Tài liệu Tác động của hệ thống đảm bảo chất lượng trong đối với hoạt động đào tạo tại học viện kỹ thuật quân sự

ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI VIỆN ĐẢM BẢO CHẤT LƯỢNG GIÁO DỤC ------------    ------------ KIỀU VĂN BẢY TÁC ĐỘNG CỦA HỆ THỐNG ĐẢM BẢO CHẤT LƯỢNG TRONG ĐỐI VỚI HOẠT ĐỘNG ĐÀO TẠO TẠI HỌC VIỆN KỸ THUẬT QUÂN SỰ Chuyên ngành: Đo lường và Đánh giá trong giáo dục Mã số: 60140120 LUẬN VĂN THẠC SĨ Người hướng dẫn khoa học: PGS. TS Nguyễn Phương Nga HÀ NỘI - 2014 LỜI CẢM ƠN Học viên xin chân thành cảm ơn sâu sắc PGS.TS Nguyễn Phương Nga đã tận tình hướng dẫn, giúp đỡ, động viên, cung cấp tài liệu học tập và nghiên cứu, mang lại cho học viên những tri thức quý báu, thiết thực để hoàn thành luận văn. Học viên xin chân thành cảm ơn tất cả Quý Thầy, Cô đã trực tiếp giảng dạy các môn học chung, các chuyên đề trong chương trình đào tạo của khoá học, qua đó đã truyền đạt cho học viên rất nhiều kiến thức, kinh nghiệm quý báu và bổ ích. Học viên xin chân thành cảm ơn Ban Giám đốc, cán bộ giảng viên và công nhân viên của Viện Đảm bảo chất lượng giáo dục - Đại học Quốc gia Hà Nội đã tạo điều kiện, giúp đỡ học viên trong suốt khóa học và trong quá trình hoàn thành luận văn. Học viên xin chân thành cảm ơn Ban Giám đốc, cán bộ giảng viên, công nhân viên và sinh viên của Học viện Kỹ thuật quân sự đã tạo điều kiện thuận lợi và giúp đỡ học viên trong suốt khóa học và trong quá trình khảo sát lấy số liệu, hoàn thành luận văn. Do hạn hẹp về mặt thời gian nên luận văn không thể tránh khỏi những hạn chế nhất định. Kính mong các thầy cô giáo, các nhà khoa học, những người quan tâm đến đề tài cho ý kiến đóng góp để tác giả có thể làm tốt hơn nữa trong những nghiên cứu sau. Hà Nội, ngày 30 tháng 7 năm 2014 Tác giả luận văn Kiều Văn Bảy LỜI CAM ĐOAN Tôi là: Kiều Văn Bảy, là học viên cao học chuyên ngành Đo lường đánh giá trong giáo dục, khóa 2009, tại Viện Đảm bảo chất lượng giáo dục - Đại học Quốc gia Hà Nội. Tôi xin cam đoan: - Luận văn này là sản phẩm nghiên cứu của tôi. Các số liệu trong luận văn là trung thực và chưa được công bố trên bất kỳ phương tiện truyền thông đại chúng nào. Tôi xin chịu trách nhiệm về kết quả nghiên cứu của mình. Tác giả Kiều Văn Bảy MỤC LỤC PHẦN 1: MỞ ĐẦU........................................................................................................................1 1. Lý do chọn đề tài........................................................................................................................1 2. Mục đích nghiên cứu................................................................................................................3 3. Giới hạn nghiên cứu..................................................................................................................3 4. Câu hỏi nghiên cứu....................................................................................................................3 5. Phương pháp nghiên cứu........................................................................................................4 PHẦN 2: NỘI DUNG LUẬN VĂN.......................................................................................6 Chương 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ TỔNG QUAN..........................................................6 1.1. Các khái niệm:.........................................................................................................................6 1.1.1. Hoạt động đào tạo.........................................................................................................6 1.1.2. Hoạt động giảng dạy...................................................................................................6 1.1.3. Đảm bảo chất lượng của giáo dục đại học........................................................8 1.1.4. Đảm bảo chất lượng trong......................................................................................10 1.2. Tổng quan về vấn đề nghiên cứu..................................................................................21 1.3. Tóm tắt chương 1.................................................................................................................29 Chương 2: PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU.................................................................30 2.1. Bối cảnh nghiên cứu...........................................................................................................30 2.1.1. Giới thiệu khái quát về Học viện Kỹ thuật Quân sự...................................30 2.1.2. Hoạt động Đảm bảo chất lượng trong Học viện Kỹ thuật quân sự......32 2.2. Phương pháp nghiên cứu..................................................................................................44 2.3. Công cụ nghiên cứu............................................................................................................47 2.3.1. Phiếu lấy ý kiến người học về hoạt động giảng dạy của giảng viên...47 2.3.2. Phiếu khảo sát giảng viên.......................................................................................49 2.3.3. Phỏng vấn......................................................................................................................51 Chương 3: KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU...............................................................................52 3.1. Kết quả khảo sát sinh viên...............................................................................................52 3.2. Kết quả khảo sát giảng viên............................................................................................58 3.3. Công tác thanh tra đào tạo...............................................................................................61 3.4. Kết quả phỏng vấn cán bộ quản lý...............................................................................62 PHẦN 3: KẾT LUẬN VÀ KHUYẾN NGHỊ..................................................................65 TÀI LIỆU THAM KHẢO........................................................................................................67 PHỤ LỤC ANQP CHQCQĐ CLĐT CNH-HĐH CTĐT ĐBCL ĐBCLT GD&ĐT GV HĐGD HVKTQS KH&ĐT KHKT KT&ĐBCLGDĐT KTQS LYKPH NCKH NDGD PPGD SV VHCL DANH MỤC BẢNG Bảng 3.1: Bảng kết q Bảng 3.2: Sự thay đổ Bảng 3.3 : Sự thay đổ Bảng 3.4: Độ tin cậy Bảng 3.5: Giá trị trun Bảng 3.6: So sánh số giảng dạy DANH MỤC ĐỒ THỊ - SƠ ĐỒ ĐỒ THỊ Đồ thị 3.1: Đồ thị 3.2 : Sự biến thiên về việc chấp hành quy chế quy định từ năm Đồ thị 3.3: Đồ thị 3.4: SƠ ĐỒ Sơ đồ 2.1: PHẦN 1: MỞ ĐẦU 1. Lý do chọn đề tài Trong bất kỳ thời đại nào, hay bất kỳ quốc gia nào, chất lượng giáo dục luôn là vấn đề được quan tâm hàng đầu của toàn xã hội vì tầm quan trọng của nó đối với sự nghiệp xây dựng đất nước. Đối với Việt Nam, hơn bao giờ hết, chất lượng giáo dục nói chung và chất lượng giáo dục đại học nói riêng đang là vấn đề quan tâm của toàn xã hội. Một trong những nguyên nhân chính khiến cho chất lượng giáo dục đại học còn thấp là do những yếu kém trong công tác quản lý trong đó có quản lý chất lượng. Quản lý chất lượng tiến hóa cùng quá trình quản lý từ giai đoạn mà trọng tâm là kiểm soát chất lượng sang đảm bảo chất lượng và quản lý chất lượng tổng thể. Đối với Việt Nam, quản lý chất lượng trong giáo dục đại học là xu thế tất yếu của đổi mới quản lý giáo dục nhằm khắc phục những hạn chế cố hữu của mô hình quản lý chất giáo dục mang tính bao cấp sang mô hình quản lý chất lượng theo chuẩn mực với các tiêu chuẩn được lượng hóa. Học viện Kỹ thuật quân sự là một trung tâm đào tạo đại học và sau đại học, đồng thời cũng là một trung tâm Khoa học và công nghệ quan trọng của quân đội, góp phần xây dựng quân đội cách mạng, chính quy, tinh nhuệ từng bước hiện đại, đào tạo nguồn nhân lực phục vụ cho sự nghiệp CNH-HĐH của đất nước. Ngày 23/6/2008, Giám đốc Học viện ban hành quyết định thành lập Phòng Khảo thí và Đảm bảo chất lượng giáo dục đào tạo. Phòng hoạt động theo thể lệ khuôn khổ và các tiêu chuẩn ấn định, là cơ quan hỗ trợ về đảm bảo chất lượng cho nhà trường, nắm bắt kịp thời tiêu chuẩn chất lượng, cải tiến và tăng cường các hoạt động góp phần nâng cao chất lượng giáo dục đào tạo. 1 Đẩy mạnh thực hành đảm bảo chất lượng bên trong dựa trên chính sách của Nhà nước và chiến lược của nhà trường, qua đó đảm bảo nâng cao chất lượng đào tạo và văn hóa chất lượng. Phòng là đầu mối phối hợp với các cơ quan (trong nhà trường quân đội thì các Phòng, Ban của nhà trường được gọi chung là cơ quan), khoa, bộ môn hoạt động tự chủ cùng nhau hỗ trợ hướng đến hoạt động bền vững đảm bảo chất lượng bên trong của Học viện. Đổi mới và không ngừng nâng cao chất lượng giáo dục đào tạo của Học viện là một yêu cầu cấp bách, là một phương hướng hoạt động để chấp hành nghiêm túc Nghị quyết của Bộ Chính trị về cải cách giáo dục, đáp ứng yêu cầu xây dựng và bảo vệ tổ quốc trong giai đoạn mới. Theo đó, mỗi trường cần xây dựng một hệ thống đảm bảo chất lượng bên trong (IQA) hiệu quả. Không có một mô hình nào là phù hợp cho tất cả các trường mà nó tùy thuộc vào việc nhà trường chọn cái nào là phù hợp với mình nhất. Tuy nhiên các mô hình này cần đáp ứng một số điều kiện cơ bản. Hiện nay các trường đại học, cao đẳng ở Việt Nam nói chung và ở Học viện kỹ thuật quân sự nói riêng chưa quan tâm đến việc tổ chức đánh giá tác động của hệ thống đảm bảo chất lượng trong đối với hoạt động đào tạo. Mặt khác Phòng Khảo thí và Đảm bảo chất lượng giáo dục đào tạo của Học viện KTQS được thành lập từ năm 2008, từ đó đến nay Phòng đã tổ chức triển khai rất nhiều hoạt động ĐBCL và đạt được những thành tích nhất định. Vì vậy, việc nghiên cứu tác động của hệ thống đảm bảo chất lượng trong đối với hoạt động đào tạo nói chung và tác động đến hoạt động giảng dạy của giảng viên nói riêng tại Học viện kỹ thuật quân sự là một đề tài hết sức cần thiết, nhằm tìm ra những mặt mạnh, mặt còn tồn tại để đưa ra những khuyến nghị với Học viện. Để từ đó nâng cao chất lượng hoạt động đảm bảo chất lượng bên trong, góp phần nâng cao chất lượng đào tạo tại Học viện kỹ thuật quân sự. 2 2. Mục đích nghiên cứu - Nghiên cứu các hoạt động của hệ thống đảm bảo chất lượng trong tại Học viện kỹ thuật quân sự. - Nghiên cứu tác động từ các thành tố của hoạt động đảm bảo chất lượng trong đến hoạt động giảng dạy của đội ngũ giảng viên tại Học viện KTQS như thế nào?(về nội dung giảng dạy, phương pháp giảng dạy và việc chấp hành các quy chế, quy định trong giáo dục đào tạo của giảng viên). - Trên cơ sở tìm hiểu thực trạng đảm bảo chất lượng trong, đề tài cung cấp những thông tin tổng thể về hoạt động đảm bảo chất lượng trong tại Học viện KTQS, những điểm mạnh, điểm tồn tại, những tác động đến giảng viên để khuyến nghị những chính sách và giải pháp điều chỉnh phù hợp, tạo những chuyển biến tích cực trong giáo dục và đào tạo của Học viện nói chung và hoạt động giảng dạy nói riêng. 3. Giới hạn nghiên cứu Hoạt động đào tạo là một khái niệm rất rộng, bao gồm nhiều hoạt động của các cơ quan, giảng viên, các cá nhân. Nhưng trong giới hạn của đề tài tác giả lựa chọn nghiên cứu tác động của hệ thống đảm bảo chất lượng trong tại Học viện kỹ thuật quân sự đến hoạt động giảng dạy của giảng viên đang giảng dạy hệ đại học dân sự dài hạn về: + Phương pháp giảng dạy. + Nội dung giảng dạy. + Việc chấp hành các quy chế, quy định trong hoạt động giảng dạy. 4.Câu hỏi nghiên cứu 1. Hệ thống đảm bảo chất lượng trong của Học viện kỹ thuật quân sự có tác động gì đến việc thay đổi nội dung và phương pháp giảng dạy của giảng viên? 3 2. Hệ thống đảm bảo chất lượng trong tác động gì tới việc chấp hành các quy chế, quy định trong giáo dục đào tạo của giảng viên? 5.Phương pháp nghiên cứu 5.1. Khách thể và đối tượng nghiên cứu 5.1.1 Khách thể nghiên cứu: - Sinh viên, giảng viên và cán bộ tại Học viện kỹ thuật quân sự. 5.1.2 Đối tượng nghiên cứu: - Hoạt động giảng dạy của giảng viên. Các thành tố trong hệ thống đảm bảo chất lượng bên trong tác động gì đến hoạt động giảng dạy của giảng viên tại Học viện kỹ thuật quân sự. 5.2. Phương pháp nghiên cứu Nghiên cứu này sử dụng kết hợp phương pháp nghiên cứu định tính và phương pháp nghiên cứu định lượng Nghiên cứu định tính bao gồm: Tác giả nghiên cứu về lý luận và khảo cứu tài liệu. Với phương pháp này tác giả sưu tầm tài liệu, phân loại, phân tích các quan điểm liên quan đến chất lượng, đảm bảo chất lượng trong. Đồng thời, tiến hành khảo sát lấy ý kiến đối với giảng viên và cán bộ quản lý của HVKTQS để thấy được những quan điểm và những đánh giá của họ về hoạt động đảm bảo chất lượng trong tại HVKTQS. Nghiên cứu định lượng bao gồm: Tác giả dùng phương pháp điều tra khảo sát sử dụng mẫu phiếu lấy ý kiến người học về hoạt động giảng dạy của giảng viên. Dựa trên kết quả khảo sát, tác giả đã dùng phần mềm SPSS để đánh giá độ tin cậy, xử lý số liệu của phiếu. Phiếu lấy ý kiến người học về hoạt động giảng dạy của giảng viên gồm 14 câu hỏi được chia thành 2 nhóm chính: Nội dung và phương pháp giảng dạy; và nhóm chấp hành các quy chế, quy định trong đào tạo. Sau đó dùng 4 phần mềm SPSS để phân tích phương sai (ANOVA của SPSS- Analyze Compare Means-One Way ANOVA) so sánh sự thay đổi các biến số (Nội dung và phương pháp giảng dạy; việc chấp hành các quy chế quy định của giảng viên) qua các năm 2010; 2011; 2012 để thấy được thay đổi trong hoạt động giảng dạy của giảng viên. 5 PHẦN 2: NỘI DUNG LUẬN VĂN Chương 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ TỔNG QUAN 1.1. Các khái niệm: 1.1.1. Hoạt động đào tạo Có nhiều định nghĩa khác nhau về hoạt động đào tạo, tuy nhiên trong luận văn này tác giả sử dụng định nghĩa của tác giả Nguyễn Trọng Thắng (2005, trang 73): Hoạt động đào tạo là quá trình chuyển giao có hệ thống, có phương pháp những kinh nghiệm, những tri thức, những kỹ năng, kỹ xảo nghề nghiệp, chuyên môn, đồng thời bồi dưỡng những phẩm chất đạo đức cần thiết và chuẩn bị tâm thế cho người học đi vào cuộc sống lao động tự lập và góp phần xây dựng bảo vệ đất nước. Cũng theo tác giả Nguyễn Trọng Thắng thì hoạt động đào tạo có nhiều hình thức tổ chức đào tạo cơ bản là ở các cơ sở đào tạo chính quy trong hệ thống giáo dục quốc dân, ngoài ra còn có hình thức đào tạo không chính quy ngày càng được mở rộng như đào tạo tại chức, đào tạo từ xa, đào tạo cấp tốc... nhằm đáp ứng nhu cầu đa dạng của xã hội. Ngày nay đào tạo không chỉ là quá trình chuyển giao một chiều mà còn bằng những phương tiện dạy học hiện đại mà các cơ quan đào tạo đang dần dần tiến tới hợp tác song phương với người học để giúp họ chủ động, tích cực, tự giác chiếm lấy tri thức, tự trang bị hành trang nghề nghiệp, chuyên môn. Đó là quá trình đào tạo được chuyển biến thành quá trình tự đào tạo của người học. Chỉ khi nào đạt được chuyển biến như vậy thì hiệu quả đào tạo mới cao và có lợi ích thiết thực cho bản thân người học và xã hội. 1.1.2. Hoạt động giảng dạy Có nhiều tài liệu và bài viết khác nhau có đề cập đến khái niệm hoạt động giảng dạy, trong nghiên cứu này tác giả lấy khái niệm theo tác giả Nguyễn Trọng Thắng (2005; trang 96). Theo đó thì giảng dạy là hoạt động 6 truyền thụ kiến thức, kỹ năng cho người học của nhà giáo. Giảng dạy luôn đi đôi và gắn liền với hoạt động học tập của học viên và hợp thành hoạt động dạy học trong lĩnh vực sư phạm Giảng dạy là sự điểu khiển tối ưu hóa quá trình SV chiếm lĩnh khái niệm khoa học, và bằng cách đó, hình thành và phát triển nhân cách. Giảng dạy và học tập có những mục đích cụ thể khác nhau. Nếu học tập nhằm vào việc chiếm lĩnh khái niệm khoa học thì giảng dạy lại có mục đích là điều khiển sự học tập. Giảng dạy có 02 chức năng thường xuyên tương tác với nhau, thâm nhập vào nhau, sinh thành ra nhau đó là truyền đạt thông tin dạy học và điều khiển hoạt động học. Theo tác giả Lê Đức Ngọc [18] thì dạy học đại học là dạy nhận thức, dạy kỹ năng và dạy cảm nhận. Tùy theo khoa học (Tự nhiên hay Xã hội - Nhân văn, Cơ bản hay Công nghệ, Kỹ thuật...) và tùy theo mục tiêu đào tạo (đại học hay sau đại học, chuyên môn hay nghiệp vụ...) mà chọn chủ điểm hay trọng tâm về dạy nhận thức, dạy kỹ năng hay dạy cảm nhận cho phù hợp. Cũng theo tác giả Lê Đức Ngọc, tính nghệ thuật của việc dạy học đại học thể hiện ở năng lực truyền đạt của GV làm sao khơi dậy được tiềm năng tiếp thu, phát triển và sáng tạo của SV để nhận thức, để cảm nhận và để có kỹ năng cao. Như vậy GV nào càng nắm vững tính khoa học và nghệ thuật của việc dạy học thì sẽ dạy cho SV có được các bậc nhận thức, bậc cảm nhận hay bậc kỹ năng càng cao và GV đó sẽ có chất lượng dạy học cao, đồng thời sản phẩm đào tạo cũng có chất lượng cao. Một số quan điểm về dạy học đại học: Có nhiều quan điểm khác nhau về dạy học đại học. Dưới đây là một số quan điểm chính: - Quá trình dạy học đại học là một quá trình nhận thức có tính chất nghiên cứu của SV dưới sự chỉ đạo của người cán bộ giảng dạy, là một quá 7 trình hai mặt (dạy và học) nhằm đạt được các nhiệm vụ dạy học, đạt được chất lượng và hiệu quả dạy học ở đại học. - Dạy là quá trình tổ chức nhận thức cho SV, bản chất của dạy học là tổ chức nên các tình huống học tập “các tình huống gia cố”, trong đó SV sẽ hoạt động tích cực dưới sự hướng dẫn ít nhiều của GV nhằm đạt được chất lượng và hiệu quả dạy học. Trong quá trình này, SV luôn luôn phải hoạt động tích cực, phải được tăng cường, củng cố, khen thưởng, xác nhận ngay. - Dạy học là một quá trình điều khiển và tự điều khiển, là một quá trình có thể điều khiển được. - Dạy học là một quy trình công nghệ đặc biệt. Quá trình dạy học là một hệ thống cân bằng động, gồm nhiều nhân tố tác động qua lại lẫn nhau theo những quy luật và nguyên tắc nhất định nhằm thực hiện các nhiệm vụ dạy học, nhằm đạt được chất lượng và hiệu quả dạy học. Ở đây cần phải đặc biệt chú ý đến một số nguyên tắc cơ bản sau: Nguyên tắc dạy học phải xuất phát từ SV, đầu vào, lấy SV làm trung tâm; Nguyên tắc hoạt động; Nguyên tắc đấu tranh nhận thức; Nguyên tắc các đoạn ngắn xác nhận ngay. Từ những quan điểm trên, chúng ta có thể đi đến quan điểm quan trọng là: Dạy học về bản chất là một quá trình thiết kế và góp phần thi công của GV và học tập về bản chất là một quá trình tự thiết kế và trực tiếp thi công của SV dưới sự hướng dẫn, hỗ trợ ít nhiều của GV nhằm đạt được chất lượng và hiệu quả dạy học. 1.1.3. Đảm bảo chất lượng của giáo dục đại học Đảm bảo chất lượng là sự quan tâm có hệ thống, có cấu trúc và liên tục đến chất lượng theo hướng duy trì và cải tiến chất lượng [11]. Đảm chất lượng là sự kết hợp giữa việc quản lý bên trong và quản lý bên ngoài cơ sở giáo dục đại học. Việc quản lý bên trong là để nâng cao 8 quyền tự chủ cho các cơ sở giáo dục đại học trong việc tổ chức quá trình đào tạo của mình. Mặt khác, các cơ quan quản lý bên ngoài về giáo dục đại học cũng đặt ra các cơ chế để làm rõ những quy trình, cơ chế đảm bảo chất lượng của cơ sở giáo dục đại học, mức độ sử dụng các cơ chế đó, kết quả, hiệu quả của chúng. Sự giám sát bên ngoài này là phần hữu cơ của quy trình làm rõ trách nhiệm của cơ sở giáo dục đại học. Quyền tự chủ luôn đi liền với việc chịu trách nhiệm. Quyền tự chủ thể hiện thông qua việc giảm bớt can thiệp của các cơ quan quản lý bên ngoài đối với công việc của cơ sở giáo dục đại học; trong khi đó tăng tính chịu trách nhiệm tức là đưa cơ chế công khai hóa vào thực thi trong quản lý giáo dục đại học. Đây là cách thức tiến bộ hơn nhiều so với việc giám sát chất lượng đơn thuần trong quản lý giáo dục đại học trước đây. Bảo đảm chất lượng, như vậy, yêu cầu trách nhiệm cao từ phía cơ sở giáo dục đại học, mặc dù các cơ quan bên ngoài có liên quan vẫn giữ những trách nhiệm nhất định. Đảm bảo chất lượng là sự phối hợp trách nhiệm giữa cơ sở giáo dục đại học với các cơ quan bên ngoài, nhưng trách nhiệm chính vẫn thuộc về cơ sở giáo dục đại học. Chất lượng chỉ có thể được duy trì và nâng cao nhờ các hoạt động giảng dạy, học tập và quản lý chất lượng trong nhà trường; là kết quả của sự tự đánh giá và điều chỉnh hoạt động của cơ sở giáo dục đại học. Hay nói cách khác, hoạt động quản lý chất lượng bên trong nhà trường là điểm xuất phát, là nền tảng có ý nghĩa quyết định đến chất lượng giáo dục đại học. Thiết lập một hệ thống phối hợp quản lý chất lượng ở bên ngoài trường đại học là cần thiết. Tuy nhiên, phải làm rõ chức năng, hoạt động và sự phối hợp của các tổ chức này với cơ sở giáo dục đại học. Trong xu thế tăng cường quyền tự chủ và chịu trách nhiệm của giáo dục đại học, việc kiểm định và đánh giá bên ngoài chỉ có ý nghĩa làm rõ cơ chế chịu trách nhiệm và công khai chất lượng của các cơ sở giáo dục đại học mà thôi. 9 1.1.4. Đảm bảo chất lượng trong 1.1.4.1 Khái niệm đảm bảo chất lượng trong Có nhiều định nghĩa khác nhau về ĐBCLT, tuy nhiên trong nghiên cứu này tác giả lấy từ định nghĩa của tác giả Phạm Thành Nghị (2000, trang 43). Theo tác giả Phạm Thành Nghị: Đảm bảo chất lượng là sự quan tâm có hệ thống, có cấu trúc và liên tục đến chất lượng theo hướng duy trì và cải tiến chất lượng. Đảm chất lượng là sự kết hợp giữa việc quản lý bên trong và quản lý bên ngoài cơ sở giáo dục đại học. Việc quản lý bên trong là để nâng cao quyền tự chủ cho các cơ sở giáo dục đại học trong việc tổ chức quá trình đào tạo của mình. Mặt khác, các cơ quan quản lý bên ngoài về giáo dục đại học cũng đặt ra các cơ chế để làm rõ những quy trình, cơ chế đảm bảo chất lượng của cơ sở giáo dục đại học, mức độ sử dụng các cơ chế đó, kết quả, hiệu quả của chúng. Sự giám sát bên ngoài này là phần hữu cơ của quy trình làm rõ trách nhiệm của cơ sở giáo dục đại học. Quyền tự chủ luôn đi liền với việc chịu trách nhiệm. Quyền tự chủ thể hiện thông qua việc giảm bớt can thiệp của các cơ quan quản lý bên ngoài đối với công việc của cơ sở giáo dục đại học; trong khi đó tăng tính chịu trách nhiệm tức là đưa cơ chế công khai hóa vào thực thi trong quản lý giáo dục đại học. Đây là cách thức tiến bộ hơn nhiều so với việc giám sát chất lượng đơn thuần trong quản lý giáo dục đại học trước đây. Bảo đảm chất lượng, như vậy, yêu cầu trách nhiệm cao từ phía cơ sở giáo dục đại học, mặc dù các cơ quan bên ngoài có liên quan vẫn giữ những trách nhiệm nhất định. Đảm bảo chất lượng là sự phối hợp trách nhiệm giữa cơ sở giáo dục đại học với các cơ quan bên ngoài, nhưng trách nhiệm chính vẫn thuộc về cơ sở giáo dục đại học. Chất lượng chỉ có thể được duy trì và nâng cao nhờ các hoạt động giảng dạy, học tập và quản lý chất lượng trong nhà trường; là kết quả 10 của sự tự đánh giá và điều chỉnh hoạt động của cơ sở giáo dục đại học. Hay nói cách khác, hoạt động quản lý chất lượng bên trong nhà trường là điểm xuất phát, là nền tảng có ý nghĩa quyết định đến chất lượng giáo dục đại học. Thiết lập một hệ thống phối hợp quản lý chất lượng ở bên ngoài trường đại học là cần thiết. Tuy nhiên, phải làm rõ chức năng, hoạt động và sự phối hợp của các tổ chức này với cơ sở giáo dục đại học. Trong xu thế tăng cường quyền tự chủ và chịu trách nhiệm của giáo dục đại học, việc kiểm định và đánh giá bên ngoài chỉ có ý nghĩa làm rõ cơ chế chịu trách nhiệm và công khai chất lượng của các cơ sở giáo dục đại học mà thôi. 1.1.4.2. Các yếu tố của đảm bảo chất lượng trong Đảm bảo chất lượng trong gồm rất nhiều yếu tố, nhưng trong giới hạn đề tài, tác giả chỉ nghiên cứu các yếu tố cơ bản và đang được thực hiện tại Học viện KTQS: a/ Chính sách và những quy trình đảm bảo chất lượng Nhà trường có chính sách rõ ràng và những quy trình phù hợp để bảo đảm chất lượng và chuẩn mực của các chương trình đào tạo và văn bằng do nhà trường cấp. Nhà trường có cam kết rõ ràng, công khai về việc phát triển nền văn hóa chất lượng và ý thức chất lượng. Để đạt được điều này, nhà trường xây dựng và triển khai chiến lược liên tục cải tiến chất lượng. Chiến lược, chính sách và các quy trình này là chính thức và được công bố rộng rãi. Chiến lược chính sách và các quy trình này cần nêu rõ vai trò của người học và những người có liên quan khác. Một chính sách đảm bảo chất lượng được xây dựng rõ ràng và những quy trình đảm bảo chất lượng sẽ cung cấp một khung cơ cấu cho việc phát triển xây dựng và giám sát tính hiệu quả của hệ thống đảm bảo chất lượng. Chúng cũng giúp tạo ra sự tin tưởng của công chúng về tính tự chủ của nhà trường. Chính sách được xây dựng được nêu bao gồm các tuyên bố, những 11 phát biểu về những mục đích của nhà trường và các phương tiện chính để đạt được những mục đích đó. Các chính sách đảm bảo chất lượng bên trong được nêu rõ ràng về đảm bảo chất lượng bên trong hay không; chính sách này có nêu rõ những phát biểu công khai về: - - Quan hệ giữa giảng dạy và nghiên cứu khoa học trong nhà trường; - Chiến lược của nhà trường về chất lượng và tiêu chuẩn; - Hệ thống đảm bảo chất lượng được tổ chức ra sao? Trách nhiệm của các Khoa, Bộ môn, các đơn vị, và các tổ chức, cá nhân khác trong việc đảm bảo chất lượng; - Sự tham gia của người học vào quá trình đảm bảo chất lượng; Các phương thức triển khai, giám sát và cải thiện chính sách đảm bảo chất lượng. b/ Tự đánh giá Tự đánh giá chỉ là một công đoạn của quá trình bảo đảm chất lượng. Chính vì vậy, để có thể tự đánh giá, các quy trình, mục tiêu, quy chế, cơ chế, chuẩn mực chất lượng phải được thiết kế, đưa vào thực hiện và tư liệu hóa chuẩn bị sẵn sàng được đo đếm, đánh giá. Quản lý chất lượng bên trong bao gồm xác định mục tiêu, chuẩn mực, xác định các lĩnh vực quản lý chất lượng, xây dựng và duy trì các quy trình đảm bảo chất lượng, xác định tiêu chuẩn và tiến hành đánh giá là điều kiện cho tự đánh giá. + Một số yêu cầu và lợi ích của tự đánh giá Thứ nhất, việc tham gia của các thành viên tổ chức trong suốt quá trình đánh giá là cần thiết, bởi trong quá trình này mọi người cùng phát hiện vấn đề, đóng góp ý kiến làm rõ nhiều sự kiện theo cách nhìn khác nhau mà nếu thiếu sự tham gia đó không thể làm rõ được những vấn đề như vậy. Thứ hai, quá trình tự đánh giá nếu được thiết kế và tổ chức tốt sẽ tạo ra "chất keo tâm lý" cho sự phát triển của tổ chức. Khi tham gia phát hiện vấn 12 đề, đưa ra giải pháp và biểu quyết xếp ưu tiên..., các thành viên tổ chức cam kết thực hiện những công việc đã lựa chọn. Thứ ba, quá trình tự đánh giá của cơ sở giáo dục đại học sẽ tạo ra tính cởi mở của tổ chức. Tự đánh giá thường tăng cường giao tiếp, lòng tin, khả năng biết lắng nghe và thực hiện các chức năng của tổ chức trong giải quyết vấn đề và cải thiện bầu không khí tập thể. Thứ tư, các nhà quản lý, lãnh đạo của tổ chức sẽ cam kết với những gì họ đã xây dựng cùng với nhân viên trong quá trình tự đánh giá. Một số vấn đề bị bỏ quên hay cố ý lờ đi nay có dịp được đưa ra thảo luận và giải quyết trên cơ sở sự cam kết của lãnh đạo. Thứ năm, tự đánh giá của cơ sở giáo dục đại học được chính cán bộ nhà trường tiến hành, trong môi trường quen thuộc sẽ giúp nâng cao kết quả đầu ra. + Những tiên đề cho tự đánh giá Mục tiêu và chuẩn mực là biểu hiện cụ thể của tuyên bố sứ mệnh. Sự có mặt của các quy trình đảm bảo chất lượng là điều kiện cơ bản để duy trì chất lượng và phòng ngừa những sản phẩm chất lượng kém. Các quy trình này có liên quan đến việc thực hiện các hoạt động, duy trì chuẩn mực, đánh giá và điều chỉnh kết hợp với các cơ chế thưởng phạt là điều kiện về mặt pháp lý giúp đạt được chất lượng mong muốn. Điều kiện thứ ba cho việc tự đánh giá của cơ sở giáo dục đại học là sự có mặt của các chuẩn mực và việc thường xuyên đánh giá sản phẩm theo các chuẩn mực. + Bản chất công việc tự đánh giá: Hoạt động tự đánh giá không những chỉ nhằm xây dựng báo cáo cho đoàn thẩm định mà còn nhằm cải tiến chương trình và nâng cao hiệu quả hoạt động của cơ sở giáo dục đại học. Xem xét sứ mệnh mục tiêu: Sứ mệnh và mục tiêu là những tuyên bố xác định bản chất và ý định của cơ sở giáo dục đại học. Tuyên bố sứ mệnh xác định kiểu loại tổ chức, tầm nhìn và những tham vọng trong tương lai. Tuyên 13