Tài liệu Tai lieu ngành môi trường

Bé tµi nguyªn vµ m«i tr−êng ViÖn tµi nguyªn vµ m«i tr−êng biÓn B¸o c¸o tæng kÕt ®Ò tµi cÊp nhµ n−íc thiÕt lËp, sö dông CSDL hÖ th«ng tin ®Þa lý vµ kÕt hîp øng dông viÔn th¸m phôc vô qui ho¹ch m«i tr−êng bÒn v÷ng c¸c tØnh ven biÓn h¶i phßng vµ qu¶ng ninh Chñ nhiÖm ®Ò tµi: ths . trÇn v¨n ®iÖn 6756 12/3/2008 h¶i phßng - 2003 Trung t©m khoa häc tù nhiªn vµ c«ng nghÖ quèc gia Ph©n viÖn h¶i d−¬ng häc t¹i H¶i Phßng §Ò tµi ThiÕt lËp, sö dông c¬ së d÷ liÖu hÖ th«ng tin ®Þa lý vµ kÕt hîp øng dông viÔn th¸m phôc vô qui ho¹ch m«i tr−êng bÒn v÷ng c¸c tØnh ven biÓn H¶i Phßng vµ Qu¶ng Ninh H¶i Phßng - 2003 Trung t©m khoa häc tù nhiªn vµ c«ng nghÖ quèc gia Ph©n viÖn h¶i d−¬ng häc t¹i H¶i Phßng §Ò tµi ThiÕt lËp, sö dông c¬ së d÷ liÖu hÖ th«ng tin ®Þa lý vµ kÕt hîp øng dông viÔn th¸m phôc vô qui ho¹ch m«i tr−êng bÒn v÷ng c¸c tØnh ven biÓn H¶i Phßng vµ Qu¶ng Ninh Chñ nhiÖm: ThS. TrÇn V¨n §iÖn Phã chñ nhiÖm: ThS. TrÇn §×nh L©n Th− ký: TS. §inh V¨n Huy H¶i Phßng - 2003 Nh÷ng ng−êi tham gia STT Hä vµ tªn C¬ quan 1. ThS. NguyÔn V¨n Th¶o Ph©n viÖn H¶i d−¬ng häc t¹i H¶i Phßng 2. ThS. Hoµng ViÖt Ph©n viÖn H¶i d−¬ng häc t¹i H¶i Phßng 3. CN. §ç Thu H−¬ng Ph©n viÖn H¶i d−¬ng häc t¹i H¶i Phßng 4. CN. §µm Xu©n DÇu Ph©n viÖn H¶i d−¬ng häc t¹i H¶i Phßng 5. TS. TrÇn §øc Th¹nh Ph©n viÖn H¶i d−¬ng häc t¹i H¶i Phßng 6. TS. NguyÔn H÷u Cö Ph©n viÖn H¶i d−¬ng häc t¹i H¶i Phßng 7. TS. NguyÔn Huy YÕt Ph©n viÖn H¶i d−¬ng häc t¹i H¶i Phßng 8. TS. §ç C«ng Thung Ph©n viÖn H¶i d−¬ng häc t¹i H¶i Phßng 9. CN. NguyÔn ThÞ Thu Ph©n viÖn H¶i d−¬ng häc t¹i H¶i Phßng 10. CN. NguyÔn ThÞ Minh HuyÒn Ph©n viÖn H¶i d−¬ng häc t¹i H¶i Phßng 11. ThS. Lª ThÞ Thanh Ph©n viÖn H¶i d−¬ng häc t¹i H¶i Phßng 12. ThS. Ph¹m V¨n L−îng Ph©n viÖn H¶i d−¬ng häc t¹i H¶i Phßng 13. CN. §ç §×nh ChiÕn Ph©n viÖn H¶i d−¬ng häc t¹i H¶i Phßng 14. CN. Bïi V¨n V−îng Ph©n viÖn H¶i d−¬ng häc t¹i H¶i Phßng 15. CN. Vò Duy VÜnh Ph©n viÖn H¶i d−¬ng häc t¹i H¶i Phßng 16. TS. TrÇn V¨n ý ViÖn §Þa lý 17. ThS. NguyÔn H¹nh Quyªn ViÖn §Þa lý 18. TS. L¹i VÜnh CÈm ViÖn §Þa lý 19. ThS. Lª ThÞ Thu HiÒn ViÖn §Þa lý 20. ThS. NguyÔn §øc HiÓn ViÖn §Þa lý 21. TS. NguyÔn ThÞ H»ng ViÖn §Þa lý 22. TS. Phan Träng TrÞnh ViÖn §Þa chÊt 23. KS. Hoµng V¨n Vinh ViÖn §Þa chÊt 24. TS. Tr−¬ng Xu©n LuËn Tr−êng §¹i häc Má - §Þa chÊt 25. KS. TrÇn ThÞ Oanh Trung t©m Th«ng tin - L−u tr÷ ®Þa chÊt 26. PGS.TS. NguyÔn Chu Håi ViÖn Kinh tÕ vµ Qui ho¹ch thñy s¶n Môc lôc Më ®Çu PhÇn I. Tæ chøc thùc hiÖn vµ c¸c kÕt qu¶ cña ®Ò tµi 1. Tæ chøc thùc hiÖn 1.1. Phèi hîp víi c¸c c¬ quan ®èi t¸c BØ 1.2. Thùc hiÖn ®Ò tµi phÝa viÖt nam 1.3. §¸nh gi¸ kÕt qu¶ hîp t¸c ViÖt Nam - BØ 2. Ph−¬ng ph¸p thiÕt lËp c¬ së d÷ liÖu GIS cho qu¶n lý tæng hîp ®íi bê ë cÊp tØnh vµ khu vùc trong ®iÒu kiÖn ViÖt Nam 2.1. Nhu cÇu d÷ liÖu cho qui ho¹ch m«i tr−êng ®íi bê 2.2. Tæng qu¸t ph−¬ng ph¸p x©y dùng c¬ së d÷ liÖu GIS cho qu¶n lý tæng hîp ®íi bê H¶i Phßng - Qu¶ng Ninh 2.3. §¸nh gi¸ c¸c tµi liÖu hiÖn cã vµ bæ sung, cËp nhËt tµi liÖu 2.4. X©y dùng cÊu tróc c¬ së d÷ liÖu GIS 2.5. Thu thËp d÷ liÖu 2.6. Xö lý ¶nh vÖ tinh x©y dùng b¶n ®å chuyªn ®Ò 2.7. X©y dùng giao diÖn vµ tiÖn Ých cho ng−êi sö dông 2.8. X©y dùng m« h×nh cho qu¶n lý vµ qui ho¹ch m«i tr−êng 3. C¸c kÕt qu¶ chÝnh cña ®Ò tµi 3.1. KÕt qu¶ t¨ng c−êng n¨ng lùc 3.2. S¶n phÈm khoa häc PhÇn II. KÕt qu¶ khoa häc Ch−¬ng 1. Tæng quan I. §iÒu kiÖn tù nhiªn, tµi nguyªn thiªn nhiªn, hiÖn tr¹ng m«i tr−êng vµ c¸c ho¹t ®éng kinh tÕ khu vùc ven biÓn H¶i Phßng - Qu¶ng Ninh 1. VÞ trÝ ®Þa lý 2. §iÒu kiÖn khÝ hËu thñy v¨n 2.1. KhÝ hËu 2.2. Thñy v¨n s«ng 2.3. H¶i v¨n 3. §Þa chÊt vµ ®Þa mao 3.1. §Þa chÊt khu vùc 3.2. §Þa m¹o Trang 1 4 4 4 4 6 6 6 7 7 7 9 9 9 9 11 11 11 13 14 14 14 14 14 15 16 16 16 17 4. C¸c hÖ sinh th¸i c¬ b¶n 4.1. HÖ sinh th¸i rõng m−a nhiÖt ®íi 4.2. HÖ sinh th¸i ®ång ruéng - d©n c− 4.3. HÖ sinh th¸i ®Êt ngËp n−íc 4.4. HÖ sinh th¸i r¹n san h« 4.5. HÖ sinh th¸i biÓn n«ng ven bê 5. Tµi nguyªn 5.1. Tµi nguyªn kho¸ng s¶n 5.2. Tµi nguyªn tù nhiªn kh¸c 6. M«i tr−êng 6.1. M«i tr−êng kh«ng khÝ 6.2. M«i tr−êng n−íc 6.3. M«i tr−êng trÇm tÝch biÓn vµ ven bê 7. Kinh tÕ, x· héi 7.1. D©n sè vµ lao ®éng 7.2. §Êt ®ai vµ c¬ cÊu sö dông ®Êt 7.3. Ngµnh nghÒ chñ yÕu 7.4. C¬ së h¹ tÇng chñ yÕu 7.5. V¨n hãa, x· héi 7.6. Møc sèng II. HiÖn tr¹ng vµ ®Þnh h−íng sö dông viÔn th¸m vµ GIS trong nghiªn cøu vµ quy ho¹ch m«i tr−êng ven biÓn 1. TiÕp cËn qu¶n lý tæng hîp vïng bê biÓn 1.1. TiÕp cËn QLTH vïng bê biÓn ViÖt Nam 1.2. Thùc tÕ ë H¶i Phßng - Qu¶ng Ninh 2. Qui ho¹ch m«i tr−êng vµ nhu cÇu sö dông hÖ th«ng tin ®Þa lý 2.1. Kh¸i l−îc vÒ qui ho¹ch m«i tr−êng 2.2. Nhu cÇu sö dông hÖ th«ng tin ®Þa lý trong quy ho¹ch vµ qu¶n lý m«i tr−êng 17 17 18 18 18 18 18 19 19 20 20 20 21 22 22 22 24 25 26 26 27 3. øng dông viÔn th¸m vµ hÖ th«ng tin ®Þa lý cho nghiªn cøu ®íi bê ë ViÖt Nam 3.1. TiÕp cËn sö dông t− liÖu vµ c«ng nghÖ kh«ng gian trong quy ho¹ch m«i tr−êng vµ QLTH ®íi bê biÓn ë ViÖt Nam 3.2. §¸nh gi¸ ban ®Çu vÒ x©y dùng c¬ së d÷ liÖu GIS vïng bê biÓn Ch−¬ng 2. Lång ghÐp d÷ liÖu GIS cña hai phÝa ®èi t¸c ViÖt - BØ vµ kh¶ n¨ng sö dông trong qui ho¹ch vµ ®¸nh gi¸ m«i tr−êng chiÕn l−îc 31 27 27 28 29 29 30 31 34 37 1. Lång ghÐp c¸c kÕt qu¶ cña ®èi t¸c BØ vµo CSDL GIS 1.1. Tãm t¾t kÕt qu¶ x©y dùng CSDL GIS cña ®èi t¸c BØ 1.2. Kh¶o s¸t vµ phèi hîp c¸c CSDL GIS thµnh phÇn vµo CSDL chung 2. Kh¶ n¨ng sö dông GIS trong qui ho¹ch vµ ®¸nh gi¸ m«i tr−êng chiÕn l−îc vïng ven biÓn 2.1. C¸c kh¸i niÖm vÒ ®¸nh gi¸ m«i tr−êng chiÕn l−îc vµ ®¸nh gi¸ t¸c ®éng tÝch dån 2.2. Kh¶ n¨ng sö dông hÖ th«ng tin ®Þa lý (GIS) trong quy ho¹ch vµ ®¸nh gi¸ m«i tr−êng chiÕn l−îc 2.3. GIS øng dông trong ph−¬ng ph¸p nghiªn cøu ®¸nh gia m«i tr−êng chiÕn l−îc (§MC) 37 37 38 40 3. øng dông GIS trong qui ho¹ch qu¶n lý m«i tr−êng ë ven biÓn H¶i Phßng Qu¶ng Ninh 46 3.1. øng dông GIS trong ph©n tÝch biÕn ®éng líp phñ vµ sö dông ®Êt, ®ãng gãp cho §MC chung thµnh phè H¹ Long 3.2. CSDL GIS phôc vô qu¶n lý tæng hîp ®íi bê §å S¬n - C¸t Bµ - H¹ Long 3.3. CSDL GIS phôc vô qui ho¹ch vµ qu¶n lý m«i tr−êng vïng bê biÓn H¶i Phßng - Qu¶ng Ninh Ch−¬ng 3. X©y dùng vµ khai th¸c c¬ së d÷ liÖu GIS phôc vô qui ho¹ch m«i tr−êng bÒn v÷ng vïng ven biÓn H¶i Phßng - Qu¶ng Ninh 1. X©y dùng c¬ së d÷ liÖu GIS 1.1. Xö lý ¶nh vÖ tinh x©y dùng b¶n ®å chuyªn ®Ò 1.2. X©y dùng c¬ së d÷ liÖu cho qui ho¹ch m«i tr−êng 2. Khai th¸c c¬ së d÷ liÖu GIS 2.1. X©y dùng giao diÖn, b¶n ®å chuyªn ®Ò 2.2. §¸nh gi¸ biÕn ®éng sö dông ®Êt khu vùc H¶i Phßng - H¹ Long 2.3. Nghiªn cøu ®Þa ®éng lùc khu vùc C¸t H¶i 2.4. §¸nh gi¸ m«i tr−êng chiÕn l−îc khu vùc H¹ Long 2.5. X©y dùng m« h×nh GIS nguy c¬ « nhiÔm vÞnh H¹ Long KÕt luËn vµ khuyÕn nghÞ 1. KÕt luËn 2. KhuyÕn nghÞ Tµi liÖu tham kh¶o Phô lôc 40 41 42 46 46 47 51 51 51 65 71 71 71 74 80 85 95 95 96 97 106 Danh môc b¶ng B¶ng 1.1. VËn tèc giã trung b×nh (V, m/s) vµ h−íng thÞnh hµnh (α) B¶ng 1.2. HÖ sè tÝch lòy (Tt/l) cña 6 kim lo¹i nÆng trong trÇm tÝch ven bê H¶i Phßng - Qu¶ng Ninh B¶ng 1.2. §Æc tr−ng d©n sè c¸c huyÖn, thÞ x· vµ thµnh phè ven biÓn H¶i Phßng Qu¶ng Ninh n¨m 1998 B¶ng 1.4. §Æc tr−ng lao ®éng c¸c huyÖn, thÞ x· vµ thµnh phè ven biÓn h¶i Phßng Qu¶ng Ninh n¨m 1998 B¶ng 1.5. DiÖn tÝch ®Êt tù nhiªn c¸c huyÖn, thÞ x· vµ thµnh phè ven biÓn H¶i Phßng - Qu¶ng Ninh n¨m 1998 B¶ng 1.6. T×nh h×nh sö dông ®Êt (%) cña c¸c huyÖn, thÞ H¶i Phßng ®Õn th¸ng 12/1996 B¶ng 1.7. T×nh h×nh sö dông ®Êt (%) cña mét sè huyÖn, thÞ Qu¶ng Ninh ®Õn th¸ng 12/1996 B¶ng 1.8. C¬ cÊu (%) GDP cña H¶i Phßng - Qu¶ng Ninh n¨m 1998 B¶ng 1.9. B×nh qu©n thu nhËp th¸ng cña lao ®éng trong khu vùc nhµ n−íc do ®Þa ph−¬ng qu¶n lý trong thêi gian 1995 - 1998 cña H¶i Phßng vµ Qu¶ng Ninh B¶ng 1.10. Mét sè chØ tiªu ®¸nh gi¸ ®êi sèng nh©n d©nven biÓn tØnh Qu¶ng Ninh n¨m 1998 B¶ng 1.11. C¸c øng dông viÔn th¸m vµ GIS cho nghiªn cøu biÓn vµ d¶i ven biÓn ë ViÖt Nam B¶ng 1.12. Danh môc c¸c c¬ së d÷ liÖu GIS biÓn hiÖn cã t¹i c¸c c¬ quan cña ViÖt Nam B¶ng 2.1. Danh s¸ch c¸c líp d÷ liÖu ®−îc x©y dùng cña c¸c ®èi t¸c BØ B¶ng 2.2. B¶n ®å chuyªn ®Ò thµnh lËp tõ CSDL phôc vô nghiªn cøu tæng hîp ®íi bê vïng §å S¬n - C¸t Bµ - H¹ Long B¶ng 2.3. C¸c líp th«ng tin chÝnh trong CSDL GIS do phÝa ViÖt Nam thùc hiÖn B¶ng 3.1. DiÖn tÝch c¸c ®èi t−îng ®Êt phñ vµ sö dông ®Êt khu vùc ven biÓn H¶i Phßng - Qu¶ng Ninh n¨m 2000 vµ H¶i Phßng - H¹ Long n¨m 1995 (gi¶i ®o¸n b»ng m¾t) B¶ng 3.2. DiÖn tÝch ®Çm nu«i vµ rõng ngËp mÆn theo c¸c x· khu vùc §×nh Vò C¸t H¶i - Phï ong n¨m 1994 vµ 2000 B¶ng 3.3. Gi¸ trÞ hµm l−îng trÇm tÝch l¬ löng kh¶o s¸t tõ ¶nh vÖ tinh B¶ng 3.4. DiÖn tÝch c¸c ®¬n vÞ m«i tr−êng ®Þa chÊt n¨m 1995 vµ n¨m 2000 B¶ng 3.5. Nguån tµi liÖu b¶n ®å Trang 15 21 22 22 23 24 24 25 26 27 33 36 38 47 48 54 56 58 63 65 B¶ng 3.6. Nguån tµi liÖu ¶nh vÖ tinh B¶ng 3.7. BiÕn ®éng rõng ngËp mÆn 1995 - 2000 khu vùc H¶i Phßng - H¹ Long B¶ng 3.8. BiÕn ®éng diÖn tÝch ®Çm nu«i theo c¸c x· khu vùc §×nh Vò - C¸t H¶i Phï long n¨m 1994 vµ 2000 B¶ng 3.9. C¸c kÞch b¶n ®¸nh gi¸ t¸c ®éng cña quy ho¹ch tæng thÓ B¶ng 3.10. Quy ho¹ch t¸c ®éng trùc tiÕp ®Õn vïng duyªn h¶i vµ ®Êt tù nhiªn B¶ng 3.11. DiÖn tÝch c¸c nhãm ®èi t−îng m«i tr−êng bÞ t¸c ®éng theo c¸c kÞch b¶n B¶ng 3.12. Møc ph©n møc c¸c th«ng sè « nhiÔm B¶ng 3.13. Kho¶ng (km) c¸ch lÊy vïng ®Öm do ¶nh h−ëng cña c¸c nguån ph¸t th¶i B¶ng 3.14. Träng sè cho tõng nguån ®èi víi viÖc ph¸t th¶i nhãm chÊt « nhiÔm B¶ng 3.15. Träng sè cho c¸c nhãm chÊt « nhiÔm trong m« h×nh 67 72 74 81 83 84 88 89 93 93 Danh môc h×nh H×nh 1: S¬ ®å khu vùc triÓn khai ®Ò tµi H¶i Phßng - Qu¶ng Ninh H×nh 2. S¬ ®å tæng qu¸t ph−¬ng ph¸p x©y dùng c¬ së d÷ liÖu GIS cho qui ho¹ch m«i tr−êng ®íi bê H¶i Phßng - Qu¶ng Ninh H×nh 3. S¬ ®å cÊu tróc d÷ liÖu H×nh 1.1. Néi dung c¬ b¶n cña tæng quan m«i tr−êng vïng bê biÓn §å S¬n - C¸t Bµ - H¹ Long H×nh 2.1. S¬ ®å phèi hîp c¸c CSDL thµnh phÇn H×nh 3.1. B¶n ®å hiÖn tr¹ng líp phñ vµ sö dông ®Êt n¨m 1995 khu vùc H¶i Phßng - H¹ Long H×nh 3.2. B¶n ®å hiÖn tr¹ng líp phñ vµ sö dông ®Êt n¨m 2000 khu vùc H¶i Phßng - H¹ Long H×nh 3.3.B¶n ®å ph©n bè ®Çm nu«i thñy s¶n n¨m 1994 H×nh 3.4.B¶n ®å ph©n bè ®Çm nu«i thñy s¶n n¨m 2000 H×nh 3.5.B¶n ®å ph©n bè ®Çm nu«i thñy s¶n vµ thùc vËt ngËp mÆn n¨m 2001 H×nh 3.6. Quan hÖ gi÷a hµm l−îng trÇm tÝch l¬ löng ®o ®¹c thùc tÕ vµ kÕt qu¶ tÝnh to¸n tõ ¶nh vÖ tinh H×nh 3.7. Ph©n bè hµm l−îng trÇm tÝch l¬ löng vïng cöa s«ng B¹ch §»ng tÝnh to¸n tõ ¶nh Landsat ETM thu ngµy 31 th¸ng 8 n¨m 2002 H×nh 3.8. B¶n ®å m«i tr−êng ®Þa chÊt vïng cöa s«ng B¹ch §»ng n¨m 1995 H×nh 3.9. B¶n ®å m«i tr−êng ®Þa chÊt vïng cöa s«ng B¹ch §»ng n¨m 2000 H×nh 3.10. S¬ ®å cÊu tróc thø bËc c¸c th− môc cña c¬ së d÷ liÖu GIS H×nh 3.11. Giao diÖn s¬ ®å kh¶o s¸t vµ liªn kÕt víi ¶nh thùc tÕ H×nh 3.12. Giao diÖn b¶n ®å chuyªn ®Ò víi truy vÊn th«ng tin H×nh 3.13. Giao diÖn b¶n ®å chuyªn ®Ò vµ th«ng d÷ liÖu H×nh 3.14. Giao diÖn Layout víi chó gi¶i cho viÖc in Ên b¶n ®å, atlas H×nh 3.15. B¶n ®å biÕn ®éng rõng ngËp mÆn khu vùc H¶i Phßng - H¹ Long Trang 3 8 10 29 40 53 53 55 55 55 59 60 H×nh 3.16. ¶nh m¸y bay n¨m 1952 64 64 68 69 69 70 70 73 78 H×nh 3.17. ¶nh m¸y bay n¨m 1992 78 H×nh 3.18. ¶nh SPOT n¨m 1994 78 H×nh 3.19. ¶nh IKONOS n¨m 2000 H×nh 3.20. VÞ trÝ ®−êng bê c¸c n¨m 1965, 1989 vµ 2000 H×nh 3.21. BiÓu ®å dù ®o¸n diÖn tÝch c¸c ®èi t−îng tù nhiªn bÞ t¸c ®éng theo c¸c kÞch b¶n quy ho¹ch 79 79 84 H×nh 3.22. Ph©n møc hiÖn tr¹ng chÊt l−îng n−íc vÞnh H¹ Long mïa m−a n¨m 1998 H×nh 3.23. S¬ ®å c¸c nguån « nhiÔm khu vùc vÞnh H¹ Long H×nh 3.24. Ph©n vïng nguy c¬ « nhiÔm vÞnh H¹ Long 90 91 92 Danh môc tõ viÕt t¾t BOD5 COD CSDL DO §MC §NN GDP GIS H. HCBVTV HDH HP HST HTTĐL KTH§ PCA QHTT QLTH UNEP RNM SQL T§TD TKT TP. TSS TX. VBHP-QN Nhu cÇu «xy sinh häc Nhu cÇu «xy hãa häc C¬ së d÷ liÖu Hàm l−îng «xy hßa tan §¸nh gi¸ m«i tr−êng chiến l−îc §Êt ngËp n−íc Tæng s¶n phÈm quèc néi Geographic information System (HÖ thèng th«ng tin ®Þa lý) HuyÖn Hãa chất bảo vÖ thùc vËt H¶i d−¬ng häc H¶i Phßng HÖ sinh th¸i HÖ th«ng tin ®Þa lý Kiến t¹o hiÖn ®¹i Principal Component Analysis (Ph©n tÝch thành phÇn c¬ b¶n) Quy ho¹ch tæng thÓ Qu¶n lý tæng hîp Ch−¬ng tr×nh m«i tr−êng Liªn hiÖp quèc Rõng ngËp mÆn Structure Query Language (Ng«n ng÷ c¬ së d÷ liÖu) T¸c ®éng tÝch dån T©n kiÕn t¹o Thành phè Tæng Hàm l−îng vËt chÊt l¬ löng ThÞ x· Ven bê H¶i Phßng Qu¶ng Ninh §Ò tµi: ThiÕt lËp, sö dông c¬ së d÷ liÖu hÖ th«ng tin ®Þa lý vµ kÕt hîp øng dông viÔn th¸m phôc vô qui ho¹ch m«i tr−êng bÒn v÷ng c¸c tØnh ven biÓn H¶i Phßng vµ Qu¶ng Ninh Më ®Çu HÖ thèng th«ng tin ®Þa lý (GIS) ngµy nay ®ang ®−îc sö dông réng r·i trong c¸c lÜnh vùc nghiªn cøu vµ qu¶n lý, ®Æc biÖt cã hiÖu qu¶ khi kÕt hîp víi c¸c t− liÖu viÔn th¸m vµ sù trî gióp cña c«ng nghÖ th«ng tin. ë c¸c n−íc ph¸t triÓn, GIS ®· ®−îc sö dông ®Ó x©y dùng c¸c c¬ së d÷ liÖu vÒ tµi nguyªn thiªn nhiªn, m«i tr−êng còng nh− d©n c−, kinh tÕ - x· héi, v.v. Víi sù ph¸t triÓn nhanh cña c«ng nghÖ th«ng tin, GIS ®ang dÇn ®−îc ph¸t triÓn vµ øng dông réng r·i. §Æc biÖt mét sè bé ngµnh nh− Bé khoa häc, C«ng nghÖ vµ M«i tr−êng, Bé N«ng nghiÖp vµ Ph¸t triÓn N«ng th«n, Trung t©m Khoa häc Tù nhiªn vµ C«ng nghÖ Quèc gia, víi sù gióp ®ì cña c¸c tæ chøc quèc tÕ vµ hîp t¸c song ph−¬ng ®· ®−a GIS, kÕt hîp viÔn th¸m vµo øng dông trong c¸c lÜnh vùc ho¹t ®éng cña m×nh, chñ yÕu khai th¸c chøc n¨ng qu¶n lý c¬ së d÷ liÖu. Sù ph¸t triÓn kh¸ nhanh trong viÖc øng dông GIS vµ viÔn th¸m ë n−íc ta l¹i tËp trung chñ yÕu vµo c¸c ®èi t−îng trªn lôc ®Þa nh− nghiªn cøu quy ho¹ch, qu¶n lý rõng, ®« thÞ, sö dông ®Êt, nghiªn cøu ®Þa chÊt, v.v. Trong khi ®ã trong lÜnh vùc nghiªn cøu sö dông c¸c chøc n¨ng cña GIS phôc vô nghiªn cøu, qu¶n lý, gi¸m s¸t, c¶nh b¸o ë vïng biÓn vµ ven biÓn th× míi chØ ë b−íc khëi ®Çu. Do vËy viÖc x©y dùng n¨ng lùc, c¬ së vËt chÊt kü thuËt còng nh− ®µo t¹o nh©n lùc th«ng qua thùc tiÔn còng nh− hîp t¸c quèc tÕ ®Ó tiÕp thu nhanh c¸c c«ng nghÖ hiÖn ®¹i lµ mét nhu cÇu hÕt søc cÊp b¸ch. Vïng bê biÓn H¶i Phßng - Qu¶ng Ninh lµ khu vùc n»m ë hai ®Ønh trong tam gi¸c ph¸t triÓn kinh tÕ phÝa b¾c, ®a d¹ng vÒ tµi nguyªn thiªn nhiªn, nh¹y c¶m vÒ m«i tr−êng sinh th¸i, ®ång thêi còng ®a d¹ng c¸c lo¹i h×nh ho¹t ®éng ph¸t triÓn cña con ng−êi. §Ó tiÕn tíi môc tiªu ph¸t triÓn bÒn v÷ng trong khu vùc th× viÖc thiÕt lËp hÖ thèng th«ng tin ®Þa lý cho vïng nµy lµ rÊt cÇn thiÕt. Ph©n viÖn H¶i d−¬ng häc t¹i H¶i Phßng ®· thùc hiÖn hµng lo¹t c¸c ®Ò tµi t¹i khu vùc nh− M«i tr−êng ®Þa chÊt H¶i Phßng (19901993), ChÊt l−îng n−íc vÞnh H¹ Long (1994-1995), Qu¶n lý tæng hîp ®íi bê (19962000). C¸c tµi liÖu thùc hiÖn bëi c¸c ®Ò tµi nµy hiÖn cßn ®ang ®−îc l−u tr÷ d−íi d¹ng b¶n ®å vµ b¶n in. ViÖc chuyÓn c¸c tµi liÖu nµy vµo CSDL GIS ®Ó khai th¸c lµ cÇn thiÕt. Th¸ng 4 n¨m 1999 Bé Khoa häc, C«ng nghÖ vµ M«i tr−êng ViÖt Nam vµ Bé ChÝnh s¸ch Khoa häc V−¬ng quèc BØ ®· ký b¶n ghi nhí vÒ hîp t¸c ph¸t triÓn trong khoa häc vµ c«ng nghÖ trong ®ã cã dù ¸n mang tªn " H×nh thµnh hÖ thèng th«ng tin ®Þa lý phôc vô ph¸t triÓn bÒn v÷ng c¸c tØnh ven biÓn H¶i Phßng vµ Qu¶ng Ninh". TiÕp theo tinh thÇn ®ã Tho¶ thuËn hîp t¸c ®· ®−îc ký kÕt ngµy 1 th¸ng 3 n¨m 2000 gi÷a Khoa Sinh th¸i Nh©n v¨n, §¹i häc Tù do Bruxel, BØ vµ c¸c ®èi t¸c ViÖt Nam thuéc Trung t©m Khoa häc Tù nhiªn vµ C«ng nghÖ Quèc gia gåm Ph©n viÖn H¶i d−¬ng häc t¹i H¶i Phßng - c¬ quan ®iÒu phèi dù ¸n, ViÖn §Þa lý vµ ViÖn §Þa chÊt. Theo tho¶ thuËn nµy phÝa ViÖt Nam sÏ thùc hiÖn ®Ò tµi cã tªn “ThiÕt lËp, sö dông c¬ së d÷ liÖu hÖ th«ng tin ®Þa lý vµ kÕt hîp øng dông viÔn th¸m phôc vô qui ho¹ch m«i tr−êng bÒn v÷ng c¸c tØnh ven biÓn H¶i Phßng vµ Qu¶ng Ninh”. C¸c c¬ quan phÝa viÖt Nam ®· tr×nh ®Ò c−¬ng ®Ò tµi hîp t¸c lªn Bé Khoa häc, C«ng nghÖ vµ M«i tr−êng ®Ó xin vèn ®èi øng vµ ®−îc phª duyÖt vµo quÝ 3 n¨m 2001. Môc tiªu l©u dµi cña ®Ò tµi lµ t¨ng c−êng n¨ng lùc vÒ thiÕt bÞ vµ con ng−êi cho Ph©n viÖn H¶i d−¬ng häc t¹i H¶i Phßng trong øng dông GIS cho thiÕt lËp vµ qu¶n lý c¬ së d÷ liÖu. C¸c môc tiªu cô thÓ gåm: Ph©n viÖn H¶i d−¬ng häc t¹i H¶i Phßng, 246 §µ N½ng, H¶i Phßng, Tel: 031-761523, Fax: 031-761521 1 §Ò tµi: ThiÕt lËp, sö dông c¬ së d÷ liÖu hÖ th«ng tin ®Þa lý vµ kÕt hîp øng dông viÔn th¸m phôc vô qui ho¹ch m«i tr−êng bÒn v÷ng c¸c tØnh ven biÓn H¶i Phßng vµ Qu¶ng Ninh • Cã ®−îc hÖ ph−¬ng ph¸p thiÕt lËp c¬ së d÷ liÖu GIS cho qu¶n lý tæng hîp ®íi bê ë cÊp tØnh vµ khu vùc trong ®iÒu kiÖn ViÖt Nam. • ThiÕt lËp vµ thùc hµnh qu¶n lý c¬ së d÷ liÖu GIS tõ c¸c d÷ liÖu tÝch luü ®−îc tõ c¸c nghiªn cøu vÒ biÓn vµ ®íi bê thu thËp ®−îc trong nhiÒu n¨m cña Ph©n viÖn H¶i d−¬ng häc t¹i H¶i Phßng vµ c¸c viÖn nghiªn cøu kh¸c ®· tõng ®−îc qu¶n lý trªn b¶n in. • X©y dùng m« h×nh GIS phôc vô cho môc tiªu qui ho¹ch m«i tr−êng bÒn v÷ng ë mét sè khu vùc träng ®iÓm thuéc H¶i Phßng vµ Qu¶ng Ninh. Sau khi cã quyÕt ®Þnh phª duyÖt cña nhµ n−íc, ®Ò tµi ®· ®−îc tæ chøc thùc hiÖn c¸c néi dông theo ®Ò c−¬ng nh− x©y dùng kÕ ho¹ch chi tiÕt, thµnh lËp ban chñ nhiÖm ®Ò tµi, thùc hiÖn c¸c ho¹t ®éng ®èi t¸c vµ triÓn khai c¸c nhiÖm vô cña ®Ò tµi. Ban chñ nhiÖm ®Ò tµi gåm 3 thµnh viªn ®· ®−îc thµnh lËp vµ ®iÒu hµnh c¸c nhiÖm vô triÓn khai kÕ ho¹ch ®Ò tµi cã hiÖu qu¶. Ban chñ nhiÖm ®Ò tµi gåm: Chñ nhiÖm: ThS. TrÇn V¨n §iÖn Phã chñ nhiÖm: ThS. TrÇn §×nh L©n Th− ký: TS. §inh V¨n Huy §Ò tµi ®· thµnh lËp nhãm chuyªn gia tõ c¸c c¬ quan chñ tr× Ph©n viÖn H¶i d−¬ng häc t¹i H¶i Phßng vµ c¸c c¬ quan phèi hîp chÝnh thùc hiÖn ®Ò tµi ViÖn §Þa lý vµ ViÖn §Þa chÊt. TiÕn hµnh héi th¶o triÓn khai ®Ò tµi víi c¸c thµnh viªn tham gia ®Ò tµi. TiÕn hµnh giao nhiÖm vô cho c¸c c¬ quan phèi hîp chÝnh. §Ò tµi ®· thùc hiÖn c¸c ho¹t ®éng ®èi t¸c víi BØ nh− tiÕn hµnh c¸c thñ tôc cho c¸c chuyªn gia BØ vµo kh¶o s¸t vµ tæ chøc héi th¶o ë ViÖt Nam, cö ng−êi cïng tham gia víi c¸c chuyªn gia BØ kh¶o s¸t khu vùc H¶i Phßng - H¹ Long, tæ chøc 3 cuéc häp vµ 1 héi th¶o víi dù ¸n ®èi t¸c phÝa BØ, tiÕp nhËn vµ khai th¸c tµi liÖu ¶nh vÖ tinh vµ c¬ së d÷ liÖu GIS ®−îc chuyÓn giao tõ dù ¸n ®èi t¸c phÝa BØ. Do kinh phÝ ®−îc duyÖt cña ®Ò tµi (500 triÖu ®ång) bÞ c¾t gi¶m nhiÒu so víi ®Ò c−¬ng ®Ò ra (chØ b»ng 40% kinh phÝ dù kiÕn), nªn mét sè néi dung c«ng viÖc cña ®Ò tµi ph¶i thay ®æi. Do ®ã khèi l−îng thùc hiÖn mét sè néi dung c«ng viÖc ®−îc gi¶m bít ®Ó phï hîp víi kinh phÝ ®−îc phª duyÖt nh− bá néi dung tham quan thùc tËp kÌm cÆp thùc tiÔn ë BØ, gi¶m bít khèi l−îng c«ng viÖc cña c¸c néi dung kh¸c nh− tËp huÊn, thùc ®Þa bæ sung, thu thËp vµ xö lý sè liÖu ®−a vµo c¬ së d÷ liÖu GIS còng nh− x©y dùng c¸c kÕt qu¶ ®Çu ra tõ c¬ së d÷ liÖu GIS. Dù ¸n ®· tiÕn hµnh x©y dùng b¸o c¸o tæng kÕt c¸c nhiÖm vô vµ kÕt qu¶ khoa häc thu ®−îc trong qu¸ tr×nh thùc hiÖn. Néi dung b¸o c¸o tæng kÕt gåm hai phÊn chÝnh: PhÇn 1. Tæ chøc thùc hiÖn vµ c¸c kÕt qu¶ cña dù ¸n PhÇn 2. KÕt qu¶ khoa häc Ban chñ nhiÖm ®Ò tµi xin ch©n thµnh c¸m ¬n sù gióp ®ì, t¹o ®iÒu kiÖn cña Bé Khoa häc vµ C«ng NghÖ, Trung t©m Khoa häc Tù nhiªn vµ C«ng nghÖ Quèc gia, Ph©n viÖn H¶i d−¬ng häc t¹i H¶i Phßng. Chóng t«i còng xin c¶m ¬n sù hîp t¸c quÝ b¸u cña c¸c ®¬n vÞ ViÖn §Þa lý, ViÖn §Þa chÊt, ViÖn ®iÒu tra vµ Qui ho¹ch rõng, ViÖn ThiÕt kÕ vµ Qui ho¹ch n«ng nghiÖp, Ph©n viÖn H¶i d−¬ng häc t¹i Hµ Néi ®· cïng chóng t«i thùc hiÖn dù ¸n cã hiÖu qu¶. Chóng t«i xin c¸m ¬n c¸c c¬ quan ®èi t¸c phÝa BØ nh− §¹i häc Tù do Bruxel, §¹i häc Gent, §¹i häc Gembloux, §¹i häc Liege ®· cïng chóng t«i thùc hiÖn c¸c ho¹t ®éng hîp t¸c trao ®æi khoa häc theo tháa thuËn. Ph©n viÖn H¶i d−¬ng häc t¹i H¶i Phßng, 246 §µ N½ng, H¶i Phßng, Tel: 031-761523, Fax: 031-761521 2 §Ò tµi: ThiÕt lËp, sö dông c¬ së d÷ liÖu hÖ th«ng tin ®Þa lý vµ kÕt hîp øng dông viÔn th¸m phôc vô qui ho¹ch m«i tr−êng bÒn v÷ng c¸c tØnh ven biÓn H¶i Phßng vµ Qu¶ng Ninh PhÇn 1. Tæ chøc thùc hiÖn vµ c¸c kÕt qu¶ cña ®Ò tµi 1. Tæ chøc thùc hiÖn 1.1. Phèi hîp víi c¸c c¬ quan ®èi t¸c BØ - TiÕn hµnh c¸c thñ tôc cho c¸c chuyªn gia BØ vµo kh¶o s¸t vµ tæ chøc héi th¶o ë ViÖt Nam. §· lµm thñ tôc cho 2 ®oµn chuyªn gia vµo tiÕn hµnh kh¶o s¸t khãa gi¶i ®o¸n ¶nh vÖ tinh, 3 lÇn chuyªn gia vµo häp vµ lµm viÖc víi c¸c ®èi t¸c ViÖt Nam, 1 lÇn vµo héi th¶o khoa häc c¸c kÕt qu¶ cña ®Ò tµi. - Cö ng−êi cïng tham gia víi c¸c chuyªn gia BØ kh¶o s¸t khu vùc H¶i Phßng H¹ Long. - Tæ chøc 3 cuéc häp vµ 1 héi th¶o trong ®Ò tµi ®èi t¸c cña phÝa BØ - TiÕp nhËn vµ khai th¸c c¸c tµi liÖu ¶nh vÖ tinh vµ c¬ së d÷ liÖu GIS ®−îc chuyÓn giao tõ ®Ò tµi ®èi t¸c phÝa BØ. 1.2. Thùc hiÖn ®Ò tµi phÝa ViÖt Nam 1.2.1. Thµnh lËp ban chñ nhiÖm ®Ò tµi - Ban chñ nhiÖm ®Ò tµi gåm 3 thµnh viªn ®· ®−îc thµnh lËp sau khi cã quyÕt ®Þnh phª duyÖt ®Ò tµi cña Bé Khoa häc, C«ng nghÖ vµ M«i tr−êng. Ban chñ nhiÖm ®Ò tµi ®iÒu hµnh c¸c nhiÖm vô triÓn khai kÕ ho¹ch ®Ò tµi cã hiÖu qu¶. 1.2.2. Thµnh lËp nhãm chuyªn gia - §· thµnh lËp nhãm chuyªn gia tõ Ph©n viÖn H¶i d−¬ng häc t¹i H¶i Phßng vµ c¸c c¬ quan phèi hîp chÝnh thùc hiÖn ®Ò tµi ViÖn §Þa lý vµ ViÖn §Þa chÊt. - §· tiÕn hµnh héi th¶o triÓn khai ®Ò tµi víi c¸c thµnh viªn tham gia ®Ò tµi. - §· tiÕn hµnh giao nhiÖm vô cho c¸c c¬ quan phèi hîp chÝnh. 1.2.3. Kh¶o s¸t thùc ®Þa - §Ò tµi ®· tiÕn hµnh 2 ®ît kh¶o s¸t vÒ hiÖn tr¹ng líp phñ vµ qu¶n lý tµi nguyªn n−íc khu vùc H¶i Phßng - H¹ Long cïng c¸c chuyªn gia BØ. - §Ò tµi ®· tiÕn hµnh 1 ®ît kh¶o s¸t thùc ®Þa khu vùc H¶i Phßng - H¹ Long vµ 1 ®ît kh¶o s¸t khu vùc CÈm Ph¶ - Mãng C¸i phôc vô viÖc lËp kho¸ gi¶i ®o¸n ¶nh vÖ tinh thµnh lËp b¶n ®å hiÖn tr¹ng sö dông ®Êt vµ hiÖn tr¹ng nu«i trång thuû s¶n. 1.2.4. Thu thËp tµi liÖu - §Ò tµi ®· tiÕn hµnh ®iÒu tra d÷ liÖu trong Ph©n viÖn H¶i d−¬ng häc t¹i H¶i Phßng vµ c¸c c¬ quan kh¸c. - §· tiÕn hµnh mua b¶n ®å nÒn UTM 1:50 000 cho toµn vïng. - §· tiÕn hµnh hîp ®ång thu thËp d÷ liÖu hiÖn cã tõ c¸c c¬ quan kh¸c vµ trong Ph©n viÖn. 1.2.5. Ph©n tÝch gi¶i ®o¸n ¶nh vÖ tinh Ph©n viÖn H¶i d−¬ng häc t¹i H¶i Phßng, 246 §µ N½ng, H¶i Phßng, Tel: 031-761523, Fax: 031-761521 4 §Ò tµi: ThiÕt lËp, sö dông c¬ së d÷ liÖu hÖ th«ng tin ®Þa lý vµ kÕt hîp øng dông viÔn th¸m phôc vô qui ho¹ch m«i tr−êng bÒn v÷ng c¸c tØnh ven biÓn H¶i Phßng vµ Qu¶ng Ninh - §· tiÕn hµnh xö lý ¶nh vÖ tinh lËp b¶n ®å hiÖn tr¹ng vµ biÕn ®éng sö dông ®Êt vµ nu«i trång thuû s¶n ven biÓn H¶i Phßng - Qu¶ng Ninh. - TiÕn hµnh xö lý ¶nh vÖ tinh thµnh lËp b¶n ®å m«i tr−êng ®Þa chÊt khu vùc cöa s«ng B¹ch §»ng. - Xö lý ¶nh vÖ tinh nghiªn cøu ph©n bè trÇm tÝch l¬ löng vïng cöa s«ng B¹ch §»ng. - Xö lý ¶nh vÖ tinh nghiªn cøu ®Þa ®éng lùc vµ biÕn ®éng bê biÓn khu vùc C¸t H¶i. 1.2.6. Qu¶n lý b¶n ®å nÒn d¹ng sè - B¶n ®å nÒn 1:10000 khu vùc thµnh phè H¹ Long. - B¶n ®å nÒn 1:25000 khu vùc thµnh phè H¶i Phßng. - B¶n ®å nÒn 1:50000 cña toµn khu vùc H¶i Phßng - Qu¶ng Ninh. 1.2.7. X©y dùng b¸o c¸o chuyªn ®Ò §Ò tµi ®· tiÕn hµnh thùc hiÖn vµ hoµn thµnh 08 b¸o c¸o chuyªn ®Ò: - B¸o c¸o vÒ øng dông viÔn th¸m vµ GIS trong nghiªn cøu ®Þa ®éng lùc vµ biÕn ®éng vïng ven bê H¶i Phßng - Qu¶ng Ninh ®−îc thùc hiÖn bëi ViÖn §Þa chÊt. B¸o c¸o ®· tr×nh bµy ®Æc ®iÓm ®Þa ®éng lùc ven bê H¶i Phßng - Qu¶ng Ninh vµ lÊy C¸t H¶i lµm ®iÓm tr×nh diÔn ®Ó sö dông t− liÖu viÔn th¸m vµ c«ng nghÖ GIS cho nghiªn cøu ®Þa ®éng lùc vµ xãi lë bê biÓn. - B¸o c¸o vÒ viÖc lång ghÐp d÷ liÖu GIS cña hai phÝa ®èi t¸c ViÖt Nam - BØ vµ kh¶ n¨ng sö dông trong quy ho¹ch vµ ®¸nh gi¸ m«i tr−êng chiÕn l−îc ®−îc thùc hiÖn bëi Ph©n viÖn H¶i d−¬ng häc t¹i H¶i Phßng vµ ViÖn §Þa lý. - B¸o c¸o vÒ sö dông GIS trong qui ho¹ch m«i tr−êng vµ ®Þnh h−íng øng dông GIS vµ viÔn th¸m trong nghiªn cøu biÓn vµ ®íi bê ë vïng bê biÓn H¶i Phßng - Qu¶ng Ninh ®−îc thùc hiÖn bëi ViÖn §Þa lý vµ Ph©n viÖn H¶i d−¬ng häc t¹i H¶i Phßng. - B¸o c¸o vÒ ph©n tÝch, gi¶i ®o¸n d÷ liÖu vÖ tinh thµnh lËp b¶n ®å hiÖn tr¹ng vµ biÕn ®éng líp phñ vµ sö dông ®Êt khu vùc ven biÓn H¶i Phßng - Qu¶ng Ninh. - B¸o c¸o vÒ øng dông ph−¬ng ph¸p ph©n tÝch ¶nh viÔn th¸m vµ hÖ th«ng tin ®Þa lý trong nghiªn cøu m«i tr−êng ®Þa chÊt hiÖn ®¹i khu vùc cöa s«ng B¹ch §»ng. - B¸o c¸o vÒ øng dông viÔn th¸m trong nghiªn cøu trÇm tÝch l¬ löng vïng cöa s«ng h×nh phÔu B¹ch §»ng. - B¸o c¸o vÒ x©y dùng c¬ së d÷ liÖu GIS phôc vô qui ho¹ch m«i tr−êng. - B¸o c¸o vÒ x©y dùng m« h×nh GIS ®¸nh gi¸ nguy c¬ « nhiÔm n−íc biÓn vÞnh H¹ Long. 1.2.8. Tæ chøc héi th¶o - Tæ chøc 01 héi th¶o cña ®Ò tµi ®èi t¸c víi c¸c chuyªn gia BØ vµo thµng 7 n¨m 2001. - Tæ chøc c¸c héi th¶o triÓn khai víi chuyªn gia vµ c¸c thµnh viªn cña ®Ò tµi. - Tæ chøc héi th¶o víi c¸c nhãm chuyªn m«n. Ph©n viÖn H¶i d−¬ng häc t¹i H¶i Phßng, 246 §µ N½ng, H¶i Phßng, Tel: 031-761523, Fax: 031-761521 5 §Ò tµi: ThiÕt lËp, sö dông c¬ së d÷ liÖu hÖ th«ng tin ®Þa lý vµ kÕt hîp øng dông viÔn th¸m phôc vô qui ho¹ch m«i tr−êng bÒn v÷ng c¸c tØnh ven biÓn H¶i Phßng vµ Qu¶ng Ninh 1.2.9. X©y dùng c¬ së d÷ liÖu GIS phôc vô qui ho¹ch m«i tr−êng - TiÕn hµnh x©y dùng cÊu tróc d÷ liÖu cho c¬ së d÷ liÖu GIS cho qui ho¹ch m«i tr−êng. - TiÕn hµnh tiÕp nhËn s¶n phÈm d÷ liÖu GIS tõ phÝa ®Ò tµi ®èi t¸c BØ. Khai th¸c c¸c líp th«ng tin trong cë së d÷ liÖu nµy. - CËp nhËt bæ sung c¸c m¶ng d÷ liÖu cßn trèng trong c¬ së d÷ liÖu cña ®Ò tµi tõ c¸c sè liÖu míi thu thËp ®−îc. 1.2.10. X©y dùng b¸o c¸o tæng kÕt Tæng hîp tµi liÖu vµ c¸c b¸o c¸o chuyªn ®Ò, b¸o c¸o tæng kÕt ®−îc x©y dùng gåm 2 phÇn: phÇn 1 lµ tæ chøc thùc hiÖn vµ c¸c kÕt qu¶ cña ®Ò tµi, phÇn 2 lµ kÕt qu¶ khoa häc gåm 3 ch−¬ng thÓ hiÖn nh÷ng néi dung khoa häc chÝnh ®· ®−îc thùc hiÖn. 1.3. §¸nh gi¸ kÕt qu¶ hîp t¸c ViÖt Nam - BØ 1.3.1. HiÖu qu¶ - Th«ng qua ®Ò tµi hîp t¸c, c¸c nhµ khoa häc cña Ph©n viÖn ®· cã ®iÒu kiÖn tiÕp xóc, trao ®æi khoa häc, häc hái nh÷ng kinh nghiÖm víi c¸c chuyªn gia BØ. Cïng tham gia thùc hiÖn c¸c nhiÖm vô cña ®Ò tµi phÝa ®èi t¸c nh− th¶o luËn thèng nhÊt phÇn mÒm x©y dùng c¬ së d÷ liÖu GIS, tham gia kh¶o s¸t thùc ®Þa, triÓn khai héi th¶o, v.v. - §Ò tµi ®èi øng phÝa ViÖt Nam ®· tiÕp nhËn vµ khai th¸c c¸c d÷ liÖu ¶nh vÖ tinh vµ c¬ së d÷ liÖu GIS ®−îc x©y dùng tõ phÝa ®Ò tµi ®èi t¸c BØ. TiÕp nhËn c¸c kÕt qu¶ khoa häc vµ kinh nghiÖm x©y dùng c¬ së d÷ liÖu tõ phÝa b¹n. KÕt hîp c¬ së d÷ liÖu ®−îc x©y dùng phÝa b¹n vµ phÝa ®Ò tµi ®èi øng phÝa ViÖt Nam ®Ó x©y dùng c¬ së d÷ liÖu chung cho qui ho¹ch m«i tr−êng khu vùc. - Th«ng qua thùc hiÖn ®Ò tµi ®èi øng phÝa ViÖt Nam, c¸c d÷ liÖu cña khu vùc tiÕp tôc ®−îc thu thËp vµ cËp nhËt vµo c¬ së d÷ liÖu, mét sè thiÕt bÞ vµ phÇn mÒm ®−îc trang bÞ phôc vô thùc hiÖn ®Ò tµi. C¸c nhµ khoa häc cña Ph©n viÖn ®· ph¸t huy nh÷ng kiÕn thøc vµ kinh nghiÖm häc hái ®−îc cña phÝa b¹n ®Ó thùc hiÖn nh÷ng nhiÖm vô cña ®Ò tµi. N¨ng lùc øng dông viÔn th¸m vµ x©y dùng, khai th¸c c¬ së d÷ liÖu GIS ®−îc n©ng cao. 1.3.2. H¹n chÕ - Do kinh phÝ cña ®Ò tµi ®èi øng bÞ c¾t gi¶m nhiÒu so víi ®Ò c−¬ng, nªn c¸c nhµ khoa häc phÝa ViÖt Nam ch−a cã ®iÒu kiÖn ®i BØ tham quan khoa häc, häc tËp vµ trao ®æi kinh nghiÖm t¹i c¸c phßng thÝ nghiÖm cña n−íc b¹n. - Do viÖc xÐt duyÖt kinh phÝ ®èi øng chËm nªn ®Ò tµi gÆp khã kh¨n khi kh«ng cã kinh phÝ thùc hiÖn ®ång bé víi ®Ò tµi ®èi t¸c phÝa b¹n. 2. Ph−¬ng ph¸p thiÕt lËp c¬ së d÷ liÖu GIS cho qu¶n lý tæng hîp ®íi bê ë cÊp tØnh vµ khu vùc trong ®iÒu kiÖn ViÖt Nam. 2.1. Nhu cÇu d÷ liÖu cho qui ho¹ch m«i tr−êng ®íi bê §íi bê vÒ mÆt kh«ng gian bao gåm: phÇn lôc ®Þa vµ phÇn biÓn víi c¸c ®Æc tr−ng kh¸ riªng biÖt nh−ng cã sù t−¬ng t¸c víi nhau. §Ó phôc vô cho ®¸nh gi¸ m«i tr−êng chiÕn l−îc vµ qu¶n lý tæng hîp ®íi bê vïng H¶i Phßng, H¹ Long, khi x©y dùng víi c«ng cô GIS, CSDL hiÖn t¹i ®¸p øng ®−îc nh÷ng néi dung vÒ tµi nguyªn (®Êt, n−íc, Ph©n viÖn H¶i d−¬ng häc t¹i H¶i Phßng, 246 §µ N½ng, H¶i Phßng, Tel: 031-761523, Fax: 031-761521 6 §Ò tµi: ThiÕt lËp, sö dông c¬ së d÷ liÖu hÖ th«ng tin ®Þa lý vµ kÕt hîp øng dông viÔn th¸m phôc vô qui ho¹ch m«i tr−êng bÒn v÷ng c¸c tØnh ven biÓn H¶i Phßng vµ Qu¶ng Ninh sinh vËt, kho¸ng s¶n), ®Æc tr−ng m«i tr−êng vµ chÊt l−îng m«i tr−êng (®Êt, n−íc, kh«ng khÝ), c¸c ho¹t ®éng ph¸t triÓn (theo c¸c ngµnh, ®« thÞ ho¸, d©n c−). C¸c d÷ liÖu nµy cã thÓ dïng trong ph©n tÝch ®a chØ tiªu, x©y dùng hå s¬ m«i tr−êng, gi¸m s¸t vµ x©y dùng c¸c m« h×nh dù b¸o. Nh÷ng vÊn ®Ò cÇn ®−îc xem xÐt trong suèt qu¸ tr×nh qui ho¹ch: - C¸c vÊn ®Ò ®Þnh h−íng m«i tr−êng nªn tËp trung vµo viÖc gi¶m thiÓu c¸c ®e do¹ sinh th¸i, mµ ®Çu vµo lµ hçn hîp c¸c chÊt « nhiÔm ®−îc th¶i ra. - C¸c vÊn ®Ò ®Þnh h−íng c«ng nghÖ nªn tËp trung vµo viÖc tiÕp cËn víi tÊt c¶ c¸c n−íc cã nÒn c«ng nghÖ tiªn tiÕn nhÊt. - C¸c vÊn ®Ò ®Þnh h−íng kinh tÕ nªn tËp trung vµo c¸c hËu qu¶ tµi chÝnh cã thÓ cã tr−íc khi ra c¸c quyÕt ®Þnh, ®ång thêi c¶ hai ch−¬ng tr×nh trî gióp vÒ tµi chÝnh vµ c¸c h×nh th¸i chuyÓn giao c«ng nghÖ còng cÇn ®−îc quyÕt ®Þnh. - C¸c vÊn ®Ò ®Þnh h−íng vÒ ng−êi sö dông nªn tËp trung vµo c¸c chiÕn dÞch th«ng tin ®Ó b¸o ®éng cho tÊt c¶ nh÷ng ng−êi bÞ ¶nh h−ëng bëi quyÕt ®Þnh. X©y dùng CSDL cho qui ho¹ch m«i tr−êng tøc lµ thu thËp, qu¶n lý vµ khai th¸c c¸c d÷ liÖu ®¸p øng cho viÖc xem xÐt c¸c vÊn ®Ò trªn. Cô thÓ lµ phôc vô cho c¸c néi dung cña qu¸ tr×nh ®¸nh gi¸ m«i tr−êng chiÕn l−îc, còng nh− qu¶n lý tæng hîp ®íi bê. 2.2. Tæng qu¸t ph−¬ng ph¸p x©y dùng c¬ së d÷ liÖu GIS cho qu¶n lý tæng hîp ®íi bê H¶i Phßng - Qu¶ng Ninh C¸c b−íc x©y dùng c¬ së d÷ liÖu nh− ®¸nh gi¸ nhu cÇu d÷ liÖu vµ c¸c tµi liÖu hiÖn cã, thiÕt kÕ cÊu tróc c¬ së d÷ liÖu, thu thËp tµi liÖu vµ nhËp vµo c¬ së d÷ liÖu, bæ sung vµ cËp nhËt tµi liÖu b»ng kh¶o s¸t thùc tÕ vµ xö lý ¶nh vÖ tinh, x©y dùng giao diÖn cho ng−êi sö dông vµ c¸c øng dông dÇu ra cña c¬ së d÷ liÖu ®−îc thùc hiÖn nh− trªn h×nh 2. 2.3. §¸nh gi¸ c¸c tµi liÖu hiÖn cã vµ bæ sung, cËp nhËt tµi liÖu C¸c tµi liÖu ®· ®−îc thùc hiÖn bëi c¸c ®Ò tµi, ®Ò tµi trong khu vùc ®−îc ®¸nh gi¸. Nh÷ng ®Æc ®iÓm cña tµi liÖu nh− thêi gian, ph©n bè, møc ®é chi tiÕt, c¸c th«ng sè liªn quan ®−îc x¸c ®Þnh ®Ó ®¸nh gi¸ møc ®é phï hîp víi yªu cÇu d÷ liÖu cho qui ho¹ch m«i tr−êng cÊp tØnh vµ khu vùc. X¸c ®Þnh nh÷ng tµi liÖu cßn thiÕu ®Ó cã kÕ ho¹ch thu thËp bæ sung. Nh÷ng d÷ liÖu cßn trèng ®−îc bæ sung b»ng kh¶o s¸t thùc tÕ vµ xö lý ¶nh vÖ tinh. Nh÷ng tµi liÖu cÇn ®−îc cËp nhËt th−êng xuyªn nh− líp phñ, sö dông ®Êt, ®Êt ngËp triÒu, ®éng lùc bê biÓn ®−îc xö lý vµ cËp nhËt tõ ¶nh vÖ tinh. Tuy nhiªn, do h¹n chÕ vÒ thêi gian vµ kinh phÝ, chØ mét phÇn d÷ liÖu cßn thiÕu ®uîc bæ sung vµ cËp nhËt. 2.4. X©y dùng cÊu tróc c¬ së d÷ liÖu GIS CÊu tróc c¬ së d÷ liÖu ®−îc thiÕt kÕ phï hîp víi nhu cÇu d÷ liÖu cho qui ho¹ch m«i tr−êng. C¸c d÷ liÖu ®−îc l−u tr÷ d−íi d¹ng c©y th− môc theo tõng nhãm chuyªn ®Ò gåm b¶n ®å nÒn, b¶n ®å chuyªn ®Ò, s¬ ®å thu mÉu, b¶ng d÷ liÖu, ¶nh kh¶o s¸t thùc tÕ, ¶nh vÖ tinh. C¸c b¶n ®å chuyªn ®Ò ®−îc l−u tr÷ theo tõng th− môc theo cÊu tróc th− môc toµn vïng H¶i Phßng - Qu¶ng Ninh vµ khu vùc träng ®iÓm H¶i Phßng - H¹ Long vµ theo c¸c nhãm chuyªn ®Ò. H×nh 3 m« t¶ s¬ ®å cÊu tróc c¬ së d÷ liÖu cho qui ho¹ch m«i tr−êng vïng ven biÓn H¶i Phßng - Qu¶ng Ninh. Ph©n viÖn H¶i d−¬ng häc t¹i H¶i Phßng, 246 §µ N½ng, H¶i Phßng, Tel: 031-761523, Fax: 031-761521 7 §Ò tµi: ThiÕt lËp, sö dông c¬ së d÷ liÖu hÖ th«ng tin ®Þa lý vµ kÕt hîp øng dông viÔn th¸m phôc vô qui ho¹ch m«i tr−êng bÒn v÷ng c¸c tØnh ven biÓn H¶i Phßng vµ Qu¶ng Ninh C¸c b¶ng d÷ liÖu ®−îc liªn kÕt víi c¸c b¶n ®å ph©n bè kh«ng gian theo m« h×nh cÊu tróc d÷ liÖu d¹ng quan hÖ th«ng qua ng«n ng÷ c¬ së d÷ liÖu SQL. C¸c th«ng tin thuéc tÝnh ®−îc t×m kiÕm vµ hiÓn thÞ trªn giao diÖn theo ph©n bè kh«ng gian cña nã. X¸c ®Þnh nhu cÇu d÷ liÖu vµ nh÷ng tµi liÖu hiÖn cã Bæ sung tµi liÖu Thu thËp tµi liÖu Tµi liÖu b¶n ®å ¶nh vÖ tinh Tµi liÖu kh¶o s¸t Sè hãa Xö lý NhËp b¶ng B¶n ®å nÒn vµ chuyªn ®Ò sè B¶n ®å chuyªn ®Ò S¬ ®å kh¶o s¸t B¶ng sè liÖu C¬ së d÷ liÖu GIS X©y dùng giao diÖn Giao diÖn tiÖn Ých cho ng−êi sö dông M« h×nh hãa M« h×nh GIS cho qui ho¹ch m«i tr−êng H×nh 2. S¬ ®å tæng qu¸t ph−¬ng ph¸p x©y dùng c¬ së d÷ liÖu GIS cho qui ho¹ch m«i tr−êng ®íi bê H¶i Phßng - Qu¶ng Ninh Ph©n viÖn H¶i d−¬ng häc t¹i H¶i Phßng, 246 §µ N½ng, H¶i Phßng, Tel: 031-761523, Fax: 031-761521 8 §Ò tµi: ThiÕt lËp, sö dông c¬ së d÷ liÖu hÖ th«ng tin ®Þa lý vµ kÕt hîp øng dông viÔn th¸m phôc vô qui ho¹ch m«i tr−êng bÒn v÷ng c¸c tØnh ven biÓn H¶i Phßng vµ Qu¶ng Ninh 2.5. Thu thËp d÷ liÖu C¸c d÷ liÖu ®−îc thu thËp theo nhu cÇu d÷ liÖu cho qui ho¹ch m«i tr−êng. C¸c d÷ liÖu ®−îc thu thËp gåm ba nhãm d÷ liÖu chÝnh lµ nhãm c¸c d÷ liÖu tµi nguyªn, m«i tr−êng vµ ph¸t triÓn. - Nhãm d÷ liÖu tµi nguyªn gåm c¸c d÷ liÖu vÒ tµi nguyªn ®Êt, rõng, sinh th¸i, nguån lîi thñy s¶n vµ kho¸ng s¶n. - Nhãm c¸c d÷ liÖu vÒ c¸c ho¹t ®éng ph¸t triÓn gåm khai th¸c kho¸ng s¶n, ph¸t triÓn c«ng nghiÖp, du lÞch, giao th«ng, ®« thÞ vµ qui ho¹ch ph¸t triÓn. - Nhãm c¸c d÷ liÖu m«i tr−êng gåm m«i tr−êng ®Êt, n−íc vµ kh«ng khÝ. 2.6. Xö lý ¶nh vÖ tinh x©y dùng b¶n ®å chuyªn ®Ò C¸c ¶nh vÖ tinh ®−îc xö lý b»ng ph−¬ng ph¸p sè vµ gi¶i ®o¸n b»ng m¾t ®Ó x©y dùng c¸c b¶n ®å chuyªn ®Ò nh− hiÖn tr¹ng líp phñ sö dông ®Êt, ph©n bè trÇm tÝch l¬ löng, m«i tr−êng ®Þa chÊt, ®−êng bê biÓn, v.v. C¸c b−íc xö lý ¶nh vÖ tinh nh− hiÖu chØnh phæ vµ h×nh häc, c¸c phÐp to¸n trªn kªnh phæ, tæ hîp mµu vµ gi¶i ®o¸n ®èi t−îng, ph©n lo¹i cã gi¸m s¸t vµ xö lý sau ph©n lo¹i ®−îc sö dông ®Ó t¸ch th«ng tin chuyªn ®Ò tõ ¶nh vÖ tinh. 2.7. X©y dùng giao diÖn vµ tiÖn Ých cho ng−êi sö dông Giao diÖn ng−êi dïng c¬ b¶n theo giao diÖn chÝnh cña phÇn mÒm qu¶n trÞ d÷ liÖu ARCVIEW GIS. Mét sè chøc n¨ng më réng ®−îc x©y dùng vµ lËp tr×nh trong ng«n ng÷ AVENUE vµ bæ sung vµo giao diÖn nh−: xem trùc tiÕp c¸c metadata cña mçi líp (theme) khi líp nµy ®−îc kÝch ho¹t. Trong thanh menu, cã menu liÖt kª c¸c b¶n ®å (d¹ng View) ®· ®−îc x©y dùng tõ c¸c líp d÷ liÖu trong CSDL. 2.8. X©y dùng m« h×nh cho qu¶n lý vµ qui ho¹ch m«i tr−êng M« h×nh GIS cho qui ho¹ch vµ qu¶n lý m«i tr−êng ®−îc x©y dùng lµ m« h×nh ®¸nh gi¸ nguy c¬ « nhiÔm vÞnh H¹ Long. M« h×nh ®−îc x©y dùng dùa trªn tæ hîp c¸c ph©n tÝch kh«ng gian c¸c líp th«ng tin chuyªn ®Ò vµ kiÕn thøc chuyªn gia ®Ó ®¸nh gi¸ xu h−íng vµ dù b¸o còng nh− ph©n vïng dùa theo c¸c th«ng tin ®Çu vµo cña m« h×nh. Ph©n viÖn H¶i d−¬ng häc t¹i H¶i Phßng, 246 §µ N½ng, H¶i Phßng, Tel: 031-761523, Fax: 031-761521 9