Tài liệu Thanh toán không bằng tiền mặt tại nh nn & ptnt thăng long

LuËn v¨n tèt nghiÖp Lêi nãi ®Çu Trong xu thÕ ph¸t triÓn chung cña ®Êt níc vµ qu¸ tr×nh héi nhËp víi thÕ giíi, ngµnh ng©n hµng ®ãng gãp mét vai trß hÕt søc to lín. §Ó ®¸p øng nh÷ng yªu cÇu cña nÒn kinh tÕ, ng©n hµng ®· tõng bíc cñng cè, c¶i tiÕn vµ ph¸t triÓn trong toµn bé hÖ thèng. Thanh to¸n kh«ng dïng tiÒn mÆt qua ng©n hµng lµ mét dÞch vô phong phó, ®a d¹ng vµ liªn tôc ph¸t triÓn, ®¸p øng ®îc mét phÇn lín yªu cÇu cña nÒn kinh tÕ thÞ trêng linh ho¹t vµ n¨ng ®éng. Thanh to¸n kh«ng dïng tiÒn mÆt gióp viÖc tËp trung vµ ph©n phèi vèn ®îc nhanh chãng, an toµn vµ hiÖu qu¶, gãp phÇn tÝch cùc vµo viÖc thóc ®Èy nÒn kinh tÕ ph¸t triÓn.ViÖc ph¸t triÓn hÖ thèng thanh to¸n qua ng©n hµng kh«ng chØ t¹o tiÒn ®Ò, nÒn t¶ng cho viÖc ph¸t triÓn ho¹t ®éng kinh doanh cña ng©n hµng mµ cßn gióp Nhµ níc qu¶n lý vÜ m« mét c¸ch cã hiÖu qu¶, ®Æc biÖt lµ trong qu¸ tr×nh héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ. Ngêi viÕt hy väng r»ng qua viÖc nghiªn cøu ®Ò tµi : “Më réng ho¹t ®éng thanh to¸n kh«ng dïng tiÒn mÆt t¹i Chi nh¸nh NHNo & PTNT Th¨ng Long” sÏ cho mét c¸i nh×n tæng quan vÒ thùc tr¹ng cña viÖc thanh to¸n kh«ng dïng tiÒn mÆt ë Chi nh¸nh NHNo & PTNT Th¨ng Long nãi riªng vµ ë c¸c ng©n hµng th¬ng m¹i nãi chung hiÖn nay. §Ó tõ ®ã ph©n tÝch nguyªn nh©n còng nh ®Ò ra gi¶i ph¸p më réng dÞch vô nµy. KÕt cÊu cña ®Ò tµi gåm 3 ch¬ng: - Ch¬ng 1: Nh÷ng vÊn ®Ò c¬ b¶n vÒ thanh to¸n kh«ng dïng tiÒn mÆt. - Ch¬ng 2: Thùc tr¹ng ho¹t ®éng thanh to¸n kh«ng dïng tiÒn mÆt t¹i Chi nh¸nh NHNo & PTNT Th¨ng Long. - Ch¬ng 3: Mét sè gi¶i ph¸p nh»m më réng ho¹t ®éng thanh to¸n kh«ng dïng tiÒn mÆt t¹i Chi nh¸nh NHNo & PTNT Th¨ng Long. §Ò tµi hoµn thµnh víi sù híng dÉn tËn t×nh cña GS.TS Cao Cù Béi, cïng c¸c c¸n bé t¹i Chi nh¸nh NHNo & PTNT Th¨ng Long trong suèt thêi gian em thùc tËp, lµm luËn v¨n tèt nghiÖp. Em xin ch©n thµnh c¶m ¬n! Sinh viªn: L¬ng ThÞ Hång Liªn LuËn v¨n tèt nghiÖp Ch¬ng I: Nh÷ng vÊn ®Ò c¬ b¶n vÒ thanh to¸n kh«ng dïng tiÒn mÆt I.Kh¸i niÖm Thanh to¸n kh«ng dïng tiÒn mÆt lµ mét h×nh thøc thanh to¸n tiÒn, hµng hãa dÞch vô cña kh¸ch hµng th«ng qua vai trß trung gian cña Ng©n hµng b»ng c¸ch trÝch tõ tµi kho¶n nµy chuyÓn tr¶ vµo tµi kho¶n kh¸c theo lÖnh cña chñ tµi kho¶n. Nh vËy thanh to¸n kh«ng dïng tiÒn mÆt lµ nghiÖp vô trung gian cña Ng©n hµng. Ng©n hµng chØ thùc hiÖn thanh to¸n khi cã lÖnh cña chñ tµi kho¶n, bao gåm c¸c tæ chøc kinh tÕ, ®¬n vÞ c¸ nh©n më tµi kho¶n t¹i Ng©n hµng. Thanh to¸n kh«ng dïng tiÒn mÆt th«ng thêng gåm cã 4 bªn: - Bªn mua hµng hay nhËn dÞch vô cung øng. Sinh viªn: L¬ng ThÞ Hång Liªn LuËn v¨n tèt nghiÖp - Ng©n hµng phôc vô bªn mua, tøc lµ Ng©n hµng n¬i ®¬n vÞ mua më tµi kho¶n giao dÞch. - Bªn b¸n, tøc lµ bªn cung øng hµng hãa vµ dÞch vô. - Ng©n hµng phôc vô bªn b¸n, tøc Ng©n hµng n¬i ®¬n vÞ b¸n më tµi kho¶n giao dÞch. II.Sù cÇn thiÕt kh¸ch quan vµ vai trß cña thanh to¸n kh«ng dïng tiÒn mÆt trong nÒn kinh tÕ thÞ trêng 1. Sù cÇn thiÕt kh¸ch quan cña thanh to¸n kh«ng dïng tiÒn mÆt Thanh to¸n kh«ng dïng tiÒn mÆt lµ mét bé phËn kh«ng thÓ thiÕu ®îc trong nÒn kinh tÕ thÞ trêng. §ã lµ sù ®ßi hái kh¸ch quan cña qu¸ tr×nh s¶n xuÊt vµ lu th«ng hµng hãa. NÒn kinh tÕ hµng hãa cµng ph¸t triÓn, lu«n ®ßi hái ph¶i cã nh÷ng thay ®æi trong ph¬ng tiÖn thanh to¸n, mua b¸n hµng hãa: Tõ viÖc trao ®æi hµng hãa th«ng qua chÝnh b¶n th©n hµng hãa ®ã, råi ®Õn vËt ngang gi¸ (nh÷ng s¶n phÈm cã tÝnh phæ biÕn, dÔ chÊp nhËn : ®ång tiÒn kim lo¹i nh vµng , b¹c). Khi nÒn s¶n xuÊt hµng hãa ph¸t triÓn h¬n n÷a, th× viÖc sö dông tiÒn vµng cã rÊt nhiÒu bÊt tiÖn (nÆng, khã vËn chuyÓn khi mua mét khèi lîng hµng hãa lín, Nhµ níc ph¶i dù tr÷ mét khèi lîng vµng lín). Do vËy tiÒn giÊy ®· ra ®êi, rÊt tiÖn cho viÖc chia nhá, lu th«ng, cÊt gi÷. §©y còng lµ h×nh thøc tiÒn tÖ hiÖn ®ang ®îc sö dông phæ biÕn trªn thÕ giíi, nã chÝnh lµ tiÒn ph¸p ®Þnh cña mçi quèc gia. Nhng khi nÒn kinh tÕ trªn thÕ giíi ®· cã nh÷ng thay ®æi lín nh hiÖn nay, c¶ thÕ giíi nh mét nÒn kinh tÕ khæng lå, thèng nhÊt, kh«ng giíi h¹n vÒ danh giíi ®Þa lý, trong ®ã mçi quèc gia “kh«ng thÓ” tù t¸ch m×nh ra khái. Sù g¾n kÕt Sinh viªn: L¬ng ThÞ Hång Liªn LuËn v¨n tèt nghiÖp ®ã cã ®îc lµ nhê mét hÖ thèng c«ng nghÖ th«ng tin hiÖn ®¹i, cô thÓ lµ m¹ng Internet toµn cÇu. Do vËy ®ßi hái ph¶i cã h×nh thøc tiÒn tÖ míi, tháa m·n yªu cÇu: gän nhÑ, b¶o ®¶m, an toµn, dÔ dµng trong thanh to¸n ë mäi lóc mäi n¬i, mµ l¹i sinh lêi. §ã chÝnh lµ h×nh thøc “thanh to¸n kÝn b»ng ®iÖn tö“ hay cßn gäi bëi thuËt ng÷ “thanh to¸n kh«ng dïng tiÒn mÆt“. Thanh to¸n kh«ng dïng tiÒn mÆt sÏ lµm gi¶m khèi lîng tiÒn mÆt cã trong lu th«ng, gi¶m chi phÝ trong c¸c kh©u in Ên, kiÓm ®Õm, vËn chuyÓn gi¶m ®îc chi phÝ lao ®éng x· héi, ®¶m b¶o cho c¸c dßng vèn trong nÒn kinh tÕ x· héi ®îc tËp trung vµ ph©n phèi nhanh, ®¸p øng cã hiÖu qu¶ thanh to¸n trong nÒn kinh tÕ, tõ ®ã thóc ®Èy s¶n xuÊt hµng hãa ph¸t triÓn. 2. Vai trß cña thanh to¸n kh«ng dïng tiÒn mÆt Thanh to¸n kh«ng dïng tiÒn mÆt cã vai trß to lín trong nÒn kinh tÕ quèc d©n, ®Æc biÖt lµ trong c¬ chÕ thÞ trêng hiÖn nay: - Thanh to¸n kh«ng dïng tiÒn mÆt phôc vô cho qu¸ tr×nh t¸i s¶n xuÊt x· héi, bëi tiÒn tÖ võa lµ khëi ®Çu vµ còng võa lµ kÕt thóc cña mét chu kú s¶n xuÊt. - Thanh to¸n kh«ng dïng tiÒn mÆt ®îc ®Èy m¹nh sÏ tiÕt kiÖm ®îc chi phÝ lu th«ng. - Thanh to¸n kh«ng dïng tiÒn mÆt t¹o ®iÒu kiÖn cho ng©n hµng qu¶n lý vµ kiÓm tra ®îc qu¸ tr×nh s¶n xuÊt vµ lu th«ng cña nÒn kinh tÕ. -Thanh to¸n kh«ng dïng tiÒn mÆt t¹o ®iÒu kiÖn cho ng©n hµng vµ c¸c tæ chøc tÝn dông tËp trung ®îc nguån vèn nhµn rçi trong nÒn kinh tÕ. 2.1.§èi víi Ng©n hµng Cung cÊp dÞch vô thanh to¸n kh«ng dïng tiÒn mÆt cho kh¸ch hµng vµ nÒn kinh tÕ t¹o ®iÒu kiÖn cho c¸c ng©n hµng t¨ng thu nhËp tõ thu phÝ dÞch vô. Tõ ®ã thay ®æi c¬ cÊu thu nhËp trong tæng thu nhËp, n©ng cao kh¶ n¨ng tµi chÝnh, kh¶ n¨ng c¹nh tranh vµ t¹o sù ph¸t triÓn bÒn v÷ng. Ho¹t ®éng thanh to¸n kh«ng dïng tiÒn mÆt mang l¹i hiÖu qu¶ kinh tÕ to lín cho c¸c ng©n hµng th¬ng m¹i, nhê viÖc khai th¸c vµ sö dông linh ho¹t nguån vèn tiÒn göi thanh to¸n cña c¸c tæ chøc kinh tÕ vµ c¸ nh©n trªn tµi kho¶n tiÒn göi thanh to¸n. §ång thêi kÝch thÝch c¸c ho¹t ®éng dÞch vô ng©n hµng liªn quan ph¸t triÓn: dÞch vô thÎ, dÞch vô chuyÓn tiÒn ®iÖn tö, thanh to¸n trùc tuyÕn. Sinh viªn: L¬ng ThÞ Hång Liªn LuËn v¨n tèt nghiÖp §©y còng chÝnh lµ ®iÒu kiÖn ®Ó thu hót, hÊp dÉn kh¸ch hµng quan hÖ víi ng©n hµng. Th«ng qua ho¹t ®éng thanh to¸n kh«ng dïng tiÒn mÆt, ng©n hµng n¾m ®îc nh÷ng th«ng tin vÒ t×nh h×nh thanh to¸n, ho¹t ®éng cña kh¸ch hµng, lµ nh÷ng th«ng tin cã ý nghÜa quan träng ®èi víi ho¹t ®éng tÝn dông. 2.2.§èi víi kh¸ch hµng Than to¸n qua ng©n hµng mang l¹i lîi Ých to lín cho kh¸ch hµng, nhê viÖc t¨ng nhanh tèc ®é chu chuyÓn vèn, tiÕt kiÖm ®îc c¸c chi phÝ ph¸t sinh (chi phÝ vËn chuyÓn, chi phÝ kiÓm ®Õm…) tõ ®ã, gi¶m chi phÝ ®Çu vµo, h¹ gi¸ thµnh s¶n phÈm, n©ng cao hiÖu qu¶ kinh doanh. Sö dông c¸c h×nh thøc thanh to¸n kh«ng dïng tiÒn mÆt b¶o ®¶m tiÖn lîi, nhanh chãng, chÝnh x¸c, an toµn, vµ b¶o mËt cho kh¸ch hµng. §Æc biÖt trong giai ®o¹n hiÖn nay khi møc ®é øng dông c«ng nghÖ th«ng tin cña c¸c ng©n hµng th¬ng m¹i trong ho¹t ®éng thanh to¸n ngµy cµng cao. Cô thÓ: ChØ b»ng mét lÖnh cña chñ tµi kho¶n, mét giao dÞch cã thÓ ®îc thùc hiÖn ngay kh«ng kÓ kh«ng gian vµ ®Þa ®iÓm giao dÞch nhê c«ng nghÖ m¹ng, c«ng nghÖ chuyÓn tiÒn ®iÖn tö vµ c«ng nghÖ online. §©y lµ tiÖn Ých dÞch vô thanh to¸n nãi chung vµ thanh to¸n kh«ng dïng tiÒn mÆt nãi riªng trong øng dông c«ng nghÖ th«ng tin hiÖn nay. Sù ®a d¹ng hãa c¸c s¶n phÈm, dÞch vô ng©n hµng trong lÜnh vùc thanh to¸n (nhÊt lµ c¸c lo¹i thÎ ng©n hµng), t¹o ®iÒu kiÖn cho kh¸ch hµng cã nhiÒu sù lùa chän trong viÖc sö dông dÞch vô sao cho cã lîi nhÊt: tiÖn Ých vµ chi phÝ giao dÞch thÊp. §èi víi kh¸ch hµng lµ doanh nghiÖp, thanh to¸n kh«ng dïng tiÒn mÆt sÏ ®Èy nhanh tèc ®é thanh to¸n, tèc ®é chu chuyÓn vèn vµ qu¸ tr×nh t¸i s¶n xuÊt trong ho¹t ®éng kinh doanh, ®¶m b¶o an toµn vÒ vèn vµ tµi s¶n, tr¸nh ®îc rñi ro. 2.3.§èi víi nÒn kinh tÕ HiÖu qu¶ ho¹t ®éng thanh to¸n kh«ng dïng tiÒn mÆt mang tÝnh vÜ m«, cã ý nghÜa kinh tÕ - x· héi cao: Sinh viªn: L¬ng ThÞ Hång Liªn LuËn v¨n tèt nghiÖp - T¹o ®iÒu kiÖn cho c¸c TCTD khai th¸c tèt chøc n¨ng trung gian thanh to¸n cña nÒn kinh tÕ, thùc hiÖn qu¸ tr×nh chu chuyÓn tiÒn tÖ cho nÒn kinh tÕ, khai th¸c vµ sö dông c¸c nguån vèn trong nÒn kinh tÕ. - T¹o ®iÒu kiÖn cho qu¸ tr×nh s¶n xuÊt kinh doanh ®îc tiÕn hµnh tr«i ch¶y, nhÞp nhµng, thóc ®Èy ®ång vèn lu©n chuyÓn nhanh chãng, gãp phÇn ®Èy nhanh tèc ®é s¶n xuÊt, lu©n chuyÓn hµng hãa. - Gãp phÇn lµm gi¶m lîng tiÒn mÆt trong lu th«ng trªn thÞ trêng, h¹n chÕ l¹m ph¸t, lu th«ng tiÒn tª, æn ®Þnh gi¸ trÞ ®ång tiÒn; t¹o ®iÒu kiÖn cho Ng©n hµng Nhµ níc thùc hiÖn tèt nhiÖm vô ®iÒu hßa lu th«ng tiÒn tÖ, kiÓm so¸t c¸c giao dÞch thanh to¸n kh«ng dïng tiÒn mÆt gi÷a c¸c ng©n hµng kh¸c hÖ thèng, thêng xuyªn n¾m ®îc khèi lîng chu chuyÓn tiÒn tÖ kh«ng b»ng tiÒn mÆt, n©ng cao hiÖu lùc thi hµnh chÝnh s¸ch tiÒn tÖ quèc gia. III.§iÒu kiÖn thùc hiÖn vµ nguyªn t¾c thanh to¸n 1. §iÒu kiÖn thùc hiÖn C¸c c¸ nh©n vµ ®¬n vÞ muèn thùc hiÖn thanh to¸n qua ng©n hµng cÇn ph¶i cã tµi kho¶n tiÒn göi t¹i ng©n hµng. Tµi kho¶n tiÒn göi cã ®ñ sè d ®Ó chi tr¶. ChÊp hµnh thÓ lÖ thanh to¸n kh«ng dïng tiÒn mÆt do Ng©n hµng Nhµ níc ban hµnh. 2.Nguyªn t¾c thanh to¸n Theo QuyÕt ®Þnh cña Thèng ®èc Ng©n hµng Nhµ níc ViÖt Nam sè 22/Q§-NH1 ngµy 21/02/1994 ban hµnh : “ ThÓ lÖ thanh to¸n kh«ng dïng tiÒn mÆt” th× viÖc thanh to¸n kh«ng dïng tiÒn mÆt ph¶i tu©n theo c¸c quy ®Þnh chung sau: - C¸c doanh nghiÖp, c¬ quan, ®oµn thÓ, ®¬n vÞ vò trang, c«ng d©n ViÖt Nam vµ ngêi níc ngoµi ho¹t ®éng trªn l·nh thæ ViÖt Nam ®îc quyÒn lùa chän Ng©n hµng ®Ó më tµi kho¶n giao dÞch vµ thùc hiÖn thanh to¸n. Sinh viªn: L¬ng ThÞ Hång Liªn LuËn v¨n tèt nghiÖp - ViÖc më tµi kho¶n thanh to¸n t¹i Ng©n hµng, Kho b¹c Nhµ níc vµ thùc hiÖn thanh to¸n qua tµi kho¶n ®îc ghi b»ng ®ång ViÖt Nam. Trêng hîp më tµi kho¶n vµ thanh to¸n b»ng ngo¹i tÖ ph¶i thùc hiÖn theo Quy chÕ qu¶n lý ngo¹i hèi cña ChÝnh phñ ViÖt Nam ban hµnh. - §Ó ®¶m b¶o thùc hiÖn thanh to¸n ®Çy ®ñ kÞp thêi, c¸c chñ tµi kho¶n (bªn tr¶ tiÒn) ph¶i cã ®ñ tiÒn trªn tµi kho¶n. Mäi trêng hîp thanh to¸n vît qu¸ sè d tµi kho¶n tiÒn göi t¹i Ng©n hµng, Kho b¹c Nhµ níc lµ ph¹m ph¸p vµ bÞ xö lý theo ph¸p luËt. - Ng©n hµng, Kho b¹c Nhµ níc cã tr¸ch nhiÖm: + Thùc hiÖn c¸c ñy nhiÖm thanh to¸n cña chñ tµi kho¶n b¶o ®¶m chÝnh x¸c, an toµn, thuËn tiÖn, hµng; chi tr¶ b»ng tiÒn mÆt hoÆc chuyÓn kho¶n trong ph¹m vi sè d tiÒn göi theo yªu cÇu cña chñ tµi kho¶n. + KiÓm tra kh¶ n¨ng thanh to¸n cña chñ tµi kho¶n (bªn tr¶ tiÒn) tríc khi thùc hiÖn thanh to¸n vµ ®îc quyÒn tõ chèi thanh to¸n nÕu tµi kho¶n kh«ng ®ñ tiÒn, ®ång thêi kh«ng chÞu tr¸ch nhiÖm vÒ nh÷ng néi dung liªn ®íi cña hai bªn kh¸ch hµng. + NÕu do thiÕu sãt trong qu¸ tr×nh thanh to¸n g©y thiÖt h¹i cho kh¸ch hµng th× Ng©n hµng vµ Kho b¹c Nhµ níc ph¶i båi thêng thiÖt h¹i vµ tïy theo møc ®é vi ph¹m cã thÓ xö lý theo ph¸p luËt. - Ng©n hµng, Kho b¹c Nhµ níc chØ cung cÊp sè liÖu trªn tµi kho¶n kh¸ch hµng cho c¸c c¬ quan ngoµi ngµnh khi cã v¨n b¶n cña c¸c c¬ quan cã thÈm quyÒn theo quy ®Þnh cña ph¸p luËt. - Khi thùc hiÖn c¸c dÞch vô thanh to¸n cho kh¸ch hµng, Ng©n hµng ®îc thu phÝ theo quy ®Þnh cña Thèng ®èc Ng©n hµng Nhµ níc ViÖt Nam. IV. C¸c nh©n tè ¶nh hëng tíi ho¹t ®éng thanh to¸n kh«ng dïng tiÒn mÆt Ho¹t ®éng thanh to¸n kh«ng dïng tiÒn mÆt cña Ng©n hµng chÞu t¸c ®éng cña nhiÒu nh©n tè: Kinh tÕ, tËp qu¸n kh¸ch hµng, c«ng nghÖ th«ng tin… viÖc nghiªn cøu c¸c nh©n tè nµy sÏ gióp Ng©n hµng ®a ra ®îc c¸c gi¶i ph¸p thÝch hîp ®Ó më réng ho¹t ®éng thanh to¸n cña m×nh: 1.M«i trßng kinh tÕ Sinh viªn: L¬ng ThÞ Hång Liªn LuËn v¨n tèt nghiÖp M«i trêng kinh tÕ bao gåm c¸c yÕu tè: Møc ®é tiÒn tÖ ho¸, thu nhËp b×nh qu©n ®Çu ngêi, tèc ®é t¨ng trëng GDP, l¹m ph¸t…thÓ hiÖn tr×nh ®é ph¸t triÓn cña nÒn kinh tÕ. Sù ph¸t triÓn vµ æn ®Þnh cña c¸c nh©n tè nµy lµ ®iÒu kiÖn thuËn lîi ®Ó ph¸t huy c¸c chøc n¨ng thanh to¸n cña ng©n hµng ®ång thêi t¸c ®éng m¹nh mÏ ®Õn nhu cÇu vµ c¸ch thøc sö dông s¶n phÈm dÞch vô ng©n hµng cña kh¸ch hµng. Khi nÒn kinh tÕ trong níc ®ang trong giai ®o¹n t¨ng trëng, c¸c biÕn sè vÜ m« ®Òu cã dÊu hiÖu tèt, t×nh h×nh ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh ph¸t triÓn sÏ lµ c¬ héi tèt trong viÖc ®Èy m¹nh c¸c ho¹t ®éng thanh to¸n qua ng©n hµng.Bëi khi ®ã s¶n xuÊt hµng ho¸ ph¸t triÓn m¹nh, nhu cÇu trao ®æi më réng, qu¸ tr×nh mua b¸n diÔn ra thêng xuyªn h¬n, chi tiªu thùc tÕ cña d©n c t¨ng nhanh ®ßi hái c«ng t¸c TTKDTM ph¶i ph¸t triÓn kÞp thêi, thÝch øng víi sù ph¸t triÓn cña nÒn kinh tÕ. Trong ®iÒu kiÖn m«i trßng kinh tÕ c¹nh tranh ngµy cµng gay g¾t, c¸c ng©n hµng ph¶i tËp trung cñng cè “n¨ng lùc c¹nh tranh” cña m×nh vµ ph¶i b¾t ®Çu nghiªn cøu kü kìng c¸c ®èi thñ, còng nh c¸c kh¸ch hµng cña hä. §ã chÝnh lµ ®iÒu kiÖn thuËn lîi ®Ó ph¸t triÓn ho¹t ®éng TTKDTM. Khi ®ã nhu cÇu cña kh¸ch hµng ®îc tho¶ m·n ë møc cao nhÊt ®ång thêi mang l¹i hiÖu qu¶ kinh tÕ cho ng©n hµng. 2.M«i trßng v¨n ho¸-x· héi M«i trêng v¨n ho¸-x· héi ®îc h×nh thµnh tõ nh÷ng tæ chøc vµ nh÷ng nguån lùc kh¸c nhau cã ¶nh hëng c¬ b¶n ®Õn gi¸ trÞ cña x· héi nh c¸ch nhËn thøc, tr×nh ®é d©n trÝ, tr×nh ®é v¨n ho¸, lèi sèng, thãi quen sö dông vµ cÊt tr÷ tiÒn tÖ vµ sù hiÓu biÕt cña d©n chóng vÒ ho¹t ®éng thanh to¸n qua ng©n hµng. Tr×nh ®é v¨n ho¸-x· héi cao sÏ gióp ho¹t ®éng thanh to¸n qua ng©n hµng ph¸t triÓn m¹nh vµ ngîc l¹i. Sù ph¸t triÓn cña hÖ thèng thanh to¸n b¾t nguån tõ c¸c giao dÞch th¬ng m¹i mang tÝnh x· héi vµ dùa trªn c¸c quy íc, tËp qu¸n, thãi quen trong mua b¸n, thanh to¸n. Mét x· héi, ngêi d©n cã thãi quen tiªu tiÒn mÆt, viÖc ph¸t triÓn c¸c h×nh thøc thanh to¸n kh«ng dïng tiÒn mÆt cña ng©n hµng sÏ gÆp nhiÒu khã kh¨n. 3.Ph¸t triÓn khoa häc kü thuËt vµ c«ng nghÖ thanh to¸n Trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y, sù ph¸t triÓn cña c«ng nghÖ th«ng tin ®· t¹o ra mét bíc ®ét ph¸ trong lÜnh vùc thanh to¸n, t¸c ®éng m¹nh mÏ tíi sù ph¸t Sinh viªn: L¬ng ThÞ Hång Liªn LuËn v¨n tèt nghiÖp triÓn cña hÖ thèng thanh to¸n qua ng©n hµng. Kh«ng ai cã thÓ phñ nhËn ®ãng gãp cña nÒn khoa häc kü thuËt ®èi víi c¸c lÜnh vùc ®êi sèng nãi chung vµ lÜnh vùc thanh to¸n cña Ng©n hµng nãi riªng. HÇu nh c¸c Ng©n hµng th¬ng m¹i hiÖn nay ®Òu cã thÓ ®¸p øng mét c¸ch nhanh chãng vµ chÝnh x¸c nhu cÇu thanh to¸n cña kh¸ch hµng th«ng qua m¹ng ®iÖn tö Internet toµn cÇu. Kü thuËt c«ng nghÖ lµ søc m¹nh m·nh liÖt nhÊt cña ho¹t ®éng kinh doanh ng©n hµng. Nã ®· ®em ®Õn nh÷ng ®iÒu k× diÖu cña nghiÖp vô thanh to¸n nh chuyÓn tiÒn nhanh, m¸y göi, rót tiÒn tù ®éng ATM, thanh to¸n tù ®éng, card ®iÖn tö, ng©n hµng tù ®éng, ng©n hµng Internet…ViÖc thay thÕ c¸c chøng tõ giÊy b»ng c¸c chøng tõ ®iÖn tö ®· mang l¹i nh÷ng c¶i biÕn râ rÖt vÒ thêi gian thanh to¸n, khèi lîng thanh to¸n vµ chÊt lîng thanh to¸n. Qu¸ tr×nh thanh to¸n ®îc ®¶m b¶o an toµn, chÝnh x¸c, nhanh chãng kÞp thêi sÏ khiÕn d©n c vµ c¸c tæ chøc kinh tÕ tÝch cùc tham gia ho¹t ®éng thanh to¸n qua ng©n hµng. 4. Tæ chøc m¹ng líi cung cÊp dÞch vô thanh to¸n NÕu c¸c ng©n hµng, tæ chøc cung øng dÞch vô thanh to¸n cã m¹ng líi réng kh¾p c¶ níc sÏ t¹o ra nh÷ng ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho c¸c doanh nghiÖp, tæ chøc vµ c¸ nh©n ®Õn giao dÞch thanh to¸n. Nãi c¸ch kh¸c, víi m¹ng líi ch©n rÕt cµng réng Ng©n hµng th¬ng m¹i sÏ thùc hiÖn chøc n¨ng trung gian thanh to¸n cña m×nh mét c¸ch dÔ dµng vµ chÝnh x¸c h¬n. §ång thêi víi chÝnh s¸ch ®a d¹ng ho¸ s¶n phÈm sÏ gióp ng©n hµng ®¹t ®îc môc tiªu an toµn, sinh lîi. Kh¸ch hµng ®îc cung cÊp nhiÒu s¶n phÈm dÞch vô tiÖn Ých sÏ tÝch cùc tham gia sö dông TTKDTM. Kinh doanh c¸c dÞch vô míi víi m¹ng líi réng kh¾p sÏ t¨ng thu nhËp cho c¸c ng©n hµng tõ viÖc thu phÝ dÞch vô. Trªn c¬ së ®ã ng©n hµng cã thÓ gi¶m phÝ suÊt thanh to¸n, t¹o ®iÒu kiÖn c¹nh tranh vµ do vËy khuyÕn khÝch ho¹t ®éng TTKDTM ph¸t triÓn m¹nh mÏ. 5. C¬ së ph¸p lý ®¶m b¶o cho ho¹t ®éng thanh to¸n Kinh doanh ng©n hµng lµ mét trong nh÷ng ngµnh kinh tÕ chÞu sù gi¸m s¸t chÆt chÏ cña luËt ph¸p vµ c¸c c¬ quan chøc n¨ng cña ChÝnh phñ. C¬ së ph¸p lý cho hÖ thèng thanh to¸n lµ nÒn t¶ng ®¶m b¶o cho c¸c chñ thÓ thanh to¸n yªn t©m vµ tham gia tÝch cùc vµo qu¸ tr×nh thanh to¸n v× quyÒn lîi cña hä ®îc ph¸p luËt b¶o vÖ. Sinh viªn: L¬ng ThÞ Hång Liªn LuËn v¨n tèt nghiÖp ViÖc hoµn thiÖn bæ sung hÖ thèng v¨n b¶n ph¸p quy vÒ c«ng t¸c TTKDTM ngµy cµng phï hîp víi thùc tÕ ho¹t ®éng kinh doanh ng©n hµng trong ®iÒu kiÖn kinh tÕ thÞ trêng sÏ ®¶m b¶o h¬n vÒ quyÒn lîi cña kh¸ch hµng. Nh÷ng quy ®Þnh vÒ thñ tôc thanh to¸n ®îc ®¬n gi¶n h¬n, dÔ hiÓu, dÔ sö dông, theo th«ng lÖ quèc tÕ sÏ ®Èy nhanh tèc ®é thanh to¸n vµ thu hót ®îc nhiÒu kh¸ch hµng tham gia. HÖ thèng c¸c v¨n b¶n vÒ TTKDTM quy ®Þnh vÒ quyÒn h¹n vµ tr¸ch nhiÖm cña c¸c bªn tham gia vµo qu¸ tr×nh thanh to¸n; gi¸m s¸t vµ xö lý rñi ro, tranh chÊp trong thanh to¸n; c¸c v¨n b¶n vÒ qu¶n lý cung cÊp c¸c th«ng tin thanh to¸n còng nh c¸c vÊn ®Ò cã liªn quan lµm cho kh¸ch hµng cã tham gia vµo qu¸ tr×nh thanh to¸n yªn t©m vµ g¾n bã h¬n víi ng©n hµng. V.C¸c thÓ thøc thanh to¸n kh«ng dïng tiÒn mÆt HiÖn nay, c¸c ®¬n vÞ, c¸ nh©n thanh to¸n qua Ng©n hµng hoÆc Kho b¹c Nhµ níc ®îc ¸p dông c¸c thÓ thøc sau: 1. Thanh to¸n b»ng SÐc (Cheque) thanh to¸n 1.1.Kh¸i niÖm Theo Héi ®ång dù tr÷ liªn bang cña Hoa Kú: “ SÐc lµ mét hèi phiÕu hoÆc mét lÖnh ký ph¸t cho ng©n hµng hay mét nhµ ng©n hµng cã môc ®Ých rót mét sè tiÒn göi ®Ó chi tr¶ cho mét ngêi cã tªn trªn ®ã hoÆc theo lÖnh cña ngêi nµy hoÆc cho ngêi cÇm phiÕu vµ tr¶ ngay khi yªu cÇu “ (Jerry M. Rosenberg – Dictionary of Banking 1993, tr.60). Theo NghÞ ®Þnh cña ChÝnh phñ sè 159/CP ngµy 09 th¸ng 05 n¨m 1996 ban hµnh quy chÕ ph¸t hµnh sÐc vµ sö dông sÐc : “ SÐc lµ ph¬ng tiÖn thanh to¸n do ngêi ký ph¸t lËp, díi h×nh thøc chøng tõ theo mÉu in s½n, ra lÖnh cho ngêi thanh to¸n (ng©n hµng, ngêi cung øng dÞch vô thanh to¸n) tr¶ mét sè tiÒn nhÊt ®Þnh cho ngêi thô hëng hoÆc tr¶ theo lÖnh cña ngêi thô hëng”. SÐc lµ c«ng cô thanh to¸n ra ®êi kh¸ sím vµ ®îc sö dông kh¸ phæ biÕn, ®îc dïng cho c¸ nh©n. SÐc th«ng thêng ®îc ¸p dông theo nguyªn t¾c ghi nî tríc, ghi cã sau. Theo quy ®Þnh, ®¬n vÞ ph¸t hµnh sÐc chØ ®îc phÐp ph¸t hµnh sÐc trong ph¹m vi sè d tiÒn göi cña m×nh. Ph¶i chÊp hµnh c¸c thñ tôc quy ®Þnh vÒ sÐc, chÞu ph¹t khi ph¸t hµnh qu¸ sè d. Sinh viªn: L¬ng ThÞ Hång Liªn LuËn v¨n tèt nghiÖp 1.2.C¸c lo¹i sÐc th«ng dông 1.2.1.Ph©n lo¹i theo tÝnh chÊt chuyÓn nhîng SÐc v« danh hay sÐc ngêi cÇm ( Cheque to Bearer ): Lµ lo¹i sÐc kh«ng ghi tªn ngêi ®îc hëng lîi, mµ chØ ghi lµ “tr¶ cho ngêi cÇm sÐc ”. Do vËy bÊt cø ai cÇm sÐc nµy còng cã thÓ nhËn ®îc sè tiÒn trªn tê sÐc ë Ng©n hµng. Lo¹i sÐc nµy ®îc tù do chuyÓn nhîng cho ngêi kh¸c b»ng h×nh thøc trao tay. SÐc ®Ých danh ( Norminal cheque ): Lµ sÐc ghi râ tªn ngêi ®îc hëng lîi. §Ó chi tr¶ riªng cho ngêi thô hëng, ng©n hµng kh«ng tr¶ cho ai kh¸c ngoµi ngêi thô hëng. 1.2.2.Ph©n lo¹i theo thêi gian lu©n chuyÓn chøng tõ SÐc chuyÓn kho¶n hay sÐc tµi kho¶n ngêi thô hëng (Account Payee cheque): Lµ sÐc mµ ngêi ký ph¸t hoÆc ngêi cÇm sÐc kh«ng muèn Ng©n hµng tr¶ tiÒn mÆt mµ muèn tr¶ vµo tµi kho¶n ngêi thô hëng b»ng c¸ch viÕt ngang qua mÆt tê sÐc nh÷ng ch÷ “Tr¶ vµo tµi kho¶n” hoÆc nh÷ng ch÷ cã néi dung t¬ng tù nh “Tµi kho¶n ngêi thô hëng mµ th«i” . SÐc chuyÓn kho¶n kh«ng thÓ chuyÓn nhîng. §iÒu kiÖn: Ngêi b¸n kh«ng tin tëng ngêi mua vÒ ph¬ng diÖn thanh to¸n. Ph¹m vi thanh to¸n: - Thanh to¸n cïng mét NHTM (Bªn chi tr¶ vµ thô hëng cïng më tµi kho¶n t¹i mét NHTM). - Thanh to¸n kh¸c NHTM cã tham gia thanh to¸n bï trõ. Quy tr×nh thanh to¸n cña SÐc chuyÓn kho¶n: - Trêng hîp 1: C¸c kh¸ch hµng cïng më tµi kho¶n t¹i mét NHTM Sinh viªn: L¬ng ThÞ Hång Liªn LuËn v¨n tèt nghiÖp (1) Bªn thô hëng sÐc (2) (3) Bªn chi tr¶ (ký ph¸t sÐc) (4) NHTM n¬i hai bªn cïng më tµi kho¶n (1) Bªn thô hëng giao hµng ho¸, dÞch vô cho bªn chi tr¶. (2) Bªn chi tr¶ ký sÐc vµ giao cho bªn thô hëng. (3) Bªn thô hëng nép sÐc vµ 3 liªn b¶n kª vµo NHTM. (4) NHTM h¹ch to¸n “Cã” vµo tµi kho¶n cña bªn thô hëng vµ b¸o “Cã” cho hä. - Trêng hîp 2: C¸c kh¸ch hµng më tµi kho¶n t¹i 2 NTHM cïng tham gia thanh to¸n bï trõ Bªn thô hëng sÐc (1) (2) (3) Bªn chi tr¶ (ký ph¸t sÐc) (6) NHTM phôc vô bªn thô hëng (4) NHTM phôc vô bªn chi tr¶ (5) (1) Bªn thô hëng giao hµng ho¸, dÞch vô cho bªn chi tr¶. Sinh viªn: L¬ng ThÞ Hång Liªn LuËn v¨n tèt nghiÖp (2) Bªn chi tr¶ ký sÐc vµ giao cho bªn thô hëng. (3) Bªn thô hëng nép sÐc vµ 3 liªn b¶n kª nép sÐc vµo NHTM. (4) NHTM phôc vô bªn thô hëng chuyÓn tê sÐc cïng 1 liªn b¶n kª nép sÐc sang NHTM phôc vô bªn chi tr¶ trong phiªn thanh to¸n bï trõ. (5) NHTM phôc vô bªn chi tr¶ h¹ch to¸n “Nî” vµo tµi kho¶n bªn chi tr¶ vµ göi mét liªn b¶n kª thanh to¸n bï trõ sang NHTM phôc vô bªn thô hëng trong phiªn thanh to¸n bï trõ. (6) NHTM phôc vô bªn thô hëng h¹ch to¸n “Cã” vµo tµi kho¶n bªn thô hëng vµ b¸o “Cã” cho hä. SÐc b¶o chi hay sÐc chøng thùc (Certified cheque): SÐc b¶o chi lµ sÐc ®îc tæ chøc cung øng dÞch vô thanh to¸n x¸c nhËn kh¶ n¨ng thanh to¸n tríc khi ngêi chi tr¶ trao sÐc cho ngêi thô hëng ®Ó nhËn hµng ho¸, dÞch vô. Ngêi ph¸t hµnh sÐc ph¶i lu tríc sè tiÒn ghi trªn tê sÐc vµo mét tµi kho¶n riªng ®Ó ng©n hµng lµm thñ tôc b¶o chi tríc khi giao sÐc cho kh¸ch hµng. Ng©n hµng ch¼ng nh÷ng chøng thùc ngêi ký ph¸t cã ®ñ tiÒn ë tµi kho¶n chi tr¶ sÐc mµ cßn cã tr¸ch nhiÖm phong táa sè tiÒn ®ã cho ngêi thô hëng trong thêi gian luËt ®Þnh tïy theo luËt ph¸p cña mçi níc. §iÒu kiÖn: ë ®©y ngêi b¸n còng kh«ng tin tëng ngêi mua vÒ ph¬ng diÖn thanh to¸n. Ph¹m vi ¸p dông: - Thanh to¸n trong cïng mét NHTM. - Thanh to¸n kh¸c NHTM cã tham gia thanh to¸n bï trõ (thuéc cïng ®Þa bµn). - Thanh to¸n kh¸c NHTM cïng hÖ thèng, nhng kh«ng tham gia thanh to¸n bï trõ (kh«ng cïng thuéc ®Þa bµn). Quy tr×nh thanh to¸n cña sÐc B¶o chi: - Trêng hîp 1: Kh¸ch hµng cïng më tµi kho¶n t¹i cïng NHTM Sinh viªn: L¬ng ThÞ Hång Liªn LuËn v¨n tèt nghiÖp (1) Bªn thô hëng sÐc (2) (3) Bªn chi tr¶ (ký ph¸t sÐc) (4) NHTM n¬i 2 bªn më tµi kho¶n (1) Bªn thô hëng giao hµng ho¸, dÞch vô cho bªn chi tr¶. (2) Bªn chi tr¶ ký sÐc vµ giao cho bªn thô hëng. (3) Bªn thô hëng nép sÐc B¶o chi cïng 3 liªn b¶n kª nép sÐc vµo NHTM. (4) NHTM h¹ch to¸n “Cã” trªn tµi kho¶n bªn thô hëng vµ b¸o “Cã” cho hä. - Trêng hîp 2: C¸c kh¸ch hµng më tµi kho¶n t¹i 2 NTHM cïng tham gia thanh to¸n bï trõ Bªn thô hëng sÐc (1) (2) (3) Bªn chi tr¶ (ký ph¸t sÐc) (4a) NHTM phôc vô bªn thô hëng (4b) NHTM phôc vô bªn chi tr¶ (1), (2), (3) gièng nh Trêng hîp 1. (4) NHTM phôc vô bªn thô hëng h¹ch to¸n “Cã” trªn tµi kho¶n bªn thô hëng vµ b¸o “Cã” cho hä. §ång thêi lËp 3 liªn b¶n kª thanh to¸n bï trõ vµ göi 1 liªn cïng sÐc B¶o chi cho NHTM phôc vô bªn chi tr¶ trong phiªn thanh to¸n bï trõ. Sinh viªn: L¬ng ThÞ Hång Liªn LuËn v¨n tèt nghiÖp - Trêng hîp 3: C¸c kh¸ch hµng më tµi kho¶n t¹i 2 NHTM cïng hÖ thèng, nhng kh«ng tham gia thanh to¸n bï trõ T¬ng tù nh trêng hîp 2 nhng ë bíc (4b) thay v× lËp b¶n kª thanh to¸n bï trõ, NHTM phôc vô bªn thô hëng lËp giÊy b¸o liªn hµng. Sæ sÐc ®Þnh møc: Sæ sÐc ®Þnh møc lµ sæ sÐc cã Ên ®Þnh mét sè tiÒn nhÊt ®Þnh cho viÖc ph¸t hµnh sÐc, ®îc ¸p dông theo yªu cÇu cña kh¸ch hµng hoÆc theo quy ®Þnh cña ng©n hµng. VÒ ph¹m vi: sæ sÐc ®Þnh møc ®îc sö dông thanh to¸n gi÷a c¸c kh¸ch hµng cïng chi nh¸nh hoÆc kh¸c chi nh¸nh nhng cïng hÖ thèng ng©n hµng hay kh«ng cïng hÖ thèng, nhng cã tham gia thanh to¸n bï trõ trªn ®Þa bµn tØnh, thµnh phè. Muèn sö dông sæ sÐc ®Þnh møc, kh¸ch hµng ph¶i lu ký tiÒn vµo mét tµi kho¶n riªng t¹i ng©n hµng, tiÒn lu ký kh«ng ®îc hëng l·i. VÒ thêi h¹n: sæ sÐc ®Þnh møc cã thêi h¹n hiÖu lùc tèi ®a lµ 30 ngµy kÓ tõ ngµy më. Thêi h¹n hiÖu lùc cña tõng tê sÐc phô thuéc vµo thêi h¹n chung cña sæ sÐc. Khi thanh to¸n sÐc, ngêi ph¸t hµnh ph¶i xuÊt tr×nh sæ sÐc ®Ó ngêi thô hëng kiÓm tra sè d cña sæ sÐc. NÕu tê sÐc ®Þnh møc qu¸ sè d khi nép vµo ng©n hµng, th× ngêi ph¸t hµnh sÐc bÞ ph¹t nh trêng hîp qu¸ sè d cña sÐc chuyÓn kho¶n. VÒ nguyªn t¾c thanh to¸n, sÐc ®Þnh møc khi nép vµo ng©n hµng, sÏ ®îc ghi cã ngay cho ngêi thô hëng sau ®ã ghi nî tµi kho¶n tiÒn lu ký sæ sÐc ®Þnh møc. Néi dung thanh to¸n sÐc ®Þnh møc ®îc m« t¶ nh m« h×nh cña sÐc b¶o chi. SÐc du kh¸ch ( Travelers cheque ): Lµ sÐc do mét ng©n hµng ph¸t hµnh b¸n cho du kh¸ch mua khi ra níc ngoµi mang theo ®Ó chi dïng thay cho ngo¹i tÖ. Khi mua sÐc du kh¸ch t¹i ng©n hµng ký ph¸t, du kh¸ch ph¶i ký tªn cña m×nh trªn tÊt c¶ c¸c tê sÐc cã in s½n sè tiÒn ®Ó khi ra níc ngoµi, muèn l·nh tiÒn mÆt t¹i ng©n hµng ®· liªn l¹c víi ng©n hµng ký ph¸t trong níc, du kh¸ch ph¶i ký tªn trªn sÐc mét lÇn n÷a tríc mÆt nh©n viªn ng©n hµng. Nh©n viªn nµy chi tr¶ tiÒn khi thÊy hai ch÷ ký gièng nhau. Sinh viªn: L¬ng ThÞ Hång Liªn LuËn v¨n tèt nghiÖp 2. Thanh to¸n b»ng ñy nhiÖm chi – chuyÓn tiÒn 2.1.Thanh to¸n b»ng ñy nhiÖm chi Uû nhiÖm chi lµ lÖnh chi tiÒn ®îc chñ tµi kho¶n lËp theo mÉu cña ng©n hµng Ên hµnh, yªu cÇu ng©n hµng trÝch tµi kho¶n cña m×nh ®Ó chi tr¶ cho bªn thô hëng. Uû nhiÖm chi ®îc sö dông ®Ó thanh to¸n hµng ho¸, dÞch vô hoÆc chuyÓn tiÒn. §iÒu kiÖn: Ngêi b¸n hoµn toµn tÝn nhiÖm ngêi mua vÒ ph¬ng diÖn thanh to¸n, vµ cho phÐp ngêi mua khi nhËn hµng råi míi thanh to¸n, sù tin tëng ®îc thÓ hiÖn ë c¶ sè tiÒn vµ thêi h¹n thanh to¸n. Trong vßng mét ngµy lµm viÖc, ng©n hµng phôc vô ®¬n vÞ tr¶ tiÒn ph¶i hoµn tÊt lÖnh chi ®ã hoÆc tõ chèi thùc hiÖn nÕu tµi kho¶n cña ®¬n vÞ kh«ng ®ñ tiÒn hoÆc lÖnh chi lËp kh«ng hîp lÖ. Ng©n hµng phôc vô ®¬n vÞ hëng ph¶i ghi cã ngay vµo tµi kho¶n vµ b¸o cho ®¬n vÞ biÕt sau khi nhËn ®îc chøng tõ hîp lÖ. Ph¹m vi: - Thanh to¸n trong cïng mét NHTM. - Thanh to¸n kh¸c NHTM cã tham gia thanh to¸n bï trõ (thuéc cïng ®Þa bµn). - Thanh to¸n kh¸c NHTM cïng hÖ thèng, nhng kh«ng tham gia thanh to¸n bï trõ (kh«ng cïng thuéc ®Þa bµn). - Thanh to¸n kh¸c NHTM kh¸c hÖ thèng, kh«ng tham gia thanh to¸n bï trõ (kh«ng cïng thuéc ®Þa bµn). Quy tr×nh thanh to¸n cña Uû nhiÖm chi: - Trêng hîp 1: C¸c kh¸ch hµng cã tµi kho¶n t¹i cïng mét NHTM Sinh viªn: L¬ng ThÞ Hång Liªn LuËn v¨n tèt nghiÖp (1) Bªn mua (2) (3) Bªn b¸n (4) NHTM n¬i 2 bªn më tµi kho¶n (1) Bªn b¸n giao hµng ho¸, dÞch vô cho bªn mua. (2) Bªn mua nép 4 liªn Uû nhiÖm chi vµo NHTM. (3) NHTM h¹ch to¸n “Nî” trªn tµi kho¶n bªn mua vµ b¸o “Nî” cho hä. (4) NHTM h¹ch to¸n “Cã” trªn tµi kho¶n bªn b¸n vµ b¸o “Cã” cho hä. - Trêng hîp 2: C¸c kh¸ch hµng cã tµi kho¶n t¹i 2 NHTM cã tham gia thanh to¸n bï trõ Bªn mua (2) (1) (3) NHTM phôc vô bªn mua Bªn b¸n (5) (4) NHTM phôc vô bªn b¸n (1), (2), (3): gièng nh Trêng hîp 1. (4) NHTM phôc vô bªn mua lËp 3 liªn b¶n kª thanh to¸n bï trõ vµ göi cho NHTM phôc vô bªn b¸n 2 liªn Uû nhiÖm chi cïng 1 liªn b¶n kª thanh to¸n bï trõ trong phiªn thanh to¸n bï trõ. Sinh viªn: L¬ng ThÞ Hång Liªn LuËn v¨n tèt nghiÖp (5) NHTM phôc vô bªn b¸n h¹ch to¸n “Cã” trªn tµi kho¶n bªn b¸n vµ b¸o “Cã” cho hä. - Trêng hîp 3: C¸c kh¸ch hµng cã tµi kho¶n t¹i 2 NHTM cïng hÖ thèng, nhng kh«ng tham gia thanh to¸n bï trõ: Bªn mua (2) (1) (3) NHTM phôc vô bªn mua Bªn b¸n (5) (4) NHTM phôc vô bªn b¸n (1), (2), (3) vµ (5) gièng nh trêng hîp 2. (4) NHTM phôc vô bªn mua lËp lÖnh thanh to¸n liªn hµng göi sang NHTM phôc vô bªn b¸n. - Trêng hîp 4: C¸c kh¸ch hµng cã tµi kho¶n t¹i 2 NHTM kh«ng cïng hÖ thèng vµ kh«ng tham gia thanh to¸n bï trõ C¸c NHTM cã thÓ thanh to¸n qua tµi kho¶n göi t¹i NHNN. 2.2.Thanh to¸n b»ng sÐc chuyÓn tiÒn SÐc chuyÓn tiÒn lµ lo¹i sÐc do ng©n hµng ph¸t hµnh theo yªu cÇu cña kh¸ch hµng dïng ®Ó chuyÓn tiÒn gi÷a c¸c ®Þa ph¬ng, trong ®ã ngêi ®¹i diÖn ®øng tªn trªn tê sÐc trùc tiÕp cÇm vµ chuyÓn sÐc. Thêi h¹n hiÖu lùc cña sÐc chuyÓn tiÒn lµ 30 ngµy (kÓ tõ ngµy ph¸t hµnh sÐc ®Õn ngµy nép sÐc vµo ng©n hµng thanh to¸n). Ph¹m vi ¸p dông: Sinh viªn: L¬ng ThÞ Hång Liªn LuËn v¨n tèt nghiÖp - Thanh to¸n kh¸c NHTM cïng hÖ thèng, nhng kh«ng tham gia thanh to¸n bï trõ (kh«ng cïng thuéc ®Þa bµn). - Thanh to¸n kh¸c NHTM kh¸c hÖ thèng, kh«ng tham gia thanh to¸n bï trõ (kh«ng cïng thuéc ®Þa bµn). Trªn thùc tÕ trêng hîp nµy kh«ng ¸p dông. SÐc chuyÓn tiÒn thñ tôc gän nhÑ, ®¶m b¶o an toµn cho bªn mua vµ bªn b¸n. Néi dung thanh to¸n cña sÐc chuyÓn tiÒn: - Thñ tôc ph¸t hµnh sÐc: NHTM ph¸t hµnh kh«ng nhÊt thiÕt ph¶i lµ n¬i ®¬n vÞ mua më tµi kho¶n. (1) §¬n vÞ mua (Ngêi ®¹i diÖn) (2) NHTM ph¸t hµnh (1) §¬n vÞ mua nép giÊy yªu cÇu sö dông sÐc chuyÓn tiÒn cïng Uû nhiÖm chi hoÆc tiÒn mÆt vµo NHTM. (2) NHTM h¹ch to¸n vµo tµi kho¶n thÝch hîp vµ ph¸t hµnh sÐc chuyÓn tiÒn (trªn sÐc ph¶i cã ch÷ ký cña ngêi ®¹i diÖn). - Quy tr×nh thanh to¸n: Ngêi ®¹i diÖn (1) §¬n vÞ mua (3) NHTM ph¸t hµnh (2) NHTM thanh to¸n (1) §¬n vÞ mua giao sÐc chuyÓn tiÒn cho ngêi ®¹i diÖn cña ®¬n vÞ mua. Sinh viªn: L¬ng ThÞ Hång Liªn LuËn v¨n tèt nghiÖp (2) Ngêi ®¹i diÖn nép sÐc chuyÓn tiÒn vµo NHTM thanh to¸n. (3) NHTM thanh to¸n lËp lÖnh chuyÓn tiÒn (chuyÓn Nî) cho NHTM ph¸t hµnh. 3. Thanh to¸n b»ng ñy nhiÖm thu Uû nhiÖm thu lµ giÊy ®ßi tiÒn do ngêi thô hëng lËp göi ng©n hµng ®Ó uû nhiÖm cho ng©n hµng thu hé tiÒn hµng ho¸. Tøc lµ ng©n hµng thu hé nh÷ng kho¶n tiÒn hµng ho¸ ®· bµn giao hoÆc dÞch vô ®· cung øng mµ hai bªn mua b¸n thèng nhÊt tháa thuËn dïng h×nh thøc thanh to¸n nµy víi nh÷ng ®iÒu kiÖn thanh to¸n cô thÓ ®· ghi trong hîp ®ång kinh tÕ hoÆc ®¬n ®Æt hµng vµ ®· ®îc bªn mua ký x¸c nhËn trªn ph¬ng thøc thanh to¸n nh hãa ®¬n, vËn ®¬n... Bªn mua ph¶i th«ng b¸o b»ng v¨n b¶n cho ng©n hµng phôc vô m×nh biÕt vÒ tháa thuËn dïng h×nh thøc thanh to¸n ñy nhiÖm thu cña ®¬n vÞ m×nh. VÒ phÝa bªn b¸n, sau khi ®· giao hµng hoÆc hoµn tÊt viÖc cung øng dÞch vô, bªn b¸n lËp ñy nhiÖm thu theo mÉu cña ng©n hµng, kÌm theo hãa ®¬n, vËn ®¬n göi ng©n hµng phôc vô m×nh, ®Ó yªu cÇu thu hé tiÒn. §Ó cho viÖc thu tiÒn hµng hoÆc dÞch vô ®îc nhanh chãng, bªn b¸n cã thÓ ghi râ trªn giÊy ñy nhiÖm thu yªu cÇu ng©n hµng bªn mua chuyÓn tiÒn b»ng ®iÖn vµ chÞu chi phÝ ®iÖn b¸o. Khi nhËn ®îc giÊy ñy nhiÖm thu, trong vßng mét ngµy lµm viÖc, ng©n hµng bªn mua trÝch tµi kho¶n cña bªn mua tr¶ ngay cho bªn b¸n ®Ó hoµn tÊt viÖc thanh to¸n. NÕu tµi kho¶n bªn mua kh«ng cã tiÒn chi tr¶ th× bªn mua bÞ ph¹t chËm tr¶, sè tiÒn bÞ ph¹t chËm tr¶ b»ng sè tiÒn ph¶i tr¶ nh©n l·i suÊt nî qu¸ h¹n cña lo¹i cho vay ng¾n h¹n, nh©n víi sè ngµy chËm tr¶. §iÒu kiÖn: Bªn mua vµ bªn b¸n ®· hoµn toµn tin tëng nhau vÒ ph¬ng diÖn thanh to¸n. Ph¹m vi thanh to¸n Uû nhiÖm thu: gièng nh Uû nhiÖm chi. Quy tr×nh thanh to¸n cña Uû nhiÖm thu: Sinh viªn: L¬ng ThÞ Hång Liªn