Tài liệu Tài nguyên đất Việt Nam

Trường Đại học Khoa Học Tự Nhiên Khoa Địa Chất ******* Tài nguyên đất Việt Nam I. Sơ lược về tài nguyên đất 1. Khái niệm tài nguyên đất Ðất là một dạng tài nguyên vật liệu của con người. Ðất có hai nghĩa: đất đai là nơi ở, xây dựng cơ sở hạ tầng của con người và thổ nhưỡng là mặt bằng để sản xuất nông lâm nghiệp. Ðất theo nghĩa thổ nhưỡng là vật thể thiên nhiên có cấu tạo độc lập lâu đời, hình thành do kết quả của nhiều yếu tố: đá gốc, động thực vật, khí hậu, địa hình và thời gian. Thành phần cấu tạo của đất gồm các hạt khoáng chiếm 40%, hợp chất humic 5%, không khí 20% và nước 35%. Giá trị tài nguyên đất được đo bằng số lượng diện tích (ha, km2) và độ phì (độ mầu mỡ thích hợp cho trồng cây công nghiệp và lương thực). Các hạt khoáng Hợp chất humic Không khí Nước 2. Phân loại đất Tài nguyên đất của nước ta đa dạng về loại hình với 64 loại đất khác nhau và được gộp lại làm 13 nhóm đất chính. 3. Vai trò và chức năng Vai trò •Trực tiếp: Là nơi sinh sống của con người và sinh vật trên cạn, là nền móng, địa bàn cho mọi hoạt động sống, là nơi thiết chế các hệ thống nông lâm để sản xuất ra lương thực, thực phẩm nuôi sống con người và muôn loài. •Gián tiếp: Là nơi tạo ra môi trường sống cho con người và mọi sinh vật trên Trái Đất, đồng thời thông qua cơ chế điều hòa của nước, khí quyển,... Chức năng •Môi trường để các loại cây trồng sinh trưởng và phát triển. •Địa bàn cho các quá trình biến đổi và phân hủy các phế thải hữu cơ và khoáng. •Nơi cư trú cho các động vật đất. •Địa bàn cho các công trình xây dựng. •Địa bàn để cung cấp nước và lọc nước. II. Hiện trạng khai thác và sử dụng tài nguyên đất ở Việt Nam Tổng diện tích đất tự nhiên của Việt Nam là 33 triệu ha, đứng thứ 58 trên thế giới, trong đó đất bồi tụ khoảng 11 triệu ha, đất phát triển tại chỗ khoảng 22 triệu ha. Đất bằng và đất ít dốc chiếm 39%, đất sản xuất nông nghiệp chiếm 17%. Đất cần cải tạo như đất cát, đất ngập mặn, phèn, xám bạc màu… khoảng 20%. Trong số các nhóm chính có 9,1% đất phù sa, 7,5% đất xám bạc màu, 5,2% đất phèn, 3,0% đất mặn, 1,4% đất cát biển, 48,5% đất feralit đỏ vàng, 11,4% đất mùn vàng đỏ trên núi, 0,5% đất mùn trên núi cao. Ở Việt Nam, dân số đông nên tỉ lệ đất tự nhiên trên đầu người thấp,chỉ khoảng 0,54 ha/ người. Trong đó diện tích đất trồng trọt chỉ chiếm khoảng 20% tổng diện tích đất đai tự nhiên. Tình hình sử dụng đất ở Việt Nam năm 1985và dự kiến quy hoạch đến 2030 1985 Tiềm năng Quy hoạch Đất nông nghiệp 21 % + 14 % 35 % Đất lâm nghiệp 29 % + 18 % 47 % Đất chuyên dùng khác 5% + 6% 11 % Đất còn lại 45 % - 38 % 7% Dưới sức ép của bùng nổ dân số, quá trình CNH -HĐH, các hoạt động sản xuất vật chất, hoạt động kinh tế khiến chất lượng đất ngày càng suygiảm.  Hoạt động nông nghiệp ngày càng phát triển kéo theo xu thế sử dụng đất đai ngày càng lớn. Hoạt động chặt phá rừng, khai thác mỏ bừa bãi, canh tác nông nghiệp quá mức làm tăng nhanh quá trình sa mạc hóa ở nước ta.  Nông nghiệp phát triển theo hướng thâm canh đầu tư nhiều phân hóa học, thuốc trừ sâu, nước tưới mà ít chú ý đến việc trả lại chất hữu cơ cho đất đã làm đất xấu đi rõ rệt. Đất ở một số vùng đang bị mặn hóa do ảnh hưởng của biến đổi khí hậu. III. Ô nhiễm tài nguyên đất Ô nhiễm môi trường đất được xem là tất cả các hiện tượng làm nhiễm bẩn môi trường đất bởi các chất gây ô nhiễm, gây ảnh hưởng đến đời sống của sinh vật và con người. Sinh hoạt Núi lửa Tự nhiên Lắng đọng Xói mòn Nhân tạo Do chất thải Nông nghiệp Công nghiệp Ô nhiễm do chất thải công nghiệp Chất thải công nghiệp: Các loại phế thải rắn được tạo nên từ hầu hết các khu công nghệ sản xuất và trong quá trình sử dụng sản phẩm. Các nhà máy, khu chế xuất : Thải khí độc, nước thải chưa qua xử lí ra ngoài môi trường. Khai thác khoáng sản: Quá trình khai khoáng gây ô nhiễm và suy thoái môi trường đất ở mức độ nghiêm trọng nhất. Ô nhiễm do chất thải nông nghiệp Dùng phân bón hóa học ở liều cao. thuốc trừ sâu, cỏ,công trùng. Sử dụng các loại hóa chất trong nông nghiệp và các chất thải đa dạng khác. Một số loại phân chứa tạp chất kim loại, á kim độc và ít di động trong đất. Chúng có thể tích tụ ở các tầng mặt của đất nơi có rễ cây. Sự lên men hiếm khí tạo ra các hợp chất S và N độc từ các núi rác khổng lồ có nguồn gốc nông nghiệp. Ô nhiễm do chất thải sinh hoạt Rác gồm cành lá cây, rau, thức ăn thừa, vải vụn, gạch,vữa, polime, túi ni-lon làm ô nhiễm đất nghiêm trọng. Nước thải sinh hoạt theo cống rãnh đổ ra mương và có thể đổ ra đồng ruộng kéo theo phân rác và làm ô nhiễm đất. Sự đốt rác tạo ra khí độc theo gió đi rất xa, tro có thể còn chứa chất độc làm ô nhiễm đất và cây trồng. IV. Giải pháp và kiến nghị Giải pháp bảo vệ và sử dụng hợp lí tài nguyên đất  Hoàn thiện và thực hiện tốt luật đất đai.  Hoàn thiện hệ thống quản lý đất của Nhà nước.  Bảo vệ và khai thác hợp lý rừng và đất rừng.  Nhanh chóng phủ xanh đất trống đồi núi trọc.  Phát triển nông nghiệp bền vững theo hướng sinh thái.  Khai thác và sử dụng hợp lý các vùng đất có vấn đề Các biện pháp chống ô nhiễm đất Khống chế hóa chất Hạn chế sử dụng thuốc có độc tính cao, bón phân hóa học 1 cách hợp lí. Khống chế rác thải Xử lí các chất thải rắn, lỏng, khí trước khi đưa ra MT. Áp dụng công nghệ tuần hoàn kín. Nâng cao kỹ thuật Áp dụng các kĩ thuật sinh học, sử dụng thiên địch để phòng trừ sâu hại thay cho thuốc trừ sâu. Các biện pháp xử lí ô nhiễm đất Di dời chất ô nhiễm bằng việc tách phân từ. Tách các yếu tố ô nhiễm dạng hạt bằng cách tách pha. Tách các yếu tố ô nhiễm bằng cách phá vỡ cấu trúc hóa học, nhiệt học. Tách các yếu tố ô nhiễm bằng việc làm suy thoái sinh học. Tách các yếu tố ô nhiễm bằng việc hấp thụ các chất sinh học hoặc sự huy động sinh học. Một số giải pháp, kiến nghị của nhóm • Khôi phục những mảnh đất bị suy thoái, tránh lãng phí, dư thừa đất một cách vô lí. • Tuyên truyền đến cộng đồng tầm quan trọng của tài nguyên đất thông qua các website, báo đài,… và mở các đợt tập huấn đến tận người dân về việc khai thác, sử dụng và bảo vệ tài nguyên đất. • Hàng năm nên tổ chức một ngày lễ phát động về bảo vệ tài nguyên đất. • Thông qua bài thuyết trình này, chúng tôi muốn gửi đến một thông điệp hy vọng mỗi người có trách nhiệm đối với sự tồn tại của tài nguyên đất trong mỗi hành động và ý thức của chính mình. “Không để cho đất thoái hóa! Hãy làm cho đất màu mỡ hơn” THANK FOR WATCHING