Đăng ký Đăng nhập
Trang chủ Giáo dục - Đào tạo Tiểu học Tài liệu bồi dưỡng năng lực cảm thụ văn học lớp 4...

Tài liệu Tài liệu bồi dưỡng năng lực cảm thụ văn học lớp 4

.DOC
33
318
147

Mô tả:

PhÇn 1 BDHSG líp 4 C©u 1: Trong bµi C¸i trèng trêng em, nhµ th¬ Thanh Hµo cã viÕt: C¸i trèng trêng em Mïa hÌ còng nghØ Suèt ba th¸ng liÒn Trèng n»m ngÉm nghÜ. Buån kh«ng h¶ trèng Trong nh÷ng ngµy hÌ Bän m×nh ®i v¾ng ChØ cßn tiÕng ve? Dùa vµ c©u hái gîi ý díi ®©y, h·y nªu nh÷ng suy nghÜ cña em khi ®äc ®o¹n th¬ trªn. a) §o¹n th¬ nãi vÒ t×nh c¶m cña b¹n häc sinh víi ®å vËt g×? b) B¹n ngÜ vÒ ®å vËt ®ã ra sao( khæ th¬ 1)? Lêi trß chuyÖn cña b¹n víi ®å vËt ( khæ th¬ 2) thÓ hiÖn th¸i ®é g×? c) Qua ®o¹n th¬, em thÊy b¹n häc sinh g¾n bã víi ng«i trêng cña m×nh nh thÕ nµo? Gîi ý §o¹n th¬ nãi vÒ t×nh c¶m cña b¹n ho¹c sinh ®èi víi c¸i trèng trêng th©n yªu. B¹n nghÜ vÒ trèng trêng trong nh÷ng ngµy hÌ, suèt 3 th¸ng liÒn, trèng ph¶i n»m yªn nh ®ang “ngÉm nghÜ” vÒ ®iÒu g× ®ã. Lêi trß chuyÖncña b¹n víi c¸i trèng trêng ë khæ th¬ thø hai thÓ hiÖn th¸i ®é ©ncÇn, muèn chia sÎ nçi buån mµ trèng ph¶i tr¶i qua. §ã lµ nçi buån ngµy hÌ v¾ng c¸c b¹n häc sinh, trèng ph¶i n»m im cïng víi tiÕng ve kªu buån b·. Qua ®o¹n th¬, em thÊy b¹n häc sinh g¾n bã víi ng«i trêng cña m×nh nh g¾n bã víi ng«i nhµ th©n yªu cña m×nh. C©u 2: Trong bµi Ng«i trêng míi, nhµ v¨n Ng« Qu©n MiÖn t¶ c¶m xóc cña b¹n häc sinh trong líp häc nh sau: Díi m¸i trêng míi, sao tiÕng trèng rung ®éng kÐo dµi! TiÕng c« gi¸o trang nghiªm mµ Êm ¸p. TiÕng ®äc bµi cña em còng vang vang ®Õn l¹! Em nh×n ai còng thÊy th©n th¬ng. C¶ ®Õn chiÕc thíc kÎ, chiÕc bót ch× sao còng ®¸ng yªu ®Õn thÕ! Em h·y cho biÕt: Ngåi trong líp häc cña ng«i trêng míi, b¹n häa sinh c¶m thÊy nh÷ng ©m thanh vµ sù vËt cã g× kh¸c l¹? V× sao b¹n cã nh÷ng c¶m xóc Êy? Gîi ý Nh÷ng tõ ng÷ t¶ c¶m xóc cña b¹n häc sinh khi ngåi trong líp häc cña ng«i trêng míi thÓ hiÖn sù kh¸c l¹: sao tiÕng trèng rung ®éng kÐo dµi; tiÕng c« gi¸o trang nghiªm mµ Êm ¸p; tiÕng ®äc bµi còng vang vang ®Õn l¹; nh×n ai còng thÊy th©n th¬ng; c¶ ®Õn chiÕc thíc kÎ, chiÕc bót ch× sao còng d¸ng yªu ®Õn thÕ. B¹n häc sinh cã nh÷ng c¶m xóc Êy v× b¹n rÊt tr©n träng, yªu quý ng«i trêng míi, yªu th¬ng c« gi¸o cïng b¹n bÌ ®ång thêi còng rÊt yªu mÐm nh÷ng ®å vËt lu«n g¾n bã víi m×nh trong häc tËp. C©u 3: §äc ®o¹n trÝch trong bµi Ch¸u d¾t tay bµ qua ®êng díi ®©y, em h·y nªu nh÷ng suy nghÜ cña m×nh vÒ b¹n häc sinh gióp bµ cô qua ®êng: Tan häc vÒ gi÷a tra N¾ng rÊt nhiÒu mµ bµ ch¼ng thÊy Qua ®êng l¾m xe, bµ dß theo c¸i gËy C¸i gËy tre run run. Bµ ¬i, ch¸u tªn lµ H¬ng Ch¸u d¾t tay bµ qua ®êng. Bµ qua råi l¹i ®i cïng gËy Ch¸u trë vÒ, ch¸u vÉn cßn th¬ng. (Mai H¬ng) Gîi ý B¹n häc sing lµ ngêi cã tÊm lßng nh©n hËu. Tan häc vÒ, gi÷a tra n¾ng, nh×n thÊy mét bµ cô mï lßa ®i trªn ®êng phè, b¹n ®· béc lé sù c¶m th«ng vµ chia sÎ nçi ®au khæ cïng bµ: N¾ng r©t nhiÒu mµ bµ ch¼ng thÊy Qua ®êng l¾m xe, bµ dß theo c¸i gËy C¸i gËy trª run run TÊm lßng nh©n hËu cña b¹n häc sinh ®îc thÓ hiÖn qua hµnh ®éng cô thÓ: d¾t tay µ ®i qua ®êng. TÊm lßng Êy cµng ®Ñp h¬n khi h×nh ¶nh bµ cô kh¬i dËy trong tim mét t×nh th¬ng s©u nÆng ®èi víi con ngêi ho¹n n¹n: Bµ qua råi l¹i ®i cïng gËy 1 Ch¸u trë vÒ, ch¸u vÉn cßn th¬ng. C©u 4: Trong bµi Lêi chµo, nhµ th¬ NguyÔn Hoµng S¬n cã viÕt: §i ®Õn n¬i nµo Lêi chµo ®i tríc Lêi chµo dÉn bíc Ch¼ng sî l¹c nhµ Lêi chµo kÕt b¹n Con ®êng bít xa. §o¹n th¬ ®· gióp em c¶m nhËn ®îc ý nghÜa cña lêi chµo trong cuéc sèng cña chóng ta nh thÕ nµo? Gîi ý Nh÷ng c©u th¬ nãi vÒ ý nghÜa lêi chµo: Lêi chµo dÉn bíc Ch¼ng sî l¹c nhµ -ý nãi: Lêi chµo gióp ta dÔ lµm quªn vµ gÇn gòi víi mäi ngêi. Dï ®i ®Õn n¬i nµo xa l¹, nÕu ta cÊt lêi chµo hái lÞch sù, lÔ phÐp, mäi ngêi sÏ s½n sµng chØ dÉn cho ta ®Õn ®óng n¬i cÇn ®Õn. Lêi chµo cã ý nghÜa ®Ñp ®Ï nh vËy nªn ®· ®îc nhµ th¬ nh©n hãa thµnh ngêi b¹n “dÉn bíc” ta ®i ®Õn ®Ých, “ch¼ng sî l¹c nhµ”. Lêi chµo kÕt b¹n Con ®êng bít xa. -ý nãi: Lêi chµo cßn gióp ta “kÕt b¹n” (sö dông biÖn ph¸p nh©n hãa) ®Ó cïng cã thªm niÒm vui trªn ®êng ®i, lµm cho ta thÊy con ®êng nh bít xa. Cã thÓ nãi: Lêi chµo cã ý nghÜa thËt ®Ñp ®Ï trong cuéc sèng chóng ta; lêi chµo xøng ®¸ng lµ ngêi b¹n th©n thiÕt, g¾n bã bªn ta m·i m·i. C©u 5: Nhµ th¬ NguyÔn Duy ca ngîi c©y tre trong bµi Tre ViÖt Nam nh sau: Nßi tre ®©u chÞu mäc cong Cha lªn ®· nhän nh ch«ng l¹ thêng Lng trÇn ph¬i n¾ng ph¬i s¬ng Cã manh ¸o céc tre nhêng cho con. H×nh ¶nh c©y tre trong ®o¹n th¬ trªn gîi cho em nghÜ ®Õn phÈm chÊt g× tèt ®Ñp cña con ngêi ViÖt Nam? –H×nh ¶nh: Gîi ý Nßi tre ®©u chÞu mäc cong Cha lªn ®· nhän nh ch«ng l¹ thêng. Gîi cho ta nghÜ ®Õn nh÷ng phÈm chÊt cña con ngêi ViÖt Nam: ngay th¼ng, trung trùc ( “®©u chÞu mäc cong”), kiªn cêng, hiªn ngang, bÊt khuÊt trong chiÕn ®Êu( “nhän nh ch«ng”). -H×nh ¶nh: Lng trÇn ph¬i n¾ng ph¬i s¬ng Cã manh ¸o céc, tre nhêng cho con. Gîi cho ta nghÜ ®Õn nh÷ng phÈm chÊt: s½n sµng chÞu ®ùng mäi thö th¸ch ( “ph¬i n¾ng ph¬i s¬ng”), biÕt yªu th¬ng, chia sÎ vµ nhêng nhÞn tÊt c¶ cho con c¸i, cho®ång lo¹i( “cã manh ¸o céc, tre nhêng cho con”). C©u 7: B¸c Hå kÝnh yªu ®· tõng viÕt vÒ c¸c ch¸u thiÕu nhi nh sau: TrÎ em nh bóp trªn cµnh BiÕt ¨n, ngñ, biÕt häc hµnh lµ ngoan. Em hiÓu c©u th¬ trªn nh thÕ nµo? Qua ®ã, em biÕt ®îc t×nh c¶m cña B¸c Hå dµnh cho thiÕu nhi ra sao? Gîi ý C©u th¬ cña B¸c Hå cho thÊy: TrÎ em thËt trong s¸ng, ng©y th¬ vµ ®¸ng yªu, gièng nh “bóp trªn cµnh” ®ang ®é lín lªn ®Çy søc sèng vµ høa hÑn t¬ng lai t¬i s¸ng, ®Ñp ®Ï. V× vËy, trÎ em biÕt ¨n, ngñ ®iÒu ®é, biÕt häc hµnh ch¨m chØ ®· ®îc coi lµ ngoan ngo·n. C©u th¬ cho em biÕt ®îc t×nh c¶m cña B¸c Hå dµnh cho thiÕu nhi lµ t×nh c¶m trµn ®Çy yªu th¬ng vµ quý mÕn. C©u 8: §äc ®o¹n th¬ díi ®©y, em cã suy nghÜ g× vÒ íc m¬ cña ngêi b¹n nhá: Bãng m©y H«m nay trêi n¾ng nh nung MÑ em ®i cÊy ph¬i lng c¶ ngµy ¦íc g× em hãa ®¸m m©y Em che cho mÑ suèt ngµy bãng r©m (Thanh Hµo) 2 Gîi ý ¦íc m¬ cña b¹n nhá trong bµi th¬ thËt gi¶n dÞ vµ ®¸ng yªu: ¦íc g× em hãa ®¸m m©y Em che cho mÑ suèt ngµy bãng r©m. §ã lµ íc m¬ kh«ng ph¶i cho b¹n mµ dµnh cho mÑ. Bëi v× ngêi mÑ cña b¹n ph¶i lµm lông vÊt v¶ díi trêi n¾ng nh nung: “MÑ em ®i cÊy ph¬i lng c¶ ngµy”. B¹n íc mong ®îc gãp phÇn lµm cho mÑ ®ì vÊt v¶ trong c«ng viÖc: “hãa” thµnh “®¸m m©y” ®Ó che cho mÑ “suèt ngµy bãng r©m”, gióp mÑ lµm viÖc trªn ®ång m¸t mÎ, khái bÞ n¾ng nãng. ¦íc m¬ cña b¹n nhá chøa ®ùng t×nh yªu th¬ng mÑ võa s©u s¾c võa cô thÓ vµ thiÕt thùc nªn nã thËt ®Ñp ®Ï vµ®¸ng tr©n träng. C©u 9: H·y nªu c¶m nhËn cña em vÒ ®o¹n th¬ díi ®©y cña Mai ThÞ BÝch Ngäc: Em m¬ lµm m©y tr¾ng Bay kh¾p nÎo trêi cao Nh×n non s«ng gÊm vãc Quª m×nh ®Ñp biÕt bao! Em m¬ lµm n¾ng Êm §¸nh thøc bao mÇm xanh V¬n lªn tõ ®Êt míi Mang c¬m no ¸o lµnh. Gîi ý §o¹n th¬ nãi vÒ÷ng íc m¬ ®Ñp ®Ï cña ngêi b¹n nhá. B¹n m¬ ®îc lµm m©y tr¾ng bay kh¾p nÎo trêi cao ®Ó ng¾m nh×n non s«ng t¬i ®Ñp. B¹n m¬ ®îc lµm ¸nh n¾ng Êm ¸p gióp cho bao mÇm xanh v¬n lªn tõ ®Ê míi, mang l¹i ¸o c¬m no Êm cho mäi ngêi, ¦íc m¬ cña b¹n gióp em thªm yªu quý vÎ ®Ñp cña quª h¬ng ®Êt níc vµ mong muèn ®îc loµm nh÷ng c«ng viÖc cã Ých cho quª h¬ng. C©u 10: B»ng c¸ch nh©n hãa, nhµ th¬ Vâ Qu¶ng ®· viÕ vÒ anh §om §ãm trong bµi “ Anh §«m §ãm” nh sau: MÆt trêi g¸c nói Bãng tèi lan dÇn Anh §ãm chuyªn cÇn Lªn ®Ìn ®i g¸c. Theo lµn giã m¸t §ãm ®i rÊt ªm §i suèt mét ®ªm Lo cho ngêi ngñ. §äc ®o¹n th¬ trªn, em cã suy nghÜ g× vÒ c«ng viÖc cña anh §om §ãm? Gîi ý -Anh §om §ãm chuyªn cÇn lªn ®Òn ®i g¸c vµo lóc “MÆt trêi xuèng nói/ Bãng tèi lan dÇn” ®©y lµ lócmäi ngêi ®· kÕt thóc mét ngµy lao ®éng vµ chuÈn bÞ nghØ ng¬i trong ®ªm. -Anh §om §ãm ®· lµm viÖc rÊt chuyªn cÇn, cÈn thËn: “§i rÊt ªm” theo lµn giã m¸t; “®i suèt mét ®ªm” ®Ó canh giÊc ngñ cho mäi ngêi, gióp mäi ngêi yªn t©m ngñ ngon. Tõ nh÷ng ®iÒu trªn, ta thÊy c«ng viÖc cña anh §om §ãm mang ý nghÜa rÊt ®Ñp: lu«n v× cuéc sèng vµ h¹nh phóc cña mäi ngêi. C©u 11: Trong bµi ¤ng vµ ch¸u, nhµ th¬ Ph¹m Cóc cã viÕt: ¤ng vËt thi víi ch¸u Keo nµo «ng còng thua Ch¸u vç tay hoan h«: “¤ng thua ch¸u, «ng nhØ!” BÕ ch¸u «ng thñ thØ: “Ch¸u kháe h¬n «ng nhiÒu! ¤ng lµ buæi trêi chiÒu Ch¸u lµ ngµy r¹ng s¸ng.” Theo em, b»ng c¸ch sö dông c¸c h×nh ¶nh so s¸nh (khæ th¬ 2), ngêi «ng muèn nãi víi ch¸u nh÷ng ®iÒu g× s©u s¾c? Gîi ý B»ng c¸ch sö dông h×nh ¶nh so s¸nh (khæ th¬ 2), ngêi «ng muèn nãi víi ch¸u nh÷ng ®iÒu s©u s¾c: 3 - Ch¸u kháe h¬n «ng nhiÒu! (¤ng muèn nãi tíi t¬ng lai cña ch¸u thËt r¹ng rì: ch¸u lµ ngêi sÏ lín lªn vµ kháe h¬n «ng rÊt nhiÒu, ®ã còng lµ ®iÒu «ng mong mái vµ hi väng). - ¤ng lµ buæi trêi chiÒu ( V× «ng ®· nhiÒu tuæi, cuéc sèng kh«ng cßn dµi n÷a, gièng nh “buæi trêi chiÒu” ®ang b¸o hiÖu mét ngµy s¾p hÕt.) - Ch¸u lµ ngµy r¹ng s¸ng ( V× ch¸u cßn Ýt tuæi, ®ang lín lªn, cuéc sèng cßn ®ang ë phÝa tríc, gièng nh “trêi r¹ng s¸ng” b¸o hiÖu mét ngµy míi b¾t ®Çu). C©u 12: §äc bµi ca dao sau: Cµy ®ång ®ang buæi ban tra Må h«i th¸nh thãt nh ma ruéng cµy Ai ¬i! Bng b¸t c¬m ®Çy DÎo th¬m mét h¹t, ®¾ng cay mu«n phÇn. Em hiÓu ngêi n«ng d©n muèn nãi víi ta ®iÒu g×? C¸ch diÔn t¶ h×nh ¶nh cã sù ®èi lËp ë c©u cuèi bµi ®· nhÊn m¹nh ®îc ý g×? Gîi ý - 2 dßng ®Çu: Ngêi n«ng d©n ®ang cµy ®ång vµo buæi ban tra. H×nh ¶nh so s¸nh “Må h«i th¸nh thãt nh ma ruéng cµy” (må h«i ®æ ra, r¬i nhiÒu nh ma trªn ruéng cµy) ý nãi: C«ng viÖc cña ngêi cµy ruéng, lµm ®ång ¸ng v« cïng vÊt v¶, khã kh¨n; - 2 dßng cuèi: “Ai ¬i…” Ngêi n«ng d©n muèn nh¾n göi: Hìi ngêi bng b¸t c¬m ®Çy tríc khi ¨n h·y nhí: mçi h¹t g¹o dÎo h¬m ®· chøa ®ùng mu«n phÇn ®¾ng cay, vÊt v¶ cña ngêi lao ®éng lµm ra nã. C¸ch diÔn t¶ h×nh ¶nh cã sù ®èi lËp ë c©u cuèi cña bµi ca dao “DÎo th¬m mét h¹t ®¾ng cay mu«n phÇn” ®· nhÊn m¹nh dîc sù vÊt v¶, khã nhäc, nhiÒu khi cßn c¶ ®¾ng cay, buån tñi cña ngêi lao ®éng ch©n tay cµy ®ång, lµm ruéng, s¶n xuÊt ra lóa g¹o ®Ó nu«i sèng con ngêi, gãp phÇn lµm cho con ngêi trë nªn sung síng vµ h¹nh phóc. C©u 13: Em hiÓu nh÷ng c©u th¬ díi ®©y cña B¸c Hå muèn nãi vÒ ®iÒu g×? Nªu mét vÝ dô mµ em biÕt ®Ó lµm râ ®iÒu ®ã. Kh«ng cã viÖc g× khã ChØ sî lßng kh«ng bÒn §µo nói vµ lÊp biÓn QuyÕt chÝ ¾t lµm nªn. Gîi ý Nh÷ng c©u th¬ cña B¸c Hå muèn nãi vÒ lßng kiªn tr× vµ ý chÝ quyÕt t©m cña con ngêi. DÉu c«ng viÖc cã khã kh¨n, to lín ®Õn ®©u (VD nh “§µo nói vµ lÊp biÓn”), nÕu cã ý chÝ quyÕt t©m cao vµ lßng kiªn tr× th× con ngêi nhÊt ®Þnh sÏ lµm ®îc. VD: TÊm g¬ng anh NguyÔn Ngäc Ký bÞ liÖt c¶ hai tay nhng vÉn quyÕt t©m vµ kiªn tr× tËp luyÖn ®Ó viÕt ®îc b»ng ch©n, v¬n lªn ®¹t thµnh tÝch cao trong häc tËp (qua c©u chuyÖn “Bµn ch©n k× diÖu”); hoÆc tÊm g¬ng “Vua tµu thñy” B¹ch Th¸i Bëi, tõ mét cËu bÐ må c«i cha, nhê cã ý chÝ cao ®· lµm nªn sù nghiÖp lín, trë thµnh mét “ bËc anh hïng kinh tÕ” trong lÞch sö ViÖt Nam,… C©u14: ®äc ®o¹n v¨n sau trong bµi “C¸nh diÒu tuæi th¬” cña nhµ v¨n T¹ Duy Anh: Tuæi th¬ cña t«i ®îc n©ng lªn tõ nh÷ng c¸nh diÒu. ChiÒu chiÒu, trªn b·i th¶, ®¸m trÎ môc ®ång chóng t«i hß hÐt nhau th¶ diÒu thi. C¸nh diÒu mÒm m¹i nh c¸nh bím. Chóng t«i vui síng ®Õn ph¸t d¹i nh×n lªn trêi. TiÕng s¸o diÒu vi vu trÇm bæng. S¸o ®¬n, råi s¸o kÐp, s¸o bÌ,… nh gäi thÊp xuèng nh÷ng v× sao sím. Em h·y cho biÕt: T¸c gi¶ t¶ trß ch¬i th¶ diÒu hÊp dÉn qua nh÷ng h×nh ¶nh, tõ ng÷ nµo? V× sao t¸c gi¶ nghÜ r»ng “Tuæi th¬ cña t«i ®îc n©ng lªn tõ nh÷ng c¸nh diÒu”? Gîi ý T¸c gi¶ t¶ trß ch¬i th¶ diÒu qua nh÷ng tõ ng÷ vµ h×nh ¶nh: hß hÐt nhau th¶ diÒu, vui síng ®Õn ph¸t d¹i nh×n lªn trêi, thÊy c¸nh diÒu mÒm m¹i nh c¸nh bím, tiÕng s¸o diÒu vi vu trÇm bæng… nh gäi thÊp xuèng nh÷ng v× sao sím. T¸c gi¶ nghÜ r»ng “Tuæi th¬ cña t«i ®îc n©ng lªn tõ nh÷ng c¸nh diÒu” v× c¸nh diÒu ®· kh¬i gîi nh÷ng íc m¬ ®Ñp ®Ï vµ bay bæng cho tuæi th¬ cña t¸c gi¶, lµm cho tuæi th¬ cña t¸c gi¶ cã nhiÒu niÒm vui vµ kØ niÖm ®¸ng nhí. C©u 15: Trong bµi “Quª h¬ng”, nhµ th¬ §ç Trung Qu©n cã viÕt: Que h¬ng mçi ngêi chØ mét Nh lµ chØ mét mÑ th«i Quª h¬ng nÕu ai kh«ng nhí SÏ kh«ng lín næi thµnh ngêi. §o¹n th¬ ®· gîi cho em nghÜ ®Õn nh÷ng ®iÒu g× ®Ñp ®Ï vµ s©u s¾c? Gîi ý 4 §o¹n th¬ gîi nh÷ng ®iÒu ®Ñp, s©u s¾c: - Mçi ngêi chØ cã mét quª h¬ng nh lµ chØ mét mÑ ®· sinh ra m×nh. - NÕu ai kh«ng nhí quª h¬ng, kh«ng yªu quª h¬ng còng nh kh«ng nhí, kh«ng yªu mÑ th× ngêi ®ã dï to lín vÒ th©n x¸c còng kh«ng thÓ nãi ®· trëng thµnh vµ “lín lªn” víi ý nghÜa lµ ngêi cã t©m hån ®Ñp ®Ï. C©u 16: Trong bµi “Ngµy h«m qua ®©u råi?”, nhµ th¬ BÕ Quèc KiÕn cã viÕt: Em cÇm tê lÞch cò: -Ngµy h«m qua ®©u råi? Ra ngaßi s©n hái bè Xoa ®Çu em, bè cêi. -Ngµy h«m qua ë l¹i Trong vë hång cña con Con häc hµnh ch¨m chØ Lµ ngµy qua vÉn cßn. Em hiÓu c©u tr¶ lêi cña bè víi con qua nh÷ng c©u th¬ trªn ý nãi g×? Gîi ý Thêi gian tr«i qua ®i lµ thêi gian ®· mÊt. Nhng ngêi bè vÉn nãi víi con: -Ngµy h«m qua ë l¹i Trong vë hång cña con Bëi v×: “Con häc hµnh ch¨m chØ” th× trong cuèn vë hång cña con sÏ ®îc c« gi¸o ghi nh÷ng ®iÓm tèt, cuèn vë sÏ ghi l¹i kÕt qu¶ häc hµnh ch¨m chØ cña con. Nh vËy, mçi khi më vë ra, nh×n thÊy kÕt qu¶ “häc hµnh ch¨m chØ”, con cã thÓ c¶m thÊy “ngµy h«m qua” nh vÉn cßn in dÊu trªn trang vë hång ®Ñp ®Ï. §ã lµ ý nghÜa s©u s¾c mµ ngêi bè muèn nãi víi con trong ®o¹n th¬ trªn. C©u 17: §äc ®o¹n th¬ díi ®©y trong bµi “ Khi mÑ v¾ng nhµ” cña nhµ tho TrÇn §¨ng Khoa, em cã suy nghÜ g× vÒ c©u tr¶ lêi cña t¸c gi¶ ®èi víi me? MÑ b¶o em: D¹o nµy ngoan thÕ! -Kh«ng, mÑ ¬i! Con ®· ngoan ®©u! ¸o mÑ cha b¹c mµu §Çu mÑ n¾ng ch¸y tãc MÑ ngµy ®ªm khã nhäc Con cha ngoan, cha ngoan! Gîi ý C©u tr¶ lêi cña t¸c gi¶ ®èi víi mÑ trong ®o¹n th¬ cho thÊy: ngêi con cha thÓ yªn lßng nhËn lêi khen cña mÑ, bëi v× sù cè g¾ng ch¨m ngoan cña con dï to lín ®Õn ®©u còng kh«ng thÓ s¸nh b»ng c«ng søc khã nhäc cña mÑ dµnh cho con. Mét khi mÑ vÉn cßn ngµy ®ªm vÊt v¶, khã nhäc: ¸o mÑ ma b¹c mµu §Çu mÑ n¾ng ch¸y tãc T¸c gi¶ lu«n c¶m thÊy m×nh “cha ngoan” v× cha ®Òn ®¸p ®îc c«ng ¬n trêi biÓn cña mÑ. Qua c©u tr¶ lêi, nh÷ng suy nghÜ cña t¸c gi¶ ®· cho thÊy t×nh c¶m yªu th¬ng vµ lßng hiÕu th¶o cña con ®èi víi ngêi mÑ kÝnh yªu. C©u 18: Trong bµi “TiÕng chim buæi s¸ng”, nhµ th¬ §Þnh H¶i viÕt: TiÕng chim lay ®éng l¸ cµnh TiÕng chi ®¸nh thøc trêi xanhdËy cïng TiÕng chim vç c¸nh bÇy ong TiÕng chim tha n¾ng r¶i ®ång vµng th¬m. Theo em, nhµ th¬ ®· sö dông biÖn ph¸p nghÖ thuËt g× ®Ó miªu t¶ tiÕng chim buæi s¸ng? BiÖn ph¸p nghÖ thuËt ®ã gióp em c¶m nhËn ®îc tiÕng chim buæi s¸ng cã ý nghÜa nh thÕ nµo? Gîi ý T¸c gi¶ dïng biÖn ph¸p nh©n hãa ®Ó miªu t¶ tiÕng chim buæi s¸ng. C¸c ®éng tõ “lay”, “®¸nh thøc” gîi cho ta nghÜ ®Õn nh÷ng ho¹t ®éng cña con ngêi. BiÖn ph¸p nh©n hãa gióp ta c¶m nhËn ®îc tiÕng chim buæi s¸ng cã ý nghÜa thËt s©u s¨c: TiÕng chim kh«ng chØ lµm cho nh÷ng vËt xung quanh trë nªn trµn ®Çy søc sèng (lay ®éng l¸ cµnh, ®¸nh thøc chåi xanh) mµ cßn th«i thóc chóng ®eml¹i nh÷ng lîi Ých thiÕt thùc cho con ngêi (vç c¸nh bÇy ong ®i t×m mËt cho ®êi, tha n¾ng r¶i dång vµng th¬m – lµm nªn nh÷ng h¹t lóa nu«i sèng con ngêi). C©u 19: ViÕt vÒ ngêi mÑ, nhµ th¬ TrÇn Quèc Minh cã nh÷ng h×nh ¶nh so s¸nh rÊt hay trong bµi th¬ “MÑ” : Nh÷ng ng«i sao thøc ngoµi kia Ch¼ng b»ng mÑ ®· thøc v× chóng con. 5 §ªm nay con ngñ giÊc trßn MÑ lµ ngän giã cña con suèt ®êi. H·y cho biÕt: Nh÷ng h×nh ¶nh so s¸nh trong ®o¹n th¬ ®· gióp em c¶m nhËn ®îc ®iÒu g× ®Ñp ®Ï ë ngêi mÑ kÝnh yªu? Gîi ý Nh÷ng h×nh ¶nh so s¸nh: Nh÷ng ng«i sao thøc ngoµi kia Ch¼ng b»ng mÑ ®· thøc v× chóng con Cho thÊy: Ngêi mÑ rÊt th¬ng con, mÑ cã thÓ thøc th©u ®ªm suèt s¸ng ®Ó canh cho con ngñ ngon giÊc; h¬n c¶ nh÷ng ng«i sao “thøc” (soi s¸ng) trong ®em, bëi v× khi trêi s¸ng th× sao còng kh«ng thÓ “thøc” ®îc n÷a. H×nh ¶nh so s¸nh: §ªm nay con ngñ giÊc trßn MÑ lµ ngän giã cña con suèt ®êi. Cho thÊy: MÑ cßn ®em ®Õn ngän giã m¸t trong ®ªm hÌ, gióp cho con ngñ say(giÊc trßn); cã thÓ nãi: mÑ lµ ngêi lu«n ®ªm ®Õn cho con nh÷ng ®iÒu tèt ®Ñp trong suèt c¶ cuéc ®êi – ngän giã cña con suèt ®êi. C©u 21: Trong bµi “ BÌ xu«i s«ng La”, nhµ th¬ Vò Duy Th«ng cã viÕt: S«ng La ¬i s«ng La Trong veo nh ¸nh m¾t Bê tre xanh im m¸t M¬n mít ®«i hµng mi H·y cho biÕt: §o¹n th¬ miªu t¶ nh÷ng nÐt ®Ñp g× cña dßng s«ng La. Qua ®o¹n th¬, em thÊy dîc t×nh c¶m cña t¸c gi¶ víi dßng s«ng quª h¬ng nh htÕ nµo? Gîi ý §o¹n th¬ miªu t¶ nh÷ng nÐt ®Ñp cña dßng s«ng La: -Níc s«ng La “Trong veo nh ¸nh m¾t”: ý nãi níc s«ng rÊt trong nh ¸nh m¾t trong trÎo vµ chøa chan t×nh c¶m cña con ngêi. - Bê tre xanh m¸t bªn s«ng “M¬n mít ®«i hµng mi”: ý nãi bê tre rÊt ®Ñp, ®Ñp nh hµng mi “m¬n mít” (bãng l¸ng vµ mì mµng, nh×n thÊy thÝch m¾t) trªn ®«i m¾t cña con ngêi. Qua ®o¹n th¬ ta thÊy ®îc t×nh c¶m yªu th¬ng tha thiÕt vµ g¾n bã s©u nÆng cña t¸c gi¶ ®èi víi dßng s«ng quª h¬ng. C©u 22: T¶ b·i ng« ®Õn k× thu ho¹ch, nhµ v¨n Nguyªn Hång viÕt: Trêi n¾ng chang chang, tiÕng tu hó gÇn xa ran ran. Hoa ng« x¬ x¸c nh cá may. L¸ ng« qu¾t l¹i rñ xuèng. Nh÷ng b¾p ng« ®· mËp vµ ch¾c, chØ cßn chê tay ngêi ®Õn bÎ mang vÒ. Theo em, c¸ch dïng tõ ng÷, h×nh ¶nh cña t¸c gi¶ trong ®o¹n v¨n trªn cã ®Æc®iÓm g× næi bËt? Gîi ý Nh÷gn tõ ng÷, h×nh ¶nh næi bËt trong ®o¹n v¨n: - Tõ l¸y gîi t¶ sù vËt, ©m thanh mét c¸ch sinh ®éng: (n¾ng) chang chang, (tiÕng tu hó) ran ran. (hoa ng«) x¬ x¸c. - H×nh ¶nh gîi t¶ sù vËt mét c¸ch hÊp dÉn: hoa ng« x¬ x¸c nh cá may; l¸ ng« qu¾t l¹i rñ xuèng; b¾p ng« ®· mËp vµ ch¾c. Ngoµi ra, c¸ch dïng nhiÒu tõ l¸y cßn t¹o nªn nhÞp ®iÖu c©u v¨n nhÞp nhµng, hÊp dÉn. VD: trêi n¾ng chang chang, tiÕng tu hó gÇn xa ran ran. C©u 23: Trong bµi “Bµi h¸t trång c©y”, nhµ th¬ BÕ KiÕn Quèc cã viÕt: Ai trång c©y Ngêi ®ã cã tiÕng h¸t Trªn cµnh c©y Chim hãt lêi mª say. Ai trång c©y Ngêi ®ã cã ngän giã Rung cµnh c©y Hoa l¸ ®ïa lay lay. Theo em, qua hai khæ th¬ trªn, t¸c gi¶ muèn nãi víi chóng ta ®iÒu g×? Gîi ý Qua hai khæ th¬, t¸c gi¶ muèn nãi víi chóng ta vÒ nh÷ng niÒm vui, h¹nh phóc cña ngêi trång c©y. Tríc hÕt, ngêi trång c©y sÏ ®îc nghe tiÕng chim reo vui trªn cµnh l¸ nh nh÷ng lêi 6 h¸t say mª lßng ngêi (Trªn vßm c©y-Chim hãt lêi mª say). Sau n÷a, ngêi trång c©y cßn ®îc tËn hëng nh÷ng lµn giã m¸t vµ ®îc rung ®éng tríc c¶nh giã vÒ ®ïa vui cïng hoa l¸ ( Rung cµnh c©y-Hoa l¸ ®ïa lay lay). Qua ®ã, t¸c gi¶ muèn ca ngîi vÎ ®Ñp cña viÖc trång c©y, lµm cho ta thªm mÕn yªu vµ quý träng ngêi trång c©y. C©u 24: §äc ®o¹n th¬ sau trong bµi “TiÕng chæi tre” cña nhµ th¬ Tè H÷u: Nhí em nghe TiÕng chæi tre ChÞ quÐt Nh÷ng ®ªm hÌ §ªm ®«ng giã rÐt TiÕng chæi tre Sím tèi §i vÒ Gi÷ s¹ch lÒ §Ñp lèi Em nghe! Em hiÓu v× sao t¸c gi¶ muèn nh¾c nhë chóng ta nhí ®Õn “tiÕng chæi tre”? Gîi ý Qua ®o¹n th¬, t¸c gi¶ muèn nh¾c nhë chóng ta nhí ®Õn “tiÕng chæi tre” v× nã gîi cho ta nghÜ ®Õn h×nh ¶nh chÞ lao c«ng ®ang lµm viÖc trong “nh÷ng ®ªm hÌ” hay “®ªm ®«ng gi¸ rÐt”. ChÞ lµm viÖc thÇm lÆng trong ®ªm, khi mäi ngêi ®· ngñ ngon hoÆc ®ang ®îc sèng nh÷ng gi©y phót Êm cóng bªn gia ®×nh. C«ng viÖc cña chÞ tuy nhá nhng lµm m«i trêng thªm s¹ch ®Ñp vµ gãp phÇn ®em h¹nh phóc ®Õn cho mäi ngêi. §ã còng lµ mét vÎ ®Ñp ®¸ng tr©n träng trong cuéc sèng cña chóng ta. C©u 25: Trong bµi “Khóc h¸t ru nh÷ng em bÐ lín trªn lng mÑ”, nhµ th¬ NguyÔn Khoa §iÒm cã viÕt: Lng nói th× to mµ lng mÑ nhá Em ngñ ngoan em ®õng lµm mÑ mái MÆt trêi cña b¾p th× n»m trªn ®åi MÆt trêi cña mÑ em n»m tren lng. H·y nªu nh÷ng suy nghÜ cña em vÒ h×nh ¶nh “ mÆt trêi” ®îc diÔn t¶ trong hai c©u th¬ cuèi cña ®o¹n th¬ trªn. Gîi ý H×nh ¶nh “mÆt trêi” ®îc diÔn t¶ trong hai c©u cuèi cña ®o¹n th¬ víi hai ý nghÜa kh¸c nhau. -Trong c©u “MÆt trêi cña b¾p th× n»m trªn®åi”, h×nh ¶nh “mÆt trêi” gîi cho ta nghÜ ®Õn nguån ¸nh s¸ng vµ nh÷ng tia n¾ng Êm ¸p gióp cho c©y b¾p lín lªn. h¹t b¾p thªm ch¾c mÈy. V× vËy, cã thÓ nãi lµ “mÆt trêi cña b¾p” -Trong c©u “MÆt trêi cña mÑ, em n»m trªn lng”, h×nh ¶nh “mÆt trêi” gîi cho ta liªn tëng ®Õn em bÐ (ngêi con) ®ang n»m trªn lng mÑ. Em bÐ ®îc mÑ che chë b»ng t×nh yªu th¬ng. Em bÐ lµ niÒm hi väng lín lao vµ ®Ñp ®Ï cña ngêi mÑ. V× vËy, cã thÓ nãi: em lµ “mÆt trêi cña mÑ” Trong c©u th¬ cuèi, “mÆt trêi” ®îcdïng víi phÐp Èn dô (so s¸nh ngÇm). C©u 26: Trong bµi “Lîm”, nhµ th¬ Tè H÷u viÕt vÒ chó bÐ liªn l¹c trong kh¸ng chiÕn chèng Ph¸p nh sau: Chó bÐ lo¾t cho¾t C¸i x¾c xinh xinh C¸i ch©n tho¨n tho¾t C¸i ®Çu nghªnh nghªnh. Ca l« ®éi lÖch Måm huýt s¸o vang Nh con chim chÝch Nh¶y trªn ®êng vµng. Em h·y cho biÕt: §o¹n th¬ ®· sö dông nh÷ng tõ l¸y vµ h×nh¶nh so s¸nh nµo ®Ó miªu t¶ chó bÐ Lîm? Nh÷ng tõ l¸y vµ h×nh ¶nh so s¸nh ®ã ®· gióp thÊy ®îc nh÷ng ®iÓm g× ®¸ng yªu ë chó bÐ liªn l¹c? Gîi ý §o¹n th¬ ®· sö dông nh÷ng tõ l¸y vµ h×nh ¶nh so s¸nh ®Ó miªu t¶ chó bÐ Lîm: 7 - Tõ l¸y: lo¾t cho¾t, xinh xinh, tho¨n tho¾t, nghªnh nghªnh. - H×nh ¶nh so s¸nh: (nh) con chim chÝch nh¶y trªn ®êng vµng. C¸c tõ l¸y gióp ta thÊy ®îc nh÷ng ®iÓm ®¸ng yªu cña chó bÐ liªn l¹c: Lîm lµ mét chó bÐ cã th©n h×nh rÊt nhá bÐ(lo¾t cho¾t), mang c¸i s¾c còng rÊt nhá (xinh xinh) nhng ®«i ch©n l¹i nhanh nhÑn (tho¨n tho¾t) vµ d¸ng ®i th× lä râ vÎ hån nhiªn, tù tin (®Çu nghªnh nghªnh). H×nh ¶nh so s¸nh (con chim chÝch nh¶y trªn ®êng vµng) cµng lµm cho ta thÊy râ sù nhanh nhÑn, vÎ ng©y th¬ vµ ®¸ng yªu cña chó bÐ liªn l¹c. C©u 27: §äc bµi th¬ sau: Vâ ThÞ S¸u Ngêi con g¸i trÎ m¨ng GiÆc ®em ra b·i b¾n §i gi÷a hai hµng lÝnh VÉn ung dung mØm cêi. Ng¾t mét ®ãa hoa t¬i ChÞ cµi lªn m¸i tãc §Çu ngÈng cao bÊt khuÊt Ngay trong phót hi sinh B©y giê díi gèc d¬ng ChÞ n»m nghe biÓn h¸t. (Phan ThÞ Thanh Nhµn) Theo em, nhµ th¬ muèn ca ngîi ®iÒu g× ë ngêi n÷ anh hïng trÎ tuæi Vâ ThÞ S¸u? Nh÷ng tõ ng÷, h×nh ¶nh nµo trong bµi th¬ cho em biÕt ®iÒu ®ã? Gîi ý Nhµ th¬ muèn ca ngîi th¸i ®é l¹c quan yªu ®êi, tinh thÇn hiªn ngang bÊt khuÊt tríc kÎ thï vµ c¸i chÕt cña ngêi n÷ anh hïng trÎ tuæi Vâ ThÞ S¸u. Nh÷ng tõ ng÷, h×nh ¶nh trong bµi th¬ cho biÕt ®iÒu ®ã lµ: Trªn ®êng ra ph¸p trêng, chÞ S¸u ®i gi÷a hai hµng lÝnh nhng vÉn “ung dung mØm cêi”, vÉn “ ng¾t mét ®ãa hoa t¬i” ®Ó “cµi lªn m¸i tãc”. Tríc c¸i chÕt, chÞ vÉn ngÈng cao ®Çu víi th¸i ®é hiªn ngang bÊt khuÊt (“§Çu ngÈng cao bÊt khuÊt”), xøng ®¸ng lµ ngêi n÷ anh hïng trÎ tuæi ®îc mäi ngêi kÝnh phôc. C©u 28: Trong bµi “Hoa quanh l¨ng B¸c”, nhµ th¬ NguyÔn Bao cã viÕt: Mïa ®«ng ®Ñp hoa mai Cóc mïa thu th¬m m¸t Xu©n t¬i s¾c ®µo hoa HÌ vÒ sen táa ng¸t. Nh c¸c chó ®øng g¸c Thay phiªn nhau ®ªm ngµy Hoa në quanh l¨ng B¸c Suèt bèn mïa h¬ng bay. §o¹n th¬ ®· gióp em c¶m nhËn ®îc ®iÒu g× vÒ hoa quanh l¨ng B¸c? Gîi ý C¶m nhËn vÒ hoa quanh l¨ng B¸c nh sau: - Hoa quanh l¨ng B¸c në rÊt ®Ñp suèt c¶ bèn mïa trong n¨m( xu©n, h¹, thu, ®«ng): Mïa ®«ng ®Ñp hoa mai Cóc mïa thu th¬m m¸t Xu©n t¬i s¾c hoa ®µo HÌ vÒ sn táa ng¸t - Hoa në, h¬ng bay bªn l¨ng B¸c suèt c¶ bèn mïa gièng nh c¸c chiÕn sÜ ®øng canh bªn l¨ng B¸c ®Ó B¸c “ngñ ngon”: Nh c¸c chó ®øng g¸c Thay phiªn nhau ®ªm ngµy Hoa në quanh l¨ng B¸c Suèt bèn mïa h¬ng bay. Cã thÓ nãi: Hoa quanh l¨ng B¸c còng ® m·i nh tÊm lßng ngêi ViÖt Nam ®èi víi B¸c Hå kÝnh yªu. C©u 29: Trong bµi “Tuæi ngùa”, nhµ th¬ Xu©n Quúnh cã viÕt: Tuæi con lµ tuæi Ngùa Nhng mÑ ¬i, ®õng buån 8 DÉu c¸ch nói, c¸ch rõng DÉu c¸ch s«ng, c¸ch biÓn Con t×m vÒ víi mÑ Ngùa con vÉn nhí ®êng. H·y cho biÕt: Ngêi con muèn nãi víi mÑ ®iÒu g×? §iÒu ®ã cho ta thÊy t×nh c¶m g× cña ngêi con ®èi víi mÑ? Gîi ý Qua ®o¹n th¬, ta thÊy ngêi con muèn nãi víi ngêi mÑ: Tuæi con lµ “tuæi Ngùa” nªn cã thÓ ch¹y rÊt nhanh vµ ®i rÊt xa. N¬i con ®Õn cã thÓ rÊt xa mÑ (“c¸ch nói c¸ch rõng”, “c¸ch s«ng c¸ch biÓn”). Nhng mÑ ®õng buån, v× con vÉn lu«n nhí ®êng ®Ó t×m vÒ víi mÑ (“Con t×m vÒ víi mÑ-Ngùa con vÉn nhí ®êng”). §iÒu ®ã cho thÊy t×nh c¶m yªu th¬ng vµ g¾n bã s©u nÆng cña ngêi con ®èi víi mÑ. C©u 30: §äc bµi th¬ sau: Chó bß t×m b¹n MÆt trêi róc bôi tre Buæi chiÒu vÒ nghe m¸t Bß ra s«ng uèng níc ThÊy bãng m×nh, ngì ai. Bß chµo: “K×a anh b¹n! L¹i gÆp anh ë ®©y!” Níc ®ang n»m nh×n m©y Nghe bß, cêi toÐt miÖng. Bãng bß chît tan biÕn Bß tëng b¹n ®i ®©u Cø ngo¸i tríc nh×n sau “Ëm ß.” t×m gäi m·i. (Ph¹m Hæ) Em thÊy h×nh ¶nh chó bß cã nh÷ng nÐt g× ng©y th¬ vµ ®¸ng yªu? Gîi ý H×nh ¶nh chó bß cã nh÷ng nÐt ng©y th¬ vµ ®¸ng yªu: Bß ra s«ng uèng níc, thÊy bãng m×nh l¹i ngì tëng lµ mét ngêi b¹n cïng loµi. Bß chµo hái rÊt th©n thiÖn, lµm cho níc còng ph¶i “cêi toÐt miÖng”, tan biÕn c¶ bãng bß. §· vËy, bß l¹i cßn tëng “b¹n” ®i ®©u mÊt nªn cø “Ëm ß…” t×m gäi m·i. Nh÷ng ®iÒu ®ã cho thÊy sù “ng©y ng«” cña chó bß nh ng l¹i cµng chøng tá nÐt hån nhiªn cña tuæi th¬ vµ kh¸t khao muèn cã b¹n cña chó bß, do vËy thËt ®¸ng yªu. C©u 31: Trong bµi “Dßng s«ng mÆc ¸o”, nhµ th¬ NguyÔn Träng T¹o cã viÕt: S¸ng ra th¬m ®Õn ngÈn ng¬ Dßng s«ng ®· mÆc bao giõo ¸o hao Ngíc lªn bçng gÆp la ®µ Ngµn hoa bëi ®· në nhßa ¸o ai. Nh÷ng c©u th¬ trªn ®· gióp em ph¸t hiÖn ra g× cña dßng s«ng quª h¬ng t¸c gi¶? Gîi ý VÎ ®Ñp cña dßng s«ng ë quª h¬ng t¸c gi¶: S«ng còng nh ngêi, ®îc mang trªn m×nh chiÕc ¸o rÊt ®Æc biÖt. §ã lµ chiÕc ¸o võa cã h¬ng th¬m (“th¬m ®Õn ngÈn ng¬”) võa cã mµu hoa ®Ñp vµ hÊp dÉn (“Ngµn hoa bëi ®· në nhßa ¸o ai”). Dßng s«ng ®îc mÆc chiÕc ¸o ®ã dêng nh còng trë nªn ®Ñp h¬n vµ lµm cho t¸c gi¶ thÊy ngì ngµng, xóc ®éng. C©u 32: NghÜ vÒ B¸c Hå kÝnh yªu, trong bµi “ViÖt Nam cã B¸c”, nhµ th¬ Lª Anh Xu©n cã viÕt: B¸c lµ non níc trêi m©y, ViÖt Nam cã B¸c mçi ngµy ®Ñp h¬n. Cßn cao h¬n ®Ønh Trêng S¬n, Ngh×n n¨m chung ®óc t©m hån «ng cha. §iÖu lôc b¸t, khóc d©n ca, ViÖt Nam lµ B¸c, B¸c lµ ViÖt Nam. Em hiÓu c¸ch nãi cã ý so s¸nh cña c©u th¬ cuèi (ViÖt Nam lµ B¸c, B¸c lµ ViÖt Nam) trong ®o¹n th¬ trªn nh thÕ nµo? Gîi ý 9 C¸ch nãi cã ý so s¸nh cña c©u th¬ cuèi (VN lµ B¸c, B¸c lµ VN) trong ®o¹n th¬ cho thÊy: BH lµ vÞ l·nh tô kÝnh yªu cña d©n téc VN. Nh÷ng truyÒn thèng ®Ñp ®Ï vµ cao quý cña cha «ng ta hµng ngh×n n¨m ®· chung ®óc nªn t©m hån B¸c. §Êt níc VN th©n yªu g¾n liÒn víi h×nh ¶nh BH vÜ ®¹i vµ h×nh ¶nh BH chÝnh lµ h×nh ¶nh tiªu biÓu cho ®Êt níc VN. C©u 33: Trong bµi “Con chim chiÒn chiÖn”, nhµ th¬ Huy CËn cã viÕt: Chim bay, ,chim sµ Lóa trßn bông s÷a §ång quª chan chøa Nh÷ng lêi chim ca. trªn. Bay cao, cao vót Chim biÕn mÊt råi ChØ cßn tiÕng hãt Lµm xanh da trêi. H·y nªu nh÷ng nÐt ®Ñp cña ®ång quª ViÖt Nam ®îc t¸c gi¶ miªu t¶ qua hai khæ th¬ Gîi ý Nh÷ng nÐt ®Ñp cña ®ång quª VN ®îc t¸c gi¶ miªu t¶ qua hai khæ th¬: -Khæ th¬ 1:T¶ c¸nh chim chiÒn chiÖn tù do bay lîn vµ ca vang trªn c¸nh ®ång lóa ®Ñp (®ang “trßn bông s÷a”). H×nh ¶nh c¸nh ®ång “chan chøa nh÷ng lêi chim ca” gîi vÎ ®Ñp cña niÒm vui vµ sù Êm no cña ®ång quª VN. -Khæ th¬ 2: T¶ c¸nh chim chiÒn chiÖn bay cao, cao m·i nh biÕn vµo bÇu trêi, chØ ®Ó l¹i tiÕng hãt “lµm xanh da trêi”. §ã lµ h×nh ¶nh gîi cho ta nghÜ ®Õn mét kh«ng gian cao réng, trµn ngËp vÎ ®Ñp thanh b×nh cña ®ång quª VN. C©u 34: Trong bµi “TiÕng ru”, nhµ th¬ Tè H÷u cã viÕt: Con ong lµm mËt, yªu hoa Con c¸ b¬i, yªu níc; con chim ca , yªu trêi Con ngêi muèn sèng, con ¬i Ph¶i yªu ®ång chÝ, yªu ngêi anh em. Em hiÓu néi dung nh÷ng “lêi ru” trªn nh thÕ nµo? Qua “lêi ru” ®ã, t¸c gi¶ muèn nãi lªn ®iÒu g×? Gîi ý Néi dung nh÷ng “lêi ru” (TrÝch trong bµi “TiÕng ru”)” Con ong muèn lµm nªn mËt ngät th× ph¶i yªu hoa; con c¸ muèn b¬i ®îc ph¶i yªu níc; con chim muèn hãt ca vang th× ph¶i yªu bÇu trêi; con ngêi muèn sèng th× ph¶i yªu ®ång chÝ(nh÷ng ngêi cïng chÝ híng), yªu anh em bÌ b¹n cña m×nh. Qua “lêi ru” ®ã, t¸c gi¶ muèn nãi lªn ý nghÜa: Trong cuéc sèng, con ngêi ph¶i biÕt yªu th¬ng nh÷ng g× g¾n bã th©n thiÕt víi m×nh, gióp cho m×nh tån t¹i vµ sèng h÷u Ých. C©u 35: Trong bµi “Ngµy em vµo §éi”, nhµ th¬ Xu©n Quúnh cã viÕt: Mµu kh¨n tuæi thiÕu niªn Suèt ®êi t¬i th¾m m·i Nh lêi ru vêi vîi Ch¼ng bao giê c¸ch xa. Qua ®o¹n th¬ trªn,t¸c gi¶ muèn nãi víi c¸c em ®éi viªn §éi ThiÕu niªn TiÒn phong Hå ChÝ Minh ®iÒu g×? Gîi ý Qua ®o¹n th¬, t¸c gi¶ muèn nãi víi c¸c em ®éi viªn §éi TNTP HCM: Mµu kh¨n quµng ®á cña §éi viªn §éi TNTP HCM tîng trng cho mµu cê cña Tæ quèc sÏ “t¬i th¾m m·i” trong cuéc ®êi cña c¸c em, gièng nh “lêi ru vêi vîi” chøa chan t×nh yªu th¬ng cña ngêi mÑ lu«n gÇn gòi bªn em, tiÕp thªm søc m¹nh cho c¸c em v¬n lªn trong cuéc sèng. ============ PhÇn II: TuyÓn tËp ®Ò thi häc sinh giái §Ò 36: Trong bµi Dõa ¬i, nhµ th¬ Lª Anh xu©n cã viÕt: Dõa vÉn ®øng hiªn ngang cao vót, L¸ vÉn xanh rÊt mùc dÞu dµng, RÔ dõa b¸m s©u vµo lßng ®Êt, Nh d©n lµng b¸m chÆt quª h¬ng. Em h·y cho biÕt: h×nh ¶nh c©y dõa trong ®o¹n th¬ trªn nãi lªn nh÷ng ®IÒu g× ®Ñp ®Ï cña ngêi d©n miÌn Nam trong kh¸ng chiÕn chèng MÜ? 10 Gîi ý -C©u Dõa vÉn ®øng hiªn ngang cao vót cã ý ca ngîi phÈm chÊt kiªn cêng, anh dòng, hiªn ngang, tù hµo trong chiÕn ®Êu. -C©u L¸ vÉn xanh rÊt mùc dÞu dµng ý nãi phÈm chÊt v« cïng trong s¸ng, thuû chung, dÞu dµng, ®Ñp ®Ï trong cuéc sèng. -C¸c c©u: RÔ dõa b¸m s©u vµo lßng ®Êt/ Nh d©n lµng b¸m chÆt quª h¬ng ýnãi phÈm chÊt kiªn cêng b¸m trô, g¾n bã chÆt che xvíi m¶nh ®Êt quª h¬ng miÒn Nam. §Ò 37 T¶ c¶nh ®Ñp ë Sa Pa nhµ v¨n NguyÔn Phan H¸ch ®· viÕt: Tho¾t c¸i, l¸c ®¸c l¸ vµng r¬i trong kho¶nh kh¾c mïa thu. Tho¾t c¸, tr¾ng long lanh mét c¬n ma tuyÕt trªn nh÷ng cµnh ®µo, lª, mËn. Tho¾t c¸i, giã xu©n h©y hÈy nång nµn víi nh÷ng b«ng hoa lay ¬n mµu ®en nhung hiÕm quý. Em cã nhËn xÐt g× vÒ c¸ch dïng tõ, ®Æt c©u ë ®o¹n v¨n trªn? Nªu t¸c dông cña c¸ch dïng tõ, ®Æt c©u ®ã? Gîi ý -NhËn xÐt: Dïng 3 lµn tõ ng÷ “tho¾t c¸i” (®iÖp ng÷) ë ®Çu c©u; c©u 1 ®¶o bæ ng÷ “l¸c ®¸c” lªn tríc; c©u 2 ®¶o vÞ ng÷ “tr¾ng long lanh” lªn tríc. -T¸c dông: §iÖp ng÷ “Tho¾t c¸i gîi t¶ c¶m xóc ®ét ngét ngì ngµng, nhÊn m¹nh sù thay ®æi nhanh chãng cña thêi gian, ®Õn møc g©y bÊt ngê; dïng ®¶o ng÷ ®Ó nhÊn m¹nh, lµm næi bËt vÎ ®Ñp nªn th¬ cña sù biÕn ®æi vÒ c¶nh s¾c thiªn nhiªn ë Sa Pa. §Ò 38: Trong bµi Bãc lÞch, nhµ th¬ Bïi KiÕn Quèc cã viÕt: Ngµy h«m qua ë l¹i Trong vë hång cña con Con häc hµnh ch¨m chØ Lµ ngµy qua vÉn cßn. Nhµ th¬ muèn nãi víi em ®iÒu g× qua ®o¹n th¬ trªn: Gîi ý Nhµ th¬ muèn nãi: KÕt qu¶ häc tËp ch¨m chØ cña ngµy h«m qua ®îc thÓ hiÖn râ trªn trang vë hång ®Ñp ®Ï cña tuæi th¬;’ nã sÏ ®îc lu gi÷ m·i m·i cïng víi thêi gian. V× vËy cã thÓ nãi ngµy h«m qua sÏ kh«ng bao giê bÞ mÊt ®i. §Ò 39: mÑ? Bãng m©y H«m nay trêi n¾ng nh nung MÑ em ®i cÊy ph¬i lng c¶ ngµy ¦íc g× em ho¸ ®¸m m©y Em che cho mÑ suèt ngµy bãng r©m. §äc bµi th¬ trªn, em thÊy ®îc nh÷ng nÐt g× ®Ñp vÒ t×nh c¶m cña ngêi con ®èi víi ngêi Gîi ý Nh÷ng nÐt ®Ñp vÒ t×nh c¶m cña ngêi con ®èi víi mÑ qua bµi th¬ Bãng m©y lµ: -Th¬ng mÑ ph¶i lµm viÖc vÊt v¶: ph¬i lng ®i cÊy c¶ ngµy díi trêi n¾ng nãng (nãng nh nung). -¦íc mong ®îc gãp phÇn lµm cho mÑ ®ì vÊt v¶ trong c«ng viÖc: ho¸ thµnh bãng mÊy ®Ó che cho mÑ suèt ngµy bãng r©m, gióp mÑ lµm viÖc trªn ®ång m¸t mÎ, khái bÞ n¾ng nãng. §ã lµ t×nh th¬ng võa s©u s¾c võa rÊt cô thÓ vµ thiÕt thùc cña ngêi con ®èi víi mÑ. §Ò 40: Trong bµi Vµm cá ®«ng, nhµ th¬ Hoµi Vò cã viÕt: §©y con s«ng nh dßng s÷a mÑ Níc vÒ xanh ruéng lóa vên c©y. Vµ ¨m ¾p nh lßng ngêi mÑ Chë t×nh th¬ng trang tr¶i ®ªm ngµy. §äc ®o¹n th¬ trªn, em c¶m nhËn ®îc vÎ ®Ñp ®¸ng quý cña dßng s«ng quª h¬ng nh thÕ nµo? Gîi ý -Dßng s«ng quª h¬ng ®a níc vÒ lµm cho nh÷ng ruéng lóa, vên c©y xanh t¬i, ®Çy søc sèng. V× vËy, nã ®îc vÝ nh dßng s÷a mÑ nu«i dìng c¸c con kh«n lín. -Níc s«ng ¨m ¾p ®Çy nh tÊm lßng ngêi mÑ trµn ®Çy t×nh th¬ng yªu, lu«n s½n sµng chia sÎ (trang tr¶i ®ªm ngµy) cho nh÷ng ®øa con, cho c¶ mäi ngêi. Nh÷ng vÎ ®Ñp Êm ¸p t×nh ngêi ®ã lµm cho ta thªm yªu quý vµ g¾n bã víi dßng s«ng quª h¬ng. §Ò 41: Trong bµi C« gi¸o líp em, nhµ th¬ NguyÔn Xu©n Sanh cã viÕt: 11 C« d¹y em tËp viÕt Giã ®a tho¶ng h¬ng nhµi N¾ng ghÐ vµo cöa líp Xem chóng em häc bµi. Em h·y cho biÕt: khæ th¬ trªn ®· sö dông biÑn ph¸p nghÖ thuËt g× næi bËt? BiÖn ph¸p nghÖ thuËt ®ã gióp em thÊy ®îc ®iÒu g× ®Ñp ®Ï cña c¸c b¹n häc sinh? Gîi ý -Khæ th¬ trªn ®· sö dông biÖn ph¸p nghÖ thuËt nh©n ho¸. -T¸c dông cña biÖn ph¸p nghÖ thuËt nh©n ho¸ lµ: cho thÊy ®îc tinh thÇn häc tËp rÊt ch¨m chØ cña c¸c b¹n häc sinh (lµm cho n¾ng nh ®øa trÎ nhá ®ang tung t¨ng ch¹y nh¶ còng muèn dõng l¹i ghÐ vµo cöa líp ®Ó xem c¸c b¹n häc bµi). §Ò 42: Trong bµi ViÖt Nam th©n yªu, nhµ th¬ NguyÔn §×nh Thi cã viÕt: ViÖt Nam ®Êt níc ta ¬i! Mªnh m«ng biÓn lóa ®©u trêi ®Ñp h¬n C¸nh cß bay l¶ rËp rên M©y mê che ®Ønh Trêng S¬n sím chiÒu. §äc ®o¹n th¬ trªn, em c¶m nhËn ®îc ®iÒu g× vÒ ®Êt níc ViÖt Nam? Gîi ý §äc ®o¹n th¬ trªn em c¶m nhËn ®îc: -§Êt níc ViÖt Nam thËt giµu ®Ñp, ®¸ng yªu, thÓ hiÖn qua h×nh ¶nh: biÓn lóa réng mªnh m«ng (høa hÑn sù no Êm), c¸nh cß bay l¶ rËp rên (gîi nÐt gi¶n dÞ ®¸ng yªu). -§Êt níc ViÖt Nam thËt ®¸ng tù hµo víi c¶nh hïng vÜ mµ nªn th¬, thÎ hiÖn qua h×nh ¶nh ®Ønh Trêng S¬n cao vêi cîi sím chiÒu m©y phñ. §Ò 43: KÕt thóc bµi Tre ViÖt Nam, nhµ th¬ NguyÔn Duy viÕt: Mai sau, Mai sau, Mai sau, §Êt xanh tre m·i xanh mµu tre xanh. Em h·y cho biÕt nh÷ng c©u th¬ trªn nh»m kh¼ng ®Þnh ®iÒu g×? C¸ch diÔn ®¹t cña nhµ th¬ cã nh÷ng g× ®éc ®¸o, gãp phÇn kh¼ng ®Þnh ®iÒu ®ã? Gîi ý -Nh÷ng c©u th¬ kÕt thóc cña bµi Tre ViÖt Nam nh»m kh¼ng ®Þnh mét mµu xanh vÜnh cöu cña tre ViÖt Nam, søc sèng bÊt diÖt cña con ngêi ViÖt Nam, truyÒn thèng cao ®Ñp cña d©n téc ViÖt Nam. -C¸ch diÔn ®¹t ®éc ®¸o cña nhµ th¬ gãp phÇn kh¼ng ®Þnh ®iÒu ®ã: +Thay ®æi c¸ch ng¾t nhÞp vµ ng¾t dßng (Mai sau, / Mai sau, /Mai sau) víi biÖnph¸p sö dông ®IÖp ng÷ “Mai sau” gãp phÇn gîi c¶m xóc vÒ thêi gian vµ kh«ng gian nh më ra v« tËn, t¹o cho ý th¬ ©m vang bay bæng vµ ®em ®Õn cho ngêi ®äc nh÷ng liªn tëng thó vÞ. +Dïng tõ “xanh” ba lÇn trong mét dßng th¬ víi nh÷ng sù kÕt hîp kh¸c nhau (xanh tre, xanh mµu, tre xanh) t¹o ra nh÷ng nÐt nghÜa ®a d¹ng, phong phó vµ kh¼ng ®Þnh sù trêng tån cña mµu s¾c, cña søc sèng d©n téc. §Ò 44: Trong bµi VÒ th¨m nhµ B¸c, nhµ th¬ NguyÔn §øc MËu cã viÕt: Ng«i nhµ thuë B¸c thiÕu thêi Nghiªng nghiªng m¸i lîp bao ®êi n¾ng ma ChiÕc giêng tre qu¸ ®¬n s¬ Vâng gai ru m¸t nh÷ng tra n¾ng hÌ. Em h·y cho biÕt: ®o¹n th¬ gióp ta c¶m nhËn ®îc ®IÒu g× ®Ñp ®Ï, th©n th¬ng? Gîi ý -H×nh ¶nh ng«i nhµ cña B¸c lóc thiÕu thêi thËt ®¬n s¬, gi¶n dÞ nh bao ng«i nhµ cña lµng quª ViÖt Nam: M¸i nhµ tranh nghiªng nghiªng tõng tr¶i bao ma n¾ng, chiÕc giêng tre ®¬n s¬, chiÕc vâng gai ru m¸t nh÷ng tra n¾ng hÌ. -Sèng trong ng«i nhµ ®ã, B¸c Hå ®îc lín lªn trong t×nh th¬ng yªu cña gia ®×nh: vâng gai ru m¸t nh÷ng tra n¾ng hÌ. §Ò 45: Trong bµi th¬ Con cß, nhµ th¬ ChÕ Lan Viªn cã viÕt: Con dï lín vÉn lµ con cña mÑ §i hÕt ®êi, lßng mÑ vÉn theo con. Hai dßng th¬ trªn ®· gióp em c¶m nhËn ®îc ý nghÜa g× ®Ñp ®Ï? Gîi ý 12 T×nh c¶m yªu th¬ng cña mÑ dµnh cho con thËt to lín vµ kh«ng bao giê v¬i c¹n. Dï con ®· kh«n lín, dï cã ®i hÕt ®êi (sèng trän ®êi), t×nh th¬ng cña mÑ ®èi víi con nh vÉn cßn sèng m·i, vÉn theo con ®Ó quan t©m lo l¾ng, gióp ®ì con, tiÕp cho con thªm søc m¹nh v¬n lªn trong cuéc sèng. Cã thÓ nãi t×nh th¬ng cña mÑ lµ t×nh th¬ng bÊt tö! §Ò 46: Quª h¬ng lµ c¸nh diÒu biÕc Tuæi h¬ con th¶ trªn ®ång Quª h¬ng lµ con ®ß nhá £m ®Òm khua níc ven s«ng. (Quª h¬ng cña §ç Trung Qu©n) §äc ®o¹n th¬ trªn, em thÊy ®îc nh÷ng ý nghÜ vµ t×nh c¶m cña nhµ th¬ ®èi víi quª h¬ng nh thÕ nµo? Gîi ý T¸c gi¶ béc lé nh÷ng suy nghÜ vÒ quª h¬ng th«ng qua nh÷ng h×nh ¶nh rÊt cô thÓ: -C¸nh diÒu biÕc th¶ trªn ®ång ®· tõng in ®Ëm dÊu Ên tuæi th¬ ®Ñp dÏ th¬ méng trªn quª h¬ng. -Con ®ß nhá khua níc trªn dßng s«ng quª h¬ng víi ©m thanh nhÑ nhµng, ªm ®Òm mµ l¾ng ®äng; Cã thÓ nãi, nh÷ng sù vËt ®¬n s¬, gi¶n dÞ trªn quª h¬ng lu«n cã sù g¾n bã víi con ngêi vµ ®· trë thµnh nh÷ng kØ niÖm kh«ng thÓ nµo quªn. NghÜ vÒ quª h¬ng nh vËy, chøng tá t×nh c¶m cña t¸c gi¶ ®èi víi quª h¬ng thËt s©u s¾c vµ ®Ñp ®Ï. §Ò 47: H·y ghi l¹i vµi dßng c¶m nhËn cña em vÒ vÎ ®Ñp cña rõng m¬ H¬ng S¬n ®îc gîi t¶ qua ®o¹n th¬ sau: Rõng m¬ «m lÊy nói M©y tr¾ng ®äng thµnh hoa Giã chiÒu ®«ng gên gîn H¬ng bay gÇn bay xa. (Rõng m¬ cña TrÇn Lª V¨n). Gîi ý -Rõng m¬ bao quanh nói ®îc nh©n ho¸ («m lÊy nói) cho thÊy sù g¾n bã gÇn gòi, th©n thiÕt vµ th¾m ®îm t×nh c¶m cña c¶nh vËt thiªn nhiªn. -Hoa m¬ në tr¾ng nh m©y trªn trêi ®äng (kÕt) l¹i. -Giã chiÒu ®«ng nhÑ nhµng (gên gîn) ®a h¬ng hoa m¬ lan to¶ ®i kh¾p n¬i. Cã thÓ nãi: ®o¹n th¬ ®· vÏ ra bøc tranh mang vÎ ®Ñp cña ®Êt trêi hoµ quyÖn trong rõng m¬ H¬ng S¬n. §Ò 48: Trong bai TiÕng h¸t mïa gÆt, nhµ th¬ NguyÔn Duy cã viÕt: Giã n©ng tiÕng h¸t chãi chang Long lanh lìi h¸i liÕm ngang ch©n trêi. T¸c gi¶ ®· sö dông biÖn ph¸p nghÖ thuËt g× næi bËt ë hai c©u th¬ trªn? Nhê biÖn ph¸p nghÖ thuËt næi bËt ®ã, em c¶m nhËn ®îc néi dung, ý nghÜa g× ®Ñp ®Ï? Gîi ý -BiÖn ph¸p nghÖ thuËt næi bËt ë hai c©u th¬ lµ biÖn ph¸p nh©n hãa (thÓ hiÑn râ nh÷ng tõ gn÷ chØ ®Æc ®iÓm cña ngêi: n©ng, liÕm). -Néi dung, ý nghÜa ®Ñp ®Ï: c¶nh mïa gÆt ë n«ng th«n ViÖt Nam thËt vui t¬I, n¸o nøc (Giã n©ng tiÕng h¸t chãi chang); c¸nh ®ång lóa tèt mªnh m«ng høa hÑn mét cuéc sèng Êm no (Long lanh lìi h¸i liÕm ngang ch©n trêi). Nh÷ng c¶nh ®ã gîi cho ta thÊy kh«ng khÝ ®Çm Êm, thanh b×nh n¬i th«n quª khi mïa gÆt ®Õn. §Ò 49: Trong bµi Phong c¶nh Hßn §Êt, nhµ v¨n NguyÔn Anh §øc mieu t¶ c¶nh Hßn §Êt nh sau: Xa qu¸ khái Hßn mét ®çi lµ b·i Tre. ThÊp tho¸ng nh÷ng c©y tre ®»ng ngµ cao vót, vµng ãng, nh÷ng c©y tre l©u nay vÉn ®øng ®Êy, b×nh yªn vµ thanh th¶n, mÆc cho bao nhiªu n¨m th¸ng ®· qua ®i, mÆc cho bao nhiªu giã ma ®· thæi tíi. Sau rÆng tre Êy, biÓn c¶ cßn l©u ®êi h¬n, vÉn ®ang giìn sãng, mang mét mµu xanh lôc. Theo em, ngoµi vÎ ®Ñp cña c¶nh vËt (tre ®»ng ngµa, biÓn c¶), ®o¹n v¨n cßn cho ta thÊy vÎ ®Ñp g× cña c¶nh vËt quª h¬ng? BiÖn ph¸p nghÖ thuËt nµo gióp cho em nhËn biÕt ®îc ®iÒu ®ã? Gîi ý -Ngoµi vÎ ®Ñp cña c¶nh vËt (tre ®»ng ngµ, biÓn c¶), ®o¹n v¨n cßn cho ta thÊy vÎ ®Ñp cña con ngêi trªn quª h¬ng. -BiÖn ph¸p nghÖ thuËt nh©n ho¸ gióp ta nhËn th¾y ®îc ®iÒu ®ã: c©y tre vÉn ®øng ®Êy b×nh yªn vµ thanh th¶n, biÓn c¶ vÉn ®ang giìn sãng (tre vµ biÓn mang nh÷ng ®Æc ®iÓm cña 13 con ngêi). Nãi ®Õn c©y tre hay nãi ®Õn biÓn c¶ còng lµ nãi ®Õn con ngêi víi vÎ ®Ñp næi bËt: sù bÒn bØ, anh dòng, kiªn cêng tríc mäi thö th¸ch cña thêi gian (mÆc cho bao nhiªu n¨m th¸ng ®· ®i qua, mÆc cho bao nhiªu giã ma ®· thæi tíi, biÓn c¶ cßn l©u ®êi h¬n,…). §Ò 50: Trong bµi H¹t g¹o lµng ta, nhµ th¬ TrÇn §¨ng Khoa cã viÕt: H¹t g¹o lµng ta Cã b·o th¸ng b¶y Cã ma th¸ng ba Giät må h«I sa Nh÷ng tra th¸ng s¸u Níc nh ai nÊu ChÕt c¶ c¸ cê Cua ngoi lªn bê MÑ em xuèng cÊy… §o¹n th¬ gióp em hiÓu ®îc ý nghÜa g× cña h¹t g¹o? H·y nªu râ t¸c dông cña ®iÖp ng÷ vµ h×nh ¶nh ®èi lËp ®îc sö dông trong ®o¹n th¬ trªn? Gîi ý -ý nghÜa cña h¹t g¹o: H¹t g¹o ph¶i tr¶i qua biÕt bao thö th¸ch khã kh¨n cña thiªn nhiªn víi nh÷ng c¬n b·o th¸ng b¸y (thêng lµ b·o to), nh÷ng trËn ma th¸ng ba ( thêng lµ ma lín). Nhng ®iÒu quan träng h¬n lµ h¹t g¹o cßn cã nh÷ng giät må h«i cña con ngêi lao ®éng cÇn cï trong nh÷ng ngµy n¾ng nãng (Níc nh ai nÊu/ ChÕt c¶ c¸ cê/ Cua ngoi lªn bê MÑ em xuèng cÊy). -§o¹n th¬ sö dông ®iÖp ng÷ cã nh»m nhÊn m¹nh khã kh¨n cña thiªn nhiªn; sö dông h×nh ¶nh ®èi lËp Cua ngoi lªn bê nhng MÑ em xuèng cÊy. Nh»m gîi t¶ h×nh ¶nh lao ®éng vÊt v¶ cña ngêi mÑ, ®ång thêi nhÊn m¹nh gi¸ trÞ to llín cña h¹t g¹o ®îc lµm ra. §Ò 51: Trong bµi TiÕng h¸t mïa gÆt, khi t¶ c¶nh bµ con n«ng d©n tuèt lóa díi ®ªm tr¨ng s¸ng, nhµ th¬ NguyÔn Duy viÕt: M¶nh s©n tr¨ng lóa chÊt ®Çy Vµng tu«n trong tiÕng m¸y quay xËp x×nh. Theo em, ë dßng th¬ thø nhÊt, trong hai c¸ch ng¾t nhÞp díi ®©y: -M¶nh s©n/ tr¨ng lóa chÊt ®Çy. -M¶nh s©n tr¨ng/ lóa chÊt ®Çy. Em chon c¸ch ng¾t nhÞp nµo? V× sao? Gîi ý Mçi c¸ch ng¾t nhÞp cã søc gîi t¶, gîi c¶m riªng. Theo c¸ch ng¾t nhÞp thø nhÊt(M¶nh s©n / tr¨ng lóa chÊt ®Çy),c©u th¬ ®îc hiÓu: trªn s©n, c¶ lóa, c¶ tr¨ng ®Òu chÊt ®Çy, ®Òu trµn ngËp. C¶nh tîng nµy võa gîi sù no ®ñ, võa gîi c¶m gi¸c th¬ méng. C¸ch ng¾t nhÞp thø hai (M¶nh s©n tr¨ng / lóa chÊt ®Çy) th× gîi ®îc ë ngêi ®äc vÒ mét m¶nh s©n trµn ngËp ¸nh tr¨ng, lung linh huyÒn ¶o, trªn ®ã lóa chÊt ®Çy. Tuy nhiªn c¸ch ngts nhÞp thø hai cã phÇn khiªn cìng, thiÕu tù nhiªn. Do ®ã c¸ch ng¾t nhÞp thø nhÊt vÉn hîp lÝ h¬n. §Ò 52: sao? Con ®i tr¨m nói ngµn khe Kh«ng b»ng mu«n nçi t¸i tª lßng bÇm. (Tè H÷u) Theo em, trong c©u th¬ trªn tr¨m cã b»ng 99+1 vµ ngµn cã b»ng 999+1 hay kh«ng? V× Gîi ý Trong c©u th¬ nµy tr¨m kh«ng ph¶i lµ con sè chÝnh x¸c 99+1 vµ ngµn kh«ng ph¶I lµ 999+1. Tr¨m vµ ngµn ë ®©y ®îc hiÓu theo nghÜa bãng, chØ sè nhiÒu. Dßng th¬ “Con ®i tr¨m nói ngµn khe” muèn nãi: Con ®· ®i qua rÊt nhiÒu nói, nhiÒu khe, ®· vît qua rÊt nhiÒu khã kh¨n gian khæ trªn nh÷ng dÆm ®êng kh¸ng chiÕn. §Ò 53: §o¹n th¬ Khóc h¸t ru cña nhµ th¬ Nguüen Khoa §iÒm nãi vÒ t×nh c¶m cña ngêi mÑ miÒn nói võa nu«i con võa tham gia c«ng t¸c kh¸ng chiÕn cã hai c©u: MÑ gi· g¹o mÑ nu«i bé ®éi NhÞp chµy nghiªng, giÊc ngñ em nghiªng. Em hiÓu c©u th¬ “NhÞp chµy nghiªng, giÊc ngñ em nghiªng” nh thÕ nµo? Gîi ý 14 C©u th¬ “NhÞp chµy nghiªng, giÊc ngñ em nghiªng” gîi ë ngêi ®äc c¶nh tîng: Khi cÇm chµygi· g¹o, theo mçi nhÞp chµy, th©n h×nh cña ngêi mÑ l¹i chao nghiªng. Em bÐ ngñ trªn lng mÑ nªn giÊc ngñ cña em còng dêng nh nghiªng theo d¸ng mÑ. §ã lµ h×nh ¶nh rÊt thËt nhng còng rÊt th¬ qua ngßi bót tinh tÕ cña t¸c gi¶. TÊm lng gÇy cña ngêi mÑ miÒn nói rÊt vÊt v¶ qua lao ®éng ®Ó nu«i con, nu«i bé ®éi ®¸nh MÜ l¹i chÝnh lµ chiÕc n«i ªm ®Ó em bÐ ngñ ngon lµnh. §Ò 54: Trong bµi C©y dõa cña nhµ th¬ TrÇn §¨ng Khoa cã ®o¹n: C©y dõa xanh to¶ nhiÒu tµu Dang tay ®ãn giã, gËt ®Çu gäi tr¨ng. Th©n dõa b¹c phÕch th¸ng n¨m, Qu¶ dõa-®µn lîn con n»m trªn cao. §ªm hÌ hoa në cïng sao Tµu dõa-chiÕc lîc ch¶i vµo m©y xanh… Theo em, phÐp nh©n ho¸ vµ so s¸nh ®îc thÓ hiÖn trong nh÷ng tõ gnõ nµo ë ®o¹n th¬ trªn? Thö ph©n tÝch c¸i hay cña phÐp nh©n ho¸ vµ phÐp so s¸nh trong ®o¹n th¬ trªn? Gîi ý -PhÐp nh©n ho¸ ®îc sö dông trong c¸c tõ ng÷: Dang tay ®ãn giã; gËt ®Çu gäi tr¨ng. C¸c tõ ng÷ nµy cã t¸c dông lµm cho vËt v« tri lµ c©y dõa còng cã nh÷ng biÓu hiÖn t×nh c¶m nh con ngêi. Dõa còng më réng vßng tay ®ãn giã, còng gËt ®Çu mêi gäi tr¨ng lªn. Qua c¸ch nãi nh©n ho¸, c¶nh vËt trë nªn sèng ®éng, cã ®êng nÐt, h×nh khèi, cã hån vµ cã søc gîi t¶, gîi c¶m cao. -PhÐp so s¸nh ®îc thÓ hiÖn trong c¸c tõ ng÷: qu¶ dõa (gièng nh) ®µn lîn con; tµu dõa (gièng nh) chiÕc lîc. C¸ch so s¸nh ë ®©y kh¸ bÊt ngê, thó vÞ, thÓ hiÖn sù liªn tëng, tëng tîng phong phó cña t¸c gi¶. C¸ch so s¸nh nµy còng cã t¸c dông lµm cho c¶nh vËt trë nªn sèng ®éng, cã ®êng nÐt, cã h×nh khèi, cã søc gîi t¶, gîi c¶m cao. §Ò 55: Trong bµi Nghe thÇy ®äc th¬ cña nhµ th¬ TrÇn §¨ng Khoa, cã ®o¹n: Em nghe thÇy ®äc bao ngµy TiÕng th¬ ®á n¾ng xanh c©y quanh nhµ M¸i chÌo nghe väng s«ng xa £m ªm nghe tiÕng cña bµ n¨m xa Nghe tr¨ng thë ®éng tµu dõa… Theo em, cuéc sèng xung quanh ®îc gîi lªn nh thÕ nµo trong t©m trÝ cña cËu häc trß khi nghe thÇy gi¸o ®äc th¬? Gîi ý Cuéc sèng xung quanh ®îc gîi lªn trong tam trÝ cña cËu häc trß khi nghe thÇy ®äc th¬ bao gåm: -C¸c h×nh ¶nh: n¾ng chãi chang, c©y cèi xanh t¬I; -C¸cam thanh: tiÕng m¸i chÌo quÉy níc, khua níc väng l¹i tõ mét dßng s«ng hiÖn vÒ trong kÝ øc; tiÕng ru ¹ êi cña ngêi bµ ru ch¸u trong nh÷ng n¨m th¸ng cËu häc trß cßn th¬ bÐ; tiÕng tµu dõa cùa m×nh díi ¸nh tr¨ng khuya… Cuéc sèng ®îc gîi lªn, gîi ra cã sù kÕt nèi gi÷a qu¸ khø vµ hiÖn t¹i. §Ò 56: Trong bµi Tre ViÖt Nam cña nhµ th¬ NguyÔn Duy cã ®o¹n: B·o bïng th©n bäc lÊy th©n Tay «m tay nói tre gÇn nhau thªm. Th¬ng nhau tre ch¼ng ë riªng Luü thµnh tõ ®ã mµ nªn hìi ngêi. Trong ®äan th¬ trªn, t¸c gi¶ ®· sö dông c¸ch nãi g× ®Ó ca ngîi nh÷ng phÈm chÊt tèt ®Ñp cña tre: sù ®ïm bäc, ®oµn kÕt? C¸ch nãi nµy hay ë chç nµo? Gîi ý -Trong ®o¹n th¬ nµy, t¸c gi¶ sö dông c¸ch nãi nh©n ho¸ ®Ó nãi vÒ nh÷ng phÈm chÊt tèt ®Ñp cña tre: sù ®ïm bäc, ®oµn kÕt. Nh©n ho¸ ë ®©y nghÜa lµ g¸n cho tre nh÷ng ®Æc tÝnh cña ngêi: nh÷ng th©n tre bao bäc, che chë cho nhau; tay tre «m nói nhau quÊn quýt; hä hµng nhµ tre sèngqu©y quÇn, Êm cóng bªn nhau -C¸ch nãi nh©n ho¸ lµm cho c¶nh vËt trë nªn sang ®éng. Nh÷ng c©y tre nh nh÷ng sinh thÓ mang hån ngêi. C¸ch nãi nµy gióp t¸c gi¶ thÓ hiÖn ®îc hai tÇng nghÜa: võa nãi ®îc nh÷ng phÈm chÊt tèt ®Ñp cña c©y tre ViÖt Nam, võa nãi ®îc nh÷ng phÈm chÊt tèt ®Ñp, nh÷ng truyÒn thèng cao ®Ñp cña con ngêi ViÖt Nam, d©n téc ViÖt Nam. 15 §Ò 57: Trong bµi Hµnh tr×nh cña bÇy ong cña rnhµ th¬ NguyÔn §øc MËu, cã nh÷ng c©u th¬: Víi ®«i c¸nh ®·m n¾ng trêi BÇy ong bay ®Õn trän ®êi t×m hoa. BÇy ong giong ruæi tr¨m miÒn Rï r× ®«i c¸nh nèi liÒn mïa hoa. a) Theo em, t¸c gi¶ dïng tõ ®Ém ë trªn cã hay kh«ng? V× sao? b) Em hiÓu nghÜa c©u th¬ Rï r× ®«i c¸nh nèi liÒn mïa hoa lµ thÕ nµo? Gîi ý a) Trong dßng th¬ ®Çu, tõ ®Ém ®îc t¸c gØa dïng hay vµ s¸ng t¹o. NghÜa ®en cña tõ nµy chØ tr¹ng th¸i ít sòng (vÝ dô: ¸o ®Ém må h«i; kh¨n ®Ém níc.). ë dßng th¬ trªn, t¸c gi¶ dïng tõ ®Ém theo nghÜa bãng, chØ c¶nh tîng ¸nh n¾ng chiÕu vµo ®«i c¸nh bÇy ong, khiÕn cho ®«i c¸nh cña bÇy ong lai l¸ng n¾ng trêi. C¸ch dïng tõ nµy gîi ®îc ë ngêi ®äc mét h×nh tîng ®Ñp. b) C©u th¬ Rï r× ®«i c¸nh nèi liÒn mïa hoa muèn diÔn t¶ ý: BÇy ong lµm viÖc ch¨m chØ tõ mïa hoa nµy sang mïa hoa kh¸c (xu©n, h¹, thu, ®«ng), ë kh¾p rõng s©u vµ biÓn xa, lµm c¸i cÇu nèi gi÷a c¸c mïa hoa, gi÷a mäi miÒn ®Êt níc. §Ò 58: Trong bµi th¬ §µn bß trªn ®ång cá hoµng h«n, nhµ th¬ NguyÔn §øc MËu viÕt: Gîi ý C¸i míi l¹, ®ång thêi lµ c¸i hay cña hai dßng th¬ chñ yÕu ®îc biÓu hÞªn ë c¸ch nãi gÆm c¶ hoµng h«n, gÆm buæi chiÒu xãt l¹i. C¶nh thùc mµ nhµ th¬ miªu t¶ ë ®©y lµ: ChiÒu muén, hßang h«n bu«ng xuèng, nhng ®µn bß vÉn m¶i miÕt gÆm cá. Nãi c¸ch kh¸c, ®µn bß gÆm cá trong c¶nh hoµng h«n, c¶nh chiÒu muén. C¶nh thùc ®ã ®îc t¸i hiÖn l¹i qua sù tëng tîng cña nhµ th¬: ë ®©y, dêng nh ®µn bß kh«ng chØ gÆm cá, mµ gÆm c¶ hoµng h«n ®ang bao trïm lªn ®ång cá, gÆm c¶ nh÷ng tia n¾ng cuèi cïng cßn sãt l¹i trªn ®ång cá. C¶nh vËt nh hoµ quyÖn vµo nhau thËt th¬ méng. §Ò 59: §äc ®o¹n th¬ sau: H«m qua cßn lÊm tÊm Chen lÉn mµu l¸ xanh S¸ng nay bõng löa thÉm Rõng rùc ch¸y trªn cµnh. Theo em, ®iÒu g× g©y Ên tîng m¹nh nhÊt cho ngêi ®äc qua ®o¹n th¬ nµy? Gîi ý §iÒu g©y Ên tîng m¹nh nhÊt cho ngêi ®äc khi ®äc ®o¹n th¬ nµy lµ t¸c gi¶ t¹o yÕu tè bÊt ngê b»ng c¸ch thÓ hiÖn sù ph¸t triÓn ®ét biÕn cña hoa phîng: h«m qua- cßn lÊm tÊm > < h«m nay- rõng rùc ch¸y trªn cµnh. Díi c¸i nh×n cña nhµ th¬, dêng nh thêi gian ®i nhanh h¬n, cho nªn hoa phîng dêng nh në nhanh h¬n. Ên tîng vÒ sù bÊt ngê, sù ph¸t triÓn ®ét biÕn cña hoa phîng còng tõ ®ã mµ sinh ra. §Ò 60: Trong bµi th¬ Qu¹t cho bµ ngñ cña nhµ th¬ Th¹ch Quú, cã ®o¹n: Bµn tay bÐ nhá VÉy qu¹t thËt ®Òu NgÊn n¾ng thiu thiu §Ëu trªn têng tr¾ng. C¨n nhµ ®· v¾ng Cèc chÐn n»m im §«i m¾t lim dim Ngñ ngon bµ nhÐ. Trong hai khæ th¬ trªn, mäi vËt ®îc t¶ cã nÐt chung g×? T×nh c¶m cña ngêi ch¸u th¬ng bµ ®îc thÓ hiÖn nh thÕ nµo? Gîi ý Mäi vËt ®îc nãi tíi trong hai khæ th¬ cã nÐt chung lµ: Díi h¬i m¸t nhÌ nhÑ tõ bµn tay vÉy qu¹t cña c« bÐ, mäi vËt xung quanh dêng nh còng buån ngñ l©y (n¾ng thiu thiu, c¨n nhµ v¾ng, cèc chÐn n»m im.). T×nh c¶m cña ngêi ch¸u th¬ng bµ ®ù¬c thÓ hiÖn rÊt râ nÐt qua mét sè chi tiÕt: C« bÐ ngåi qu¹t rÊt l©u ®Ó cho bµ ngñ v× bµ ®ang bÞ mÖt, ®ang cÇn yªn tÜnh. C« bÐ dêng nh dån t×nh th¬ng yªu ®èi víi bµ vµo ®«i bµn tay vÉy qu¹t ®Òu ®Æn, rÊt kiªn tr× cña m×nh. §Ò 61: §ªm ®ªm tiÕng thËm tiÕng th×nh Cèi g¹o ®Çy c¶ nghÜa t×nh níc non. (Qua ThËm Th×nh cña NguyÔn Bïi Vîi) 16 -T¸c gi¶ sö dông biÖn ph¸p nghÖ thuËt g× trong c©u th¬ §ªm ®ªm tiÕng thËm tiÕng th×nh? Nãi râ c¸i hay cña biÖn ph¸p nghÖ thuËt Êy? -C©u Cèi g¹o ®Çy c¶ nghÜa t×nh níc non ý nãi g×? Gîi ý -Trong c©u th¬ §ªm ®ªm tiÕng them tiÕng th×nh, t¸c gi¶ sö dông biÖn ph¸p nghÖ thuËt ch¬i ch÷. Cô thÓ thËm, th×nh võa lµ nh÷ng tiÕng tîng thanh gîi t¶ tiÕng chµy gi· g¹o väng l¹i tõ thêi vua Hïng, l¹i võa lµ hai tiÕng trong ®Þa danh ThËm Th×nh thuéc huyÖn Phong Ch©u, tØnh Phó Thä (tôc truyÒn ®©y lµ n¬i vua Hïng dùng lÇu vµ kho chøa g¹o). -C©u th¬ Cèi g¹o ®Çy c¶ nghÜa t×nh níc non gîi t¶ ý: lßng d©n ta thiÕt tha yªu níc. Theo lêi ph¸n b¶o cña vua Hïng, nh©n d©n ®· dùng lÇu gi· g¹o, ®ªm ®ªm gi· g¹o vµ h×nh ¶nh cèi g¹o ®Çy c¶ nghÜa t×nh níc non lµ tîng trng cho tÊm lßng, t×nh c¶m cña ngêi d©n ®èi víi ®Êt níc, víi vua Hïng. §Ò 62: Trong bµi th¬ Luü tre cña nhµ th¬ NguyÔn C«ng D¬ng cã ®o¹n: Mçi sím mai thøc dËy Luü tre xanh r× rµo Ngän tre cong väng vã KÐo mÆt trêi lªn cao. Trong ®o¹n th¬ trªn, em thÝch nhÊt h×nh ¶nh th¬ nµo? Nãi râ v× sao em thÝch? Gîi ý H×nh ¶nh gay Ên tîng m¹nh cho ngêi ®äc vµ thÓ hiÖn sù liªn tëng, tëng tîng déc ®¸o cña t¸c gi¶ lµ h×nh ¶nh: Ngän tre cong väng vã KÐo mÆt trêi lªn cao. C¸c sù vËt: ngän tre-väng vã-mÆt trêi vèn dÜ kh«ng liªn quan tíi nhau. Nhng qua liªn tëng, tëng tîng cña t¸c gi¶ thÓ hiÖn trong hai dßng th¬ trªn, c¸c sù vËt nµy dêng nh cã sù liªn hÖ víi nhau: ngän tre cong cong nh c¸i väng vã, c¸i väng vã l¹i ®ang kÐo mÆt trêi lªn cao. C¶nh vËt nh hoµ quyÖn vµo nhau, t¹o nªn sù sèng ®éng cho h×nh ¶nh th¬. §Ò 63: §êi cha «ng víi ®êi t«i Nh con s«ng víi ch©n trêi ®· xa ChØ cßn truyÖn cæ thiÕt tha Cho t«i nhËn mÆt cha «ng cña m×nh. (TruyÖn cæ níc m×nh - L©m ThÞ Mü D¹) Em hiÓu thÕ nµo vÌ néi dung cña hai dßng th¬: ChØ cßn truyÖn cæ thiÕt tha-Cho t«I nhËn mÆt cha «ng cña m×nh? Gîi ý Qua hai dßng th¬ ChØ cßn truyÖn cæ thiÕt tha . Cho t«i nhËn mÆt cha «ng cña m×nh t¸c gi¶ muèn diÔn t¶ ý: Tõ xa ®Õn nay, tõ qu¸ khø ®Õn hiÖn t¹i lµ mét kkho¶ng c¸ch thêi gian d»ng dÆc. C¸c truyÖn cæ d©n gian thùc sù lµ c¸i cÇu nèi qu¸ khø víi hiÖn t¹i. Qua truyÖn cæ, ngêi ®äc thêi nay hiÓu ®îc cha «ng ngµy xa, cô thÓ hiÓu ®îc ®êi sèng vËt chÊt vµ tinh thÇn, t©m hån vµ tÝnh c¸ch, phong tôc tËp qu¸n vµ c¸c quan niÖm ®¹o ®øc. cña cha «ng ngµy xa. H×nh ¶nh cña cha «ng ngµy xa in dÊu kh¸ râ trong c¸c truyÖn cæ d©n gian. V× vËy, cã thÓ nãi truyÖn cæ ®· gióp chóng ta nhËn biÕt ®îc g¬ng mÆt cña c¸c cha «ng ngµy xa. §Ò 64: ViÕt l¹i mét khæ th¬ trong bµi H¹t g¹o lµng ta cña nhµ th¬ TrÇn §¨ng Khoa mµ em thÝch nhÊt; nãi râ v× sao em thÝch khæ th¬ nµy? Gîi ý Em thÝch nhÊt khæ th¬: H¹t g¹o lµng ta Cã vÞ phï sa Cña s«ng Kinh ThÇy Cã h¬ng sen th¬m Trong hå níc ®Çy. Bëi v× ë khæ th¬ nµy t¸c gi¶ ®· lÝ gi¶i -theo c¸ch nãi cña nhµ th¬- h¹t g¹o quª h¬ng th¬m ngon lµ do cã sù kÕt tô cña sù mµu mì cña ®Êt ®ai, h¬ng th¬m cña hoa vµ c«ng søc cña con ngêi. Tõ cã ®îc lÆp l¹i nhiÒu lÇn ®· gãp phÇn nãi lªn ®iÒu ®ã. §Ò 65: VÒ th¨m nhµ B¸c, lµng Sen Cã hµng r©m bôt th¾p lªn löa hång Cã con bím tr¾ng lîn vßng Cã chïm æi chÝn vµng ong s¾c trêi. (VÒ th¨m nhµ B¸c-NguyÔn §øc MËu) 17 §o¹n th¬ trªn cã nh÷ng h×nh ¶nh ®Ñp nµo? Theo em, t¸c gi¶ sö dông tõ th¾p vµ vµng ong cã haykh«ng? V× sao? Gîi ý -Nh÷ng h×nh ¶nh ®Ñp trong ®o¹n th¬ lµ: hµng r©m bôt th¾p löa hång; con bím tr¾ng lîn vßng; chïm æi chÝn vµng. -Hai tõ th¾p, vµng ong ®îc sö dông s¸ng t¹o vµ hay. Tõ th¾p vèn dïng ®Ó chØ ho¹t ®éng: ch©m löa cho ch¸y lªn, th¾p ®Ìn. ë ®©y tõ th¾p ®îc dïng theo nghÜa bãng chØ s¾c ®á cña hoa r©m bôt nh ngän löa ®îc th¾p lªn. C¸ch dïng tõ nµy lµm cho c¶nh vËt miªu t¶ trë nªn sèng ®éng vµ gîi ®îc ë ngêi ®äc sù liªn tëng thó vÞ. -Tõ vµng ong còng ®îc dïng rÊt hay. Nã võa gîi t¶ ®îc mµu vµng cña chïm æi chÝn, võa nªu ®îc mèi quan hÖ gi÷a ®Êt trêi vµ c©y cèi. C¶nh s¾c vµng cña c©y cèi chÝnh lµ s¾c vµng cña bÇu trêi, mÆt ®Êt, c¶nh vËt. Tõ vµng ong còng gîi ®îc sù lien tëng thó vÞ ë ngêi ®äc. §Ò 66: XÐt vÒ môc ®Ých nãi th× c¸c c©u sau thuéc kiÓu c©u g×? Em cã c¶m nhËn nh thÕ nµo khi ®äc cc¸c c©u th¬ ®ã? §Ñp l¾m anh ¬i! Con s«ng Ngµn Phè! S¸ng c¶ ®«i bê hoa bëi tr¾ng phau! (Mïa hoa bëi – T« Hïng) Gîi ý -XÐt vÒ môc ®Ých th× c¶ ba c©u trong dßng th¬ lµ c©u c¶m. -C¶m nhËn cña em khi ®äc c¸c c©u th¬ ®ã lµ: +VÒ c¶nh vËt: MÊy dßng trªn gîi ra c¶nh tîng: gi÷a mïa hoa bëi, lµng m¹c däc hai bê s«ng Ngµn Phè nh s¸ng lªn víi mµu hoa bëi në tr¾ng phau. +Qua ®ã, t¸c gi¶ thÓ hiÖn t×nh yªu tha thiÕt ®èi víi quª h¬ng t¬i ®Ñp. §Ò 67: §ång chiªm ph¶ n¾ng lªn kh«ng C¸nh cß dÉn giã qua thung lóa vµng. Giã n©ng tiÕng h¸t chãi chang, Lung linh lìi h¸i liÕm ngang ch©n trêi. (TiÕng h¸t mïa gÆt-NguyÔn Duy) Trong ®o¹n th¬ trªn, c¸nh ®ång lóa chÝn ®îc t¶ cã mµu s¾c, ©m thanh, h×nh ¶nh g× ®Ñp? T¸c gi¶ t¶ lìi h¸i ®Ñp vµ s¾c b»ng nh÷ng tõ ng÷ nµo? Gîi ý -Trong ®o¹n th¬ trªn, c¸nh ®ång lóa chÝn ®îc t¶ víi mµu s¾c, ©m thanh, h×nh ¶nh ®Ñp lµ: +Mµu s¾c: vµng (cña ®ång lóa, cña n¾ng). +¢m thanh: tiÕng h¸t. +H×nh ¶nh: c¸nh cß dÉn giã qua thung lóa vµng; long lanh lìi h¸i liÕm ngang ch©n trêi. -Lìi h¸i ®Ñp vµ s¾c ®îc t¸c gi¶ t¶ trong dßng th¬ cuèi, víi c¸c tõ ng÷: long lanh lìi h¸i (lìi h¸i ph¶n chiÕu ¸nh mÆt trêi s¸ng long lanh); liÕm ngang ch©n trêi (h×nh ¶nh diÔn t¶ viÖc gÆt lóa b»ng h¸i cña ngêi n«ng d©n: lìi h¸i s¾c ®a ngang c¾t rêi th©n lóa, ®îc phãng ®¹i thµnh h×nh ¶nh lìi h¸i liÕm ngang ch©n trêi). §Ò 68: Hiªn t©y xanh m¸t bãng r©m §¬n s¬ c©y æi cø ngÇm ®¬m hoa Qu¶ t¬ nÊp díi l¸ giµ §Ó sang thu bçng oµ ra ngät ngµo… Nªu nhËn xÐt cña em vÒ nghÖ thuËt miªu t¶ trong ®o¹n th¬ trªn. Víi c¸ch miªu t¶ Êy, nhµ th¬ ®· gióp em c¶m nhËn ®îc h×nh ¶nh c©y æi ®Ñp nh thÕ nµo? Gîi ý -NghÖ thuËt miªu t¶: H×nh ¶nh, mµu s¾c rÊt dÞu nhÑ, khiªm nhêng (xanh m¸t bãng r©m; ®¬n s¬ c©y æi; ngÇm ®¬m hoa; qu¶ t¬ nóp díi l¸giµ…); Nh÷ng sù vËt (c©y æi) vÉn Èn chøa mét søc sèng, vÉn ph¸t triÓn sinh s«i m¹nh mÏ (ngÇm ®¬m hoa, qu¶ t¬ nóp díi l¸ chøa ®ùng h¬ng th¬m, vÞ ngät..). -Qua sù miªu t¶ mang tÝnh nghÖ thuËt cña nhµ th¬, h×nh ¶nh c©y æi hiÖn lªn rÊt ®Ñp trong t©m tëng ngêi ®äc. C©y æi cã søc sèng ©m thÇm nhng m¹nh mÏ, mang l¹i hoa th¬m, qu¶ ngät cho ®êi. §Ò 69: Lµng quª t«i ®· khuÊt h¼n, nhng t«i vÉn ®¨m ®¾m nh×n theo. T«i ®· ®i nhiÒu n¬i, ®ãng qu©n nhiÒu chç phong c¶nh ®Ñp h¬n ®©y nhiÒu, nh©n d©n coi t«i nh ngêi lµng vµ còng cã ng18 êi yªu t«i tha thiÕt, nhng sao søc quyÕn rò, nhí th¬ng vÉn kh«ng m·nh liÖt, day døt b»ng m¶nh ®Êt cäc c»n nµy. (T×nh quª h¬ng-NguyÔn Kh¶i) §äc ®o¹n v¨n, em hiÓu vµ cã nh÷ng c¶m xóc g× víi quª h¬ng, lµng xãm? Gîi ý T×nh c¶m cña anh bé ®éi trong ®o¹n v¨n nµy võa tha thiÕt võa m·nh liÖt nh kh«ng muèn rêi xa n¬i ch«n rau c¾t rèn cña m×nh. Mçi ngêi ®Òu g¾n bã víi n¬i m×nh ®· sinh ra vµ lín lªn, n¬i m×nh tõng cã nhiÒu kØ niÖm. N¬i ®ã lµ xãm lµng, lµ phêng x·, n¬i ®ã còng lµ quª h¬ng cña mçi ngêi. §Ò 70: Nßi tre ®©u chÞu mäc cong Cha lªn ®· nhän nh ch«ng l¹ thêng. Lng trÇn ph¬i n¾ng ph¬i s¬ng Cã manh ¸o céc tre nhêng cho con (Tre ViÖt Nam-NguyÔn Duy) Em thÊy ®o¹n th¬ trªn cã nh÷ng h×nh ¶nh nµo ®Ñp? H·y nªu ý nghÜa ®Ñp ®Ï vµ s©u s¾c cña nh÷ng h×nh ¶nh ®ã. Gîi ý §o¹n th¬ trªn cña nhµ th¬ NguyÔn Duy cã nh÷ng h×nh ¶nh ®Ñp sau ®©y: -H×nh ¶nh (m¨ng tre) nhän nh ch«ng gîi cho ta thÊy sù kiªu h·nh, hiªn ngang, bÊt khuÊt cña loµi tre (hay còng chÝnh lµ cña d©n téc ViÖt Nam!). -H×nh ¶nh (c©y tre) lng trÇn ph¬i n¾ng ph¬i s¬ng cã ý nãi lªn sù d·i dÇu, chÞu ®ùng mäi khã kh¨n, thö th¸ch trong cuéc sèng… -H×nh ¶nh cã manh ¸o céc tre nhêng cho con gîi cho ta nghÜ ®Õn sù che chë, hi sinh tÊt c¶ mµ ngêi mÑ dµnh cho con; thÓ hiÖn lßng nh©n ¸i vµ t×nh mÉu tö thËt c¶m ®éng… §Ò 71: T«i muèn ngµy nµo líp còng ®«ng vui DÉu th¸ng ba cßn ®i qua n¨m häc. Mçi kho¶ng trèng trªn bµn-cã em v¾ng mÆt Lµ bao nhiªu kho¶ng trèng ë trong t«i… (Th¸ng ba ®Õn líp-Thanh øng) Theo em, h×nh ¶nh nµo gãp phÇn nhiÒu nhÊt lµm nªn c¸i hay cña khæ th¬ tren? V× sao? Gîi ý H×nh ¶nh gãp phÇn lµm nªn c¸i hay cña khæ th¬ lµ h×nh ¶nh kho¶ng trèng trªn bµn trong hai c©u th¬: Mçi kho¶ng trèng trªn bµn-cã em v¾ng mÆt Lµ bao nhiªu kho¶ng trèng ë trong t«i… Bëi v×: Tõ mét kho¶ng trèng ë trªn bµn-dÊu hiÖu b¸o cho thÇy gi¸o, c« gi¸o biÕt: l¹i cã mét em häc sinh v¾ng mÆt v× kh«ng cßn thãc g¹o ®Ó ¨n trong nh÷ng ngµy gi¸p h¹t th¸ng bat¸c gi¶ liªn tëng ®Õn rÊt nhiÒu kho¶ng trèng cña nçi buån th¬ng t©m trong t©m hån m×nh (Lµ bao nhiªu kho¶ng trèng ë trong t«i). §iÒu ®ã cho thÊy tÊm lßng yªu th¬ng tha thiÕt cña thÇy c« gi¸o ®èi víi c¸c em häc sinh ë mét vïng quª nghÌo tríc ®©y. §Ò 72: Lêi ru cã giã mïa thu Bµn tay mÑ qu¹t mÑ ®a giã vÒ Nh÷ng ng«i sao thøc ngoµi kia Còng ch¼ng b»ng mÑ ®· thøc v× chóng con. §ªm nay con ngñ giÊc trßn MÑ lµ ngän giã cña con suèt ®êi. Theo em, h×nh ¶nh nµo gãp phÇn nhiÒu nhÊt lµm nªn c¸i hay cña khæ th¬ trªn? V× sao? Gîi ý H×nh ¶nh gãp phÇn nhiÒu nhÊt lµm nªn c¸i hay cña khæ th¬ lµ h×nh ¶nh ngän giã trong c©u MÑ lµ ngän giã cña con suèt ®êi. Bëi v×: Ngän giã cã t×nh th¬ng yªu cña mÑ lµm cho con ®îc ngñ ngon lµnh víi nh÷ng giÊc m¬ ®Ñp khi cßn nhá; lµm cho con yªn t©m v÷ng bíckhi lín lªn; lu«n ë bªn con ®Ó con c¶m thÊy sung síng vµ h¹nh phóc suèt c¶ cuéc ®êi. §Ò 73: Dßng th¬ cuèi cña khæ th¬ sau: Vên em cã mét luèng khoai Cã hµng chuèi mËt víi hai luèng cµ Em trång thªm mét c©y na L¸ xanh vÉy giã nh lµ gäi chim… 19 (Vên em-TrÇn §¨ng Khoa). cã nh÷ng h×nh ¶nh sinh ®éng. Theo em, b»ng c¸ch nµo nhµ th¬ ®· t¹o nªn h×nh ¶nh sinh ®éng Êy? Gîi ý H×nh ¶nh sinh ®éng trong hai c©u th¬ cuèi: vÉy giã, gäi chim ®îc nhµ th¬ t¹o nªn b»ng c¸ch nh©n ho¸ vµ so s¸nh (L¸ xanh vÉy giã nh lµ gäi chim). §Ò 74:Më ®Çu bµi th¬ Nhí con s«ng quª h¬ng, nhµ th¬ TÕ Hanh viÕt: Quª h¬ng t«i cã con s«ng xanh biÕc Níc g¬ng trong soi tãc nh÷ng hµng tre T©m hån t«i lµ mét buæi tra hÌ To¶ n¾ng xuèng lßng s«ng lÊp lo¸ng. §o¹n th¬ trªn cã nh÷ng h×nh ¶nh th¬ nµo ®Ñp? Nh÷ng h×nh ¶nh Êy gióp em c¶m nhËn ®îc ®iÒu g×? Gîi ý -H×nh ¶nh ®Ñp: con s«ng xanh biÕc cã níc trong nh mÆt g¬ng ®Ó nh÷ng hµng tre ngµy ngµy soi bãng; h×nh ¶nh dßng s«ng lÊp lo¸ng ph¶n chiÕu ¸nh n¾ng tra hÌ. -Nh÷ng h×nh ¶nh Êy gióp em c¶m nhËn ®îc: con s«ng quª h¬ng cã vÎ ®Ñp thËt quyÕn rò lßng ngêi vµ t×nh yªu quª h¬ng tha thiÕt cña t¸c gi¶. §Ò 75: Nhµ v¨n Vâ V¨n Trùc viÕt: ¤m quanh Ba V× lµ b¸t ng¸t ®ång b»ng, mªnh m«ng hå níc víi nh÷ng Suèi Hai, §ång M«, Ao Vua. næi tiÕng vÉy gäi. Mít m¸t rõng keo nh÷ng ®¶o Hå, ®¶o SÕu. Xanh ng¸t b¹ch ®µn nh÷ng ®åi M¨ng, ®åi Hßn. Rõng Êu th¬, rõng thanh xu©n. (Vêi vîi Ba V×) Em h·y ph©n tÝch nh÷ng nÐt ®Æc s¾c trong c¸ch dïng tõ, ®Æt c©u cña t¸c gi¶. Gîi ý -Dïng tõ gîi t¶ sinh ®éng, lµm cho c¶nh vËt còng m¹ng hån ngêi: «m, b¸t ng¸t, mªnh m«ng, vÉy gäi, mít m¸t, xanh ng¸t, Êu th¬, thanh xu©n. -C¸ch ®Æt c©u ®¶o bé phËn vÞ ng÷ lªn tríc ë c©u 2 vµ c©u 3, ®¶o ®Þnh ng÷ lªn tríc danh tõ ë c©u “b¸t ng¸t ®ång b»ng, mªnh m«ng hå níc” nh»m nhÊn m¹nh nh÷ng ý cÇn diÔn ®¹t vÒ c¶nh ®Ñp cña Ba V×. C©u 2: Trong bµi ViÖt Nam th©n yªu (TV5-tËp 1), nhµ th¬ NguyÔn §×nh Thi cã viÕt: ViÖt Nam ®Êt níc ta ¬i! Mªnh m«ng biÓn lóa ®©u trêi ®Ñp h¬n. C¸nh cß bay l¶ dËp dên, M©y mê che ®Ønh Trêng S¬n sím chiÒu. Nªu nh÷ng c¶m nhËn cña em khi ®äc ®o¹n th¬ trªn. Gîi ý §o¹n th¬ béc lé c¶m xóc d¹t dµo cña t¸c gi¶ tríc nh÷ng vÎ ®Ñp b×nh dÞ trªn ®Êt níc ViÖt Nam th©n yªu. H×nh ¶nh “ biÓn lóa” réng mªnh m«ng gîi cho ta niÌm tù hµo vÒ sù giµu ®Ñp, trï phó cña quª h¬ng. H×nh ¶nh “ c¸nh cß bay l¶ dËp dên” gîi vÎ nªn th¬, xao xuyÕn mäi tÊm lßng. §Êt níc cßn mang niÒm tù hµo víi vÎ ®Ñp hïng vÜ cña “®Ønh Trêng S¬n” cao vêi vîi sím chiÒu m©y phñ. §o¹n th¬ ®· gióp ta c¶m nhËn ®îc t×nh c¶m thiÕt tha yªu quý vµ tù hµo vÒ ®Êt níc cña t¸c gi¶ NguyÔn §×nh Thi. ================= PhÇn 3 S¸ch BDHSG Líp 5 20
- Xem thêm -

Tài liệu liên quan