TiÓu luËn triÕt häc
I. lêi më ®Çu
Trong sù nghiÖp CNH - H§H hiÖn nay KHCN ®ang chiÕm mét vÞ trÝ ®Æc
biÖt quan träng. Bëi v× níc ta tiÕn lªn CNXH tõ mét nÒn kinh tÕ phæ biÕn lµ s¶n
xuÊt nhá, lao ®éng thñ c«ng lµ phæ biÕn. C¸i thiÕu thèn cña chóng ta lµ mét nÒn
®¹i c«ng nghiÖp. ChÝnh v× vËy, chóng ta ph¶i tiÕn hµnh CNH - H§H. Trong thêi
®¹i ngµy nay, CNH ph¶i g¾n liÒn víi H§H. CNH - H§H ë níc ta lµ nh»m x©y
dùng CSVC kü thuËt cho CNXH. §ã lµ nhiÖm vô trung t©m trong suèt thêi kú
qu¸ ®é tiÕn lªn CNXH ë níc ta.
Ngay tõ khi b¾t ®Çu qu¸ tr×nh ®æi míi, §¶ng vµ Nhµ níc ta ®· quan t©m
hoµn thiÖn vµ ®æi míi quan ®iÓm, c¸c chñ tr¬ng, chÝnh s¸ch trong lÜnh vùc khoa
häc vµ c«ng nghÖ. NghÞ quyÕt 26 cña Bé ChÝnh trÞ (Kho¸ VI) ®· nªu râ: "§¹i héi
lÇn thø VI cña §¶ng ®Ò ra ®êng lèi ®æi míi, coi khoa häc vµ c«ng nghÖ lµ mét
®éng lùc m¹nh mÏ cña sù nghiÖp ®æi míi, æn ®Þnh t×nh h×nh vµ ph¸t triÓn kinh tÕ
x· héi theo ®Þnh híng XHCN, coi nh÷ng ngêi lµm khoa häc vµ c«ng nghÖ lµ ®éi
ngò c¸n bé tin cËy, quý b¸u cña §¶ng, Nhµ níc vµ nh©n d©n ta". NghÞ quyÕt cña
Héi nghÞ lÇn thø 7 BCHTW (Kho¸ VII) trong phÇn vÒ chñ tr¬ng ph¸t triÓn c«ng
nghiÖp vµ c«ng nghÖ ®Õn n¨m 2000 ®· nªu râ quan ®iÓm: "Khoa häc, c«ng nghÖ
lµ nÒn t¶ng cña CNH - H§H. KÕt hîp c«ng nghÖ truyÒn thèng víi c«ng nghÖ
hiÖn ®¹i tranh thñ ®i nhanh vµo hiÖn ®¹i ë nh÷ng kh©u quyÕt ®Þnh". Trong B¸o
c¸o chÝnh trÞ t¹i §¹i héi VIII võa qua §¶ng l¹i nhÊn m¹nh: "Kh¬i dËy trong nh©n
d©n lßng yªu níc, ý trÝ quËt cêng, ph¸t huy tµi trÝ cña ngêi ViÖt Nam, quyÕt t©m
®a níc nhµ ra khái nghÌo nµn vµ l¹c hËu b»ng KHCN". §¹i héi ®¹i biÓu toµn
quèc lÇn thø IX cña §¶ng ®· chØ ra: "Con ®êng CNH - H§H ë níc ta cÇn vµ cã
thÓ rót ng¾n thêi gian võa cã nh÷ng bíc tuÇn tù, võa cã bíc nh¶y vät ph¸t huy
nh÷ng lîi thÕ cña ®Êt níc, tËn dông mäi kh¶ n¨ng ®Ó ®¹t tr×nh ®é c«ng nghÖ tiªn
tiÕn, ®Æc biÖt lµ c«ng nghÖ th«ng tin vµ c«ng nghÖ sinh häc, tranh thñ øng dông
ngµy cµng nhiÒu h¬n, ë møc cao h¬n vµ phæ biÕn h¬n nh÷ng thµnh tùu míi vÒ
khoa häc vµ c«ng nghÖ, tõng bíc ph¸t triÓn kinh tÕ tri thøc. Ph¸t huy nguån lùc
trÝ tuÖ vµ søc m¹nh tinh thÇn cña ngêi ViÖt Nam, coi ph¸t triÓn GD vµ §T, khoa
häc vµ c«ng nghÖ lµ nÒn t¶ng vµ ®éng lùc cña sù nghiÖp CNH - H§H".
Tõ n¨m 1996 ®Êt níc ta chuyÓn sang giai ®o¹n ®Èy m¹nh CNH - H§H,
phÊn ®Êu ®Õn n¨m 2020 c¬ b¶n trë thµnh mét níc c«ng nghiÖp. §©y còng lµ mét
yÕu tè cã ý nghÜa quyÕt ®Þnh chèng l¹i "nguy c¬ tôt hËu xa h¬n vÒ kinh tÕ so víi
nhiÒu níc trong khu vùc vµ trªn thÕ giíi". Sù nghiÖp XDCNXH ë níc ta chØ thùc
sù thµnh c«ng chõng nµo thùc hiÖn thµnh c«ng sù nghiÖp CNH - H§H ®Êt níc.
1
TiÓu luËn triÕt häc
KHCN n©ng cao n¨ng suÊt lao ®éng, ®æi míi s¶n phÈm, n©ng cao n¨ng lùc c¹nh
tranh cña hµng ho¸ trªn thÞ trêng, XD n¨ng lùc c«ng nghÖ quèc gia. Do ®ã viÖc
nghiªn cøu, t×m tßi ph¸t triÓn KHCN lµ mét vÊn ®Ò rÊt quan träng.
§Ò tµi cña em ®îc chia lµm ba phÇn:
I. Lêi më ®Çu
II. PhÇn néi dung
III. PhÇn kÕt luËn
Do ph¹m vi ®Ò tµi réng mµ tÇm hiÓu biÕt cña em cßn h¹n chÕ nªn kh«ng
tr¸nh khái nh÷ng thiÕu sãt. Em mong ®îc sù ®ãng gãp ch©n thµnh cña thÇy gi¸o
vµ c¸c b¹n ®Ó ®Ò tµi cña em ®îc hoµn thiÖn h¬n !
2
TiÓu luËn triÕt häc
II. PhÇn néi dung
1. Nguyªn lý triÕt häc cña ®Ò tµi
1.1. C¸ch m¹ng khoa häc - C«ng nghÖ ®îc thùc hiÖn trªn c¬ së lý luËn
khoa häc ph¸t triÓn kh«ng ngõng:
§ã lµ ®iÓm kh¸c biÖt quan träng nhÊt cña cuéc c¸ch m¹ng Khoa häc - Kü
thuËt lÇn nµy (C¸ch m¹ng Khoa häc - c«ng nghÖ míi ®èi víi chñ nghÜa t b¶n hiÖn
®¹i) víi c¸c lÇn tríc. Nh×n l¹i lÞch sö ph¸t triÓn cña Khoa häc - Kü thuËt cã thÓ
thÊy r»ng, tuy hai cuéc c¸ch m¹ng tríc còng dùa trªn sù ®ét ph¸ vÒ mÆt lý luËn
cña Khoa häc tù nhiªn, lÊy ®ã ®Ó dÉn ®êng, nh nhiÖt lùc häc vµ lùc häc cña
NiuT¬n xuÊt hiÖn tríc cuéc c¸ch m¹ng Khoa häc - Kü thuËt lÇn thø nhÊt vµ ®iÖn
häc xuÊt hiÖn tríc cuéc c¸ch m¹ng KHKT lÇn hai, nhng kho¶ng c¸ch gi÷a sù ®ét
ph¸ lý luËn vµ s¸ng t¹o kü thuËt còng nh øng dông kü thuËt vµo thùc tÕ lµ rÊt dµi,
mèi quan hÖ gi÷a nh÷ng yÕu tè ®ã kh«ng trùc tiÕp l¾m, rÊt nhiÒu ph¸t minh vÒ kü
thuËt ®Òu lµ nh÷ng s¸ng t¹o riªng cña nh÷ng ngêi thùc hµnh giái. Ngêi ph¸t minh
ra m¸y h¬i níc J.O¸t, hay vua ph¸t minh £®ix¬n ®Òu tÝch luü kiÕn thøc trªn c¬
së thùc tiÔn råi míi ph¸t minh, s¸ng t¹o. Trong t×nh h×nh ®ã, th«ng thêng lµ cã
ph¸t minh s¸ng t¹o tríc råi sau ®ã míi cã gi¶i thÝch vµ thuyÕt minh lý luËn. Cßn
cuéc c¸ch m¹ng KHCN sau chiÕn tranh th× hoµn toµn kh«ng ph¶i nh vËy. Nã dùa
trªn c¬ së ph¸t triÓn cña c¸c lo¹i lý luËn KHKT vµ lÊy ®ã lµm chØ dÉn ®Ó thùc
hiÖn. Cã thÓ nãi, nÕu kh«ng cã sù ph¸t minh to lín vµ nh÷ng ®ét ph¸ vÒ lý luËn
cña nhiÒu ngµnh KHKT trong thÕ kû nµy, th× kh«ng thÓ cã cuéc c¸ch m¹ng
KHCN ngµy nay. Do ®ã, vai trß chñ yÕu trong viÖc h×nh thµnh cuéc c¸ch m¹ng
KHCN lÇn nµy lµ c¸c nhµ khoa häc vµ nh©n viªn kü thuËt.
Tõ sau chiÕn tranh ®Õn nay, chÝnh trªn c¬ së ph¸t triÓn lý luËn KHKT, mµ ë
c¸c níc trªn thÕ giíi mçi n¨m trung b×nh cã ®Õn trªn 300. 000 ®¬n xin b¶n quyÒn
ph¸t minh KHCN, cã nghÜa lµ mçi ngµy cã chõng 800 - 900 b¶n quyÒn ra ®êi.
NÕu kh«ng cã chØ dÉn cña lý luËn KHKT th× c¨n b¶n kh«ng thÓ cã sù ph¸t triÓn
m¹nh mÏ nhanh chãng ®Õn nh vËy cña KHCN, ®ã lµ mét sù thùc rÊt râ rµng.
1.2. Nguyªn lý ph¸t triÓn cña KHCN
Mèi quan t©m gÇn ®©y ®èi víi c«ng nghÖ phôc vô ph¸t triÓn lµ sù thÓ hiÖn
tÇm quan träng cña viÖc ph¸t triÓn vµ ®a vµo øng dông c¸c c«ng nghÖ míi nh»m
c¬ cÊu l¹i nÒn c«ng nghiÖp, n©ng cao n¨ng suÊt vµ ®¶m b¶o t¨ng trëng kinh tÕ vµ
sù phån vinh th«ng qua kh¶ n¨ng c¹nh tranh. PhÇn thëng khao kh¸t trong cuéc
3
TiÓu luËn triÕt häc
ch¹y ®ua c«ng nghÖ lµ søc m¹nh kinh tÕ. Mét d©n téc thËm trÝ kh«ng thÓ tån t¹i
®îc nÕu thiÕu c«ng nghÖ. MÆc dï cßn cha ®Çy ®ñ, nhng c«ng nghÖ ®· d¹y cho
nh©n lo¹i Ýt nhÊt mét bµi häc quan träng, ®ã lµ kh«ng g× lµ kh«ng thÓ.
Trong mét thÕ giíi kh«ng ch¾c ch¾n hiÖn nay, sù thay ®æi c«ng nghÖ lµ
®iÒu ch¾c ch¾n. ViÖc thay ®æi c«ng nghÖ kÐo theo nh÷ng rñi ro. Song kh«ng chÊp
nhËn rñi ro l¹i chÝnh lµ sù rñi ro lín h¬n c¶! Mçi níc cÇn cã kÕ ho¹ch ph¸t triÓn
dùa trªn c«ng nghÖ riªng cña m×nh. Tuy nhiªn, mét nguyªn lý mang tÝnh ph¬ng
ph¸p luËn chung còng nh sù ph©n tÝch so s¸nh quèc tÕ cã thÓ cung cÊp th«ng tin
cã gi¸ trÞ cho c¸c nhµ ho¹ch ®Þnh chÝnh s¸ch vµ c¸c nhµ lËp kÕ ho¹ch trong khu
vùc Nhµ níc vµ khu vùc t nh©n.
ViÖc x©y dùng kÕ ho¹ch ph¸t triÓn dùa trªn c«ng nghÖ ph¶i b»ng sù lùa
chän chø kh«ng ph¶i lµ ngÉu nhiªn. §iÒu ®ã cã thÓ ®¹t ®îc b»ng sù thuyÕt phôc,
tÝnh quyÕt ®Þnh, sù quyÕt t©m vµ h¬n hÕt ph¶i lµ ý trÝ chÝnh trÞ m·nh liÖt - ý trÝ
kiÕn t¹o t¬ng lai cña mét quèc gia sö dông c«ng nghÖ nh mét c«ng cô ®Ó ph¸t
triÓn.
Trong m«i trêng c¹nh tranh quèc tÕ ngµy cµng t¨ng hiÖn nay, c«ng nghÖ lµ
mét biÕn sè chiÕn lù¬c sèng cßn cho sù ph¸t triÓn nhanh chãng kinh tÕ - x· héi.
NÕu cã mét kÕ ho¹ch sö dông c«ng nghÖ thÝch hîp, nã cã thÓ lµ mét chiÕc ch×a
kho¸ cho mét x· héi phån vinh, cho toµn thÓ nh©n lo¹i. Do ®ã, c«ng nghÖ lµ hi
väng lín nhÊt ®Ó n©ng møc sèng cña mét sè lín nh÷ng ngêi nghÌo trªn thÕ giíi.
MÆc dï nh÷ng vÊn ®Ò mµ c¸c níc trong khu vùc Ch©u ¸ Th¸i B×nh D¬ng ph¶i ®èi
phã lµ Ýt trÇm träng h¬n so víi nh÷ng khu vùc kh¸c, nhng chóng vÉn ®ñ nghiªm
träng ®Ó g©y ra nh÷ng c¨ng th¼ng x· héi ®¸ng kÓ. V× vËy, cÇn thiÕt ph¶i cã mét
hµnh ®éng khÈn cÊp ®Ó t×m c¸ch gi¶i quyÕt nh÷ng vÊn ®Ò c¨ng th¼ng nh: T¨ng
d©n sè, thÊt nghiÖp t¨ng, gi¶m møc sèng, suy kiÖt tµi nguyªn vµ huû ho¹i m«i trêng. Môc tiªu lµ ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi bÒn v÷ng th«ng qua viÖc ¸p dông kh«n
ngoan c«ng nghÖ sao cho c¸c thÕ hÖ hiÖn t¹i vµ t¬ng lai sÏ ®îc hëng mét cuéc
sèng tèt ®Ñp.
4
TiÓu luËn triÕt häc
CÊp c«ng ty
So s¸nh
CÊp bËc tinh x¶o
Gi¸ trÞ
kinh tÕ
gia t¨ng
C¸c thµnh phÈm
cña c«ng nghÖ
§¸nh gi¸
hµm lîng
c«ng nghÖ
CÊp ngµnh
CN
Hµm lîng nhËp
khÈu
ThÞ trêng
quèc tÕ
Hµm lîng xuÊt
khÈu
§¸nh gi¸
tr×nh ®é
c«ng nghÖ
HÖ thèng
®ãng gãp
cña c«ng
nghÖ
T. hîp c¸c
®ãng gãp
cña c«ng
nghÖ
Møc ®é
®æi míi
C¸c khÝa c¹nh PT
KT - XH kinh ®iÓn
T×nh tr¹ng CS h¹
tÇng vµ dÞch vô hç
trî
§éi ngò CB KHKT
vµ chi phÝ cho
NC - TK
®¸nh gi¸ m«i
trêng
c«ng nghÖ
CÊp giai ®o¹n
C¸c chuçi
ph¸t triÓn
c«ng nghÖ
Lo¹i giai
®o¹n
chuyÓn
®æi
CS d÷
liÖu vÒ
c¸c lo¹i
biÕn ®æi
chuÈn
§¸nh gi¸ cÊu tróc
cña
C«ng nghÖ
C¸c t¸c
nh©n thóc
®Èy c«ng
nghÖ
Khoa häc vµ C«ng
nghÖ trong hÖ
thèng s¶n xuÊt
Khoa häc vµ c«ng
nghÖ hµn l©m
CÊp Nhµ níc
C¸c mÆt cña
CS h¹ tÇng
Xu híng
quèc tÕ
vµ c¸c c¬
héi
§¸nh gi¸
nhu cÇu
c«ng nghÖ
Nh÷ng tiÕn bé vµ
nç lùc trong nh÷ng
khu vùc chuyªn m«
ho¸ ®îc lùa chän
®¸nh gi¸
n¨ng lùc
c«ng nghÖ
Cam kÕt cña cÊp vÜ
m« ®èi víi khoa
häc vµ C«ng nghÖ
v× sù ph¸t triÓn
KÕ ho¹ch
ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi quèc gia
C¸c nguån lùc
s¬ ®å lËp kÕ ho¹ch triÓn khai dùa trªn c«ng nghÖ
5
TiÓu luËn triÕt häc
2. C¸ch m¹ng khoa häc - c«ng nghÖ - vÊn ®Ò cã tÝnh chÊt thêi
®¹i.
2.1. Nguyªn nh©n cña cuéc c¸ch m¹ng Khoa häc - C«ng nghÖ:
2.1.1. T¸c dông vµ ¶nh hëng cña chiÕn tranh thÕ giíi:
ChiÕn tranh thÕ giíi thø hai lµ mét tai ho¹ to lín cha tõng cã trong lÞch sö
loµi ngêi, nhng l¹i cã t¸c dông thóc ®Èy nhÊt ®Þnh ®èi víi sù ph¸t triÓn cña
KHKT. §Ó dµnh th¾ng lîi trong chiÕn tranh c¸c níc ®Õ quèc ®· dèc søc vµ
nghiªn cøu KHKT qu©n sù. C¸c bªn tham chiÕn c¹nh tranh kÞch liÖt trong viÖc
ph¸t minh vµ sö dông c¸c vò khÝ vµ trang bÞ míi nh: Ra ®a, tªn löa, m¸y bay
ph¶n lùc, bom nguyªn tö... Trong chiÕn tranh §øc lµ níc ®Çu tiªn dïng tªn löa
mang ®Çu ®¹n cã ®iÒu khiÓn, cßn Mü lµ níc ®Çu tiªn sö dông bom nguyªn tö.
ViÖc ph¸t minh vµ sö dông vò khÝ, trang thiÕt bÞ míi kh«ng quyÕt ®Þnh th¾ng b¹i
cuèi cïng, song qu¶ thùc nã ¶nh hëng quan träng ®èi víi cuéc chiÕn. Sau chiÕn
tranh thÕ giíi thø hai, rÊt nhiÒu bé m«n KHKT qu©n sù ®îc øng dông vµo ngµnh
c«ng nghiÖp d©n dông, ®iÒu ®ã kh«ng nh÷ng më ra rÊt nhiÒu ngµnh c«ng nghiÖp
míi, mµ cßn n©ng cao nhanh chãng n¨ng suÊt lao ®éng cña toµn bé nÒn kinh tÕ
quècd©n. ChØ riªng ®iÓm nµy cã thÓ thÊy r»ng nh÷ng thµnh tùu KHKT giµnh ®îc
sau chiÕn tranh, lµ do loµi ngêi ®· ph¶i tr¶ c¸i gi¸ rÊt ®¾t míi cã ®îc.
2.1.2. Sù thóc ®Èy cuéc ch¹y ®ua vò trang gi÷a c¸c siªu cêng quèc
Sau chiÕn tranh, do thÕ giíi h×nh thµnh c¬ cÊu hai cùc Mü vµ Liªn X«, sù
®èi lËp vµ ®èi kh¸ng §«ng - T©y rÊt nghiªm träng, khiÕn c¸c quèc gia nµy chiÕn
tranh ¸c liÖt trong cuéc ch¹y ®ua vò trang. Chi phÝ cho ch¹y ®ua vò trang hµng
n¨m cña hä chiÕm kho¶ng trªn díi 10% gi¸ trÞ tæng s¶n phÈm quèc d©n, thËm chÝ
cßn h¬n n÷a trong lÞch sö loµi ngêi, cha bao giê cã cuéc ch¹y ®ua vò trang ¸c liÖt
nh vËy trong thêi b×nh. ChØ riªng níc Mü, ®Ó chiÕm u thÕ trong ch¹y ®ua vò
trang, ®· ®Ò ra kÕ ho¹ch "ChiÕn tranh gi÷a c¸c v× sao" nÕu thùc hiÖn tÊt c¶ hä sÏ
ph¶i chi kho¶ng 1000 tû ®« la. Víi sù thóc ®Èy cña hai siªu cêng Mü vµ Liªn X«
(Cò), mét sè níc ph¸t triÓn kh¸c còng ®æ mét lîng lín tiÒn cña vµ søc ngêi vµo
s¶n xuÊt vò khÝ vµ nghiªn cøu KHKT qu©n sù. Theo tÝnh to¸n, trong thËp kû 80,
chi phÝ cho nghiªn cøu KHKT qu©n sù mçi n¨m trªn thÕ giíi t¨ng lªn tíi 50 - 70
tû ®« la, chiÕm kho¶ng 1/3 - 1/2 toµn bé chi phÝ nghiªn cøu KHKT thÕ giíi. Mét
lîng lín tiÒn cña ®æ ra, ®· thóc ®Èy sù ph¸t triÓn cña KHKT qu©n sù, c¸c lo¹i vò
khÝ vµ trang thiÕt bÞ qu©n sù liªn tiÕp ra ®êi, kh«ng ngõng ®æi míi c¸c thÕ hÖ.
§iÒu ®ã còng gièng nh thêi kú chiÕn tranh nã lµm cho KHKT qu©n sù trë thµnh
6
TiÓu luËn triÕt häc
mét ngµnh ®i ®Çu trong viÖc ph¸t triÓn toµn diÖn KHCN, thóc ®Èy nÒn kinh tÕ
quèc d©n ph¸t triÓn nhanh chãng trong thêi kú nhÊt ®Þnh.
2.1.3. Chñ nghÜa t b¶n ®éc quyÒn Nhµ níc t¹o ra nh÷ng ®iÒu kiÖn t¬ng
®èi cã lîi.
Ngµy nay viÖc nghiªn cøu KHCN ®· ngµy cµng x· héi ho¸. RÊt nhiÒu c«ng
tr×nh nghiªn cøu ®ßi hái ngµy cµng nhiÒu søc ngêi søc cña vµ g¸nh chÞu nh÷ng
rñi ro ngµy cµng lín. NhiÒu c«ng tr×nh nghiªn cøu KHKT vît qu¸ kh¶ n¨ng cña
c¸c nhµ t b¶n c¸ biÖt, thËm chÝ c¸c tËp ®oµn t b¶n ®éc quyÒn. Mèi liªn quan gi÷a
c¸c ngµnh KHCN còng ngµy cµng réng r·i vµ chÆt chÏ. Mét ph¸t triÓn míi cña
ngµnh KHCN ®ßi hái sù ph¸t triÓn t¬ng øng cña rÊt nhiÒu ngµnh cã liªn quan. VÝ
dô: ViÖc nghiªn cøu vµ øng dông n¨ng lîng nguyªn tö, viÖc t×m tßi nghiªn cøu
hµng kh«ng vµ vò trô... ®Òu kh«ng thÓ t¸ch rêi viÖc khai th¸c sö dông vËt liÖu
míi, kh«ng thÓ t¸ch rêi sù ph¸t triÓn cao ®é cña kü thuËt ®iÖn tö vµ tù ®éng hãa...
§iÒu ®ã ®ßi hái ph¶i cã sù hîp t¸c vµ phèi hîp m¹nh mÏ. Trong t×nh h×nh ®ã sù
ph¸t triÓn cao ®é cña chñ nghÜa t b¶n ®éc quyÒn Nhµ níc, ë møc ®é rÊt lín ®·®¸p
øng ®îc nh÷ng ®ßi hái vÒ mÆt nµy cña sù ph¸t triÓn KHCN hiÖn ®¹i. ChØ nãi
riªng vÒ chi phÝ cho nghiªn cøu mçi n¨m chÝnh phñ c¸c níc t b¶n bá ra xÊp xØ
mét nöa sè kinh phÝ cña toµn bé viÖc nghiªn cøu cña c¸c níc nµy. H¬n n÷a, sè
kinh phÝ ®ã phÇn lín tËp trung vµo c¸c ®Ò tµi nghiªn cøu khoa häc t¬ng ®èi lín vµ
c¬ b¶n, nªn t¸c dông thóc ®Èy KHCN cña nã cµng m¹nh mÏ.
Ngoµi ph¬ng diÖn kinh phÝ nghiªn cøu KHKT, chÝnh phñ c¸c níc t b¶n
ngµy nay cßn cã t¸c dông rÊt to lín trong viÖc båi dìng nh©n tµi ®Ó ph¸t triÓn
nghiªn cøu khoa häc. Mét vÊn ®Ò then chèt cña tiÕn bé KHCN hiÖn nay lµ ph¶i
cã mét lo¹i nh©n tµi KHKT phï hîp vµ cã chÊt lîng cao, ngay c¶ nh÷ng c¸ nh©n
b×nh thêng còng cÇn n©ng cao tr×nh ®é KHKT míi cã thÓ ®¸p øng ®îc yªu cÇu
cña nÒn kinh tÕ hiÖn ®¹i.
T¸c dông thóc ®Èy tiÕn bé KHCN cña chñ nghÜa t b¶n ®éc quyÒn Nhµ níc
cßn thÓ hiÖn ë chç nã lµm cho sù hîp t¸c quèc tÕ vÒ KHKT ngµy cµng më réng.
2.1.4. C¹nh tranh ®éc quyÒn ¸c liÖt vÉn lµ mét nh©n tè quan träng thóc
®Èy tiÕn bé KHKT.
Bíc vµo giai ®o¹n chñ nghÜa t b¶n ®éc quyÒn Nhµ níc, ®éc quyÒn cµng
kh«ng thÓ tiªu diÖt ®îc c¹nh tranh, quy m« cña c¹nh tranh më réng, møc ®é c¹nh
tranh ¸c liÖt. C¹nh tranh cµng ¸c liÖt, cµng buéc c¸c nhµ t b¶n ®éc quyÒn kh«ng
7
TiÓu luËn triÕt häc
ngõng nghiªn cøu kü thuËt c«ng nghÖ míi, sö dông c«ng nghÖ míi ®Ó lµm ra c¸c
s¶n phÈm míi, n©ng cao chÊt lîng s¶n phÈm vµ n¨ng lùc c¹nh tranh. Do ®ã, c¹nh
tranh vÉn nh tríc ®©y, lµ mét søc m¹nh bªn ngoµi thóc ®Èy tiÕn bé KHCN.
C¸c xÝ nghiÖp t b¶n ®éc quyÒn ë c¸c níc t b¶n ngµy nay kh«ng tiÕc cña, bá
ra nh÷ng lîng tiÒn khæng lå ®Ó x©y dùng bé m¸y nghiªn cøu khoa häc riªng,
hoÆc uû th¸c cho c¸c c¬ quan häc thuËt nghiªn cøu kü KHKT, râ rµng kh«ng ph¶i
lµ xÕp vµo ng¨n kÐo. c¸c xÝ nghiÖp Mü bá ra nh÷ng kho¶n kinh phÝ cho nghiªn
cøu khoa häc trong nh÷ng n¨m 80 lín gÊp 22 lÇn so víi nh÷ng n¨m 50, cßn c¸c
xÝ nghiÖp ë Céng hoµ Liªn bang §øc, kinh phÝ ®ã trong cïng mét thêi gian nµy
t¨ng lªn tíi 83 lÇn, ®iÒu ®ã nãi lªn mét c¸ch ®Çy ®ñ r»ng, cuéc c¹nh tranh gi÷a
c¸c xÝ nghiÖp ®éc quyÒn ®· ngµy cµng cuéc c¹nh tranh trong lÜnh vùc KHCN.
2.2. Néi dung chñ yÕu cña cuéc c¸ch m¹ng khoa häc c«ng nghÖ
Cuéc c¸ch m¹ng KHCN ph¸t triÓn s©u réng cha tõng cã, trùc tiÕp t¸c ®éng
vµo mäi ngµnh kinh tÕ quèc d©n, mäi lÜnh vùc XH cña c¸c níc t b¶n ph¸t triÓn,
hiÖn nay vÉn ®ang tiÕp tôc ph¸t triÓn, ¶nh hëng cña nã ®èi víi nÒn chÝnh trÞ x·
héi vµ kinh tÕ tõ nay vÒ sau sÏ cµng to lín. Sau ®©y lµ nh÷ng lÜnh vùc khoa häc,
c«ng nghÖ míi ®· vµ ®ang cã triÓn väng nhÊt hiÖn nay.
2.2.1. Kü thuËt ®iÖn tö:
§©y lµ ngµnh h¹t nh©n cã tÝnh quyÕt ®Þnh cña cuéc c¸ch m¹ng KHCN, lµ
ngµnh ph¸t triÓn nhanh nhÊt, øng dông réng r·i nhÊt trong sè c¸c ngµnh KHCN
míi næi lªn. HiÖn nay bÊt kÓ nh÷ng s¸ng t¹o KHCN míi hay c¶i t¹o kü thuËt
trong c¸c ngµnh kinh tÕ truyÒn thèng ®Òu kh«ng thÓ t¸c rêi kü thuËt ®iÖn tö. ë
c¸c níc t b¶n ph¸t triÓn, ngµnh nµy ®· trë thµnh mét ngµnh míi, ®éc lËp gi¸ trÞ
s¶n lîng cña nã kh«ng ngõng t¨ng lªn.
Thµnh tùu næi bËt nhÊt cña kü thuËt ®iÖn tö biÓu hiÖn ë viÖc ph¸t minh vµ
¸p dông m¸y vi tÝnh ®iÖn tö. M¸y vi tÝnh ®iÖn tö lµ mét trong nh÷ng ph¸t minh
KHCN vÜ ®¹i nhÊt cña thÕ kû nµy. M¸y tÝnh ®iÖn tö tõ khi ra ®êi vµo gi÷a thËp kû
40 ®Õn nay, nã ®· tr¶i qua 4 thÕ hÖ lµ: Bãng ®iÖn tö, bãng b¸n dÉn, m¹ch vi ®iÖn
tö, m¹ch vi ®iÖn tö quy m« lín. ë mét sè níc ®· b¾t ®Çu nghiªn cøu, chÕ t¹o m¸y
tÝnh sinh häc. Nã cã u ®iÓm lín nhÊt lµ tèc ®é tÝnh to¸n cùc nhanh.
Ngoµi m¸y tÝnh sinh häc ra, c¸c lo¹i m¸y tÝnh m« pháng ãc ngêi, m¸y tÝnh
quang häc còng ®ang trong qu¸ tr×nh nghiªn cøu chÕ t¹o. Sù ph¸t triÓn cña m¸y
8
TiÓu luËn triÕt häc
tÝnh ®iÖn tö tuy tr¶i qua chõng nöa thÕ kû nhng triÓn väng cña nã vÉn v« cïng
réng lín ®ang lµm phÊn chÊn lßng ngêi.
2.2.2. C«ng nghÖ th«ng tin
NÕu nãi kü thuËt ®iÖn tö lµ c¬ së cña kü thuËt th«ng tin, th× kü thuËt th«ng
tin lµ bé phËn mÊu chèt cña c«ng nghÖ tin häc ngµy nay. Th«ng tin lµ hÖ thèng
thÇn kinh cña XH hiÖn ®¹i, kh«ng cã sù ph¸t triÓn cña c«ng nghÖ th«ng tin sÏ
kh«ng thÓ cã sù truyÒn b¸ vµ sö dông hµng ngµn hµng v¹n th«ng tin trong XH
hiÖn ®¹i.
Sù ph¸t triÓn cña c«ng nghÖ th«ng tin ®îc ®o b»ng chØ tiªu: Tû sè gi¸ c¶/
HiÖu suÊt. ë c¸c OECD, ngêi ta íc tÝnh ®· thu ®îc 20% lîi nhuËn tõ c«ng nghÖ
th«ng tin. Trong 10 n¨m tíi, gi¸ c¶ cña c«ng nghÖ th«ng tin sÏ gi¶m nhanh vµ
hiÖu qu¶ cña th«ng tin sÏ cµng lín h¬n. T¹i Mü, níc chiÕm 20% thÞ trêng s¶n
phÈm c«ng nghÖ th«ng tin thÕ giíi ®ang bïng næ cuéc c¸ch m¹ng th«ng tin. Mét
sè c«ng ty lín ®ang thö nghiÖm viÖc x©y dùng "HÖ thèng th«ng tin cao cÊp". §©y
lµ hÖ thèng liªn kÕt gi÷a m¸y ®iÖn tho¹i + M¸y thu h×nh + M¸y vi tÝnh cho phÐp
truyÒn th«ng 2 chiÒu vµ ®a chiÒu, lµm cho viÖc truyÒn tin vµ lu tin ®îc nhanh
chãng, tù do h¬n. Cuéc c¸ch m¹ng vÒ th«ng tin ®ang lµm cho nhiÒu ngµnh c«ng
nghiÖp ph¸t triÓn vît bËc, trong ®ã ®Æc biÖt lµ ngµnh vËt liÖu míi.
2.2.3. C«ng nghÖ vËt liÖu míi.
C«ng nghÖ vËt liÖu míi lµ c«ng nghÖ th«ng qua ph¬ng ph¸p khoa häc ®Ó
chÕ t¹o ra c¸c vËt liÖu thay thÕ cho vËt liÖu thiªn nhiªn. Sù xuÊt hiÖn cña c¸c läai
vËt liÖu míi kh«ng nh÷ng gi¶m bít sù phô thuéc cña con ngêi vµo tµi nguyªn
thiªn nhiªn, mµ cßn lµm cho sù nghiªn cøu chÕ t¹o vµ ph¸t triÓn c¸c lo¹i s¶n
phÈm cã tr×nh ®é KHKT cao trë thµnh hiÖn thùc. Trong c¸c lo¹i kü thuËt vËt liÖu
míi, hiÖn nay nh÷ng thø ph¸t triÓn nhanh nhÊt vµ cã triÓn väng nhÊt lµ vËt liÖu
cho th«ng tin, vËt liÖu tæng hîp vµ nguyªn liÖu n¨ng lîng míi... Trong nh÷ng kü
thuËt vËt liÖu míi, ®¸ng chó ý nhÊt lµ vËt liÖu n¨ng lîng míi lµ c¬ së quan träng
®Ó ph¸t triÓn kü thuËt n¨ng lîng míi.
Trong thêi gian tíi, nhu cÇu cña vËt liÖu míi sÏ t¨ng nhanh h¬n nhiÒu so
víi c¸c vËt liÖu truyÒn thèng. Trong thêi kú 1986 - 2000 c¸c vËt liÖu siªu dÉn sÏ
t¨ng 32%, Gali t¨ng 10,1% gåm cÊu tróc ®Þnh s½n t¨ng 30% trong khi b¹c chØ
t¼ng 0,8%, thiÕc 1,2%. nhu cÇu vËt liÖu míi cña Mü sÏ t¨ng tõ 243 tû ®« la
(1970) lªn 379 tû ®« la (2000). NhËt B¶n do phô thuéc nÆng vµo nguån nguyªn
9
TiÓu luËn triÕt häc
liÖu tõ bªn ngoµi, tõ l©u ®· tÝch cùc ph¸t triÓn c«ng nghÖ vËt liÖu míi. ThÞ trêng
vËt liÖu cña NhËt B¶n dù tÝnh t¨ng tõ 2,2 tû ®« la (1981) lªn 24 tû ®« la (2000).
2.2.4. C«ng nghÖ sinh häc
C«ng nghÖ sinh häc lµ mét bé m«n khoa häc míi næi lªn tõ nh÷ng n¨m 50
cña thÕ kû nµy. Nã lµ s¶n phÈm kÕt hîp cña khoa häc vÒ sù sèng vµ KHKT hiÖn
®¹i. C«ng nghÖ sinh häc ®ang ®îc nghiªn cøu vµ ph¸t triÓn hiÖn nay chñ yÕu lµ
gen, dung häc tÕ bµo, m«i tÕ bµo, ph¶n øng sinh vËt vµ c«ng nghÖ g©y men...
C«ng nghÖ sinh häc tuy hiÖn nay míi ë giai ®o¹n ®Çu nhng nã ®· cã nh÷ng bíc
tiÕn, b¾t ®Çu cã t¸c dông vµ ¶nh hëng ®Õn ®êi sèng KT - XH.
2.2.5. C«ng nghÖ h¶i d¬ng
BiÓn chiÕm 71% diÖn tÝch tr¸i ®Êt nhng viÖc lîi dông biÓn cña loµi ngêi
cßn hÕt søc nhá bÐ. Cïng víi sù tiÕn bé cña KHCN, con ngêi ®· dÇn dÇn coi
träng viÖc khai th¸c vµ sö dông biÓn. Xem xÐt t×nh h×nh hiÖn nay th× thÊy r»ng
c«ng nghÖ h¶i d¬ng ®· bao gåm rÊt nhiÒu lÜnh vùc chuyªn m«n nh: N¨ng lîng
biÓn, nu«i trång h¶i s¶n, khai th¸c kho¸ng s¶n biÓn, lµm nh¹t níc biÓn, ho¸ chÊt
biÓn... Trong ®ã ngµnh khai th¸c kho¸ng s¶n biÓn cã triÓn väng lín rÊt hÊp dÉn.
2.2.6. C«ng nghÖ vò trô.
C«ng nghÖ vò trô bao gåm viÖc nghiªn cøu vµ chÕ t¹o c¸c thiÕt bÞ m¸y mãc
cho viÖc bay vµo vò trô nh: VÖ tinh nh©n t¹o, phi thuyÒn chë ngêi, phãng tªn
löa... Còng bao gåm viÖc sö dông c¸c lÜnh vùc nghiªn cøu khoa häc phôc vô viÖc
bay vµo vò trô nh: KhÝ tîng, tµi nguyªn, khoa häc ®êi sèng... VÒ mÆt th«ng tin
truyÒn dÉn, viÖc sö dông kü thuËt kh«ng gian cµng t¬ng ®èi réng r·i. Do kho¶ng
kh«ng vò trô cã nh÷ng ®iÒu kiÖn hÕt søc ®Æc biÖt nh: §é ch©n kh«ng rÊt cao;
träng lùc cùc nhá, v« trïng... nªn cã thÓ chÕ t¹o ë ®ã nh÷ng s¶n phÈm mµ trªn
tr¸i ®Êt kh«ng thÓ chÕ t¹o ®îc: S¶n phÈm cã ®é s¹ch cao, vËt liÖu siªu dÉn, tinh
thÓ thuÇn khiÕt...
2.3. Quan ®iÓm cña §¶ng céng s¶n ViÖt Nam vÒ khoa häc vµ c«ng
nghÖ.
10
TiÓu luËn triÕt häc
Trong qu¸ tr×nh l·nh ®¹o c¸ch m¹ng, §¶ng céng s¶n ViÖt Nam ngµy cµng
nhËn thøc s©u s¾c vai trß quan träng cña KHCN trong sù nghiÖp XD vµ b¶o vÖ Tæ
quèc. C¸c quan ®iÓm cña §¶ng vÒ KHCN ®îc thÓ hiÖn cô thÓ vµ ph¸t triÓn qua
mçi thêi kú, nh»m gi¶i quyÕt c¸c nhiÖm vô chñ yÕu cña c¸ch m¹ng, ®ång thêi
XD tiÒm lùc khoa häc cho nh÷ng bíc ph¸t triÓn kÕ tiÕp cña ®Êt níc. Cho ®Õn nay,
hÖ quan ®iÓm ®ã ®· ph¸t triÓn qua 5 thêi kú.
2.3.1. Thêi kú 1945 - 1954:
Ngay sau c¸ch m¹ng th¸ng 8/1945 thµnh c«ng, níc VNDCCH ®· ph¶i ®¬ng ®Çu víi v« vµn nh÷ng khã kh¨n nghiªm träng: Kinh tÕ kiÖt quÖ, v¨n ho¸ GD
hÕt søc l¹c hËu, thï trong giÆc ngoµi ©m mu bãp chÕt nÒn céng hoµ non trÎ vµ
x©m chiÕm níc ta mét lÇn n÷a. Trong t×nh thÕ hiÓm nghÌo Êy §CSVN ®øng ®Çu
lµ Chñ tÞch Hå ChÝ Minh ®· ®Ých th©n vËn ®éng mét phong trµo toµn d©n chèng
n¹n thÊt häc, coi "Chèng giÆc dèt" lµ mét trong 3 nhiÖm vô lín cña c¸ch m¹ng
ViÖt Nam lóc bÊy giê.
NhËn râ vai trß cña kiÕn thøc trong viÖc b¶o vÖ ®éc lËp d©n téc vµ kiÕn
quèc, §CSVN ®· tá ra quan ®iÓm quý träng vµ x¸c ®Þnh ®óng ®¾n vÞ trÝ trÝ thøc
trong XH míi, trong níc ViÖt Nam míi "TrÝ thøc lµ vèn quý cña mét d©n téc,
kh«ng cã trÝ thøc hîp t¸c víi c«ng n«ng th× c¸ch m¹ng kh«ng thÓ thµnh c«ng vµ
sù nghiÖp XD mét níc ViÖt Nam míi kh«ng hoµn thµnh ®îc".Do ®ã ChÝnh phñ
®· tuyÓn chän vµ göi ®i ®µo t¹o mét lùc lîng kh¸ ®«ng c¸n bé khoa häc. N¨m
1954, hoµ b×nh lËp l¹i ë miÒn B¾c, líp c¸n bé khoa häc ®Çu tiªn lÇn lît trë vÒ vµ
cïng víi líp trÝ thøc tham gia kh¸ng chiÕn phôc vô c«ng cuéc kh«i phôc vµ XD
®Êt níc.
2.3.2. Thêi kú 1954 - 1964.
Hoµ b×nh lËp l¹i n¨m 1954, ®Êt níc t¹m chia lµm 2 miÒn. MiÒn B¾c bíc
vµo giai ®o¹n kh«i phôc vµ ph¸t triÓn kinh tÕ vµ b¾t ®Çu thùc hiÖn kÕ ho¹ch 5 n¨m
lÇn thø nhÊt. LÇn ®Çu tiªn trong v¨n kiÖn cña §CSVN kh¼ng ®Þnh vai trß cña
KHCN trong sù nghiÖp XD ®Êt níc "Khoa häc vµ kü thuËt lµ mét ®iÒu kiÖn
kh«ng thÓ thiÕu ®îc trong c«ng cuéc XDCNXH". Th¸ng 9-1960 §¹i héi ®¹i biÓu
toµn quèc lÇn thø III cña §¶ng quyÕt ®Þnh "§a miÒn B¾c tiÕn lªn CNXH cã c«ng
nghiÖp vµ n«ng nghiÖp hiÖn ®¹i, v¨n ho¸ vµ khoa häc tiªn tiÕn".
Ph¸t triÓn luËn ®iÓm cña §¹i héi lÇn thø III, Héi nghÞ BCHTW §¶ng lÇn
thø 10 ®· chØ râ: "Chóng ta ph¶i ®Èy m¹nh c¸ch m¹ng vÒ quan hÖ s¶n xuÊt, c¸ch
11
TiÓu luËn triÕt häc
m¹ng kü thuËt, c¸ch m¹ng v¨n ho¸ vµ t tëng. C¸c mÆt nãi trªn ph¶i ®ång thêi ®îc
tiÕn hµnh, kh«ng thÓ xem nhÑ mét mÆt nµo, song ph¶i tËp trung søc ®Èy m¹ng
c¸ch m¹ng KHKT lµ then chèt, nh»m tõng bíc trang bÞ c¬ khÝ vµ nöa c¬ khÝ cho
c¸c ngµnh kinh tÕ quèc d©n, tríc hÕt lµ c¸c ngµnh s¶n xuÊt chñ yÕu, tiÕp tôc
XDCSVC vµ kü thuËt cña CNXH". Trong vßng 10 n¨m (KÓ tõ khi hoµ b×nh lËp
l¹i n¨m 1954), trªn mÆt trËn khoa häc vµ c«ng nghÖ, mét lo¹t tæ chøc khoa häc ®îc thµnh lËp tõ Uû ban khoa häc Nhµ níc ®¶m nhËn chøc n¨ng qu¶n lý ®Õn c¸c
c¬ së nghiªn cøu vµ ®µo t¹o ®¹i häc nh»m thùc hiÖn môc tiªu kinh tÕ vµ XH do
§¶ng v¹ch ra.
2.3.3. Thêi kú 1965 - 1975
Th¸ng 2/1967 trong lóc chiÕn tranh ph¸ ho¹i ¸c lÞªt ®ang diÔn ra ë miÒn
B¾c, Ban bÝ th TW §¶ng ban hµnh NghÞ quyÕt 157-NQ/TW "VÒ t¨ng cêng c«ng
t¸c khoa häc vµ kü thuËt trong t×nh h×nh vµ nhiÖm vô míi". NghÞ quyªt nhÊn
m¹nh: "§Ó giµnh th¾ng lîi trong sù nghiÖp chèng Mü, cøu níc, nÒn kinh tÕ miÒn
B¾c níc ta ph¶i ®¶m b¶o nh÷ng yªu cÇu cña chiÕn ®Êu, cña ®êi sèng nh©n d©n vµ
kh«ng ngõng t¨ng cêng tiÒm lùc kinh tÕ vµ quèc phßng... Mét trong nh÷ng biÖn
ph¸p quan träng lµ ®Èy m¹nh c¸ch m¹ng kü thuËt trong thêi chiÕn. V× vËy, cÇn
®éng viªn lùc lîng hiÖn cã vÒ khoa häc vµ kü thuËt cña chóng ta ®Ó phôc vô cuéc
c¸ch m¹ng KHKT trong thêi chiÕn. Ban bÝ th nhËn ®Þnh: "Kh¶ n¨ng tríc m¾t vÒ
khoa häc vµ kü thuËt cña ta cßn xa míi ®¸p øng ®îc yªu cÇu cña cuéc c¸ch
m¹ng kü thuËt Êy, vµ tÝch cùc chuÈn bÞ ®Ó phôc vô ®¾c lùc cuéc c¸ch m¹ng kü
thuËt trªn quy m« lín víi tr×nh ®é cao vµ trong ph¹m vi c¶ níc sau khi chiÕn
tranh chèng Mü kÕt thóc th¾ng lîi".
2.3.4. Thêi kú 1975 - 1985
Ngµy 20/4/1981 Bé ChÝnh trÞ cã NghÞ quyÕt 37-NQ/TW vÒ chÝnh s¸ch
khoa häc vµ kü thuËt, trong ®ã thÓ hiÖn mét quan ®iÓm: "CÇn kh¼ng ®Þnh r»ng
trong ®iÒu kiÖn kinh tÕ cµng khã kh¨n, tr×nh ®é kü thuËt cña s¶n xuÊt cµng thÊp
kÐm, th× cµng ph¶i chó träng ®Çu t cho c¸c ho¹t ®éng khoa häc vµ kü thuËt, cho
c«ng t¸c ®µo t¹o c¸n bé khoa häc vµ c«ng nh©n kü thuËt - ChÝnh ®ã lµ con ® êng
gãp phÇn nhanh chãng n©ng cao n¨ng suÊt lao ®éng XH vµ gi¶i quyÕt triÖt ®Ó
nh÷ng khã kh¨n trong s¶n xuÊt vµ trong nÒn kinh tÕ hiÖn nay".
Th¸ng 3/1982 §¹i héi lÇn thø V cña §¶ng ®· nªu râ ph¬ng híng nhiÖm vô
vµ nh÷ng môc tiªu chñ yÕu vÒ kinh tÕ vµ XH n¨m 1981 - 1985, trong ®ã nhÊn
m¹nh: "Tríc hÕt khoa häc vµ kü thuËt ph¶i phôc vô tèt nhÊt cho viÖc ®a n«ng
12
TiÓu luËn triÕt häc
nghiÖp mét bø¬c lªn s¶n xuÊt lín XHCN trong c¬ cÊu c«ng - n«ng nghiÖp hîp
lý". §èi víi nhiÖm vô l©u dµi cña khoa häc vµ c«ng nghÖ NghÞ quyÕt §¹i héi lÇn
thø V cña §¶ng ®· chØ ra: "XD tõng bø¬c nÒn khoa häc vµ kü thuËt tiªn tiÕn cña
níc CHXHCNVN cã c¬ cÊu phï hîp víi yªu cÇu ph¸t triÓn kinh tÕ, v¨n ho¸ vµ
XH, cã kh¶ n¨ng gi¶i quyÕt nh÷ng yªu cÇu tríc m¾t vµ nh÷ng môc tiªu l©u dµi
cña nÒn s¶n xuÊt, ®êi sèng vµ quèc phßng, ®ãn tríc vµ më ra cho nÒn kinh tÕ vµ
XH nh÷ng ph¬ng híng ph¸t triÓn míi, chó träng ph¸t triÓn nh÷ng ngµnh khoa
häc vµ kü thuËt g¾n liÒn víi thÕ m¹nh vÒ tµi nguyªn, ®iÒu kiÖn nhiÖt ®íi vµ con
ngêi ViÖt Nam.
2.3.5. Thêi kú 1986 ®Õn nay.
Sau h¬n 10 n¨m th«ng nhÊt ®Êt níc nÒn kinh tÕ XH gÆp nhiÒu khã kh¨n do
c¬ chÕ qu¶n lý tËp trung bao cÊp. §¹i héi lÇn thø VI cña §CSVN th¸ng 12/1986
®· më ra mét bíc ngoÆt trong sù nghiÖp c¸ch m¹ng cña níc ta, ®Ò ra ®êng lèi ®æi
míi, tríc hÕt lµ ®æi míi trong lÜnh vùc kinh tÕ víi néi dung chñ yÕu lµ chuyÓn
nÒn kinh tÕ tõ tËp trung quan liªu bao cÊp sang s¶n xuÊt hµng hãa nhiÒu thµnh
phÇn, vËn hµnh theo c¬ chÕ thÞ trêng, cã sù qu¶n lý cña Nhµ níc, theo ®Þnh híng
XHCH. §¹i héi kh¼ng ®Þnh khoa häc vµ c«ng nghÖ lµ ®éng lùc thóc ®Èy c«ng
cuéc ®æi míi toµn diÖn ®Êt níc vµ chØ râ ph¬ng híng hµnh ®éng "Nh»m tríc hÕt
phôc vô cho 3 ch¬ng tr×nh môc tiªu": L¬ng thùc - thùc phÈm, hµng tiªu dïng vµ
hµng xuÊt khÈu.
Th¸ng 6/1991 §¹i héi §CSVN lÇn thø VII kh¼ng ®Þnh quan ®iÓm: "Khoa
häc vµ c«ng nghÖ, GD - §T ph¶i ®îc xem lµ quèc s¸ch hµng ®Çu". §¶ng cßn chØ
ra ph¬ng híng cô thÓ cho khoa häc vµ c«ng nghÖ "Ho¹t ®éng khoa häc vµ c«ng
nghÖ ph¶i ®¶m b¶o c¬ së khoa häc cho c¸c quyÕt ®Þnh quan träng cña c¸c c¬
quan l·nh ®¹o, qu¶n lý lµ c«ng cô chñ yÕu ®Ó n©ng cao n¨ng suÊt, chÊt lîng vµ
hiÖu qu¶ cho mäi ho¹t ®éng KT - XH gãp phÇn XD nÒn v¨n hãa míi, con ngêi
míi, thóc ®Èy c«ng cuéc ®æi míi toµn diÖn ®Êt níc". Tríc §¹i héi VII, NghÞ
quyÕt 26 cña Bé ChÝnh trÞ 30-3-1991 "VÒ khoa häc vµ c«ng nghÖ trong sù nghiÖp
®æi míi" vµ ®· kh¼ng ®Þnh râ quan ®iÓm cña §¶ng ta vÒ vai trß quan träng cña
khoa häc vµ c«ng nghÖ trong viÖc ®a ®Êt níc tho¸t ra khái khñng ho¶ng, æn ®Þnh
t×nh h×nh KT - XH. §¶ng thõa nhËn ®éi ngò c¸n bé khoa häc vµ lùc lîng nßng
cèt cña c«ng cuéc ®æi míi vµ XD thµnh c«ng CNXH ë níc ta.
2.4. ¶nh hëng cña cuéc c¸ch m¹ng Khoa häc - C«ng nghÖ
13
TiÓu luËn triÕt häc
¶nh hëng cña cuéc c¸ch m¹ng KHCN míi ®èi víi CNTB hiÖn ®¹i lµ hÕt
søc to lín, vît xa ¶nh hëng cña c¸c cuéc c¸ch m¹ng KHKT tríc ®©y ®èi víi ®êi
sèng chÝnh trÞ, kinh tÕ cña XH ®¬ng thêi.
2.4.1. Cuéc c¸ch m¹ng Khoa häc - C«ng nghÖ liªn quan ®Õn hÇu nh
toµn bé c¸c lÜnh vùc KHKT víi møc ®é réng lín cha tõng cã.
2 cuéc c¸ch m¹ng KHKT tríc næ ra chñ yÕu trong ngµnh ®éng lùc vµ
ngµnh chÕ t¹o, cßn cuéc c¸ch m¹ng KHCN lÇn nµy th× x©m nhËp vµo mäi mÆt
®êi sèng cña loµi ngêi nh: N«ng nghiÖp, c«ng nghiÖp, n¨ng lù¬ng, giao th«ng,
dÞch vô, thËm trÝ m«i trêng sinh th¸i... V× vËy, mµ ¶nh hëng cña nã ®èi víi chÝnh
trÞ - KT - XH lµ toµn diÖn vµ s©u s¾c. NÕu nãi tiÕn bé KHKT tríc ®©y chñ yÕu
nh»m vµo ®ßi hái ph¸t triÓn søc s¶n xuÊt, th× mét ®Æc ®iÓm quan träng cña c¸ch
m¹ng KHKT lÇn nµy lµ ®ång thêi víi viÖc thóc ®Èy sù ph¸t triÓn søc s¶n xuÊt, nã
chñ yÕu cßn nh»m vµo duy tr× vµ c¶i thiÖn ®iÒu kiÖn vµ m«i trêng sèng cña con
ngêi.
2.4.2. cuéc c¸ch m¹ng KHCN rót ng¾n nhanh chãng qu¸ tr×nh biÕn
KHCN thµnh lùc lîng s¶n xuÊt, lµm cho khoa häc vµ c«ng nghÖ phôc vô sù ph¸t
triÓn KT - XH cµng nhanh h¬n, tèt h¬n. LÊy viÖc ph¸t minh vµ øng dông m¸y h¬i
níc lµm vÝ dô: N¨m 1705, ngêi ta ®· ph¸t minh ra m¸y h¬i níc cí lín, n¨m 1925
Stivenson míi ph¸t minh ra xe löa ch¹y b»ng m¸y h¬i níc. Tõ khi ph¸t minh ra
m¸y h¬i níc ®Õn khi nã ®îc øng dông réng r·i vµo s¶n xuÊt vµ vËn t¶i, ph¶i tíi
h¬n 100 n¨m. ViÖc ph¸t minh ra ®éng c¬ ®èt trong, qu¸ tr×nh rót ng¾n cßn l¹i 80
n¨m. Cßn viÖc t×m ra vµ øng dông n¨ng lîng nguyªn tö chØ cÇn ®Õn 40 n¨m. L¹i
lÊy vÝ dô nh m¸y ®iÖn tho¹i tõ khi ph¸t minh ra ®Õn khi sö dông réng r·i ph¶i
mÊt 60 n¨m, cßn v« tuyÕn truyÒn h×nh phøc t¹p h¬n rÊt nhiÒu, nhng qu¸ tr×nh ®ã
chØ cã 14 n¨m. M¸y tÝnh ®iÖn tö chØ trong vßng thêi gian ng¾n (14 n¨m) ®· tr¶i
qua 4 thÕ hÖ. Cã thÓ thÊy râ lµ, tõ KHKT chuyÓn thµnh søc s¶n xuÊt, ®óng nh mét
sè nhµ khoa häc ®· kÕt luËn, cã xu híng ph¸t triÓn "T¨ng tèc".
2.4.3. C¸ch m¹ng KHCN trë thµnh nguyªn tè trùc tiÕp quyÕt ®Þnh sù
ph¸t triÓn cña lùc lîng s¶n xuÊt XH cña c¸c níc t b¶n sau chiÕn tranh. Nã ®îc uû nhiÖm chñ yÕu trªn c¸c mÆt sau ®©y:
C¸c ngµnh c«ng nghiÖp míi dùa trªn c¬ së KHKT c«ng nghÖ hiÖn ®¹i ra
®êi vµ ph¸t triÓn rÊt nhanh, trë thµnh nh÷ng ngµnh tiªn phong, chñ ®¹o cña sù
ph¸t triÓn KT - XH.
14
TiÓu luËn triÕt häc
Nhê KHCN hiÖn ®¹i, c¸c ngµnh c«ng nghiÖp truyÒn thèng phÇn lín lµ c¸c
ngµnh c«ng nghiÖp c¬ së, kh«ng thÓ thiÕu ®èi víi t¸i s¶n xuÊt XH, ®· ®îc c¶i t¹o
kh«ng ngõng, n¨ng suÊt lao ®éng t¨ng liªn tôc.
C¬ cÊu ngµnh thay ®æi, chuyÓn dÞch n©ng cÊp lªn tr×nh ®é míi phï hîp víi
nÒn s¶n xuÊt hiÖn ®¹i, kü thuËt cao, hµm lîng trÝ tuÖ lín.
Ph©n c«ng lao ®éng ph¸t triÓn c¶ chiÒu réng lÉn chiÒu s©u. Chuyªn m«n
ho¸ chi tiÕt trong tõng ngµnh, ph©n c«ng chuyªn m«n ho¸ chi tiÕt gi÷a c¸c ngµnh,
ph©n c«ng liªn kÕt chuyªn m«n ho¸ gi÷a c¸c níc, trong mét sè ngµnh ®· xuÊt
hiÖn d©y chuyÒn s¶n xuÊt quèc tÕ.
T¸i s¶n xuÊt më réng ngµy cµng ph¸t triÓn theo chiÒu s©u lÊy ®Çu t KHKT
lµm chÝnh ®Ó n©ng cao chÊt lîng lao ®éng, t¨ng n¨ng suÊt lao ®éng, t¨ng hiÖu
qu¶ kinh tÕ vµ chÊt lîng s¶n phÈm. §iÒu nµy ®· dÉn ®Õn mét thùc tÕ mµ nhµ kinh
tÕ Mü Simon Kuznetz trong cuèn "T¨ng trëng kinh tÕ vµ kÕt cÊu viÖc lµm" cña
m×nh ®· rót ra kÕt luËn: Tèc ®é t¨ng trëng cao cña c¸c níc ngµy nay kh«ng ph¶i
do lao ®éng ®Çu vµo cïng nh t¨ng t b¶n ®Çu vµo quyÕt ®Þnh, mµ lµ do n¨ng suÊt
lao ®éng t¨ng víi nhÞp ®é cao quyÕt ®Þnh.
2.4.4. Cuéc c¸ch m¹ng KHCN thóc ®Èy sù xuÊt hiÖn hµng lo¹t ngµnh
nghÒ míi vµ lµm cho nh÷ng ngµnh nghÒ cò ®îc c¶i t¹o "Thay da ®æi thÞt", lµm
cho c¬ cÇu ngµnh nghÒ ë c¸c níc t b¶n ph¸t triÓn nhê ®ã mµ cã sù thay ®æi lín.
Trong thêi kú kinh tÕ t¨ng trëng nhanh sau chiÕn tranh, c«ng nghiÖp ho¸ dÇu lµ
tæ hîp ngµnh nghÒ míi, cã t¸c dông rÊt quan träng. Ngµy nay, nh÷ng ngµnh nghÒ
míi xuÊt hiÖn nhê cã sù ph¸t triÓn s©u s¾c cña c¸ch m¹ng KHCN ®· kh«ng chØ
cã mét, hai ngµnh, mµ lµ xuÊt hiÖn hµng lo¹t ngµnh c«ng nghiÖp míi nh: C«ng
nghiÖp ®iÖn tö, c«ng nghiÖp khoa häc, c«ng nghiÖp nguyªn tö, c«ng nghiÖp sinh
vËt, c«ng nghiÖp tµu vò trô... ph¸t triÓn m¹nh mÏ. Cïng víi sù xuÊt hiÖn hµng lo¹t
ngµnh nghÒ míi, c¸c ngµnh nghÒ cò kh«ng bÞ xo¸ bá, mµ ®ù¬c c¶i t¹o mét c¸ch
triÖt ®Ó. ViÖc sö dông réng r·i m¸y dÖt kh«ng cã thoi, ®Çu m¸y h¬i níc, sù ph¸t
triÓn réng r·i cña lß luyÖn thÐp ®iÖn vµ ®óc gang liªn hoµn, sù t¨ng vät cña hÖ
thèng m¸y c«ng cô ®iÒu khiÓn... TÊt c¶ nh÷ng c¸i ®ã khiÕn cho c¸c ngµnh c«ng
nghiÖp cò nh dÖt vµ xe löa, gang thÐp... ®Òu ®æi míi vÒ chÊt lîng. Sù ph¸t triÓn
cña cuéc c¸ch m¹ng KHCN míi vµ c¸c ngµnh nghÒ cò ngµy cµng kÕt hîp chÆt
chÏ víi nhau. C¸c ngµnh míi lÊy c«ng nghiÖp truyÒn thèng lµm chç dùa vµ thÞ trêng chñ yÕu cho sù ph¸t triÓn cña m×nh, c¸c ngµnh cò th× dùa vµo c¸c ngµnh c¶i
t¹o kü thuËt mµ t¨ng thªm søc sèng míi. Sù kÕt hîp chÆt chÏ 2 mÆt nµy sÏ lµ xu
thÕ quan träng cña sù ph¸t triÓn KHKT tõ nay vÒ sau.
15
TiÓu luËn triÕt häc
2.5. Qu¸ tr×nh ®æi míi chÝnh s¸ch KHCN ë níc ta:
Qu¸ tr×nh ®æi míi chÝnh s¸ch KHCN ë níc ta thùc chÊt lµ qu¸ tr×nh ph¸t
triÓn t duy lý luËn khoa häc b»ng nh÷ng bæ sung thùc tiÔn vËn ®éng KT - XH.
Mét qu¸ tr×nh hoµn thiÖn lý luËn híng tíi ch©n lý kh¸ch quan: KHCN lµ ®éng lùc
ph¸t triÓn KT - XH ®Êt níc.
2.5.1. C¸c giai ®o¹n c¶i c¸ch chÝnh s¸ch KHCN trong tiÕn tr×nh c¶i
c¸ch KT - XH.
C¨n cø b¶n chÊt néi dung tõng chÆng ®êng ph¸t triÓn cña chÝnh s¸ch
KHCN trong t¬ng lai, chóng ta cã thÓ ph©n chia qu¸ tr×nh c¶i c¸ch trong chÝnh
s¸ch KH vµ CN ë níc ta theo 3 giai ®o¹n víi nh÷ng néi dung kh¸ ®Æc trng.
2.5.1.1. Giai ®o¹n I (1975 - 1980): C¶i c¸ch trong khu«n khæ Nhµ níc tæ
chøc mäi ho¹t ®éng KH vµ CN víi mét hÖ thèng chØ huy tËp trung.
Néi dung c¶i c¸ch trong giai ®o¹n nµy ë níc ta còng nh hµng lo¹t níc
XHCN lµ nh»m vµo viÖc hoµn thiÖn hÖ thèng kÕ ho¹ch ho¸, h×nh thµnh ph¬ng
thøc kÕ ho¹ch ho¸ theo ch¬ng tr×nh c¸c môc tiªu sao cho Nhµ níc cã kh¶ n¨ng
tËp trung c¸c nguån lùc thùc hiÖn ®îc c¸c môc tiªu KH ®· ®Ò ra.
Tuy nhiªn, c¸c biÖn ph¸p c¶i c¸ch trong giai ®o¹n nµy kh«ng ®¹t ®îc
nh÷ng kÕt qu¶ mong muèn do gÆp ph¶i nh÷ng h¹n chÕ kh«ng trùc tiÕp b¾t nguån
tõ b¶n th©n c¸c biÖn ph¸p, chÝnh s¸ch KH vµ CN.
2.5.1.2. Giai ®o¹n II (1981 - 1986): Phi tËp trung ho¸ hÖ thèng chØ huy
nhng vÉn trong khu«n khæ Nhµ níc tæ chøc c¸c ho¹t ®éng KH vµ CN.
QuyÕt ®Þnh nµy ®· t¹o ®iÒu kiÖn cho c¬ quan KH vµ CN ®îc më réng quan
hÖ hîp t¸c víi nhau vµ víi s¶n xuÊt th«ng qua c¸c hîp ®ång nghiªn cøu, triÓn
khai, dÞch vô KH vµ KT, dÉn ®Õn viÖc ®a d¹ng ho¸ c¸c ho¹t ®éng cña c¬ quan KH
vµ CN; Vµ do vËy, ®a d¹ng ho¸ c¸c nguån kinh phÝ ®i vµo c¸c c¬ quan nµy, còng
tõ ®©y lµm xuÊt hiÖn nhu cÇu tù chñ tµi chÝnh ®èi víi c¸c c¬ quan KH vµ CN.
2.5.1.3. Giai ®o¹n III (1987 - nay): Thõa nhËn c¸c s¸ng kiÕn c¸ nh©n vµ
sù tån t¹i nh÷ng tæ chøc vµ ho¹t ®éng KH vµ CN trong c¸c thµnh phÇn kinh
tÕ vµ c¸c tæ chøc XH kh«ng thuéc Nhµ níc.
NghÞ ®Þnh 35 - H§BT ban hµnh n¨m 1992 ®· ghi mét mèc hÕt søc quan
träng trong tiÕn tr×nh ®æi míi qu¶n lý KH vµ CN. Ngay trong ®iÒu 1 cña NghÞ
16
TiÓu luËn triÕt häc
®Þnh ®· thÓ hiÖn râ quan ®iÓm ph¸t huy s¸ng t¹o cña mçi con ngêi vµ c¸c tæ chøc
XH trong ho¹t ®éng KH vµ CN.
2.5.2. Néi dung cña c¶i c¸ch trong KH vµ CN ë ViÖt Nam.
C«ng cuéc c¶i c¸ch KT - XH ®ang lµm nµy sinh hµng lo¹t vÊn ®Ò c¶i c¸ch
trong thÓ chÕ vµ chÝnh s¸ch KH vµ CN. C¸c vÊn ®Ò ®ã ®îc bao hµm trong 3 néi
dung c¬ b¶n lµ c¬ cÊu l¹i m¹ng líi nghiªn cøu vµ triÓn khai; C¶i c¸ch chÝnh s¸ch,
thÓ chÕ vµ qu¶n lý nhµ níc vÒ KH vµ CN.
2.5.2.1. C¬ cÊu l¹i m¹ng líi nghiªn cøu vµ triÓn khai.
M¹ng líi nghiªn cøu vµ triÓn khai ®îc tæ chøc nh mét s¶n phÈm cña nÒn
kinh tÕ chØ huy tríc ®©y râ rµng kh«ng ®ñ ®iÒu kiÖn ®¸p øng nh÷ng ®ßi hái cña
viÖc t¹o u thÕ c¹nh tranh vµ ph¸t triÓn XH trong 1 nÒn kinh tÕ thÞ trêng v× nhiÒu
lý do kh¸c nhau.
M¹ng líi nghiªn cøu vµ triÓn khai ®îc tæ chøc theo ®ßi hái cña nÒn KT chØ
huy tríc ®©y ®ang tù nã chuyÓn ®æi thÝch øng víi tiÕn tr×nh c¶i c¸ch, cÇn ph©n
tÝch tiÕn tr×nh nµy ®Ó ®Ò ra nh÷ng gi¶i ph¸p thÝch hîp.
Thùc tr¹ng m¹ng líi nghiªn cøu vµ triÓn khai ®· ®îc ph©n tÝch trong c¸c
b¸o c¸o cña ViÖn nghiªn cøu qu¶n lý KH. Nh÷ng nghiªn cøu gÇn ®©y cho thÊy
hiÖn nay cÇn ®îc tËp trung th¶o luËn ®Ó t×m ra gi¶i ph¸p vÒ c¸c vÊn ®Ò sau.
2.5.2.1.1. Tæ chøc nghiªn cøu KH trong trêng ®¹i häc.
Theo m« h×nh tæ chøc KH cò tríc ®©y, trong hÖ thèng trêng ®¹i häc kh«ng
cã c¸c ®¬n vÞ nghiªn cøu KH. ChÕ ®é hîp ®ång nghiªn cøu KH ®îc thiÕt lËp n¨m
1981 lµm n¶y sinh nhu cÇu kh¸ch quan vÒ thµnh lËp c¸c ®¬n vÞ nghiªn cøu KH cã
t c¸ch ph¸p nh©n ®éc lËp.
2.5.2.1.2. Tæ chøc nghiªn cøu c«ng nghÖ.
C¸c tæ chøc nghiªn cøu c«ng nghÖ vèn lµ nh÷ng viÖn trùc thuéc c¸c bé
"S¶n xuÊt - Kinh doanh" ho¹t ®éng díi sù "ChØ huy trùc tiÕp" cña Bé, tån t¹i song
song víi c¸c xÝ nghiÖp thuéc Bé. C¸c tæ chøc nµy hiÖn ®ang ®øng tríc nh÷ng thö
t¸ch tríc nhu cÇu tån t¹i vµ ®ang tr¶i qua nh÷ng diÔn biÕn cña tr×nh tù s¾p xÕp
m¹ng líi nghiªn cøu vµ triÓn khai trong qu¸ tr×nh chuyÓn ®æi c¬ chÕ qu¶n lý KT
ë ViÖt Nam.
17
TiÓu luËn triÕt häc
2.5.2.1.3. C¸c ViÖn Quèc gia
Khuynh híng tæ chøc c¸c ViÖn Quèc gia theo m« h×nh ViÖn Hµn l©m Liªn
X« (cò) ®· tõng tån t¹i trong 1 thêi gian dµi ë níc ta. HiÖn nay khuynh híng nµy
hÇu nh kh«ng cßn n÷a. Nhµ níc ®· cã quyÕt ®Þnh thµnh lËp mét sè Trung t©m KH
Quèc gia ®Ó nghiªn cøu nh÷ng vÊn ®Ò phôc vô c¸c nhiÖm vô u tiªn cña nhµ níc,
hoÆc nh÷ng vÊn ®Ò tuy kh«ng phôc vô nhiÖm vô u tiªn cña Nhµ níc, nhng ®îc
Nhµ níc dµnh cho sù quan t©m u tiªn.
2.5.2.2. C¶i c¸ch chÝnh s¸ch vµ thÓ chÕ.
C¸c vÊn ®Ò ®ang thu hót sù quan t©m ®¸ng kÓ lµ.
2.5.2.2.1. Söa ®æi chÕ ®é tuyÓn dông nh©n c«ng kü thuËt.
2.5.2.2.2. §æi míi chÝnh s¸ch tiÒn l¬ng cña nh©n lùc KH vµ KT.
2.5.2.3. Qu¶n lý Nhµ níc vÒ KH.
2.6. Dù b¸o ph¸t triÓn KHCN ®Çu thÕ kû XXI.
Trong thÕ kû XXI sù ph¸t triÓn tiÕp diÔn nh vò b·o cña cuéc c¸ch m¹ng
KHCN hiÖn ®¹i, dùa trªn c¬ së c¸c cuéc c¸ch m¹ng lín trong c¸c lÜnh vùc: VËt lý
®iÖn tö, c«ng nghÖ th«ng tin, c«ng nghÖ sinh häc, c«ng nghÖ vËt liÖu míi, c«ng
nghÖ n¨ng lîng míi, c«ng nghÖ chÕ t¹o cÊp siªu vi m«... ®ang më ®êng cho nh©n
lo¹i tiÕn vµo kû nguyªn lín vÒ KH vµ CN nh sau:
2.6.1. Kû nguyªn th«ng tin (b¾t ®Çu vµo kho¶ng n¨m 2010 - 2015) - TiÕp
theo 2 kû nguyªn - Kû nguyªn n«ng nghiÖp (h¬n 17 thÕ kû) vµ kû nguyªn c«ng
nghiÖp ( kho¶ng 3 thÕ kû) - Víi nÒn kinh tÕ tri thøc lµ cèt.
2.6.2. Kû nguyªn sinh häc - Víi cuéc c¸ch m¹ng sinh häc lµ then chèt,
kÓ tõ sau khi ph¸t hiÖn ra m· ADN vµo nöa sau thÕ kû XX.
2.6.3. Kû nguyªn vËt liÖu míi - Víi sù ph¸t hiÖn ra c¸c vËt liªô siªu dÉn
ë nhiÖt ®é thÊp vµ nhiÖt ®é cao cïng c¸c vËt liÖu ®Æc biÖt kh¸c.
2.6.4. Kû nguyªn siªu c¬ b¶n - Dùa trªn nh÷ng kh¸m ph¸ míi nhÊt cña
vËt lý lîng tö ë cÊp siªu c¬ b¶n trªn con ®êng t×m hiÓu mét c¸ch thèng nhÊt sù
phong phó ®a d¹ng cña tù nhiªn.
18
TiÓu luËn triÕt häc
2.6.5. Kû nguyªn n¨ng lîng míi- Víi nguån n¨ng lîng tæng hîp nhiÖt
h¹ch (T×m ra n¨m 1991) lµ nguån n¨ng lîng s¹ch cña t¬ng lai, kh«ng g©y «
nhiÔm m«i trêng cho nh©n lo¹i.
2.6.6. Kû nguyªn vò trô - Dùa trªn nh÷ng thµnh tùu míi nhÊt cña c«ng
nghÖ n¨ng lîng míi, c«ng nghÖ vËt liÖu, c«ng nghÖ chÕ t¹o cÊp vi - §iÖn tö (vi
m«) vµ tíi ®©y lµ c«ng nghÖ vi - quang tö (siªu vi m«).
2.7. MÆt tr¸i cña c¸ch m¹ng KHCN ®èi víi sù ph¸t triÓn cña CNTB
hiÖn ®¹i.
C¸ch m¹ng KHCN ®· thùc sù nh mét cøu c¸nh cho CNTB ngµy nay, nhng
mÆt kh¸c, nã còng ®Æt CNTB tríc nh÷ng vÊn ®Ò gay cÊn.
2.7.1. Sù tiªu vong cña c¸c nghÒ nghiÖp truyÒn thèng vµ n¹n thÊt
nghiÖp c¬ cÊu.
Trong c¸c níc t b¶n ph¸t triÓn, lùc lîng lao ®éng trùc tiÕp s¶n xuÊt gi¶m ®i
theo ®µ ¸p dông ngêi m¸y, R« bèt vµ hÖ thèng m¸y mãc s¶n xuÊt vµ ®iÒu khiÓn
s¶n xuÊt tù ®éng ho¸. Do ®ã lµm cho nh÷ng nghÒ nghiÖp truyÒn thèng ®ßi hái
nhiÒu søc b¾p, nhiÒu hao phÝ lao ®éng sèng ngµy cµng bÞ tiªu vong. Lao ®éng trÝ
ãc ngµy cµng ®îc ®Ò cao vµ ph¸t triÓn, do ®ã lµm n¹n thÊt nghiÖp c¬ cÊu t¨ng lªn.
2.7.2. Kho¶ng c¸ch gi÷a c¸c níc t b¶n ph¸t triÓn vµ c¸c níc ®ang ph¸t
triÓn ngµy cµng lín h¬n.
Ngoµi c¸c quèc gia giµu cã ®ang bíc vµo thêi ®¹i "hËu c«ng nghiÖp", 3/4
d©n sè cña thÕ giíi ngµy nay ®ang ph¶i vËt lén víi sù nghÌo khæ. §¹i ®a sè c¸c níc ®ang ph¸t triÓn cã tèc ®é ph¸t triÓn chËm, CN l¹c hËu, kh¶ n¨ng tham gia
ph©n c«ng lao ®éng quèc tÕ yÕu, c¸c lîi thÕ nh©n c«ng, nguyªn liÖu mÊt dÇn...
Gi÷a hä vµ c¸c níc giµu cã cã mét kho¶ng c¸ch CN kh¸ xa. Vµ nÕu kh«ng cÈn
thËn, hä dÔ trë thµnh n¬i chøa c¸c chÊt "phÕ th¶i"do yªu cÇu ph¸t triÓn KHCN ë
c¸c níc t b¶n ph¸t triÓn ®a tíi. MÆc dï c¸c níc ®· vËn dông nh÷ng ph¸t minh
s¸ng chª cña níc ngoµi råi biÕn thµnh bÝ quyÕt c«ng nghÖ cña riªng m×nh ®· më
ra nhiÒu kh¶ n¨ng vËn dông cho c¸c níc ®i sau. Song, trong ®iÒu kiÖn cña CNTB,
sè níc vËn dông ®îc c¬ may nh trªn khã cã thÓ trë thµnh phæ biÕn. Kho¶ng c¸ch
giµu - nghÌo, tiªn tiÕn vµ l¹c hËu trªn thÕ giíi vÉn lµ vÊn ®Ò nan gi¶i cña CNTB
ngµy nay.
III. PhÇn kÕt luËn
Tãm l¹i ! KHCN cã mét vai trß rÊt quan träng trong sù ph¸t triÓn cña nh©n
lo¹i nãi chung vµ ViÖt Nam nãi riªng. Trong sù nghiÖp CNH - H§H hiÖn nay,
KHCN cµng thÓ hiÖn râ vai trß cña nã ®èi víi ViÖt Nam nh: CÊu tróc l¹i nÒn kinh
19
TiÓu luËn triÕt häc
tÕ, thay ®æi vµ chuyÓn híng c¸c c¬ së h¹ tÇng cña s¶n xuÊt, t¨ng cêng c¸c xu thÕ
toµn cÇu ho¸ nhiÒu lÜnh vùc ho¹t ®éng quan träng cña ®Êt níc. ViÖt Nam chóng
ta cßn nghÌo KHKT cßn l¹c hËu, th« s¬ nªn cÇn ¸p dông c¸c thµnh tùu KHCN
mµ nh©n lo¹i t¹o ra. Ngoµi ra, chóng ta cßn ph¶i kh«ng ngõng nghiªn cøu, s¸ng
t¹o, t×m tßi... ®Ó cho ra nh÷ng ph¸t minh khoa häc cña riªng m×nh.
Nhµ níc ta cÇn cã nh÷ng chÝnh s¸ch u tiªn, khuyÕn khÝch ®Ó ph¸t triÓn
KHCN: §µo t¹o nh÷ng c¸n bé cã chuyªn m«n cao vÒ KHKT, u ®·i nh÷ng nhµ
khoa häc cã tµi t¹o ®iÒu kiÖn cho hä cã kh¶ n¨ng ph¸t triÓn hÕt kh¶ n¨ng cña
m×nh, n©ng cao c¬ së vËt chÊt cho nghiªn cøu khoa häc, t¨ng cêng hîp t¸c víi
c¸c ViÖn nghiªn cøu trªn thÕ giíi.
Víi thÕ hÖ sinh viªn trÎ - Lùc lîng nßng cèt cña sù nghiÖp CNH - H§H
ngµy nay, mçi chóng ta cÇn ph¶i tù m×nh trau dåi thªm kiÕn thøc vÒ KHCN nãi
riªng vµ vÒ mäi mÆt nãi chung kh«ng chØ trong trêng häc mµ cßn c¶ trong thùc
tiÔn cuéc sèng ®Ó cã thÓ ®a níc ta v÷ng bíc ®i lªn con ®êng XHCN ®óng nh
mong muèn cña B¸c Hå vÜ ®¹i "Non s«ng ViÖt Nam cã trë nªn vÎ vang hay
kh«ng chÝnh nhê mét phÇn lín ë c«ng häc tËp cña c¸c ch¸u".
Tµi liÖu tham kh¶o
1. Mét sè vÊn ®Ò vÒ chÝnh s¸ch ph¸t triÓn KH vµ CN - Phã TiÕn sÜ
NguyÔn V¨n Thuþ (Chñ biªn) - Nxb ChÝnh TrÞ Quèc gia Hµ Néi, 1994
Tõ trang 163 - 211
20
- Xem thêm -
.DOC 
21 
94 
54 
