Tài liệu Thanh toán quốc tế trong ngoại thương và những rủi ro thường gặp

Tiểu luận tài chính LỜINÓIĐẦU Mỗi quốc gia trên thế giới đều có những đặc điểm về tự nhiên, kinh tế, xã hội riêng biệt. Do có những đặc điểm riêng biệtmà mỗi nước có những lợi thếđể sản xuất ra những hàng hoá mà các nước khác không thể sản xuất được hoặc nếu có thể sản xuất được thì vẫn cũng với chi phí cao hơn. Từđó phân công lao động quốc tếđược hình thành một cách khách quan. Việc buôn bán giao lưu, trao đổi hàng hoá giữa các nước đang sinh ra là phải thanh toán các hàng hoá dịch vụ và sản phẩm vào một nước nhất định. để có thể buôn bán hàng hoá giữa các nước này với các nước khác thì Thanh Toán Quốc Tế chính là cầu nối trong giao dịch thanh toán giữa hai nước với nhau. Một nền kinh tế phát triển cao thì việc mở rộng quan hệ với nhiều nền kinh tế khác trên thế giới càng phát triển. Do đó Thanh Toán Quốc Tế rất cần thiết giúp cho một đất nước có thể hướng những dịch vụ, sản phẩm của mình 1 Tiểu luận tài chính ra cả các nước trên thế giới, tạo đà cho nền kinh tế phát triển. Vì vậy Thanh Toán Quốc Tế và những rủi ro thường gặp trong Thanh Toán Quốc Tế luôn là vấn đề mà các nhà doanh nghiệp quan tâm và tìm cách giải quyết. Từ nhận thức trên em đã chọn đề tài “ Thanh Toán Quốc Tế trong ngoại thương và những rủi ro thường gặp ”. Bài viết của em gồm ba phần chính: Chương I. Lý luận chung về Thanh Toán Quốc Tế Chương II. Rủi ro trong Thanh Toán Quốc Tế và những rủi ro thường gặp Chương III. Một số giải pháp để hạn chế rủi ro . Với những hiểu biết còn hạn chế về vấn đề trên và thời gian nghiên cứu có hạn nên bài viết của em không đi sâu vào khai thác những điều mới mẻ mang tính phát hiện mà chỉ phân tích và tìm hiểu rõ hơn về nó. Chính vì vậy, mà sẽkhông tránh khỏi những sai sót kính mong thầy cô giúp đỡ và bổ sung để em có thể nhìn nhận vấn đề sâu sắc hơn. 2 Tiểu luận tài chính CHƢƠNG I LÝ LUẬNCHUNGVỀ THANH TOÁN QUỐC TẾ I. Khái niệm và vai trò của Thanh Toán Quốc Tế trong nền kinh tế 1. Khái niệm : Thanh Toán Quốc Tế là việc thực hiện các nghĩa vụ tiền tệ, nảy sinh trên cơ sở các hoạt động kinh tế và phí kinh tế giữa các tổ chức hay cá nhân nước này với tổ chức hay cá nhân nước khác hoặc giữa một quốc gia với tổ chức quốc tế, thông qua quan hệ giữa các ngân hàng có liên hệ. 2. Vai trò của Thanh Toán Quốc Tế trong nền kinh tế Trong hoạt động kinh tếđối ngoại, Thanh Toán Quốc Tế có một vị trí hết sức quan trọng đặc biệt trong lĩnh vực ngoại thương. Hoạt động Thanh Toán Quốc Tế là khâu kết thúc của một giao dịch buôn bán hàng hoá hay dịch vụ. Hiệu quả kinh tế của bất kì một giao dịch 3 Tiểu luận tài chính nào trong hoạt động trao đổi, mua bán giữa các quốc gia với nhau phần lớn đều phụ thuộc vào khâu kết thúc này. Ngoài ra Thanh Toán Quốc Tế còn giữ vai tròđặc biệt trong hệ thống cán cân của các nước. Tình trạng của nó sẽảnh hưởng đến sự thay đổi của tỷ giá hối đoái, đến tình hình ngoại hối của các nước vàảnh hưởng toàn bộ nền kinh tế của một nước, trước hết làđến ngoại thương. II. Các phƣơng thức Thanh Toán Quốc Tế 1. Phương thức chuyển tiền: Phương thức chuyển tiền là phương thức thanh toán, trong đó khách hàng là người( người mua, người trả tiền, người nhập khẩu…) yêu cầu ngân hàng của mình chuyển một số tiền nhất định cho người thụ hưởng( người bán, người xuất khẩu, người cung cấp, dịch vụ hàng hoá…) ở một địa điểm nhất định, bằng phương tiện chuyển tiền nhất định, do khách hàng yêu cầu. 2. Phương thức ghi sổ: 4 Tiểu luận tài chính Là phương thức thanh toán trong đó người bán mở một tài khoản ( hoặc mở một quyển sổđể ghi nợ người mua) . Sau khi người bán đã hoàn thành việc giao hàng hay cung cấp dịch vụ. Theo đóđến thời hạn qui định (tháng, quý, năm…) người mua sẽ trả tiền cho người bán theo phương thức chuyển tiền. Thanh toán ghi sổ là một trong các hình thức tín dụng thương mại. Tín dụng này thường được thanh toán giữa các hãng kinh doanh có quan hệ buôn bán lâu đời, giao hàng có hệ thống và thường là các lô hàng nhỏ. Đây là hình thức áp dụng giữa công ty mẹ và công ty con (chi nhánh) ở nước ngoài giữa các công ty trung gian hoạt động ăn hoa hồng. 3. Phương thức thanh toán nhờ thu: Phương thức thanh toán nhờ thu là phương thức thanh toán, trong đó người bán sau khi đã hoàn thành nghĩa vụ giao hàng hoặc cung ứng dịch vụ cho khách hàng rồi uỷ thác cho ngân hàng của mình, thu hộ số 5 Tiểu luận tài chính tiền ở người mua trên cơ sở hối phiếu của người bán lập. III. Phân tích và so sánh các phƣơng thức Thanh Toán Quốc Tế 1. Khi ký kết hợp đồng thương mại người xuất khẩu và người nhập khẩu luôn coi điều kiện thanh toán là một khâu quan trọng nhất. Họ phải cân nhắc xem phương thức thanh toán nào là có lợi nhất an toàn nhất, các tiêu chíđánh giáđể lựa chọn phương thức thanh toán thường là: - Mối quan hệ, độ tin tưởng giữa người xuất khẩu và người nhập khẩu. - Loại mặt hàng giá trị hàng xuất nhập khẩu. - Tình hình làm ăn của đối tác. Sở dĩ người ta phải lựa chọn như vậy vì mỗi phương thức thanh toán đều có những ưu điểm và nhược điểm của nó với trường hợp này nó là có lợi những trường hợp kia nó lại là bất lợi, có một qui luật không thể chối cãi được và các phương tiện thanh toán cũng không 6 Tiểu luận tài chính nằm ngoài qui luật này, đó làđộ an toàn trong thanh toán càng cao bao nhiêu thì các chi phí phải trả càng lớn bấy nhiêu, kèm theo qui trình thực hiện phức tạp hơn, chi phí trong thanh toán ảnh hưởng trực tiếp đến giá thành, mà giá thành là một trong những điểm cạnh tranh gay gắt. 2. Điểm mạnh vàđiểm yếu của các phương thức thanh toán chuyển tiền, phương thức ghi sổ, phương thức nhờ thu. a. Ưu điểm: - Phương thức chuyển tiền là một phương thức thanh toán đơn giản nhất. Ngân hàng chỉđống vai trò là người chuyển tiền, nên chi phí trong phương thức này là rất thấp. Các nhà xuất khẩu đẳ có uy tín và tin tưởng nhau thì có thểáp dụng phương thức này. - Phương thức ghi sổ về cơ bản cũng gần giống như về phương thức chuyển tiền chỉ khác là người xuất khẩu lập cho người nhập khẩu.Một quyển sổ hay một tài khoản đẻ gi nợ người nhập khẩu phương thức này 7 Tiểu luận tài chính có lợi trong những trường hợp các bên giao dịch thực sự tin tưởng nhau, các công ty mẹ bán hàng cho công ty con, giao hàng rất nhiều đợt, thủ tục của phương thức này đơn giản , chi phí thấp nên tiết kiệm cho người bán giảm giá thành cho người mua. - Phương thức nhờ thu: Đây là một phương thức Thanh Toán Quốc Tếđược áp dụng tương đối phổ biến bởi tính thuận tiện , thủ tục quáđơn giản. Đặc biệt phương thức thanh toán nhờ thu bằng chứng từ, tuy chi phí nhờ thu kèm chứng từ có cao hơn nhưng ở phương thức này ngân hàng không những là người thu hộ, đòi hộ tiền cho người xuất khẩu mà còn thay mặt người xuất khẩu khống chế bộ chứng từ ngân hàng chỉ trao đổi bộ chứng từ khi người nhập đã thanh toán(D/P) hoặc chấp nhận trả tiền khi đến hạn (D/A) b. Nhược điểm: Cả ba phương thức thanh toán nói trên cho ta thấy điểm bất lợi rất rỏ rệt cho người xuất khẩu khi áp dụng các phương thức thanh toán này người xuất khẩu 8 Tiểu luận tài chính có thể chiếm dụng vốn của người xuất khẩu không trả tiền, khi bên nước người xuất khẩu có biến động về giá cả bất lợi cho họ, người nhập khẩu có thể từ chối nhận hàng trong trường hợp này người xuất khẩu không còn cách nào khác là hạ giá, bán cho người khác, bán đấu giá chuyển hàng về,với những mặt hàng cồng kềnh chi phí vận chuyển cao có khi tiền vận chuyển về bằng tiền hàng. Trong những trường hợp như vậy người nhập khẩu vô cúng bất lợi, người xuất khẩu chỉ còn biết trách mình vìđả chọn nhầm đối tác và muốn lấy lại công bằng thì người xuất khẩu phải nhừđến toàán.Kể cả phương thức nhờ thu kèm chứng từ, ngân hàng cũng chỉ khống chếđược hàng hoá của người xuất khẩu còn việc có phương thức và nhận hàng hay không còn tuỳ xem thiện chí của người xuất khẩu . Tóm lại đểáp dụng phương thức thanh toán này nhà nhập khẩu và xuất khẩu có mối quan hệ tốt, có uy tín, người xuất khẩu phải nắm được tình hình làm ăn của 9 Tiểu luận tài chính người nhập khẩu, nhưng trên thế giới để cóđược các thông tin, và công việc làm ăn của đối tác đâu phải làđiều dễ. 10 Tiểu luận tài chính CHƢƠNG II RỦIROTRONG THANH TOÁN QUỐC TẾ VÀNHỮNGRỦIROTHƢỜNGGẶP. I. Rủi ro trong Thanh Toán Quốc Tế. 1. Khái niệm rủi ro : Rủi ro là những sợ cố ngẫu nhiên , bất ngờ, gây ra tổn thất cho đối tượng. Đó là những hiện tượng thiên tai và tai nạn bất ngờ, là những hiện tượng xã hội như chiến tranh, đình công, nổi loạn: cố tình, cốý phá hoại hàng hoá hoặc cướp phá… 2.Phân loại rủi ro: - Rủi ro thông thường: Tức làđược bảo hiểm trong nhữnh điều kiện thông thường, được công ty bảo hiểm chấp nhận không cóđiều kiện ràng buộc nào. - Rủi ro riêng: Là những rủi ro không được bảo hiểm thanh toán bảo hiểm mà muốn bảo hiểm thì phải mua riêng. - Rủi ro loại trừ: Là không bảo hiểm trước bất kỳ loại bảo hiểm nào. 11 Tiểu luận tài chính II. Những rủi ro thƣờng gặp trong Thanh Toán Quốc Tế. 1. Rủi ro về phương thức thanh toán chuyển tiền (TTR) Phương thức này thường được áp dụng trong trường hợp người mua và người bán quen biết và tính nhiệm lẩn nhau.Phương thức thanh toán này đơn giả,chi phí thấp.Tuy nhiên, đây là phương thức có rủi ro lớn nhất cho người bán hàng nếu như việc thanh toán được thực hiện sau khi người mua nhận hàng, bởi vì việc thanh toán hoàn toàn phụ thuộc vào người mua, nều người mua gặp khó khăn thì người bán khó có thể thu được tiền hàng hoáđã bán. Trường hợp người mua phải thanh toán ứng trước tiền thì rủi ro lớn cho người mua, người mua sẽ rất dễ mất khoản tiền đãứng trước nếu người bán gặp khó khăn hoặc không trung thực. 12 Tiểu luận tài chính 2. Rủi ro về phương thức thanh toán nhờ thu. Phương thức Thanh toán nhờ thu có hai loại : là nhờ thu chứng từđổi lấy chấp nhận (D/A) và nhờ thu đổi lấy thanh toán (D/P). *Đối với nhờ thu (D/A) : người xuất khẩu sau khi giao hàng sẽ lập bộ chứng từ gửi cho ngân phục vụ người nhập khẩu thông qua ngân hàng phục vụ mình. Ngân hàng phục vụ người nhập khẩu sẽ giao bộ chứng từ cho người nhập khẩu đi lấy hàng khi ngừi nhập khẩu chấp nhận bộ thanh toán chứng từ. Mặc dù bộ chứng tờđãđược người nhập khẩu chấp nhận thanh toán nhưng ngân hàng không có trách nhiệm khi đến hạn thanh toán mà người nhập khẩu không thanh toán phương thức thanh toán nhờ thu (D/A) khá rủi ro đối với người nhập khẩu. *Đối với phương thức thanh toán nhờ thu (D/P): sau khi giao hàng, người xuất khẩu lập bộ chứng từ thông qua ngân hàng phục vụ người nhập khẩu nhờ thu hộ tiền, ngân hàng phục vụ người nhập khẩu giao bộ 13 Tiểu luận tài chính chứng từ cho người nhập khẩu đi lấy hàng đổi lấy việc thanh toán. Người nhập khẩu muốn nhận hàng thì bắt buộc phải thanh toán. Đối với hình thức thanh toán này tuy không rủi ro bằng hình thức thanh toán (D/A) nhưng nó vẫn khá bất lợi cho nhà xuất khẩu trong trường hợp người nhập khẩu không muốn nhận hàng. 3. Rủi ro trong phương thức thanh toán L/C. Phương thức thanh toán L/C là phương thức thanh toán được áp dụng rất phổ biến trong Thanh Toán Quốc Tế, bởi lẽđây là phương thức thanh toán dung hoàđược quyền lợi rủi ro giữa người mua và người bán. Tuy nhiên lại là một phương thức thanh toán có kỹ thuật nghiệp cụ khá phức tạp. Việc áp dụng nó cũng không hềđơn giản và thường xảy ra nhiều tranh chấp phát sinh, dẫn đến những tổn thất lớn trong kinh doanh. 4. Rủi ro trong tín dụng. Rủi ro trong tín dụng liên quan đến việc xác định, xác suất phần lãi và tín dụng không thu hồi được rủi ro tín 14 Tiểu luận tài chính dụng càng lớn, lãi suất tín dụng mà ngân hàng áp dụng cho khách hàng càng cao. Đây là loại rủi ro tương tự như rủi ro mà các ngân hàng phải đương đầu trong nội địa. Các ngân hàng quốc tế thường ít quen thuộc với môi trường kinh tế nước bản sứ và tập quán kinh doanh hơn các ngân hàng nội địa nên để có thông tin và thẩm định chính xác, ngân hàng phải có thời gian để xây dựng thông tin thích hợp. Kết quả là nhiều ngân hàng có khuynh hướng tập trung tín dụng quốc tế và một số tập đoàn kinh doanh tài chính quốc tế nào đó. 5. Rủi ro tiền tệ: Rủi ro tiền tệ liên quan đến sự thay đổi giá trịđồng tiền và các quy chế quản lý ngoại hối. Và nếu loại tiền đó mất giá so với đồng bản tệ trong thời gian tài trợ thì số tiền hoàn trả nợ vay thấp hơn giá trị thu về nếu bằng đồng bản tệ. Một khía cạnh khác của rủi ro tiền tệ là các quy định quản chế ngoại hối. Nó có thể ngăn chặn dòng lưu chuyển vốn ra vào một quốc gia và hạn chế khả năng đồng bản tệ sang đồng tiền tài trợ. 15 Tiểu luận tài chính 16 Tiểu luận tài chính CHƢƠNG III NHỮNGBIỆNPHÁPĐỂHẠNCHẾRỦIRO TRONG THANH TOÁN QUỐC TẾ Để hạn chế các rủi ro trong Thanh Toán Quốc Tế trước hết các doanh nghiệp và ngân hàng tựđịnh đoạt phương cách hành động để giảm rủi ro là tìm kiếm một sự hỗ trợ từ một tổ chức khác dưới hình thức một bảo hiểm hoặc một tín dụng, hoặc cùng chia sẻ rủi ro với các ngân hàng khác trong việc đồng tài trợ, hoặc phân tán các khoản tín dụng quốc tế của ngân hàng cho nhiều khách hàng, nhiều nước khác nhau. 1. Chọn ngân hàng phục vụ. Các chuyên gia ngân hàng giỏi về Thanh Toán Quốc Tế có thể tư vấn và giúp doanh nghiệp rất nhiều trong hoạt động xuất nhập khẩu như tư vấn về các điều khoản hợp đồng, lựa chọn phương thức thanh toán thích hợp. Trong trường hợp áp dụng phương thức thanh toán L/C, ngân hàng có thể tư vấn về các điều 17 Tiểu luận tài chính khoản và các điều kiện L/C, giúp doanh nghiệp lập bộ chứng từ phù hợp với L/C hoặc kiểm tra sự phù hợp của bộ chứng từ cũng như giải quyết tranh chấp phát sinh, nhờđó mà doanh nghiệp có thể hạn chế các rủi ro trong hoạt động kinh doanh xuất nhập khẩu. Vì vậy, nên lựa chọn ngân hàng phục vụ có uy tín và nhiều kinh nghiệm trong Thanh Toán Quốc Tế. 2. Sự trợ giúp từ một tổ chức khác. Các ngân hàng có thể giảm thấp rủi ro bằng cách tìm kiếm một tổ chức hoặc trả nợ gốc và lãi vay nếu ngân hàng vay không hoàn trả nợđược. Một giải pháp khác là bảo lãnh một tở chức tín dụng tại nước ngoài, thông thường đó là các quỹ bảo hiểm tín dụng của ngân hàng xuất nhập khẩu ngay tại chính quốc của ngân hàng tài trợ. 18 Tiểu luận tài chính 3. Chia sẻ rủi ro. Các ngân hàng cũng có thể giảm thấp rủi ro bằng cách liên kết tài trợ. Theo dạng thức này, các ngân hàng liên kết với nhau cùng tài trợ một khoản tín dụng quốc tế và nhờđó giảm thấp rủi ro trực tiếp của một ngân hàng. Các ngân hàng lớn tham gia đồng tại trợ sẽ tiến hành việc đánh giá rủi ro chính trị và rủi ro tín dụng của khoản tài trợ, các ngân hàng bé dựa vào các báo cáo của ngân hàng lớn. 4. Phân tán rủi ro. Khi xảy ra rủi ro không hoàn trảđược nợ vay của một khách hàng, thu nhập từ các khoản đầu tư hoặc tín dụng khác sẽ làm giảm bớt hậu quả của khoản tổn thất tín dụng trong tổng thu nhập của ngân hàng. Các ngân hàng thực hiện phân tán rủi ro tài trợ bằng nhiều cách khác nhau, phân tán theo khu vực địa lý là cách dễ thấy nhất, cách này làm giảm rủi ro chính trị, nhưng như thế chưa hẳn là tốt. 19 Tiểu luận tài chính Tóm lại để hạn chế rủi ro trong Thanh Toán Quốc Tế, trước tiên các nhà doanh nghiệp cần hiểu và nắm rõ về Thanh Toán Quốc Tế. KẾTLUẬN 20