Đăng ký Đăng nhập
Trang chủ Giáo dục - Đào tạo Trung học cơ sở Tài liệu bồi dưỡng học sinh giỏi môn ngữ văn lớp 8...

Tài liệu Tài liệu bồi dưỡng học sinh giỏi môn ngữ văn lớp 8

.DOC
26
116
112

Mô tả:

Tài liệu bồi dưỡng học sinh giỏi môn Ngữ văn lớp 8 C¸c v¨n b¶n truyÖn ký ViÖt Nam hiÖn ®¹i Bµi 1: V¨n b¶n T«i ®i häc Thanh TÞnh I/ Mét vµi nÐt vÒ t¸c gi¶ - T¸c phÈm 1. T¸c gi¶. - Thanh TÞnh sinh n¨m 1911, mÊt n¨m 1988. Tªn khai sinh lµ TrÇn V¨n Ninh. Tríc n¨m 1946 «ng võa d¹y häc, võa lµm th¬. ¤ng cã mÆt ë trªn nhiÒu lÜnh vùc : Th¬, truyÖn dµi, ca dao, bót ký....nhng thµnh c«ng h¬n c¶ lµ truyÖn ng¾n 2. T¸c phÈm: - T«i ®i häc in trong tËp truyÖn ng¾n Quª mÑ(1941), thuéc thÓ lo¹i håi ký: ghi l¹i nh÷ng kû niÖm ®Ñp cña tuæi th¬ trong buæi tÞu trêng. II/ Ph©n tÝch t¸c phÈm 1. T©m tr¹ng cña chó bÐ trong buæi tùu trêng a. Trªn ®êng tíi trêng: - Lµ buæi sím ®Çy s¬ng thu vµ giã l¹nh chó bÐ c¶m thÊy m×nh trang träng vµ ®øng ®¾n trong chiÕc ¸o v¶i dï ®en dµi – Lßng chó tng bõng, rén r· khi ®îc mÑ ©u yÕm n¾m tay d¾t di trªn con ®êng dµi vµ hÑp – CËu bÐ c¶m thÊy m×nh xóc ®éng, bì ngì, l¹ lïng – Chó suy nghÜ vÒ sù thay ®æi – Chó b©ng khu©ng thÊy m×nh ®· lín. b. T©m tr¹ng cña cËu bÐ khi ®øng tríc s©n trêng - Ng¹c nhiªn, bì ngì, v× s©n trêng h«m nay thËt kh¸c l¹, ®«ng vui qu¸ - Nhí l¹i tríc ®©ythÊy ng«i trêng cao r¸o s¹ch sÏ h¬n c¸c nhµ trong lµng. Nhng lÇn nµy l¹i thÊy ng«i trêng võa xinh x¾n, oai nghiªm ®Ünh ®¹c h¬n – Chó lo sî vÈn v¬, sî h·i khÐp nÐp bªn ngêi th©n – Chó c¶m thÊy tr¬ träi, lóng tóng, vông vÒ.... – Khi nghe «ng ®èc gäi tªn, chó bÐ giËt m×nh, lóng tóng , tim nh ngõng ®Ëp ... oµ khãcnøc në. c. T©m tr¹ng cña cËu bÐ khi dù buæi häc ®Çu tiªn. - Khi vµo líp häc, c¶m xóc b©ng khu©ng, håi hép d©ng lªn man m¸c trong lßng cËu . CËu c¶m thÊy mét mïi h¬ng l¹ bay lªn. ThÊy g× trong líp còng l¹ l¹ hay hay råi nh×n bµn ghÕ råi l¹m nhËn ®ã lµ cña m×nh. 2. H×nh ¶nh ngêi mÑ - H×nh ¶nh ngêi mÑ lµ h×nh ¶nh th©n th¬ng nhÊt cña em bÐ trong buæi tùu trêng. Ngêi mÑ ®· in ®Ëm trong nh÷ng kû niÖm m¬n man cña tuæi th¬ khiÕn cËu bÐ nhí m·i. H×nh ¶nh ngêi mÑ lu«n s¸nh ®«i cïng nh©n vËt t«i trong buæi tùu trêng. Khi thÊy c¸c b¹n mang s¸ch vë, t«i thÌm thuång muån thö søc m×nh th× ngêi mÑ cói ®Çu nh×n con, cÆp m¾t ©u yÕm, giän nãi dÞu dµng “th«i ®Ó mÑ cÇm cho ” lµm cËu bÐ v« cïng h¹nh phóc. Bµn tay mÑ lµ biÓu tîng cho t×nh th¬ng, sù s¨n sãc ®éng viªn khÝch lÖ . MÑ lu«n ®i s¸t bªn con trai , lóc th× cÇm tay, mÑ ®Èy con lªn phÝa tríc , lóc bµn tay mÑ nhÑ nhµng xoa m¸i tãc cña con.... §Ò bµi: Nguyªn Hång xøng ®¸ng lµ nhµ v¨n cña phô n÷ vµ trÎ em. B»ng sù hiÓu biÕt cña em vÒ t¸c phÈm Trong lßng mÑ, em h·y lµm s¸ng tá ý kiÕn trªn. Híng dÉn: 1. Gi¶i thÝch: V× sao Nguyªn Hång ®îc ®¸nh gi¸ lµ nhµ v¨n cña phô n÷ vµ trÎ em §Ò tµi: Nh×n vµo sù nghiÖp s¸ng t¸c cña Nguyªn Hång, ngêi ®äc dÔ nhËn thÊy hai ®Ò tµi nµy ®· xuyªn suèt hÇu hÕt c¸c s¸ng t¸c cña nhµ v¨n: Nh÷ng ngµy th¬ Êu, Hai nhµ nghØ, BØ vá... Hoµn c¶nh: Gia ®×nh vµ b¶n th©n ®· ¶nh hëng s©u s¾c ®Õn s¸ng t¸c cña nhµ v¨n. B¶n th©n lµ mét ®øa trÎ må c«i sèng trong sù thiÕu thèn c¶ vÒ vËt chÊt lÉn tinh thÇn l¹i cßn bÞ gia ®×nh vµ x· héi ghÎ l¹nh . Nguyªn Hång ®îc ®¸nh gi¸ lµ nhµ v¨n cña phô n÷ vµ trÎ em kh«ng ph¶i v× «ng viÕt nhiÒu vÒ nh©n vËt nµy. §iÒu quan träng «ng viÕt vÒ hä b»ng tÊt c¶ tÊm lßng tµi n¨ng vµ t©m huyÕt cña nhµ v¨n ch©n chÝnh. Mçi trang viÕt cña «ng lµ sù ®ång c¶m m·nh liÖt cña ngêi nghÖ sü , dêng nh nghÖ sü ®· hoµ nhËp vµo nh©n vËt mµ th¬ng c¶m mµ xãt xa ®au ®ín, hay sung síng, h¶ hª. 2. Nguyªn Hång lµ nhµ v¨n cña phô n÷ . Trêng Trung häc C¬ së Tæ Khoa häc X· héi 1 Tài liệu bồi dưỡng học sinh giỏi môn Ngữ văn lớp 8 n÷ a. Nhµ v¨n ®· thÊu hiÓu vµ ®ång c¶m s©u s¾c cho nçi bÊt h¹nh cña ngêi phô ThÊu hiÓu nçi khæ vÒ vËt chÊt cña ngêi phô n÷. Sau khi chång chÕt v× nî nÇn cïng tóng qu¸, mÑ Hång ph¶i bá ®i tha h¬ng cÇu thùc, bu«n b¸n ngîc xu«i ®Ó kiÕm sèng . Sù vÊt v¶, lam lò ®· khiÕn ngêi phô n÷ xu©n s¾c mét thêi trë nªn tiÒu tôy ®¸ng th¬ng “MÑ t«i ¨n mÆc r¸ch ríi, gÇy r¹c ®i ”… ThÊu hiÓu nçi ®au ®ín vÒ tinh thÇn cña ngêi phô n÷ : Hñ tôc Ðp duyªn ®· khiÕn mÑ Hång ph¶i chÊp nhËn cuéc h«n nh©n kh«ng t×nh yªu víi ngêi ®µn «ng gÊp ®«i tuæi cña m×nh. V× sù yªn Êm cña gia ®×nh, ngêi phô n÷ nµy ph¶i sèng ©m thÇm nh mét c¸i bãng bªn ngêi chång nghiÖn ngËp. Nh÷ng thµnh kiÕn x· héi vµ gia ®×nh khiÕn mÑ Hång ph¶i bá con ®i tha h¬ng cÇu thùc , sinh në vông trém dÊu diÕm. b. Nhµ v¨n cßn ngîi ca vÎ ®Ñp t©m hån, ®øc tÝnh cao quý cña ngêi phô n÷: Giµu t×nh yªu th¬ng con. GÆp l¹i con sau bao ngµy xa c¸ch, mÑ Hång xóc ®éng ®Õn nghÑn ngµo. Trong tiÕng khãc sôt sïi cña ngêi mÑ, ngêi ®äc nh c¶m nhËn ®îc nçi xãt xa ©n hËn còng nh niÒm sung síng v« h¹n v× ®îc gÆp con. B»ng cö chØ dÞu dµng ©u yÕm xoa ®Çu, vuèt ve, g·i r«m...mÑ bï ®¾p cho Hång nh÷ng t×nh c¶m thiÕu v¾ng sau bao ngµy xa c¸ch. c. Lµ ngêi phô n÷ träng nghÜa t×nh DÉu ch¼ng mÆn mµ víi cha Hång song vèn lµ ngêi träng ®¹o nghÜa, mÑ Hång vÉn trë vÒ trong ngµy dç ®Ó tëng nhí ngêi chång ®· khuÊt. d. Nhµ v¨n cßn bªnh vùc, b¶o vÖ ngêi phô n÷: B¶o vÖ quyÒn b×nh ®¼ng vµ tù do , c¶m th«ng vêi mÑ Hång khi cha ®o¹n tang chång ®· t×m h¹nh phóc riªng. Tãm l¹i: §óng nh mét nhµ phª b×nh ®· nhËn xÐt “C¶m høng chñ ®¹o bËc nhÊt trong s¸ng t¹o nghÖ thuËt cña t¸c gi¶. Nh÷ng ngµy th¬ Êu l¹i chÝnh lµ niÒm c¶m th¬ng v« h¹n ®èi víi ngêi mÑ . Nh÷ng dßng viÕt vÒ mÑ lµ nh÷ng dßng t×nh c¶m thiÕt tha cña nhµ v¨n. Kh«ng ph¶i ngÉu nhiªn khi më ®Çu tËp håi ký Nh÷ng ngµy th¬ Êu, nhµ v¨n l¹i viÕt lêi ®Ò tõ ng¾n gän vµ kÝnh cÈn: KÝnh tÆng mÑ t«i” . Cã lÏ h×nh ¶nh ngêi mÑ ®· trë thµnh nguån m¹ch c¶m xóc v« tËn cho s¸ng t¸c cña Nguyªn Hång ®Ó råi «ng viÕt v¨n häc b»ng t×nh c¶m thiªng liªng vµ thµnh kÝnh nhÊt. 2. Nguyªn Hång lµ nhµ v¨n cña trÎ th¬. a. Nhµ v¨n thÊu hiÓu vµ ®ång c¶m s©u s¾c cho nçi khæ, néi bÊt h¹h cña trÎ th¬. Nhµ v¨n thÊu hiÓu nçi thèng khæ c¶ v¹t chÊt lÉn tinh thÇn : C¶ thêi th¬ Êu cña Hång®îc hëng nh÷ng d vÞ ngät ngµo th× Ýt mµ ®au khæ th× kh«ng sao kÓ xiÕt : Må c«i cha, thiÕu bµn tay ch¨m sãc cña mÑ, ph¶i ¨n nhê ë ®Ëu ngêi th©n. Gia ®×nh vµ x· héi ®· kh«ng cho em ®îc sèng cuéc sèng thùc sù cña trÎ th¬ ...nghÜa lµ ®îc ¨n ngon, vµ sèng trong t×nh yªu th¬ng ®ïm bäc cña cha mÑ, ngêi th©n. Nhµ v¨n cßn thÊu hiÓu c¶ nh÷ng t©m sù ®au ®ín cña chó bÐ khi bÞ bµ c« xóc ph¹m ... b. Nhµ v¨n tr©n träng, ngîi ca phÈm chÊt cao quý cña trÎ th¬: T×nh yªu th¬ng mÑ s©u s¾c m·nh liÖt. Lu«n nhí nhung vÒ mÑ. ChØ míi nghe bµ c« hái “Hång, mµy cã muèn vµo Thanh Ho¸ ch¬i víi mî mµy kh«ng?”, lËp tøc, trong ký øc cña Hång trçi dËy h×nh ¶nh ngêi mÑ. Hång lu«n tin tëng kh¼ng ®Þnh t×nh c¶m cña mÑ dµnh cho m×nh. DÉu xa c¸ch mÑ c¶ vÒ thêi gian, kh«ng gian, dï bµ c« cã tÝnh ma ®éc ®Þa ®Õn ®©u th× Hång còng quyÕt b¶o vÖ ®Õn cïng t×nh c¶m cña m×nh dµnh cho mÑ. Hång lu«n hiÓu vµ c¶m th«ng s©u s¾c cho t×nh c¶nh còng nh nçi ®au cña mÑ. Trong khi x· héi vµ ngêi th©n hïa nhau t×m c¸ch trõng ph¹t mÑ th× bÐ Hång víi tr¸i tim bao dung vµ nh©n hËu yªu th¬ng mÑ s©u nÆng ®· nhËn thÊy mÑ chØ lµ n¹n nh©n ®¸ng th¬ng cña nh÷ng cæ tôc phong kiÕn kia. Em ®· khãc cho nçi ®au cña ngêi phô n÷ kh¸t khao yªu th¬ng mµ kh«ng ®îc trän vÑn. Hång c¨m thï nh÷ng cæ tôc ®ã: “Gi¸ nh÷ng cæ tôc kia lµ mét vËt nh .....th«i” Hång lu«n khao kh¸t ®îc gÆp mÑ. Nçi niÒm th¬ng nhí mÑ nung nÊu tÝch tô qua bao th¸ng ngµy ®· khiÕn t×nh c¶m cña ®øa con dµnh cho mÑ nh mét niÒm tÝn ngìng thiªng liªng, thµnh kÝnh. Tr¸i tim cña Hång nh ®ang rím m¸u, r¹n nøt v× nhí mÑ. V× thÕ tho¸ng thÊy ngêi mÑ ngåi trªn xe, em ®· nhËn ra mÑ, em vui mõng cÊt tiÕng gäi mÑ mµ bÊy l©u em ®· cÊt dÊu ë trong lßng. c. Sung síng khi ®îc sèng trong lßng mÑ. 2 Trêng Trung häc C¬ së Tæ Khoa häc X· héi Tài liệu bồi dưỡng học sinh giỏi môn Ngữ văn lớp 8 Lßng vui síng ®îc to¸t lªn tõ nh÷ng cö chi véi v· bèi rèi tõ giät níc m¾t giËn hên, h¹nh phóc tøc tëi, m·n nguyÖn. d. Nhµ th¬ thÊu hiÎu nh÷ng khao kh¸t mu«n ®êi cña trÎ th¬: Khao kh¸t ®îc sèng trong t×nh th¬ng yªu che chë cña mÑ, ®îc sèng trong lßng mÑ. Bµi 3: Nam Cao vµ t¸c phÈm l·o H¹c A. Cuéc ®êi, con ngêi Nam Cao 1. Cuéc ®êi ¤ng xuÊt th©n trong gia ®×nh trung n«ng . ¤ng lµ ngêi con trai c¶ trong gia ®×nh ®«ng anh em, «ng lµ ngêi duy nhÊt ®îc häc hµnh chu ®¸o. Häc xong trung häc, «ng vµo Sµi Gßn kiÕm sèng 3 n¨m. chuyÕn ®i nµy ®· ¶nh hëng kh«ng nhá ®Õn viÖc s¸ng t¸c cña nhµ v¨n . V× èm ®au, «ng trë vÒ quª d¹y häc , råi sèng vÊt vëng b»ng nghÒ viÕt v¨n. Cuéc ®êi cña mét gi¸o khæ trêng t, cña mét nhµ v¨n nghÌo ®· ¶nh hëng s©u s¾c ®Õn phong c¸ch viÕt v¨n cña Nam cao. Sau c¸ch m¹ng, Nam Cao tiÕp tôc s¸ng t¸c phôc vô kh¸ng chiÕn. N¨m 1951, trªn ®êng ®i c«ng t¸c, nhµ v¨n ®· hi sinh. 2. Con ngêi Nam Cao HiÒn lµnh, Ýt nãi, l¹nh lïng. Lµ nhµ v¨n lu«n g¾n bã s©u nÆng víi quª h¬ng vµ nh÷ng ngêi nghÌo khæ. Mçi trang viÕt cña nhµ v¨n lµ trang viÕt ®µy c¶m ®éng vÒ con ngêi quª h¬ng. 3. Quan ®iÓm s¸ng t¸c: 4. Phong c¸ch viÕt truyÖn ng¾n cña Nam Cao. TruyÖn cña Nam Cao rÊt mùc ch©n thùc , thÉm ®Ém chÊt tr÷ t×nh, ®Ëm ®µ chÊt triÕt lý . Nam cao ®Æc biÖt s¾c s¶o trong viÖc kh¸m ph¸ vµ diÔn t¶ nh÷ng qu¸ tr×nh t©m lý phøc t¹p cña nh©n vËt . Ng«n ng÷ cña Nam cao gÇn víi ng«n ng÷ ngêi n«ng d©n B¾c bé B. LuyÖn tËp: §Ò sè 1: TruyÖn ng¾n L·o H¹c cña Nam Cao gióp em hiÓu g× vÒ t×nh c¶nh cña ngêi n«ng d©n tríc c¸ch m¹ng? Híng dÉn: I. TruyÖn ng¾n L·o H¹c cña Nam Cao gióp ta hiÓu vÒ t×nh c¶nh thèng khæ cña ngêi n«ng d©n tríc c¸ch m¹ng? 1. L·o H¹c a. Nçi khæ vÒ vËt chÊt C¶ ®êi th¾t lng buéc bôngl·o còng chØ cã næi trong tay mét m¶nh vên vµ mét con chã. Sù sèng lay l¾t cÇm chõng b»ng sè tiÒn Ýt ái do bßn vên vµ mµ thuª. Nhng thiªn tai, tËt bÖnh ch¼ng ®Ó l·o yªn æn. Bao nhiªu tiÒn dµnh dôm ®îc, sau mét trËn èm ®· hÕt s¹ch sµnh sanh, l·o ®· ph¶i kiÕm ¨n nh mét con vËt . Nam Cao ®· dung c¶m nh×n th¼ng vµo n«ic khæ vÒ vËt chÊt cña ngêi n«ng d©n mµ ph¶n ¸nh. b. Nçi khæ vÒ tinh thÇn. §ã lµ nçi ®au c¶ ngêi chång m¸t vî, ngêi cha mÊt con. Nh÷ng ngµy th¸ng xa con, l·o sèng trong nçi lo ©u, phiÒn muén v× th¬ng nhí con, v× cha lµm trßn bæn phËn cña ngêi cha . Cßn g× xãt xa h¬n khi tuæi giµ gÇn ®Êt xa trêi l·o ph¶i sèng trong c« ®éc . Kh«ng ngêi th©n thÝch, l·o ph¶i kÕt b¹n chia sÎ cïng cËu vµng. Nçi ®au, niÒm ©n hËn cña l·o khi b¸n con chã . §au ®ín ®Õn møc miÖng l·o mÐo xÖch ®i .... Khæ së, ®au xãt buéc l·o ph¶i t×m ®Õn c¸i chÕt nh mét sù gi¶i tho¸t . L·o ®· chän c¸i chÕt thËt d÷ déi . L·o H¹c sèng th× mái mßn, cÇm chõng qua ngµy, chÕt th× thª th¶m. Cuéc ®êi ngêi n«ng d©n nh l·o H¹c ®· kh«ng cã lèi tho¸t. 2. Con trai l·o H¹c V× nghÌo ®ãi, kh«ng cã ®îc h¹nh phóc b×nh dÞ nh m×nh mong muèn khiÕn anh phÉn chÝ, bá lµng ®i ®ån ®iÒn cao su víi mét giÊc méng viÓn v«ng cã b¹c tr¨m míi vÒ. NghÌo ®ãi ®· ®Èy anh vµo tÊn bi kÞch kh«ng cã lèi tho¸t. Kh«ng chØ gióp ta hiÓu ®îc nçi ®au trùc tiÕp cña ngêi n«ng d©n. TruyÖn cßn gióp ta hiÓu ®îc c¨n nguyªn s©u xa nçi ®au cña hä. §ã chÝnh lµ sù nghÌo ®ãi vµ nh÷ng hñ tôc phong kiÕn l¹c hËu. Trêng Trung häc C¬ së Tæ Khoa häc X· héi 3 Tài liệu bồi dưỡng học sinh giỏi môn Ngữ văn lớp 8 II. TruyÖn ng¾n L·o H¹c gióp ta hiÓu ®îc vÎ ®Ñp t©m hån cao quý cña ngêi n«ng d©n 1. Lßng nh©n hËu Con ®i xa, bao t×nh c¶m chÊt chøa trong lßng l·o dµnh c¶ cho cËu vµng. L·o coi nã nh con, cu mang, ch¨m chót nh mét ®øa ch¸u néi bÐ báng c«i cót : l·o b¾t rËn, t¾m , cho nã ¨n bµng b¸t nh nhµ giÇu, ©u yÕm, trß chuyÖn gäi nã lµ cËu vµng, råi l·o m¾ng yªu, cng nùng . Cã thÓ nãi t×nh c¶m cña l·o dµnh cho nã nh t×nh c¶m cña ngêi cha ®èi víi ngêi con. Nhng t×nh thÕ ®êng cïng, buéc l·o ph¶i b¸n cËu vµng. B¸n chã lµ mét chuyÖn thêng t×nh thÕ mµ víi l·o l¹i lµ c¶ mét qu¸ tr×nh ®¾n ®o do dù. L·o cãi ®ã lµ mét sù lõa g¹t, mét téi t×nh kh«ng thÓ tha thø. L·o ®· ®au ®ín, ®· khãc, ®· xng téi víi «ng gi¸o , mong ®îc dÞu bíy nçi d»ng xÐ trong t©m can. Tù huû diÖt niÒm vui cña chÝnh m×nh, nhng l¹i s¸m hèi v× danh dù lµm ngêi khi ®èi diÖn tríc con vËt. L·o ®· tù vÉn. Trªn ®êi cã bao nhiªu c¸i chÕt nhÑ nhµng, vËy mµ l·o chän cho m×nh c¸i chÕt thËt ®au ®ín, vËt v·...dêng nh l·o muèn tù trõng ph¹t m×nh tríc con chã yªu dÊu. 2. T×nh yªu th¬ng s©u nÆng Vî mÊt, l·o ë vËy nu«i con, bao nhiªu t×nh th¬ng l·o ®Òu dµnh cho con trai l·o . Tríc t×nh c¶nh vµ nçi ®au cña con, l·o lu«n lµ ngêi thÊu hiÓu t×m c¸ch chia sÎ, t×m lêi lÏ an ñi gi¶ng d¶i cho con hiÓu d»n lßng t×m ®¸m khac. Th¬ng con l·o cµng ®au®ín xãt xa khi nhËn ra sù thùc phò phµng : SÏ mÊt con vÜnh viÔn “ThÎ cña nã .............chø ®©u cã cßn lµ con t«i ”. Nh÷n ngµy sèng xa con, l·o kh«ng ngu«i nçi nhã th¬ng, niÒm mong mái tin con tõ cuèi ph¬ng trêi . MÆc dï anh con trai ®i biÒn biÖt n¨m s¸u n¨m trêi, nhng mäi kû niÖm vÒ con vÉn lu«n thêng trùc ë trong l·o. Trong c©u chuyÖn víi «ng gi¸o , l·o kh«ng quyªn nh¾c tíi ®øa con trai cña m×nh. L·o sèng v× con, chÕt còng v× con: Bao nhiªu tiÒn bßn ®îc l·o ®Òu dµnh dôm cho con. §ãi kh¸t, c¬ cùc song l·o vÉn gi÷ m¶nh vên ®Õn cïng cho con trai ®Ó lo cho t¬ng lai cña con. Hoµn c¶nh cïng cùc, buéc l·o ph¶i ®øng tríc sù lùa chän nghiÖt ng· : NÕu sèng, l·o sÏ lçi ®¹o lµm cha. Cßn muèn trän ®¹o lµm cha thi ph¶i chÕt . Vµ l·o ®· quyªn sinh kh«ng ph¶i l·o kh«ng quý m¹ng s«ng, mµ v× danh dù lµm ngêi, danh dù lµm cha. Sù hy sinh cña l·o qu¸ ©m thÇm, lín lao. 3. VÎ ®Ñp cña lßng tù träng vµ nh©n c¸ch cao c¶ §èi víi «ng gi¸o ngêi mµ L·o H¹c tin tëng quý träng , cung lu«n gi÷ ý ®Ó khái bÞ coi thêng . Dï ®ãi kh¸t c¬ cùc, nhng l·o døt kho¸t tõ chèi sù gióp ®ì cña «ng gi¸o , råi «ng cè xa dÇn v× kh«ng muèn mang tiÕng lîi dông lßng tèt cña ngêi kh¸c. Tríc khi t×m ®Õn c¸i chÕt, l·o ®· toan tÝnh s¾p ®Æt cho m×nh chu ®¸o. L·o chØ cã thÓ yªn lßng nh¾m m¾t khi ®· göi «ng gi¸o gi÷ trän m¶nh vên, vµ tiÒn lµm ma. Con ngêi hiÒn hËu Êy, còng lµ con ngêi giÇu lßng tù träng. Hä thµ chÕt chø quyÕt kh«ng lµm bËy. Trong x· héi ®Çy rÉy nh¬ nhuèc th× tù ý thøc cao vÒ nh©n phÈm nh l·o H¹c qu¶ lµ ®iÒu ®¸ng träng. III. TruyÖn gióp ta hiÓu sù tha ho¸ biÕn chÊt cña mét bé phËn tÇng líp n«ng d©n trong x· héi ®¬ng thêi : Binh T v× miÕng ¨n mµ sinh ra lµm liÒu b¶n chÊt lu manh ®· chiÕn th¾ng nh©n c¸ch trong s¹ch cña con ngêi . Vî «ng gi¸o v× nghÌo ®ãi cïng quÊn mµ sinh ra Ých kû nhá nhen, tµn nhÉn, v« c¶m tríc nçi ®au cña ngêi kh¸c . §Ò sè 2 Ph©n tÝch c¸ch nh×n ngêi n«ng d©n cña Nam Cao qua truyÖn ng¾n L·o H¹c? Híng dÉn: 1. XuÊt ph¸t tõ quan ®iÓm “NghÖ thuËt vÞ nh©n sinh ”: C¸ch nh×n cña nhµ v¨n lµ c¸ch nh×n cña mét con ngêi lu«n thÊu hiÓu , ®ång c¶m víi nçi ®au khæ cña ngêi kh¸c . Nhµ v¨n lu«n thÊu hiÓu nçi khæ vÒ vËt chÊt vµ tinh thÇnh cña ngêi n«ng d©n. Lµ ngêi 4 Trêng Trung häc C¬ së Tæ Khoa häc X· héi Tài liệu bồi dưỡng học sinh giỏi môn Ngữ văn lớp 8 sèng gÇn gòi , g¾n bã víi ngêi n«ng d©n Nam Cao ®· nh×n s©u h¬n vµo nçi ®au tinh thÇn cña nhµ v¨n. 2. B»ng c¸i nh×n yªu th¬ng tr©n träng, Nam Cao ®· nhËn ra vÎ ®Ñp t©m hån ®¸ng quý cña l·o H¹c trong cuéc sèng kh«ng ph¶i giµnh cho con ngêi. a. Nhµ v¨n nhËn thÊy tõ th¼m s©u t©m hån l·o H¹c tÊm lßng nh©n hËu thËt ®¸ng quý Nam Cao ®· nhËn ra t×nh c¶m th©n thiÕt m¸u thÞt cña con ngêi dµnh cho con ngêi. Nam Cao cßn ph¸t hiÖn ra nçi ©n hËn cao thîng vµ ®øc tÝnh trung thùc cña L·o H¹c qua viÖc b¸n con chã Nhµ v¨n cµn nhËn thÊy ë ngêi cha cßm câi x¬ x¸c nh l·o H¹c t×nh yªu th¬ng con s©u nÆng b. Víi ph¬ng chÊm cè t×m mµ hiÓu, Nam Cao ®· ph¸t hiÖn ra ®»ng sau vÎ ngoµi xÊu xÝ gµn dë cña L·o H¹c lµ lßng tù träng vµ nh©n c¸ch trong s¹ch cña l·o H¹c Më réng: Cã thÓ so s¸nh c¸ch nh×n tr©n träng ®èi víi ngêi n«ng d©n cña Nam Cao vµ c¸ch nh×n cã phÇn miÖt thÞ, khinh bØ ngêi n«ng d©n cña Vò Träng Phông. Trong tiÓu thuyÕt Vì ®ª, Vò Träng Phông t¶ ngêi n«ng d©n nh nh÷ng con ngêi kh«ng cã ý thøc kh«ng c¶m xóc, coi hä nh nh÷ng bän ngêi xÊu xa, ®Óu c¸ng. ThÊy ®îc c¸i nh×n cña Nam Cao lµ c¸i nh×n tiÕn bé vµ nh©n ®¹o s©u s¾c. 3. Lµ c¸ch nh×n cã chiÒu sau trµn ®Çy l¹c quan tin tëng. Nam Cao nh×n ngêi n«ng d©n kh«ng ph¶i b»ng thø t×nh c¶m döng dng cña kÎ trªn híng xuèng díi, cµng kh«ng ph¶i lµ hêi hît phiÕn diÖn. Nam Cao lu«n ®µo s©u, t×m tßi kh¸m ph¸ nh÷ng Èn khuÊt trong t©m hån cña l·o H¹c, tõ ®ã ph¸t hiÖn ra nÐt ®Ñp ®¸ng quý :§ã lµ c¸i nh×n ®Çy l¹c quan tin tëng vµo phÈm h¹nh tèt ®Ñp cña ngêi n«ng d©n. Tríc c¸ch m¹ng, kh«ng Ýt nh©n vËt cña Nam cao ®Òu bÞ hoµn c¶nh khuÊt phôc, lµm thay ®æi nh©n h×nh lÉn nh©n tÝnh. VËy mµ k× diÖu thay hoµn c¶nh kh¾c nghiÖt ®· kh«ng khiÕn mét l·o H¹c l¬ng thiÖn thay ®æi ®îc b¶n tÝnh tèt ®Ñp ..... L·o ®· b¶o toµn nh©n c¸ch cao c¶ cña m×nh ®Ó t×m ®Õn c¸i chÕt : “Kh«ng cuéc ®êi cha h¼n ®· ®Êng buån.........” thÓ hiÖn niÒm tin cña nhµ v¨n vµo nh©n c¸ch vµo sù tån t¹i kiªn cêng vµo c¸i tèt . §Ò sè 3 §äc mçi t¸c phÈm v¨n ch¬ng, sau mçi trang s¸ch, ta ®äc ®îc c¶ nçi niÒm b¨n kho¨n tr¨n trë cña t¸c gi¶ vÒ sè phËn con ng¬i. Dùa vµo nh÷ng hiÓu biÕt vÒ L·o H¹c, vµ C« bÐ b¸n diªm h·y lµm s¸ng tá nçi niÒm ®ã. Huíng dÉn: I. Nh÷ng b¨n kho¨n tr¨ trë cña Nam Cao vÒ sè phËn nh÷ng ngêi n«ng d©n qua truyÖn ng¾n L·o H¹c: Nh÷ng lo l¾ng, tr¨n trë cña Nam Cao thÓ hiÖn qua nh©n vËt L·o H¹c: L·o lµ ngêi sèng l¬ng thiÖn trông thùc, cã nh©n c¸ch ®¸ng quý nhng cuéc ®êi l¹i nghÌo khæ bÊt h¹nh . Sèng th× mái mßn c¬ cùc , chÕt th× ®au ®ín thª th¶m . §©y lµ nh÷ng b¨n kho¨n tr¨n trë cña Nam Cao ®îc thÓ hiÖn qua nh÷ng triÕt lý chua ch¸t cña l·o H¹c vÒ kiÕp ngêi “khiÕp......ch¼ng h¹n” vµ qua nh÷ng triÕt lý cña «ng gi¸o: “Cuéc dêi cø .................buån theo mét nghÜa kh¸c” . ¤i cuéc ®êi nµy h×nh nh kh«ng cßn chç ®øng cho nh÷ng con ngêi trung thùc, l¬ng thiÖn nh l·o H¹c. §ã lµ ®iÒu khiÕn Nam Cao v« cïng day døt. Nh÷ng b¨n kho¨n tr¨n trë cña Nam Cao vÒ nh÷ng tÊn bi kÞch kh«ng cã lèi tho¸t cña tÇng líp thanh niªn n«ng th«n lóc bÊy giê, ®iÓn h×nh lµ anh con trai l·o H¹c. Cuéc sèng cïng quÉn, nghÌo ®ãi khiÕn anh kh«ng cã næi h¹nh phóc b×nh gÞ nh m×nh mong muèn ...bá ®i ®ån ®iÒn cao su víi suy nghÜ viÓn v«ng : “Cã b¹c tr¨m míi vÒ”. II. Nh÷ng b¨n kho¨n tr¨n trë cña Nam Cao vÒ sè phËn ngêi trÝ thøc trong x· héi ®¬ng thêi Trêng Trung häc C¬ së Tæ Khoa häc X· héi 5 Tài liệu bồi dưỡng học sinh giỏi môn Ngữ văn lớp 8 ¤ng gi¸o lµ ngêi cã nhiÒu ch÷ nghÜa, giµu íc m¬ kh¸t väng cao ®Ñp cã nh©n c¸ch ®¸ng quý song l¹i sèng trong c¶nh nghÌo dãi. Tõ Sµi Gßn trë vÒ quª h¬ng, c¶ gia tµi cña «ng chØ cã mét va ly ®ùng toµn s¸ch cò ...«ng ®· b¸n dÇn nh÷ng quyÓn s¸ch mµ «ng vÉn n©n niu quý träng . §©y lµ nçi ®u khæ ®èi víi ng¬i trÝ thøc bëi s¸ch lµ mét phÇn cña ®êi «ng . VËy mµ giê ®©y vÊn ®Ò miÕng c¬m manh ¸o ®· dËp t¾t nh÷ng íc väng trong s¸ng ®Èy «ng vµo th¶m c¶nh “Sèng mßn ” kh«ng cã lèi tho¸t. Qua tÊn bi kÞch cña «ng gi¸o Nam Cao kh«ng khái day døt vÒ sè phËn ngêi tri thøc trog x· héi ®¬ng thêi. Hä mang trong m×nh íc m¬ hoµi b·o cao ®Ñp vµ kh¸y väng nghÒ nghiÖp . Tãm l¹i th«ng qua sè phËn ngêi n«ng d©n, ngêi trÝ thøc, Nam Cao muèn cÊt lªn tiÕng kiªu cøu ...... bµi 4: Cñng cè : Tõ tîng h×nh, tõ tîng thanh Bµi 1: T×m c¸c tõ tîng thanh gîi t¶: TiÕng níc ch¶y: rãc r¸ch, tÝ t¸ch, µo µo, rµo rµo, Çm Çm, tong tong, th¸nh thãt... TiÕng giã thæi: ï ï, vï vï, hiu hiu, vi vu, µo µo, TiÕng cêi nãi: khanh kh¸ch, åm åm, lanh l¶nh, khµ khµ, kh× kh×, h× h×, oang oang, khóch khÝch, r¶ rÝch, rÝu rÝt, khµn khµn, hµ hµ, h« hè, TiÕng bíc ch©n: rãn rÐn, huúnh huþch, rÇm rËp, rËm rÞch, thËm thÞch, lÖt bÖt, loÑt quoÑt, Bµi 2: Trong c¸c tõ sau ®©y, tõ nµo lµ tõ tîng h×nh,tõ nµo lµ tõ tîng thanh: rÐo r¾t, dÒnh dµng,d×u dÆt, thËp thß, mÊp m«, sÇm sËp, ghËp ghÒnh, ®ê ®Én, ó í, rén rµng, th ên thît, lä mä, l¹o x¹o, lô khô . Tõ tîng h×nh Tõ tîng thanh dÒnh dµng, d×u dÆt, thËp thß, mÊp m«, rÐo r¾t, sÇm sËp, ó í, rén rµng. ghËp ghÒnh, ®ê ®Én, thên thît, lä mä, l¹o x¹o, lô khô. Bµi 3; T×m c¸c tõ tîng h×nh trong ®o¹n th¬ sau ®©y vµ cho biÕt gi¸ trÞ gîi c¶m cña c¸c tõ : “ B¸c Hå ®ã, ung dung ch©m löa hót Tr¸n mªnh m«ng, thanh th¶n mét vïng trêi Kh«ng g× vui b»ng m¾t B¸c Hå cêi Quªn tuæi giµ, t¬i m·i ®«i m¬i ! Ngßi rùc rì mét mÆt trêi c¸ch m¹ng Mµ ®Õ quèc lµ loµi d¬i hèt ho¶ng §ªm tµn bay chËp cho¹ng díi ch©n Ngêi.” ( Tè H÷u) ( *c¸c tõ : ung dung, mªnh m«ng, thanh th¶n, rùc rì, hèt ho¶ng, chËp cho¹ng nµy ®Æt trong ng÷ c¶nh g¾n liÒn víi sù vËt, hµnh ®éng lµm cho sù vËt, hµnh ®éng trë nªn cô thÓ h¬n, t¸c ®éng vµo nhËn thøc cña con ngêi m¹nh mÏ h¬n). Bµi 5: ViÕt mét ®o¹n v¨n ng¾n kho¶ng 5- 7 c©u t¶ c¶nh s©n trêng giê ra ch¬i trong ®ã cã sö dông 3 tõ tîng h×nh, 3 tõ tîng thanh. bµi 5 I/ Néi dung: 1/ Kh¸i niÖm: 6 LuyÖn tËp tãm t¾t v¨n b¶n tù sù Trêng Trung häc C¬ së Tæ Khoa häc X· héi Tài liệu bồi dưỡng học sinh giỏi môn Ngữ văn lớp 8 - Tãm t¾t VBTS lµ dïng lêi v¨n cña m×nh ®Ó tr×nh bµy mét c¸ch ng¾n gän néi dung cña v¨n b¶n ®ã. 2/ Víi nh÷ng v¨n b¶n cã cèt truyÖn, viÖc tãm t¾t thêng thuËn lîi h¬n nh÷ng v¨n b¶n tù sù kh«ng cã c«t truyÖn. 3/ Do môc ®Ých vµ yªu cÇu kh¸c nhau nªn ngêi ta cã thÓ tãm t¾t b»ng nhiÒu c¸ch kh¸c nhau vµ víi ®é dµi kh¸c nhau. 4/ Yªu cÇu: §¸p øng ®óng môc ®Ých vµ yªu cÇu tãm t¾t. Ph¶n ¸nh trung thµnh néi dung cña v¨n b¶n chÝnh, kh«ng thªm bít, kh«ng chªm xen ý kiÕn b×nh luËn cña ngêi tãm t¾t… Ph¶i cã tÝnh hoµn chØnh. Ph¶i cã tÝnh c©n ®èi. 5/ Muèn tãm t¾t ®îc v¨n b¶n tù sù, cÇn ®äc kÜ ®Ó hiÓu ®óng chñ ®Ò cña v¨n b¶n, x¸c ®Þnh néi dung chÝnh cÇn tãm t¾t, s¾p xÕp c¸c néi dung Êy theo mét tr×nh tù hîp lý, sau ®ã viÕt thµnh v¨n b¶n tãm t¾t. II/ LuyÖn tËp: Bµi 1 H·y tãm t¾t ®o¹n trÝch Tøc níc vì bê. ( * GV tham kh¶o 2 b¶n tãm t¾t díi ®©y: “ GÇn ®Õn ngµy giç ®Çu cña cha mµ mÑ Hång vÉn cha vÒ, ngêi c« ®· gäi Hång ®Õn nãi chuyÖn. Lêi lÏ ngêi c« rÊt ngät ngµo nhng kh«ng giÊu næi ý ®Þnh xóc xiÓm ®éc ¸c. Hång rÊt ®au lßng vµ c¨m giËn nh÷ng cæ tôc l¹c hËu ®· ®Çy ®äa mÑ m×nh.§Õn ngµy giç cha, mÑ Hång ®· trë vÒ. Võa tan häc, Hång ®îc mÑ ®ãn lªn xe, «m vµo lßng. Hång mõng v× thÊy mÑ kh«ng ®Õn nçi cßm câi, x¬ x¸c nh ngêi ta kÓ. CËu c¶m thÊy h¹nh phóc, ªm dÞu v« cïng khi ®îc ë trong lßng mÑ.” “ ChÞ DËu nÊu xong nåi ch¸o th× anh DËu còng võ tØnh l¹i. Ch¸o ®· h¬i nguéi.Anh DËu run rÈy võa ®Þnh hóp b¸t ch¸o th× cai lÖ Ëp ®Õn víi roi song, tay thíc, d©y thõng. Chóng thóc Ðp nhµ anh DËu nép su. ChÞ DËu van nµi xin khÊt. Cai lÖ qu¸t m¾ng däa dì nhµ, ®¸nh chÞ DËu råi x«ng ®Õn trãi anh DËu. Kh«ng thÓ chÞu ®îc, chi DËu vïng lªn ®¸nh l¹i tªn cai lÖ vµ ngêi nhµ lý trëng.” 2. Tãm t¾t v¨n b¶n “ L·o H¹c” (* “L·o H¹c lµ mét n«ng d©n nghÌo. Gia tµi cña l·o chØ cã m¶nh vên. Vî l·o mÊt tõ l©u. Con trai l·o kh«ng ®ñ tiÒn cíi vî ®· phÉn chÝ bá ®i ®ån ®iÒn cao su ®Ó l¹i cho l·o con chã Vµng lµm b¹n. ë quª nhµ, cuéc sèng ngµy cµng khã kh¨n. Laoc H¹c bÞ mét trËn èm khñng khiÕp, sau ®ã kh«ng kiÕm ra viÖc lµm, l·o ph¶i b¸n con Vµng dï rÊt ®au ®ín. TiÒn b¸n chã vµ sè tiÒn dµnh dôm ®îc l©u nay, l·o göi «ng gi¸o nhê lo viÖc ma chay khi l·o n»m xuèng. L·o cßn nhê «ng gi¸o tr«ng nom vµ gi÷ hé m¶nh vên cho con trai sau nµy. L·o quyÕt kh«ng ®ông ®Õn mét ®ång nµo trong sè tiÒn dµnh dôm ®ã nªn sèng lay l¾t b»ng rau cá cho qua ngµy. Mét h«m, l·o xin Binh T Ýt b¶ chã nãi lµ ®Ó ®¸nh b¶ con chã l¹ hay sang vên nhµ m×nh. Mäi ngêi, nhÊt lµ «ng gi¸o ®Òu rÊt buån khi nghe chuyÖn nµy. ChØ ®Õn khi l·o H¹c chÕt mét c¸ch ®ét ngét vµ d÷ déi, «ng gi¸o míi hiÓu ra. C¶ lµng kh«ng ai hay v× sao l·o chÕt chØ trõ cã «ng gi¸o vµ Binh T.”) bµi 6: Cñng cè: v¨n b¶n “C« bÐ b¸n diªm” Néi dung: I/ KiÕn thøc cÇn nhí: 1. C¸c truyÖn kÓ cho trÎ em cña An-®ec-xen thêng ®îc biÕt ®Õn víi tªn gäi truyÖn cæ tÝch v× truyÖn «ng viÕt cho thiÕu nhi thêng ph¶ng phÊt mµu s¾c cæ tÝch, tuy nhiªn ë ®ã nhiÒu khi yÕu tè hiÖn thùc l¹i xuÊt hiÖn rÊt ®Ëm nÐt. 2. Sù bÊt h¹nh cña em bÐ b¸n diªm vµ thÕ gi¬Ý méng tëng cña em -> tÊm lßng yªu th¬ng cña nhµ v¨n tríc mét sè phËn bÊt h¹nh. Trêng Trung häc C¬ së Tæ Khoa häc X· héi 7 Tài liệu bồi dưỡng học sinh giỏi môn Ngữ văn lớp 8 3. NghÖ thuËt t¬ng ph¶n ®Æc biÖt lµ sù ®an xen, chuyÓn hãa gi÷a méng vµ thùc, c¸ch kÓ chuyÖn gi¶n dÞ nhng truyÒn c¶m vµ ®Çy Ên tîng ®èi víi ngêi ®äc. II/ LuyÖn t©p: 1.V× sao thÕ giíi méng tëng cña em bÐ b¸n diªm ®îc b¾t ®Çu b»ng h×nh ¶nh lß sëi vµ kÕt thóc b»ng h×nh ¶nh ngêi bµ nh©n tõ? ( *V× em ®ang ph¶i chÞu c¸i rÐt khñng khiÕp cña ®ªm giao thõa víi giã vµ tuyÕt l¹nh, h¬n n÷a ph¶i chÞu c¶ c¸i rÐt cña sù thiÕu v¾ng t×nh th¬ng – h×nh ¶nh bµ xuÊt hiÖn-> t« ®Ëm nh÷ng bÊt h¹nh cña em bÐ trong thÕ giíi hiÖn thùc). 2. H·y chØ ra sù chuyÓn hãa gi÷a méng vµ thùc trong truyÖn? ( *ThÕ giíi méng tëng cña em bÐ tríc tiªn ®îc dÖt lªn tõ nh÷ng chÊt liÖu rÊt thùc: lß sëi, ngçng quay….®©y lµ nh÷ng c¶nh sinh ho¹t rÊt thùc ®ang bao quanh em, mäi ngêi cã nhng em th× kh«ng -> c¸i thùc ®· thµnh méng tëng, chØ trong méng tëng, em míi t×m ®îc c¸i thùc ®· mÊt; cßn ngêi bµ ®· mÊt nhng víi em h×nh ¶nh bµ hiÖn lªn rÊt thùc…) 3, Theo em, kÕt thóc truyÖn cã ph¶i lµ kÕt thóc cã hËu kh«ng? V× sao? ( *Kh«ng, v× truyÖn cæ tÝch thêng kÕt thóc cã hËu, nh©n vËt t×m ®îc h¹nh phóc ngay trong hiÖn thùc cßn c« bÐ t×m thÊy h¹nh phóc trong méng tuëng vµ chÕt trong c« ®¬n, gi¸ l¹nh, trong mét thÕ giíi mµ ch¼ng ai biÕt vÒ nã -> nçi xãt xa lµm day døt ngêi ®äc) III. Nh÷ng b¨n kho¨n cña An- ®Ðc xen vÒ sè phËn trÎ em nghÌo Mét c« bÐ nhá xinh, ngoan ngo·n ®¸ng ®îc sèng ®Çy ®ñ l¹i ph¶i chÞu nhiÒu bÊt h¹nh tr¸i ngang. Tõ khi gia ®×nh tiªu t¸n, gia ®×nh em ph¶i sèng chui róc trong xã tèi t¨m. C« ph¶i bµn diªm ®Ó kiÕm sèng . Em bÞ bá ®ãi, rÐt ... ®Çu trÇn ch©n ®i ®Êt cø lang thang trong ®ªm tèi . RÐt buèt ®· khiÕn ®«i bµn tay em cøng ®ê ra, ch©n bÇm tÝm. Em thiÕu sù quan t©m t×nh th¬ng cña gia ®×nh vµ x· héi. Bµ néi vµ mÑ c« nh÷ng ngêi th¬ng yªu em th× ®· lÇn lît ra ®i. Chç dùa tinh thÇn cuèi cïng cña em lµ ngêi cha, nhng cha l¹i l¹nh lïng tµn nhÉn, khiÕn em lu«n sèng trong sî h·i kh«ng muèn vÒ nhµ. Ngêi ®êi th× l¹nh lïng nhÉn t©m, v« c¶m tríc t×nh c¶nh cña em, kh«ng ai ®o¸i hoµi ®Õn lêi chµo cña c«...ngêi ta cßn diÔu cît trªn nçi ®au cña em. Nhµ v¨n day døt tríc c¸i chÕt cña c« bÐ, nhµ v¨n ®· cæ tÝch sù ra ®i cña em trong thanh th¶n, m·n nguyÖn. bµi 14 Gi¸ trÞ nh©n ®¹o trong c¸c t¸c phÈm v¨n häc níc ngoµi A. Môc tiªu cÇn ®¹t. - N¾m ®îc t tëng nh©n ®¹o cña c¸c t¸c gi¶ khi ph¶n ¸nh sè phËn bÊt h¹nh vµ nh÷ng vÎ ®Ñp t©m hån cña c¸c nh©n vËt qua c¸c t¸c phÈm “ C« bÐ b¸n diªm”; “ ChiÕc l¸ cuèi cïng”. - RÌn kü n¨ng ph©n tÝch v¨n häc. B. Néi dung. I. KÕn thøc c¬ b¶n. 1. C« bÐ b¸n diªm. a. Khung c¶nh l¹nh gi¸ cña ®ªm giao thõa. - Ngoµi trêi giã tuyÕt, ma l¹nh >< C¸c ng«i nhµ Êm ¸p, sùc nøc mïi ngçng quay. - C« bÐ nhí vÒ dÜ v·ng t¬i ®Ñp, bµ néi hiÒn tõ nh©n hËu >< thùc t¹i: ®ãi, rÐt. b. Nh÷ng ¸nh löa diªm vµ thÕ giíi ¶o méng. - Que diªm thø nhÊt: H/a lß sëi Êm ¸p g¾n víi thùc t¹i ph¶i chèng chäi c¸i gi¸ rÐt kh¾c nghiÖt. C« bÐ vui thÝch khi ®îc chøng kiÕn ¸nh s¸ng cña ngän löa, më ra 1 thÕ giíi ¶o tëng huy hoµng. 8 Trêng Trung häc C¬ së Tæ Khoa häc X· héi Tài liệu bồi dưỡng học sinh giỏi môn Ngữ văn lớp 8 - Que diªm thø hai: Bµn ¨n vµ ngçng quay – bông ®ãi cån cµo -> chèng chäi víi c¸i ®ãi b»ng giÊc m¬. - Que diªm thø ba: H/a c©y th«ng N«-en – kh¸t khao ®îc vui ch¬i cña tuæi th¬ sím ph¶i chÞu thiÖt thßi v× hoµn c¶nh nghÌo khæ. - Que diªm thø t: Em bÐ ®îc gÆp l¹i bµ néi ®· khuÊt. Thùc ra ®©y kh«ng cßn lµ ¶o méng mµ lµ sù thùc tríc phót em bÐ bÞ chÕt rÐt. Nhng tÊm lßng nhµ v¨n ®· dÓ em cã nh÷ngkho¶nh kh¾c h¹nh phóc ®îc sèng trong t×nh th¬ng. - ¸nh s¸ng huy hoµng ®ãn em vÒ trêi cïng bµ chÝnh lµ lêi tiÔn ®a ®Çy th¬ng c¶m dµnh cho 1 em bÐ ngoan. c. Buæi s¸ng ®Çu n¨m míi. - Sù v« c¶m cña mäi ngêi tríc c¸i chÕt cña em bÐ. - T×nh c¶m cña nhµ v¨n ®îc béc lé trùc tiÕp -> an ñi cho sè phËn bÊt h¹nh. => Bøc th«ng ®iÖp giµu t×nh ngêi. II. Bµi tËp: 1. V× sao thÕ giíi méng tëng cña em bÐ b¸n diªm ®îc b¾t ®Çu b»ng h×nh ¶nh lß sëi vµ kÕt thóc b»ng h×nh ¶nh ngêi bµ nh©n tõ? (V× em ®ang ph¶i chÞu c¸i rÐt khñng khiÕp cña ®ªm giao thõa víi giã vµ tuyÕt l¹nh, h¬n n÷a ph¶i chÞu c¶ c¸i rÐt cña sù thiÕu v¾ng t×nh th¬ng – h×nh ¶nh bµ xuÊt hiÖn -> t« ®Ëm nh÷ng bÊt h¹nh cña em bÐ trong thÕ giíi hiÖn thùc). 2. H·y chØ ra sù chuyÓn hãa gi÷a méng vµ thùc trong truyÖn? (ThÕ giíi méng tëng cña em bÐ tríc tiªn ®îc dÖt lªn tõ nh÷ng chÊt liÖu rÊt thùc: lß sëi, ngçng quay….®©y lµ nh÷ng c¶nh sinh ho¹t rÊt thùc ®ang bao quanh em, mäi ngêi cã nhng em th× kh«ng -> c¸i thùc ®· thµnh méng tëng, chØ trong méng tëng, em míi t×m ®îc c¸i thùc ®· mÊt; cßn ngêi bµ ®· mÊt nhng víi em h×nh ¶nh bµ hiÖn lªn rÊt thùc…). 3. Theo em, kÕt thóc truyÖn cã ph¶i lµ kÕt thóc cã hËu kh«ng? V× sao? (Kh«ng, v× truyÖn cæ tÝch thêng kÕt thóc cã hËu, nh©n vËt t×m ®îc h¹nh phóc ngay trong hiÖn thùc cßn c« bÐ t×m thÊy h¹nh phóc trong méng tuëng vµ chÕt trong c« ®¬n, gi¸ l¹nh, trong mét thÕ giíi mµ ch¼ng ai biÕt vÒ nã -> nçi xãt xa lµm day døt lßng ngêi. Bµi vÒ nhµ: TruyÖn “C« bÐ b¸n diªm” cña An-®Ðc-xen lµ mét c©u chuyÖn xóc ®éng, chan chøa t×nh c¶m nh©n ¸i. H·y ph©n tÝch truyÖn ®Ó lµm s¸ng râ. 2. ChiÕc l¸ cuèi cïng. a. Khung c¶nh mïa ®«ng vµ t×nh c¶nh tuyÖt väng cña Gi«n-xi: - Nçi sî h·i ¸m ¶nh t©m tr¹ng Xiu vµ cô B¬-men trong ®ªm ma giã. - NiÒm tin k× quÆc cña Gi«n-xi khi phã th¸c cuéc ®êi vµo chiÕc l¸ thêng xu©n. b. T×nh huèng ®¶o ngîc thø nhÊt: - T©m tr¹ng ®au khæ vµ håi hép cña Xiu khi ph¶i më cöa cho Gi«n-xi. Sù bÊt ngê ngoµi dù kiÕn: chiÕc l¸ cuèi cïng vÉn cßn trªn têng -> hy väng trë l¹i. - T©m tr¹ng chê ®îi hÐo h¾t cña Gi«n-xi -> tuyÖt väng, thiÕu niÒm tin vµo sù sèng. Thêi gian lµ nçi ¸m ¶nh cña Gi«n-xi. - ChiÕc l¸ vÉn ë trªn têng: thøc tØnh ý chÝ sèng cña Gi«n-xi, gióp c« vît qua bÖnh tËt -> Thiªn nhiªn thua chiÕc l¸, ®Þnh mÖnh thua ý chÝ con ngêi. c. T×nh huèng ®¶o ngîc thø 2: - T©m tr¹ng Xiu: tõ håi hép lo l¾ng ®Õn khi hiÓu râ sù thËt lµ sù hßa trén t×nh yªu th¬ng vµ c¶m phôc tríc tÊm lßng cao c¶ cña cô b¬-men. - Sù hi sinh tõ 1 hµnh ®éng lõa dèi cao c¶. -> NghÖ thuËt cã thÓ thøc tØnh niÒm tin cña con ngêi. => T¸c phÈm lµ sù kh¼ng ®Þnh cho ý nghÜa cao c¶ cña sù sèng. Lµ lêi ca ngîi vµ kÝnh träng tríc nh©n c¸ch cao ®Ñp cña ngêi nghÖ sÜ d¸m hi sinh v× ®ång lo¹i. Trêng Trung häc C¬ së Tæ Khoa häc X· héi 9 Tài liệu bồi dưỡng học sinh giỏi môn Ngữ văn lớp 8 Bµi tËp: 1. Gi«n -xi ®· nãi khi ng¾m nh×n chiÕc l¸ mµ cô B¬-men vÏ: Muèn chÕt lµ mét téi” nhng cô B¬-men ®· ®¸nh ®æi sinh m¹ng cña m×nh ®Ó vÏ nªn chiÕc l¸ nµy. §iÒu tëng nh m©u thuÉn nµy ®· g©y cho em nh÷ng suy nghÜ g×? ( HS cã thÓ cã nhiÒu lý gi¶i nhng nh×n chung cã thÓ tr¶ lêi b»ng gîi ý: Cô B¬-men lùa chän c¸i chÕt v× ngêi kh¸c, c¸i chÕt Êy gieo mÇm cho sù sèng, nã håi sinh ý thøc sèng cho Gi«n- xi…..). 2. BÝ mËt vÒ chiÕc l¸ cuèi cïng chØ ®îc tiÕt lé ë phÇn kÕt cña c©u chuyÖn. H·y chØ ra ý nghÜa nghÖ thuËt cña c¸ch kÕt thóc truyÖn nµy? ( - T¹o ra sù bÊt ngê cho ngêi ®äc, khiÕn cho truyÖn trë nªn hÊp dÉn ®Õn nh÷ng dßng cuèi cïng. - Gióp ta chøng kiÕn sù lo l¾ng, quan t©m ®Õn xãt xa cña Xiu giµnh cho Gi«n- xi. - KhiÕn ta nghÜ tíi mét triÕt lý thËt ®Ñp vµ giµu tÝnh nh©n v¨n: cuéc sèng cßn Èn chøa bao ®iÒu ®Ñp ®Ï mµ chóng ta cha biÕt ®Õn ….). bµi 7 Ph©n biÖt trî tõ, th¸n tõ, t×nh th¸i tõ Néi dung: I/ KiÕn thøc cÇn nhí: 1. HS nh¾c l¹i kh¸i niÖm trî tõ, th¸n tõ, t×nh th¸i tõ. 2. Lu ý sù kh¸c biÖt: Trî tõ chuyªn ®i kÌm víi mét sè tõ ng÷ trong c©u tøc lµ nªu ®Æc diÓm cña trî tõ lu«n lu«n ®øng tríc nh÷ng tõ ng÷ ®ã ( cè ®Þnh)-> cã s¾c th¸i t×nh c¶m cè ý nhÊn m¹nh cña ngêi nãi. Th¸n tõ lµ tõ lo¹i ®Æc biÖt chuyªn biÓu thÞ c¶m xóc trùc tiÕp do ngêi nãi tù béc lé , kh«ng tham gia cÊu t¹o côm tõ, còng kh«ng kÕt hîp ®îc víi côm tõ trong c©u > ®øng t¸ch rêi, biÖt lËp so víi c¸c thµnh phÇn kh¸c trong cÊu t¹o c©u. T×nh th¸i tõ lµ nh÷ng tõ ®Æt thªm vµo c©u ®Ó biÓu thÞ môc ®Ých nãi trong c¸c kiÓu c©u nghi vÊn, cÇu khiÕn, c¶m th¸n > ®øng cuèi c©u, kh«ng t¸ch khái cÊu t¹o c©u, kh«ng thÓ lµm thµnh mét c©u ®Æc biÖt nh th¸n tõ. II/ LuyÖn tËp: Bµi 1: ChØ ra c¸c trî tõ trong c¸c c©u sau: a. C¶nh vËt chung quanh t«i ®Òu thay ®æi, v× chÝnh lßng t«i ®ang cã sù thay ®æi lín: h«m nay t«i ®i häc. b. MÊy cËu ®i tríc «m s¸ch vë nhiÒu l¹i kÌm c¶ bót thíc n÷a. c. §ét nhiªn l·o b¶o t«i: - Nµy! Th»ng ch¸u nhµ t«i, ®Õn mét n¨m nay, ch¼ng cã giÊy m¸ g× ®Êy, «ng gi¸o ¹! ( Nam Cao) a. ChØ nghe tiÕng hãt lÝu lo mµ kh«ng thÊy bãng chim ®©u. b. Ngêi nhµ lý trëng h×nh nh kh«ng d¸m hµnh h¹ mét ngêi èm n¨ng, sî hoÆc x¶y ra sù g×, h¾n cø lãng ngãng ng¬ ng¸c, muãn nãi mµ kh«ng d¸m nãi. c. T«i quªn c¶ mÑ t«i ®øng sau t«i. Nghe gäi ®Õn tªn, t«i tù nhiªn giËt m×nh vµ lóng tóng. d. – Cã lÏ t«i b¸n con chã ®Êy, «ng gi¸o ¹! e. T«i chØ èm cã mét trËn ®Êy th«i. Mét trËn ®óng hai th¸ng mêi t¸m ngµy, «ng gi¸o ¹! ( * tõ g¹ch ch©n) Bµi 2: T×m c¸c th¸n tõ trong nh÷ng c©u sau ®©y: a. V©ng! ¤ng gi¸o d¹y ph¶i! b. V©ng, ch¸u còng ®· nghÜ nh cô. c. Nµy, b¶o b¸c Êy cã trèn ®i ®©u th× trèn. d. Nµy! Th»ng ch¸u nhµ t«i, ®Õn mét n¨m nay, ch¼ng cã giÊy m¸ g× ®Êy, «ng gi¸o ¹! Trêng Trung häc C¬ së Tæ Khoa häc X· héi 10 Tài liệu bồi dưỡng học sinh giỏi môn Ngữ văn lớp 8 - µ! Th× ra l·o ®ang nghÜ ®Õn th»ng con l·o. e. Êy! Sù ®êi l¹i cø thêng nh vËy ®Êy. Bµi 3: ChØ ra c¸c t×nh th¸i tõ ®îc dïng trong c¸c c©u sau: a. Mµy d¹i qu¸, cø vµo ®i, tao ch¹y cho tiÒn tµu. Vµo mµ b¾t mî mµy may v¸ s¾m söa cho vµ th¨m em bÐ chø. b. Con nÝn ®i! Mî ®· vÒ víi c¸c con råi mµ. c. B¸c trai ®· kh¸ råi chø? d. Cai lÖ vÉn giäng hÇm hÌ: NÕu kh«ng cã tiÒn nép su cho «ng b©y giê, th× «ng sÏ dì c¶ nhµ mµy ®i, chöi m¾ng th«i µ! Bµi 4: ViÕt ®o¹n héi tho¹i kho¶ng 10 dßng trong ®ã cã sö dông Ýt nhÊt 1 trî tõ, 1 th¸n tõ, 1 t×nh th¸i tõ. Bµi 8 LuyÖn viÕt ®o¹n v¨n tù sù kÕt hîp víi miªu t¶, biÓu C¶m A/ Môc tiªu: Gióp häc sinh rÌn luyÖn kü n¨ng viÕt v¨n sù kÕt hîp víi miªu t¶, biÓu c¶m. RÌn chÝnh t¶, c¸ch diÔn ®¹t, c¸ch tr×nh bµy ®o¹n v¨n. B/ Néi dung: Bµi 1 Cho ®o¹n v¨n sau: “ Kim ®ång hå nhÝch dÇn ®Õn con sè 12. MÆt trêi ®· ®øng bãng. C¸i n¾ng hÌ gay g¾t ®Õn khã chÞu, l¹i thªm tõmg ®ît giã Lµo qu¹t d÷ déi. Ngoµi vên, hµng chuèi dêng nh còng ®ang rò xuèng. T«i nh×n ra ngâ, giê nµy mÑ vÉn cha vÒ. H«m nµo còng vËy, mÑ thêng ®i lµm vÒ rÊt muén. C¬ quan th× xa, chiÕc xe ®¹p cò vµ c¸i d¸ng gÇy cña mÑ ph¶i chèng chäi víi n¾ng, víi giã Lµo, vÊt v¶ l¾m míi vît qua ®îc c¶ qu·ng ®êng dµi. NghÜ ®Õn ®ã, tù nhiªn t«i thÊy cay cay n¬i khãe m¾t, vµ trong lßng t«i chît thæn thøc: Lµm sao con cã thÓ chia sÎ nçi nhäc nh»n cña mÑ, mÑ ¬i!” §äc ®o¹n v¨n, §¹t cho ®ã lµ ph¬ng thøc miªu t¶, Long cho ®ã lµ ph¬ng thøc tù sù, Quang cho ®ã lµ ph¬ng thøc biÓu c¶m. Khi nghe c¸c b¹n ph¸t biÓu, c« gi¸o nhËn xÐt: Cha cã ý kiÕn nµo ®óng. Theo em, v× sao c« gi¸o nhËn xÐt nh vËy? Ph¶i tr¶ lêi nh thÕ nµo cho ®óng? Bµi 2 Cho ®o¹n v¨n tù sù sau: “ S¸ng nay, giã muµ ®«ng b¾c trµn vÒ. VËy mµ khi ®i häc, t«i l¹i quªn mang theo ¸o Êm. Bçng nhiªn, t«i nh×n thÊy mÑ xuÊt hiÖn víi chiÕc ¸o len trªn tay. MÑ xin phÐp c« gi¸o cho t«i ra ngoa× líp råi giôc t«i mÆc ¸o. §©y lµ c¸i ¸o mÑ ®· ®an tÆng t«i tõ mïa ®«ng n¨m ngo¸i. Kho¸c chiÕc ¸o vµo, t«i thÊy thËt Êm ¸p. T«i muèn nãi thµnh lêi: “ Con c¶m ¬n mÑ!” H·y bæ sung thªm ph¬ng thøc miªu t¶ vµ biÓu c¶m ®Ó viÕt l¹i ®o¹n v¨n trªn cho sinh ®éng ( kh«ng thay ®æi ®Ò tµi ®o¹n v¨n). Bµi 3: H·y chuyÓn nh÷ng c©u kÓ sau ®©y thµnh nh÷ng c©u kÓ cã ®an xen yÕu tè miªu t¶ hoÆc yÕu tè biÓu c¶m: a. T«i nh×n theo c¸i bãng cña th»ng bÐ ®ang khuÊt dÇn phÝa cuèi con ®êng. Trêng Trung häc C¬ së Tæ Khoa häc X· héi 11 Tài liệu bồi dưỡng học sinh giỏi môn Ngữ văn lớp 8 b. T«i ngíc nh×n lªn, thÊy hµng phîng vÜ ®· në hoa tù bao giê. c. Nghe tiÕng hß cña c« l¸i ®ß trong bãng chiÒu tµ, lßng t«i chît buån vµ nhí quª. d. C« bÐ lÆng lÏ dâi theo c¸nh chim nhá trªn bÇu trêi. (* Mçi trêng hîp cã thÓ bæ sung 1-2 c©u). Bµi 4: Cho ®o¹n v¨n tù sù sau: “ Mét buæi chiÒu, nh thêng lÖ, t«i x¸ch cÇn c©u ra bê s«ng. Bçng nhiªn t«i nh×n thÊy mét cËu bÐ tr¹c tuæi m×nh ®· ngåi c©u ë ®ã tõ bao giê. T«i ®Þnh lªn tiÕng chµo lµm quennhng v× ng¹i nªn l¹i th«i. ThÕ lµ t«i lÆng lÏ lïi xa mét qu·ng, bu«ng c©u nhng thØnh tho¶ng vÉn liÕc m¾t nh×n trém cËu ta. Lãng ngãng thÕ nµo, t«i ®Ó tuét c¶ hép måi r¬i xuèng s«ng. Ng¸n ngÈm, t«i cuèn cÇn c©u, ®Þnh ra vÒ. Cha kÞp ®øng dËy, t«i ®· nh×n thÊy cËu bÐ ®øng sõng s÷ng ngay tríc mÆt. Trªn tay cËu ta lµ mét hép måi ®Çy. CËu ta l¼ng lÆng san nöa sè måi cho t«i. ThÕ lµ chóng t«i lµm quen víi nhau.” H·y thªm c¸c yÕu tè miªu t¶ vµ biÓu c¶m ®Ó viÕt l¹i ®o¹n v¨n tù sù trªn sao cho sinh ®éng vµ hÊp dÉn h¬n. ( *Gîi ý: Bæ sung yÕu tè miªu t¶; + Khung c¶nh thiªn nhiªn: n¾ng, giã, dßng s«ng, tiÕng c¸ ®íp måi… + H×nh ¶nh ngêi b¹n míi: g¬ng mÆt, níc da, mai tãc, trang phôc… Bæ sung yÕu tè biÓu c¶m: th¸i ®é ng¹c nhiªn, sù tß mß vÒ cËu bÐ, sù bùc m×nh khi ®¸nh r¬i hép måi….) Bµi tập về nhµ ViÕt mét ®o¹n v¨n kho¶ng 7 – 10 c©u kÓ l¹i mét buæi tèi thø bÈy ë gia ®×nh em ( Cã yÕu tè miªu t¶ vµ biÓu c¶m) Ngµy d¹y: bµi 9 Cñng cè v¨n b¶n “ChiÕc l¸ cuèi cïng” Néi dung: I/ KiÕn thøc cÇn nhí: 1. TruyÖn ChiÕc l¸ cuèi cïng lµ cuéc chiÕn ®Êu ®Ó giµnh l¹i sù sèng cho Gi«n xi b»ng t×nh yªu th¬ng cña Xiu vµ cô B¬men. 2. Quan niÖm nh©n v¨n cña O Henri vÒ mét kiÖt t¸c nghÖ thuËt qua h×nh ¶nh chiÕc l¸ cuèi cïng. 3. NghÖ thuËt: kÕt cÊu ®¶o ngîc t×nh huèng hai lÇn, kÕt thóc truyÖn bÊt ngê vµ nhiÒu d vÞ. 4. II/ LuyÖn tËp: 1. Gi«n -xi ®· nãi khi ng¾m nh×n chiÕc l¸ mµ cô B¬-men vÏ: “ Muèn chÕt lµ mét téi” nhng cô B¬-men ®· ®¸nh ®æi sinh m¹ng cña m×nh ®Ó vÏ nªn chiÕc l¸ nµy. §iÒu tëng nh m©u thuÉn nµy ®· g©y cho em nh÷ng suy nghÜ g×? (* HS cã thÓ cã nhiÒu lý gi¶i nhng nh×n chung cã thÓ tr¶ lêi b»ng gîi ý : Cô B¬-men lùa chän c¸i chÕt v× ngêi kh¸c, c¸i chÕt Êy gieo mÇm cho sù sèng, nã håi sinh ý thøc sèng cho Gi«n- xi…..) 2. BÝ mËt vÒ chiÕc l¸ cuèi cïng chØ ®îc tiÕt lé ë phÇn kÕt cña c©u chuyÖn. H·y chØ ra ý nghÜa nghÖ thuËt cña c¸ch kÕt thóc truyÖn nµy? ( - T¹o ra sù bÊt ngê cho ngêi ®äc, khiÕn cho truyÖn trë nªn hÊp dÉn ®Õn nh÷ng dßng cuèi cïng. Gióp ta chøng kiÕn sù lo l¾ng, quan t©m ®Õn xãt xa cña Xiu giµnh cho Gi«n- xi. KhiÕn ta nghÜ tíi mét triÕt lý thËt ®Ñp vµ giµu tÝnh nh©n v¨n: cuéc sèng cßn Èn chøa bao ®iÒu ®Ñp ®Ï mµ chóng ta cha biÕt ®Õn ….) 3 .Chi tiÕt nµo trong truyÖn khiÕn em xóc ®éng nhÊt? V× sao? 12 Trêng Trung häc C¬ së Tæ Khoa häc X· héi Tài liệu bồi dưỡng học sinh giỏi môn Ngữ văn lớp 8 bµi 10 LuyÖn tËp lËp dµn ý bµi v¨n tù sù kÕt hîp víi miªu t¶, biÓu c¶m I. - Néi dung: KiÕn thøc cÇn ghi nhí: LËp dµn ý cho bµi v¨n tù sù kÕt hîp víi miªu t¶, biÓu c¶m tøc lµ lËp mét chuçi sù viÖc kÕ tiÕp nhau, cã më ®Çu, cã qu¸ tr×nh ph¸t triÓn, cã ®Ønh ®iÓm vµ cã kÕt thóc. Dµn ý cña bµi v¨n tù sù kÕt hîp víi miªu t¶ vµ biÓu c¶m chñ yÕu vÉn lµ dµn ý mét bµi v¨n tù sù cã 3 phÇn: MB, TB, KB. Khi kÓ vÒ sù viÖc vµ con ngêi, cÇn kÕt hîp víi c¸c yÕu tè ë miªu t¶ vµ biÓu c¶m ®Ó c©u chuyÖn sinh ®éng vµ s©u s¾c h¬n. Song chó ý, yÕu tè miªu t¶ vµ biÓu c¶m nªn sö dông trong bµi sao cho phï hîp. II. LuyÖn tËp: Bµi 1: Cho ®Ò v¨n sau: “ H·y kÓ l¹i mét kû niÖm ®¸ng nhí cña em ®èi víi mét con vËt nu«i mµ em yªu thÝch” . Mét b¹n HS ®· triÓn khai phÇn th©n bµi nh sau: - ý 1: Gµ lai tre kh«ng ®îc bè mÑ t«i ®Ó ý ®Õn ( xen yÕu tè biÓu c¶m) - ý 2: LÝ do gµ lai tre xuÊt hiÖn ë nhµ t«i.( Miªu t¶ mµu l«ng cña gµ, d¸ng vÎ cña gµ) - ý 3: em bÐ ( em t«i) ®îc ¨n bét quÊy víi lßng ®á trøng. C¶ nhµ khen gµ lai tre.( miªu t¶: mµu s¾c, h×nh ¶nh nh÷ng qu¶ trøng gµ, biÓu c¶m: qua lêi khen cña mäi ngêi, c¶m xóc trµo d©ng trong t«i) - ý 4: BÊt ngê ph¸t hiÖn gµ lai tre ®Î trøng, qua mét ngµy t×m gµ v× tëng gµ l¹c mÊt ( xen yÕu tè biÓu c¶m vµ miªu t¶) 1. Em cã t¸n thµnh c¸ch triÓn khai ®Ò bµi nh b¹n HS trªn ®©y kh«ng? V× sao? ( *s¾p xÕp ý lén xén > s¾p xÕp l¹i: 2- 1- 4- 3) Bµi 2 LËp dµn ý cho ®Ò v¨n: “H·y kÓ vÒ mét viÖc em ®· lµm khiÕn bè mÑ em rÊt vui lßng” ? bµi 11 Cñng cè v¨n b¶n “Hai c©y phong” Néi dung: I/ KiÕn thøc c¬ b¶n: 1. §o¹n trÝch n»m ë phÇn më ®Çu cña t¸c phÈm- cã vai trß dÉn nhËp, t¹o kh«ng khÝ cho t¸c phÈm. §ång thêi, qua viÖc giíi thiÖu hai c©y phong do thÇy §uy-sen trångt¸c gi¶ ®· khÐo lÐo gîi ra nh©n vËt chÝnh còng nh chñ ®Ò t¸c phÈm. 2. V¨n b¶n miªu t¶ vÎ ®Ñp rÊt sinh ®éng cña hai c©y phong tõ c¶m nhËn ®Çy rung ®éng vµ nghÖ sÜ cña ngêi kÓ chuyÖn- ngêi ®· ®Ó l¹i tuæi trÎ cña m×nh bªn gèc c©y phong. 3. NghÖ thuËt: c¸i nh×n héi häa, nghÖ thuËt nh©n hãa, nh÷ng liªn tëng t¸o b¹o vµ ®Çy chÊt th¬. II/ LuyÖn tËp: 1. Ngêi kÓ chuyÖn miªu t¶ hai c©y phong tõ thêi gian qu¸ khø hay hiÖn t¹i? ý nghÜa nghÖ thuËt cña c¸ch miªu t¶ nµy lµ g×? (* Ngêi kÓ chuyÖn miªu t¶ hai c©y phong tõ ®iÓm nh×n cña thêi gian hiÖn t¹i: nhiÒu n¨m ®· tr«i qua, cho ®Õn tËn ngµy nay…®ång thêi còng miªu t¶ tõ ®iÓm nh×n cña thêi gian qu¸ khø: thuë Êy, n¨m häc cuèi cïng, tríc khi b¾t ®Çu nghØ hÌ.Trong c¶m nhËn cña t«i, h×nh ¶nh hai c©y phong vÉn ®Ñp ®Ï nguyªn vÑn bÊt chÊp mäi thay ®æi, nã vÉn m·i thuéc vÒ mét thÕ giíi ®Ñp ®Ï, nã trë thµnh mét phÇn ®Ñp nhÊt trong cuéc ®êi ngêi häa sÜ.) Trêng Trung häc C¬ së Tæ Khoa häc X· héi 13 Tài liệu bồi dưỡng học sinh giỏi môn Ngữ văn lớp 8 2. Nh÷ng ®Æc ®iÓm g× cña hai c©y phong khiÕn ngêi kÓ chuyÖn lu«n nhí vµ mong íc ®îc trë vÒ bªn nã ®Ó l¾ng nghe tiÕng l¸ reo cho ®Õn khi say sa ng©y ngÊt? (* §©y lµ c©u hái më, ngay c¶ ngêi kÓ chuyÖn còng c¶m thÊy kh«ng biÕt gi¶i thÝch ra sao, song vÒ c¬ b¶n, hai c©y phong hiÖn lªn qua hai vÎ ®Ñp chÝnh : chóng cã tiÕng nãi riªng vµ h¼n ph¶i cã mét t©m hån riªng, chan chøa nh÷ng lêi ca ªm dÞu ( DC: SGK); hai c©y phong trªn ®åi cao, khi bän trÎ trÌo lªn ®ã, mét thÕ giíi ®Ñp ®Ï v« ngÇn …-> hai c©y phong chÝnh lµ hiÖn th©n cho nh÷ng g× ®Ñp ®Ï nhÊt cña tuæi th¬: bÝ Èn, trµn ®Çy rung ®éng tinh tÕ, kh¸t khao…..) 3. Ph¸t biÓu c¶m nghÜ cña em sau khi ®äc xong v¨n b¶n “Hai c©y phong.” Bµi 12 ¤n tËp truyÖn kÝ ViÖt Nam Néi dung: I. KiÕn thøc c¬ b¶n: - Bèn v¨n b¶n truyÖn kÝ hiÖn ®¹i VN häc ë líp 8 ®Òu thuéc giai ®o¹n 1900 – 1945, ®Òu cã néi dung hiÖn thùc vµ gi¸ trÞ nh©n ®¹o s©u s¾c. - C¸c v¨n b¶n Trong lßng mÑ, Tøc níc vì bê, L·o H¹c, ®Òu lÊy ®Ò tµi vÒ con ngêi vµ cuéc sèng x· héi ®¬ng thêi, ®Òu ®i s©u miªu t¶ sè phËn cùc khæ cña nh÷ng con ngêi bÞ vïi dËp. §ã lµ c¸c t¸c phÈm ®îc viÕt b»ng tÊm lßng ®ång c¶m s©u s¾c, b»ng th¸i ®é tr©n träng, n©ng niu vÎ ®Ñp t©m hån, phÈm chÊt cao quý cña ngêi lao ®éng. - C¸c t¸c phÈm kh¸c nhau vÒ thÓ lo¹i, c¸ch thÓ hiÖn, mµu s¾c vµ sù kÕt hîp gi÷a tù sù víi tr÷ t×nh còng kh«ng hoµn toµn nh nhau. II. LuyÖn tËp: 1. Ph©n tÝch tinh thÇn nh©n ®¹o cña ba v¨n b¶n ®· ®îc häc: “ Trong lßng mÑ” , “ Tøc níc vì bê” , “ L·o H¹c” . ( *Cã thÓ ph©n tÝch qua nh÷ng mÆt c¬ b¶n: DiÔn t¶ mét c¸ch ch©n thùc vµ c¶m ®éng nh÷ng nçi ®au, nh÷ng bÊt h¹nh cña con ngêi. Tè c¸o nh÷ng g× tµn ¸c, xÊu xa chµ ®¹p lªn quyÒn sèng, nh©n phÈm cña con ngêi. Tr©n träng vÎ ®Ñp nh©n phÈm, t©m hån phong phó cña con ngêi trong c¸c t×nh thÕ nghiÖt ng·. 2. Tr×nh bµy sù kh¸c nhau vÒ mÆt thÓ lo¹i, ph¬ng thøc biÓu ®¹t, néi dung chñ yÕu, ®Æc s¾c nghÖ thuËt cña ba v¨n b¶n trªn. 3. ViÕt mét bµi v¨n ng¾n tr×nh bµy c¶m nghÜ, Ên tîng cña em vÒ mét nh©n vËt hoÆc mét ®o¹n v¨n nµo ®ã trong ba v¨n b¶n trªn. 4. bµi 13 Cñng cè nãi qu¸; nãi gi¶m, nãi tr¸nh I.KiÕn thøc cÇn nhí: Néi dung: Nãi qu¸ 1. Kh¸i niÖm (HS nh¾c l¹i). 2. Ph©n biÖt biÖn ph¸p tu tõ nãi qu¸ víi nãi kho¸c. - Gièng nhau: Nãi phãng ®¹i qui m«, tÝnh chÊt, møc ®é cña sù vËt, sù viÖc, hiÖn tîng. - Kh¸c nhau: + Nãi kho¸c: lµm cho ngêi nghe tin vµo n÷ng ®iÒu kh«ng cã thùc. + Nãi qu¸: nh»m nhÊn m¹nh, lµm næi bËt b¶n chÊt cña sù thËt gióp ngêi nghe nhËn thøc sù thùc râ rµng h¬n; t¨ng søc biÓu c¶m.(cho HS lÊy vd ®Ó so s¸nh) 14 3. Nh÷ng lu ý khi sö dông nãi qu¸ trong giao tiÕp: Trêng Trung häc C¬ së Tæ Khoa häc X· héi Tài liệu bồi dưỡng học sinh giỏi môn Ngữ văn lớp 8 - CÇn thËn träng khi sö dông nãi qu¸, ®Æc biÖt khi giao tiÕp víi ngêi trªn, ngêi lín tuæi. - BiÖn ph¸p nãi qu¸ thêng ®îc sö dông kÌm víi biÖn ph¸p tu tõ so s¸nh, Èn dô, ho¸n dô. VÝ dô: RÎ nh bÌo, nhanh nh c¾t… II/ LuyÖn tËp: Bµi1 T×m biÖn ph¸p nãi qu¸ vµ cho biÕt hiÖu qu¶ diÔn ®¹t cña chóng trong c¸c vÝ dô sau ®©y: a. §éi trêi, ®¹p ®Êt ë ®êi Hä Tõ, tªn H¶i vèn ngêi ViÖt §«ng. b. Chó t«i Êy µ, ®¹n b¾n vµo lç mòi chó hØ ra lµ chuyÖn thêng! c. Søc «ng Êy cã thÓ v¸ trêi lÊp biÓn. d. Ngêi say rîu mµ ®i xe m¸y th× tÝnh m¹ng nh ngµn c©n treo sîi tãc. e. TiÕng h¸t ¸t tiÕng bom. Bµi 2: T×m c¸c thµnh ng÷ cã sö dông biÖn ph¸p nãi qu¸ ®Ó diÔn ®¹t c¸c ý sau ®©y råi ®Æt c©u víi thµnh ng÷ Êy: a. Ch¾t läc, chän lÊy c¸i quÝ gi¸, tinh tóy trong nh÷ng c¸i t¹p chÊt kh¸c. b. KhuÕch tr¬ng, cæ ®éng, lµm ån µo. c. Sî h·i, khiÕp ®¶m ®Õn møc mÆt t¸i mÐt. d. Lu«n kÒ c¹nh bªn nhau hoÆc g¾n bã chÆt chÏ, kh¨ng khÝt víi nhau. e. Gan d¹, dòng c¶m, kh«ng nao nóng tríc khã kh¨n hiÓm nguy. f. Gièng hÖt nhau ®Õn møc tëng chõng nh cïng mét thÓ chÊt. ( * G¹n ®ôc kh¬i trong, §¸nh trèng khua chiªng, MÆt c¾t kh«ng cßn giät m¸u, Nh h×nh víi bãng, Gan vµng d¹ s¾t, Nh hai giät níc.) Bµi 3: T×m 5 thµnh ng÷ cã sö dông biÖn ph¸p nãi qu¸ vµ ®Æt c©u víi mçi thµnh ng÷ ®ã. Bµi vÒ nhµ: 1. T×m hiÓu gi¸ trÞ biÓu hiÖn cña biÖn ph¸p nãi qu¸ trong c¸c c©u sau: a. G¬m mµi ®¸, ®¸ nói còng ph¶i mßn Voi uèng níc, níc s«ng ph¶i c¹n §¸nh mét trËn, s¹ch kh«ng k×nh ng¹c §¸nh hai trËn, tan t¸c chim mu«ng. B×nh Ng« ®¹i c¸o – NguyÔn Tr·i => Tinh thÇn quyÕt chiÕn, quyÕt th¾ng cña nh©n d©n §¹i ViÖt (K/n Lam S¬n). b. Ta ®i tíi trªn ®êng ta bíc tiÕp R¾n nh thÐp, v÷ng nh ®ång §éi ngò ta trïng trïng ®iÖp ®iÖp. Ta ®i tíi – Tè H÷u => §éi qu©n ta hïng m¹nh, kÕt thµnh mét khèi v÷ng ch¾c, kh«ng g× lay chuyÓn ®îc. 2. Gi¶i thÝch nghÜa cña c¸c biÖn ph¸p nãi qu¸ ®îc sö dông trong nh÷ng c©u sau: a. ChÝnh bän nµy còng ®ang ch¹y long tãc g¸y lªn v× chuyÖn dÇu mì ®Êy. => Ch¹y long tãc g¸y: vÊt v¶, ®Õn chç nµy chç nä ®Ó lo toan c«ng viÖc. b. Nã häc dèt cã chu«i (®u«i) thÕ th× cßn biÕt lµm g× mµ tr«ng mong cËy nhê. => Dèt cã chu«i: qu¸ dèt vµ ®Ó lé c¸I dèt ra, kh«ng che næi. c. Mét cËu ngêi ®Þa ph¬ng ®îc giíi thiÖu lµ du kÝch nhng nom mÆt bóng ra s÷a. => MÆt bóng ra s÷a: mÆt non choÑt, cßn trÎ m¨ng. d. Th»ng bÐ cø nh con ong c¸i kiÕn, suèt ngµy ch¨m ch¾m vµo s¸ch vë. => Con ong c¸i kiÕn: siªng n¨ng, ch¨m chØ, cÇn mÉn, chÞu khã trong c«ng viÖc. * Nãi gi¶m nãi tr¸nh (Nh· ng÷, uyÓn ng÷) Trêng Trung häc C¬ së Tæ Khoa häc X· héi 15 Tài liệu bồi dưỡng học sinh giỏi môn Ngữ văn lớp 8 1. Kh¸i niÖm: Lµ biÖn ph¸p tu tõ dïng c¸ch diÔn ®¹t tÕ nhÞ, uyÓn chuyÓn, tr¸nh g©y c¶m gi¸c qu¸ ®au buån, ghª sî, nÆng nÒ; tr¸nh th« tôc, thiÕu lÞch sù. VD: Ch¸u bÐ ®· bít ®i ngoµi cha? 2. Mét sè c¸ch nãi gi¶m nãi tr¸nh thêng gÆp. a. Sö dông c¸c tõ ®ång nghÜa H¸n viÖt - ChÕt: tõ trÇn, t¹ thÕ… - Ch«n: mai t¸ng, an t¸ng… b. Sö dông hiÖn tîng chuyÓn nghÜa th«ng qua c¸c h×nh thøc Èn dô, ho¸n dô. VD: B¸c ®· lªn ®êng theo tæ tiªn. c. Phñ ®Þnh tõ tr¸i nghÜa. VD: XÊu: cha ®Ñp, cha tèt. d. Nãi trèng VD: ¤ng Êy chØ nay mai th«i. 3. Nãi gi¶m nãi tr¸nh chñ yÕu ®îc dïng trong lêi nãi hµng ngµy, VB chÝnh luËn, VB nghÖ thuËt... Bµi tËp: Bµi 1: T×m biÖn ph¸p nãi gi¶m nãi tr¸nh trong c¸c c©u sau vµ cho biÕt ý nghÜa cña nã. a. ChØ ®Õn lóc th©n tµn lùc kiÖt, tr¶ x¸c cho ®êi, ThÞ KÝnh míi ®îc minh oan vµ ®îc trë vÒ câi PhËt. b. ThÕ råi DÕ Cho¾t t¾t thë. T«i th¬ng l¾m. Võa th¬ng võa ¨n n¨n téi m×nh. c. Bçng lße chíp ®á Th«i råi, Lîm ¬i! d. Tríc kia khi bµ cha vÒ víi Thîng ®Õ chÝ nh©n, bµ ch¸u ta ®· tõng sung síng biÕt bao! Bµi 2: Cã thÓ thay tõ chÕt trong c¸c c©u sau b»ng c¸ch nãi nh ë bµi tËp 1 ®îc kh«ng? V× sao? a. Trong nh÷ng n¨m qua sè ngêi m¾c bÖnh truyÒn nhiÔm vµ chÕt v× c¸c bÖnh truyÒn nhiÔm gi¶m dÇn. -> VB khoa häc. b. Sau trËn b·o, c©y cèi trong vên chÕt hÕt c¶. -> §å vËt. c. Qu©n triÒu ®×nh ®· ®èt rõng ®Ó giÕt chÕt ngêi thñ lÜnh nghÜa qu©n ®ã, khëi nghÜa bÞ dËp t¾t. -> GiÕt chÕt (®©m chÕt, b¾n chÕt…) cã tÝnh æn ®Þnh chÆt chÏ, thªm vµo ®ã, cóng cã kh¶ n¨ng kÕt hîp kh¸c víi tõ chÕt ®øng riªng. Bµi 3: §Æt 3 c©u nãi gi¶m nãi tr¸nh b»ng c¸ch phñ ®Þnh tõ tr¸i nghÜa. VD: Em nÊu ¨n cha ®îc ngon l¾m. Bµi 4: Thay c¸c tõ ng÷ g¹ch ch©n b»ng c¸c tõ ng÷ ®ång nghÜa ®Ó thÓ hiÖn c¸ch nãi gi¶m, nãi tr¸nh: a. Anh cø chuÈn bÞ ®i, bµ cô cã thÓ chÕt trong nay mai th«i. b. ¤ng Êy muèn anh ®i khái n¬i nµy. c. Bè t«i lµm ngêi g¸c cæng cho nhµ m¸y. d. CËu Êy bÞ bÖnh ®iÕc tai, mï m¾t. ®. MÑ t«i lµm nghÒ nÊu ¨n. e. ¤ng gi¸m ®èc chØ cã mét ngêi ®Çy tí. ( * ®i; l¸nh mÆt khái ®©y mét chót; b¶o vÖ; khiÕm thÝnh, khiÕm thÞ; cÊp dìng; ngêi gióp viÖc). Bµi vÒ nhµ. Bµi 1: T×m biÖn ph¸p nãi gi¶m nãi tr¸nh trong c¸c trêng hîp sau. a. B¸c D¬ng th«i ®· th«i råi Níc m©y man m¸c, ngËm ngïi lßng ta. (NguyÔn KhuyÕn) - Th«i ®· th«i råi: Gi¶m nhÑ sù mÊt m¸t, trèng v¾ng kh«ng ph¬ng bï ®¾p. b. KiÕp hång nhan cã mong manh Nöa chõng xu©n tho¾t g·y cµnh thiªn h¬ng. (NguyÔn Du) - G·y cµnh thiªn h¬ng: Cuéc ®êi, sè phËn nµng kiÒu bÞ vïi dËp, s¾c ®Ñp tµn phai, bÞ dµy vß. 16 Trêng Trung häc C¬ së Tæ Khoa häc X· héi Tài liệu bồi dưỡng học sinh giỏi môn Ngữ văn lớp 8 Bµi 2: T×m c¸c c©u cã vËn dông c¸ch nãi gi¶m, nãi tr¸nh trong giao tiÕp mµ em thêng gÆp. ( VD: ChÞ Lan d¹o nµy cã vÎ tha ®i lµm. Tr«ng c« Êy cã vÎ kh«ng hiÒn l¾m.) Bµi 3: ViÕt mét ®o¹n v¨n ng¾n cã sö dông biÖn ph¸p nãi gi¶m nãi tr¸nh. bµi 14 Gi¸ trÞ nh©n ®¹o trong c¸c t¸c phÈm v¨n häc níc ngoµi A. Môc tiªu cÇn ®¹t. - N¾m ®îc t tëng nh©n ®¹o cña c¸c t¸c gi¶ khi ph¶n ¸nh sè phËn bÊt h¹nh vµ nh÷ng vÎ ®Ñp t©m hån cña c¸c nh©n vËt qua c¸c t¸c phÈm “ C« bÐ b¸n diªm”; “ ChiÕc l¸ cuèi cïng”. - RÌn kü n¨ng ph©n tÝch v¨n häc. B. Néi dung. I. KÕn thøc c¬ b¶n. 1. C« bÐ b¸n diªm. a. Khung c¶nh l¹nh gi¸ cña ®ªm giao thõa. - Ngoµi trêi giã tuyÕt, ma l¹nh >< C¸c ng«i nhµ Êm ¸p, sùc nøc mïi ngçng quay. - C« bÐ nhí vÒ dÜ v·ng t¬i ®Ñp, bµ néi hiÒn tõ nh©n hËu >< thùc t¹i: ®ãi, rÐt. b. Nh÷ng ¸nh löa diªm vµ thÕ giíi ¶o méng. - Que diªm thø nhÊt: H/a lß sëi Êm ¸p g¾n víi thùc t¹i ph¶i chèng chäi c¸i gi¸ rÐt kh¾c nghiÖt. C« bÐ vui thÝch khi ®îc chøng kiÕn ¸nh s¸ng cña ngän löa, më ra 1 thÕ giíi ¶o tëng huy hoµng. - Que diªm thø hai: Bµn ¨n vµ ngçng quay – bông ®ãi cån cµo -> chèng chäi víi c¸i ®ãi b»ng giÊc m¬. - Que diªm thø ba: H/a c©y th«ng N«-en – kh¸t khao ®îc vui ch¬i cña tuæi th¬ sím ph¶i chÞu thiÖt thßi v× hoµn c¶nh nghÌo khæ. - Que diªm thø t: Em bÐ ®îc gÆp l¹i bµ néi ®· khuÊt. Thùc ra ®©y kh«ng cßn lµ ¶o méng mµ lµ sù thùc tríc phót em bÐ bÞ chÕt rÐt. Nhng tÊm lßng nhµ v¨n ®· dÓ em cã nh÷ngkho¶nh kh¾c h¹nh phóc ®îc sèng trong t×nh th¬ng. - ¸nh s¸ng huy hoµng ®ãn em vÒ trêi cïng bµ chÝnh lµ lêi tiÔn ®a ®Çy th¬ng c¶m dµnh cho 1 em bÐ ngoan. c. Buæi s¸ng ®Çu n¨m míi. - Sù v« c¶m cña mäi ngêi tríc c¸i chÕt cña em bÐ. - T×nh c¶m cña nhµ v¨n ®îc béc lé trùc tiÕp -> an ñi cho sè phËn bÊt h¹nh. => Bøc th«ng ®iÖp giµu t×nh ngêi. II. Bµi tËp: 1. V× sao thÕ giíi méng tëng cña em bÐ b¸n diªm ®îc b¾t ®Çu b»ng h×nh ¶nh lß sëi vµ kÕt thóc b»ng h×nh ¶nh ngêi bµ nh©n tõ? (V× em ®ang ph¶i chÞu c¸i rÐt khñng khiÕp cña ®ªm giao thõa víi giã vµ tuyÕt l¹nh, h¬n n÷a ph¶i chÞu c¶ c¸i rÐt cña sù thiÕu v¾ng t×nh th¬ng – h×nh ¶nh bµ xuÊt hiÖn -> t« ®Ëm nh÷ng bÊt h¹nh cña em bÐ trong thÕ giíi hiÖn thùc). 2. H·y chØ ra sù chuyÓn hãa gi÷a méng vµ thùc trong truyÖn? (ThÕ giíi méng tëng cña em bÐ tríc tiªn ®îc dÖt lªn tõ nh÷ng chÊt liÖu rÊt thùc: lß sëi, ngçng quay….®©y lµ nh÷ng c¶nh sinh ho¹t rÊt thùc ®ang bao quanh em, mäi ngêi cã nhng em th× kh«ng -> c¸i thùc ®· thµnh méng tëng, chØ trong méng tëng, em míi t×m ®îc c¸i thùc ®· mÊt; cßn ngêi bµ ®· mÊt nhng víi em h×nh ¶nh bµ hiÖn lªn rÊt thùc…). 3. Theo em, kÕt thóc truyÖn cã ph¶i lµ kÕt thóc cã hËu kh«ng? V× sao? (Kh«ng, v× truyÖn cæ tÝch thêng kÕt thóc cã hËu, nh©n vËt t×m ®îc h¹nh phóc ngay trong hiÖn thùc cßn c« bÐ t×m thÊy h¹nh phóc trong méng tuëng vµ chÕt trong c« ®¬n, gi¸ l¹nh, trong mét thÕ giíi mµ ch¼ng ai biÕt vÒ nã -> nçi xãt xa lµm day døt lßng ngêi. Trêng Trung häc C¬ së Tæ Khoa häc X· héi 17 Tài liệu bồi dưỡng học sinh giỏi môn Ngữ văn lớp 8 Bµi vÒ nhµ: TruyÖn “C« bÐ b¸n diªm” cña An-®Ðc-xen lµ mét c©u chuyÖn xóc ®éng, chan chøa t×nh c¶m nh©n ¸i. H·y ph©n tÝch truyÖn ®Ó lµm s¸ng râ. 2. ChiÕc l¸ cuèi cïng. a. Khung c¶nh mïa ®«ng vµ t×nh c¶nh tuyÖt väng cña Gi«n-xi: - Nçi sî h·i ¸m ¶nh t©m tr¹ng Xiu vµ cô B¬-men trong ®ªm ma giã. - NiÒm tin k× quÆc cña Gi«n-xi khi phã th¸c cuéc ®êi vµo chiÕc l¸ thêng xu©n. b. T×nh huèng ®¶o ngîc thø nhÊt: - T©m tr¹ng ®au khæ vµ håi hép cña Xiu khi ph¶i më cöa cho Gi«n-xi. Sù bÊt ngê ngoµi dù kiÕn: chiÕc l¸ cuèi cïng vÉn cßn trªn têng -> hy väng trë l¹i. - T©m tr¹ng chê ®îi hÐo h¾t cña Gi«n-xi -> tuyÖt väng, thiÕu niÒm tin vµo sù sèng. Thêi gian lµ nçi ¸m ¶nh cña Gi«n-xi. - ChiÕc l¸ vÉn ë trªn têng: thøc tØnh ý chÝ sèng cña Gi«n-xi, gióp c« vît qua bÖnh tËt -> Thiªn nhiªn thua chiÕc l¸, ®Þnh mÖnh thua ý chÝ con ngêi. c. T×nh huèng ®¶o ngîc thø 2: - T©m tr¹ng Xiu: tõ håi hép lo l¾ng ®Õn khi hiÓu râ sù thËt lµ sù hßa trén t×nh yªu th¬ng vµ c¶m phôc tríc tÊm lßng cao c¶ cña cô b¬-men. - Sù hi sinh tõ 1 hµnh ®éng lõa dèi cao c¶. -> NghÖ thuËt cã thÓ thøc tØnh niÒm tin cña con ngêi. => T¸c phÈm lµ sù kh¼ng ®Þnh cho ý nghÜa cao c¶ cña sù sèng. Lµ lêi ca ngîi vµ kÝnh träng tríc nh©n c¸ch cao ®Ñp cña ngêi nghÖ sÜ d¸m hi sinh v× ®ång lo¹i. Bµi tËp: 1. Gi«n -xi ®· nãi khi ng¾m nh×n chiÕc l¸ mµ cô B¬-men vÏ: Muèn chÕt lµ mét téi” nhng cô B¬-men ®· ®¸nh ®æi sinh m¹ng cña m×nh ®Ó vÏ nªn chiÕc l¸ nµy. §iÒu tëng nh m©u thuÉn nµy ®· g©y cho em nh÷ng suy nghÜ g×? ( HS cã thÓ cã nhiÒu lý gi¶i nhng nh×n chung cã thÓ tr¶ lêi b»ng gîi ý: Cô B¬-men lùa chän c¸i chÕt v× ngêi kh¸c, c¸i chÕt Êy gieo mÇm cho sù sèng, nã håi sinh ý thøc sèng cho Gi«n- xi…..). 2. BÝ mËt vÒ chiÕc l¸ cuèi cïng chØ ®îc tiÕt lé ë phÇn kÕt cña c©u chuyÖn. H·y chØ ra ý nghÜa nghÖ thuËt cña c¸ch kÕt thóc truyÖn nµy? ( - T¹o ra sù bÊt ngê cho ngêi ®äc, khiÕn cho truyÖn trë nªn hÊp dÉn ®Õn nh÷ng dßng cuèi cïng. - Gióp ta chøng kiÕn sù lo l¾ng, quan t©m ®Õn xãt xa cña Xiu giµnh cho Gi«n- xi. - KhiÕn ta nghÜ tíi mét triÕt lý thËt ®Ñp vµ giµu tÝnh nh©n v¨n: cuéc sèng cßn Èn chøa bao ®iÒu ®Ñp ®Ï mµ chóng ta cha biÕt ®Õn ….). Bµi vÒ nhµ: Ph©n tÝch nghÖ thuËt m« t¶ t©m tr¹ng vµ dùng truyÖn ®¾c s¾c cña nhµ v¨n Mü O Hen-ry trong tp “ChiÕc l¸ cuèi cïng” ®Ó lµm râ bøc th«ng ®iÖp nghÖ thuËt c¶m ®éng cña «ng. bµi 15 C©u ghÐp Néi dung. 1. Kh¸i niÖm: Cã tõ 2 côm C - V trë lªn, kh«ng bao chøa nhau. - Mçi côm C-V cña c©u ghÐp cã d¹ng 1 c©u ®¬n vµ ®îc gäi chung lµ 1 vÕ cña c©u ghÐp. VD: Trêi ma to, níc s«ng d©ng cao. 2. C¸ch nèi c¸c vÕ trong c©u ghÐp. a. Dïng nh÷ng tõ cã t¸c dông nèi. - Nèi b»ng 1 qht. VD: “T«i ®· nãi nhng anh Êy kh«ng chÞu nghe”. - Nèi b»ng 1 cÆp qht. VD: NÕu em kh«ng cè g¾ng th× em sÏ kh«ng qua ®îc k× thi nµy. Trêng Trung häc C¬ së Tæ Khoa häc X· héi 18 Tài liệu bồi dưỡng học sinh giỏi môn Ngữ văn lớp 8 - Nèi b»ng 1 cÆp phã tõ, hay ®¹i tõ thêng ®i ®«i víi nhau (cÆp tõ h« øng). VD: C«ng viÖc khã kh¨n bao nhiªu chóng ta cè g¾ng bÊy nhiªu. (®¹i tõ) b. Kh«ng dïng tõ nèi: Gi÷a c¸c vÕ c©u cÇn cã dÊu phÈy, dÊu chÊm phÈy hoÆc dÊu 2 chÊm. VD: + Nã còng lµ th»ng kh¸, nã thÊy bè nãi thÕ th× th«i ngay. + Ta ®Õn bÖnh viÖn K sÏ thÊy râ: B¸c sÜ viÖn trëng cho biÕt trªn 80% ung th vßm häng vµ ung th phæi lµ do thuèc l¸. 3. C¸c kiÓu quan hÖ trong c©u ghÐp. - C¸c vÕ cña c©u ghÐp cã qh ý nghÜa víi nhau kh¸ chÆt chÏ. N÷ng qh thêng gÆp: qh nguyªn nh©n, ®k (gt), t¬ng ph¶n, t¨ng tiÕn, lùa chän, bæ sung, tiÕp nèi, ®ång thêi, gi¶i thÝch. - Mçi cÆp qh thêng ®îc ®¸nh dÊu b»ng nh÷ng qht, cÆp qht hoÆc cÆp tõ h« øng nhÊt ®Þnh. - Ph¶i dùa vµo v¨n c¶nh hoÆc hoµn c¶nh giao tiÕp ®Ó nhËn biÕt chÝnh x¸c qh ý nghÜa gi÷a c¸c vÕ c©u. VD: T«i ®i chî, nã nÊu c¬m. -> Qh nguyªn nh©n, ®ång thêi, tiÕp nèi, t¬ng ph¶n… 4. C¸c kiÓu c©u ghÐp. a. C©u ghÐp chÝnh phô: QHT - VP - QHT - VC hoÆc VC - QHT - VP. * Kh¸i niÖm: Gåm 2 vÕ: VC vµ VP, vÕ phô bæ sung ý nghÜa cho vÕ chÝnh, gi÷a 2 vÕ ® îc nèi víi nhau b»ng qht. * Ph©n lo¹i: - CGCP chØ qh nguyªn nh©n-kq. VD: Bëi nã kh«ng nghe lêi thÇy c« gi¸o nªn nã hoch hµnh ch¼ng ra sao c¶! - CGCP chØ qh ®iÒu kiÖn (gt). VD: HÔ cßn 1 tªn x©m trªn ®Êt níc ta th× ta cßn ph¶i tiÕp tôc chiÕn ®Êu quÐt s¹ch nã ®i! - CGCP chØ qh nhîng bé - t¨ng tiÕn. VD: Nã kh«ng nh÷ng th«ng minh mµ nã cßn ch¨m chØ n÷a. - CGCP chØ qh hµnh ®éng - môc ®Ých. VD: Chóng ta ph¶i häc tËp tèt ®Ó cha mÑ vui lßng. b. C©u ghÐp liªn hîp. * Kh¸i niÖm: C¸c vÕ b×nh ®¼ng víi nhau vÒ mÆt ng÷ ph¸p, thêng nèi víi nhau b»ng dÊu phÈy hoÆc b»ng c¸c qht liªn hîp. * Ph©n lo¹i: - CG liªn hîp kh«ng dïng qht. VD: Ngêi ta ®i cÊy lÊy c«ng T«i nay ®i cÊy cßn tr«ng nhiÒu bÒ. - CG liªn hîp cã dïng qht. + ChØ qh bæ sung hoÆc qh ®ång thêi. VD: C¸i ®Çu l·o ngoÑo vÒ 1 bªn vµ c¸i miÖng mãm mÐm cña l·o mÕu nh con nÝt. + ChØ qh tiÕp nèi. VD: Hai ngêi gi»ng co nhau, du ®Èy nhau råi ai nÊy ®Òu bu«ng gËy ra, ¸p vµo vËt nhau. + ChØ qh t¬ng ph¶n. VD: Con dêng nµy t«i ®· quen ®i l¹i l¾m lÇn, nhng lÇn nµy tù nhiªn thÊy l¹.  Lu ý: C©u ghÐp cã thÓ cã nhiÒu vÕ. MQH gi÷a c¸c vÕ cña c©u ghÐp cã thÓ cã nhiÒu tÇng bËc kh¸c nhau. VD: (1) T«i nãi m·i (2) nhng nã kh«ng nghe t«i (3) nªn nã thi trît.  3 vÕ c©u vµ cã 2 lo¹i qh. + VÕ 1, 2: qh t¬ng ph¶n. + VÕ 2, 3: qh nguyªn nh©n. Bµi tËp: 1. C¸c c©u sau gåm mÊy côm C - V. Chóng cã ph¶i lµ c©u ghÐp kh«ng, v× sao? Trêng Trung häc C¬ së Tæ Khoa häc X· héi 19 Tài liệu bồi dưỡng học sinh giỏi môn Ngữ văn lớp 8 a. Bµ ta 1 h«m ®i qua chî thÊy mÑ t«i ngåi cho con bó ë bªn ræ bãng ®Ìn. C V -> C©u ®¬n. b. Bµ ta th¬ng t×nh toan gäi hái xem sao th× mÑ t«i véi quay ®i, lÊy nãn che. C V C V -> C©u ghÐp. c. Råi chÞ ®ãn lÊy c¸i TØu vµ ngåi xuèng ®ã nh cã ý chê xem chång chÞ ¨n cã C V ngon miÖng hay kh«ng. -> C©u ®¬n. 2. Cã thÓ ®¶o trËt tù c¸c vÕ c©u trong c¸c c©u ghÐp sau kh«ng, v× sao? a. Ngµy mai, nÕu ai mang sÝnh lÔ ®Õn tríc th× ta sÏ g¶ con g¸i cho. b. Bµ con ®Òu vui lßng gom gãp g¹o nu«i chó bÐ, v× ai còng mong chó giÕt giÆc, cøu níc. -> Kh«ng thÓ ®¶o vÞ trÝ c¸c vÕ c©u trong nh÷ng c©u trªn. V× ý nghÜa cña c¸c vÕ sau chØ cã thÓ hiÓu ®îc khi tríc nã ®· cã vÕ c©u nªu ý nghÜa lµm c¬ së ®Ó hiÓu ý nghÜa cña vÕ sau. Nõu c¸c vÕ sau chuyÓn lªn ®Çu c©u, ngêi ®äc sÏ kh«ng hiÓu ®îc nghÜa cña c¸c vÕ c©u ®ã. 3. ChØ râ mqh gi÷a c¸c vÕ cña c©u ghÐp: a. Ngêi ta ®¸nh m×nh kh«ng sao, m×nh ®¸nh ngêi ta th× m×nh ph¶i tï, ph¶i téi. -> Qh ®èi lËp vÒ ý nghÜa. b. KÕt côc, anh chµng “hÇu cËn «ng lÝ” yÕu h¬n chÞ chµng con män, h¾n bÞ chÞ nµy tóm tãc l¼ng cho 1 c¸i, ng· nhµo ra thÒm. -> Qh nguyªn nh©n - kÕt qu¶. Bµi vÒ nhµ: 1. Cho ®o¹n v¨n: “Víi khãi tõ ®iÕu thuèc m×nh hót, ngêi hót ®· hót vµo h¬n 1ngh×n chÊt. PhÇn lín c¸c chÊt ®ã nh khÝ a-m«-ni-¾c, « xÝt c¸c-bon vµ h¾c Ýn ®Òu rÊt nguy hiÓm ®èi víi søc kháe. ChÊt ni-c«-tin trong thuèc l¸ cßn ®éc h¹i h¬n: ®ã lµ 1 thø ma tóy. NhiÒu ngêi hót ®· quen tíi møc kh«ng thÓ nµo nhÞn næi. Bëi vËy, hä vÉn tiÕp tôc hót”. a. Trong ®o¹n v¨n trªn c©u nµo lµ c©u ghÐp? b. C¸c vÕ c©u trong c©u ghÐp ®ã cã qh g×? => C©u ghÐp: ChÊt ni-c«-tin trong thuèc l¸ cßn ®éc h¹i h¬n: ®ã lµ 1 thø ma tóy. C¸c vÕ nèi víi nhau b»ng dÊu 2 chÊm. VÕ sau gi¶i thÝch cho vÕ tríc. 2. ViÕt ®o¹n v¨n ng¾n cã c©u ghÐp chØ qh ®k - gt, néi dung vÒ häc tËp. Lßng yªu níc qua bµi th¬ “Vµo nhµ ngôc Qu¶ng §«ng c¶m t¸c” vµ “§Ëp ®¸ ë C«n L«n” Néi dung. 1. Hoµn c¶nh c¶m høng cña 2 tp. - Nhµ tï ®Õ quèc, thùc d©n giam cÇm nh÷ng chiÕn sÜ ho¹t ®éng CM: + PBC bÞ giam ë Qu¶ng Ch©u (Q§ - TQ). + PCT bÞ ®µy ra C«n §¶o. - Trong hoµn c¶nh bÞ giam cÇm, nh÷ng nhµ yªu níc lu«n béc lé t©m hån qua th¬, nãi lªn chÝ híng, thÓ hiÖn t thÕ hiªn ngang kh«ng khuÊt phôc tríc cêng quyÒn. 2. KhÝ ph¸ch ngêi anh hïng. - KhÝ ph¸ch hiªn ngang: lµm th¬ lµ lËp ng«n, lËp chÝ ®Ó th¸ch thøc mét c¸ch ng¹o nghÔ víi c¶nh tï: “VÉn lµ hµo kiÖt vÉn phong lu Ch¹y mái ch©n th× h·y ë tï”. (Vµo nhµ ngôc Q§ c¶m t¸c) 20 Trêng Trung häc C¬ së Tæ Khoa häc X· héi
- Xem thêm -

Tài liệu liên quan