TAØI LIEÄU OÂN THI HOÏC SINH GIOÛI
Tài liệu ôn thi HSG 9
Líp 9
1
TAØI LIEÄU OÂN THI HOÏC SINH GIOÛI
MOÂN SINH LÔÙP 9
I/ MOÄT SOÁ THUAÄT NGÖÕ SINH HOÏC:
1. Tính traïng:
- Laø nhöõng ñaêc ñieåm veà hình thaùi caáu taïo, sinh lí, sinh hoaù cuûa cô theå ( ñaëc ñieåm hoaëc tính
chaát bieåu hieän ra beân ngoaøi cuûa caùc caù theå trong loaøi giuùp ta nhaän bieát söï khaùc bieät giöõa caùc
caù theå )
-Ví duï: Thaân cao, quaû luïc...
2. Caëp tính traïng töông phaûn
-Laø2 traïng thaùi (ñoái laäp nhau ) bieåu hieän traùi ngöôïc nhau cuûa cuøng loaïi tính traïng
- Ví duï: Trôn ,nhaên
3. Nhaân toá di truyeàn : Laø nhaân toá quy ñònh caùc tính traïng cuûa cô theå.
4. Gioáng thuaàn chuûng:
Laø gioáng coù ñaëc tính di truyeàn ñoàng nhaát, caùc theá heä sau gioáng cacù theá heä tröôùc
5. Kieåu hình laø toå hôïp caùc tính traïng cuûa cô theå.
6. Tính traïng troäi: Laø tính traïng bieåu hieän ôû F1 ( P thuaàn chuûng)
7. Tính traïng laën: Laø tính traïmg ñeán F 2 môùi ñöôïc bieåu hieän
8. Kieåu gen : Laø toå hôïp toaøn boä caùc gen trong teá baøo cuûa cô theå . Kieåu gen quy ñònh kieåu hình.
(thoâng thöôøng khi noùi tôùi kieåu gen laø ngöôøi ta chæ xeùt 1 vaøi gen lieân quan tôùi kieåu hình caàn
nghieân cöùu)
9. Theå ñoàng hôïp: Laø kieåu Gen chöùa caëp gen töông öùng gioáng nhau.(aa,bb, AA)
10. Theå dò hôïp: Laø kieåu gen chöùa caëp gen töông öùng khaùc nhau.(Aa, Bb)
11) Caëp NST töông ñoàng : LaøCaëp NST gioáng nhau veà hình daïng vaø kích thöôùc
12) Boä NST löôõng boäi:...chöùa caùc caëp NST töông ñoàng ( tröø NST giôùi tính)
13) Boä NST ñôn boäi : ... chöùa 1 chieác cuûa caùc caëp töông ñoàng.
Chöông I
CAÙC THÍ NHIEÄM CUÛA MENDEN
CAÂU HOÛI OÂN TAÄP CAÙC KIEÁN THÖÙC CÔ BAÛN
GIAÛI BAØI TAÄP LAI MOÄT CAËP TÍNH TRAÏNG
A/ PHÖÔNG PHAÙP GIAÛI:
I/ BAØI TOAÙN THUAÄN:
* Laø daïng baøi ñaõ bieát tính troäi laën, kieåu hình cuûa P . Töø ñoù tìm kieåu gen, kieåu hình cuûa F vaø laäp
sô ñoà lai.
`1) Caùch giaûi: Coù 3 böôùc giaûi:
Böôùc 1: Döïa vaøo ñeà baøi quy öôùc gen troäi, laën ( coù theå khong coù böôùc naøy neáu nhö baøi ñaõ
cho)
Böôùc 2: Töø kieåu hình cuûa boá, meï, bieän luaän ñeå xaùc ñònh kieåu gen cuûa boá meï.
Böôùc 3: Laäp sô ñoà lai, xaùc ñònh keát quaû cuûa kieåu gen, kieåu hình ôû con lai.
2) Thí duï:
ÔÛ chuoät, tính traïng loâng ñen laø troäi hoaøn toaøn so vôùi tính traïng loâng traéng. Khi cho chuoät loâng ñen
giao phoái vôùi chuoät loâng traéng thì keát quaû giao phoái seõ nhö theá naøo?
II/ BAØI TOAÙN NGHÒCH:
2
TAØI LIEÄU OÂN THI HOÏC SINH GIOÛI
*Laø daïng baøi taäp döïa vaøo keát quaû lai ñeå suy ra kieåu gen cuûa boá meï vaø laäp sô ñoà lai
Thöôøng gaëp 2 tröôøng hôïp sau ñaây:
1) -Tröôøng hôïp 1: Neáu ñeà baøi cho tæ leä phaân tính ôû con lai:
Coù 2 böôùc giaûi:
+ Böôùc 1: Caên cöù vaøo tæ leä phaân tính ôû con lai ñeå suy ra kieåu gen cuûa boá meï. ( Ruùt goïn tæ leä
ñaõ cho ôû con lai thaønh tæ leä quen thuoäc ñeå deã nhaän xeùt)
+ Böôùc 2: Laäp sô ñoà lai vaø nhaän xeùt keát quaû
( Löu yù: Neáu ñeà baøi chöa xaùc ñònh gen troäi laën thì coù theå caên cöù vaøo tæ leä phaân tính ôû con ñeå
quy öôùc gen)
-THÍ DUÏ:
Trong pheùp lai giöõa 2 caây luùa thaân cao vôùi nhau; ngöôøi ta thu ñöôïc keát quaû ôû con lai nhö sau:
3018 haït cho caây thaân cao, 1004 haït cho caây thaân thaáp.Haõy bieän luaän vaø laäp sô ñoà lai cho
pheùp lai treân.
2) TRÖÔØNG HÔÏP 2: Neáu ñeà baøi khoâng cho tæ leä phaân tính ôû con lai:
* Ñeå giaûi daïng naøy, döïa vaøo cô cheá phaân li vaø toå hôïp NST trong quaù trình giaûm phaân vaø thuï
tinh. Cuï theà laø caên cöù vaøo kieåu gen cuûa F ñeå suy ra giao töû maø F coù theå nhaän töø boá vaø meï.
Sau ñoù laäp sô ñoà lai kieåm nghieäm
* THÍ DUÏ:
ÔÛ ngöôøi , maøu maét naâu laø tính traïng troäi so vôùi maøu maét ñen laø tính traïng laën. Trong 1 gia
ñình, boá meï ñeàu maét naâu. Trong soá caùc con sinh ra thaáy coù ñöùa con gaùi maét ñen. Haõy bieän
luaän vaø laäp sô ñoà lai giaûi thích.
B/ BAØI TAÄP VAÄN DUÏNG
BAØI 1: ÔÛ caø chua, Quûa ñoû laøtính traïng troäi hoaøn toaøn so vôùi quaû vaøng . Haõy laäp sô ñoà lai ñeå xaùc
ñònh keát quaû veà kieåu gen, vaø kieåu hình cuûa con lai F1 trong caùc tröng hôïp sau:
-P quaû ñoû x quaû ñoû -P quaû ñoû x quaû vaøng
-P quaû vaøng x quaû vaøng.
BAØI 2: Cho bieát ruoài giaám gen quy ñònh ñoä daøi caùnh naèm treân NST thöôøng vaø caùnh daøi laø
troäi so vôùi caùnh ngaén. Khi cho giao phoái 2 ruoài giaám P ñeàu coù caùnh daøi vôùi nhau vaø thu ñöôïc caùc
con lai F1
a) Haõy laäp sô ñoà lai noùi treân.
b) Neáu tieáp tuïc cho caùnh daøi F1 Lai phaân tích . keát quaû seõ nhö theá naøo?
BAØI 3:
ÔÛ ruoài giaám, gen quy ñònh chieàu daøi ñoát thaân naèm treân NST thöôøng vaø ñoát thaân daøi laø tính
traïng troäi hoaøn toaøn so vôùi ñoát thaân ngaén. Döôùi ñaây laø keát quaû cuûa 1 soá pheùp lai:
Kieåu hình cuûa P
a) Ñoát thaân daøi x Ñoát thaân ngaén
b) Ñoát thaân daøi x ñoát thaân daøi
c) Ñoát thaân daøi x ñoát thaân ngaén
d) Ñoát thaân daøi x ñoát thaân ngaén
Haõy giaûi thích vaø laäp sô ñoà lai?
Soá caù theå ôû F1 thu ñöôïc
Ñoát thaân daøi
Ñoát thaân ngaén
390
O
262
87
150
148
350
0
BAØI TAÄP 4
Toùc quaên laø troäiä hoaøn toaøn so vôùi toùc thaúng.
3
TAØI LIEÄU OÂN THI HOÏC SINH GIOÛI
- Moät caëp vôï choàng sinh ñöôïc 2 ñöùa con: ñöùa con gaùi coù toùc quaên, ñöùa con trai coù toùc thaúng. Bieát
raèng ngöôøi cha coù toùc thaúng. Haõy tìm kieåu gen cuûa meï vaø laäp sô ñoà lai
- Moät phuï nuõ mang kieåu gen dò hôïp muoán chaéc chaén sinh con ñeàu coù toùc quaên thì kieåu gen vaø
kieåu hình cuûa ngöôøi choàng phaûi nhö theá naøo?
BAØI TAÄP SOÁ5
Coù 2 ñöùa treû sinh ñoâi: 1 ñöùa toùc quaên vaø 1 ñöùa toùc thaúng. Bieát raèng quaù trình giaûm phaân vaø thuï
tinh cuûa teá baøo sinh duïc ôû cha vaø meï dieãn ra bình thöôøng.
-Ñaây laø tröôøng hôïp sinh ñoâi cuøng tröùng hay khaùc tröùng? Giaûi thích vaø laäp sô ñoà lai sinh ra 2 ñöùa
treû treân.
- Ñöùa con toùc qöaên noùi treân lôùn leân cöôùi vôï cuõng toùc quaên thì theá heä con tieáp theo seõ nhö theá
naøo?
BAØI TAÄP SOÁ 6
Khi lai 2 gaø troáng traéng vôùi 1 gaø maùi ñen ñeàu thuaàn chuûng, ngöôøi ta ñaõ thu ñöôïc caùc con lai ñoàng
loaït coù maøu xanh da trôøi.
a) Tính traïng treân ñöôïc di truyeàn theo kieåu naøo?
b) Cho caùc con gaø loâng da trôøi naøy giao phoái vôùi nhau, söï phaân li cuûa nhöõng tính traïng trong
quaàn theå con gaø seõ nhö theá naøo?
c) Cho lai con gaø xanh da trôøi vôùi con gaø loâng traéng, söï phaân li ôû ñôøi con seõ nhö theá naøo? Coù
caàn kieåm tra ñoä thuaàn chuûng ban ñaàu økhoâng?
BAØI TAÄP SOÁ 7
Söï di truyeàn nhoùm maùu ñöôïc quy ñònh bôûi 3 gen( a len) IA quy ñònh nhoùm maùu A, IB quy ñònh
nhoùm maùu B, coøn IO quy ñònh nhoùm maùu O. Gen IA vaø IB töông ñöông nhau vaø troäi hoaøn toaøn so
vôùi IO .
a) Cho bieát kieåu gen nhoùm maùu A,B,AB, O.
b) Neáu boá thuoäc nhoùm maùu O, meï thuoäc nhoùm maùu A thì con coù nhoùm maùu gì?
c) Neáu boá thuoäc nhoùm maùu B, me ïthuoäc nhoùm maùu AB thì con sinh ra thuoäc nhoùm maùu naøo?
d) Neáu caùc con coù ñuû 4 nhoùm maùu thì boá meï phaûi coù kieåu gen nhö theá naøo?
e) Ôû nhaø hoä sinh ngöôøi ta nhaàm laãm giöõa 2 ñöùa treû, bieát raèng cha meï cuûa 1 ñöùa beù coù ùnhoùm
maùu O vaø A; Cha meï cuûa ñöùa beù kia coù nhoùm maùu A vaø AB . Hai ñöaù beù coù nhoùm maùu O
vaø A. Haõy xaùc ñònh beù naøo laø con cuûa caëp vôï choàng naøo?
f) Vôï coù nhoùm maùu O, choàng coù nhoùm maùu AB . Hoï sinh ra con trai coù nhoùm maùu O. Taïi
sao coù hieän töôïng naøy. Bieát raèng ngöôøi vôï luoân chung thuûy vôùi choàng mình?
BAØI TAÄP SOÁ 8 :
Nhaø em A nuoâi 1 ñoâi thoû ( 1 ñöïc, 1 caùi) coù loâng maøu lang traéng ñen.
- Löùa thöù nhaát thoû meï cho 4 thoû con, Trong ñoù coù 3 con lang traéng ñen, 1 con traéng. Em A cho
raèng keát quaû naøy nghieäm ñuùng quy luaät phaân li cuûa Menñen.
- Löùa thöù 2, Thoû meï cuõng cho 4 con, trong ñoù 1 con ñen, 2 con lang traéng ñen vaø 1 con traéng.Em
A cho raèng mình ñaõ laàm vaø noùi laïi raèng keát quaû naøy nghieäm ñuùng tæ leä cuûa quy luaät troäi khoâng
hoaøn toaøn.
a) theo em, nhaän xeùt cuûa baïn A ôû hai tröôøng hôïp treân coù gì khoâng thoûa ñaùng?
b) Döïa vaøo ñaâu ñeå bieát ñöôïc quy luaät di truyeàn naøo chi phoái 2 pheùp lai treân. Cho
bieát 1 gen quy ñònh 1 tính traïng, gen naèm treân NST thöôøng.
BAØI TAÄP 9:
ÔÛ gaø caëp gen DD loâng ñen, Dd loâng maøu xanh da trôøi, dd loâng maøu traéng.
a) Haõy vieát khaû naêng coù theå coù ñeå giaûi thích vaø laäp sô ñoà lai trong tröôøng hôïp boá meï giao
phoái vôùi nhau taïo ra F1 chæ coù 1 kieåu hình.
4
TAØI LIEÄU OÂN THI HOÏC SINH GIOÛI
b) Haõy neâu caùc khaû naêng coù theå giaûi thích vaø laäp sô ñoà lai trong tröôøng hôïp boá meï giao phoái
vôùi nhau taïo ra con F1 coù nhieàu hôn 1 kieåu hình
LAI HAI CAËP TÍNH TRAÏNG
( Moät gen quy ñònh 1 tính traïng)
Phöông phaùp giaûi:
1) BAØI TOAÙN THUAÄN
Bieát P, xaùc ñònh keát quaû lai ôû F1 F2 .
Caùch laøm töông töï lai 1 caëp tính traïng.
Chuù yù caùch vieát caùc loaïi giao töû.
Trong teá baøo sinh döôõng, NST toàn taïi thaønh töøng caëp neân gen cuõng toàn taïi thaønh töøng caëp.
Ví duï: Aa, Bb.
Khi giaûm phaân hình thaønh giao töû:
+ Do söï phaân li cuûa caëp NST trong caëp töông ñoàng, moãi giao töû chæ chöùa 1 NST cuûa caëp, do
ñoù giao töû chæ chöùa 1 gen cuûa caëp töông öùng: A hoaëc a B hoaëc b
+ Söï toå hôïp töï do cuûa caùc NST trong caùc caëp töông ñoàng daãn ñeán söï toå hôïp töï do giöõa caùc gen
trong caëp gen töông öùng: Acoù theå toå hôïp töï do vôùi B hay b, a coù theå toå hôïp vôùi B hay b neân
kieåu gen AaBb seõ cho ra 4 loaïi giao töû laø AB, Ab, aB, ab, vôùi tæ leä ngang nhau ( treân soá löôïng
lôùn)
Tröôøng hôïp dò hôïp veà nhieàu caëp gen. Ví duï: AaBbCc coù theå vieát caùc loaïi giao töû theo kieåu
nhaùnh caønh caây:
C -> ABC
B
c -> ABc
A
C -> AbC
b
c -> Abc
C -> aBC
B
c -> aBc
a
C -> abC
c -> abc
Ví duï: GIAÛI BAØI TAÄP :
ÔÛ 1 loaøi, gen A quy ñònh loâng ñen troäi hoaøn toaøn so vôùi gen a quy ñònh loâng traéng, gen B quy
ñònh loâng xoaên troäi hoaøn toaøn so vôùi gen b quy ñònh loâng thaúng. Caùc gen naøy phaân li ñoäc laäp
vôùi nhau vaø ñeàu naèm treân NST thöôøng.
Cho noøi loâng ñen, xoaên thuaàn chuûng lai vôùi noøi loâng traéng, thaúng ñöôïc F 1. Cho F1 lai phaân
tích thì keát quaû veà kieåu gen, vaø kieåu hình cuûa pheùp lai seõ nhö theá naøo?
GIAÛI
P:
Loâng ñen, xoaên x Loâng traéng , thaúng
AABB
aabb
GP :
AB
ab
F1
AaBb ( Loâng ñen, xoaên)
F1 lai phaân tích
5
TAØI LIEÄU OÂN THI HOÏC SINH GIOÛI
P:
AaBb
x aabb
GP:
AB, Ab, aB, ab
ab
FB:
1AaBb : 1Aabb :1aaBb :1aabb
1 Loâng ñen, xoaên : 1 Loâng ñen, thaúng : 1 Loâng traéng, xoaên : 1 Loâng traéng thaúng
BAØI TOAÙN NGHÒCH:
Bieát keát quaû lai, xaùc ñònh kieåu gen, vaø kieåu hình cuûa P
Tröôøng hôïp ñôn giaûn nhaát laø:
+ Keát quaû lai cho 4 kieåu hình vôùi tæ leä 9:3:3:1. Töø tæ leä naøy coù theå suy ratoång soá kieåu toå hôïp
giao töû laø: 9+3+3+1= 16= 4x4. Chöùng toû moãi beân boá meï ña õcho ra 4 loaïi giao töû vôùi tæ leä
ngang nhau, caùc gen phaân li ñoäc laäp, boá meï laø dò hôïp veà 2 caëp gen, kieåu gen AaBb.
+ Thöôøng ta xeùt keát quaû lai cuûa töøng caëp tính traïng ôû con lai, sau ñoù toå hôïp keát quaû cuûa caùc
keát quaû lai 1 caëp tính traïng laïi ta xaùc ñònh ñöôïc kieåu gen cuûa boá meï.
* Ví duï: Menñen cho lai 2 caây ñaäu haø lan boá meï deàu coù chung 1 kieåu gen, thu ñöôïc keát quaû ôû
theá heä con nhö sau:
- Vaøng trôn : 315 haït,- vaøng nhaên 101 haït,
- xanh trôn : 108 haït, -xanh nhaên : 32 haït
a) Keát quaû lai tuaân theo quy luaät di truyeàn naøo?
b) Xaùc ñònh kieåu gen cuûa caùc caây boá meï vaø caùc con.
GIAÛI
a) Xeùt söï phaân tính cuûa töøng caëp tính traïng:
Trôn = 315+ 108 = 3
Nhaên 101 + 32 1
-Suy ra trôn (A) laø troäi hoaøn toaøn so vôùi nhaên (a)
Vaøng = 315 + 101 = 3
Xanh
108 + 32
1
Suy ra vaøng (B) laø troäi hoaøn toaøn so vôùi xanh (b).
Nhö vaây khi lai 2 caëp tính traïng thì söï phaân tính cuûa moãi caëp dieån ra gioáng nhö lai 1 caëp
tính traïng. Ñieàu naøy chöùng toû coù söï di truyeàn rieâng reõ cuûa moãi caëp tính traïng. Noùi caùch
khaùc söï di truyeàn 2 caëp tính traïng naøy tuaân theo quy luaät phaân li ñoäclaäp cuûa Menñen.
b) - Ñôøi con lai coù haït nhaên( keåu gen laø aa), suy ra moãi beân boá meï coù 1 gen a. Tæ leä 3:1 cho
pheùp keát luaän boá meï dò hôïp veà caëp gen naøy: Aa x Aa
ñôøi con coù haït xanh ( kieåu gen laø bb) , suy ra boá meï moãi beân coù 1 gen b. Tæ leä 3:1 cho
pheùp keát luaän boá meï dò hôïp veà caëp gen naøy : Bb x Bb.
Toå hôïp caùc kieåu gen laïi ta coù kieåu gen cuûa boá meï laø : AaBb x AaBb.
+ Kieåu gen cuûa caùc con:
P:
AaBb
x
AaBb
Gp
AB, Ab, aB, ab
AB, Ab, Ab, ab
Keû khung pennet -.> F1 Coù 9 kieåu gen laø:
1 AABB, 2 AABb, 2 AaBB, 4 AaBb, 1 AAbb, 2 Aabb, 1 aaBB, 2 aa Bb , 1 aabb
Vaø coù 4 kieåu hình laø: 9 vaøng trôn : 3 vaøng nhaên : 3 xanh trôn : 1 xanh nhaên
BAØI TAÄP 1:
BAØI TAÄP:
6
TAØI LIEÄU OÂN THI HOÏC SINH GIOÛI
Döïa vaøo keát quaû cuûa caùc pheùp lai döôùi ñaây, haõy xaùc ñònh xem tính traïng naøo laø troäi, tính
traïng naøo laø laën, ñoàng thôøi xaùc ñònh kieåu gen cuûa caùc caäy boá meï vaø ñôøi con trong moãi pheùp
lai.
Pheùp lai 1: cho 12 caây caø chua lai vôùi nhau, ngöôøi ta thu ñöôïc F1 : 75% caây quaû ñoû, daïng
baàu duïc; 25% quaû vaøng , daïng baàu duïc.
Pheùp lai 2: cho 2 caây caø chua lai vôùi nhau, thu ñöôïc ôû F1 75% caây coù quaû maøu vaøng, daïng
troøn; 25% caây coù quaû maøu vaøng daïng baàu duïc. cho bieát moãi tính traïng do 1 gen quy ñònh
BAØI TAÄP 2:
Cho 1 caù theå F1 lai vôùi 3 caù theå khaùc:
a) Vôùi caù theå thöù nhaát ñöôïctheá heä lai, trong ñoù coù 6, 25% kieåu hình caây thaáp haït daøi
b) Vôùi caù theå thöù hai ñöôïc theá heä lai trong ñoù coù 12,5% caây thaáp haït daøi.
c) Vôùi caù theå thöù ba ñöôïc theá heä lai, trong ñoù coù 25% caây thaáp haït daøi. Cho bieát moãi gen
naèm treân 1 NST vaø quy ñònh 1 tính traïng. Caùc caây cao laø troäi so vôùi caây thaáp, haït troøn laø
troäi so vôùi haït daøi. Bieän luaän vaø vieát sô ñoà lai 3 tröôøng hôïp treân
BAØI TAÄP SOÁ 3
ÔÛ ruoài giaám thaân xaùm laø tính traïng troäi hoaøn toaøn so vôùi thaân ñen, loâng ngaén laø tính traïng troäi
hoaøn toaøn so vôùi loâng daøi. caùc gen qui ñònh tính traïng naèm treân caùc nhieãm saéc theå thöôøng
khaùc nhau .
a)Xaùc ñònh kieåu gen vaø kieåu soá hình coù theå coù khi toå hôïp 2 tính traïng noùi treân vaø lieät keâ.
b)Vieát caùc loaïi giao töû coù theå ñöôïc taïo ra töø moãi kieåu gen
CHÖÔNG II: NHIEÃM SAÉC THEÅ
Giaûi baì taäp veà nhieãm saéc theå:
A/ Nhöõng ñieåm caàn löu yù:
Moät teá baøo sinh döôõng ( hoaëc hôïp töû hoaëc teá baøo traàn)
Laàn phaân baøo thöù nhaát taïo ra 2 teá baøo con.
2 teá baøo con laïi nguyeân phaân laàn 2 taïo ra 22 = 4 teá baøo con.
4 teá baøo con laïi nguyeân phaân laàn 3 taïo ra 23 = 8 teá baøo con.
Toùm laïi , 1 teá baøo qua K laàn nguyeân phaân taïo ra 2k teá baøo con.
Vaäy soá NST ÔÛ theá heä cuoái cuøng seõ laø : 2n . 2k
Moät teá baøo meï qua giaûm phaân cho ra 4 teá baøo con, neáu:
Trong quaù trình phaùt sinh giao töû ñöïc thì chuùng trôû thaønh 4 tinh truøng. Caùc tinh truøng ñeàu
tham gia vaøo quaù trình thuï tinh.
Trong quaù trình phaùt sinh giao töû caùi thì chæ 1 teá con trôû thaønh teá baøo tröùng tröïc tieáp tham
gia thuï tinh, 3 teá baøo coøn laïi laø theá cöïc khoâng tham gia vaøo thuï tinh.
Goïi n laø soá caëp NST töông ñoàng, ta coù:
Soá loaïi giao töû ñöôïc taïo thaønh : 2n
Tæ leä moãi loaïi giao töû ñöôïc taïo thaønh : 1
2n
- Soá kieåu toå hôïp khaùc nhau: 3n
* Boä NST löôõng boäi cuûa loaøi coù trong:
7
-
TAØI LIEÄU OÂN THI HOÏC SINH GIOÛI
Teá` baøo sinh duïc sô khai
Hôïp töû
Tinh nguyeân baøo vaø noaõn nguyeân baøo
Teá baøo sinh döôõng
Boä NST löôõng boäi : Luoân luoân toàn taïi thaønh töøng caëp vaø haàu heát laø caëp töông ñoàng (2n)
Boä NST ñôn boäi : Chæ chöùa 1 chieác cuûa caëp töông ñoàng (n)
NST ñôn coù ôû kì sau, kì cuoái, vaø ñaàu kì trung gian :
NST keùp coù` ôû cuoái kì trung gian, kì ñaàu, kì giöõa
NST duoãi xoaén nhieàu nhaát ôû kì trung gian ñeå deã daøng sao cheùp caùc thoâng tin di truyeàn khi
NST nhaân ñoâi
NST ñoùng xoaén cöïc ñaïi ôû kì giöõa ( coù hình thaøi ro õnhaát) ñeå xeáp ñuû haøng treân maët phaúng
xích ñaïo cuûa thoi phaân baøo taïo ñieàu kieän cho söï phaân li ñoàng ñeàu caùc NST ñôn trong NP vaø
giaûm phaân II, NST keùp trong giaûm phaân I:
B/ Giaûi baøi taäp:
BAØI TAÄP 1: ÔÛ luùa nöôùc, 2n=24. Haõy chæ roõ:
a) Soá taâm ñoäng ôû kì sau cuûa nguyeân phaân.
b) Soá taâm ñoäng ôû kì sau cuûa giaûm phaân 1 ( Kì naøy NST keùp phaân li => moãi NST keùp coù 1 taâm
ñoäng)
c) Soá cromatit ôû kì giöõa cuûa nguyeân phaân. ( moãiNST keùp goàm 2 cromatit ñính nhau ôû taâm
ñoäng )
d) Soá cromatit ôû kì sau cuûa nguyeân phaân.( 2 cromatit taùch nhau --> NST ñôn --> khoâng coøn
crimatit)
e) Soá NST ôû kì sau cuûa nguyeân phaân ( 48)
f) Soá NST ôû kì giöõa cuûa giaûm phaân 1 ( 24 NST keùp)
g) Soá NST ôû kì cuoái cuûa giaûm phaân 1 ( 12 keùp)
h) Soá NST ôû kì cuoái cuûa giaûm phaân 2: ( 12 ñôn)
Neáu bieát raèng söï phaân chia chaát teá baøo xaûy ra ôû kì cuoái.
Baøi Taäp 2: ÔÛ gaø 2n= 78. Moät gaø maùi ñeû ñöôïc 32 tröùng, trong ñoù coù 25 tröùng ñöôïc thuï tinh
nhöng chæ aáp nôû ñöôïc 23gaø con. Hoûi caùc tröùng khoâng nôû coù boä NST laø bao nhieâu?
Baøi taäp soá 3:
Moät loaøi coù boä NST 2n=ø 20
1. Moät nhoùm teá baøo cuûa loaøi mang 200 NST ôû daïng sôïi maûnh. Xaùc ñònh soá teá` baøo cuûa
nhoùm.
2. Nhoùm teá baøo khaùc cuûa loaøi mang 400 NST keùp. nhoùm teá baøo ñang ôû kì naøo, Soá
löôïng teá baøo baèng bao nhieâu? cho bieát dieãn bieán cuûa caùc teá baøo trong nhoùm ñeàu nhö
nhau.
3. Nhoùm teá baøo thöù 3 cuûa loaøi treân mang 640 NST ñôn ñang phaân li veá 2 cöïc cuûa teá
baøo. nhoùm teá baøo ñang ôû kì naøo, soá löôïng teá baøo baèng bao nhieâu?
Baøi taäp soá 4
ÔÛ ruoài giaámcoù boä NST laø 2n= 8
a. Xaùc ñònh soá löôïng teá baøo vaøû soá löôïng NST khi coù 3 teá baøo treân thöïc hieän 5 laàn nguyeân phaân
b. Tính soá löôïng teá baøo con ñöôïc taïo ra khi caùc teá baøo treân keát thuùc giaûm phaân II?
8
TAØI LIEÄU OÂN THI HOÏC SINH GIOÛI
c. Cho raèng caùc teá baøo con ñöôïc taïo ra ôû treân hình thaønh caùc tinh truøng vaø ñeàu tham gia vaøo
quaù trình thuï tinh, trong ñoù soá tinh truøng tröïc tieáp thuï tinh chieám 4% soá tinh truøng ñöôïc taïo
thaønh noùi treân. xaùc ñònh soá hôïp töû ñöôïc taïo thaønh.
BAØI TAÄP SOÁ 5:
ÔÛ ruoài giaám 2n=8
a) Moät nhoùm teá baøo sinh duïc ñang thöïc hieän quaù trình giaûm phaân coù taát caû 28 NST keùp.
Haõy xaùc ñònh:
Nhoùm teá baøo naøy ñang ôû thôøi ñieåm naøo cuûa quaù trình giaûm phaân.
Soá löôïng teá baøo ôû thôøi ñieåm töông öùng.
b) Moät nhoùm teá baøo sinh duïc khaùc coù taát caû 512 NST ñang phaân li veà 2 cöïc cuûa teá baøo.
Haõy xaùc ñònh:
Soá löôïng teá baøo cuûa nhoùm.
Soá teá baøo con khi nhoùm teá baøo treân keát thuùc phaân baøo.
Bieát raèng: Moïi dieãn bieán trong nhoùm teá baøo treân laø nhö nhau vaø teá baøo chaát phaân chia bình
thöôøng khi keát thuùc kì cuoái cuûa moãi laàn phaân baøo.
GIAÛI BAØI 5
a) -Thôøi ñieåmtrong giaûm phaân coù NST keùp laø:
+ Laàn phaân baøo I: Cuoái kì trung gian, kì ñaàu, kì giöõa, kì sau, kì cuoái
+ Laàn phaân baøo II: Kì ñaàu, kì giöõa
Soá teá baøo ôû thôøi ñieåm töông öùng:
+ 128 : 8 = 16
+ Soá teá baøo con laø laø 16 khi ôû caùc thôøi ñieåm cuûa laàn phaân baøo I Laø kì trung gian, kì ñaàu, kì giöõa
kì sau
+ SoáTeá baøo con laø 32 khi ôû kì cuoái laàn phaân baøo I va økì ñaàu kì giöõa cuûa laàn phaân baøo II.
b) – Soá löôïng teá baøo sinh duïc cfoù 512 NST ñang phaân li veà 2 cöïc cuûa teá baøo
Teá baøo sinh duïc trong giaûm phaân coù NST ñôn phaân li veà 2 cöïc teá baøo laø ñang ôû kì sau cuûa
laàn phaân baøo II --> Moãi teá baøo con chöùa 8 NST ñôn . Soá teá baøo ôû thôøi ñieåm naøy laø
512 : 8 = 64
- Soá löôïng teá baøo con khi keát thuùc phaân baøo laø: 64 x 2 = 128
9
TAØI LIEÄU OÂN THI HOÏC SINH GIOÛI
CHÖÔNG III : ADN VAØ GEN
A/ Toùm taét lí thuyeát:
Moãi chu kì xoaên coù 10 caëp nucleotit vaø cao 34 AO, neân kích thöôùc cuûa moãi caëp nucleotit laø
3,4Ao. Moät Nucleotit coù khoái löôïng khoaûng 300 ñvc
Theo nguyeân taéc boå sung : A lieân keát vôùi T, G lieân keát vôùi X . Vì vaäy A=T, G=X.. Töø ñoù suy
ra:
+ Soá löôïng nucleotit cuûa caû ADN hoaëc gen kí hieäu laø: N= 2A+2X
+ Soá löôïng nucleotit cuûa caû ADN hoaëc gen kí hieäu laø: N=2A+2X
+ Soá löôïng nucleotit ôû 1 maïch cuûa ADN hay gen: N/2= A+X
+ % Cuûa 2 loaïi nucleotit khoâng boå sung : %A+%X=50%
+ chieàu daøi cuûa phaân töû ADN hay gen: L= N/2 x 3,4A0
Goïi k laø soá löôït töï sao töø 1 phaân töû ADN(gen) ban ñaàu. Soá phaân töû ñöôïc taïo ra ôû ñôït töï sao
cuoái cuøng laø 2k
1 axit amim ñöôïc maõ hoùa bôûi 3 nucleotit treân mARN . Khoái löôïng cuûa 1 aa laø 110 ñvc
-
B/ BAØI TAÄP:
BAØI TAÄP 1:
Moät gen coù 3000 nucleotit, trong ñoù coù 900 A
1. Xaùc ñònh chieàu daøi cuûa gen.
2. Soâ nucleotit töøng loaïi cuûa gen laø bao nhieâu?
3. Khi gen töï nhan ñoâi 1 laàn ñaõ laáy töø moâi tröôøng teá baøo bao nhieâu nucleotit?
Giaûi:
1. Chieàu daøi cuûa gen laø: ( 3000:2) x 3,4 = 5100AO
2. Soá nucleotit töøng loaïi cuûa gen:
A = T = 900 nucleotit,
G = X = ( 3000 : 2 ) – 900 = 600 nucleotit
3. Khi gen töï nhaân ñoâi 1 laàn ñaõ laáy töø moâi tröôøng noäi baøo 3000 nucleotit
BAØI TAÄP 2:
Moät gen caáu truùc coù 60 chu kì xoaén, vaø coù G= 20% nhaân ñoâi lieân tieáp 5 ñôït. Moãi gen con phieân
maõ 3 laàn , moãi mARN cho 5riboxom tröôït qua ñeå toång hôïp protein.
a. Tính soá löôïng nucleotit gen.
b. Khoái löôïng phaân töû cuûa gen laø bao nhieâu?
c. Tính soá nucleotit moãi loaïi maø moâi tröôøng noäi baøo caàn cung caáp cho gen taùi baûn.
d. Soá löôïng Nu maø moâi tröôøng noäi baøo cung caáp ñeå caùc gen con toång hôïp toåûng hôïp mARN laø
bao nhieâu?
e. Tính soá löôïng phaân töû Protein ñöôïc toång hôïp, Soá löôïng axit amin maø moâi tröôøng cung caáp
ñeå toåûng hôïp caùc phaân töû Protein.
f. Trong quaù trình toång hôïp Protein ñaõ giaûi phoùng ra bao nhieâu phaân töû nöôùc, vaø hình thaønh
bao nhieâu moái lieân keát peptit?
10
TAØI LIEÄU OÂN THI HOÏC SINH GIOÛI
GIAÛI:
a.Moãi chu kì xoaén cuûa gen coù 10 caëp Nu. Vaäy soá löôïng Nu cuûa gen laø:
60 x 20 = 1200 Nu
b. Moãi Nu naëng trung bình laø 300 ñvc. suy ra khoái löôïng phaân töû cuûa gen laø:
1200 x 300 = 360000 ñvc
c. Döïa vaøo NTBS vaø theo giaû thieát, ta coù % vaø soá löôïng moãi loaïi Nu cuûa gen :
G=X=20%, A=T=30% ==> Suy ra
G=X= 1200 x 30 = 360 Nu ;
A=T= 1200 x 20 = 240 Nu
100
100
-soá löôïng nucleâoâtit moãi loaïi moâi tröôøng cung caáp cho gen taùi baûn 5 ñôït lieân tieáp.
A=T= ( 25 -1) 360 = 31 x 360 = 11160 Nu
G=X= ( 25 -1) 240 = 31 x 240 = 7440 Nu
d. soá löïong phaân töû mARN Caùc gen con toång hôïp ñöôïc :
32 x 3 = 96 mARN
-soá löôïng riboânucleotit caàn cung caáp ñeå toång hôïp 1 phaân töû mARN laø:
1200 = 600 Ribo
2
-toång soá riboânucleotit caàn cung caáp ñeå toång hôïp 96 mARN laø:
600(rib) x 96 = 57600 Ribo
e.-Moãi phaân töû mARN coù 5 riboâxom tröôït qua seõ toång hôïp ñöôïc 5 phaân töû proâtein .suy ra
(trong soá 200 boä ba treân phaân töû mARN thì coù 199 boä ba maõ hoùa axit amin coøn boä ba cuoái
cuøng cuûa mARN goäi laø boä 3 keát thuùc khoâng tham gia vaoø quaù trình giaûi maõ .vì vaäy ,muoán xaùc
ñònh soá löôïng axit amin caàn cung caáp ñeå toång hôïp neân 1 phaân töû proâteâin thì ta phaûi laáy toång soá
boä ba treân gen ( hoaëc treân phaân töû mARN) tröø ñi 1 boä ba keát thuùc khoâng tham gia quaù trình giaûi
maõ)
Soá löôïng axit amin caàn cung caáp ñeå toâûng hôïp neân 480 Protein laø:
199 x 480 = 95520 aa.
f. Ñeå toång hôïp ñöôïc 1 phaân töû Protein goàm coù 199 aa caàn giaûi phoùng ra 199 – 1 = 198 phaân
töû nöôùc ñeå hình thaønh 198 lieân keát peptit. Suy ra soá löôïng phaân töû nöôùc ñöôïc giaûi phoùng khi toång
hôïp 480 phaân töû Protein laø:
198 x 480 = 95040 phaân töû nöôùc
- Töø ñoù suy ra soá lieân keát peptit ñöôïc hình thaønh laø baèng soá phaân töû nöôùc ñöôïc giaûi phoùng ra
trong quaù trình hình thaønh caùc lieân keát peptit nghóa laø ñaõ hình thaønh 95040 lieân keát peptit.
* Baøi taäp töï giaûi:
Baøi 1. Gen B coù 2400 Nucleotit, coù hieäu soá cuûa A vôùi loaïi Nucleotit khaùc laø 30% soá Nucleotit cuûa
gen.
1. Xaùc ñònh chieàu daøi cuûa gen
2. Quùa trình töï sao cuûa gen B ñaû dieån ra lieân tieáp 3 ñôït.Xaùc ñònh soá Nu töøng loaïi trong
toång soá gen môùi ñöôïc taïo thaønh ôû ñôït töï sao cuoái cuøng.
Ñaùp aùn 1. L= 4080 AO
2. A=T = 7680 Nu
; G=X= 1920 Nu.
11
TAØI LIEÄU OÂN THI HOÏC SINH GIOÛI
Baøi 2: Hai gen B vaø b cuøng naèm trong 1 teá baøo vaø coù chieàu daøi baèng nhau. Khi teá baøo nguîeân
phaân lieân tieáp 3 ñôït thì toång soá Nu cuûa 2 gen treân trong theá heä teá baøo cuoái cuøng laø 48000 Nu ( caùc
gen chöa nhaân ñoâi).
1. Xaùc ñònh soá teá baøo môùi ñöôïc taïo thaønh sau 3 ñôït nguyeân phan 6 noùi treân.
2. Xaùc ñònh soá Nu cuûa moãi gen.
Baøi 3. Moät phaân töû mARN daøi 2040 A0 , coù A= 40%, U=20%, X= 10% SOÁ Nu cuûa phaân töû mARN .
1. Xaùc ñònh töøng loaïi Nu cuûa phaân töû mARN
2. Phaân töû mARN chöùa bao nuhieâu boä ba?
Baøi 4: Moät ñoaïn gen B mang thoâng tin caáu truùc cuûa 1 loaïi Protein coù trình töï caùc Nu nhö sau:
Maïch 1: - A-G-X-G-G-A-A-T-A-G-T-AMaïch 2: - T-X-G-X-X-T-T-A-T-X-A-T( Xeùt 2 tröôøng hôïp)
Baøi taäp 5:Moät gen Bb Toàn taïi treân 1 caëp NST töông ñoàng, gen B coù chieàu daøi 5100 A 0 coù A= 15%,
gen b coù chieàu daøi 4080 A0 coù soá löôïng 4 loaïi Nu baèng nhau.
a. Tính soá Nu moãi loaïi cuûa moãi gen.
b. Tính soá Nu moãi loaïi ôû caùc kì trong nguyeân phaân:( kì giöõa, kì cuoái)
c. Tính soá löôïng moãi loaïi Nu ôû caùc kì cuûa giaûm phaân: ( Kì giöõa I, kì giöõa II, kì cuoái II)
Moät teá baøo chöùa caëp gen noùi treân nguyeân phaân 3 ñôït lieân tieáp, ñoøi hoûi moâi tröôøng noäi baøo
cung caáp moãi loaïi Nu laø bao nhieâu?
d. Khi ñem lai caùc cô theå chöùa caëp gen treân, haõy xaùc ñònh soá löôïng Nu moãi loaïi trong töøng
kieåu gen ôû ñôøi con.
CHÖÔNG IV/ BIEÁN DÒ
I/ TOÙM TAÉT LÍ THUYEÁT
1. Sô ñoà phaân loaïi bieán dò
Bieán dò
Bieán dò di truyeàn
Ñoät bieán
Ñoät bieán gen
Bieán dò khoâng di truyeàn
(Thöôøng bieán)
Bieán dò toå hôïp
Ñoät bieán NST
Ñoät bieán caáu truùc
ñoät bieán soá löôïng
Theå ña boäi
Theå dò boäi
-Bieán dò: Laø hieän töôïng caùc caù theå ôû ñôøi con coù nhieàu neùt khaùc nhau vaø khaùc vôùi boá meï.
12
TAØI LIEÄU OÂN THI HOÏC SINH GIOÛI
- Bieán dò di truyeàn: laø nhöõng bieán ñoåi trong vaät chaát di truyeàn vaø truyeàn laïi cho caùc theà heä sau,
goàm 2 loaïi laø ñoät bieán vaø bieàn dò toå hôïp.
Bieán dò khoâng di truyeàn laø nhöõng bieàn ñoåi kieåu hình cuûa cuøng 1 kieåu gen döôí taùc ñoäng cuûa nhöõng
ñieàu kieän moâi tröôøng khaùc nhau vaø khong di truyeàn cho ñôøi sau.(thöôøng bieán)
Ñoät bieán: Laø nhöõng bieán ñoåi trong vaät chaát di truyeàn ôû caáp ñoä phaân töû ( gen) vaø teá baøo
( NST)
2. Ñoät bieán gen:
a. Khaùi nieäm: Laø nhöõng bieán ñoåi caáu truùc cuûa gen lieân quan ñeán 1 hoaëc 1 soá caëp Nu .
b. Caùc daïng ñoät bieán gen ñieån hình:
Ñoät bieán maát 1 caëp Nu
Ñoät bieán theâm 1 caëp Nu
Ñoät bieán thay theá caëp Nu
Ñoät bieán ñaûo vò trí caëp Nu.
c. Cô cheá phaùt sinh:
Taùc nhaân töø moâi tröôøng trong cô theå: Ñoù laø nhöõng roái loaïn sinh lí laøm maát caân baèng moâi
tröôøng trong cô theå vaø laøm roái loaïn quaù trình töï sao cuûa phaân töû ADN.
Taùc nhaân töø moâi tröôøng beân ngoaøi cô theå: Ñoù laø caùc taùc nhaân vaät lí( tia töû ngoaïi, tia phoùng
xaï...) hoùahoïc ( ñoxin, thuoác tröø saâu DDT...) Laøm toån thöông phaân töû ADN hoaêïc roái loaïn quaù
trình töï sao cheùp cuûa noù.
d. Vai troø: Söï bieán ñoåi caáu truùc cuûa gen do ñoät bieán daàn ñeán nhöõng bieán ñoåi loaïi phaân töû
protein maø noù quy ñònh neân daãn ñeán bieán ñoåi kieåu hình. Nhöõng bieán ñoåi naøy thöôøng coù haïi
cho baûn thaân sinh vaät. Tuy nhieân cuõng coù tröôøng hôïp coù lôïi.
3. Ñoät bieán NST
a. Khaùi nieäm: Laø nhöõng bieán ñoåi veà caáu truùc hay soá löôïng NST
b. Caùc daïng ñoät bieán NST
Ñoät bieán caáu truùc NST: Laø nhöõng bieán ñoåi trong caáu truùc cuûa NST, goàm caùc daïng sau:
+ Ñoät bieán maát ñoaïn
+ Ñoät bieán ñaûo ñoaïn
+ Ñoät bieán laëp ñoaïn
+ Ñoät bieán chuyeån ñoaïn
Ñoät bieán soá löôïng: Laø nhöõng bieán ñoåi soá löôïng NST xaûy ra ôû 1 hoaëc 1 soá caëp hoaëc xaûy ra ôû
taát caû boä NST, Goàm caùc daïng sau:
+ Dò boäi theå: Theâm hoaêïc maát moät hoaêïc moät soá` NST thuoäc 1 hoaëc 1 soá caëp NST naøo ñoù
+ Ña boäi theå: Boä NST coù soá löôïng taêng leân theo boäi soá cuûa n,( nhieàu hôn 2n)
c. Cô cheá phaùt sinh
Theå dò boäi: Cacù taùc nhaân gaây ñoät bieán laøm roái loaïn quaù trình phaân li cuûa 1 hoaëc 1 soá caëp
NST naøo ñoù daàn ñeán söï khoâng phaân li cuûa chuùng vaø taïo ra caùc giao töû baát thöôøng( moät giao
töû chöùa caû 2 NST cuûa caëp, coøn 1 giao töû khoâng chöùa NST naøo cuûa caëp)
Theå ña boäi: Caùc taùc nhaân gaây ñoät bieán laøm roái loaïn quaù trình nguyeân phaân hoaëc giaûm phaân
daãn ñeán söï khoâng hình thaønh thoi phaân baøo laøm taát caû caùc caëp NST ñaõ nhaân ñoâi nhöng
khoâng phaân li .
d. Vai troø:
Caùc daïng ñoät bieán caáu truùc NST vaø dò boäi theå thöôøng coù haïi cho baûn thaân sinh vaät.
13
TAØI LIEÄU OÂN THI HOÏC SINH GIOÛI
Caùc daïng ñoät bieán ña boäi theå taïo ra caùc cô theå ña boäi coù nhieàu ñaïc tính quyù: Kích thöôùc lôùn,
cô quan sinh döôõng to, sinh tröôûng phaùt trieån maïnh vaø choáng chòu toát thöôøng ñöôïc choïn ñeå
laøm gioáng
Caùc theå ña boäi leû ôû thöïc vaät thöôøng khoâng coù haït(khoâng sinh saûn höõu tính?) thöôøng ñöôïc
nhaân gioáng baèng sinh saûn voâ tính(daâm, chieát)
Theå ña boäi thöôøng ít gaëp ôû ñoäng vaät baäc cao vì cô cheá xaùc ñònh giôùi tính raát phöùc
taïp.VD:Chöùng minh ?
4. Bieán dò toå hôïp:
a. Khaùi nieäm: Laø söï toå hôïp laïi vaät chaát di truyeàn cuûa boá meï thoâng qua quaù trình giao phoái daãn
tôùi söï toå hôïp laïi caùc tính traïng voán coù cuûa boá meï, laøm xuaát hieän caùc tính traïng môùi ôû con
caùi.
b. Cô cheá phaùt sinh:
Do söï phaân li ñoäc laäp vaø toå hôïp töï do cuûa caùc gen treân cô sôû söï phaân li ñoäc laäp vaø toå hôïp töï
do cuûa caùc NST trong giaûm phaân vaø thuï tinh.
c. Vai troø:
Cung caáp nguyeân lieäu cho quaù trình choïn gioáng, vaø tieán hoùa.
Laøm sinh vaät ña daïng phong phuù
5. THÖÔØNG BIEÁN:
a. Khaùi nieäm:
Thöôøng bieán laø nhöõng bieán ñoåi kieåu hình cuûa cuøng 1 kieåu gen, phaùt sinh trong ñôøi soáng caù theå
döôùi taùc ñoäng tröïc tieáp cuûa ñieàu kieän ngoaïi caûnh.
b. Tính chaát
Xuaát hieän ñoàng loaït theo höôùng xaùc ñònh
Bieán ñoåi kieåu hình maø khoâng bieán ñoåi kieåu Gen.
Phaùt sinh trong ñôøi soáng caù theå
Töông öùng vôùi ñieàu kieän ngoaïi caûnh
Khoâng di truyeàn ñöôïc
c. Vai troø:
-Giuùp sinh vaät coù nhöõng bieán ñoåi kieåu hình thích nghi vôùi ñieàu kieän ngoaïi caûnh cuï theå:
6. Möùc phaûn öùng:
a. Khaùi nieäm: Laø giôùi haïn thöôøng bieán cuûa 1 kieåu gen tröôùc ñieàu kieän ngoaïi caûnh khaùc nhau.
b. Tính chaát
- Do cuøng 1 kieåu gen quy ñònh, do vaäy coù giôùi haïn.
- Kieåu hình laø keát quaû töông taùc giöõa kieåu gen vaø moâi tröôøng.
- Caùc tính traïng chaát löôïng thöôøng coù möùc phaûn öùng heïp, Coøn caùc tính traïng soá löôïng thöôøng coù
möùc phaûn öùng roäng.
c. YÙ nghóa:
Trong chaên nuoâi vaø troàng troït, Ngöôøi ta vaän duïng nhöõng hieåu bieát veà aûnh höôûng cuûa moâi
tröôøng( ñieàu kieän chaêm soùc, kó thuaät chaêm soùc, thöùc aên phaân boùn...) ñoái vôùi caùc tính traïng soá löôïng.
Nhöõng kieán thöùc veà möùc phaûn öùng ñeå coù nhöõng bieän phaùp naâng cao naêng xuaát caây troàng, vaät nuoâi.
Naêng suaát(kieåu hình )= Gioáng (kieåu Gen) + Kyõ thuaät saûn xuaát(Moâi tröôøng)
-
14
TAØI LIEÄU OÂN THI HOÏC SINH GIOÛI
Taïi sao caây trinh nöõ xaáu hoå ?
Khi chaïm vaøo laù caây trinh nöõ, laäp töùc laù cuûa noù cuïp laïi. Ñoù laø nhôø coù nöôùc. Caùc teá baøo ôû cuoáng laù
khi tröông nöôùc seõ coù ñoä cöông cöùng giuùp naâng ñôõ laù, coøn khi ta chaïm vaøo caây laäp töùc caùc teá` baøo
naøy bò maát nöôùc laøm cho noù xeïp laïi daãn ñeán cuoáng laù bò gaäp xuoáng. Khi kích thích qua ñi, caùc teá
baøo cuoáng laù laïi huùt no nöôùc laøm cho laù trôû laïi vò trí bình thöôøng. ( khoâng phaûi laø phaûn xaï thaàn
kinh)
SÔÏI TÔ NHEÄN?
Neáu beän caùc sôïi tô nheän moûng manh thaønh 1 sôïi coù ñöôøng kính côõ oáng nhöïa meàm duøng ñeå töôùi caây
thì coù theå duøng noù keùo cuøng 1 luùc 2 chieác maùy bay Boâing 737. Tuy nhieân ta khoâng theå saûn xuaát tô
nheän gioáng nhö kieåu nuoâi taèm laáy tô vì khi nuoâi nheän vôùi soá löôïng lôùn chuùng seõ aên thòt laãn nhau.
Hieän nay ngöôøi ta saûn xuaát tô nheän baêng con ñöôøng coâng ngheä sinh hoïc: cuï theå laø phaân laäp gen quy
ñònh söï toång hôïp protein cuûa nheän ( spiñroinII) roài baèng kó thuaät di truyeàn chuyeån gen naøy vaøo heä
gen cuûa deâ taïo neân con deâ bieán ñoåi gen cho söõa chöùa protein tô nheän. Sau ñoù, baèng coâng ngheä ñaëc
bieät, ngöôøi ta laáy söõacho vaøo maùy keùo thaønh caùc sôïi tô nheän. Vaûi deät töø caùc sôïi tô nheän beàn ñeán
noãi ta coù theå may aùo choáùng ñaïn
ÑEÀ CÖÔNG OÂN TAÄP HOÏC KÌ I MOÂN SINH LÔÙP 9
Caâu 1: Menñen ñaõ nghieân cöùu söï di truyeàn caùc tính traïng ( tìm ra caùc quy luaät di truyeân) baèêng
phöông phaùp gì? Noäi dung cuûa phöông phaùp ñoù?
Caäu 2: Trình baøy Thí nhieäm lai 1 caëp tính traïng cuûa Menñen? Menñen giaûi thích keát quaû thí
nghieäm cuûa mình nhö theá naøo? Phaùt bieåu noäi dung cuûa quy luaät phaân li?
Caâu 3: Muoán xaùc ñònh kieåu gen cuûa 1 caù theå mang tính traïng troäi caàn phaûi laøm gì?
Caâu 4 : Troäi khoâng hoaøn toaøn laø gì? cho ví duï?
Caâu 5: Caên cöù vaøo ñaâu maø Menñen cho raøêng caùc tính traïng maøu saéc vaø hình daïng haït ñaäu trong thí
nghieäm cuûa mình laïi di tuyeàn ñoäc laäp vôùi nhau?
caâu 6: Bieán di toå hôïp laø gì? noù xuaát hieän trong hình thöùc sinh saûn naøo?
Caâu 7: Thöïc chaát cuûa söï di truyeàn ñoäc laäp nhaát thieát F2 phaûi nhö theá naøo?
Caâu 8: Neâu noäi dung cuûa quy luaät phaân li ñoäc laäp? yù nghóa cuûa quy luaät phaân li ñoäc laäp.
Caâu 9 : giaûi baøi taäp 2,3,4 5 trang 22,23 sgk :
caâu 10: Neâu ví duï veà tính ñaëc tröng cuûa boä NST cuûa moãi loaøi sinh vaät. Phaân bieät boä NST löôõng boäi
vaø ñôn boäi ? Caáu truùc ñieàn hình cuûa NST nhìn roõ nhaát ôû kì naøo cuûa quaù trình phaân chi teá baøo? moâ
taû caáu truùc ñoù.? Vai troø cuûa NST ñoái vôùi söï di truyeàn caùc tính traïng.
Caâu 11: Nhöõng dieãn bieán cô baûn cuûa NST trong NP vaø GP?
Caâu 12: YÙ nghóa cuûa NP, GP, thuï tinh ?
Caâu 13: Trình baøy quaù trình phaùt sinh giao töû ôõ ñoäng vaät? Giaûi thích taïi sao boä NST trong caùc loaøi
sinh saûn höõu tính laïi ñöôïc duy trì vaø oån ñònh qua caùc theá heä cô theå?
Caâu 14: Neâu nhöõng ñieåm khaùc nhau giöõa NST thöôøng vaø NST giôùi tính? Taïi sao trong caáu truùc daân
so,á tæ leä nam: nöõ xaáp xæ 1:1.
Caâu 15: Theá naøo laø di truyeàn lieân keát? YÙ nghóa cuûa di truyeàn lieân keát? Hieän töôïng naøy boå sung cho
quy luaät di truyeàn cuûa Menñen nhö theá naøo?
15
TAØI LIEÄU OÂN THI HOÏC SINH GIOÛI
Caâu 16: Neâu ñaïc ñieåm hoùa hoïc cuûa phaân töû ADN? Vì sao ADN ña daïng vaø ñaêc thuø ?
Caâu 17: Moâ taû caáu truùc khoâng gian cuûa phaân töû ADN? Heä quaû cuûa NTBS: ? Vieát 1 ñoaïn maïch boå
sung vôùi ñoaïn maïch sau:
A–G–X–A–G–G–X–A–X–
Caâu 18: Moâ taû sô löôïc quaù trình nhaân ñoâi cuûa ADN? Taïi sao 2 ADN con ñöôïc taïo ra qua cô cheá
nhaân ñoâi laïi gioáng ADN meï( Trình baøy nguyeân taéc nhaân ñoâi)
Caâu 19: Nhöõng ñieåm khaùc nhau cô baûn trong caáu truùc cuûa ADN vaø ARN?
Caâu 20: Moät ñoaïn maïch ARN coù trình töï caùc nucleotit nhö sau:
- A – A – U – G – X – X – U – U - Xaùc ñònh trình töï caùc Nutronh gen ñaõ toûng hôïp ra ñoaïn
maïch ARN treân?
Caâu 21: Tính ña daïng vaø ñaëc thuø cuûa PROTEIN do nhöõng yeáu toá naøo xaùc ñònh? Caáu truùc naøo coù vai
troø chuû yeáu?
Caâu 22: Moái quan heä giöõa gen vaø ARN , giöõa ARN vaø protein.
Caâu 23; Ñoät bieán gen laø gì? cho ví duï? Taïi sao ñoät bieán gen thöông coù haïi cho baûn thaân SV
Caâu 24: Ñoät bieán caáu truùc NST laø gì? Nguyeân nhaân gaây ñoät bieán? Taïi sao thöpôøng coùhaïi?
Caâu 25: Theå dò boäi laø gì cô cheá hình thaønh theå dò boäi 2n+1 vaø 2n – 1?
Caâu 26: Theå ña boäi laø gì? ví duï? cô cheá hình thaønh?
Caâu 27: Thöôøng bieán laø gì? Phaân bieät thöôøng bieán vaø ñoät bieán?
CAÂU 28: Neâu caùc phöông phaùp nghieân cöùu söï di truyeàn ôû ngöôøi? YÙ nghóa cuûa caùc phöông phaùp ñoù?
Taïi sao khoâng aùp duïng caùc phöông phaùp gioáng nhö ôû caùc sinh vaät khaùc?
Caâu 29: Neâu nguyeân nhaân phaùt sinh caùc taät beänh di truyeân ôû ngöôøi? bieän phaùp haïn cheá ?
16
- Xem thêm -