Tài liệu Tài liệu ôn tập và thi ngữ văn vào lớp 10

TÀI LIỆU ÔN TẬP VÀ THI VÀO LỚP 10 MÔN NGỮ VĂN Phần thứ nhất PHẦN VĂN HỌC I- CÁC TÁC PHẨM TRỌNG TÂM CẦN ÔN TẬP: A- Văn xuôi : 1- Phong cách Hồ Chí Minh – Lê Anh Tra 2- Đấu tranh cho một thế giới hòa bình – G.G.Mac ket 3- Chuyện người con gái Nam Xương – Nguyễn Dư 4- Chuyện cũ trong phủ chúa Trịnh – Phạm Đình Hô 5- Hoang Lê nhất thống chí – Ngô Gia văn phái 5- Lặng lẽ Sa Pa – Nguyễn Thanh Long 6- Chiếc lược nga – Nguyễn Quang Sáng 7- Ban về đọc sách – Chu Quang Tiềm 8- Tiếng nói của văn nghệ – Nguyễn Đình Thi 9- Nhưng ngôi sao xa xôi – Lê Minh Khuê 10- Cố Hương – Lỗ Tấn 11- Bố của Xi-mông - Mô-pa-xăng B- Thơ : 1- Truyện Kiều – Nguyễn Du Các đoạn trích: Chị em Thúy Kiều, Cảnh ngay xuân, Kiều ở lầu Ngưng Bích, Ma Giám Sinh mua Kiều, Thúy Kiều báo ân báo oán. 2- Lục Vân Tiên – Nguyễn Đình Chiểu Các đoạn tríc: Lục Vân Tiên cứu Kiều Nguyệt Nga, Lục Vân Tiên gặp nạn. 3- Đồng chí – Chính Hưu 4- Bai thơ về tiểu đội xe không kính – Phạm Tiến Duật 5- Đoan thuyền đánh cá – Huy Cận 6- Khúc hát ru nhưng em bé lớn trên lưng mẹ – Nguyễn Khoa Điềm 7- Ánh trăng – Nguyễn Duy 8- Con cò – Chế Lan Viên 9- Mùa xuân nho nhỏ – Thanh Hải 10- Viếng Lăng Bác – Viễn Phương 11- Sang thu – Hưu Thỉnh 12- Nói với con – Y Phương 13- Mây va sóng – Ta Go Ngoai ra còn một số tác phảm kịch va văn học nước ngoai, yêu cầu các thầy cô giáo hướng dẫn học sinh tự ôn tập. II- SƠ LƯỢC VỀ MỘT SỐ TÁC GIẢ TÁC PHẨM TIÊU BIỂU:  ChÝnh H÷u "§ång chÝ" 1.T¸c gi¶: Nhµ th¬ ChÝnh H÷u tªn thËt lµ TrÇn §×nh §¾c, sinh n¨m 1926. N¨m 1946, «ng gia nhËp Trung ®oµn Thñ ®«vµ ho¹t ®éng trong qu©n ®éi suèt hai cuéc kh¸ng chiÕn chèng thùc d©n Ph¸p vµ ®Õ quèc MÜ ChÝnh H÷u hÇu nh chØ viÕt vÒ ngêi lÝnh vµ chiÕn tranh. "HiÖn ChÝnh H÷u míi chØ c«ng bè: tËp th¬ §Çu sóng tr¨ng treo (1966), Th¬ ChÝnh H÷u (1977), TuyÓn tËp ChÝnh H÷u (1988). Th¬ ChÝnh H÷u giµu h×nh ¶nh, nhiÒu suy tëng, ng«n ng÷ chon läc, c« ®äng. ¤ng thêng sö dông thÓ th¬ tù do, giµu nh¹c ®iÖu, mµ chñ yÕu lµ nh¹c ®iÖu cña néi t©m, võa l¾ng ®äng võa cã søc ©m vang. ChÝnh H÷u lµm th¬ kh«ng nhiÒu nhng vÉn cã mét vÞ trÝ xøng ®¸ng trong nÒn th¬ hiÖn ®¹i ViÖt Nam, vµ mét sè bµi th¬ cña «ng thuéc sè nh÷ng t¸c phÈm tiªu biÓu nhÊt cña th¬ ca kh¸ng chiÕn (§ång chÝ, §êng ra mÆt trËn, Ngän ®Ìn ®øng g¸c, Trang giÊy häc trß). ChÝnh H÷u ®îc t¨ng Gi¶i thëng Hå ChÝ Minh vÒ V¨n häc - NghÖ thuËt n¨m 2000 (NguyÔn V¨n Long, Tõ ®iÓn v¨n häc, S®®). 2.T¸c phÈm: Bµi th¬ §ßng chÝ ®îc s¸ng t¸c ®Çu n¨m 1948, thÓ hiÖn nh÷ng c¶m xóc s©u xa vµ m¹nh mÏ cña nhµ th¬ ChÝnh H÷u víi ®ång ®éi trong chiÕn dÞch ViÖt B¾c. C¶m høng cña bµi th¬ híng vÒ chÊt thùc cña ®êi sèng kh¸ng chiÕn, khai th¸c c¸i ®Ñp vµ chÊt th¬ trong sù b×nh dÞ cña ®êi thêng. Bµi th¬ nãi vÒ t×nh ®ång chÝ, ®ång ®«i g¾n bã th¾m thiÕt cña nh÷ng ngêi n«ng d©n mÆc ¸o lÝnh trong thêi k× ®Çu cña cuéc kh¸ng chiÕn chèng Ph¸p. Trong hoµn c¶nh khã kh¨n thiÕu thèn, t×nh c¶m ®ã thËt c¶m ®éng ®Ñp ®Ï.  Ph¹m TiÕn DuËt "Bµi th¬ vÒ tiÓu ®éi xe kh«ng kÝnh" 1. T¸c gi¶ : Nhµ th¬ Ph¹m TiÕn DuËt sinh n¨m 1941, quª ë huyÖn Thanh Ba, tØnh Phó Thä. Sau khi tèt nghiÖp khoa Ng÷ v¨n, Trêng ®¹i häc s ph¹m Hµ Néi, n¨m 1964, Ph¹m TiÕn DuËt gia nhËp qu©n ®éi, ho¹t ®éng trªn tuyÕn ®êng Trêng S¬n vµ trë thµnh mét trong nh÷ng g¬ng mÆt tiªu biÓu cña thÕ hÖ c¸c nhµ th¬ trÎ thêi k× chèng MÜ cøu níc. Th¬ Ph¹m TiÕn DuËt tËp trung thÓ hiÖn h×nh ¶nh thÕ hÖ trÎ trong cuéc kh¸nh chiÕn chèng ®Õ quèc MÜ qua c¸c h×nh tîng ngêi lÝnh vµ c« thanh niªn trªn tuyÕn ®êng Trêng S¬n. Th¬ «ng cã giäng ®iÖu s«i næi, trÎ trung, hån nhiªn, tinh nghÞch mµ s©u s¾c. C¸c t¸c phÈm chÝnh: VÇng tr¨ng quÇng löa (th¬, 1970); Th¬ mét chÆng ®êng (th¬, 1971); ë hai ®Çu nói (th¬, 1981); VÇng tr¨ng vµ nh÷ng quÇng löa (th¬, 1983); Nhãm löa (th¬, 1996);... T¸c gi¶ ®· ®îc nhËn: gi¶i NhÊt cuéc thi th¬ b¸o V¨n nghÖ 1969 - 1970. 2. T¸c phÈm : Bµi th¬ vÒ tiÓu ®éi xe kh«ng kÝnh lµ t¸c phÈm thuéc chïm th¬ ®îc t¨ng Gi¶i NhÊt cuéc thi th¬ cña b¸o V¨n NghÖ n¨m 1969 - 1970. trong bµi th¬, t¸c gi¶ ®· thÓ hiÖn kh¸ ®Æc s¾c h×nh ¶nh "anh bé ®éi cô Hå" hiªn ngang, dòng c¶m, trÎ trung vµ nh÷ng chiÕc xe kh«ng kÝnh ngé nghÜnh gi÷a tuyÕn ®êng Trêng S¬n lÞch sö thêi k× kh¸ng chiÕn chèng ®Õ quèc MÜ. "ChØ mét tuÇn sau bµi th¬ ra ®êi, c¶ mÆt trËn cã v« sè tiÓu ®éi xe kh«ng kÝnh. Sau nµy, vµo nh÷ng n¨m cuèi cuéc kh¸ng chiÕn, ®· cã nh÷ng chiÕn sÜ l¸i xe tù l¸i xe vì ®Ó m¾t thêng nh×n trùc tiÕp mÆt ®êng ch»ng chÞt hè bom cho râ h¬n díi ¸nh s¸ng lï mï cña chiÕc ®Ìn gÇn soi. ThËm chÝ, cã ngêi cßn th¸o c¶ c¸nh cöa buång l¸i ®Ó tiÖn cho viÖc xö lÝ t×nh huèng khi xe bÞ m¸y bay AC130 s¨n ®uæi - lo¹i m¸y bay b¾n roc - ket hay ®¹n 27 li vµo môc tiªu di ®éng b»ng thiÕt bÞ dß ©m thanh mÆt ®Êt vµ b»ng kÝnh nh×n cã tia hång ngo¹i. M¹n phÐp nãi thªm c¸i chÊt thùc cña bµi th¬ ®Ó chóng ta hiÓu r»ng, mét bµi th¬ cã nhiÒu khi v ît qua ph¹m trï c¸i ®Ñp v¨n ch¬ng thuÇn tóy, d©ng cho cuéc sèng nh÷ng gi¸ trÞ thùc tiÔn lín lao biÕt nhêng nµo. Bµi th¬ Bµi th¬ vÒ tiÓu ®éi xe kh«ng kÝnh cã c¸i m·nh lùc thÇn kú Êy, nã võa mang tÝnh chiÕn ®Êu nãng báng, tÝnh thêi sù tøc thêi võa mang tÝnh lÞch sö! TÊt nhiªn mét bµi th¬ nh thÕph¶i lµ tiÕng nãi cña cuéc sèng thùc hµo hïng. §ã lµ tiÕng nãi ch©n thµnh, ®éc ®ao cña ngêi trong cuéc. Nã nh mét tuyªn ng«n vÒ lÏ sèng cña mét thÕ hÖ ngêi ViÖt Nam! Giê ®©y mçi lÇn cã dÞp ®äc l¹i hay nghe ai ®ã ®äc lªn bµi th¬ nµy, kh«ng Ýt ng êi nh t«i l¹i båi håi nhí vÒ mét qu·ng ®êi chiÕn tranh ë ®êng 9 - Nam Lµo, nhí vÒ h×nh ¶nh anh Ph¹m TiÕn DuËt lÇn ®Çu ®øng tríc anh em ®¬n vÞ D61. Anh ®äc cho anh em nghe bµi th¬ nãi vÒ hä tríc giê xuÊt kÝch. §· hÕt c©u cuèi cïng cña bµi th¬ mµ c¶ ®¬n vÞ cßn lÆng im, råi phót chèc cïng vïng dËy, tho¸ng ®· nhåi sau tay l¸i. Mét kho¶ng rõng giµ ré lªn, nh÷ng cç xe d¾t kÝn l¸ ngôy trang rïng rïng chuyÓn b¸nh ®i vÒ híng Nam ®· ®Þnh"  Huy CËn "§oµn thuyÒn ®¸nh c¸" 1.T¸c gi¶: Nhµ th¬ Huy CËn tªn ®Çy ®ñ lµ Cï Huy CËn (1919-2005) .Huy CËn næi tiÕng trong phong trµo Th¬ míi víi tËp th¬ Löa thiªng(1940). ¤ng tham gia C¸ch m¹ng tõ tríc n¨m 1945 vµ sau c¸ch m¹ng th¸ng T¸m tõng gi÷ nhiÒu träng tr¸ch trong chÝnh quyÒn c¸ch m¹ng, ®ång thêi lµ mét trong nh÷ng nhµ th¬ tiªu biÓu cña nÒn th¬ ca hiÖn ®¹i ViÖt Nam. Huy CËn ®îc Nhµ níc trao tÆng Gi¶i thëng Hå ChÝ Minh vÒ V¨n häc vµ nghÖ thuËt( n¨m 1996). H¬n s¸u m¬i n¨m Ho¹t ®éng v¨n häc nãi chung vµ lµm th¬ nãi riªng, víi gÇn hai m¬i thi phÈm th¬ ®i tõ nçi buån "tõ ngµn xa"®Õn niÒm vui lín h«m nay. Huy CËn lu«n g¾n liÒn víi m¹ch ®êi chung cña d©n téc. Th¬ Huy CËn võa b¸m lÊy cuéc ®êi, võa híng tíi nh÷ng kho¶ng réng xa cña t¹o vËt vµ thêi gian, võa tr¨n trë víi c¸i chÕt, võa n©ng niu sù sèng tríc qui luËt tö sinh, võa triÕt lý suy t, võa hån nhiªn th¬ trÎ, võa bay bæng l·ng m¹n, võa hiÖn thùc ®êi thêng, trong c¸i kho¶nh kh¾c h÷u h¹n cña ®êi ngêi vÉn muèn hãa th©n vµo c¸i vÜnh cöu, trêng sinh(Trêi mçi ngµy l¹i s¸ng, ®Êt në hoa, Bµi th¬ cuéc ®êi, Nh÷ng n¨m s¸u m¬i, chiÕn trìng gÇn ®Õn chiÕn trêng xa, ngµy h»ng sèng ngµy h»ng th¬, Ng«i nhµ gi÷a n¾ng, ta vÒ víi biÓn, Lêi t©m nguyÖn cïng hai thÕ kû). Víi ý thøc vËn ®éng vµ sù chuyÓn hãa gi÷a nhiÒu yÕu tè trong h×nh tîng c¸i t«i tr÷ t×nh, Huy CËn ®· t¹o cho m×nh mét phong c¸ch ®Æc s¾c, ®éc ®¸o. Huy CËn ®· tá ra së trêng vÒ th¬ lôc b¸t vµ cã ®ãng gãp ®¸ng kÓ trong sù më réng h×nh thøc vµ n©ng cao trÝ tuÖ cho th¬ theo híng suy tëng, v¬n lªn nh÷ng kh¸i qu¸t réng xa, giµu liªn tëng trong nh÷ng bµi th¬ më réngl khu«n khæ , kÝch thíc. C¸c t¸c phÈm chÝnh : Löa thiªng (th¬, 1940); Vò trô ca (th¬, 1942); Kinh cÇu tù (v¨n xu«i, 1942); TÝnh chÊt d©n téc trong v¨n nghÖ (nghiªn cøu, 1958); Trêi mçi ngµy l¹i s¸ng (th¬, 1958); §Êt në hoa (th¬, 1960); Bµi ca cuéc ®êi (th¬, 1963); Hai bµi tay em (th¬; 1967); Phï §æng Thiªn V¬ng (th¬, 1968); Nh÷ng n¨m s¸u m¬i (th¬, 1968); C« g¸i MÌo (th¬; 1972); ThiÕu niªn anh hïng häp mÆt (th¬, 1973); ChiÕn trêng gÇn ®Õn chiÕn trêng xa (th¬, 1973);ChiÕn trêng gÇn chiÕn trêng xa(Th¬, 1973);Nh÷ng ngêi mÑ, nh÷ng ngêi vî( th¬, 1974); Ngµy h»ng sèmg ngµy h»ng th¬(th¬,1975); S¬n Tinh, Thñy Tinh (th¬, 1976) ; Ng«i nhµ gi÷a n¾ng(th¬, 1978); H¹t l¹i gieo (th¬, 1984) ; TuyÓn tËp( th¬, 1986);... 2 . T¸c phÈm: Bµi th¬ §oµn thuyÒn ®¸nh c¸ thÓ hiÖn sù kÕt hîp gi÷a c¶m høng l·ng m¹n vµ c¶m høng thiªn nhiªn, vò trô cña nhµ th¬ Huy CËn. Bµi th¬ ®îc bè côc theo hµnh tr×nh mét chuyÕn ra kh¬icña ®oµn thuyÒn ®¸nh c¸. Hai khæ ®Çu lµ c¶nh lªn ®êng vµ t©m tr¹ng n¸o nøc cña con ngêi, bèn khæ tiÕp theo lµ ho¹t ®éng cña ®oµn thuyÒn ®¸nh c¸vµ khæ cuèi lµ c¶nh ®oµn thuyÒn trë vÒ trong buæi b×nh minh cña ngµy míi. VÒ hoµn c¶nh s¸ng t¸c, nhµ th¬ Huy C©n nhí l¹i: "Bµi th¬ §oµn thuyÒn ®¸nh c¸ cña t«i ®îc viÕt ra trong nh÷ng th¸ng n¨m ®Êt níc b¾t ®Çu x©y dùng chñ nghÜa x· héi. Kh«ng khÝ lóc nµy vui, cuéc ®êi phÊn khëi, nhµ th¬ còng rÊt phÊn khëi. C¶ t¸c phÈm vïng than, vïng biÓn ®ang h¨ng say lao ®éng tõ b×nh minh cho ®Õn hoµng h«n vµ c¶ tõ hoµng h«n cho ®Õn binh minh. §oµn thuyÒn ®¸nh c¸ lÊy thêi ®iÓm xuÊt ph¸t kh¸c víi lÖ thêng, lóc mÆt trêi lÆn vµ trë vÒ trong ¸nh b×nh minh chãi läi. Khung c¶nh trªn biÓn khi mÆt trêi t¾t kh«ng nÆng nÒ, t¨m tèi mµ mang vÎ ®Ñp cña thiªn nhiªn t¹o vËt trong quy luËt vËn ®éng tù nhiªn cña nã. ë ®©y t«i ®· miªu t¶ khung c¶nh t¹o vËt víi c¶m høng vò trô. NÕu tríc c¸ch m¹ng vò trô ta cßn buån th× b©y giê vui, tríc lµ c¸ch biÖt xa c¸ch víi cuéc ®êi th× h«m nay l¹i gÇn gòi víi con ngêi. Bµi th¬ cña t«i lµ mét cuéc ch¹y ®ua gi÷a con ngêi vµ thiªn nhiªn vµ con ngêi ®· chiÕn th¾ng. T«i coi ®©y lµ khóc tr¸ng ca, ca ngîi con ngêi trogn lao ®éng víi tinh thÇn lµm chñ víi niÒm vui. Bµi th¬ còng lµ sù kÕt hîp gi÷a hiÖn thùc vµ l·ng m¹n. ChÊt hiÖn thùc cña khung c¶nh lao ®éng trªn biÓn c¶ khi vïng biÓn ®· vÒ ta. Vµ chÊt l·ng m¹n th× còng kh«ng cÇn ph¶i tëng tîng nhiÒu. ë gi÷a c¶nh biÎn cao réng ®ã, víi giã, víi tr¨ng, råi b×nh minh vµ n¾ng hång, vµ ®Æc biÖt lµ søc ngêi trong lao ®éng ®Òu thùc sù mang tÝnh chÊt l·ng m¹n bay bæng "ThuyÒn ta l¸i giã víi buåm tr¾ng" ; "§oµn thuyÒn ch¹y ®ua cïng mÆt trêi". C¶m høng vµ h×nh ¶nh Êy rÊt thÝch hîp víi l¹o ®éng trªn biÓn. T«i nghÜ r»ng trong khung c¶nh ®ã còng kh«ng thÓ viÕt kh¸c ®i. Bµi th¬ kÕt thóc b»ng h×nh ¶nh ®Ñp cña mét ngµy ®Ñp cña mét ngµy míi khi ®oµn thuyÒn ®ang trë vÒ, c¸c khong thuyÒn ®Çy ¾p c¸. Më ®Çu bµi th¬ lµ h×nh ¶nh "MÆt trêi xuèng biÓn" vµ kÕt thóc lµ h×nh ¶nh "mÆt trêi ®éi biÓn" nh« lªn gi÷a s«ng níc. Thiªn nhiªn ®· vËn ®éng theo mét vßng quay cña mÆt trêi vµ con ngêi ®· hoµn thµnh tr¸ch nhiÖm cña m×nh trong lao ®éng. Kh«ng cã g× vui b»ng lao ®éng cã hiÖu qu¶. Bµi th¬ §oµn thuyÒn ®¸nh c¸ n»m trong c¶m høng chung cña th¬ t«i trong nh÷ng n¨m x©y dùng chñ nghÜa x· héi. T«i viÕt bµi th¬ t¬ng ®èi nhanh, chØ vµi mét giê cña buæi chiÒu trªn vïng biÓn H¹ Long. Bµi th¬ ®îc viÐt liÒn m¹ch vµ Ýt ph¶i söa ch÷a. T«i nghÜ ®ã còng kh«ng ph¶i lµ chuyÖn ngÉu nhiªn mµ thùc sù lµ c¶m høng ®· ®îc tÝch tô trªn mét ®Ò tµi quen thuéc cña t«i vµ ®îc viÕt ra trong kh«ng khÝ rÊt vui cña nh÷ng n¨m th¸ng ®Çu x©y dùng chñ nghÜa x· héi" (Huy CËn, T¸c phÈm v¨n häc, NXB V¨n häc, Hµ Néi, 2001).  B»ng ViÖt "BÕp löa" 1. T¸c gi¶: Nhµ th¬ B»ng ViÖt (tªn khai sinh lµ NguyÔn ViÖt B»ng), sinh n¨m 1941, quª ë huyÖn Th¹ch ThÊt, tØnh Hµ T©y. B»ng ViÖt lµm th¬ tõ ®Çu nh÷ng n¨m 60 cña thÕ kØ XXvµ thuéc thÕ hÖ c¸c nhµ th¬ trëng thµnh trong thêi k× kh¸ng chiÕn chèng MÜ cøu níc. "B»ng ViÖt lµ mét nhµ th¬ ®îc b¹n ®äc biÕt ®Õn tõ phÇn th¬ in chóng víi Lu Quang Vò trong tËp H¬ng c©y - BÕp Löa (1968). Nçi nhí quª h¬ng dÇu tiªn thµnh th¬ lµ giµnh cho bÕp löa : "BÕp löa chên vên síng sím - Mét bÕp löa Êp iu nång ®îm" g¾n víi h×nh ¶nh ngêi bµ vµ bªn ngêi bµ lµ ngêi ch¸u. Bµi th¬ nãi vÒ t×nh bµ ch¸u võa s©u s¾c , võa th©m thÝa trong nh÷ng n¨m ®Çu ®Êt n íc ®ãi kÐm, lo¹n l¹c, cuéc ®êi gian khæ khã kh¨n. C¶m xóc tinh tÕ, ®îm buån cña «ng vÒ nh÷ng kû niÖm vÒ cuéc sèng gia ®×nh , vÒ truyÒn thèng nghÜa t×nh cña d©n téc ViÖt Nam. Bµi th¬ biÓu hiÖn mét triÕt luËn thÇm kÝn: nh÷ng g× lµ th©n thiÕt nhÊt cña mçi tuæi th¬ mçi con ng êi, ®Òu cã søc táa s¸ng, n©ng ®ì hä trong suèt cu«c ®êi.M¹ch triÕt luËn thÇm kÝn ®îc khëi ®Çu tõ bÕp löa cßn ®îc tiÕp nèi trong nhiÒu bµi th¬ kh¸c nh¬ trë l¹i tr¸i tim m×nh khi «ng coi Thñ ®« Hµ Néi nh mét céi nguån t×nh c¶m, céi nguån søc m¹nh. Cïng víi th göi ngêi b¹n xa ®Êt níc, t×nh yªu vµ b¸o ®«ng, Trë l¹i tr¸i tim, nhµ th¬ ghi l¹i®îc nh÷ng tr¹ng th¸i phong phó cña mét t©m hån thanh niªn rÊt mùc mÕn yªu ®Êt níc, con ngêi, nªu bËt ®îc mét thñ ®« hµo hoa thanh lÞch, trÇm tÜnh vµ anh hïng. B»ng ViÖt cßn cã nh÷ng bµi th¬ kh¸ tµi hoa diªn ®¹t nh÷ng suy t vÒ nh÷ng danh nh©n v¨n hãa nh©n lo¹i nh¬: BÐc- t« - ven, Pau - tèp xky, pli- xet- xcai- a. Ngêi ®äc cßn biÕt ®Õn «ng vÒ nh÷ng lo toan chu ®¸o, nh÷ng båi håi th¬ng nhí cña mét ngêi cha ë n¬i xa ch¨m chó theo râi tõng bíc ®i chËp ch÷ng cña ®øa con, trong bµi th¬ VÒ NghÖ An th¨m con víi lêi th¬ ®iÒm ®¹m, kiÖm lêi mµ cã søc vang xa. Cã thÓ nãi víi 20 bµi th¬ trong tËp th¬ h¬ng c©y- BÕp löa B»ng ViÖt ®· ph¸c häa ®îc mét triÕt luËn thÇm kÝn cña riªng m×nh. ¤ng lµ mét trong sè kh«ng nhiÒu nhµ th¬ trÎ ®îc b¹n ®äc tin yªu ngay tõ ban ®Çu cña th¬. Th¬ B»ng ViÖt thêng nghiªng vÒ mét lêi t©m sù, mét sù trao ®æi suy nghÜ, g©y ®îc mét c¶m gi¸c gÇn gòi, th©n thiÕt ®èi víi ngêi ®äc.Th¬ «ng thêng s©u l¾ng trÇm t thÝch hîp víi ngêi ®äc trong sù trÇm tÜnh v¾ng lÆng. §ã lµ mét dÊu Ên riªng cña th¬ B»ng ViÖt, cßn lu l¹i trong ký øc ngêi ®äc" (Tõ ®iÓn t¸c gi¶, t¸c phÈm v¨n häc ViÖt Nam, S®®). C¸c t¸c phÈm chÝnh : H¬ng c©y - BÕp löa (th¬, in chung, 1968); Nh÷ng g¬ng mÆt nh÷ng kho¶ng trêi (th¬, 1973); §Êt sau ma (th¬, 1977); Kho¶ng c¸ch gi÷a lêi (th¬, 1983); C¸t s¸ng (th¬, 1986); BÕp löa - kho¶ng trêi (th¬ tuyÓn, 1988); PhÝa nöa mÆt tr¨ng ch×m ( th¬, 1986); Lä lem (dÞch th¬ Ðp - tu - sen - k«);... T¸c gi¶ ®· ®îc nhËn: Gi¶i NhÊt V¨n häc - NghÖ thuËt Hµ Néi n¨m 1967 víi bµi th¬ Trë l¹i tr¸i tim m×nh; Gi¶i thëng chÝnh thøc vÒ dÞch thuËt v¨n häc quèc tÕ vµ ph¸t triÓn giao lu v¨n hãa quèc tÕ do Quü Hßa b×nh (Liªn X«) trao t¨ng n¨m 1982. 2. T¸c phÈm: - Bµi th¬ BÕp löa ®îc t¸c gi¶ B¨ng ViÖt s¸ng t¸c n¨m 1963, khi lµ sinh viªn ®ang häc ë níc ngoµi. - Bµi th¬ gîi l¹i nh÷ng kØ niÖm s©u s¾c cña ngêi ch¸u vÒ ngêi bµ vµo tuæi Êu th¬ ®îc ë cïng bµ.  Khóc h¸t ru nh÷ng em bÐ trªn lng mÑ - NguyÔn Khoa §iÒm 1. T¸c gi¶: Nhµ th¬ NguyÔn Khoa §iÒm sinh n¨m 1943, t¹i th«n ¦u §iÒm, xµ Phong Hßa, huyÖn Phong §iÒm, tØnh Thõa Thiªn HuÕ. Quª gèc: lµng An Cùu, x· Thñy An , thµnh phè HuÕ.Lóc nhá ®i häc ë quª, n¨m 1955 ra miÒn B¾c häc t¹i trêng häc sinh miÒn Nam. Sau khi tèt nghiÖp trêng §¹i häc S ph¹m Hµ Néi n¨m1964, vµo miÒn Nam ho¹t ®éng trong phong trµo häc sinh, sinh viªn HuÕ, tham gia qu©n ®éi , x©y dùng c¬ së c¸ch m¹ng, viÕt b¸o ,lµm th¬,... cho ®Õn n¨m 1975. ¤ng thuéc thÕ hÖ nhµ th¬ trëng thµnh trong cuéc kh¸ng chiÕn chèng Mü cøu níc cña d©n téc. NguyÔn Khoa §iÒm tõng lµ Tæng th Ký Héi nhµ v¨n ViÖt Nam (khãa V), Bé trëng bé V¨n hãa th«ng tin. Tõ n¨m 2001, «ng lµ ñy viªn Bé ChÝnhTrÞ, BÝ th Trung ¬ng §¶ng, Trëng ban T tëng V¨n hãa Trung ¬ng. NguyÔn Khoa §iÒm trëng thµnh trong giai ®o¹n kh¸ng chiÕn chèng ®Õ quèc Mü. TËp th¬ §Êt ngo¹i « vµ Trêng ca MÆt ®êng kh¸t väng nhanh chãng kh¼ng ®Þnh sù ®ãng gãp vµ tµi th¬NguyÔn Khoa §iÒm lóc bÊy giê. cã thÓ nãi th¬ NguyÔn Khoa §iÒmlµ th¬ cña mét trÝ thøc trÎ, giµu vèn sèng thùc tÕvµ vèn v¨n hãa,triÕt lý vµ tr÷ t×nh, suy t vµ c¶m xóc. C¸c t¸c phÈm chÝnh : Cöa thÐp (ký, 1972); §Êt ngo¹i « (th¬, 1973); MÆt ®êng kh¸t väng (trêng ca, 1974); Ng«i nhµ cã ngän löa Êm (th¬, 1986) ; Th¬ NguyÔn Khoa §iÒm (th¬, 1990) ;... Nhµ th¬ ®· ®îc nhËn: Gi¶i thëng Héi Nhµ v¨n ViÖt Nam víi tËp Ng«i nhµ cã ngän löa Êm. 2 . T¸c phÈm : - Bµi th¬ Khuc h¸t ru nh÷ng em bÐ lín trªn lng mÑ ®îc t¸c gi¶ NguyÔn Khoa §iÒm s¸ng t¸c n¨m 1971, khi ®ang c«ng t¸c ë chiÕn khu Thõa Thiªn . - Bµi th¬ ®· thÓ hiÖn truyÒn thèng yªu níc th¬ng d©n mét c¸ch ®Æc s¾c qua h×nh ¶nh bµ mÑ câng con lªn rÉy. nh÷ng lêi ngêi mÑ ru con béc lé s©u s¾c tinh thÇn yªu níc cïng ý chÝ quyÕt t©m ®¸nh giÆc ®Õn cïng cña ®ång bµo c¸c d©n téc nãi riªng vµ nh©n d©n ta nãi chung.  NguyÔn Duy "¸nh tr¨ng" 1. T¸c gi¶: Nhµ th¬ NguyÔn Duy (tªn khai sinh lµ NguyÔn Duy NhuÖ), sinh n¨m 1984, t¹i x· §«ng VÖ, thµnh phè Thanh Hãa. Tham gia cong t¸c tõ 1965, lµm tiÓu ®éi trëng d©n qu©n trùc chiÕn khu vùc Hµm Rång - Thanh Hãa. N¨m 1966, nhËp ngò t¹i Bé t lÖnh Th«ng tin, lÝnh ®êng d©y, tham gia chiÕn ®Êu t¹i c¸c chiÕn trêng : Khe Sanh - §êng 9 Nam Lµo. Tõ n¨m 1967, chuyÓn khái qu©n ®éi vÒ lµm b¸o V¨n nghÖ Gi¶i phãng. HiÖn c«ng t¸c t¹i tuµn b¸o V¨n nghÖ . C¸c t¸c phÈm chÝnh: C¸t tr¾ng (th¬, 1973); ¸nh tr¨ng (th¬, 1984); Nh×n ra bÓ réng trêi cao (bót kÝ, 1985); Kho¶ng c¸ch (tiÓu thuyÕt, 1985); MÑ vµ em (th¬, 1987); §êng xa (th¬, 1989); Quµ tÆng (th¬, 1990); (th¬, 1994);... T¸c gi¶ ®· ®îc nhËn: Gi¶i NhÊt th¬ tuÇn b¸o V¨n NghÖ (1973); TÆng thëng lo¹i A vÒ th¬ cña Héi Nhµ v¨n ViÖt Nam (1985). "XuÊt hiÖn vµo chÆng cuèi cña chiÕn trang chèng MÜ cøu níc, tõ kho¶ng 1972 trë ®i, NguyÔn Duy ®· trë thµnh mét g¬ng mÆt tiªu biÓu cho líp nhµ th¬ trÎ thêi chèng MÜ. Cho ®Õn nay, NguyÔn Duy vÇn lµ mét trong sè kh«ng nhiÒu nhµ th¬ "thêi Êy" con sung søc vµ ®îc b¹n ®äc yªu thÝch. Cã thÓ thÊy tµi n¨ng vµ con ®êng th¬ cña «ng ph¸t triÓn vµ kh¼ng ®Þnh g¾n chÆt víi nh÷ng th¸ng n¨m ®Çy nh÷ng biÕn ®éng cña lÞch sö d©n téc. Nh÷ng n¨m cuèi cïng cña cuéc chiÕn tranh, víi chïm th¬ ®¨ng trªn b¸o V¨n nghÖ n¶m 1972, NguyÔn Duy ®· chiÕm ®îc lßng mÕn mé cña ®éc gi¶. Nhµ phª b×nh Hoµi Thanh cã c«ng ph¸t hiÖn vµ giíi thiÖu NguyÔn Duy . ¤ng ®· kh¼ng ®Þnh ë th¬ NguyÔn Duy cã mét vÎ ®Ñp "kh«ng g× so s¸nh ®îc" , "Quen thuéc mµ kh«ng nhµm ch¸n" , "NguyÔn Duy ®Æc biÖt thÊm thÝa c¸i cao ®Ñp cña nh÷ng cuéc ®êi cÇn cï, gian khæ" , chÊt th¬ cña NguyÔn Duy chÝnh lµ "c¸i hiÒn hËu, mét c¸i g× rÊt ViÖt Nam". Sau chiÕn th¾ng n¨m 1975, NguyÔn Duy vÇn say sa vµ tiÕp tôc con ®êng th¬ cña m×nh. TiÕng th¬ cña «ng ngµy cµng ®Ëm ®µ, æn ®Þnh mét phong c¸ch, mét giäng ®iÖu quen thuéc mµ hÊp dÉn ngêi ®äc. TËp th¬ næi bËt cña NguyÔn Duy lµ tËp ¸nh tr¨ng (1984). TËp th¬ ®îc coi lµ mét bíc tiÕn trong th¬ NguyÔn Duy , tËp th¬ ®· ®îc tÆng Gi¶i A cña Héi Nhµ v¨n ViÖt N¨m 1984 (cïng víi tËp th¬ hoa trªn ®¸ cña ChÕ Lan Viªn) ¸nh tr¨ng tiÕp tôc viÕt vÒ bé ®éi, vÒ cuéc ®êi ngêi lÝnh sau chiÕn tranh víi nh÷ng vÇn th¬ tha thiÕt vµ thÊm thÝa, nh÷ng tr¨n trë b¨n kho¨n (¸nh tr¨ng, nghe t¾c kÌ kªu trong thµnh phè...). Còng ë tËp th¬ nµy, NguyÔn Duy cßn dµnh nhiÒu bµi th¬ viÕt vÒ tuæi th¬, ruéng ®ång c©y cá, nh÷ng vïng quª víi nh÷ng con ngêi th©n thuéc b»ng mét t×nh c¶m tha thiÕt nÆng t×nh, nÆng nghÜa (§ß LÌn, Tuæi th¬, CÇu Bè, ¤ng giµ s«ng HËu, Göi HuÕ, Lêi cña c©y, S«ng Thao, §µ L¹t mét lÇn tr¨ng,...). VÇn tiÕp tôc chÊt giäng ca dao ®Ëm ®µ, th©n thuéc nhiÒu bµi trong ¸nh tr¨ng viÕt theo thÓ lôc b¸t hÕt søc nhuÇn nhÞ, ngät ngµo nhiÒu khi khã mµ nbiÕt ph©n biÖt ®îc nh÷ng bµi ca dao (Tõ ®iÓn t¸c gi¶ t¸c phÈm v¨n häc ViÖt Nm dïng trong nhµ trêng). 2. T¸c phÈm: Bµi th¬ ¸nh tr¨ng ®îc xem nh lµ niÒm th«i thóc cña t¸c gi¶, nhí vÒ céi nguén vµ ý thøc tríc lÏ sèng thñy chung.  NguyÔn Thµnh Long "LÆng lÏ Sa Pa" 1. T¸c gi¶: Nhµ v¨n NguyÔn Thµnh Long ( 1925-1991), quª ë huyÖn Duy XuyÖ tØnh Qu¶ng Nam, viÕt v¨n tõ thêi k× kh¸ng chiÕn chèng thîc d©n Ph¸p, ¤ng lµ c©y bót chuyªn vÒ truyÖn ng¾n, TËp trung nhiÖt thµnh ngîi ca nh÷ng con ngêi lao ®éng míi, d¸m nghÜ d¸m lµm, kh«ng sî khã kh¨n gian khæ, say mª trong lao ®éng s¸ng t¹o, nhn hËu vµ tha thiÕt yªu cuéc sèng...TruyÖn cña NguyÔn Thµnh Long hÊp dÉn ngêi ®äc b»ng v¨n trong s¸ng, giµu chÊt th¬, nhÑ nhµng tho¶i m¸i, cèt truyÖn tëng nh ®¬n gi¶n mµ giµu ý nghÜa kh¸i qu¸t, LÆng lÏ Sa Pa lµ truyÖn ng¾n tiªu biÓu nh thÕ. TruyÖn viÕt vÒ mét thÞ x· nhá bÐ cña tØnh Lµo Cai lu«n ch×m ®¾m trong s¬ng mï: Sa Pa. §Ðn víi níi Êy lµ nh÷ng con ngêi thËt: mét anh thanh niªn lµm c«ng t¸c khÝ tîng thñy v¨n trªn ®Ønh Yªn S¬n cao 2600 mÐt, mét c« kÜ s¬ néng nghiÖp míi ra trêng, mét b¸c l¸i xe giµ ®· ch¹y suèt 30n¨m trªn tuyÕn ®êng Sa Pa, mét häa sÜ ®i thùc tÕ chuyÕn cuèi cïng - cña cuéc ®êi c«ng t¸c tríc khi nghØ hu, bèn g¬ng mÆt tiªu biÓu, bèn tÝnh c¸ch kh¸c nhau: anh thanh niªn ®Çy nhiÖt huyÕt béc trùc, ch©n thµnh, c« kÜ s trÎ hån nhiªn nhng kÝn ®¸o tÕ nhÞ, «ng häa sÜ trÇm tÜnh s©u l¾ng, cßn b¸c l¸i xe th× s«i næi, vui tÝnh...Hä t×nh cê gÆp nhau trªn con ®êng tíi Sa Pa mµ bçng trë nªn gÇn gòi vµ th©n thiÕt nh mét gia ®×nh. Tuy tÝnh t×nh vµ nghÒ nghiÖp kh¸c nhau, nhng tÊt c¶ ®Òu cã chung mét t©m hån trong s¸ng, tinh tÕ, mét suy nghÜ lµnh m¹nh s©u s¾c vµ nhÊt lµ hä cã chung mét th¸i ®é sèng, lao ®éng, lÇm viÖc vµ cèng hiiÕn hÕt m×nh cho Tæ quèc mét c¸ch v« t hån nhiªn, ©m thÇm vµ lÆng lÏ.§ã lµ mét truyÖn ng¨n hay tiªu biÓu cho phong c¸ch cña NguyÔn Thµnh Long: nhÑ nhµng kÝn ®¸o mµ rÊt s©u s½cvµ thÊm ®Ém chÊt th¬ (Tõ ®iiÓn t¸c gi¶ t¸c phÈm v¨n häc ViÖt Nam dïng cho nhµ trêng ). C¸c t¸c phÈm chÝnh: B¸t c¬m cô Hå( 1953); ChuyÖn nhµ chuyÖn xëng( 1962); nh÷ng tiÕng vç c¸nh(1967); Giòa trong xanh(1972); Nöa ®ªm vÒ s¸ng(1978); LÝ S¬n mïa tái(1980); S¸ng mai nµo, xÕ chiÒu nµo(1984)... 2. T¸c phÈm: TruyÖn ng¾n LÆng lÏ Sa Pa ®îc nhµ v¨n NguyÔn Thµnh Long viÕt n¨m 1970 sau chuyÕn ®i Lµo Cat cña t¸c gi¶. Th«ng qua mét t×nh huèng gÆo gì bÊt ngê gi÷a «ng häa sÜ giµ, c« kÜ s trÎ víi anh thanh niªn lµm c«ng t¸c ë tr¹m khÝ tîng trªn ®Ønh Yªn S¬n thuéc Sa Pa, t¸c gi¶ kh¼ng ®Þnh vÎ ®Ñp cña con ngêi lao ®éng vµ ý nghÜa cña nh÷ng c«ng viÖc thÇm lÆng.  NguyÔn Quang S¸ng "ChiÕc lîc ngµ" 1. T¸c gi¶ : Nhµ v¨n NguyÔn quang S¸ng sinh n¨m 1932, qua ë huyÖn Chî Míi, tØnh An Giang. Trong thêi k× kh¸ng chiÕn chèng thùc d©n Ph¸p, «ng tham gia bé ®éi, ho¹t ®éng ë chiÕn trêng Nam Bé. Tõ sau n¨m 1954 tËp kÕt ra b¾c NguyÔn Quang S¸ng b¾t ®Çu viÕt v¨n. Trong thêi k× kh¸ng chiÕn chèng MÜ cøu níc, «ng trë vÒ Nam Bé tham gia kh¸ng chiÕn vµ tiÕp tôc s¸ng t¸c v¨n häc. Nhµ v¨n NguyÔn Quang S¸ng viÕt nhiÒu thÓ lo¹i: truyÖn ng¾n, tiÓu thuyÕt, kÞch b¶n phim vµ hÇu nh chØ viÕt vÒ cuéc sèng vµ con ngêi Nam bé trong hai cuéc kh¸ng chiÕn còng nh sau hßa b×nh. "Lèi viÕt cña NguyÔn Quang S¸ng gi¶n dÞ , méc m¹c nhng s©u s¾c, viÕt ®Ó "phôc vô ngay, ®Ó ®¸nh tr¶ l¹i kÎ thï tõng miÕng tõng nh¸t thËt s©u" . ¤ng ®· kh¾c häa nh÷ng h×nh ¶nh ch©n duung thùc, ®Ñp ®Ï cña nh÷ng con ngêi miÒn Nam kh¸ng chiÕn. §ã lµ h×nh ¶nh nh÷ng ngêi d©n Sµi Gßn ®¸nh ®Þch ngoan cêng theo "kiÓu Sµi Gßn" ( ChÞ Nhung, Sµi Gßn díi tÇng khãi) ®ã lµ nh÷ng ngêi n«ng d©n ®ång b»ng s«ng Cöu Long nh anh B¸y Ngµn b×nh th¶n ngåi hót thuèc sau khi quÇn nhau mÊy lÇn hót chÕt víi giÆc ( Mét chuyÖn vui) hay anh Ba Hoµnh trong Qu¸n rîi ngêi c©m c¾n r¨ng chôi ®ùng nh÷ng trËn tra tÊn cña kÎ thï ®Õn hãa c©m, bèn n¨m ë nhµ víi vî tr«ng nom mét qu¸n rîi ven s«ng vµ ©m thÇm chuÈn bÞ lùc lîng cho ngµy ®èng khëi... Trong nh÷ng n¨m kh¸ng chiÕn, t¸c phÈm cña NguyÔn Quang S¸ng ®· cã t¸c dông to lín trong viÖc cæ vò, ®éng viªn søc chiÕn ®Êu m¹nh mÏ cña nh©n d©n miÒn Nam, cñng cè niÒm tin yªu cña c¶ níc ®èi víi ®ång bµo n¬i thµnh ®ång Tæ quèc" ( Tõ ®iÓn t¸c gi¶, t¸c phÈm v¨n xu«i dïng trong nhµ trêng) Víi thÓ lo¹i truyÖn ng¾n, qua nhiÒu t¸c phÈm, «ng ®· kh¼ng ®Þnh mét phong c¸ch ®Ëm ®Ç chÊt Nam bé tõ viÖc x©y dùmh khung c¶nh thiªn nhiªn ®Õn kh¸ec häa tÝnh c¸ch con ngêi. C¸c t¸c phÈm chÝnh: Con chim vµng ( 1957); Ngêi quª h¬ng (truyÖn ng¾n,1958); NhËt kÝ ngêi ë l¹i (tiÓu thuyÕt,1962); §Êt löa (1963); C©u chuyÖn bªn trËn ®Þa ph¸o (truyÖn võa,1966); ChiÕc lîc ngµ (truyÖn ng¾n 1966); B«ng cÈm th¹ch (truyÖn ng¾n, 1969); Mïa giã chíng ( tiÓu thuyÕt, 1975); Ngêi con ®i xa (truyÖn ng¾n 1977); Dßng s«ng th¬ Êu (tiÓu thuyÕt, 1985); Bµn thê tæ cña mét c« ®µo (truyÖn ng¾n, 1985); T«i thÝch lµm vua (truyÖn ng¾n, 1988); Paris - tiÕng h¸t TrÞnh C«ng S¬n (1990); Con mÌo Fujita (truyÖn ng¾n, 1991); Mïa giã chíng (1977, kÞch b¶n phim); C¸nh ®ång hoang (1978, kÞch b¶n phim); Cho ®Õn bao giê (1982); Mïa níc næi (1986); Dßng s«ng h¸t (1988); C©u nãi dèi ®Çu tiªn (1988); Thêi th¬ Êu (1995); Gi÷a dßng (1995); Nh mét huyÒn tho¹i (1995);... T¸c gi¶ ®· ®îc nhËn : Gi¶i thëng cuéc thi truyÖn ng¾n b¸o Thèng nhÊt (1995); Gi¶i thëng cuéc thi truyªn ng¾n T¹p chÝ v¨n nghÖ qu©n ®éi (1959); Gi¶i thëng Héi ®ång v¨n häc thiÕu nhi Héi Nhµ V¨n (1985); Gi¶i thëng thëng Héi Nhµ V¨n ViÖt Nam 1993; Huy ch¬ng vµng Liªn hoan phim toµn quèc (1980); Huy ch¬ng vµng Liªn hoan phim ë Matxc¬va (1981); Huy ch¬ng b¹c Liªn hoan phim toµn quèc (1980). 2. T¸c phÈm: TruyÖn chiÕc lîc ngµ ®îc nhµ v¨n NguyÔn Quang S¸ng viÕt n¨m 1966 t¹i chiÕn Nam Bé trong thêi k× cuéc kh¸ng chiÕn ch«ng ®Õ quèc MÜ cña nh©n d©n ta ®ang diÔn ra quyÕt liÖt. §©y lµ t¸c phÈm tiªu biÓu cho phong c¸ch nghÖ thuËt NguyÔn Quang S¸ng. B¨ng nghÖ thuËt miªu t¶ t©m lÝ nh©n vËt ®Æc s¾µ x©y dùng t×nh huèng bÊt ngê, t¸c gi¶ ®· thÓ hiÖn mét c¸ch c¶m ®éng t×nh cha con cña «ng S¸u vµ bÐ Thu.  ChÕ Lan Viªn "Con cß" 1. T¸c gi¶: Nhµ th¬ ChÕ Lan Viªn (1920 - 1989) tªn khai sinh lµ Phan Ngäc Hoan, quª ë Cam Lé - Qu¶ng trÞ. Tríc CM th¸ng 8, ChÕ Lan Viªn ®· næi tiÕng trong phong trµo Th¬ Míi qua tËp §iªu tµn, ChÕ Lan Viªn ®· cã nh÷ng ®ãng gãp lín vµo nh÷ng thµnh tùu cña v¨n häc kh¸ng chiÕn, «ng lµ mét trong nh÷ng tªn tuæi hµnh ®Çu ë nÒn th¬ ViÕt Nam thÕ kØ XX . "17 tuæi víi tËp th¬ §iªu tµn, ChÕ lan Viªn ®· lµm nªn "mét niÒm tin kinh dÞ "trªn thi ®µi cña ViÖt Nam ®Çu thÕ kØ. Béc lé b»ng mét c¶m xóc kh¸c thêng, quay lng l¹i víi thùc l¹i hiÖn h÷u: "h·y cho t«i mét tinh cÇu gi¸ l¹nh - Mét v× sao tr¬ träi cuèi trêi xa - §Ó n¬i Êy th¸ng ngµy t«i lÈn tr¸nh nh÷ng u phiÒn ®au khæ víi buån lo". ChÕ Lan Viªn t×m vÒ qu¸ khø cña d©n téc Ch¨m còng lµ mét c¸ch diÔn t¶ t©m tr¹ng m×nh vÒ hiÖn thùc cña d©n téc. PhÇn tÝch cùc lÉn h¹n chÕ trong hån th¬ ChÕ Lan Viªn giao thao trªn nh÷ng néi buån, giÊc m¬, nh÷ng d»n vÆt vÒ sù tån t¹i cña chÝnh m×nh. Khi nh÷ng quan ®iÓm §iªu tµn ®Õn Vµng sao ®· kh«ng cßn phï hîp, ChÕ Lan Viªn r¬i vµo thÇn bÝ, bÕ t¾c. ChØ cßn mét c¸ch lùa chän lµ híng c¶m xóc cña chñ thÓ s¸ng t¹o vµ yªu cÇu míi, ChÕ Lan Viªn ®· b¾t gÆp ngän nguån cña s¸ng t¹o sau CM th¸ng 8 1945. Víi Göi c¸c anh, tËp th¬ viÕt trong kh¸ng chiÕn chèng thùc d©n Ph¸p ChÕ Lan Viªn ®· cè g¾ng tiÕp cËn víi hiÖn thùc c¸ch m¹ng. Nh÷ng ë ®©y, con ngêi c«ng d©n vµ con ngêi nghÖ sÜ vÉn cha gÆp nhau, b¶n s¾c thi sÜ cha kÞp ®Þnh h×nh. ChØ ®Õn ¸nh s¸ng vµ phï sa, ChÕ Lan Viªn míi thùc sù "tõ thung lòng ®au th¬ng ®Õn c¸nh ®«ng vui", lµm nªn mét g¬ng mÆt thi nh©n tµi hoa vµo ®éc ®¸o trong nÒn th¬ ca c¸ch m¹ng ViÖt Nam. Tõ ®©y cho nh÷ng bµi th¬ cuèi ®êi, c¸i t«i tr÷ t×nh trong th¬ ChÕ Lan Viªn lu«n vËn ®éng vµo ph¸t triÓn, thèng nhÊt trong ®a d¹ng. Th¬ ChÕ Lan Viªn ®· t¹o ®îc mét søc m¹nh ¸m ¶nh ®èi víi ngêi ®äc trªn c¶ hai ph¬ng diÖn c¶m xóc vµ trÝ tuÖ. Víi ý thøc phôc vô c¸h m¹ng, phôc vô cuéc sèng b»ng thi ca, th¬ ChÕ lan Viªn ®· muèn lµ tiÕng nãi thi ca lÞc sö ®Êt níc trong thêi ®¹i míi. Trong nh÷ng c¶m høng tõ vÜ m« ®Õn vi m« cã c¶ chim b¸o b·o, cã c¶ hai ngµy thêng, cã ®èi tho¹i míi lÉn ®éc tho¹i víi chÝnh m×nh. ChÕ Lan Viªn lµ nhµ th¬ cã c«ng ®Çu trong viÖc c¸ch t©n c©u th¬ ViÖt Nam. ¤ng ®· lµm mét cuéc c¸ch m¹ng vÒ c©u th¬, dßng th¬, khu«n khæ, ph¹m vi c©u th¬ cò bÞ ph¸ vì. Thay vµo ®ã, lµ c¸c bµi th¬ tù do xuÊt hiÖn ngµy cµng nhiÒu víi nh÷ng c©u th¬ dµi ng¾n xen lÉn nhau víi c¸c cÆp ph¹m trï ®èi lËp nh»m biÓu ®¹t ý tëng lín cña bµi th¬. ChÕ lan Viªn ®a diÖn, ®a chiÒu, nhiÒu tÇng ng÷ nghÜa, chñ yÕu thÓ hiÖn ë chiÒu s©u, ë tÇn triÕt lÝ, cã sù gÆp gì cña hai nÒn th¬ ca ph¬ng T©y vµ ph¬ng §«ng.ChÕ Lan Viªn cßn lµ mét trong sè nh÷ng nhµ th¬ hiÕm hoi lµ th¬ tø tuyÖt thµnh c«ng nhÊt trong th¬ ca ViÖt Nam hiªn ®¹i, kÕt hîp hµi hßa gi÷a c¸i ®Ñp truyÒn thèng vµ hiÖn ®¹i" (tõ ®iÓn t¸c gi¶, t¸c phÈm v¨n häc ViÖt Nam dïng cho nhµ trêng,sdd) C¸c t¸c phÈm chÝnh: §iªu tµn (1937); Göi c¸c anh (1954); ¸nh s¸ng vµ phï sa (1960); Hoa ngµy thêng,Chim b¸o b·o (1967); Nh÷ng bµi th¬ ®¸nh giÆc (1972); §èi tho¹i míi (1973); Hoa tríc l¨ng Ngêi (1976); H¸i theo mïa (1977); HoaTrªn ®¸TuyÓn tËp ChÕ Lan Viªn (hai tËp 1985); Di c¶o I (1994); Di c¶o II (1995). VÒ v¨n xu«i cã c¸c tËp ký: Th¨m Trung Quèc (1963); Nh÷ng ngµy næi giËn (1966); Giê cña sè thµnh (1977); Nãi chuyÖn v¨n th¬ (1960); Phª b×nh V¨n häc (1962); Vµo nghÒ (1962); Suy nghÜ vµ b×nh luËn (1971); Bay theo ®êng d©n téc ®ang bay (1976); NghÜ c¹nh dßng th¬ (1981); Tõ g¸c Khuª v¨n ®Õn qu¸n trung t©n ( 1981); ... T¸c gi¶ ®· nhËn ®îc hu©n ch¬ng ®éc lËp h¹ng 2 (n¨m 1988) Gi¶ thëng Hå ChÝ Minh vÒ v¨n häc vµ nghÖ thuËt (1996); Gi¶i A gi¶i thëng cña Héi nhµ v¨n ViÖt Nam n¨m 1985( T©p th¬ Hoa trªn ®¸ ); Gi¶i thëng héi nhµ V¨n ViÖt Nam 1994 (Di c¶o I vµ Di c¶o II ). 2. T¸c phÈm : Bµi th¬ Con cß ®îc rót trong tËp Hoa ngµy thêng ,Chim b¸o b·o (1967). th«ng qua h×nh tîng con cß- mét h×nh ¶nh quªn thuéc cña nh÷ng lêi h¸t ru trong ca dao - t¸c gi¶ muèn ®Ò cao ca ngîi t×nh mÉu tö thiªng liªng vµ muèn kh¼ng ®Þnh ý nghÜa lêi ru ®èi v¬Ý cuéc ®êi mçi con ngêi.  Thanh H¶i "Mïa xu©n nho nhá" 1. T¸c gi¶ : Nhµ th¬ Thanh H¶i (1930 - 1980) quª ë huyÖn Phong §iÒn, tØnh Thõa Thiªn HuÕ. ¤ng ho¹t ®éng v¨n nghÖ trong suèt nh÷ng n¨m kh¸ng chiÕn chèng thùc d©n Ph¸p råi chèng ®Õ quèc MÜ vµ lµ mét trong sè nh÷ng c©y bót cã c«ng x©y dùng nÒn v¨n häc c¸ch m¹ng ë mirnf Nam thêi k× ®Çu. C¸c t¸c phÈm chÝnh: Nh÷ng ®ång chÝ trung kiªn (1962); HuÕ mïa xu©n (tËp 1, 1970; tËp 2, 1975); DÊu vâng Trêng S¬n (1977); Mïa xu©n ®Êt nµy (1982); Thanh H¶i th¬ tuyÓn tËp (1982);... 2. T¸c phÈm: Bµi th¬ Mïa xu©n nho nhá thÓ hiÖn niÒm yªu mÕn thiÕt thavíi cuéc sèng, víi ®Êt nícvµ íc nguyÖn ch©n thµnh cña t¸c gi¶ vÒ mét cuéc sèng hµng ngµy cµng t¬i ®Ñp h¬n.  ViÔn Ph¬ng "ViÕng l¨ng B¸c" 1. T¸c gi¶: Nhµ th¬ ViÔn Ph¬ng sinh n¨m 1928, quª ë tØnh An Giang. ¤ng lµ mét trong nh÷ng c©y bót ccã mÆt sím nhÊt cña lùc lîng V¨n nghÖ Gi¶i phãng ë miÒn Nam thêi k× chèng MÜ cøu níc. Th¬ ViÔn Ph¬ng cßn nhá nhÑ, giµu t×nh c¶m, kh¸ quen thuéc víi b¹n ®äc thêi k× kh¸ng chiÕn chèng ®Õ quèc MÜ. C¸c t¸c phÈm chÝnh: ChiÕn th¾ng Hßa B×nh (trêng ca, 1953); Anh hïng m×n g¹t (tËp truyÖn kÝ, 1968); M¾t s¸ng häc trß (tËp th¬, 1970); Lêi di chóc (trêng ca, 1972); Nh m©y mµu xu©n (tËp th¬, 1978); S¾c lôa Tr÷ la (tËp truyÖn, 1988); Phï sa quª mÑ (tËp th¬, 1991); Quª h¬ng ®Þa ®¹o (tËp truyªn vµ kÝ);... T¸c gi¶ ®· ®îc nhËn: Gi¶i Nh× Gi¶i thëng Cöu Long Nam Bé (1954); Gi¶i Nh× Cuéc thi viÕt cho thiÕu nhi do MÆt trËn tæ quèc Thµnh phè Hå ChÝ Minh tæ chøc; Gi¶i thëng Héi nhµ v¨n Thµnh phè Hå ChÝ Minh; T¨ng thëng ñy ban toµn quèc Liªn hiÖp V¨n häc - NghÖ thuËt ViÖt Nam. 2. T¸c phÈm: - Bµi th¬ ViÕng l¨ng B¸c ®îc viÕt khi l¨ng Chñ tÞch Hå ChÝ Minh ®îc x©y dùng xong, ®Êt níc thèng nhÊt, ®ång bµo miÒn Nam ®· cã thÓ thùc hiÖn ®îc mong íc ra viÕng B¸c. Trong niÒm xóc ®éng v« bê cña ®oµn ngêi vµo l¨ng viÕng B¸c, ViÔn Ph¬ng ®· viÕt bµi th¬ nµy.  H÷u ThØnh "Sang thu" 1. T¸c gi¶: Nhµ th¬ H÷u ThØnh sinh n¨m 1942, quª ë huyªn Tam D¬ng, tØnh VÜnh Phóc.H÷u ThØnh sinh ra trong mét gia ®×nh n«ng d©n cã truyÒn thèng Nho häc. §· tr¶i qua tuæi Êu th¬ kh«ng dÔ dµng, chØ thùc sù ®îc ®i häc tõ sau hßa b×nh lËp l¹i(1954). Tèt nghiÖp phæ th«ng (1963), sau ®ã vµo bé ®éi T¨ng - thiÕt gi¸p vµ nhiÒu n¨m tham gia chiÕn ®Êu t¹i c¸c chiÕn trêng §êng 8- Nam Lµo (1970-1971) , Qu¶ng TrÞ (1972), T©y Nguyªn vµ chiÕn dÞch Hå ChÝ Minh. N¨m 1981, sau khi tèt nghiÖp trêng viÕt v¨n NguyÔn Du( khãa 1), H÷u ThØnh vÒ lµm phã tæng biªn tËp t¹p chÝ V¨n nghÖ Qu©n ®éi. «ng ®îc bÇu vµo Ban ChÊp hµnh Héi nhµ V¨n ViÖt Nam tõ khãa III(1983) ®Õn nay. HiÖn lµ Chñ tÞch Héi Nhµ v¨n ViÖt Nam, Phã Chñ t5Þch Héi liªn hiÖpV¨n häc - NghÖ thuËtViÖt Nam, ®¹i biÓu Quèc héi khãa X, XI. "Tríc khi lµ nhµ th¬, H÷u ThØnh ®· lµ mét ngêi lÝnh, sèng thËy sù cuéc sãng cña m×nh gi÷a lßng cuéc chiÕn ®Êu cña d©n téc, H×nh tîng ngêi lÝnh vµ hiÖn thùc lín lao, s«i ®éng cña nh÷ng n¨m th¸ng chiÕn tranh ¸c liÖt ®· trë thµnh nguån c¶m høng chñ ®¹o cho c¸c tËp th¬ cña H÷u ThØnh. Ngay ë tËp th¬ ©m vang chiÕn hµo, H÷u ThØnh ®· cã mét giäng ®iÖu riªng ch©n thËt trong c¶m xóc, tinh tÕ vµ cã nhiÒu t×m tßi trong c¸ch biÓu hiÖn. Søc bÒn cña ®Êt, Trªn mét chiÕc xe t¨ng vµ ChuyÕn ®ß ®ªm gi¸p ranh lµ nh÷ng bµi th¬ ®îc nhiÒu ngêi biÕt tiÕng. Mét trong nh÷ng ®Æc ®iÓm ®a ®Õn sù thµnh c«ng trong th¬ H÷u ThØnh lµ sù vËn dông nhuÇn nhuyÔn vµ linh ho¹t nh÷ng c©u tôc ng÷ , ca dao d©n gian. NÐt ®Æc trng nµy còng lµ mét ®iÓm m¹nh vµ lµ yÕu tè c¬ b¶n h×nh thµnh c¸ tÝnh th¬ H÷u ThØnh lµm nªn nÐt ®Æc s¾c cho th¬ «ng. Trêng ca §êng tíi thµnh phè ®êi ®· thùc sù ®¸nh dÊu mét giai ®o¹n trëng thµnh cña th¬ H÷u ThØnh. HiÖn thùc cña mçi thêi chiÕn trËn ®· ®îc thÓ hiÖn víi mét quy m«vµ chiÒu dµy h¬n h¼n nh÷ng t¸c phÈm ë nh÷ng giai ®o¹n tríc. B»ng nh÷ng h×nh tîng tiªu biÓu ®Çy c¶m xóc, chÆng ®êng dÉn ®Õn chiÒn th¾ng cña d©n téc ®îc miªu t¶ vµ lÝ gi¶i hîp lÝ, ®¹t hiÖu qu¶ nghÖ thuËt cao, trong ®ã cã kh¸ nhiÒu nh÷ng c©u th¬ tµi hoa xóc ®éng. Trêng ca BiÓn viÕt vÒ ®¶o Trêng Sa lµ mét cuéc ®èi tho¹i kh«n cïng gi÷a con ngêi vµ biÓn c¶. NhiÒu suy nghÜ vµ chiªm nghiÖm s©u s¾cvÒ cuéc ®êi ®· ®îc thÓ hiÖn trong ®ã. Tríc ®©y nh÷ng c©u th¬ hay cña H÷u ThØnh thiªn vÒ c¶m. B©y giê c©u th¬ cña «ng ®Ëm mµu triÕt luËn, cã søc nÆng cña suy nghÜ vµ chiªm nghiÖm. ChÊt lîng th¬ H÷u ThØnh thÓ hiÖn mét qu¸ tr×nh phÊn ®Êu kh«ng ngõng. TËp Th mïa ®«ng lµ mét nç lùc tù v¬n lªn m×nh cña «ng"(tõ ®iÓn t¸c gi¶, t¸c phÈm v¨n häc ViÖt Nam dïng cho nhµ trêng S®®) C¸c t¸c phÈm chÝnh: ©m vang chiÕn hµo (in chung 1975); §êng tíi thµnh phè (trêng ca, 1979); Khi bÐ Hoa ra ®êi (th¬ thiÕu nhi, in chung); Th mïa ®«ng (1984) ; Trêng ca BiÓn (1984); Tõ chiÕn hµo ®Õn thµnh phè (1985);.. T¸c gi¶ ®· ®îc nhËn : Gi¶i nhÊt cuéc thi th¬ b¸oV¨n nghÖ(1976), Gi¶i thëng Héi Nhµ v¨n ViÖt Nam(1980,1995); Gi¶i thëng v¨n häc ASEAN (1999); Gi¶i thëng Nhµ níc (2001);... H÷u ThØnh cã nhiÒu bµi th¬ hay vÒ con ngêi vµ cuéc sèng n«ng th«n. 2. T¸c phÈm: Bµi th¬ Sang thu ®îc t¸c gi¶ s¸ng t¸c n¨m 1977, thÓ hiÖn nh÷ng c¶m nhËn tinh tÕ cña nhµ th¬ tríc biÕn th¸i cña thiªn nhiªn tõ h¹ sang thu.  Y Ph¬ng "Nãi víi con" 1. T¸c gi¶: Nhµ th¬ Y Ph¬ng tªn khai sinh lµ Høa VÜnh Síc, sinh n¨m 1948, t¹i x· L¨ng HiÕu, huyÖn Trïng Kh¸nh, tØnh Cao B»ng, hiÖn ë Hµ Néi. ¤ng lµ Héi viªn héI Nhµ v¨n ViÖt Nam(1988). Y Ph¬ng nhËp ngò n¨m 1968, phôc vô trong qu©n ®éi ®Õn n¨m 1981 chuyÓn vÒ c«ng t¸c t¹i Së V¨n hãa-Th«ng tin Cao B»ng. Th¬ Y Ph¬ng nh mét bøc tranh thæ cÈm®an dÖt nh÷ng mµu s¾c kh¸c nhau, phong phó vµ ®a d¹ng, nhng trong cã mµu s¾c chñ ®¹o, ©m ®iÖu chÝnh lµ b¶n s¾c d©n téc rÊt ®Ëm nÐt vµ ®éc ®¸o. NÕt ®éc ®¸o ®ã n»m ë c¶ néi dung vµ h×nh thøc. Víi Y Ph¬ng, th¬ cña d©n téc Tµy nãi riªng vµ th¬ ViÖt nam nãi chung, cã thªm mét giäng ®iÖu míi, mét phong cach míi. (Tõ ®iÓn t¸c gi¸ t¸c phÈm v¨n häc ViÖt Nam dïng trong nhµ trêng). C¸c t¸c phÈm chÝnh: Ngêi hoa nói(kÞch b¶n s©n khÊu, 1982);TiÕng h¸t th¸ng giªng(th¬, 1986); Löa hång mét gãc( th¬ in chung, 1987);Lêi chóc (th¬,1991); §µn then (th¬, 1996).... T¸c gi¶ ®· nhËn ®îc: gi¶i A cuéc thi th¬ t¹p chÝ V¨n nghÖ qu©n déi; Gi¶i thëng lo¹i A Gi¶i thëng v¨n häc 1987 cña héi nhµ v¨n ViÖt Nam.... 2. T¸c phÈm: VÒ hoµn c¶nh ra ®êi bµi th¬ Nãi víi con, nhµ th¬ Y Ph¬ng cho biÕt: Nh÷ng n¨m cuèi b¶y m¬i ®Çu t¸m m¬i cña thÕ kØ XX , ®êi sèng tinh thÇn vµ vËt chÊt cña nh©n d©n ta c¶ níc nãi chung, nh©n ®an c¶ níc nãi chung, nh©n d©n c¸c d©n téc thiÓu sè ë miÒn nói nãi riªng, v« cïng khã kh¨n thiÕu thèn. Bëi v× ®Êt níc ta võa ra khái cuéc kh¸ng chiÕn chèng ®Õ quèc MÜ l©u dµi vµ côc k× gian khæ. HiÖn thùc x· héi Êy ®· t¸c ®éng s©u s¾c ®Õn ®êi sèng con ngêi. §¹i bé phËn nh©n d©n ta vÉn kiªn tr× kh¾c phôc vµ t×m mäi c¸ch ®Ó vîi qua ®Ó duy tr× ®êi sèng. Hä vÉn tån t¹i vµ kh«ng ngõng sinh trëng lµ kh«ng ph¶i nhê vµo phÐp mµu cña lîng siªu nhiªn nµo mµ chØ dùa vµo søc m¹nh tinh thÇn cña truyÒn thèng v¨n hãa tõ ngµn ®êi mµ «ng cha ta ®Ó l¹i. Cuèi n¨m 1975, t«i còng míi tõ m¾t trËn trë vÒ, sau t¸m n¨m ®¸nh giÆc xa nhµ nay trë vÒ lÊy vî sinh con trong bèi c¶nh tóng thiÕu bÇn hµn chung cña toµn x· héi. Nh×n c¸ch con cÇm b¸t c¬m ¨n kh«ng thÞt c¸ mµ lßng xãt ®au kh«n t¶. Bëi chóng t«i còng nh nhiÒu gia ®×nh c¸n bé kh¸c chØ sèng b»ng ®ång l¬ng qu¸ Ýt ái. Hµng ho¸ khan hiÕm, gi¸ c¶ leo thang tõng ngµy ®Õn chãng mÆt. Bªn c¹nh c¸i tèt cña nh÷ng ngêi lµm ¨n l¬ng thiÖn, kh«ng Ýt nh÷ng con ngêi bÞ tha hãa biÕn chÊt. Hä bu«n b¸n lËn, lîi dông khÏ hë cña nhµ níc mãc lèi lµm ¨n phi ph¸p. ë miÒn Nam, mét bé phËn nhá c«ng chøc díi thêi ngôy quyÒn Sµi Gßn kh«ng chÞu ®îc ®· t×m mäi c¸ch ®Ó vît biªn trèn ra níc ngoµi. Tõ hiÖn thùc khã kh¨n ngµy Êy, t«i lµm bµi th¬ nµy ®Ó t©m sù víi chÝnh m×nh, ®éng viªn m×nh, ®ång thêi lµ ®Ó nh¾c nhë con c¸i sau nµy.”  NguyÔn Minh Ch©u - "BÕn quª" 1.T¸c gi¶: - Nhµ v¨n NguyÔn Minh Ch©u ( 1930- 1989) sinh t¹i lµng Th«i, x· Quúnh H¶i, huyÖn Quúnh Lu, tØnh NghÖ An. ¤ng lµ héi viªn héi nhµ v¨n ViÖt Nam (1972). - Ho¹t ®éng v¨n häc cña NguyÔn Minh Ch©u kh¸ phong phó vµ cã nh÷ng thµnh c«ng ®¸ng tr©n träng. ChØ riªng vÒ lÜnh vùc s¸ng tac, nhiÒu t¸c phÈm cña «ng ®· trë thµnh ®Ò tµi t×m hiÓu cña hµng tr¨m bµi b¸o, bµi nghiªn cøu vµ nh÷ng chuyªn luËn khoa häc trong vµ ngoµi níc. §äc l¹i nh÷ng trang viÕt c¶u «ng, ®äc l¹i nh÷ng bµi viÕt vÒ «ng, cã thÓ thÊy r»ng: vÒ cuéc ®êi vµ sù nghiÖp v¨ häc cña NguyÔn Minh Ch©u cßn tiÒm Èn nhiÒu vÊn, nhiÒu ngîi ý cã kh¶ n¨ng høa hÑn cho viÖc tiÕp tôc t×m hiÓu, nghiªn cøu ë nh÷ng b×nh diÖn vµ ph¬ng ph¸p tiÕp cËn míi.” (NguyÔn Träng Hoµn, NguyÔn Minh Ch©u- vÒ t¸c gia vµ t¸c phÈm, NXB Gi¸o dôc 2001). C¸c t¸c phÈm chÝnh : Cöa s«ng (tiÓu thuyÕt, 1967) ; Nh÷ng vïng trêi kh¸c nhau ( TËp truyÖn ng¾n, 1970) ; DÊu ch©n ngêi lÝnh (tiÓu thuyÕt, 1972) ; Tõ gi· tuæi th¬ (tiÓu thuyÕt, 1974) ; MiÒn ch¸y (tiÓu thuyÕt, 1977) ; Löa tõ nh÷ng ng«i nhµ (tiÓu thuyÕt,1977) ; Nh÷ng ngµy lu l¹c (tiÓu thuyÕt, 1981); Nh÷ng ngêi ®i tõ trong rõng ra (tiÓu thuyÕt, 1982) ; Ngêi ®µn bµ trªn chiÕn tµu tèc hµnh ( TËp truyÖn ng¾n, 1983) ; §¶o ®¸ k× l¹ ( 1985) ; M¶nh ®Êt t×nh yªu (tiÓu thuyÕt, 1987) ; ChiÕc thuyÒn ngoµi xa ( TËp truyÖn ng¾n, 1987) ; Cá lau ( TËp truyÖn võa, 1989) ; Trang giÊy chiÕc ®Ìn ( tiÓu luËn phª b×nh, 1994) ; ... T¸c gi¶ ®· ®îc nhËn : Gi¶i thëng bé quèc phßng ( 1984, 1989) ; Gi¶i thëng héi nhµ v¨n ViÖt Nam ( 1988, 1989) ; Gi¶i thëng Hå ChÝ Minh vÒ v¨n häc vµ nghÖ thuËt ( 2000) . 2. T¸c phÈm: TruyÖn ng¾n BÕn Quª in trong tËp truyÖn cïng tªn cña NguyÔn Minh Ch©u, xuÊt b¶n n¨m 1985. Trong truyÖn ng¾n nµy, ngßi bót cña nhµ v¨n híng vµo ®êi sèng thÕ sù nh©n sinh thêng ngµy víi nh÷ng xhi tiÕt sinh ho¹t ®êi ®Ó ph¸t hiÖn ®îc chiÒu s©u cña cuéc sèng víi bao quy luËt vµ nghÞch lý, vît ra khái c¸ch nh×n, c¸ch nghÜ tríc ®©y cña c¶ x· héi vµ cña chÝnh t¸c gi¶.  Lª Minh Khuª - "Nh÷ng ng«i sao xa x«i" 1.T¸c gi¶ : Nhµ v¨n Lª Minh Khuª sinh n¨m 1949 t¹i x· An H¶i, huyÖn TÜnh Gia, tØnh Thanh Hãa ; Héi viªn héi nhµ v¨n ViÖt Nam ( 1980). Tèt nghiÖp phæ th«ng trung häc, Lª Minh Khuª tham gia ®éi thanh niªn xung phong chèng Mỹ cøu níc. Nh÷ng n¨m th¸ng vÊt v¶ gian nan mµ hµo hïng ë ngoµi tuyÕn löa ®· t¹o c¶m høng chính nh÷ng s¸ng t¸c cña chÞ sau nµy. N¨m 1969 , chÞ lµ phãng viªn TiÒn phong. N¨m 197231977, phãng viªn ®µi ph¸t thanh Gi¶i phãng vµ sau ®ã lµ ®µi truyÒn h×nh ViÖt Nam.Tõ 1978 ®Õn nay, nhµ v¨n Lª Minh Khuª lµ biªn tËp viªn nhµ xuÊt b¶n Héi Nhµ v¨n. Lµ nhµ v¨n së trêng vÒ truyÖn ng¾n, tõ sau n¨m 1975, s¸ng t¸c cña Lª Minh Khuª ®· b¸m s¸t nh÷ng biÕn chuyÓn cña ®êi sèng, ®Ò cËp ®Õn nhiÕu vÊn ®Ò bøc xóc cña x· héi thêi ®iÓm míi. Ngßi bót miªu t¶ t©m lÝ cña Lª Minh Khuª kh¸ s¾c s¶o, nhÊt lµ khi miªu t¶ t©m lÝ phô n÷. C¸c t¸c phÈm chÝnh: Cao ®iÓm mïa h¹ ( 1978) ; §oµn kÕt (1980) ; ThiÕu n÷ mÆc ¸o dµi xanh (1984) ; Mét chiÒu xa thµnh phè (1987) ; Em ®· kh«ng quªn (1990) ; Bi khÞch nhá (1993) ; Trong lµn giã heo may (1998) ; ... T¸c gi¶ ®· ®îc nhËn: Gi¶i thëng v¨n xu«i Héi Nhµ v¨n ViÖt Nam n¨m 1987 ( tËp truyÖn ng¾n: Méi chiÒu xa thµnh phè). 2. T¸c phÈm: TruyÖn Nh÷ng ng«i sao xa x«i viÕt vÒ ba c« g¸i thanh niªn xung phong lµm nhiÖm vô ph¸ bom ë mét cao ®iÓm trong thêi k× cuéc chiÒn tranh trèng ®Õ quèc MÜ ®ang diÔm ra khèc liÖt. Miªu t¶ c¸c c« g¾i h»ng ngµy, h»ng giê ®èi mÆt víi nguy hiÓm nhng hÊ dÉn cña truyÖn kh«ng ph¶i ë nh÷ng chi tiÕt, sù kiÖn hßi hép, nãng báng mµ ë kh¶ n¨ng miªu t¶ ®êi sèng t©m hån con ngêi kh¸ sinh ®éng, s©u s¾c cña t¸c gi¶. III- HƯỚNG DẪN ÔN TẬP MỘT SỐ BÀI CỤ THỂ: 1. Cảnh ngày xuân I/VỊ TRÍ ĐOẠN TRÍCH : Đây la đoạn tiếp liền theo đoạn tả vẻ đẹp hai chị em Kiều.Đoạn nay tả cảnh chị em Kiều du xuân trong tiết Thanh minh. Cũng la một lễ hội ngay xuân theo phong tục Trung Quốc. II/BỐ CỤC: a/4 câu đầu : Tả cảnh ngay xuân. b/ 8 câu kế : Khung cảnh lễ hội trong tiết thanh minh. c/6 câu cuối : Chị em Kiều du xuân trở về. III/ ĐỌC VÀ HIỂU VĂN BẢN : 1/ Khung cảnh ngay xuân : Bốn câu thơ đầu gợi lên khung cảnh mùa xuân : “Ngay xuân con én đưa thoi . Thiều quang chín chục đa ngoai sáu mươi. Cỏ non xanh rợn chân trời. Canh lê trắng điểm một vai bông hoa” Ý câu đầu la ngay xuân qua đi nhanh như chiếc thoi dệt cửi do cái thoi thường lam giống như con chim én . Nhưng cũng có thể hiểu la cảnh ngay xuân chim én bay lượn đầy trời như con thoi đưa ngụ ý tiếc nuối ngay xuân qua nhanh quá. Như thế hai câu đầu vừa nói về thời gian ma còn gợi tả không gian mùa xuân. Hai câu còn lại la một bức tranh thiên nhiên tuyệt đẹp. “Cỏ non xanh rợn chân trời. Canh lê trắng điểm một vai bông hoa” Bát ngát trải rộng đến tận chân trời la thảm cỏ non tơ xanh rợn. Đó chính la gam mau nền của bức tranh ngay xuân tươi đẹp. Trên nền thảm cỏ xanh ấy điểm thêm vai bông lê trắng. Mau sắc của bức tranh thật hai hòa. Tất cả cho thấy ngay xuân ở đây thật mới mẻ, thanh tân, dạt dao sức sống trong một không khí trong lanh, thanh thoát. Từ “điểm” dùng ở đây lam cho bức tranh thêm sinh động, có hồn. 3/ Chị em du xuân trở về : Cảnh vật, không khí mùa xuân trong sáu câu nay so với mấy câu đầu đa có sự khác biệt. Cái không khí rộn rang náo nức của buôi sáng không còn . Mọi thứ đều đa lắng xuống, nhạt dần. Cảnh vật lúc nay từ nắng cũng “nhạt” đi, khe suối nhỏ, nhịp cầu bắc ngang tuy vẫn giư nét thanh diụ của mùa xuân với mọi chuyển động nhẹ nhang, nhưng mặt trời ngả bóng về Tây, bước chân người thẩn thơ lưu luyến, tiếc nuối, dòng nước uốn quanh. Nhưng tất nhiên thời gian khác thì không gian cũng khác. Nếu cảnh trong bốn câu đầu la cảnh buôi sáng lúc lễ hôi mới bắt đầu thì ở đây la cảnh chiều tan hội . Tâm trạng mọi người theo đó cũng khác hẳn. Nhưng từ láy “nao nao”, “ta ta”, “thanh thanh” đâu chỉ tả cảnh ma còn ngụ tình … Một cái gì đó lang đang, bâng khuâng, xuyến xao va tiếc nuối…Ngay vui nao rồi cũng qua, cuộc vui nao rồi cũng tan...Bởi lẽ "Sự vật chảy trôi không ngoái đầu nhìn lại...Sự vật chảy trôi không quyền nao ngăn cản nỗi" ( R. Tagore) 2. Chị em Thuý Kiều I. MỞ BÀI “ Chị em Thúy kiều” la đoạn trích từ truyện Kiều của Nguyễn Du. Đoạn trích miêu tả bức chân dung xinh đẹp của hai chị em Thúy Kiều va Thúy Vân. Nhưng bức chân dung ấy thể hiện tai năng nghệ thuật tả người của Nguyễn Du. II. THÂN BÀI: Đoạn thơ đầy tính sáng tạo, cách miêu tả phong phú. Đây la bức chân dung của hai nhân vật chính ma Nguyễn Du đa danh cho tất cả sự ưu ái trân trọng. Trình tự giới thiệu, miêu tả của nha thơ rất cô điển: mở đầu giới thiệu chung, sau đó miêu tả riêng va cuối cùng kết luận chung. Mở đầu đoạn trích, tác giả viết : “ Đầu lòng hai ả… Thúy Vân” Cách giới thiệu của nha thơ thật tai tình, chỉ bằng hai câu lục bát người đọc hiểu được lai lịch, vai vế của hai chị em. Đó la hai người con gái xinh đẹp “tố nga” của gia đình Vương Viên Ngoại: Thúy Kiều la chị; Thúy Vân la em. Chỉ bằng vai nét phác họa, tác giả đa gợi được mối thiện cảm cho người đọc “ Mai cốt cách… vẹn mười” / Đừng nghĩ rằng hễ bắt tay vao vẻ chân dung la người ta vẻ mặt, mắt, miệng …Ở Nguyễn Du, nha thơ chú ý trước hết đến “ cốt cách” va “ tinh thần”. Bằng biện pháp đảo ngư, kết hợp tương trưng va ẩn dụ người đọc hình dung vóc dáng thanh tao, mảnh dẻ duyên dáng va tâm hồn trong sáng tinh sạch của họ. vẻ đẹp của mỗi người đều có nhưng nét riêng va đều đạt đến độ hoan mĩ “ mười phân vẹn mười” Chân dung của Thúy Vân được nha thơ miêu tả chỉ bốn câu “ Vân xem …mau da” Ở bốn câu thơ người đọc thấy được sự miêu tả tinh tế va toan vẹn từ khuôn mặt, nét may, mau da, mái tóc đến nụ cười , tiếng nói va phong thái ứng xử. Nang có khuôn mặt xinh đẹp, đầy đặn tươi sáng như vầng trăng tròn, lông may thanh tú như nét may ngai, miệng nang cười tươi như đóa hoa mới nở, tiếng nang thốt ra nhẹ nhang đằm thắm trong trẻo như viên ngọc qúy sáng lấp lánh , tóc nang la lan mây bồng bềnh nhẹ tênh trên nền trời xanh thắm, lan da mượt ma mịn mang tắng sáng. Bằng cách sử dụng sáng tạo nhưng biện pháp có tính ước lệ, tác giả đa khắc họa một Thúy Vân thùy mị đoan trang phúc hậu, khiêm nhường…Một vẻ đẹp khiến cho mọi người kính nể, chấp nhận một cách êm đềm. Thật vậy, cười nói đoan trang trang la ngay thật, đúng mực, không quanh co châm chọc lam người ta phật lòng, Từ nhưng thông điệp nghệ thuật” mây thua” , “tuyết nhường” Thúy Vân tất sẽ có một tương lai hạnh phúc, một cuộc sống yên vui. Vân la vậy còn Kiều ? Bức chân dung của cô chị được nha thơ khắc họa trong mười hai dòng thơ tiếp theo trên hai bình diện tai va sắc . Với Kiều nha thơ vẻ : “ Kiều cang …kém xanh” / Nang có đôi mắt sáng trong veo thăm thẳm như lan nước mùa thu . Cửa sô tâm hồn Kiều la thế la thăm thẳm nhưng nỗi niềm chất chứa . Nét may của đôi mắt ấy xanh tươi nhẹ nhang như dáng núi mùa xuân. Vẻ đẹp sắc sảo mặn ma của nang lam cho hoa, liễu phải ghen hờn, nước thanh nghiêng đô. Đẹp như thế la tuyệt thế giai nhân trên đời kh6ng ai sánh bằng. rất khác va hơn hẳn vẻ đẹp đoan trang phúc hậu của Vân. Có sắc, Kiều còn la một cô gái thông minh va rất mực tai hoa “ Thông minh…nao nhân”/ Tai của Kiều được giới thiệu lần lượt theo lối liệt kê: tai thơ, tai họa, tai đan , tai hát ca…tai nao cũng cũng siêu tuyệt . Đáng chú ý la các từ “vốn sẵn tính trời” , “ pha nghề, đủ mùi, ăn đứt”… lam cho tai nao cũng đầy đủ va trọn vẹn. Ngoai ra Kiều còn sáng tác nhạc, một bai đan ai oán “ Thiên bạc mệnh” ai nghe cũng buồn thảm đớn đau. Với sắc đẹp “ chim sa cá lặn” , rồi tai hoa trí tuệ thiên bẩm, một tâm hồn đa sầu đa cảm của nang lam sao tránh khỏi sự hủy diệt của định mệnh nghiệt nga . Cũng như đoạn tả Thúy Vân, đoạn tả Kiều chức năng dự báo còn phong phú va rõ rệt hơn : dự báo tấn bi kịch “ hồng nhan bạc mệnh” không tránh khỏi suốt mười lăm năm lưu lạc chìm nôi của nang. Bốn câu thơ cuối của đoạn trích, Nguyễn Du kết luận lại phẩm hạnh của họ : “ Phong lưu…mặc ai” / Tuôi tuy đa đến độ lấy chồng nhưng hai nang sống rất kỉ cương , lễ giáo “Êm đềm” chỉ tư thế đai các, “ mặc ai” la thái độ điềm tĩnh , cao giá của người đẹp. Đây cũng la cách ngợi ca kín đáo của nha thơ. Cả vẻ đẹp lẫn tai năng của nhân vật tuy đều được vẽ rất khéo, bút pháp đa dạng nhưng vẫn nằm trong khuôn khô của nghệ thuật trung đại với nhưng đường nét ước lệ, cao quý, hoan hảo, lí tưởng. Đáng chú ý la dụng ý của tác giả khi phân biệt nét khác nhau của hai nhân vật la nhấn mạng nét nay, bỏ qua nét kia lam hiện rõ hai bức chân dung , dự báo số phận về sau của mỗi người. nang Vân rồi sẽ hưởng đầy hạnh phúc, còn nang Kiều sẽ bị tạo hóa đố kị, ghen ghét. Đó la nghệ thuật “tả ý” tinh vi, thâm thúy của Nguyễn Du. Điều ma không một tác giả nao có thể vượt qua la mỗi nhân vật người đọc cảm nhận được vẻ đẹp bên ngoai hiểu được phẩm chật, đạo đức , tâm hồn họ, va đặc biệt la dự báo tương lai số phận về sau. Chính sự tai ti2ng đó Nguyễn Du được tôn vinh la “ bậc thầy của nghệt tả người” III. KẾT BÀI: Tóm lại, bằng nghệ thuật tả độc đáo va nhất la với tấm lòng ưu ái của tác giả danh cho nhân vật, Nguyễn Du đa giúp người đọc cảm nhận vẻ đẹp của hai chị em Thúy Vân – Thúy Kiều. 3. Kiều ở lầu Ngưng Bích I/ VỊ TRÍ ĐỌAN TRÍCH Sau khi nhận Kiều từ tay Ma giám sinh, Tú Ba buộc nang tiếp khách nhưng Kiều không chịu. Mụ đa đánh đập thúc ép nên nang đa tự sát để mong thóat khỏi cảnh ô nhục nhưng không được. Tú Ba đanh giam lỏng nang trong lầu Ngưng Bích nói la để tìm nơi xứng đáng gả chồng cho nang nhưng kì thật la đợi để thực hiện mưu ma chước quỷ băt nang phải lam gái lầu xanh kiếm lợi cho mụ. Đọan trích gồm 22 câu từ câu 1033 đến câu 1054. II/ ĐẠI Ý trích đọan : Tả cảnh nơi lầu Ngưng Bích va tâm trạng cô đơn, buồn khô, nhớ nha, nhớ người yêu của Kiều III/ BỐ CỤC : a/ 6 câu đầu : Giới thiệu thời gian không gian. b/ 8 câu kế : Tâm trạng cô đơn, buồn khô nhớ người yêu, nhớ cha mẹ của Kiều. c/ 8 câu cuối : Ngọai cảnh trong mắt Kiều. IV/ ĐỌC VÀ HIỂU VĂN BẢN . 1/Hòan cảnh cô đơn của Kiều : Sáu câu đầu la bức tranh thiên nhiên tại lầu Ngưng Bích . Gợi tả hòan cảnh cô đơn của Kiều Trước hết la hình ảnh bị giam lỏng : “Trước lầu Ngưng Bích khóa xuân”. Khóa xuân la khóa kín tuôi xuân, ý nói la bị cấm cung. Hai chư cấm cung cho thấy Kiều bị giam trong lầu Ngưng Bích như co gái bị cấm cung . Nang trơ trọi giưa một khung cảnh thiên nhiên vắng lặng, heo hút , không một bóng người : “Vẻ non xa tấm trăng gần soi chung. Bốn bề bát ngát xa trông, Cát vang cồn nọ, bụi hồng dặm kia”. Câu thơ "Bốn bề bát ngát xa trông” như mở ra trước mắt Kiều một không gian rợn ngợp. Từ lầu cao nhìn ra la nhưng day núi bát ngát điệp trùng xa mờ va mảnh trăng gần gũi như sắp chạm đầu. Trước mắt nang la cảnh vật bốn bề xa trông bát ngát, bên thì từng đụn cát vang nhấp nhô như sóng lượn , bên thì nhưng đám bụi hồng trải khắp dặm xa. Cảnh thiên nhiên mênh mông hoang vắng đó cang lam nôi bật hơn nỗi niềm cô đơn, buồn tủi của Kiều khiến nang thêm bẻ bang chua xót : “Bẽ bang mây sớm đèn khuya. Nửa tình nửa cảnh như chia tấm lòng” Cụm từ “mây sớm đèn khuya” la từ thời gian khép kín. Khuya va sớm, đêm va ngay Kiều lẻ loi trơ trọi chỉ biết lam bạn với mây va đèn . Có thể nói đây la lúc nang cô đơn tuyệt đối. 2/ Tâm trạng Thúy Kiều : a/ Buồn va nhớ: Trong xúc cảm, trước hết, nang nhớ đến Kim Trọng. Nang hình dung ra người yêu đang sầu tư ngóng đợi. Có lẽ hơn lúc nao hết, trong lúc nay, Kiều thương Kim Trọng vô hạn. Trong tình thương ấy có một chút ân hận ,nang cảm thấy như mình có lỗi với chang. Để chang phải ngay đêm trông ngóng, đau khô, mòn mõi “ray trông mai chờ”, Kiều xót xa, ân hận như một kẻ phụ tình. “Tưởng người dưới nguyệt chén đồng. Tin sương luống nhưng ray trông mai chờ”. Cang thương nhớ người yêu , cang tiếc nuối mối tình đầu không trọn vẹn, Kiều cang thấm thía tình cảnh bơ vơ nơi đất khách quê người của mình va cang hiểu tấm lòng sắt son của mình đối với Kim sẽ không bao giờ phai nhạt. “Bên trời góc bểbơ vơ. Tấm son gột rửa bao giờ cho phai”. Ở bốn câu thơ còn lại , Kiều xót xa thương nhớ cha mẹ : “Xót người tựa cửa hôm mai . Quạt nồng ấm lạnh nhưng ai đó giờ ? Sân Lai cách mấy nắng mưa. Có khi gốc tử đa vừa người ôm” Với cha mẹ, nỗi nhớ thương của Kiều cũng ngập tran xót xa, da diết . Tuy đa bán mình cứu cha va em khỏi cảnh ngục tù nhưng Kiều vẫn thấy mình chưa trọn đạo lam con . Nang hình dung ra bóng song thân giayếu đang ngay đên “tựa cửa” ngóng trông mình va xót xa tự nghĩ ai sẽ la người thay mình chăm sóc cha mẹ . Chỉ với bốn câu thơ độc thọai nội tâm, tác giả đa thể hiện một cách sinh động , cao đẹp va đầy xúc cảm tấm lòng hiếu thảo của Kiều. Trong đọan thơ nay , tai năng của thi hao Nguyễn du còn thể hiện ở chỗ đa đặt tình trước hiếu khi viết về tâm trạng Kiều. Để nang nhớ người yêu trước rồi mới nhớ đến cha mẹ. Điều nay thật chuẩn xác va khách quan vì đối vơi cha mẹ Kiều đả tự bán mình, như vậy cũng đa đền đáp được một phần chư hiếu, công ơn sinh thanh dưỡng dục của cha mẹ. Còn đối với Kim Trọng, Kiều đa thấy mình lỗi hẹn như một người bạc tình: “Kim lang ơi, hỡi Kim lang. Thôi thôi thiếp đa phụ chang từ đây” Đây la một chi tiết nhỏ nhưng nó cho thấy cái tinh tế trong tâm lý nhân vật ma Nguyễn Du nhận ra đa thể hiện một cách cực kỳ chính xác. b/ Buồn va lo : Tám câu cuối la tâm trọang buồn lo của Kiều qua nghệ thuật tả cảnh ngụ tình : “Buồn trông cửa bể chiều hôm. Thuyền ai thấp thóang cánh buồm xa xa. Buồn trông ngọn nước mới sa. Hoa trôi man mác biết la về đâu. Buồn trông nội cỏ dau dau. Chân mây mặt đất một mau xanh xanh”. “Buồn” va “trông”. Buồn va cô đơn, nhìn đâu cũng thấy cảnh vật như có hồn, như cũng buồn theo mình. Cụm từ “buồn trông” như một điệp khúc vừa tạo ra nhạc điệu du dương vừa thể hiện nỗi buồn lớp lớp trao dâng trong lòng Kiều. Có nhưng nét tả thực với “cửa bể, cánh buồm, chân mây, tiếng sóng…” nhưng đều chứa đựng nhiều nghĩa ẩn dụ , gợi mở nhưng liên tuởng phản ảnh nỗi lòng Kiều . Kúc nay nang đang cảm thấy số phận cô đơn mong manh trong hiện tại va hai hùng trước tương lai bao táp như đang chực chờ, đe dọa: “Buồn trông gió cuốm mặt ghềnh. Ào ao tiếng sóng kêu quanh ghế ngồi” Nang tưởng tượng như mình đang ở giưa biển khơi, bốn bề ầm ầm sóng vỗ . sóng dư gao thét, cuồng nộ, tiếng dội bên tai dâng tran dội cả vao tâm hồn , vây bủa nang như dự báo cơn giông bao sẽ đô ập xuống đầu không biết vao lúc nao… Kiều ở lầu Ngưng Bích la một trong nhưng đọan tả cảnh ngụ tình hay nhất trong Truyện Kiều. 4. Phân tích tác phẩm Mùa xuân nho nhỏ * Yêu cầu về nội dung: Nội dung chính: Bai thơ được viết tháng 11.1980, khoảng 1 tháng sau thì nha thơ qua đời. Bai thơ la khúc ca xuân, la tấm lòng tha thiết, gắn bó của Thanh Hải đối với đất nước, cách mạng. Các em có thể dựa vao 3 ý sau để phân tích: 1/ Mùa xuân của thiên nhiên, đất trời: - Miêu tả theo lối phác hoạ nhưng nha thơ vẽ ra được cả không gian gợi cảm vô cùng, mau sắc tươi thắm, âm thanh vang vọng rộn rang, tươi vui. - Cảm xúc say sưa ngây ngất của nha thơ được diễn tả đa dạng va tập trung nhiều ở chi tiết tạo hình “Từng giọt long lanh rơi Tôi đưa tay tôi hứng” 2/ Mùa xuân của đất nước va cách mạng: Từ mùa xuân của thiên nhiên chuyển sang cảm nhận về mùa xuân đất nước, cách mạng với hình ảnh “lộc non” gắn liền với hình ảnh người chiến sĩ va người nông dân đều trao dâng sức sống manh liệt, tự tin với tương lai xán lạn rộng mở (Đất nước như vì sao...) 3/ Tâm niệm của nha thơ: - Nha thơ khéo chọn vẻ đẹp của thiên nhiên để thể hiện vẻ đẹp tâm hồn, ước nguyện nung nấu của chính mình. Đấy cũng la nhưng hình ảnh đơn sơ, nhỏ bé (con chim hót, một nhanh hoa, nốt trầm...) nhưng giau sức gợi, thể hiện vẻ đẹp cao quý của tâm hồn, lối sống của con người cách mạng. Va nghệ thuật điệp ngư, sự chuyển đôi đại từ “tôi” sang “ta” cũng góp phần lam sáng tỏ nội dung, ý nghĩa bai thơ. -“Mùa xuân nho nhỏ” la một ý thơ hay, vừa thể hiện sự khiêm tốn đồng thời cũng la ý nguyện được sống có ích được cống hiến một phần công sức nhiệt huyết của mình trong việc lam nên mùa xuân rộng lớn của đất nước xa hội. - Đoạn kết bai thơ nghe nhẹ nhang lan tỏa ma sâu lắng bởi lan điệu dân ca xứ Huế, tỏ rõ niềm tin yêu lạc quan của Thanh Hải - người con xứ Huế. 4. Phát biểu nhận thức, suy nghĩ của bản thân: * Gợi ý: - Lối sống đẹp la biết phục vụ, cống hiến, hy sinh vì người khác, vì đồng bao, vì quê hương đất nước thân yêu. - Sống có mục đích, ước mơ, lý tưởng cao đẹp. - Luôn trau dồi tri thức, rèn luyện nhân cách, đạo đức để trở thanh công dân tốt, có ích cho quê hương đất nước. - Tuôi trẻ cần tránh xa nhưng tệ nạn xa hội, đến với nhưng hoạt động vui chơi lanh mạnh, bô ích... vv va vv... 5. Anh thanh niên (Lặng lẽ Sa Pa) Phân tích những phẩm chất cao đẹp, đáng quý ở anh thanh niên. 1. Anh thanh niên có những suy nghĩ và quan niệm đúng đắn về công việc và cuộc sống. + Công việc la niềm vui, niềm đam mê cháy bỏng. + Cuộc sống chỉ có ý nghĩa khi mang lại niềm vui, hạnh phúc cho mọi người. 2. Anh thanh niên có những hành động cao đẹp. + Vượt qua mọi khó khăn thử thách để lam quen với cuộc sống chỉ có một mình trên đỉnh núi Yên Sơn cao 2.600 m. + Dồn tất cả thời gian công sức, tự nguyện tự giác hoan thanh xuất sắc công việc vốn hết sức vất vả va đơn điệu. 3. Anh thanh niên có phong cách sống rất đáng quý, đáng trân trọng. + Tô chức cuộc sống ngăn nắp, khoa học, phong phú cả về vật chất va tinh thần. + Khiêm tốn, cởi mở, chân thanh với mọi người. Đánh giá nhân vật, phát biểu cảm nghĩ. Nhân vật anh thanh niên tiêu biểu cho nhưng con người lao động mới, sống có lý tưởng, vô tư, lặng thầm, cống hiến hết mình cho đất nước. Nhân vật anh thanh niên giúp ta hiểu thêm về thế hệ cha anh đi trước trong một giai đoạn lịch sử của dân tộc. Trân trọng, khâm phục nhưng nhân vật đáng quý, đáng mến trong “Lặng lẽ Sa Pa”, ta nghĩ tới trách nhiệm, hanh động của thanh niên chúng ta trong công cuộc bảo vệ va xây dựng đất nước thời kỳ đôi mới. 6. Hình ảnh người lính qua hai bài thơ Đồng chí và Tiểu đội xe không kính So sánh hình ảnh người lính cách mạng qua hai bài thơ “Đồng chí” và “Tiểu đội xe không kính”. Câu hỏi:So sánh hình ảnh người lính cách mạng qua hai bai thơ “Đồng chí” va “Bai thơ về tiểu đội xe không kính”. Học sinh cần nêu được 3 ý sau: Ý 1: Giới thiệu chung - Về đề tai: Dân tộc ta đứng lên tiến hanh hai cuộc chiến tranh cách mạng oanh liệt chống Pháp va chống Mỹ. Lẽ tất nhiên, ở đất nước hơn ba mươi năm chưa rời tay súng. Hình ảnh anh “Bộ đội cụ Hồ” la hình ảnh “con người đẹp nhất” đáng yêu nhất trong văn thơ va la niềm tự hao lớn của dân tộc. - Về hai tác phẩm: Cùng với nhiều bai thơ khác, bai thơ “Đồng chí” sáng tác vao đầu năm 1948 khi tác giả Chính Hưu chiến đấu trong chiến dịch Việt Bắc, bai thơ “Tiểu đội xe không kính” sáng tác năm 1969 khi tác giả Phạm Tiến Duật tham gia họat động ở tuyến đường Trường Sơn đa khắc họa thanh công về đề tai người lính. - Về luận đề: hình tượng anh bộ đội được ghi lại trong hai bai thơ đa lưu giư trong văn chương Việt Nam hai gương mặt đẹp, đáng yêu của người lính trong hai thời kỳ lịch sử. Ý 2: Phân tích lịch sử 1. Nhưng điểm chung: Đây la người lính của nhân dân nên họ cùng mang nhưng vẻ đẹp chung: - Yêu nước, yêu quê hương yêu đồng chí: + Có thể phân tích các câu thơ “Giếng nước gốc đa nhớ người ra trận” (Đồng chí) va “Xe vẫn chạy vì miền nam phía trước” (Tiểu đội xe không kính). + Có thể phân tích cử chỉ nắm tay chất chứa bao tình cảm không lời trong cả hai bai thơ thể hiện sự gắn bó đồng chí - Vượt qua mọi khó khăn gian khô để quyết tâm tiêu diệt giặc hoan thanh nhiệm vụ: + Tất cả nhưng khó khăn gian khô, thử thách được tái hiện bằng nhưng chi tiết hết sức thật, không né tránh tô vẽ trong cả hai bai thơ. + Thế ma, các chiến sĩ đều có một tư thế ngoan cường “chờ giặc tới”, “ung dung nhìn thẳng”. - Lạc quan tin tưởng: Cả hai bai thơ đều thể hiện tinh thần lạc quan của người lính. Từ “miệng cười buốt giá” của anh bộ đội kháng chiến chống Pháp đến “nhìn nhau mặt lấm cười ha ha” của anh lính lái xe thời chống Mỹ đều thể hiện tinh thần lạc quan, khí phách anh hùng. 2. Nhưng điểm riêng khác nhau - Bai thơ “Đồng chí” của Chính Hưu thể hiện người lính nông dân thời kỳ đầu cuộc kháng chiến chống Pháp với vẻ đẹp giản dị, mộc mạc ma sâu sắc. Tình đồng chí thiềng liêng hòa quyện với tình giao tiếp khi lý tưởng chiến đấu đaa rực sáng trong tâm hồn. “Súng bên súng đầu sát bên đầu Đêm rét chung chăn thanh đôi tri kỷ Đồng chí!” - Bai thơ “Tiểu đội xe không kính” của Phạm Tiến Duật thể hiện người lính lái xe trong cuộc kháng chiến chống Mỹ với vẻ đẹp trẻ trung, ngang tang. Đây la thế hệ nhưng người lính có học vấn, có bản lĩnh chiến đấu, có tâm hồm nhạy cảm, có tính cách riêng mang chất “lính”đáng yêu. Họ tất cả vì miền Nam ruột thịt với trái tim yêu nước cháy bỏng. “Xe vẫn chạy vì miền Nam phía trước Chỉ cần trong xe có một trái tim” Ý 3: Đánh giá chung - Hình tượng người lính dù ở thời kỳ kháng chiến chống Pháp hay kháng chiến chống Mỹ đều mang phaẩm chất cao đẹp của “anh bộ đội cụ Hồ” thời đại đa cung cấp cho các nha thơ nhưng nguyên mẫu đẹp đẽ, họ tại nên nhưng hình tượng lam xúc động lòng người. - Viết về nhưng người lính, các nha thơ nói về chính mình va nhưng người đồng đội của mình. Vì thế, hình tượng người chân thật va sinh động IV- MỘT SỐ KĨ THUẬT LÀM BÀI THI: I- Dàn ý của một bài văn - Một số minh họa 1. Mở bài: Thường có những yếu tố sau: - Giới thiệu một vai nét tiêu biểu nhất về tác giả, tác phẩm. Chú ý đến xuất xứ, hoan cảnh lịch sử, phong cách nghệ thuật va nét đặc sắc của tác phẩm (dẫn dắt). - Nêu chủ đề (hoặc ý chủ đạo) của tác phẩm, hoặc đoạn văn, đoạn thơ. - Trích dẫn (có 3 cách: một la chép đủ, hai la trích dẫn đầu - cuối, ba la không trích dẫn). 2. Thân bài: Có thể cắt ngang, có thể bô dọc, có thể phối hợp dọc ngang: thường thường phân tích thơ thì cắt ngang, phân tích truyện thì bô dọc. Lần lượt phân tích từng phần, hết phần nay, chuyển ý chuyển đoạn qua phân tích phần khác, lần lượt phân tích cho đến hết. Lựa chọn yếu tố để phân tích, coi trọng các trọng tâm, trọng điểm. Ở mỗi phần, thao tác phân tích như sau: bám sát ngôn ngư, hình ảnh phân tích ý va nghệ thuật; phân tích đến đâu kết hợp với trích dẫn minh hoạ đến đấy. Vận dụng triệt để các thao tác so sánh đối chiếu, viết lời bình, liên tưởng mở rộng. (Đọc kỹ mục 2). Trình tự như sau: - Phân tích phần 1 - chuyển ý, chuyển đoạn - Phân tích phần 2 - chuyển ý, chuyển đoạn - Phân tích phần 3, 4 (nếu có). 3. Kết bài: - Tông hợp lại, đánh giá tác phẩm trên hai phương diện: giá trị tư tưởng va giá trị nghệ thuật. - Nêu tác dụng của tác phẩm. - Cảm nghĩ của người viết, hoặc của lứa tuôi. 1. . Minh hoạ phần mở bài: a.Ví dụ 1 : Phân tích bài thơ “Khúc hát ru những em bé lớn trên lưng mẹ” của Nguyễn Khoa Điềm. Bai thơ Khúc hát ru nhưng em bé lớn trên lưng mẹ của Nguyễn Khoa Điềm ra đời ngay tại chiến khu Trị – Thiên, trong nhưng ngay kháng chiến chống Mĩ đang dần đến thắng lợi nhưng vẫn còn vô cùng gian khô. Nha thơ đa tận mắt chứng kiến hình ảnh nhưng ba mẹ Ta-ôi gia gạo nuôi bộ đội đánh Mĩ, để cảm xúc từ hiện thực thăng hoa thanh nhưng vần thơ có sức lay động manh liệt. Bai thơ “thể hiện tình yêu thương con gắn với lòng yêu nước, với tinh thần chiến đấu của người mẹ miền tây Thừa Thiên bằng nhưng khúc ru nhịp nhang, mang giọng điệu ngọt ngao trìu mến”. b. Ví dụ 2: Phân tích bài thơ Ánh trăng của Nguyễn Duy Trăng- hình ảnh giản dị ma quen thuộc, trong sáng va trư tình. Trăng đa trở thanh đề tai thường xuyên xuất hiện trên nhưng trang thơ của các thi sĩ qua bao thời đại. Nếu như “ Tĩnh dạ tứ” cũa Lí Bạch tả cảnh đêm trăng sáng tuyệt đẹp gợi lên nỗi niềm nhớ quê hương, “ Vọng nguyệt” của Hồ Chí Minh thể hiện tâm hồn lạc quan, phong thái ung dung va lòng yêu thiên nhiên tha thiết của Bác thì đến với bai thớ “Ánh trăng” của Nguyễn Duy, chúng ta bắt gặp hình ảnh vầng trăng mang ý nghĩa triết lí sâu sắc.Đó chính la đạo lí “uống nước nhớ nguồn”. 2. Minh họa phân tích một phần trong thân bài Ví dụ: Không phải ngẫu nhiên khi phô nhạc bai thơ nay, nhạc sĩ Trần Hoan đa đặt lại tựa đề la Lời ru trên nương, bởi lẽ chính nhưng lời ru đa lam thanh cấu tứ của bai thơ, dẫn dắt ta vao một thế giới mang đậm bản sắc riêng của người Ta-ôi. Bai thơ như la minh chứng của tấm lòng đồng bao dân tộc một lòng tin theo Đảng, , thương con thương bộ đội, thương yêu núi rừng nương rẫy lang bản, thương đất nước. Tình thương thanh điệp khúc xuyên suốt theo nhịp chay của mẹ : Em cu Tai ngủ trên lưng mẹ ơi Em ngủ cho ngoan đừng rời lưng mẹ Có lẽ đây la lời của nha thơ, ham chứa bao trìu mến danh cho chú bé Ta-ôi như muốn góp thêm bao thương mến hoa cùng khúc ru của mẹ. Hình ảnh ấy khiến người đọc bồi hồi nhớ lại nhưng câu thơ viết về người mẹ Việt Bắc trong kháng chiến chống Pháp của nha thơ Tố Hưu : Nhớ người mẹ nắng cháy lưng Địu con lên rẫy bẻ từng bắp ngô Người mẹ chống Pháp va người mẹ chống Mĩ có nhưng điểm tương đồng trong công việc. Nhưng ở Nguyễn Khoa Điềm, hình ảnh thơ nay không xuất phát từ nỗi nhớ ma được cất lên ngay giưa hiện thực chống Mĩ. Nét đẹp của hình tượng được khơi lên từ tính chất công việc “Mẹ giã gạo mẹ nuôi bộ đội”. Người mẹ được khắc hoạ trong từng chi tiết sống động nhất, nôi bật với tứ thơ thật đẹp : Nhịp chày nghiêng, giấc ngủ em nghiêng. Tưởng như trong động tác của mẹ cũng đa ngân lên nhịp điệu ru ngọt ngao va nhịp đưa em đều đặn an bình như trên một cánh võng êm. Tác giả hoan toan không thi vị hoá ma bằng ngòi bút tả thực giúp người đọc nhận ra : mồ hôi mẹ nóng hôi, vai mẹ gầy – bao vất vả như đọng cả trên đôi vai mẹ. Mỗi khúc ru hiện lên hình ảnh mẹ trong nhiều tư thế cũng như công việc khác nhau : gia gạo, tỉa bắp, chuyển lán, đạp rừng… như hoan chỉnh bức chân dung lao động khoẻ khoắn cũng như niềm hân hoan được hoa vao nhưng công việc kháng chiến. Không nhưng thế, qua nhưng hình ảnh nay, ta còn hình dung một nhịp sống bình thản của nhưng người dân va cán bộ chiến sĩ ở chiến khu chống Mĩ. Mặc dù, trong thực tế, đây la nơi hứng chịu rất nhiều bom đạn kẻ thù va luôn phải đương đầu với nhưng cuộc hanh quân lùng sục “tìm va diệt”, can quét hòng xóa sạch dấu tích của vùng chiến khu đầu mối Bắc – Nam nay. Cuộc sống khó khăn thiếu thốn đòi hỏi phải tự cấp tự túc, tăng gia sản xuất, bảo đảm nuôi quân đánh giặc. Hình ảnh người mẹ gia gạo khiến ta lại liên tưởng đến nhưng nhịp chay trong bai hát Tiếng chay trên sóc Bom Bo của cố nhạc sĩ Xuân Hồng. Ở đâu cũng vậy, khi cách mạng được bao bọc, chăm chút bằng tất cả tình cảm yêu nước của nhân dân, khi biết dựa vao dân thì không sức mạnh tan bạo nao của kẻ thù có thể khuất phục. Gạo danh để nuôi quân, mẹ lại lên nương tỉa bắp, cùng với a-kay. Đang sau hanh động đó ẩn chứa vẻ đẹp của sự hi sinh, nhường cơm sẻ áo cho người cách mạng. Lòng mẹ bao dung lại được cảm nhận bằng bao tình cảm thương mến của nha thơ : Lưng núi thì to mà lưng mẹ nhỏ Em ngủ ngoan em đừng làm mẹ mỏi Mặt trời của bắp thì nằm trên đồi Mặt trời của mẹ, con nằm trên lưng Lời thơ thật dịu dang như ru sâu thêm giấc ngủ cho em cu Tai, như muốn sẻ chia nhưng vất vả nhọc nhằn trong công việc của mẹ. Không gian mênh mang của vùng núi rừng tây Thừa Thiên như mở ra với ánh mặt trời lan toả khắp núi đồi. Nôi bật giưa khung cảnh la người mẹ Ta-ôi với công việc cần mẫn. Nhưng mẹ không hề đơn độc chính vì có mặt trời của mẹ – em cu Tai đang ngon giấc. Với cách ví von đặc sắc nay, nha thơ đa tạo nên liên tưởng về mối quan hệ mật thiết của con người với núi rừng, nương rẫy. Không có tình cảm gắn bó, không thể tạo được liên tưởng thú vị giưa hạt bắp với con nằm trên lưng. Mặt trời không gợi ra cảm giác về độ nóng, độ chói ma trở thanh hình tượng biểu trưng cho nguồn sống mạnh mẽ. Mặt trời của bắp đem lại hạt mẩy hạt chắc. Mặt trời của mẹ – em cu Tai la hạnh phúc, nguồn sống của mẹ. Nhưng chú bé Taôi được tắm trong ánh sáng sẽ trở nên vạm vỡ săn chắc, ánh mặt trời hao phóng ban tặng cho mẹ nhưng đứa con khoẻ mạnh của núi rừng. Hình tượng sáng tạo của Nguyễn Khoa Điềm đa đem lại nhưng rung cảm thẩm mĩ đặc biệt. 3. Minh họa phần kết bài Ví dụ : Khúc hát ru những em bé lớn trên lưng mẹ của Nguyễn Khoa Điềm đa tạo được nhưng cảm xúc đồng điệu với bao người con miền Nam anh dũng thời chống Mĩ, nói lên trọn vẹn vẻ đẹp va tâm tư của người dân tộc miền tây Thừa Thiên trung dũng kiên cường, thủy chung với cách mạng. Cảm xúc bình dị trong sáng với hình tượng người mẹ đa lam nên sức hấp dẫn riêng của tác phẩm. Từ ngôn ngư đến hình ảnh thơ đều đậm chất dân tộc, đem đến cho người đọc nhưng cảm nhận đặc biệt thương mến cùng hoa theo lời ru cho giấc ngủ thanh bình của em bé Ta-ôi. Bai thơ toát lên tinh thần lạc quan cách mạng, kết đọng nhưng ân tình sâu lắng của nha thơ về nhân dân đất nước cũng như niềm tin vao thắng lợi cuối cùng của cuộc kháng chiến chống Mĩ. Niềm tin ngay ấy giờ đây đa thanh hiện thực. Em cu Tai ngay ấy giờ đây cũng đa trưởng thanh va sống lam người Tự do như niềm mong mỏi ngay nao thiết tha trong lời ru của mẹ. Nhưng lời ru ngay ấy mai còn sức vang ngân trong lòng bao thế hệ, bồi đắp tình yêu quê hương đất nước, con người Việt Nam