Tài liệu Tăng cường công tác quản lý thu ngân sách nhà nước trên địa bàn phường gia sàng, thành phố thái nguyên

ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ VÀ QUẢN TRỊ KINH DOANH NGUYỄN THỊ HƯƠNG TĂNG CƯỜNG CÔNG TÁC QUẢN LÝ THU NGÂN SÁCH NHÀ NƯỚC TRÊN ĐỊA BÀN PHƯỜNG GIA SÀNG, THÀNH PHỐ THÁI NGUYÊN LUẬN VĂN THẠC SỸ THEO ĐỊNH HƯỚNG ỨNG DỤNG NGÀNH: QUẢN LÝ KINH TẾ Thái Nguyên - 2019 ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ VÀ QUẢN TRỊ KINH DOANH NGUYỄN THỊ HƯƠNG TĂNG CƯỜNG CÔNG TÁC QUẢN LÝ THU NGÂN SÁCH NHÀ NƯỚC TRÊN ĐỊA BÀN PHƯỜNG GIA SÀNG, THÀNH PHỐ THÁI NGUYÊN NGÀNH: QUẢN LÝ KINH TẾ Mã số: 8.31.01.10 LUẬN VĂN THẠC SỸ THEO ĐỊNH HƯỚNG ỨNG DỤNG Người hướng dẫn khoa học: PGS.TS HOÀNG THỊ THU Thái Nguyên - 2019 i LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan bản luận văn này là công trình khoa học nghiên cứu độc lập của riêng tôi. Các số liệu và kết quả nêu trong luận văn là trung thực và chưa được công bố trong bất cứ công trình khoa học nào. Các số liệu, tài liệu tham khảo được trích dẫn có nguồn gốc rõ ràng. Thái Nguyên, ngày 22 tháng 10 năm 2019 TÁC GIẢ LUẬN VĂN Nguyễn Thị Hương ii LỜI CẢM ƠN Trong suốt quá trình học tập và nghiên cứu luận văn tại Trường Đại học Kinh tế và Quản trị Kinh doanh Thái Nguyên. Tôi đã nhận được sự giúp đỡ nhiệt tình và những lời động viên, chỉ bảo ân cần các thầy giáo, cô giáo giảng viên trong và nhà trường, của các cá nhân, tập thể, cơ quan nơi tôi công tác và các bạn học viên, các đồng chí đồng nghiệp đã luôn quan tâm, động viên tôi. Trước tiên, tôi xin trân trọng cảm ơn và bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc đến PGS.TS. Hoàng Thị Thu là người trực tiếp hướng dẫn và giúp đỡ tôi về mọi mặt, tận tình chỉ dẫn giúp đỡ để tôi hoàn thành Luận văn Thạc sỹ Quản lý Kinh tế. Tôi xin trân trọng gửi lời cảm ơn đến Ban Giám hiệu, Phòng Đào tạo của Trường Đại học Kinh tế và Quản trị Kinh doanh đã tạo điều kiện thuận lợi giúp đỡ tôi trong quá trình học tập, nghiên cứu và hoàn thành Luận văn của mình. Tôi xin trân trọng cảm ơn các đồng chí Thường trực Đảng ủy, HĐND, lãnh đạo UBND phường Gia Sàng, thành phố Thái Nguyên; cảm ơn các đồng chí cán bộ công chức và một số ban ngành liên quan của Ủy ban nhân dân phường đã tạo điều kiện thuận lợi cung cấp cho tôi số liệu và trao đổi những kiến thức, kinh nghiệm thực tế về công tác quản lý Thu ngân sách Nhà nước trên địa bàn phường. Tôi xin trân trọng cảm ơn các đồng chí, đồng nghiệp, bạn bè, các đồng chí học viên và tôi xin bày tỏ lòng biết ơn đến người thân trong gia đình đã luôn tạo mọi điều kiện thuận lợi, giúp đỡ tôi về cả vật chất và tinh thần. Luôn quan tâm chia sẻ những khó khăn, động viên khích lệ về mặt tinh thần và đồng thời có những ý kiến đóng góp trong thời gian học tập và quá trình tôi thực hiện hoàn thành Luận văn của mình. Tôi xin trân trọng cảm ơn! Thái Nguyên, ngày 22 tháng 10 năm 2019 TÁC GIẢ LUẬN VĂN Nguyễn Thị Hương iii MỤC LỤC LỜI CAM ĐOAN ............................................................................................. i LỜI CẢM ƠN .................................................................................................. ii MỤC LỤC ....................................................................................................... iii DANH MỤC NHỮNG TỪ VIẾT TẮT ....................................................... vii DANH MỤC CÁC SƠ ĐỒ VÀ BẢNG BIỂU ............................................ viii MỞ ĐẦU .......................................................................................................... 1 1. Tính cấp thiết của đề tài ................................................................................ 1 2. Mục tiêu nghiên cứu...................................................................................... 3 3. Đối tượng, phạm vị nghiên cứu .................................................................... 4 4. Tổng quan nghiên cứu ................................................................................... 4 5. Ý nghĩa khoa học và thực tiễn của đề tài ...................................................... 5 6. Kết cấu của luận văn ..................................................................................... 6 Chương I CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN VỀ QUẢN LÝ THU NGÂN SÁCH NHÀ NƯỚC CẤP XÃ, PHƯỜNG, THỊ TRẤN .................. 7 1.1. Ngân sách Nhà nước và ngân sách Nhà nước cấp xã, phường, thị trấn .... 7 1.1.1. Ngân sách Nhà nước ............................................................................... 7 1.1.2. Ngân sách Nhà nước cấp xã, phường, thị trấn ........................................ 8 1.2. Thu ngân sách Nhà nước cấp xã, phường, thị trấn .................................. 11 1.2.1. Khái niệm Thu ngân sách cấp xã, phường, thị trấn .............................. 11 1.2.2. Phạm vi Thu ngân sách Nhà nước cấp xã, phường, thị trấn ................. 12 1.2.3. Nguồn thu của ngân sách Nhà nước cấp xã, phường, thị trấn .............. 12 1.3. Quản lý Thu ngân sách Nhà nước cấp xã, phường, thị trấn..................... 14 1.3.1. Khái niệm quản lý Thu ngân sách Nhà nước cấp xã, phường, thị trấn. 14 1.3.2. Đặc điểm của quản lý Thu ngân sách Nhà nước cấp xã, phường, thị trấn ......................................................................................................................... 15 1.3.3. Vai trò của quản lý Thu ngân sách Nhà nước cấp xã, phường, thị trấn 17 1.3.4. Nguyên tắc quản lý Thu ngân sách Nhà nước cấp xã, phường, thị trấn 18 iv 1.3.5. Nội dung của quản lý Thu ngân sách Nhà nước cấp xã, phường, thị trấn ......................................................................................................................... 19 1.3.6. Quy trình của quản lý Thu ngân sách Nhà nước cấp xã, phường, thị trấn ......................................................................................................................... 22 1.3.7. Các yếu tố ảnh hưởng đến quản lý Thu ngân sách Nhà nước cấp xã, phường, thị trấn ............................................................................................... 27 1.4. Kinh nghiệm thực tiễn về quản lý Thu ngân sách Nhà nước cấp xã tại một số địa phương trong cả nước ........................................................................... 30 1.4.1. Kinh nghiệm quản lý Thu NSNN tại xã Tống Phan huyện Phù Cừ, tỉnh Hưng Yên ........................................................................................................ 30 1.4.2. Kinh nghiệm quản lý Thu NSNN tại phường Thạch Bàn, quận Long Biên, thành phố Hà Nội năm 2017 .................................................................. 32 1.4.3. Kinh nghiệm quản lý Thu NSNN tại các xã, phường Nghi Thu, Nghi Hoà, thị xã Cửa Lò, tỉnh Nghệ An .................................................................. 37 1.4.4. Bài học kinh nghiệm trong công tác quản lý Thu ngân sách Nhà nước đối với phường Gia Sàng, thành phố Thái Nguyên ........................................ 39 Chương II PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU............................................. 42 2.1. Câu hỏi nghiên cứu .................................................................................. 42 2.2. Phương pháp nghiên cứu.......................................................................... 42 2.2.1. Phương pháp thu thập thông tin ............................................................ 42 2.2.2. Phương pháp tổng hợp và xử lý thông tin ............................................. 45 2.2.3. Phương pháp phân tích thông tin .......................................................... 46 2.3. Hệ thống các chỉ tiêu nghiên cứu ............................................................. 47 2.3.1. Nhóm các chỉ tiêu đánh giá hiện trạng của địa phương ........................ 47 2.3.2. Nhóm chỉ tiêu phản ánh công tác quản lý Thu ngân sách của phường Gia Sàng. ......................................................................................................... 48 2.3.3. Nhóm chỉ tiêu kinh tế tổng hợp (5 chỉ tiêu) .......................................... 50 2.3.4. Nhóm chỉ tiêu văn hóa - xã hội (12 chỉ tiêu) ........................................ 56 v 2.3.5. Nhóm chỉ tiêu xây dựng đô thị, nông thôn mới, quản lý đất đai, môi trường (3 chỉ tiêu)............................................................................................ 68 2.3.6. Nhóm chỉ tiêu xây dựng chính quyền (1 chỉ tiêu) ................................ 70 Chương III THỰC TRẠNG QUẢN LÝ THU NGÂN SÁCH NHÀ NƯỚC TẠI PHƯỜNG GIA SÀNG, THÀNH PHỐ THÁI NGUYÊN .................. 72 3.1. Giới thiệu chung về phường Gia Sàng, thành phố Thái Nguyên ............. 72 3.1.1. Đặc điểm tự nhiên ................................................................................. 72 3.1.2. Điều kiện kinh tế ................................................................................... 73 3.1.3. Điều kiện xã hội .................................................................................... 77 3.1.4. Cơ cấu tổ chức bộ máy quản lý của phường Gia Sàng ......................... 82 3.2. Thực trạng quản lý Thu ngân sách Nhà nước tại phường Gia Sàng ........ 90 3.2.1. Thực trạng lập dự toán Thu ngân sách Nhà nước tại phường Gia Sàng ......................................................................................................................... 90 3.2.2. Thực trạng chấp hành dự toán Thu ngân sách Nhà nước phường Gia Sàng ............................................................................................................... 107 3.2.3. Thực trạng quyết toán Thu ngân sách Nhà nước và ngân sách phường Gia Sàng ........................................................................................................ 114 3.2.4. Thực trạng kiểm tra, thanh tra công tác quản lý thu ngân sách nhà nước tại phường Gia Sàng ...................................................................................... 120 3.3. Những yếu tố ảnh hưởng đến công tác quản lý Thu ngân sách nhà nước tại phường Gia Sàng ...................................................................................... 130 3.3.1. Yếu tố khách quan ............................................................................... 130 3.3.2. Yếu tố chủ quan .................................................................................. 131 3.4. Đánh giá chung về tình hình quản lý Thu ngân sách Nhà nước trên địa bàn phường Gia Sàng .................................................................................... 139 3.4.1. Những kết quả đạt được ...................................................................... 139 3.4.2. Những hạn chế và tồn tại .................................................................... 143 3.4.3. Nguyên nhân của những hạn chế ........................................................ 145 vi Chương IV GIẢI PHÁP TĂNG CƯỜNG CÔNG TÁC QUẢN LÝ THU NGÂN SÁCH NHÀ NƯỚC CỦA PHƯỜNG GIA SÀNG, THÀNH PHỐ THÁI NGUYÊN .......................................................................................... 147 4.1. Các quan điểm quản lý Thu ngân sách Nhà nước của phường Gia Sàng147 4.2. Mục tiêu quản lý Thu ngân sách phường Gia Sàng ............................... 148 4.3. Giải pháp tăng cường công tác quản lý Thu NSNN phường Gia Sàng . 149 4.3.1. Các giải pháp liên quan trực tiếp đến quản lý Thu ngân sách Nhà nước tại phường Gia Sàng ...................................................................................... 149 4.3.2. Các giải pháp hỗ trợ nhằm tăng cường quản lý Thu ngân sách Nhà nước tại phường Gia Sàng ...................................................................................... 157 4.4. Đề xuất, kiến nghị .................................................................................. 163 4.4.1. Đề xuất, kiến nghị với Trung ương ..................................................... 163 4.4.2. Đề xuất, kiến nghị với tỉnh Thái Nguyên ............................................ 164 4.4.3. Đề xuất, kiến nghị với các cơ quan của thành phố ............................. 166 KẾT LUẬN .................................................................................................. 168 DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO ................................................... 174 PHỤ LỤC ..................................................................................................... 176 vii DANH MỤC NHỮNG TỪ VIẾT TẮT Từ viết tắt STT Từ nguyên nghĩa 1 TW Trung ương 2 NSNN Ngân sách Nhà nước 3 HĐND Hội đồng nhân dân 4 UBND Ủy ban nhân dân 5 SXKD Sản xuất kinh doanh 6 NSX Ngân sách xã 7 TNCN Thu nhập cá nhân 8 GTGT Giá trị gia tăng 9 KBNN Kho bạc nhà nước 11 CNTT Công nghệ thông tin 12 TNDN Thu nhập Doanh nghiệp 13 BCH Ban chỉ huy 14 TSPQN Tổng sản phẩm quốc nội 15 BCĐ Ban chỉ đạo 16 GD Giáo dục 17 DS Dân số 18 KHHGĐ Kế hoạch hóa gia đình 19 THCS Trung học cơ sở 20 TDTT Thể dục thể thao 21 NQ Nghị quyết 22 GD&ĐT Giáo dục và đào tạo 23 KH Kế hoạch 24 CN Công nghiệp 25 TTCN Tiểu thủ công nghiệp 26 TH Thực hiện viii DANH MỤC CÁC SƠ ĐỒ VÀ BẢNG BIỂU Bảng 3.1. Chỉ tiêu về sản xuất CN-TTCN, lương thực có hạt của phường Gia Sàng năm 2016-2018....................................................................................... 75 Bảng 3.2. Một số chỉ tiêu chủ yếu của phường Gia Sàng giai đoạn 2016 2018 ................................................................................................................. 81 Bảng 3.3. Tỷ lệ điều tiết các khoản thu giữa các cấp ngân sách..................... 91 Bảng 3.4. Kết quả khảo sát về phân cấp nguồn thu ngân sách nhà nước phường gia sàng .............................................................................................. 93 Bảng 3.5. Dự toán thu ngân sách nhà nước năm 2016-2018 .......................... 96 Bảng 3.6. Dự toán các khoản thu phân chia theo tỷ lệ % ............................... 99 Bảng 3.7. Ý kiến về chất lượng công tác xây dựng dự toán Thu NSNN trên địa bàn phường Gia Sàng, thành phố Thái nguyên ....................................... 102 Bảng 3.8. Kết quả thu ngân sách nhà nước năm 2016-2018 ........................ 105 Bảng 3.9. Thực trạng chấp hành thu ngân sách nhà nước năm 2016-2018 .. 108 Bảng 3.10. Ý kiến về thực trạng chấp hành dự toán thu NSNN trên địa bàn phường Gia Sàng, thành phố Thái nguyên, tỉnh Thái Nguyên .................... 112 Bảng 3.11. Tổng hợp quyết toán ngân sách phường gia sàng năm 2016-2018115 Bảng 3.12. Ý kiến về chất lượng công tác quyết toán thu NSNN trên địa bàn phường Gia Sàng, thành phố Thái nguyên, tỉnh Thái Nguyên .................... 117 Bảng 3.13. Số lượt kiểm tra và những sai phạm chủ yếu trong kiểm tra thu thuế phường Gia Sàng ................................................................................... 124 Bảng 3.14. Số lượt Chi cục Thuế thành phố phối hợp với Đội Thuế liên phường kiểm tra những sai phạm chủ yếu trong kiểm tra thu thuế phường 128 Bảng 3.15. Ý kiến khảo sát về đánh giá đội ngũ cán bộ thu NSNN trên địa bàn phường Gia Sàng ........................................................................................... 134 Bảng 3.16. Ý kiến khảo sát đánh giá về cơ cấu tổ chức và phương tiện làm việc đối với công tác quản lý thu NSNN trên địa bàn phường Gia Sàng ..... 136 ix Bảng 3.17. Ý kiến khảo sát đánh giá về mức độ giải quyết công việc và sự hài lòng của khách hàng đối với công tác quản lý thu NSNN trên địa bàn phường Gia Sàng ........................................................................................................ 138 Sơ đồ 3.1. Sơ đồ cơ cấu tổ chức của phường Gia Sàng .................................. 84 1 MỞ ĐẦU 1. Tính cấp thiết của đề tài Việt Nam sau 30 năm tiến hành đổi mới đã đạt được những thành tựu to lớn trong phát triển kinh tế, xã hội; GDP bình quân đầu người thuộc nhóm tăng trưởng nhanh nhất thế giới, đạt mức 5,5% trong thập kỷ 1990 và 6,4% trong thập kỷ 2000, giai đoạn 2011-2015 do những khó khăn khách quan nhưng tốc độ tăng trưởng bình quân vẫn đạt 5,9%. Để đạt được những thành tựu vượt bậc đó có phần đóng góp quan trọng không thể thiếu của việc huy động nguồn tài chính cho ngân sách Nhà nước nhằm đảm bảo các nhu cầu chi tiêu phục vụ mục tiêu, kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội của quốc gia. Với vai trò điều tiết vĩ mô nền kinh tế, muốn thực hiện thành công vai trò này đòi hỏi nhà nước phải đảm bảo bằng nguồn vốn tài chính đầy đủ và vững mạnh. Điều này phụ thuộc lớn vào việc quản lý các nguồn thu của ngân sách nhà nước. Việc huy động các nguồn thu vào ngân sách Nhà nước nhằm thực hiện việc chi của nhà nước một cách ổn định và bền vững, buộc Nhà nước cần phải có những hình thức thu ngân sách phù hợp với điều kiện phát triển kinh tế - xã hội của từng địa phương. Ngân sách Nhà nước là điều kiện thuận lợi để thúc đẩy sự phát triển hài hòa nền kinh tế và xã hội của một nước. Vì vậy, việc quản lý các nguồn thu ngân sách nhà nước luôn được quan tâm hàng đầu ở nước ta, cũng như các nước trên thế giới. Ngân sách nhà nước cấp xã, phường, thị trấn còn được gọi là ngân sách nhà nước cấp xã và là một bộ phận của ngân sách nhà nước. Thu ngân sách nhà nước cấp xã là nguồn thu quan trọng và cần thiết để đảm bảo cho các hoạt động của chính quyền và hệ thống chính trị của cấp cơ sở được thực hiện. Việc quản lý chặt chẽ các nguồn thu, nâng cao hiệu quả nguồn thu từ ngân sách nhà nước và quản lý thu ngân sách nhà nước cấp xã (cấp xã, phường, thị trấn) là những nội dung cơ bản của công cuộc cải cách tài chính công ở cấp cơ sở của Việt Nam hiện nay. Cấp cấp xã, phường, thị trấn muốn thực hiện có quả những nhiệm vụ của 2 mình thì cần phải có một nguồn ngân sách đủ mạnh để thực hiện; do vậy, việc quan tâm đến công tác quản lý Thu NSNN cấp xã là vấn đề hết sức cần thiết. Phường Gia Sàng là một trong những phường thuộc khu vực trung tâm của thành phố Thái Nguyên; nên có điều kiện thuận lợi để phát triển kinh tế, văn hóa, xã hội và đảm bảo an ninh chính trị, trật tự an toàn xã hội. Là đơn vị luôn hoàn thành và hoàn thành vượt mức các chỉ tiêu, kế hoạch thành phố giao. Nguồn Thu ngân sách Nhà nước trên địa bàn phường đã phần nào đáp ứng được yêu cầu nhiệm vụ chi thường xuyên, chi đầu tư xây dựng cơ bản và phát triển cơ sở hạ tầng trên địa bàn. Công tác Thu ngân sách trên địa bàn trong những năm qua đạt kết quả tốt, năm sau luôn cao hơn năm trước, đều đạt và vượt dự toán được giao đã góp phần tích cực vào việc duy trì tốc độ tăng trưởng kinh tế, xóa đói giảm nghèo, đảm bảo an sinh xã hội và giữ vững an ninh, chính trị, trật tự an toàn xã hội. Công tác Thu ngân sách trên địa bàn trong những năm qua đạt khá cao, năm sau luôn cao hơn năm trước, đều đạt và vượt dự toán kế hoạch thành phố giao; đã góp phần tích cực vào việc duy trì tốc độ tăng trưởng kinh tế, xóa đói giảm nghèo, đảm bảo an sinh xã hội trên địa bàn. Công tác quản lý Thu ngân sách Nhà nước cơ bản đã đi vào nề nếp và ngày càng được đổi mới, hoàn thiện; Tuy nhiên, quản lý Thu ngân sách Nhà nước của phường Gia Sàng vẫn còn chưa được khai thác triệt để. Một số sắc thuế thu còn thấp so với kế hoạch đề ra, một số khoản thu đòi hỏi sự phối hợp đồng bộ của các cơ quan, ban, ngành có chức năng, có liên quan cùng phối hợp triển khai thực hiện. Ý thức tuân thủ pháp luật của một số đơn vị doanh nghiệp, hộ sản xuất kinh doanh cá thể còn chưa cao; còn lợi dụng sơ hở để trốn tránh nghĩa vụ nộp thuế vào ngân sách nhà nước. Xuất phát từ thực tiễn nêu trên, em đã tham gia nghiên cứu về công tác quản lý Thu ngân sách Nhà nước; đặc biệt là nghiên cứu quá trình quản lý Thu ngân sách Nhà nước tại phường Gia Sàng, thành phố Thái Nguyên. Để từ đó, 3 rút ra được những giải pháp phù hợp, nhằm kịp thời hoàn thiện hơn trong công tác quản lý Thu ngân sách Nhà nước tại phường Gia Sàng; đây cũng chính là vấn đề cần thiết trong thực tiễn hiện nay. Vì vậy, em đã chọn cho mình đề tài với nội dung nghiên cứu về: “Tăng cường công tác quản lý Thu ngân sách Nhà nước trên địa bàn phường Gia Sàng, thành phố Thái Nguyên” làm đề tài Luận văn cho mình. 2. Mục tiêu nghiên cứu * Mục tiêu chung Thông qua việc nghiên cứu, phân tích, đánh giá tình hình quản lý Thu ngân sách Nhà nước trên địa bàn phường Gia Sàng, luận văn đề xuất các giải pháp phù hợp để đưa vào áp dụng trong thực tiễn, nhằm đảm bảo công tác quản lý các nguồn thu vào ngân sách Nhà nước được chặt chẽ và chất lượng công tác quản lý được nâng cao tốt hơn. Công tác quản lý thu ngân sách Nhà nước được thực hiện đảm bảo theo nguyên lý thu đúng, thu đủ, thu kịp thời các khoản thu vào ngân sách nhà nước trên địa bàn phường Gia Sàng trong các năm tới và những giai đoạn tiếp theo. Mục tiêu công tác quản lý thu ngân sách nhà nước nhằm đảm bảo các hoạt động thu ngân sách địa phương có hiệu lực và hiệu quả, góp phần thúc đẩy phát triển bền vững kinh tế - xã hội tại địa phương và nhằm tăng cường sức mạnh tài chính cho quốc gia. Mục tiêu chung của công tác quản lý thu ngân sách nhà nước bao gồm: - Bộ máy quản lý nhà nước đối với thu ngân sách địa phương. - Những nhân tố ảnh hưởng tới quản lý nhà nước đối với thu ngân sách địa phương. - Nội dung quản lý nhà nước đối với thu ngân sách địa phương. - Nguyên tắc quản lý nhà nước đối với thu ngân sách địa phương. - Quan niệm quản lý nhà nước đối với thu ngân sách địa phương. * Mục tiêu cụ thể 4 - Hệ thống hóa những vấn đề cơ sở lý luận và thực tiễn về quản lý Thu ngân sách Nhà nước cấp xã, phường, thị trấn. - Phân tích, đánh giá thực trạng quản lý Thu ngân sách Nhà nước tại phường Gia Sàng, thành phố Thái Nguyên giai đoạn từ 2016 - 2018. - Phân tích các yếu tố ảnh hưởng đến quản lý Thu ngân sách Nhà nước tại phường Gia Sàng. - Đề xuất một số giải pháp nhằm tăng cường quản lý Thu ngân sách Nhà nước trên địa bàn phường Gia Sàng đến năm 2025. 3. Đối tượng, phạm vị nghiên cứu 3.1. Đối tượng nghiên cứu Đề tài nghiên cứu về công tác Thu ngân sách Nhà nước và quản lý Thu ngân sách Nhà nước trên địa bàn phường Gia Sàng. 3.2. Phạm vi nghiên cứu + Phạm vi về không gian: Luận văn nghiên cứu về công tác quản lý Thu ngân sách Nhà nước trên địa bàn phường Gia Sàng. + Phạm vi về thời gian: Các số liệu sử dụng cho phân tích thực trạng về công tác quản lý Thu ngân sách Nhà nước trên địa bàn phường Gia Sàng từ năm 2016 - 2018 và đề xuất giải pháp đến năm 2025. + Phạm vi về mặt nội dung: Công tác quản lý Thu ngân sách Nhà nước. 4. Tổng quan nghiên cứu * Nghiên cứu cơ sở lý luận và thực tiễn về quản lý Thu ngân sách Nhà nước cấp xã, phường, thị trấn. * Nghiên cứu, phân tích thực trạng công tác quản lý Thu ngân sách Nhà nước trên địa bàn phường Gia Sàng, thành phố Thái Nguyên. + Nghiên cứu điều kiện tự nhiên, xã hội, kinh tế, cơ cấu tổ chức bộ máy quản lý thu ngân sách nhà nước của phường Gia Sàng. + Nghiên cứu thực trạng lập dự toán, chấp hành dự toán, quyết toán, kiểm tra, thanh tra công tác quản lý Thu ngân sách nhà nước tại phường Gia Sàng. 5 + Nghiên cứu những yếu tố ảnh hưởng đến công tác quản lý Thu ngân sách nhà nước tại phường Gia Sàng. + Nghiên cứu, đánh giá những kết quả đạt được, những hạn chế, tồn tại, nguyên nhân của mặt hạn chế trong công tác quản lý Thu ngân sách nhà nước tại phường Gia Sàng. * Nghiên cứu giải pháp nhằm tăng cường công tác quản lý Thu ngân sách Nhà nước phường Gia Sàng. + Nghiên cứu mục tiêu quản lý Thu ngân sách Nhà nước phường Gia Sàng. + Nghiên cứu quan điểm quản lý Thu ngân sách Nhà nước phường Gia Sàng. + Nghiên cứu giải pháp tăng cường công tác quản lý Thu ngân sách Nhà nước phường Gia Sàng. + Nghiên cứu đề xuất, kiến nghị công tác quản lý Thu ngân sách Nhà nước phường Gia Sàng. 5. Ý nghĩa khoa học và thực tiễn của đề tài + Ý nghĩa khoa học: Luận văn góp phần hệ thống hóa được những vấn đề lý luận và thực tiễn cơ bản về công tác Thu ngân sách Nhà nước. Là tài liệu dùng cho nghiên cứu, tham khảo trong công tác quản lý các khoản thu nhằm góp phần tăng Thu ngân sách Nhà nước. + Ý nghĩa thực tiễn - Luận văn đánh giá thực trạng Thu ngân sách Nhà nước trên địa bàn phường Gia Sàng và chỉ ra những kết quả đạt được, những hạn chế và nguyên nhân của những hạn chế. Trên cơ sở đó, đề tài đã đề ra được những quan điểm, định hướng, mục tiêu cơ bản và những giải pháp chủ yếu nhằm quản lý tốt nguồn thu, góp phần tăng Thu ngân sách Nhà nước trên địa bàn phường Gia Sàng giai đoạn 2020-2025. - Các giải pháp là tài liệu giúp cho các nhà lãnh đạo, quản lý của chính quyền địa phương cấp xã, phường, thị trấn nghiên cứu, tham khảo trong việc xây dựng chính sách về công tác quản lý Thu ngân sách Nhà nước nước cấp 6 xã, phường, thị trấn nói chung và trên địa bàn phường Gia Sàng, thành phố Thái Nguyên nói riêng. - Các kết quả nghiên cứu có thể dùng làm tài liệu tham khảo cho các cơ quan, đơn vị có liên quan và các cá nhân quan tâm trong quá trình nghiên cứu và vận dụng chính sách liên quan đến Thu ngân sách Nhà nước cấp xã, phường, thị trấn. 6. Kết cấu của luận văn Ngoài phần Mở đầu và Kết luận, Luận văn được kết cấu gồm 4 chương Chương I. Cơ sở lý luận và thực tiễn về quản lý Thu ngân sách Nhà nước cấp xã, phường, thị trấn. Chương II. Phương pháp nghiên cứu. Chương III. Thực trạng công tác quản lý Thu ngân sách Nhà nước trên địa bàn phường Gia Sàng, thành phố Thái Nguyên. Chương IV. Giải pháp nhằm tăng cường công tác quản lý Thu ngân sách Nhà nước trên địa bàn phường Gia Sàng, thành phố Thái Nguyên. 7 Chương I CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN VỀ QUẢN LÝ THU NGÂN SÁCH NHÀ NƯỚC CẤP XÃ, PHƯỜNG, THỊ TRẤN 1.1. Ngân sách Nhà nước và ngân sách Nhà nước cấp xã, phường, thị trấn 1.1.1. Ngân sách Nhà nước Ngân sách Nhà nước là một thành phần trong hệ thống Tài chính, nó phản ánh những mặt nhất định của các quan hệ kinh tế, thuộc lĩnh vực phân phối sản phẩm xã hội và được sử dụng như một công cụ thực hiện các chức năng của Nhà nước. Sự ra đời của Nhà nước, sự tồn tại của kinh tế hàng hóa tiền tệ là những tiền đề cho sự phát sinh, tồn tại và phát triển của ngân sách Nhà nước. Điều 4, Luật Ngân sách Nhà nước 2015 của nước Cộng hoà xã hội chủ nghĩa Việt Nam quy định: "Ngân sách Nhà nước là toàn bộ các khoản thu, chi của Nhà nước đã được cơ quan nhà nước dự toán và thực hiện trong một khoảng thời gian nhất định do cơ quan nhà nước có thẩm quyền quy định để đảm bảo thực hiện chức năng, nhiệm vụ của nhà nước" (Điều 4, Luật ngân sách Nhà nước số 83/2015 QH13 ngày 25/06/2015). Về bản chất, Ngân sách Nhà nước là hệ thống những mặt quan hệ kinh tế giữa Nhà nước và các chủ thể khác nhau như doanh nghiệp, hộ kinh doanh cá thể, hộ gia đình, cá nhân trong và ngoài nước gắn liền với quá trình tạo lập, phân phối và sử dụng quỹ ngân sách. Hệ thống Ngân sách Nhà nước của Việt Nam bao gồm hai cấp: Ngân sách Trung ương và Ngân sách địa phương. Ngân sách Trung ương, là các khoản Thu ngân sách Nhà nước phân cấp cho cấp Trung ương hưởng và các khoản chi ngân sách Nhà nước thuộc nhiệm vụ chi của cấp Trung ương. Ngân sách địa phương là các khoản Thu ngân sách Nhà nước, phân cấp cho cấp địa phương hưởng, thu bổ sung từ ngân sách Trung ương cho ngân 8 sách địa phương và các khoản chi ngân sách Nhà nước thuộc nhiệm vụ chi của cấp địa phương. Ngân sách địa phương được chia làm 3 cấp: Ngân sách tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương (được gọi là ngân sách cấp tỉnh); Ngân sách huyện, quận, thị xã, thành phố trực thuộc tỉnh (được gọi là ngân sách cấp huyện) và ngân sách xã, phường, thị trấn (được gọi là ngân sách cấp xã). 1.1.2. Ngân sách Nhà nước cấp xã, phường, thị trấn 1.1.2.1. Khái niệm ngân sách Nhà nước cấp xã, phường, thị trấn Ngân sách Nhà nước cấp xã, phường, thị trấn (hay còn gọi là ngân sách Nhà nước cấp xã) là một cấp ngân sách cơ sở trong hệ thống ngân sách Nhà nước và nó đóng vai trò hết sức quan trọng. Nó đại diện và đảm bảo tài chính cho chính quyền xã, phường, thị trấn có thể chủ động khai thác những thế mạnh có sẵn để phát triển kinh tế, thực hiện các chính sách xã hội, đảm bảo giữ vững an ninh, chính trị, trật tự an toàn xã hội trên địa bàn xã, phường, thị trấn. Ngân sách Nhà nước cấp xã là các khoản Thu ngân sách Nhà nước phân cấp cho cấp xã, phường và thị trấn hưởng, thu bổ sung từ ngân sách Trung ương cho ngân sách địa phương và các khoản chi ngân sách nhà nước thuộc nhiệm vụ chi của cấp xã, phường và thị trấn. Đây là bộ phận ngân sách Nhà nước do Uỷ ban nhân dân xã xây dựng và quản lý; Hội đồng nhân dân xã quy định và giám sát; Ngân sách Nhà nước cấp xã có tầm quan trọng đặc biệt và cũng có đặc thù riêng. Nguồn thu được khai thác trực tiếp trên địa bàn và nhiệm vụ chi cũng được bố trí để phục vụ cho mục đích trực tiếp của cộng đồng dân cư trong xã, mà không thông qua một khâu trung gian nào. Ngân sách xã trực tiếp gắn với người dân, trực tiếp giải quyết toàn bộ mối quan hệ về lợi ích giữa Nhà nước với người dân. Chính vì vậy, ngân sách xã là tiền đề đồng thời là hệ quả trong quá trình quản lý kinh tế - xã hội của Nhà nước. 9 1.1.2.2. Đặc điểm ngân sách Nhà nước cấp xã, phường, thị trấn Trong công cuộc Công nghiệp hóa - Hiện đại hóa đất nước, hệ thống ngân sách Nhà nước ngày càng được hoàn thiện, nền tài chính quốc gia đã được nâng cao hiệu quả; Cùng với quá trình đó, ngân sách cấp xã ngày càng chứng minh tầm quan trọng, tính hiệu quả trong hoạt động của mình, góp phần vào sự nghiệp phát triển kinh tế - xã hội. Là một cấp ngân sách trong hệ thống ngân sách nhà nước, nên ngân sách cấp xã cũng mang đầy đủ những đặc điểm chung của ngân sách các cấp chính quyền địa phương. Trong đó được phân cấp nguồn thu, nhiệm vụ chi theo quy định của pháp luật. Được quản lý và điều hành theo dự toán và theo chế độ tiêu chuẩn định mức do cơ quan có thẩm quyền quy định. Bên cạnh các đặc trưng chung, ngân sách xã có các đặc trưng riêng như: Một là, ngân sách Nhà nước cấp xã là một loại quỹ tiền tệ của cơ quan chính quyền Nhà nước cấp cơ sở. Hoạt động của quỹ được thể hiện trên hai phương diện như huy động nguồn thu vào quỹ gọi là thu ngân sách nhà nước cấp xã, phân phối và sử dụng quỹ gọi là chi ngân sách nhà nước cấp xã. Hài là, các chỉ tiêu thu, chi ngân sách Nhà nước cấp xã luôn mang tính pháp lý (nghĩa là các chỉ tiêu này được quy định bằng các văn bản pháp luật và được pháp luật đảm bảo thực hiện). Mối quan hệ giữa khối lượng thu NSNN theo thời gian có ý nghĩa rất lớn trong tổ chức quản lý NSNN. Một số tiêu chí nhằm đánh giá toàn diện và chính xác hơn kết quả thu NSNN của đơn vị nhằm làm cơ sở cho việc quản lý thu. - Tổng số thu NSNN (từng kỳ và lũy kế) và phân tổ theo các tiêu thức: theo cấp ngân sách được hưởng; theo lĩnh vực; theo ngành; theo nội dung; Theo mục lục ngân sách; Số điểm thu NSNN; Số món thu NSNN (từng kỳ và lũy kế); Tỷ lệ hoàn thành dự toán thu NSNN theo từng kỳ; Tỷ lệ hoàn thành dự toán thu NSNN lũy kế; Đảm bảo tính chuẩn xác và tính khoa học, bảo đảm logic nội tại; bảo đảm sự rõ ràng, mạch lạc của các tiêu chí.