Tài liệu Thay thế một phần protein khô đỗ tương bằng protein bột lá chùm ngây (moringa oleifera)trong khẩu phần thức ăn của gà sinh sản lương phượng

ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN TRƯỜNG ĐẠI HỌC NÔNG LÂM LÊ QUÝ BIÊN THAY THẾ MỘT PHẦN PROTEIN KHÔ ĐỖ TƯƠNG BẰNG PROTEIN BỘT LÁ CHÙM NGÂY (MORINGAOLEIFERA) TRONG KHẨU PHẦN THỨC ĂN CỦA GÀ SINH SẢN LƯƠNG PHƯỢNG LUẬN VĂN THẠC SĨ CHĂN NUÔI Thái Nguyên - 2019 ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN TRƯỜNG ĐẠI HỌC NÔNG LÂM LÊ QUÝ BIÊN THAY THẾ MỘT PHẦN PROTEIN KHÔ ĐỖ TƯƠNG BẰNG PROTEIN BỘT LÁ CHÙM NGÂY (MORINGAOLEIFERA) TRONG KHẨU PHẦN THỨC ĂN CỦA GÀ SINH SẢN LƯƠNG PHƯỢNG Ngành: Chăn nuôi Mã ngành: 8.62.01.05 LUẬN VĂN THẠC SĨ CHĂN NUÔI Giảng viên hướng dẫn khoa học: PGS.TS. Từ Trung Kiên Thái Nguyên - 2019 i LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu của tôi, các kết quả nghiên cứu được trình bày trong luận văn là trung thực, khách quan và chưa từng dùng để bảo vệ lấy bất kỳ học vị nào. Tôi xin cam đoan rằng mọi sự giúp đỡ để thực hiện luận văn đã được cảm ơn và các thông tin trích dẫn trong luận văn này đều đã được chỉ rõ nguồn gốc. Thái Nguyên, ngày tháng năm 2019 Học viên Lê Quý Biên ii LỜI CẢM ƠN Trong suốt thời gian học tập, nghiên cứu và hoàn thành luận văn, tôi đã nhận được sự hướng dẫn, chỉ bảo tận tình của các thầy cô giáo, sự giúp đỡ, động viên của bạn bè, đồng nghiệp và gia đình. Nhân dịp hoàn thành luận văn, cho phép tôi được bày tỏ long kính trọng và biết ơn sâu sắc tới giáo viên hướng dẫn PGS.TS. Từ Trung Kiên - Giảng viên khoa Chăn nuôi Thú y - Trường Đại học Nông Lâm Thái Nguyên đã tận tình hướng dẫn, dành nhiều công sức, thời gian và tạo điều kiện cho tôi trong suốt quá trình học tập và thực hiện đề tài. Tôi xin bày tỏ lòng biết ơn chân thành tới Ban Giám hiệu, Khoa Chăn nuôi Thú y, Trường Đại học Nông Lâm Thái Nguyên đã tận tình giúp đỡ tôi trong quá trình học tập, thực hiện đề tài và hoàn thành luận văn. Xin chân thành cảm ơn gia đình, bạn bè, đồng nghiệp đã tạo mọi điều kiện thuận lợi và giúp đỡ tôi về mọi mặt, động viên khuyến khích tôi hoàn thành luận văn./. Thái Nguyên, ngày tháng năm 2019 Học Viên Lê Quý Biên iii MỤC LỤC LỜI CAM ĐOAN ........................................................................................................ i LỜI CẢM ƠN .............................................................................................................. i MỤC LỤC .................................................................................................................. ii DANH MỤC VIẾT TẮT ............................................................................................ v DANH MỤC BẢNG ................................................................................................. vi DANH MỤC HÌNH .................................................................................................. vii TRÍCH YẾU LUẬN VĂN ......................................................................................viii Phần 1.MỞ ĐẦU ........................................................................................................ 1 1. Tính cấp thiết của đề tài. ......................................................................................... 1 2. Muc tiêu của đề tài. ................................................................................................. 2 3. Ý nghĩa khoa học .................................................................................................... 2 4. Ý nghĩa thực tiễn..................................................................................................... 2 Chương 1. TỔNG QUAN TÀI LIỆU ......................................................................... 3 1. Cơ sở khoa học của đề tài ....................................................................................... 3 1.1. Giới thiệu về câychùm ngây(Mringa oleifera). .................................................. 3 1.1.1. Đặc điểm chung ................................................................................................ 3 1.1.2. Đặc điểm hình thái ............................................................................................ 4 1.1.3. Giá trị dinh dưỡng của cây chùm ngây ............................................................. 5 1.2. Đặc điểm sinh học của trứng gia cầm .................................................................. 6 1.3. Giới thiệu về giống gà dùng trong thí nghiệm ...................................................... 11 1.4. Tình hình nghiên cứu trong nước và ngoài nước............................................... 11 1.4.1. Tình hình nghiên cứu ở trong nước ................................................................ 11 1.4.2. Tình hình nghiên cứu ở nước ngoài ................................................................ 14 Chương 2. ĐỐI TƯỢNG, NỘI DUNG, PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU ............ 18 2.1. Đối tượng nghiên cứu ........................................................................................ 18 2.2. Địa điểm và thời gian nghiên cứu ...................................................................... 18 2.2.1. Địa điểm nghiên cứu ....................................................................................... 18 2.2.2. Thời gian nghiên cứu ...................................................................................... 18 iv 2.3. Nội dung nghiên cứu.......................................................................................... 18 2.4. Phương pháp nghiên cứu ................................................................................... 18 2.4.1. Bố trí thí nghiệm ............................................................................................. 18 2.4.2. Các chỉ tiêu theo dõi ....................................................................................... 20 2.4.3. Phương pháp theo dõi ..................................................................................... 21 2.5. Phương pháp xử lý số liệu ................................................................................. 23 Chương 3. KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU VÀ THẢO LUẬN ...................................... 24 3.1. Tỷ lệ nuôi sống của gà thí nghiệm ..................................................................... 24 3.2. Tăng khối lượng của gà thí nghiệm ................................................................... 25 3.3.Khả năng sinh sản của gà thí nghiệm ................................................................. 27 3.4. Năng suất trứng của gà thí nghiệm .................................................................... 31 3.5. Khả năng tiêu thụ thức ăn của gà thí nghiệm .................................................... 35 3.6. Hiệu quả sử dụng và chuyển hóa thức ăn .......................................................... 36 3.7. Một số chỉ tiêu sinh lý và hóa học của trứng gà thí nghiệm .............................. 38 3.8. Chất lượng trứng gà thí nghiệm ......................................................................... 41 3.9. Ảnh hưởng của thay thế protein khô đỗ tương bằng protein bột láchùm ngây đến độ đậm màu của lòng đỏ trứng........................................................................... 43 3.10. Hiệu quả kinh tế của việc thay thế ................................................................... 46 KẾT LUẬN VÀ ĐỀ NGHỊ ...................................................................................... 48 1. Kết luận ................................................................................................................. 49 2. Đề nghị .................................................................................................................. 49 TÀI LIỆU THAM KHẢO ........................................................................................ 50 v DANH MỤC VIẾT TẮT ĐC ĐỐI CHỨNG TN1 THÍ NGHIỆM 1 TN2 THÍ NGHIỆM 2 ĐVT ĐƠN VỊ TÍNH KL KHỐI LƯỢNG KP KHẨU PHẦN KĐT KHÔ ĐÔ TƯƠNG TĂ THỨC ĂN VNĐ VIỆT NAM ĐỒNG TT TUẦN TUỔI GSS GÀ SINH SẢN CN CHÙM NGÂY BLS BỘT LÁ SẮN BLKG BỘT LÁ KEO GIẬU vi DANH MỤC BẢNG Bảng 2.1. Sơ đồ thí nghiệm % ................................................................................ 19 Bảng 2.2. Khẩu phần thức ăn thí nghiệm ............................................................... 20 Bảng 2.3. Giá trị dinh dưỡng của thức ăn thí nghiệm ............................................ 20 Bảng 3.1. Tỷ lệ nuôi sống của gà thí nghiệm (%) .................................................. 24 Bảng 3.2. Khối lượng gà trước và sau khi kết thúc thí nghiệm (gam) ................... 26 Bảng 3.3. Tỷ lệ đẻ qua các tuần của gà thí nghiệm (%), (n = 3) ............................ 28 Bảng 3.4. Năng suất trứng gà thí nghiệm qua các tuần đẻ, n=3 ............................. 32 Bảng 3.5. Tiêu tốn thức ăn và chi phí thức ăn cho 10 quả trứng thường ............... 36 Bảng 3.6. Một số chỉ tiêu về thành phần hóa học của trứng gà thí nghiệm ........... 38 Bảng 3.7. Một số chỉ tiêu chất lượng trứng gà thí nghiệm (n=40) ......................... 42 Bảng 3.8. Độ đậm màu lòng đỏ trứng ở các giai đoạn thí nghiệm (n=8)............... 44 Bảng 3.9. Hiệu quả kinh tế của việc thay thế protein khô đỗ tương bằng protein bột chùm ngây ........................................................................................ 46 vii DANH MỤC HÌNH Hình 3.1. Đồ thị sinh trưởng tích lũy của gà trước và sau thí nghiệm ........................ 27 Hình 3.2: Biểu đồ tỷ lệ đẻ của gà ở các tuần thí nghiệm ............................................. 30 Hình 3.3. Biểu đồ năng suất trứng gà thí nghiệm qua các tuần đẻ .............................. 34 viii TRÍCH YẾU LUẬN VĂN Tên tác giả: Lê Quý Biên Tên Luận văn:THAY THẾ MỘT PHẦNPROTEIN KHÔ ĐỖ TƯƠNG BẰNG PROTEIN BỘT LÁ CHÙM NGÂY(MORINGAOLEIFERA)TRONG KHẨU PHẦN THỨC ĂN CỦA GÀ SINH SẢN LƯƠNG PHƯỢNG Ngành: Chăn nuôi, Mã ngành:8.62.01.05 Tên cơ sở đào tạo: Đại học Nông Lâm Thái Nguyên Đối tượng, nội dung nghiên cứu : Cây thức ănchùm ngây (Moringa oleifera),gà sinh sản. Thay thế một phần protein khô đỗ tương bằng protein bột lá chùm ngây (Moringaoleifera) trong khẩu phần thức ăn gà sinh sản. Phương pháp nghiên cứu: Thí nghiệm gồm 378 gà sinh sản trong 08 tuần, từ 31-38 tuần tuổi, chia làm 3 lô, mỗi lô có 42 gà nhắc lại 3 lần (42 x 3 = 126 con). Lô đối chứng ăn khẩu phần cơ sở (KP có KĐT, không có bột lá chùm ngây (CN), lô TN1, TN 2, thay thế 20%, 30 % protein của khô đỗ tương trong khẩu phần cơ sở (KPCS) bằng protein của bột lá chùm ngây. Các chỉ tiêu theo dõi: Tỷ lệ nuôi sống, tỷ lệ đẻ, năng suất trứng, thành phần hóa học của trứng, các chỉ tiêu sinh lý học của trứng. Kết quả chính và kết luận : * Ý nghĩa khoa học Kết quả nghiên cứu sẽ cung cấp khá hoàn chỉnh về kỹ thuật sử dụngprotein bột lá chùm ngây thay thế một phần protein khô đỗ tương (KĐT) trong chăn nuôi gà sinh sản. Kết quả nghiên cứu này có thể sử dụng trong giảng dạy và nghiên cứu khoa học trong lĩnh vực thức ăn và dinh dưỡng vật nuôi. * Ý nghĩa thực tiễn Thay thế một phần protein khô đỗ tương bằng bột lá chùm ngây trong khẩu phần thức ăn gà sinh sản sẽ là một hướng mới để nâng cao chất lượng sản phẩm chăn nuôi. 1 Phần 1 MỞ ĐẦU 1. Tính cấp thiết của đề tài. Trong chăn nuôi gia súc, gia cầm hiện nay thức ăn chiếm từ 60- 70% giá thành sản phẩm, do vậy nghiên cứu về dinh dưỡng thức ăn chăn nuôi luôn được các nhà khoa học quan tâm, việc sử dụng các chất có nguồn gốc thực vật làm nguyên liệu bổ sung vào thức ăn chăn nuôi là một hướng đi đúng và cấp thiết. Lá chùm ngây là nguồn dinh dưỡng bổ sung các hợp chất hữu cơ tự nhiên tốt cho sức khoẻ con người, được sử dụng để điều trị bệnh theo nhiều cách khác nhau. Tổ chức thế giới WHO và FAO khuyến cáo sử dụng cho các bà mẹ thiếu sữa, trẻ em suy dinh dưỡng và là giải pháp lương thực cho thế giới thứ ba (DanMalam và cs, 2001; McBurney và cs, 2004; Fahey, 2005).Lá chùm ngây chứa nhiều chất dinh dưỡng, đặc biệt là các vitamin thiết yếu như vitamin A, C và E. So sánh hàm lượng một số dinh dưỡng chính trong lá Chùm ngây với một số loại thực phẩm phổ biến cho thấy hàm lượng vitamin C nhiều hơn quả cam 7 lần; vitamin A nhiều hơn cà rốt 4 lần; canxi nhiều hơn sữa 4 lần; chất sắt nhiều hơn cải bó xôi 3 lần; chất đạm (protein) nhiều hơn 2 lần so với yaourt; kali nhiều hơn 3 lần so với quả chuối (Donovan, 2007). Ngoài ra, trong lá Chùm ngây còn chứa hàm lượng cao carotenoid hoạt tính sinh học, tocopherols và vitamin C có giá trị trong việc duy trì cân bằng chế độ ăn uống và ngăn ngừa các gốc tự do - là nguyên nhân gây nên nhiều bệnh hiểm nghèo (Smolin và Grosvenor, 2007). Lá chùm ngây giàu provitamin, bao gồm cả axit ascorbic, carotennoids (Lako và cs, 2007)và tocopherols (Gomez- Conrado và cs, 2004; Sánchez-Machado và cs, 2006). Các nghiên cứu dịch tễ học đã chứng minh rằng các loại rau quả giàu carotenoid có liên quan đến giảm nguy cơ ung thư, bệnh tim mạch, sự thoái hoá điểm vàng và sự hình thành đục thuỷ tinh thể (Lakshminarayan và cs, 2005; Bowman và cs, 1995;Krichevsky và cs, 1999). 2 Ngoài các provitamins, lá chùm ngây cũng được coi là nguồn giàu khoáng chất (Gupta và cs, 1989), polyphenol (Bennett và cs, 2003), flavonoid (Lako và cs, 2007; Siddhuraju và cs, 2003), alkaloid và protein (Sarwatt và cs, 2002; Soliva và cs, 2005). Những chất dinh dưỡng thiết yếu có thể giúp làm giảm sự thiếu hụt dinh dưỡng và chống lại nhiều căn bệnh mạn tính. Tuy nhiên, chưa có nhiều nghiên cứu về các ảnh hưởng của chùm ngây(Moringa oleifera) đến năng suất, chất lượng sản phẩm của vật nuôi tại Việt Nam. Chính vì vậy, chúng tôi thực hiện đề tài: “Thay thế một phần protein khô đỗ tương bằng protein bột lá chùm ngây (Moringa oleifera)trong khẩu phần thức ăn của gà sinh sản Lương Phượng”. 2. Muc tiêu của đề tài. - Xác địnhảnh hưởng của thay thế một phần protein khô đỗ tương bằng protein bột lá chùm ngâytrong khẩu phần thức ăn cho gà sinh sản Lương Phượngđến tỷ lệ nuôi sống, khối lượng cơ thể, nằng suất và chất lượng trứng. - Đánh giá hiệu quả kinh tế của việc thay thế một phần protein khô đỗ tương bằng protein bột lá chùm ngây trong khẩu phần thức ăn của gà sinh sản Lương Phượng. 3.Ý nghĩa khoa học Kết quả nghiên cứu sẽ cung cấp khá hoàn chỉnh về kỹ thuật sử dụnglá cây thức ăn chùm ngây trong chăn nuôi gà sinh sản. Kết quả nghiên cứu này có thể sử dụng trong giảng dạy và nghiên cứu khoa học trong lĩnh vực thức ăn và dinh dưỡng vật nuôi. 4. Ý nghĩa thực tiễn Thay thế khô đỗ tương bằng bột lá chùm ngây trong khẩu phần thức ăn gà sinh sản sẽ là một hướng mới để nâng cao chất lượng sản phẩm chăn nuôi. 3 Chương 1 TỔNG QUAN TÀI LIỆU 1. Cơ sở khoa học của đề tài 1.1. Giới thiệu về câychùm ngây (Moringa oleifera). 1.1.1. Đặc điểm chung Cây chùm ngây (Moringa oleifera Lam) thuộc ngành ngọc lan Magnoliophyta, lớp ngọc lan Magnoliopsida, bộ Chùm ngây Moringales, họ chùm ngây Moringaceae, chi chùm ngây Moringa (Foidl, 2001). Chùm ngây là loài cây có sự phân bố địa lý rộng rãi nhất ở dãy núi Himalaya thuộc Ấn Độ, Pakistan, Bangladesh và Afghanistan. Đây là loài cây sinh trưởng nhanh và được sử dụng bởi người La Mã cổ đại, người Hy Lạp và Ai Cập, là cây trồng quan trọng ở Ấn Độ, Ethiopia, Philippines, Sudan và đang phát triển tại miền Tây, Đông và Nam thuộc châu Phi, châu Á nhiệt đới, châu Mỹ Latinh, vùng Caribbean, Florida và quần đảo thuộc Thái Bình Dương (Fahey,2005). Ở Việt Nam chùm ngây là loài duy nhất của chi Chùm ngây được phát hiện mọc hoang từ lâu đời tại nhiều nơi như Thanh Hóa, Ninh Thuận, Bình Thuận, vùng Bảy Núi ở An Giang, đảo Phú Quốc ... Tuy vậy trước đây cây ít được chú ý, có nơi trồng chỉ để làm hàng rào và chỉ trong vài chục năm trở lại đây khi hạt cây từ nước ngoài được mang về Việt Nam, được trồng có chủ định và qua nghiên cứu người ta thấy cây có nhiều tác dụng đặc biệt nên tưởng là cây mới du nhập. Cây chùm ngây rất dễ trồng, có thể trồng từ hạt, hom cành, hom củ và trồng được quanh năm. Vùng thiếu nước nên trồng vào mùa mưa, tức khoảng tháng 4, tháng 5. Cây được trồng nhiều ở những vùng đất khô hạn khắc nghiệt nhiệt đới hoặc bán nhiệt đới. Cây chuộng đất ráo nước, nhiều cát, dù là đất xấu cũng dễ mọc, chịu được hạn hán, ưa nắng, hầu như không bị sâu bệnh hại do đó chăm sóc cây không cần điều kiện gì đặc biệt về phân bón và nước 4 tưới. Tuy nhiên cây không chịu được úng ngập và dễ chết nếu không được thoát nước tốt. Hệ thống rễ phát triển mạnh nếu được trồng từ hạt, phình to như củ màu trắng với rễ bên thưa. Nếu trồng bằng cách giâm cành, hệ thống rễ sẽ không phát triển như trồng bằng hạt. Cây bắt đầu cho quả từ thân, cành và nhánh sau 6 đến 8 tháng trồng (Brossa, 2008). Gỗ chùm ngây khá mềm, giòn nên thân cành dễ bị gãy trong mưa bão. Do đó nếu trồng cây để khai thác sử dụng người trồng thường cắt ngọn cây khi đạt độ cao nhất định, vừa tiện thu hái; vừa kích thích cây đâm tược, nảy cành theo cấp số nhân như tán dù; vừa hạn chế thiệt hại do gãy đổ. Ở Việt Nam cây trổ hoa tập trung chủ yếu từ tháng 1 đến tháng 2 hàng năm. Cây ra hoa rất sớm, thường ra ngay trong năm đầu tiên, khoảng 6 tháng sau khi trồng. Quả chín, hạt giống phát tán khắp nơi theo gió và nước, hoặc được mang đi bởi những loài động vật ăn hạt. Khả năng nảy mầm của hạt mới thu hoạch là 60 - 90%. Tuy nhiên, nếu lưu trữ hạt quá 2 tháng trong điều kiện thông thường thì khả năng nảy mầm sẽ giảm một cách nghiêm trọng. Tỉ lệ nảy mầm giảm dần từ 60%, 48% và 7,5% tương ứng với thời gian lưu trữ hạt là 1, 2 và 3 tháng (Rubeena, 1995). Cây trồng từ hạt, trong giai đoạn đầu cây con thường yếu nên cần được chăm sóc trong điều kiện bóng mát. Biện pháp giâm cành cũng có thể thực hiện, tuy nhiên hiệu quả không cao do hệ số nhân giống thấp, thường tiến hành giâm cành vào mùa mưa, khi điều kiện không khí đạt được độ ẩm thích hợp. 1.1.2. Đặc điểm hình thái Chùm ngây (Moringa oleifera Lam.) thuộc nhóm cây thân gỗ, có thể mọc cao từ 5 đến 10 m, phân nhánh nhiều, thân có thiết diện tròn. Thân non màu xanh có lông, thân già màu xám có nốt sần. Lá kép hình lông chim 3 lần lẻ, dài 30 - 60 cm, màu xanh mốc, mọc cách, có 5 - 7 cặp lá phụ bậc 1, 4 - 6 cặp lá phụ bậc 2, 6 - 9 cặp lá chét. Lá chét dài 12 - 20 mm hình trứng, mọc đối, mặt trên xanh hơn mặt dưới, gai nhỏ có lông ở chỗ phân nhánh, lá kép lông chim, 5 gân lá hình lông chim, nổi rõ mặt dưới, cuống lá dài 18 - 25 cm. Cụm hoa dạng chùm sim mọc ở nách lá hay ngọn cành. Hoa không đều lưỡng tính, màu trắng hơi vàng, mùi thơm, hình dạng giống hoa đậu, có cuống dài 1 - 2 cm, có lông tơ. Trục phát hoa màu xanh, có lông dài 10 - 15 cm. Lá bắc hình vảy nhỏ, có lông. Đài hoa 5, rời, đều, hơi cong hình lòng muỗng, màu trắng, dài 1 cm, rộng 0,4 cm. Cánh hoa 5, rời, không đều, cánh hoa dạng thìa, màu trắng hơi vàng, phấn nằm ngoài, dài hơn nhị bất thụ và đối diện với cánh hoa, nhị bất thụ nằm xen kẽ cánh hoa. Chỉ nhị có kích thước to ở dưới, màu vàng, dài 0,6 1 cm, có lông. Bao phấn 2 ô, hình bầu dục, màu vàng, hướng trong. Bộ nhụy 3 lá noãn dính, tạo thành bầu trên 1 ô, mang nhiều noãn, đính noãn bên, có lông. Vòi nhụy màu xanh, dài 1,8 cm, có nhiều lông. Đầu nhụy hình trụ, màu vàng, có lông (Trần Việt Hưng và Võ Duy Huấn, 2007). Cây cho nhiều lá vào cuối mùa khô và trổ hoa vào các tháng 1 - 2. Quả dạng nang treo, dài 25 - 30 cm, ngang 2 cm, có 3 cạnh, chỗ có hạt hơi gồ lên, dọc theo quả có khía rãnh, quả khô màu vàng xám. Hạt màu đen, tròn có 3 cạnh, lớn cỡ hạt đậu Hà Lan (Võ Văn Chi, 1999). 1.1.3. Giá trị dinh dưỡng của cây chùm ngây Hạt Chùm ngây chứa hàm lượng dầu tương đối lớn, được sử dụng trong nấu ăn, chế biến các món salad. Thành phần axit béo trong dung dịch và enzyme chiết xuất từ dầu hạt Chùm ngây tương ứng là 67,9% và 70,0% (Abdulkarim và cs, 2005). Do tỷ lệ các axit béo không no cao nên dầu hạt chùm ngây được sử dụng để thay thế một số loại dầu có giá trị cho sức khoẻ con người như dầu oliu (Tsaknis và cs, 2002). Toàn bộ hạt chùm ngây được sử dụng để ăn xanh, rang thành bột, hấp trong trà và món cà ri (Fahey, 2005). Lá Chùm ngây là nguồn dinh dưỡng bổ sung các hợp chất hữu cơ tự nhiên tốt cho sức khoẻ con người, được sử dụng để điều trị bệnh theo nhiều cách khác nhau, được hai tổ chức thế giới WHO và FAO khuyến cáo sử dụng cho các bà mẹ thiếu sữa, trẻ em suy dinh dưỡng và là giải pháp lương thực cho 6 thế giới thứ ba (DanMalam và cs, 2001;McBurney và cs, 2004;Fahey, 2005). Lá chùm ngây chứa nhiều chất dinh dưỡng, đặc biệt là các vitamin thiết yếu như vitaminA, C và E. So sánh hàm lượng một số dinh dưỡng chính trong lá chùm ngây với một số loại thực phẩm phổ biến cho thấy hàm lượng vitamin C nhiều hơn quả cam 7 lần; vitamin A nhiều hơn cà rốt 4 lần; canxi nhiều hơn sữa 4 lần; chất sắt nhiều hơn cải bó xôi 3 lần; chất đạm (protein) nhiều hơn 2 lần so với yaourt; kali nhiều 3 lần so với quả chuối (Donovan, 2007). Ngoài ra, trong lá chùm ngây còn chứa hàm lượng cao carotenoid hoạt tính sinh học, tocopherols và vitamin C có giá trị trong việc duy trì cân bằng chế độ ăn uống và ngăn ngừa các gốc tự do - là nguyên nhân gây lên nhiều bệnh hiểm nghèo (Smolin và Grosvenor, 2007). Lá giàu provitamins, bao gồm cả axit ascorbic, carotennoids (Lako và cs, 2007) và tocopherols (Gomez- Conrado và cs, 2004; Sánchez-Machado và cs, 2006). Các nghiên cứu dịch tễ học đã chứng minh rằng các loại rau quả giàu carotenoid có liên quan đến giảm nguy cơ ung thư, bệnh tim mạch, sự thoái hoá điểm vàng và sự hình thành đục thuỷ tinh thể (Lakshminarayan và cs, 2005; Bowman và cs, 1995;Krichevsky và cs, 1999). Ngoài các pro vitamins, lá chùm ngây cũng được coi là nguồn giàu khoáng chất (Gupta và cs, 1989), polyphenol (Bennett và cs, 2003), flavonoid (Lako và cs, 2007;Siddhuraju và cs, 2003), alkaloid và protein (Sarwatt và cs, 2002;Soliva và cs, 2005). Những chất dinh dưỡng thiết yếu có thể giúp làm giảm sự thiếu hụt dinh dưỡng và chống lại nhiều căn bệnh mạn tính. 1.2. Đặc điểm sinh học của trứng gia cầm - Chất lượng trứng gia cầm: Nhiều tác giả cho rằng chất lượng trứng gồm có 2 phần: + Chất lượng bên ngoài gồm: Khối lượng, hình dạng, màu sắc, độ dày và độ bền vỏ trứng. + Chất lượng bên trong gồm các thành phần: Lòng đỏ, lòng trắng, giá trị dinh dưỡng, màu sắc và mùi vị, các chỉ số hình thái của lòng đỏ và lòng trắng. 7 - Hình thái của trứng Trứng gia cầm thường có hình oval hoặc hình elip: một đầu lớn và một đầu nhỏ. Hình dạng trứng thường mang đặc điểm của từng cá thể. Chỉ số hình thái của trứng thường có ý nghĩa lớn trong vận chuyển, đóng gói. Trứng càng dài càng dễ vỡ. Chỉ số hình thái ở mỗi loài gia cầm là khác nhau và được quy định bởi nhiều kiểu gen. Khoảng biến thiên trị số hình thái của trứng gà là 1,34 - 1,36; của trứng vịt 1,57 - 1,64; còn những trứng có hình dạng quá dài hoặc quá tròn đều cho chất lượng thấp. Theo Brandsch và Bilchel (1978) thì tỷ lệ giữa chiều dài và chiều rộng của quả trứng là một chỉ số ổn định 1/0,75. Hình dạng quả trứng tương đối ổn định, sự biến động theo mùa cũng không có ảnh hưởng lớn. Nói chung hình dạng quả trứng luôn có tính di truyền bền vững và có những biến dị không rõ rệt. - Chất lượng vỏ trứng Vỏ trứng là lớp vỏ bọc ngoài cùng bảo vệ về mặt cơ học, lý học, hóa học cho các thành phần khác bên trong trứng. Màu sắc của vỏ trứng phụ thuộc vào giống, lá tai của từng loại gia cầm khác nhau. Bên ngoài nó được bao phủ bởi một lớp keo dính do âm đạo tiết ra, có tác dụng làm giảm ma sát giữa thành âm đạo và trứng, tạo sự thuận lợi cho việc đẻ trứng, hạn chế sự bốc hơi nước của trứng ngăn cản sự xâm nhập của vi khuẩn. Vỏ trứng có hai lớp màng đàn hồi tách nhau tạo thành buồng khí có ý nghĩa trong quá trình trao đổi khí với môi trường bên ngoài. Vỏ trứng được cấu tạo gồm 94% canxi carbonat, 1% canxi phosphat, 1% magie phosphat, 4% hợp chất hữu cơ. Một phần hợp chất hữu cơ này là đường polisacharide. Hàm lượng canxi trong vỏ trứng khoảng 2g. Trên bề mặt vỏ trứng có nhiều lỗ khí, số lượng lỗ khí phụ thuộc vào nhiều yếu tố. Theo Nguyễn Duy Hoan và cs (1998), trên bề mặt vỏ trứng gà có khoảng 10.000 lỗ khí, tính trên 1 cm2 có khoảng 150 lỗ, đường kính các lỗ khí dao động 4 - 10µm. Mật độ lỗ khí không đều, nhiều nhất ở đầu to giảm dần ở 2 bên và ít nhất ở đầu nhỏ. 8 Chất lượng vỏ trứng thể hiện ở độ dày và độ bền của vỏ trứng. Nó có ý nghĩa trong vận chuyển và ấp trứng. Độ dày vỏ tương quan dương đối với độ bền vỏ trứng và có ảnh hưởng đến tỷ lệ ấp nở. Thường những trứng có vỏ quá dày hoặc quá mỏng đều có tỷ lệ ấp nở kém. Vỏ trứng quá dày hạn chế sự bốc hơi nước, cản trở quá trình phát triển của phôi, gia cầm con khó đạp vỡ vỏ khi nở. Nếu vỏ trứng quá mỏng làm bay hơi nước nhanh, khối lượng trứng gia cầm giảm nhanh, dễ chết phôi, sát vỏ, nở yếu và tỷ lệ chết cao. Độ dày lý tưởng của vỏ trứng dao động từ 0,26 - 0,34 mm. Theo Nguyễn Duy Hoan và cs (1998) thì chất lượng vỏ trứng không những chịu ảnh hưởng của các yếu tố như canxi (70% canxi cần cho vỏ trứng là lấy trực tiếp từ thức ăn), ngoài ra vỏ trứng hình thành cần có photphat, vitamin D3, vitamin K, các nguyên tố vi lượng... Khi nhiệt độ tăng từ 20 - 300C thì độ dày vỏ trứng giảm 6 - 10% khi đó gia cầm đẻ ra trứng không có vỏ hoặc bị biến dạng. - Chất lượng lòng trắng Là phần bao bọc bên ngoài lòng đỏ và chiếm tỷ lệ lớn (khoảng 56%) so với khối lượng trứng, nó là sản phẩm của ống dẫn trứng. Lòng trắng chủ yếu là albumin giúp cho việc cung cấp khoáng và muối khoáng, tham gia cấu tạo lông, da trong quá trình phát triển cơ thể ở giai đoạn phôi. Chất lượng lòng trắng được xác định qua chỉ số lòng trắng và đơn vị Haugh. Hệ số di truyền của tính trạng này khá cao. Theo Nguyễn Duy Hoan và Trần Thanh Vân (1998) cho biết: Khối lượng trứng tương quan rõ rệt với khối lượng lòng trắng (r = 0,86), khối lượng lòng đỏ (r = 0,72) và khối lượng vỏ (r = 0,48). Orlov (1974) (dẫn theo Ngô Giản Luyện, 1994) cho rằng: chỉ số lòng trắng ở mùa Đông cao hơn mùa Xuân và mùa Hè. Trứng gà mái tơ và gà mái già có chỉ số lòng trắng thấp hơn gà mái đang độ tuổi sinh sản. Trứng bảo quản lâu, chỉ số lòng trắng cũng bị thấp đi. Chất lượng lòng trắng còn kém đi khi cho gà ăn thiếu protein và vitamin nhóm B. 9 - Chất lượng lòng đỏ Lòng đỏ là tế bào trứng của gia cầm, có dạng hình cầu, đường kính vào khoảng 35 - 40 mm, chiếm khoảng 32% khối lượng trứng, được bao bọc bởi màng lòng đỏ có tính đàn hồi, chất lượng của màng đàn hồi này phụ thuộc vào thời gian bảo quản, ở giữa các hốc lòng đỏ nối với đĩa phôi lấy dưỡng chất từ nguyên sinh chất để cung cấp cho phôi phát triển. Chất lượng lòng đỏ phụ thuộc vào nhiều yếu tố: Di truyền cá thể, lứa tuổi, giống, loài, điều kiện nuôi dưỡng.... Màu sắc của lòng đỏ phụ thuộc vào caroten trong thức ăn và sắc tố trong cơ thể gia cầm. Chỉ số lòng đỏ thể hiện chất lượng của lòng đỏ và được tính bằng tỷ số giữa chiều cao và đường kính của lòng đỏ. Theo Card và Nesheim thì chỉ số lòng đỏ trứng tươi là 0,4 - 0,42; trứng có chỉ số lòng đỏ cao sẽ cho tỷ lệ ấp nở cao. Theo Ngô Giản Luyện (1994): chỉ số lòng đỏ ít bị biến đổi hơn lòng trắng. Chỉ số lòng đỏ giảm từ 0,25 - 0,29 nếu bị tăng nhiệt độ và bảo quản lâu. - Chỉ số Haugh (Hu) Là chỉ số đánh giá chất lượng trứng xác định thông qua khối lượng trứng và chiều cao lòng trắng đặc. Chỉ số Haugh càng cao, chất lượng trứng càng tốt, từ 80 - 100% là trứng rất tốt, 65 - 79% là trứng tốt, 55 - 65% là trứng trung bình và nhỏ hơn 54% là xấu. Chỉ số này chịu ảnh hưởng của nhiều yếu tố tác động: Thời gian bảo quản trứng, tuổi gia cầm, bệnh tật, nhiệt độ môi trường, sự thay lông, giống, dòng. * Thành phần hóa học của trứng Trứng gia cầm nói chung là một loại thực phẩm rất giàu dinh dưỡng, đặc biệt là lòng đỏ, nó cung cấp khoảng 50% protein và tất cả các chất béo của trứng. Thành phần dinh dưỡng của các loại trứng gia cầm khác nhau thì khác nhau. Protein trong trứng thường là những protein dễ tiêu hóa. Hàm lượng axit amin trong trứng thường rất cân đối. Hàm lượng mỡ trong trứng ở dạng nhũ hóa dễ tiêu hóa. Trong trứng chứa hàm lượng axit béo không no cao, hàm lượng khoáng cao đặc biệt là hàm lượng sắt và photpho. Thành phần khoáng trong trứng có thể thay đổi theo khẩu phần ăn của gia cầm đẻ. 10 Theo Gilbert (1971), trong một lòng đỏ trứng khối lượng 19g có chứa: 10,5mg Na; 17,9mg K; 25,7mg Ca; 2,6mg Mg; 1,5mg Fe; 29,8mg S; 24,7mg Cl; 94,8mg P. Hàm lượng vitamin trong trứng rất cao: 200 - 800UI vitamin A; 20UI vitamin D; 49mg vitamin B1; 84mg vitamin B2; 30mg axit nicotic; 58mg vitamin B6; 580mg axit pantothenic; 10mg biotin; 4,5mg axit folic; 0,3mg vitamin B12; 150mg vitamin E và 25mg vitamin K1. + Thành phần hóa học của lòng đỏ Lòng đỏ trứng của tất cả các loại gia cầm (trừ thủy cầm) có chứa 49% là nước, 16% là protein, 33% là mỡ. Hai phần ba mỡ trong lòng đỏ là triglyxerit, 30% là photpholipit và 5% là cholesterol. Lòng đỏ trứng thủy cầm chứa nhiều mỡ (36%) và 18% protein. Hàm lượng nước trong lòng đỏ có thể thay đổi (46 50%) tùy thuộc vào thời gian và điều kiện bảo quản. Hàm lượng mỡ trong lòng đỏ cũng có thể biến đổi thông qua khẩu phần ăn, chỉ riêng hàm lượng axit béo không no như palmitic và stearic là không thay đổi. Hàm lượng các axit béo này duy trì ở mức 30 - 38% trong tổng số chất béo. Nếu khẩu phần ăn chứa nhiều axit béo không no mạch đa thì hàm lượng các axit béo này trong trứng cũng tăng lên. Thông thường tỷ lệ axit béo không no và no là 2 : 1. + Thành phần hóa học của lòng trắng Lòng trắng là nơi dự trữ nước của trứng khoảng 88%. Phần còn lại là protein như globulin, ovomuxin và albumin. Ovomuxin chiếm 75% tổng số protein trong lòng trắng trứng, globulin chiếm khoảng 20%. Theo kết quả của các nhà khoa học Nga, methionin có vai trò quan trọng trong quá trình tổng hợp lòng trắng, còn quá trình tổng hợp ovoxumin thì lysine lại chiếm vị trí quan trọng. Thành phần hóa học của lòng trắng ở tất cả các loại trứng gia cầm đều giống nhau. Lòng trắng đặc có hàm lượng ovomuxin cao gấp 4 lần lòng trắng loãng đây chính là nguyên nhân tạo nên cấu trúc keo của lòng trắng. Chất lượng lòng trắng thay đổi theo thời gian bảo quản. Giá trị pH của lòng trắng trứng gà tươi là 7,6 sau 14 ngày bảo quản chúng có thể tăng lên pH = 9,2 .