Tài liệu Tạo động lực làm việc cho đội ngũ giảng viên tại trường cao đẳng kinh tế - kỹ thuật thương mại

ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI TRƢỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ --------------------- NGUYỄN THỊ HÕA TẠO ĐỘNG LỰC LÀM VIỆC CHO ĐỘI NGŨ GIẢNG VIÊN TẠI TRƢỜNG CAO ĐẲNG KINH TẾ - KỸ THUẬT THƢƠNG MẠI LUẬN VĂN THẠC SĨ QUẢN TRỊ KINH DOANH CHƢƠNG TRÌNH ĐỊNH HƢỚNG THỰC HÀNH Hà Nội – Năm 2015 ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI TRƢỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ --------------------- NGUYỄN THỊ HÕA TẠO ĐỘNG LỰC LÀM VIỆC CHO ĐỘI NGŨ GIẢNG VIÊN TẠI TRƢỜNG CAO ĐẲNG KINH TẾ - KỸ THUẬT THƢƠNG MẠI Chuyên ngành: Quản trị kinh doanh Mã số: 60 34 01 02 LUẬN VĂN THẠC SĨ QUẢN TRỊ KINH DOANH CHƢƠNG TRÌNH ĐỊNH HƢỚNG THỰC HÀNH NGƢỜI HƢỚNG DẪN KHOA HỌC: TS. Mai Anh XÁC NHẬN CỦA XÁC NHẬN CỦA CHỦ TỊCH HĐ CÁN BỘ HƢỚNG DẪN CHẤM LUẬN VĂN Hà Nội – 2015 LỜI CẢM ƠN Để hoàn thành Luận văn thạc sĩ này, tác giả xin đƣợc bày tỏ lòng biết ơn chân thành và sâu sắc nhất tới TS. Mai Anh – Ngƣời thầy đã luôn tận tình hƣớng dẫn, chỉ bảo và tạo mọi điều kiện thuận lợi để tác giả hoàn thành luận văn một cách tốt nhất. Tác giả xin trân trọng cảm ơn Quý thầy cô đã giảng dạy trong quá trình học thạc sĩ, Quý thầy cô trong Hội đồng bảo vệ đề cƣơng, Quý thầy, cô Khoa Quản trị kinh doanh và Khoa Sau đại học, Quý thầy, cô trong Hội đồng chấm luận văn đã truyền đạt các kiến thức bổ ích, đồng thời có những góp ý quý báu về những thiếu sót, hạn chế của Luận văn, giúp tác giả nhận ra những vấn đề cần khắc phục để Luận văn đƣợc hoàn thiện hơn. Tác giả xin trân trọng cảm ơn trƣờng Cao đẳng Kinh tế - Kỹ thuật Thƣơng mại và các đồng nghiệp đã tạo mọi điều kiện thuận lợi, cung cấp các thông tin giá trị, đóng góp một phần quan trọng để tác giả hoàn thành Luận văn. Xin đƣợc trân trọng cảm ơn những ngƣời thân trong gia đình, bạn bè đã tạo mọi điều kiện tốt nhất để tác giả có thể chuyên tâm vào việc nghiên cứu nội dung của Luận văn. Tác giả Nguyễn Thị Hòa CAM KẾT Tôi xin cam đoan Luận văn này là do chính tôi nghiên cứu và thực hiện. Các thông tin và số liệu sử dụng trong Luận văn đƣợc trích dẫn đủ nguồn tài liệu, kết quả phân tích trong Luận văn là trung thực. Luận văn không trùng với bất kỳ đề tài nghiên cứu khoa học nào. Ngày 06 tháng 03 năm 2015 Tác giả Nguyễn Thị Hòa TÓM TẮT LUẬN VĂN Tên đề tài: Tạo động lực làm việc cho đội ngũ giảng viên tại trường Cao đẳng Kinh tế - Kỹ thuật Thương mại Số trang: 80 trang Trƣờng: Đại học Kinh tế - Đại học Quốc gia Hà Nội Khoa: Quản trị Kinh doanh Thời gian: 2014/12 Bằng cấp: Thạc sĩ Ngƣời nghiên cứu: Nguyễn Thị Hòa Ngƣời hƣớng dẫn khoa học: TS. Mai Anh Trong các nguồn lực của tổ chức, thì nhân lực là nguồn lực giữ vị trí quan trọng hàng đầu. Không có con ngƣời làm việc hiệu quả thì mọi tổ chức đều không thể đạt đƣợc mục tiêu của mình. Chính vì vậy, các nhà quản trị cần thiết phải tạo đƣợc động lực cho ngƣời lao động để họ làm việc tích cực và hiệu quả. Trong hệ thống các trƣờng đại học, ngƣời giảng viên luôn giữ một vai trò vô cùng quan trọng, quyết định đến sự thành công của sự nghiệp đào tạo. Nhận thức đƣợc tầm quan trọng của công tác tạo động lực lao động trong các tổ chức nói chung và tạo động lực lao động đối với giảng viên trƣờng Cao đẳng Kinh tế -Kỹ thuật Thƣơng mại nói riêng, tác giả đã chọn đề tài: “Tạo động lực làm việc cho đội ngũ giảng viên tại trường Cao đẳng Kinh tế - Kỹ thuật Thương mại” để làm luận văn thạc sĩ của mình. Đây là đề tài đầu tiên nghiên cứu một cách chi tiết, cụ thể về công tác tạo động lực cho giảng viên Nhà trƣờng trong giai đoạn 2010 - 2013. Những kết quả nổi bật của đề tài: - Hệ thống hóa đƣợc cơ sở lý luận về động lực lao động trong các tổ chức nói chung làm tiền đề để nghiên cứu thực trạng; - Đánh giá tổng quan các công trình nghiên cứu có liên quan đến tạo động lực lao động, chỉ ra những khoảng trống và hƣớng nghiên cứu; - Phân tích đƣợc thực trạng công tác tạo động lực làm việc cho giảng viên trƣờng Cao đẳng Kinh tế - Kỹ thuật Thƣơng mại; - Đề xuất đƣợc một số giải pháp nhằm nâng cao tạo động lực lao động cho giảng viên trƣờng Cao đẳng Kinh tế - Kỹ thuật Thƣơng mại. Các giải pháp và kiến nghị đƣợc đƣa ra đều nhằm mục đích nâng cao hơn nữa công tác tạo động lực làm việc cho giảng viên của Nhà trƣờng, trong đó các giải pháp tạo động lực vật chất nên đƣợc Nhà trƣờng quan tâm hàng đầu. Tác giả hi vọng luận văn sẽ đóng góp một phần nhỏ để xây dựng Nhà trƣờng ngày càng phát triển vững mạnh về mọi mặt. MỤC LỤC Trang LỜI CẢM ƠN CAM KẾT TÓM TẮT LUẬN VĂN DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT............................................................................i DANH MỤC CÁC BẢNG.........................................................................................ii DANH MỤC CÁC HÌNH VẼ...................................................................................iii MỞ ĐẦU ....................................................................................................................1 1. Sự cần thiết của đề tài ...........................................................................................1 2. Mục đích, câu hỏi và nhiệm vụ nghiên cứu ........................................................2 2.1. Mục đích nghiên cứu .......................................................................................2 2.2. Câu hỏi nghiên cứu .........................................................................................2 2.3. Nhiệm vụ nghiên cứu ......................................................................................3 3. Đối tƣợng và phạm vi nghiên cứu của luận văn .................................................3 4. Những đóng góp của luận văn nghiên cứu..........................................................4 5. Kết cấu đề tài .........................................................................................................4 Chƣơng 1. CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ TỔNG QUAN TÌNH HÌNH NGHIÊN CỨU VỀ TẠO ĐỘNG LỰC CHO NGƢỜI LAO ĐỘNG ...............................................5 1.1. Động lực lao động và các yếu tố ảnh hƣởng tới động lực lao động ...............5 1.1.1. Khái niệm động lực lao động ........................................................................5 1.1.2. Các yếu tố ảnh hưởng tới động lực của người lao động .............................6 1.2. Tạo động lực lao động ......................................................................................10 1.2.1. Khái niệm tạo động lực lao động................................................................10 1.2.2. Vai trò của tạo động lực cho người lao động ............................................11 1.3. Các học thuyết tạo động lực cho ngƣời lao động ..........................................12 1.3.1. Các học thuyết về nhu cầu ..........................................................................12 1.3.2. Học thuyết hai nhóm yếu tố của F.Herzberg (1959) .................................17 1.3.3. Lý thuyết về bản chất con người của McGregor (1960) ............................19 1.3.4. Học thuyết công bằng của J.Stacy Adam (1963) .......................................20 1.3.5. Học thuyết kỳ vọng của Victor Vroom (1964)............................................22 1.4. Các công trình nghiên cứu về tạo động lực lao động ....................................24 1.4.1. Các công trình nghiên cứu đã thực hiện ...................................................24 1.4.2. Các khoảng trống và hướng nghiên cứu ...................................................27 Tổng kết chƣơng 1.................................................................................................. 29 Chƣơng 2. PHƢƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU ...................................................2930 2.1. Tổng quan về phƣơng pháp nghiên cứu ....................................................3030 2.1.1. Phương pháp thu thập dữ liệu................................................................3030 2.1.2. Phương pháp xử lý dữ liệu .....................................................................3030 2.2. Quy trình nghiên cứu ...................................................................................3232 2.2.1. Nghiên cứu các nhân tố tác động đến động lực của người lao động .....322 2.2.2. Xác định các biến nghiên cứu ..................................................................322 2.2.3. Xác định số lượng mẫu nghiên cứu .........................................................344 2.2.4. Xây dựng thang đo và thiết kế bảng hỏi...................................................355 2.2.5. Thu thập dữ liệu ........................................................................................366 2.2.6. Phân tích số liệu bằng phương pháp thống kê ........................................377 2.2.7. Kết luận về kết quả nghiên cứu ................................................................377 Tổng kết chƣơng 2.................................................................................................. 38 Chƣơng 3. THỰC TRẠNG CÔNG TÁC TẠO ĐỘNG LỰC LÀM VIỆC CHO ĐỘI NGŨ GIẢNG VIÊN TẠI TRƢỜNG CAO ĐẲNG KINH TẾ - KỸ THUẬT THƢƠNG MẠI......................................................................................................399 3.1. Giới thiệu chung về trƣờng Cao đẳng Kinh tế - Kỹ thuật Thƣơng mại ...399 3.1.1. Quá trình hình thành và phát triển ..........................................................399 3.1.2. Cơ cấu tổ chức .........................................................................................4040 3.1.3. Chức năng, nhiệm vụ ..............................................................................4141 3.1.4. Sứ mệnh và mục tiêu của Nhà trường .....................................................422 3.1.5. Hoạt động đào tạo, nghiên cứu khoa học, dịch vụ xã hội và phát triển cộng đồng................................................................................................................422 3.1.6. Một số thành tích khác của Trường ...........................................................44 3.2. Khái quát chung về tình hình giảng viên của Trƣờng ................................444 3.3. Các biện pháp Trƣờng đã thực hiện để tạo động lực lao động cho giảng viên ..........................................................................................................................477 3.3.1. Tạo động lực vật chất ................................................................................477 3.3.2. Tạo động lực tinh thần..............................................................................533 3.4. Phân tích kết quả điều tra .............................................................................566 3.5. Đánh giá chung công tác tạo động lực cho giảng viên tại Nhà trƣờng ...6161 3.5.1. Ưu điểm ...................................................................................................6161 3.5.2. Hạn chế ......................................................................................................622 3.5.3. Nguyên nhân của các hạn chế .................................................................622 Tổng kết chƣơng 3.................................................................................................. 64 Chƣơng 4. ĐỀ XUẤT GIẢI PHÁP NHẰM NÂNG CAO ĐỘNG LỰC LÀM VIỆC CHO ĐỘI NGŨ GIẢNG VIÊN TẠI TRƢỜNG CAO ĐẲNG KINH TẾ KỸ THUẬT THƢƠNG MẠI ...............................................................................655 4.1. Mục tiêu phát triển Nhà trƣờng đến năm 2020..........................................655 4.1.1. Mục tiêu về xây dựng đội ngũ ..................................................................655 4.1.2. Mục tiêu về đào tạo ...................................................................................666 4.1.3. Mục tiêu phát triển nghiên cứu khoa học................................................666 4.1.4. Mục tiêu phát triển, cung ứng các dịch vụ xã hội ...................................677 4.2. Đề xuất giải pháp nhằm nâng cao động lực làm việc cho đội ngũ giảng viên của Nhà trƣờng ......................................................................................................677 4.2.1. Triển khai việc tạo động lực làm việc cho giảng viên thành một chương trình hành động và phối hợp thực hiện chặt chẽ với tổ chức Công đoàn Khoa .688 4.2.2. Tăng cường các công cụ tạo động lực vật chất .......................................699 4.2.3. Tăng cường cơ hội học tập, nghiên cứu khoa học và khả năng thăng tiến cho giảng viên .......................................................................................................7171 4.2.4. Điều chỉnh, bổ sung một số nội dung trong Quy định xếp loại cán bộ viên chức .........................................................................................................................744 4.2.5. Các giải pháp khác ....................................................................................755 4.3. Kiến nghị với Chính phủ ...............................................................................777 KẾT LUẬN ............................................................................................................788 TÀI LIỆU THAM KHẢO ....................................................................................799 PHỤ LỤC DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT Từ viết tắt Từ diễn giải BHTN Bảo hiểm thất nghiệp BHXH Bảo hiểm xã hội BHYT Bảo hiểm y tế đ Đồng Đoàn TNCS HCM Đoàn Thanh niên Công sản Hồ Chí Minh HSSV Học sinh – sinh viên Khoa LLCT – GDTC và Quốc phòng Khoa Lý luận chính trị - Giáo dục thể chất và Quốc phòng UBND Ủy ban nhân dân i DANH MỤC CÁC BẢNG Tên bảng STT 1 2 3 4 5 6 7 8 Bảng 2.1. Bảng tổng hợp các nhân tố tác động đến động lực lao động của ngƣời lao động trong tổ chức Bảng 2.2: Mô tả chi tiết về các nhân tố tác động đến động lực lao động của giảng viên trƣờng Cao đẳng Kinh tế - Kỹ thuật Thƣơng mại Bảng 3.1. Số lƣợng HSSV của Trƣờng giai đoạn 2010 - 2013 Bảng 3.2. Số lƣợng giảng viên, cán bộ và nhân viên của Trƣờng giai đoạn 2010 – 2013 Bảng 3.3. Trình độ của giảng viên của Trƣờng giai đoạn 2010 - 2013 Bảng 3.4. Độ tuổi trung bình của giảng viên của Trƣờng giai đoạn 2010- 2013 Bảng 3.5. Mức lƣơng tối thiểu/tháng Trƣờng áp dụng giai đoạn 2010 – 2013 Bảng 3.6. Bảng thanh toán tiền lƣơng cho giảng viên tháng 6 năm 2012 (trích) Trang 30 31 41 43 44 46 47 49 9 Bảng 3.7. Số liệu tổng hợp về nhân tố đƣợc ghi nhận thành tích 54 10 Bảng 3.8. Số liệu tổng hợp về nhân tố thu nhập 55 11 12 13 Bảng 3.9. Số liệu tổng hợp về nhân tố sự phù hợp và tính ổn định trong công việc Bảng 3.10. Số liệu tổng hợp về nhân tố môi trƣờng và điều kiện làm việc Bảng 3.11. Số liệu tổng hợp về nhân tố sự hỗ trợ của cấp trên ii 56 57 58 DANH MỤC CÁC HÌNH VẼ STT Tên hình Trang 1 Hình 1.1. Quá trình tạo động lực lao động 11 2 Hình 1.2. Sự phân cấp nhu cầu của A. Maslow 14 3 Hình 1.3. Ảnh hƣởng của các nhân tố 18 4 Hình 1.4. Mô hình kỳ vọng đơn giản hóa 22 iii MỞ ĐẦU 1. Sự cần thiết của đề tài Về mặt lý luận, nguồn nhân lực luôn là vấn đề sống còn với bất kỳ tổ chức nào, không chỉ ở Việt Nam mà ở tất cả mọi nơi trên thế giới. Nguồn nhân lực là tài sản quan trọng nhất của mỗi quốc gia, quyết định sự phát triển kinh tế, văn hóa, xã hội, khẳng định vị thế dân tộc trên trƣờng quốc tế. Trong mỗi doanh nghiệp nhân lực là đầu vào quan trọng nhất, quyết định quá trình kết hợp các nguồn lực khác một cách có hiệu quả để tạo ra sản phẩm, dịch vụ đáp ứng yêu cầu khách hàng (Vũ Thị Uyên, 2008, trang 10). Để sử dụng và phát huy tối đa nguồn lực này thì việc tạo động lực trong lao động đóng vai trò quyết định. Khi làm việc với động lực cao ngƣời lao động sẽ say mê, tìm tòi, sáng tạo trong công việc và tự nguyện cống hiến cho tổ chức. Ngƣợc lại, nếu không có động lực hoặc làm việc với động lực kém họ sẽ làm việc với thái độ cầm chừng, đối phó, không thể hiện hết khả năng dẫn tới năng suất lao động của tổ chức giảm và mục tiêu của tổ chức không đạt đƣợc. Trên thực tế, trƣờng Cao đẳng Kinh tế - Kỹ thuật Thƣơng mại là một đơn vị trực thuộc bộ Thƣơng mại nay là bộ Công thƣơng với số lƣợng cán bộ viên chức 308 ngƣời phân bổ trên 9 khoa và 9 phòng chức năng (trong đó có 232 giảng viên). Nhiệm vụ chính là đào tạo một số ngành, nghề thuộc khối ngành kinh tế, kỹ thuật. Chất lƣợng đào tạo phụ thuộc hoàn toàn vào đội ngũ cán bộ viên chức, cho nên tình hình hoạt động của Nhà trƣờng phụ thuộc rất nhiều vào trình độ, chuyên môn nghiệp vụ cũng nhƣ sự hăng say trong lao động của họ. Do đó, để có đƣợc một đội ngũ cán bộ viên chức nhiệt huyết, năng lực, gắn bó lâu dài và cùng nhau xây dựng Nhà trƣờng là một điều hết sức quan trọng, nhất là đội ngũ giảng viên có trình độ. Bên cạnh những thành tựu đạt đƣợc thì hiện nay hoạt động giảng dạy nói chung vẫn còn gặp phải một số hạn chế nhƣ: - Số đông là giảng viên trẻ, tuổi nghề còn thấp do đó kinh nghiệm giảng dạy tích lũy đƣợc chƣa nhiều. - Trình độ chuyên môn của đội ngũ giảng viên chƣa đồng đều, vẫn đang trong quá trình nâng cao. 1 - Thông tƣ 55/2012/TT-BGDĐT quy định về đào tạo liên thông trình độ cao đẳng, đại học có hiệu lực từ ngày 07 tháng 02 năm 2013 đã tác động mạnh mẽ tới hoạt động của Nhà trƣờng nói chung và tâm lý giảng dạy của đội ngũ giảng viên nói riêng. - Các chính sách, chủ trƣơng rõ ràng và đƣợc thông báo rộng rãi của Nhà trƣờng chƣa nhiều; bị ảnh hƣởng nhiều bởi các quy định của Bộ chủ quản - Bộ Công Thƣơng và Bộ quản lý - Bộ Giáo dục và Đào tạo. Vậy, làm thế nào để tạo đƣợc động lực cho giảng viên trong Trƣờng vƣợt qua những khó khăn, yên tâm với công việc, cống hiến hết sức mình cho sự nghiệp trồng ngƣời? Làm thế nào để tạo động lực cho giảng viên để họ không ngừng tìm tòi, học tập nâng cao trình độ, từ đó nâng cao chất lƣợng giảng dạy? Đó là những câu hỏi rất cần có lời giải đáp để trƣờng Cao đẳng Kinh tế - Kỹ thuật Thƣơng mại ngày càng phát triển, không chỉ về quy mô mà còn về chất lƣợng đào tạo. Nhận thức đƣợc các vấn đề đó, Ban lãnh đạo Nhà trƣờng đã có mong muốn và quyết tâm thay đổi. Một trong những nhiệm vụ quan trọng là xem xét vấn đề con ngƣời, nghiên cứu vấn đề giữ chân ngƣời có năng lực, tạo ra lực lƣợng cán bộ viên chức vững chuyên môn, mạnh nghiệp vụ. Xuất phát từ thực trạng trên, cùng với những kiến thức đã đƣợc học trong chƣơng trình Cao học quản trị kinh doanh do trƣờng Đại học Kinh tế - Đại học Quốc gia Hà Nội tổ chức, tác giả lựa chọn đề tài: “Tạo động lực làm việc cho đội ngũ giảng viên tại trường Cao đẳng Kinh tế - Kỹ thuật Thương mại”. 2. Mục đích, câu hỏi và nhiệm vụ nghiên cứu 2.1. Mục đích nghiên cứu Đề tài nghiên cứu nhằm đạt đƣợc mục tiêu: tìm ra các phƣơng án, cách thức để nâng cao động lực làm việc cho đội ngũ giảng viên trƣờng Cao đẳng Kinh tế Kỹ thuật Thƣơng mại. 2.2. Câu hỏi nghiên cứu Đề tài tập trung nghiên cứu một số vấn đề lý luận và thực trạng công tác tạo động lực cho đội ngũ giảng viên trƣờng Cao đẳng Kinh tế - Kỹ thuật Thƣơng mại. 2 Qua đó, thấy đƣợc điểm mạnh, điểm yếu, nguyên nhân tồn tại để đề xuất một số giải pháp và kiến nghị nhằm nâng cao động lực làm việc cho đội ngũ giảng viên tại Nhà trƣờng; với hi vọng trả lời đƣợc một số câu hỏi: - Trong giai đoạn vừa qua, Nhà trƣờng đã dùng những biện pháp nào đề tạo động lực cho đội ngũ giảng viên của mình? - Động lực làm việc của đội ngũ giảng viên tại Nhà trƣờng hiện nay đang diễn biến nhƣ thế nào? - Những nhân tố cơ bản nào tác động đến động lực làm việc của đội ngũ giảng viên của Nhà trƣờng? - Những nhóm giải pháp nào cần thiết để tạo động lực làm việc cho đội ngũ giảng viên của Nhà trƣờng? 2.3. Nhiệm vụ nghiên cứu - Hệ thống hóa lý luận, các học thuyết về tạo động lực làm việc cho ngƣời lao động; tổng hợp có nhận xét các công trình nghiên cứu có liên quan đến đề tài; - Xem xét, đánh giá hiện trạng các chính sách tạo động lực làm việc cho đội ngũ giảng viên trƣờng Cao đẳng Kinh tế - Kỹ thuật Thƣơng mại trong giai đoạn vừa qua; - Nghiên cứu các nhân tố tác động đến động lực làm việc cho đội ngũ giảng viên trƣờng Cao đẳng Kinh tế - Kỹ thuật Thƣơng mại; - Tìm kiếm các giải pháp nâng cao động lực cho đội ngũ giảng viên trƣờng Cao đẳng Kinh tế - Kỹ thuật Thƣơng mại. 3. Đối tƣợng và phạm vi nghiên cứu của luận văn - Đối tượng nghiên cứu Đề tài nghiên cứu về hiện trạng công tác tạo động lực lao động của đội ngũ giảng viên tại trƣờng Cao đẳng Kinh tế - Kỹ thuật Thƣơng mại. - Không gian Trƣờng Cao đẳng Kinh tế - Kỹ thuật Thƣơng mại là trƣờng công lập thuộc Bộ chủ quản - Bộ Công Thƣơng và hoạt động dƣới sự quản lý của Bộ Giáo dục và Đào tạo. 3 - Thời gian Giai đoạn xem xét nghiên cứu từ năm 2010 – 2013. 4. Những đóng góp của luận văn nghiên cứu Đóng góp nổi bật của luận văn là nghiên cứu vấn đề tạo động lực làm việc cho đội ngũ giảng viên tại trƣờng Cao đẳng Kinh tế - Kỹ thuật Thƣơng mại – nơi chƣa có đề tài nào nghiên cứu về công tác tạo động lực làm việc cho giảng viên của Trƣờng. Trong khi đó, Thông tƣ 55/2012/TT-BGDĐT quy định về đào tạo liên thông trình độ cao đẳng, đại học có hiệu lực từ ngày 07/02/2013 đã tác động mạnh mẽ tới hoạt động của Nhà trƣờng nói chung và tâm lý giảng dạy của đội ngũ giảng viên nói riêng. Đóng góp này đƣợc thể hiện ở những nội dung cụ thể nhƣ sau: - Làm rõ những lý luận cơ bản về động lực lao động của giảng viên, đồng thời tổng hợp có nhận xét các công trình nghiên cứu có liên quan đến vấn đề tạo động lực cho ngƣời lao động. - Vận dụng lý luận vào xem xét, đánh giá hiện trạng cũng nhƣ nghiên cứu các nhân tố tác động đến động lực làm việc cho đội ngũ giảng viên trƣờng Cao đẳng Kinh tế - Kỹ thuật Thƣơng mại. - Làm rõ định hƣớng, mục tiêu phát triển của trƣờng Cao đẳng Kinh tế - Kỹ thuật Thƣơng mại đến năm 2020 và tìm kiếm các giải pháp nâng cao động lực cho đội ngũ giảng viên Nhà trƣờng. 5. Kết cấu đề tài Ngoài phần mở đầu và kết luận, đề tài đƣợc kết cấu gồm 4 chƣơng: - Chƣơng 1. Cơ sở lý luận và tổng quan tình hình nghiên cứu về tạo động lực cho ngƣời lao động. - Chƣơng 2. Phƣơng pháp nghiên cứu - Chƣơng 3. Thực trạng công tác tạo động lực làm việc cho đội ngũ giảng viên tại trƣờng Cao đẳng Kinh tế - Kỹ thuật Thƣơng mại - Chƣơng 4. Đề xuất giải pháp nhằm nâng cao động lực làm việc cho đội ngũ giảng viên tại trƣờng Cao đẳng Kinh tế - Kỹ thuật Thƣơng mại. 4 Chƣơng 1. CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ TỔNG QUAN TÌNH HÌNH NGHIÊN CỨU VỀ TẠO ĐỘNG LỰC CHO NGƢỜI LAO ĐỘNG 1.1. Động lực lao động và các yếu tố ảnh hƣởng tới động lực lao động 1.1.1. Khái niệm động lực lao động Có nhiều khái niệm khác nhau về động lực lao động chẳng hạn nhƣ: Động lực của ngƣời lao động là những yếu tố bên trong kích thích con ngƣời nỗ lực làm việc trong điều kiện cho phép tạo ra năng suất, đạt hiệu quả cao. Biểu hiện của động lực là sự sẵn sàng làm việc, nỗ lực làm việc nhằm đạt đƣợc mục tiêu của tổ chức cũng nhƣ bản thân ngƣời lao động (Bùi Anh Tuấn và Phạm Thúy Hƣơng, 2013, trang 85). Hoặc động lực lao động là tất cả những gì tác động đến con ngƣời, thôi thúc con ngƣời làm việc. Có tác giả định nghĩa động lực lao động là sự khao khát và tự nguyện của ngƣời lao động để tăng cƣờng nỗ lực nhằm hƣớng tới việc đạt đƣợc các mục tiêu của tổ chức (Nguyễn Vân Điềm và Nguyễn Ngọc Quân, 2007, trang 134). Từ những quan điểm về động lực trong lao động ở trên ta nhận thấy đƣợc động lực lao động có những đặc điểm sau: (1) Động lực lao động thƣờng xuất phát từ các nhu cầu, khi con ngƣời có nhu cầu cần thỏa mãn thì đó là động lực thúc đẩy con ngƣời hoạt động. (2) Động lực lao động luôn gắn liền với một công việc, một tổ chức, một môi trƣờng làm việc cụ thể và một cá nhân cụ thể. (3) Động lực lao động không phải là cố hữu trong mỗi con ngƣời mà luôn thay đổi. (4) Động lực lao động mang tính tự nguyện, xuất phát từ sự mong muốn làm việc, cống hiến của ngƣời lao động; chỉ khi nào ngƣời lao động cảm thấy bản thân họ muốn hành động thì họ mới hành động có hiệu quả. (5) Động lực lao động là nhân tố quan trọng ảnh hƣởng đến năng suất lao động và hiệu quả sản xuất trong điều kiện các yếu tố khác không đổi. Suy cho cùng động lực trong lao động là sự nỗ lực, cố gắng từ chính bản thân mỗi ngƣời lao động. Trong tổ chức, mỗi ngƣời lao động ở những vị trí khác 5 nhau họ sẽ có nhu cầu, lợi ích và động lực lao động khác nhau. Nếu ngƣời lao động có động lực lao động, họ sẽ hoàn thành công việc tốt và ngƣợc lại. 1.1.2. Các yếu tố ảnh hưởng tới động lực của người lao động Theo tác giả Mai, A. viết trong cuốn Kỷ yếu ngày nhân sự Việt Nam HR Day 2011 (2011, trang 180-184), động lực làm việc liên quan tới thái độ hành vi của cá nhân. Nó bắt nguồn từ các nhu cầu nội tại khác nhau của cá nhân đó và thúc đẩy cá nhân hành động để thỏa mãn các nhu cầu này. Động lực làm việc cũng bao hàm năng lƣợng, mục tiêu, sự cố gắng, sự lựa chọn, sự kiên trì, và sức lực cần thiết của cá nhân trong quá trình lựa chọn, định hƣớng, tự thể hiện, thay đổi, kháng cự, và liên tục của hành vi. Mặt khác, động lực có thể thay đổi bởi nó không chỉ phụ thuộc vào đặc điểm, kiến thức, kỹ năng và khả năng của cá nhân mà còn phụ thuộc vào các yếu tố bên ngoài nhƣ đặc điểm công việc, quan hệ xã hội, môi trƣờng kinh tế xã hội và đặc điểm của tổ chức nơi cá nhân đó làm việc. Từ đây, các yếu tố ảnh hƣởng đến động lực lao động có thể chia thành hai nhóm là: Các yếu tố thuộc về ngƣời lao động và các yếu tố thuộc về tổ chức. 1.1.2.1. Các yêu tố thuộc về ngƣời lao động - Mục tiêu cá nhân Mục tiêu là những mong muốn đạt đƣợc của ngƣời lao động trong công việc, là động cơ thôi thúc ngƣời lao động làm việc. Mục tiêu càng cao càng cần tăng cƣờng nỗ lực cá nhân để đạt đƣợc, do vậy động lực của mỗi ngƣời cũng cao hơn. Tuy nhiên, mỗi ngƣời lao động lại có một mục tiêu riêng, nếu các mục tiêu này đồng thuận với mục tiêu chung của tổ chức thì tổ chức sẽ phát triển và ngƣợc lại. Vì vậy, nhà quản trị cần nắm bắt đƣợc các mục tiêu cá nhân của ngƣời lao động và hƣớng các mục tiêu này vào các mục tiêu chung của tổ chức. - Nhu cầu, động cơ của ngƣời lao động Hành vi bắt nguồn từ nhu cầu nên con ngƣời có 2 chiều hƣớng thỏa mãn và bất mãn với tổ chức. Sự bất mãn là do: chế độ, chính sách của tổ chức; sự giám sát trong công việc không thích hợp; các điều kiện làm việc không đáp ứng mong đợi của nhân viên; lƣơng và các khoản thù lao chứa đựng nhân tố không công bằng; 6 quan hệ đồng nghiệp và các cấp có vấn đề. Sự thỏa mãn là do: đạt kết quả mong đợi; sự thừa nhận của tổ chức, của đồng nghiệp; trách nhiệm; sự tiến bộ, thăng tiến. Động viên ngƣời lao động cần thỏa mãn cả yếu tố duy trì và thúc đẩy. - Năng lực thực tế của ngƣời lao động: Đây là yếu tố thể hiện khả năng giải quyết công việc, kiến thức, trình độ chuyên môn về công việc. Nó tác động hai mặt đến tạo động lực lao động, nó sẽ làm tăng cƣờng nếu cá nhân có trình độ để giải quyết công việc, nếu ngƣợc lại sẽ làm cá nhân nản trí trong giải quyết công việc. - Thâm niên, kinh nghiệm công tác: Là yếu tố đƣợc quan tâm trong việc trả công lao động và bố trí lao động và đƣợc thể hiện ở khoảng thời gian mà ngƣời lao động đã gắn bó với công việc. Thâm niên và kinh nghiệm lao động càng cao thì ngƣời lao động sẽ đòi hỏi thù lao lao động càng cao và ngƣợc lại. - Các giá trị và thái độ Giá trị là những gì thuộc về quan niệm, niềm tin và tập quán gắn với tình cảm của con ngƣời. Các giá trị bao gồm những vấn đề nhƣ: trung thực, chung thủy, tự do và trách nhiệm. Các giá trị là quan trọng đối với ngƣời lao động vì nó ảnh hƣởng đến ƣớc muốn vật chất và đạo đức nghề nghiệp của con ngƣời. Thái độ là những đánh giá, tình cảm và khuynh hƣớng tích cực hay tiêu cực của con ngƣời đối với một khái niệm hay một đối tƣợng nào đó. Yếu tố này chịu ảnh hƣởng nhiều quan niệm xã hội và tác động của những ngƣời xung quanh. Thái độ của ngƣời lao động sẽ ảnh hƣởng trực tiếp tới kết quả của công việc. - Đặc điểm nhân khẩu học: Bao gồm giới tính, độ tuổi, chủng tộc và tôn giáo. Các yếu tố này cũng ảnh hƣởng lớn tới động lực lao động của ngƣời lao động. Nhà quản trị cũng cần nhận biết đƣợc sự khác biệt về giới tính, độ tuổi, chủng tộc và tôn giáo của ngƣời lao động để có biện pháp tạo động lực lao động phù hợp. 1.1.2.2. Các yếu tố thuộc về tổ chức - Mục tiêu của tổ chức Mục tiêu của tổ chức là định hƣớng cho mọi hoạt động của tổ chức và quá trình làm việc của ngƣời lao động. Mục tiêu của tổ chức phải bảo đảm hài hòa giữa lợi ích tổ chức và lợi ích của ngƣời lao động. Mục tiêu quyết định tới chiến lƣợc 7