s¶n phÈm ''kh«ng mong ®îi". Mét trong nh÷ng ®Æc ®iÓm riªng cña s¶n phÈm b¶o hiÓm lµ s¶n phÈm kh«ng mong ®îi. §iÒu nµy thÓ hiÖn ë chç, ®èi víi c¸c s¶n phÈm mang tÝnh b¶o hiÓm thuÇn tóy, mÆc dï ®7 mua s¶n phÈm - nh−ng kh¸ch hµng ®Òu kh«ng mong muèn rñi ro x¶y ra ®Ó ®−îc doanh nghiÖp b¶o hiÓm båi th−êng hay tr¶ tiÒn b¶o hiÓm. Bëi v× rñi ro mét khi ®7 x¶y ra th× ®ång nghÜa víi th−¬ng tÝch, thiÖt h¹i thËm chÝ lµ mÊt m¸t, do ®ã sè tiÒn mµ doanh nghiÖp b¶o hiÓm båi th−êng, chi tr¶ khã cã thÓ bï ®¾p ®−îc. §Æc tÝnh nµy còng lµm cho viÖc giíi thiÖu, chµo b¸n s¶n phÈm trë nªn v« cïng khã kh¨n, s¶n phÈm b¶o hiÓm lµ s¶n phÈm cña ''chu tr×nh kinh doanh ®¶o ng−îc''. NÕu nh− trong c¸c lÜnh vùc kinh doanh kh¸c, gi¸ c¶ s¶n phÈm ®−îc x¸c ®Þnh trªn c¬ së chi phÝ thùc tÕ ph¸t sinh th× trong lÜnh vùc b¶n hiÓm, phÝ b¶o hiÓm - gi¸ c¶ cña s¶n phÈm b¶n hiÓm ®−îc x¸c ®Þnh dùa trªn nh÷ng sè liÖu −íc tÝnh vÒ c¸c chi phÝ cã thÓ ph¸t sinh trong t−¬ng lai nh− chi båi th−êng (tr¶ tiÒn b¶o hiÓm), chi hoa hång, chi t¸i b¶o hiÓm... Trong ®ã, kho¶n chi chiÕm tØ träng lín nhÊt lµ chi båi th−êng (tr¶ tiÒn b¶o hiÓm). Kho¶n chi nµy ®−îc x¸c ®Þnh chñ yÕu dùa trªn sè liÖu thèng kª qu¸ khø vµ c¸c −íc tÝnh t−¬ng lai vÒ tÇn suÊt vµ quy m« tæn thÊt. Trong ho¹t ®éng kinh doanh, c¸c doanh nghiÖp b¶o hiÓm cã quyÒn thu phÝ cña ng−êi tham gia b¶o hiÓm h×nh thµnh nªn quü b¶o hiÓm; sau ®ã nÕu cã c¸c sù kiÖn b¶o hiÓm x¶y ra, doanh nghiÖp b¶o hiÓm míi ph¶i thùc hiÖn nghÜa vô båi th−êng hay chi tr¶. Do vËy, víi viÖc thu phÝ tr−íc, nÕu kh«ng cã hoÆc cã Ýt rñi ro x¶y ra, doanh nghiÖp sÏ thu ®−îc lîi nhuËn lín h¬n dù kiÕn. Ng−îc l¹i, nÕu rñi ro x¶y ra víi tÇn suÊt hoÆc víi quy m« lín h¬n dù kiÕn, doanh nghiÖp b¶o hiÓm cã thÓ thua lç. VÒ phÝa kh¸ch hµng, hiÖu qu¶ tõ viÖc mua s¶n phÈm còng mang tÝnh ''xª dÞch'' - kh«ng x¸c ®Þnh. §iÒu nµy xuÊt ph¸t tõ viÖc kh«ng ph¶i kh¸ch hµng 19 nµo tham gia b¶o hiÓm còng '' ®−îc nhËn" mét sè tiÒn chi tr¶ cña doanh nghiÖp b¶o hiÓm (trõ tr−êng hîp mua c¸c s¶n phÈm b¶o hiÓm nh©n thä mang tÝnh tiÕt kiÖm). Ng−êi b¸n lµ c¸c doanh nghiÖp b¶o hiÓm. Theo tÝnh chÊt së h÷u, doanh nghiÖp b¶o hiÓm cã thÓ chia ra: doanh nghiÖp nhµ n−íc, doanh nghiÖp cæ phÇn, c«ng ty liªn doanh v.v... Theo quy m« tæ chøc cã thÓ chia ra tæng c«ng ty, c«ng ty chia theo lo¹i h×nh kinh doanh th× cã c«ng ty b¶o hiÓm nh©n thä hoÆc phi nh©n thä; b¸n hµng trùc tiÕp cho kh¸ch hµng hoÆc th«ng qua c¸c tæ chøc trung gian. 2.2.3 C¸c qui ®Þnh ph¸p luËt BÊt k× mét thÞ tr−êng nµo ho¹t ®éng còng ®Òu ph¶i tu©n thñ theo hÖ thèng ph¸p luËt cña mçi quèc gia.ThÞ tr−êng b¶o hiÓm còng kh«ng n»m ngoµi qui luËt ®ã ë nh÷ng n−íc cã thÞ tr−êng b¶o hiÓm ph¸t triÓn nh− c¸c n−íc Ch©u ¢u, hÖ thèng ph¸p luËt thÞ tr−êng b¶o hiÓm rÊt ®Çy ®ñ vµ chÆt chÏ. §èi víi thÞ tr−êng b¶o hiÓm ViÖt Nam, gÇn ®©y luËt kinh danh b¶o hiÓm ®7 ra ®êi gióp cho ho¹t ®éng kinh doanh b¶o hiÓm ®−îc thuËn lîi h¬n. Ngoµi luËt kinh doanh b¶o hiÓm, rÊt nhiÒu luËt kh¸c ¶nh h−ëng nh− luËt D©n sù , luËt §Çu t− n−íc ngoµi.v.v. 2.3. Nh÷ng ®Æc tr−ng c¬ b¶n cña thÞ tr−êng b¶o hiÓm ThÞ tr−êng b¶o hiÓm còng nh− c¸c thÞ tr−êng kh¸c ®Òu cã nh÷ng ®Æc tr−ng chung lµ: 2.3.1. Cung - cÇu vÒ b¶o hiÓm lu«n lu«n biÕn ®éng Cung vÒ b¶o hiÓm do c¸c doanh nghiÖp b¶o hiÓm thùc hiÖn. C¸c doanh nghiÖp ngµy mét nhiÒu vµ lu«n ®−a ra thÞ tr−êng nh÷ng s¶n phÈm míi thÝch øng víi thÞ tr−êng. S¶n phÈm b¶o hiÓm ngµy mét nhiÒu vµ lu«n g¾n liÒn víi sù ph¸t triÓn cña khoa häc kÜ thuËt cña nÒn kinh tÕ, cña qu¸ tr×nh héi nhËp vµ toµn cÇu hãa. §iÒu ®ã chøng tá s¶n phÈm b¶o hiÓm kh«ng dõng l¹i ë con sè ban ®Çu mµ lu«n ®−îc c¶i tiÕn, hoµn thiÖn vµ s¸ng chÕ, ph¸t minh ra c¸i míi. 20