Tài liệu T081 vn trong xu thế hội nhập dưới con mắt triết học

Trêng §¹i häc KTQD TiÓu luËn TriÕt Lêi më ®Çu KÓ tõ sau cuéc c¸ch m¹ng khoa häc c«ng nghÖ lÇn thø ba (1913 – 1950), sù ph¸t triÓn nhanh chãng cña khoa häc c«ng nghÖ ®· thóc ®Èy sù ph¸t triÓn nhanh chãng cña lùc lîng s¶n xuÊt vît ra khái ph¹m vi biªn giíi quèc gia, më réng trªn ph¹m vi toµn thÕ giíi theo c¶ chiÒu réng vµ chiÒu s©u. Do ®ã, tÊt c¶ c¸c quèc gia kh«ng ph©n biÖt tr×nh ®é ®· vµ ®ang h×nh thµnh mèi quan hÖ g¾n bã lÉn nhau. §êng biªn giíi quèc gia vµ kho¶ng c¸ch ®Þa lý trë nªn mê nh¹t, c¸c tæ chøc kinh tÕ khu vùc vµ toµn cÇu nèi tiÕp nhau ra ®êi. Sù ra ®êi cña c¸c tæ chøc lín nh WTO, APEC, NAFTA vµ gÇn ®©y lµ sù ra ®êi cña c¸c khu vùc ®ång tiÒn chung Euro ®· lµ vÝ dô ®iÓn h×nh trong thiªn niªn kØ míi nµy, cuéc c¸ch m¹ng c«ng nghÖ tiÕp tôc ®i s©u, më réng øng dông c«ng nghÖ tin häc sÏ lµ ®éng lùc chÝnh thóc ®Èy h¬n n÷a qu¸ tr×nh héi nhËp kinh tÕ, toµn cÇu ho¸. Tríc bèi c¶nh toµn cÇu nh vËy, c«ng cuéc ph¸t triÓn kinh tÕ cña níc ta kh«ng thÓ ®øng ngoµi xu thÕ toµn cÇu ho¸. NhËn thÊy ®îc t×nh h×nh kinh tÕ cña ®Êt níc ®ang gÆp khã kh¨n, th¸ng 12/1986 §¶ng vµ Nhµ níc quyÕt ®Þnh chuyÓn ®æi nÒn kinh tÕ tõ tËp trung quan liªu bao cÊp sang kinh tÕ thÞ trêng theo ®Þnh híng x· héi chñ nghÜa. Trong chiÕn lîc ph¸t triÓn kinh tÕ, vÊn ®Ò héi nhËp nÒn kinh tÕ thÕ giíi, t¨ng cêng hîp t¸c kinh tÕ c¸c níc vµ c¸c tæ chøc quèc tÕ ®ang lµ vÊn ®Ò ®îc quan t©m. Víi ph¬ng ch©m “®a d¹ng ho¸, ®a ph¬ng ho¸ quan hÖ” vµ “lµ b¹n cña tÊt c¶ c¸c níc trong céng ®ång thÕ giíi phÊn ®Êu v× hßa b×nh, ®éc lËp vµ ph¸t triÓn”. ViÖt Nam ®· thiÕt lËp quan hÖ ngo¹i giao víi h¬n 160 níc vµ hÇu hÕt c¸c tæ chøc quèc tÕ vµ khu vùc quan träng. Víi viÖc gia nhËp PECC (01/1995), ASEAN (07/1995), ký kÕt hiÖp ®Þnh chung vÒ hîp t¸c kinh tÕ víi EU (7/1995), tham gia APEC (11/1998), vµ ®ang chuÈn bÞ tÝch cùc cho c¸c cuéc ®µm ph¸n gia nhËp Tæ chøc th¬ng m¹i thÕ giíi (WTO). ViÖt Nam tõng bíc v÷ng ch¾c héi nhËp s©u réng vµo nÒn kinh tÕ khu vùc vµ thÕ giíi. Ngµy 27/11/2001, Bé ChÝnh trÞ ®· ra NghÞ QuyÕt vÒ héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ nh»m cô thÓ ho¸ mét chñ tr¬ng lín ®îc nªu ra t¹i §¹i héi lÇn thø IX cña §¶ng lµ: “Chñ ®éng héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ vµ khu vùc theo tinh thÇn ph¸t huy tèi ®a néi lùc, n©ng cao hiÖu qu¶ hîp t¸c quèc tÕ, b¶o ®¶m ®éc lËp tù chñ vµ ®Þnh híng x· héi chñ nghÜa, b¶o vÖ lîi Ých d©n téc, gi÷ v÷ng b¶n s¾c v¨n ho¸ d©n téc, b¶o vÖ m«i trêng”. Nh÷ng vÊn ®Ò nªu trªn lµ nh÷ng vÊn ®Ò mµ em rÊt t©m huyÕt, rÊt quan t©m vµ ®ã còng lµ lÝ do, lµ sù th«i thóc em chän ®Ò tµi: “ViÖt Nam trong xu thÕ héi nhËp vµ ph¸t triÓn díi con m¾t triÕt häc”. Trêng §¹i häc KTQD TiÓu luËn TriÕt Vµ em hi väng ®Ò tµi nµy sÏ gi¶i ®¸p ®îc phÇn nµo th¾c m¾c vÒ vÊn ®Ò héi nhËp vµ toµn cÇu ho¸ ë níc ta hiÖn nay. Trêng §¹i häc KTQD TiÓu luËn TriÕt PhÇn 1 C¬ së cña ®Ò tµi I. C¬ së lý luËn 1. Lý luËn triÕt häc PhÐp biÖn chøng ®· kh¼ng ®Þnh: c¸c sù vËt, c¸c hiÖn tîng, c¸c qu¸ tr×nh kh¸c nhau cña thÕ giíi cã mèi liªn hÖ qua l¹i, t¸c ®éng, ¶nh hëng lÉn nhau, vµ còng ®ång thêi kh¼ng ®Þnh tÝnh thèng nhÊt vËt chÊt cña thÕ giíi lµ c¬ së cña c¸c mèi liªn hÖ ®ã. C¸c sù vËt, hiÖn tîng t¹o thµnh thÕ giíi, dï cã ®a d¹ng, phong phó, cã kh¸c nhau bao nhiªu, song chóng ®Òu chØ lµ nh÷ng d¹ng kh¸c nhau cña mét thÕ giíi duy nhÊt, thèng nhÊt – thÕ giíi vËt chÊt. Nhê cã tÝnh thèng nhÊt ®ã, chóng kh«ng thÓ tån t¹i biÖt lËp, t¸ch rêi nhau, mµ tån t¹i trong sù t¸c ®éng qua l¹i, chuyÓn ho¸ lÉn nhau theo nh÷ng quan hÖ x¸c ®Þnh. ChÝnh trªn c¬ së ®ã, triÕt häc duy vËt biÖn chøng kh¼ng ®Þnh r»ng, mèi liªn hÖ lµ ph¹m trï triÕt häc dïng ®Ó chØ sù quy ®Þnh, sù chuyÓn ho¸ lÉn nhau gi÷a c¸c sù vËt, hiÖn tîng hay gi÷a c¸c mÆt cña mét sù vËt, cña mét hiÖn tîng trong thÕ giíi. Do ®ã mäi mèi liªn hÖ ®Òu mang tÝnh kh¸ch quan, lµ vèn cã cña mäi sù vËt, hiÖn tîng. Mèi liªn hÖ kh«ng chØ mang tÝnh kh¸ch quan, mµ cßn mang tÝnh phæ biÕn. Bëi lÏ, bÊt cø sù vËt, hiÖn tîng nµo còng liªn hÖ víi sù vËt hiÖn tîng kh¸c. Kh«ng cã sù vËt hiÖn tîng nµo n»m ngoµi mèi liªn hÖ. Trong thêi ®¹i ngµy nay kh«ng mét quèc gia nµo kh«ng cã quan hÖ, kh«ng cã liªn hÖ víi c¸c quèc gia kh¸c vÒ mäi mÆt cña ®êi sèng x· héi. ChÝnh v× thÕ mµ hiÖn nay trªn thÕ giíi ®· vµ ®ang xuÊt hiÖn xu híng toµn cÇu ho¸, khu vùc ho¸ mäi mÆt cña ®êi sèng x· héi. NhiÒu vÊn ®Ò ®· vµ ®ang trë thµnh vÊn ®Ò toµn cÇu nh : ®ãi nghÌo, bÖnh hiÓm nghÌo, m«i trêng sinh th¸i, d©n sè vµ kÕ ho¹ch ho¸ gia ®×nh, chiÕn tranh vµ hoµ b×nh…Ngoµi ra, mèi liªn hÖ ® îc biÓu hiÖn díi nh÷ng h×nh thøc riªng biÖt, cô thÓ theo ®iÒu kiÖn nhÊt ®Þnh Song, dï díi h×nh thøc nµo, chóng còng chØ lµ biÓu hiÖn cña mèi liªn hÖ phæ biÕn nhÊt, chung nhÊt. MÆt kh¸c, mèi liªn hÖ lµ ph¹m trï triÕt häc dïng ®Ó chØ sù quy ®Þnh, sù t¸c ®éng qua l¹i, sù chuyÓn ho¸ lÉn nhau gi÷a c¸c sù vËt, hiÖn tîng hoÆc gi÷a c¸c mÆt cña sù vËt hiÖn tîng, mµ sù vËt hiÖn tîng lu«n tån t¹i vµ vËn ®éng kh«ng ngõng theo nhiÒu c¸ch thøc kh¸c nhau. Do ®ã mµ mèi liªn hÖ cßn mang tÝnh ®a d¹ng. Vµ trong mçi sù vËt hiÖn tîng cã thÓ bao gåm rÊt nhiÒu lo¹i mèi liªn hÖ, chø kh«ng ph¶i chØ cã mét cÆp mèi liªn hÖ x¸c ®Þnh. 2. Héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ lµ mét tÊt yÕu kh¸ch quan cña c¸c níc trong giai ®o¹n hiÖn nay Trêng §¹i häc KTQD TiÓu luËn TriÕt “Toµn cÇu ho¸” lµ mét xu híng ph¸t triÓn tÊt yÕu cña lÞch sö nh©n lo¹i, mµ tríc hÕt lµ tiÕn tr×nh héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ ®ang diÔn ra s«i ®éng. C¸ch ®©y h¬n 150 n¨m, C¸c M¸c ®· dù b¸o xu híng nµy vµ ngµy nay ®· trë thµnh hiÖn thùc. Theo «ng, toµn cÇu ho¸ kinh tÕ lµ mét xu thÕ míi cña qu¸ tr×nh ph¸t triÓn kinh tÕ thÞ trêng, ph¶n ¸nh tr×nh ®é ph¸t triÓn cao cña lùc lîng s¶n xuÊt x· héi mµ ë ®ã, ph©n c«ng lao ®éng quèc tÕ vµ quèc tÕ ho¸ s¶n xuÊt trë thµnh phæ biÕn. Trong lÞch sö, tríc khi ph¬ng thøc s¶n xuÊt TBCN ra ®êi, do tr×nh ®é lùc lîng s¶n xuÊt thÊp kÐm, giao th«ng cha ph¸t triÓn, viÖc s¶n xuÊt vµ trao ®æi hµng ho¸ cßn bÞ giíi h¹n trong c¸c c¬ së s¶n xuÊt quy m« nhá, n¨ng suÊt thÊp nªn cha cã thÞ trêng thÕ giíi theo nghÜa hiÖn ®¹i. Tõ khi ph¬ng thøc s¶n xuÊt TBCN ra ®êi, ®Æc biÖt lµ tõ khi diÔn ra cuéc c¸ch m¹ng c«ng nghiÖp, ®êi sèng kinh tÕ c¸c níc cã sù thay ®æi c¨n b¶n. T×nh tr¹ng tù cÊp, tù tóc vµ bÕ quan to¶ c¶ng cña c¸c ®Þa ph¬ng, c¸c d©n téc tríc kia ®îc thay thÕ b»ng sù s¶n xuÊt vµ tiªu dïng mang tÝnh quèc tÕ. Tuy nhiªn, cho ®Õn tríc ThÕ chiÕn thø 2, h×nh thøc quèc tÕ hãa chñ yÕu vÉn lµ ph©n c«ng ¸p ®Æt trùc tiÕp, tøc lµ c¸c níc ph¸t triÓn ¸p dông chiÕn tranh x©m lîc vµ b¹o lùc ®Ó thèng trÞ c¸c níc l¹c hËu, bãc lét, v¬ vÐt tµi nguyªn vµ tiªu thô hµng ho¸. Trong ®ã, mçi níc ®Õ quèc cã mét hÖ thèng thuéc ®Þa riªng, ph©n c«ng lao ®éng vµ quèc tÕ ho¸ cßn mang tÝnh chÊt c¸t cø, lµm cho c¸c níc l¹c hËu kh«ng tho¸t khái t×nh tr¹ng khã kh¨n tr× trÖ. Tõ sau ThÕ chiÕn 2, do t¸c ®éng m¹nh mÏ cña c¸ch m¹ng khoa häc – kü thuËt, lùc lîng s¶n xuÊt vµ ph©n c«ng lao ®éng x· héi ph¸t triÓn hÕt søc nhanh chãng. Thªm vµo ®ã lµ th¾ng lîi cña phong trµo gi¶i phãng d©n téc, lµm cho hÖ thèng ph©n c«ng lao ®éng quèc tÕ theo lèi ¸p ®Æt trùc tiÕp ph¶i sôp ®æ vµ thay thÕ b»ng hÖ thèng ph©n c«ng míi gäi lµ toµn cÇu ho¸ kinh tÕ. Toµn cÇu ho¸ kinh tÕ lµ qu¸ tr×nh ph¸t triÓn míi cña ph©n c«ng lao ®éng vµ hîp t¸c s¶n xuÊt vît ra khái biªn giíi mét quèc gia v¬n tíi qui m« toµn thÕ giíi, ®¹t tr×nh ®é chÊt lîng míi. Nh vËy, toµn cÇu hãa kinh tÕ lµ kÕt qu¶ tÊt yÕu cña qu¸ tr×nh x· héi ho¸ s¶n xuÊt, cña tèc ®é ph¸t triÓn nhanh cña lùc lîng s¶n xuÊt, b¾t nguån tõ sù thóc ®Èy cña khoa häc, kü thuËt vµ c«ng nghÖ hiÖn ®¹i, nã lµ kÕt qu¶ tÊt yÕu cña sù ph¸t triÓn s©u réng nÒn kinh tÕ thÞ trêng trªn ph¹m vi toµn thÕ giíi, sù gia t¨ng ph©n c«ng lao ®éng quèc tÕ, sù më réng h¬n n÷a trong kh«ng gian vµ thêi gian c¸c mèi quan hÖ giao lu phæ biÕn cña loµi ngêi vµ sù hiÖn diÖn nãng báng cña nh÷ng vÊn ®Ò toµn cÇu cÊp b¸ch. Nãi c¸ch kh¸c, nã lµ kÕt qu¶ cña c¸c qu¸ tr×nh tÝch luü vÒ sè lîng ®· t¹o ra mét khèi lîng tíi h¹n ®Ó sè lîng biÕn thµnh chÊt míi; xu híng quèc tÕ hãa, khu vùc ho¸ ®· chuyÓn thµnh xu híng toµn cÇu ho¸ trong thêi ®¹i ngµy nay. Nã lµ mét trong nh÷ng xu thÕ lÞch sö tÊt yÕu do quy luËt ph¸t triÓn cña lùc lîng s¶n xuÊt chi phèi. Trêng §¹i häc KTQD TiÓu luËn TriÕt Vµ trong ®ã ®Æc trng næi bËt cña toµn cÇu ho¸ kinh tÕ lµ nÒn kinh tÕ thÕ giíi tån t¹i vµ ph¸t triÓn nh mét chØnh thÕ, trong ®ã mçi quèc gia lµ mét bé phËn, cã quan hÖ t¬ng t¸c lÉn nhau, ph¸t triÓn víi nhiÒu h×nh thøc phong phó. Tham gia toµn cÇu ho¸ kinh tÕ, c¸c quèc gia vÉn hoµn toµn ®éc lËp vÒ chÝnh trÞ, x· héi, vÉn lµ c¸c chñ thÕ tù quyÕt ®Þnh ý thøc hÖ, vËn mÖnh vµ con ®êng ph¸t triÓn cña m×nh. Toµn cÇu ho¸ kinh tÕ lµm cho c¸c quèc gia ngµy cµng phô thuéc vµo nhau vÒ vèn, kü thuËt, c«ng nghÖ, nguyªn liÖu vµ thÞ trêng. §Õn nay toµn cÇu ho¸ kinh tÕ ®· cuèn hót nhiÒu quèc gia ë kh¾p c¸c ch©u lôc, ®· cã 27 tæ chøc kinh tÕ khu vùc vµ toµn cÇu ra ®êi vµ ho¹t ®éng [ ThÈm Kú Nh – Trung Quèc kh«ng lµm bÊt tiªn sinh…ViÖn TTKH, Häc viÖn CTQG HCM, H1999, tr358-359 ] §©y lµ sù ph¸t triÓn míi cha tõng cã. LÞch sö ®· chøng tá kh«ng mét quèc gia nµo, dï lín vµ giµu ®Õn ®©u, còng kh«ng thÓ s¶n xuÊt ®îc tÊt c¶ c¸c s¶n phÈm ®¹t tiªu chuÈn quèc tÕ. Chóng ta kh«ng quªn 100 n¨m vÒ tríc Trung Quèc ®ãng cöa nÒn kinh tÕ ®Ó råi ph¶i chÞu sù thôt lïi vÒ mäi mÆt. Thµnh tùu cã ®îc nh ngµy nay lµ nhê vµo më cöa kinh tÕ.Nh vËy râ rµng xu thÕ nµy lµ xu thÕ ph¸t triÓn tÊt yÕu cña thêi ®¹i kh«ng thÓ kh¸c ®îc. ChØ cã nh÷ng quèc gia nµo n¾m b¾t nhÞp xu thÕ nµy, biÕt tËn dông c¬ héi, vît qua th¸ch thøc míi ®øng v÷ng vµ ph¸t triÓn. Cù tuyÖt hay khíc tõ toµn cÇu ho¸ kinh tÕ tøc lµ tù g¹t m×nh ra ngoµi lÒ cña sù ph¸t triÓn. Trêng §¹i häc KTQD II. TiÓu luËn TriÕt c¬ së thùc tÕ : 1. T×nh h×nh quèc tÕ vµ khu vùc lµm n¶y sinh vµ ph¸t triÓn qu¸ tr×nh héi nhËp. §¹i héi VIII cña §¶ng ®· x¸c ®Þnh nhiÖm vô “më réng quan hÖ kinh tÕ ®èi ngo¹i, chñ ®éng tham gia c¸c tæ chøc quèc tÕ vµ khu vùc, cñng cè vµ n©ng cao vÞ thÕ níc ta trªn trêng quèc tÕ”. §¹i héi lÇn thø IX kh¼ng ®Þnh chñ tr¬ng “ph¸t huy cao ®é néi lùc, ®ång thêi tranh thñ nguån lùc bªn ngoµi vµ chñ ®éng héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ ®Ó ph¸t triÓn nhanh, cã hiÖu qu¶ vµ bÒn v÷ng”.[TrÝch v¨n kiÖn §¹i héi ®¹i biÓu toµn quèc lÇn thø IX – trang 89] Chñ tr¬ng héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ ®îc ®Ò ra trong bèi c¶nh t×nh h×nh thÕ giíi vµ khu vùc diÔn ra nhanh chãng, phøc t¹p, khã lêng tríc ®îc, víi nh÷ng ®Æc ®iÓm sau: Trong h¬n thËp kØ qua, kinh tÕ thÕ giíi nh×n chung ph¸t triÓn kh«ng ®ång ®Òu. Trªn thÕ giíi ®· x¶y ra mÊy cuéc khñng ho¶ng lín, s©u réng h¬n c¶ lµ cuéc khñng ho¶ng kinh tÕ – tµi chÝnh næ ra n¨m 1997. VÞ thÕ c¸c níc vµ c¸c khu vùc thay ®æi theo híng: kinh tÕ Mü ph¸t triÓn nhanh vµ æn ®Þnh liªn tôc trong nhiÒu n¨m vµ ®Õn 2002 b¾t ®Çu suy gi¶m; kinh tÕ T©y ¢u hiÖn kh«ng cßn ph¸t triÓn nhanh nh c¸c thËp kØ tríc; kinh tÕ NhËt suy tho¸i cha cã lèi ra; c¸c níc thuéc Liªn X« tríc ®©y vµ níc §«ng ¢u r¬i vµo t×nh tr¹ng suy tho¸i kÐo dµi, vµi n¨m gÇn ®©y t¨ng trëng t¬ng ®èi kh¸; kinh tÕ Trung Quèc ph¸t triÓn ngo¹n môc; §«ng Nam ¸ vµ §«ng ¸ ph¸t triÓn nhanh vµo bËc nhÊt thÕ giíi trong nh÷ng thËp kû tríc, tuy nhiªn võa qua ®· r¬i vµ suy tho¸i vµ nay ®ang håi phôc; Nam ¸ vµ Ch©u Phi vÉn cha tho¸t khái t×nh tr¹ng tr× trÖ kÐo dµi; kinh tÕ Mü latinh cã kh¸ h¬n song còng kh«ng æn ®Þnh. Cuéc c¸ch m¹ng khoa häc vµ c«ng nghÖ trªn thÕ giíi ph¸t triÓn nh vò b·o. Cuéc c¸ch m¹ng khoa häc vµ c«ng nghÖ hiÖn nay ®ang t¸c ®éng ®Õn tÊt c¶ c¸c níc trªn thÕ giíi víi nh÷ng møc ®é kh¸c nhau, ®a l¹i nh÷ng thµnh qu¶ cùc kú to lín cho nh©n lo¹i vµ nh÷ng hËu qu¶ x· héi hÕt søc s©u s¾c. C«ng nghÖ th«ng tin ®ang lµ nh©n lâi cña cuéc c¸ch m¹ng khoa häc vµ c«ng nghÖ hiÖn ®¹i, nã ph¶n ¸nh giai ®o¹n míi vÒ chÊt cña s¶n xuÊt, trong ®ã hµm lîng trÝ tuÖ lµ thµnh phÇn chñ yÕu trong s¶n phÈm. C«ng nghÖ sinh häc lµ bíc ®ét ph¸ vµo thÕ giíi ®Çy bÝ hiÓm cña sù sèng, t¹o ra mét tiÒm n¨ng to lín cho viÖc s¶n xuÊt c¸c vËt phÈm phôc vô cho nhu cÇu cña con ngêi nh l¬ng thùc, thùc phÈm, thuèc ch÷a bÖnh vµ c¸c vËt liÖu c«ng nghiÖp tho¶ m·n nhu cÇu ngµy cµng t¨ng cña con ngêi. C«ng nghÖ vËt liÖu míi, c«ng nghÖ n¨ng lîng míi, c«ng nghÖ hµng kh«ng vò trô … më ra mét tiÒm n¨ng míi cho loµi ng êi chinh phôc tù nhiªn, chinh phôc vò trô. Tù ®éng ho¸ trong s¶n xuÊt ngµy cµng gi¶i phãng con ngêi khái nh÷ng c«ng viÖc nÆng nhäc, nguy hiÓm, t¹o ra nhiÒu s¶n phÈm phôc vô x· héi. Trêng §¹i häc KTQD TiÓu luËn TriÕt Xu thÕ toµn cÇu ho¸ kinh tÕ diÔn ra m¹nh mÏ, ¶nh hëng ®Õn cuéc sèng cña tÊt c¶ c¸c d©n téc trªn thÕ giíi. Ngµy nay c¸c nÒn kinh tÕ cña c¸c quèc gia g¾n bã h÷u c¬ vµ tuú thuéc vµo nhau. TÝnh thÈm thÊu lÉn nhau cña c¸c nÒn kinh tÕ gia t¨ng. NÒn s¶n xuÊt thÕ giíi mang tÝnh toµn cÇu. Ph©n c«ng lao ®éng quèc tÕ ®¹t tíi tr×nh ®é ngµy cµng cao. Ph¬ng ch©m kinh doanh lÊy thÕ giíi lµm nhµ m¸y cña m×nh, lÊy c¸c níc lµm ph©n xëng cña m×nh, qua ®ã ph©n c«ng lao ®éng quèc tÕ cã thÓ lîi dông u thÕ kü thuËt, tiÒn vèn, søc lao ®éng vµ thÞ trêng cña c¸c níc, thóc ®Èy qu¸ tr×nh quèc tÕ ho¸ s¶n xuÊt ph¸t triÓn nhanh chãng. Trong qu¸ tr×nh toµn cÇu ho¸, khu vùc ho¸, næi lªn xu híng liªn kÕt kinh tÕ dÉn tíi sù ra ®êi, råi hîp nhÊt cña nhiÒu tæ chøc kinh tÕ vµ th¬ng m¹i, tµi chÝnh quèc tÕ vµ khu vùc, nh Tæ chøc th¬ng m¹i thÕ giíi (WTO), Quü tiÒn tÖ thÕ giíi (IMF), Ng©n hµng thÕ giíi (WB), Liªn minh Ch©u ©u (EU), khu vùc th¬ng m¹i tù do B¾c Mü (AFTA)… HiÖn nay, c¸c níc lín, nhá ®Òu giµnh u tiªn cho ph¸t triÓn kinh tÕ, theo ®uæi chÝnh s¸ch kinh tÕ më. Nay nh÷ng níc cã tiÒm n¨ng vµ thÞ trêng lín nh Trung Quèc, Nga, Ên §é, Mü…vµ c¶ mét sè níc vèn khÐp kÝn, theo m« h×nh tù cung tù cÊp còng dÇn dÇn më cöa, tõng bíc héi nhËp vµo nÒn kinh tÕ khu vùc vµ thÕ giíi. MÆt kh¸c céng ®ång thÕ giíi ®ang ®øng tríc nh÷ng vÊn ®Ò toµn cÇu mµ kh«ng mét quèc gia riªng lÎ nµo cã thÓ tù gi¶i quyÕt nÕu kh«ng cã sù hîp t¸c ®a ph¬ng nh: b¶o vÖ m«i trêng, h¹n chÕ sù bïng næ d©n sè, ®Èy lïi dÞch bÖnh hiÓm nghÌo, chèng téi ph¹m quèc tÕ… Tuy nhiªn trong xu thÕ ®ã, c¸c níc c«ng nghiÖp ph¸t triÓn, ®øng ®Çu lµ Mü, do cã u thÕ vÒ thÞ trêng, n¾m ®îc tiÕn bé khoa häc- c«ng nghÖ, cã nÒn kinh tÕ ph¸t triÓn cao, ®· ra søc thao tóng, chi phèi thÞ trêng thÕ giíi, ¸p ®Æt ®iÒu kiÖn víi nh÷ng níc chËm ph¸t triÓn h¬n, thËm chÝ dïng nhiÒu biÖn ph¸p th« b¹o nh bao v©y cÊm vËn, trõng ph¹t, lµm thiÖt h¹i lîi Ých cña c¸c níc ®ang ph¸t triÓn vµ chËm ph¸t triÓn. Tríc t×nh h×nh ®ã c¸c níc ®ang ph¸t triÓn ®· tõng bíc tËp hîp nhau l¹i, ®Êu tranh chèng chÝnh s¸ch t¨ng cêng quyÒn ¸p ®Æt cña Mü ®Ó b¶o vÖ lîi Ých cña m×nh v× mét trËt tù kinh tÕ b×nh ®¼ng, c«ng b»ng. ë khu vùc §«ng Nam ¸®· diÔn ra nhiÒu biÕn ®æi s©u s¾c. MÆc dï tr¶i qua cuéc khñng ho¶ng kinh tÕ – tµi chÝnh trÇm träng trong thêi gian 1997 -1998, song vÉn lµ khu vùc cã nhiÒu tiÒm n¨ng do vÞ trÝ ®Þa lý chÝnh trÞ vµ ®Þa lý kinh tÕ cña m×nh, dung lîng thÞ trêng lín, tµi nguyªn phong phó, lao ®éng dåi dµo, ®îc ®µo t¹o tèt, cã quan hÖ quèc tÕ réng r·i. Trêng §¹i häc KTQD TiÓu luËn TriÕt Toµn bé t×nh h×nh trªn ®em l¹i nhiÒu thuËn lîi to lín, ®ång thêi còng ®Æt ra nhiÒu th¸ch thøc gay g¾t ®èi víi níc ta trong qu¸ tr×nh ph¸t triÓn ®Êt níc nãi chung vµ qu¸ tr×nh héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ nãi riªng. 2. Héi nhËp kinh tÕ víi c¸c níc ®ang ph¸t triÓn ThÕ giíi ë vµo thêi ®iÓm chuyÓn giao gi÷a hai thÕ kû ®ang chøng kiÕn nh÷ng ®æi thay s©u s¾c trªn tÊt c¶ mäi lÜnh vùc, tõ s¶n xuÊt vËt chÊt ®Õn ®êi sèng tinh thÇn x· héi. Toµn cÇu ho¸ næi lªn nh mét trong nh÷ng xu híng chñ ®¹o chi phèi hÖ thèng quan hÖ quèc tÕ hiÖn ®¹i. XÐt trªn ph¬ng diÖn s¶n xuÊt vËt chÊt x· héi, mét giai ®o¹n míi cña lÞch sö nh©n lo¹i ®ang tõng bíc qu¸ ®é tõ xÉ héi g¾n víi nÒn v¨n minh c«ng nghiÖp lªn nÊc thang ph¸t triÓn cao h¬n. NÊc thang ph¸t triÓn nµy ®îc ®Æc trng bëi c«ng nghÖ vµ c¬ cÊu kinh tÕ míi – kinh tÕ tri thøc, trªn c¬ së ¸p dông réng r·i c¸c thµnh tùu khoa häc – c«ng nghÖ tiªn tiÕn, c¸c ph¬ng tiÖn truyÒn tin hiÖn ®¹i vµ m¸y tÝnh. Nh×n mét c¸ch tæng qu¸t, toµn cÇu ho¸ kinh tÕ lµ qu¸ tr×nh phæ biÕn theo híng nhÊt thÓ ho¸ trªn ph¹m vi toµn cÇu nh÷ng gi¸ trÞ, tri thøc, nh÷ng ho¹t ®éng, nh÷ng m« h×nh – cÊu tróc trong lÜnh vùc kinh tÕ vµ c¶ khoa häc, kü thuËt. Trong ®ã c¸c níc ®ang ph¸t triÓn tham gia víi ®éng lùc c¬ b¶n lµ nh»m më réng thÞ trêng xuÊt khÈu, t¹o mèi liªn kÕt th¬ng m¹i gi÷a c¸c quèc gia, c¸c khu vùc víi nhiÒu h×nh thøc phong phó, ho¹t ®éng cã hiÖu qu¶. Vµ cho ®Õn nay, mét sè c¸c quèc gia ®ang ph¸t triÓn ®· ®¹t ®îc nh÷ng tiÕn bé vît bËc vÝ nh : ë khu vùc §«ng Nam ¸ cã Th¸i Lan, Malayxia, Singapo ®· chuyÓn m¹nh sang kinh tÕ híng vÒ xuÊt khÈu vµ thu ®îc nh÷ng thµnh qu¶ tèt. XÐt vÒ viÖc më réng vµ ®a d¹ng c¸c mèi liªn kÕt th¬ng m¹i th× chÝnh s¸ch tû gi¸, chÝnh s¸ch gi¶m thuÕ xuÊt nhËp khÈu, b·i bá hµng rµo thuÕ quan, phi thuÕ quan ®· lµm cho ho¹t ®éng th¬ng m¹i t¹i c¸c níc më réng thÞ trêng vµ t¨ng khèi lîng hµng ho¸ xuÊt nhËp khÈu. H¬n n÷a, trong qu¸ tr×nh héi nhËp kinh tÕ,®iÒu chóng ta thÊy râ lµ thÞ trêng vèn cã mèi liªn kÕt chÆt chÏ h¬n nhiÒu. C¸c níc ®ang ph¸t triÓn cã c¬ héi héi nhËp víi thÞ trêng tµi chÝnh toµn cÇu. Nhê vËy mµ lo¹i bá viÖc kiÓm so¸t ®èi víi ®ång vèn ch¶y vµo, ®ång thêi còng b·i bá dÇn nh÷ng h¹n chÕ trong thanh to¸n vµ giao dÞch th«ng qua tµi kho¶n. HiÖn nay, nhiÒu níc ®· chÊp nhËn th¶ næi ®ång tiÒn, ®· lµm cho ®ång vèn ®æ vµo c¸c níc nµy t¨ng nhanh. MÆt kh¸c, héi nhËp kinh tÕ trong thêi gian qua cã t¸c ®éng tÝch cùc ®Õn viÖc æn ®Þnh kinh tÕ vÜ m«. NhiÒu quèc gia ®ang ph¸t triÓn ®· më cöa thÞ trêng thu hót vèn, Trêng §¹i häc KTQD TiÓu luËn TriÕt mét mÆt thóc ®Èy c«ng nghiÖp ho¸, mét mÆt t¨ng tÝch luü tõ ®ã c¶i thiÖn møc th©m hôt ng©n s¸ch. ChÝnh sù æn ®Þnh kinh tÕ vÜ m« nµy ®· t¹o niÒm tin cho c¸c ch¬ng tr×nh ph¸t triÓn hç trî cho nh÷ng quèc gia thµnh c«ng trong c¶i c¸ch kinh tÕ vµ më cöa. Ngoµi ra, héi nhËp kinh tÕ t¹o ra nhiÒu c¬ héi viÖc lµm míi vµ n©ng cao møc thu nhËp t¬ng ®èi cña c¸c tÇng líp d©n c. ChÝnh nh÷ng mÆt thuËn lîi nµy mµ héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ cã søc m¹nh to lín. Nã kÐo tÊt c¶ c¸c quèc gia dï lín, dï nhá, dï giµu hay nghÌo ®Òu bÞ cuèn vµo. Tuy nhiªn ®iÒu ®¸ng nãi ë ®©y lµ chñ nghÜa t b¶n hiÖn ®¹i víi u thÕ vÒ vèn vµ c«ng nghÖ ®ang r¸o riÕt thùc hiÖn ý ®å chiÕn lîc biÕn qu¸ tr×nh toµn cÇu ho¸ nãi chung vµ toµn cÇu ho¸ kinh tÕ nãi riªng thµnh qu¸ tr×nh tù do ho¸ kinh tÕ vµ ¸p ®Æt chÝnh trÞ theo quü ®¹o t b¶n chñ nghÜa. Bëi vËy, tÊt c¶ c¸c níc, nhÊt lµ c¸c níc ®ang ph¸t triÓn, ®Òu ph¶i t×m kiÕm c¸c ®èi s¸ch ®Ó thÝch øng víi qu¸ tr×nh toµn cÇu ho¸ ®a b×nh diÖn vµ ®Çy nghÞch lý. Sau hµng thÕ kû ®Êu tranh kiªn cêng, anh dòng, c¸c d©n téc thuéc ®Þa vµ phô thuéc ®· tho¸t khái ¸ch ®« hé cña chñ nghÜa thùc d©n, ®Õ quèc, giµnh ®îc ®éc lËp d©n téc vµ chñ quyÒn. MÆc dï vËy, bøc tranh kinh tÕ – x· héi cña c¸c níc chËm ph¸t triÓn vµ ®ang ph¸t triÓn vÉn ®ang ngµy cµng cã nhiÒu biÓu hiÖn ®¸ng lo ng¹i vÒ sù tôt hËu so víi tr×nh ®é cña c¸c níc ph¸t triÓn. Kho¶ng c¸ch Êy kh«ng nh÷ng kh«ng ®îc kh¾c phôc, rót ng¾n mµ cßn thùc sù trë thµnh nguy c¬ chia c¾t thÕ giíi lµm hai nöa kh¸c biÖt: vµi chôc quèc gia tiªn tiÕn ®· vît h¬n 100 quèc gia thuéc “thÕ giíi thø ba” hµng vµi thËp niªn ph¸t triÓn hoÆc gÊp tr¨m lÇn chªnh lÖch vÒ thu nhËp b×nh qu©n GDP tÝnh theo ®Çu ngêi. C¸c níc nµy tuy ®· giµnh ®îc ®éc lËp, ®ã lµ mét thµnh qu¶ v« cïng quan träng, song c¸c níc nµy hÇu hÕt l¹i lµ c¸c níc nghÌo, cßn l¹c hËu. Cho nªn, hä vÉn bÞ phô thuéc vµo hÖ thèng kinh tÕ cña chñ nghÜa t b¶n : tõ khai th¸c – sö dông tµi nguyªn, quy tr×nh s¶n xuÊt, vèn, kü thuËt – c«ng nghÖ ®Õn thÞ trêng tiªu thô còng nh ph©n c«ng lao ®éng quèc tÕ… C¸c níc ®ang ph¸t triÓn ®ang ph¶i ®èi diÖn tríc th¸ch thøc cña nguy c¬ tôt hËu ngµy cµng xa vÒ kinh tÕ. Bëi mét c¬ cÊu kinh tÕ cßn nhiÒu bÊt hîp lý, trong ®ã tû träng c«ng nghiÖp nhá bÐ trong tæng gi¸ trÞ thu nhËp quèc d©n, céng thªm víi tr×nh ®é thÊp kÐm vÒ n¨ng suÊt lao ®éng, cho nªn tèc ®é ph¸t triÓn kinh tÕ cña ®a sè c¸c níc ®ang ph¸t triÓn thÊp vµ bÊp bªnh. Trong thËp niªn 60, c¸c níc ®ang ph¸t triÓn ®¹t møc t¨ng trëng 5,7%, thËp niªn 70 ®¹t 5,3% th× ®Õn thËp niªn 80 lµ 2% vµ nh÷ng n¨m võa qua cña thËp niªn 90 tuy t×nh h×nh cã ®îc c¶i thiÖn, song còng chØ ®¹t møc trªn 4% trong khi tØ lÖ t¨ng d©n sè vÉn cßn ë møc trªn 2%/n¨m. Trêng §¹i häc KTQD TiÓu luËn TriÕt Kh«ng nh÷ng thÕ vÊn ®Ò nî níc ngoµi còng trë thµnh g¸nh nÆng ®èi víi c¸c níc ®ang ph¸t triÓn. Sè liÖu thèng kª cña Liªn hîp quèc cho thÊy, nî níc ngoµi cña c¸c níc nµy ®· t¨ng h¬n 300 lÇn trong 4 thËp niªn qua : tõ 6 tØ n¨m 1995 lªn trªn 2000 tØ ®Çu n¨m 2000. Trong ®ã, cã nh÷ng níc mµ tæng sè nî ®· vît xa so víi tæng thu nhËp quèc d©n. Nh÷ng bi kÞch vÒ nî níc ngoµi cña c¸c níc ®ang ph¸t triÓn kh«ng chØ ®îc biÓu hiÖn ë tæng sè nî khæng lå mµ cßn lµ t×nh tr¹ng nhiÒu níc kh«ng cã kh¶ n¨ng thanh to¸n dï chØ lµ l·i suÊt h»ng n¨m, trong khi dã tèc ®é cña c¸c kho¶n vay vÉn gia t¨ng vµ kh«ng hÒ cã dÊu hiÖu gi¶m bít. Cïng víi nî nÇn lµ t×nh tr¹ng bÊt b×nh ®¼ng trong trao ®æi mËu dÞch – th¬ng m¹i gi÷a c¸c níc ®ang ph¸t triÓn vµ ph¸t triÓn. ChØ tÝnh riªng qua trao ®æi kh«ng ngang gi¸, c¸c níc ph¸t triÓn mçi n¨m thu vÒ mãn lîi hµng chôc tØ USD. MÆt kh¸c, vÉn tiÕp tôc diÔn ra sù ph©n biÖt ®èi xö víi hµng hãa – s¶n phÈm cña c¸c níc ®ang ph¸t triÓn khi th©m nhËp thÞ trêng c¸c níc ph¸t triÓn. Qua con ®êng ®Çu t, chuyÓn giao kü thuËt – c«ng nghÖ, c¸c cêng quèc t b¶n kh«ng chØ thu lîi do b¸n c¸c thiÕt bÞ c«ng nghÖ l¹c hËu vµ g©y « nhiÔm mµ cßn khèng chÕ nhiÒu huyÕt m¹ch kinh tÕ quan träng cña c¸c níc ®ang ph¸t triÓn. Cßn c¸c níc ®ang ph¸t triÓn, do ¸p lùc bøc b¸ch cña nhu cÇu c¶i thiÖn ®êi sèng kinh tÕ, ®· dÔ dµng chÊp nhËn “chµo ®ãn” bÊt kú sù c¶i tiÕn kü thuËt – c«ng nghÖ nµo, bÊt kú nguån vèn t b¶n nµo. Sù ®¬n gi¶n dÔ d·i nµy, mÆc dï tríc m¾t cã thÓ thóc ®Èy t¨ng trëng kinh tÕ, song rÊt cã thÓ ph¶i tr¶ gi¸ ®¾t bëi c¸c hËu qu¶ kinh tÕ x· héi khã lêng. Do vËy, lùa chän kü thuËt – c«ng nghÖ, c¬ cÊu kinh tÕ, m« h×nh kinh tÕ – x· héi ®ang ®Æt ra nh÷ng tiªu chuÈn phøc t¹p h¬n ®Ó cã thÓ tËn dông mäi c¬ héi ph¸t triÓn cho c¶ ngµy mai, kh«ng chØ v× nh÷ng c¸i lîi tøc thêi tríc m¾t. §ã lµ nh÷ng vÊn ®Ò trªn con ®êng hîp t¸c gi÷a c¸c níc ®ang ph¸t triÓn vµ c¸c níc ph¸t triÓn, vËy cßn hîp t¸c gi÷a c¸c níc ®ang ph¸t triÓn víi nhau th× sao? Con ®êng nµy còng gÆp nhiÒu trë ng¹i bëi lÏ c¸c níc nµy ®Òu cã sù t¬ng ®ång vÒ tr×nh ®é ph¸t triÓn còng nh c¸c lîi thÕ vÒ nguån tµi nguyªn, nh©n lùc vµ thÞ trêng…trong khi tÊt c¶ ®Òu thiÕu vèn, kü thuËt – c«ng nghÖ vµ tri thøc qu¶n lý hiÖn ®¹i. H¬n n÷a, nh÷ng lîi thÕ nªu trªn díi t¸c ®éng cña cuéc c¸ch m¹ng khoa häc – c«ng nghÖ vµ toµn cÇu ho¸ hiÖn nay kh«ng cßn cã vai trß, ý nghÜa næi bËt nh c¸c thËp niªn tríc ®©y. §iÒu ®ã cho thÊy, c¸c níc ®ang ph¸t triÓn cÇn thiÕt ph¶i cã c¸ch tiÕp cËn míi trong hîp t¸c cïng nhau. ChØ cã nh vËy, khu«n khæ vµ c¬ chÕ hîp t¸c míi thùc sù trë nªn h÷u Ých vµ thiÕt thùc ®èi víi c¸c níc ®ang ph¸t triÓn. §ång thêi, nã ®ãng gãp vµ viÖc phèi hîp c¸c nç lùc chung cña c¸c níc ®ang ph¸t triÓn nh»m tõng bíc kh¾c phôc vµ Trêng §¹i häc KTQD TiÓu luËn TriÕt h¹n chÕ nh÷ng hËu qu¶ tiªu cùc cña toµn cÇu ho¸ còng nh trong qu¸ tr×nh xóc tiÕn quan hÖ víi c¸c níc ph¸t triÓn. Héi nhËp kinh tÕ lµ mét vÊn ®Ò cÊp b¸ch vµ mang tÝnh thêi ®¹i, nhng ®ã còng lµ mét bµi to¸n hãc bóa, ®ang th¸ch ®è c¸c quèc gia, d©n téc ®ang ph¸t triÓn, th«i thóc hä t×m lêi gi¶i tèi u. Gi÷ v÷ng ®éc lËp d©n téc, ph¸t huy néi lùc vµ kÕt hîp víi chñ ®éng më réng héi nhËp quèc tÕ, trë thµnh mét trong nh÷ng ®iÒu kiÖn tiªn quyÕt – ch×a kho¸ h÷u hiÖu ®Ó gi¶i m· bµi to¸n nµy trong kû nguyªn toµn cÇu ho¸ hiÖn nay. 3. Sù h×nh thµnh tÊt yÕu cña chñ tr¬ng héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ ë níc ta ThËt ra, chÝnh s¸ch më cöa vµ héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ ®Ó ph¸t triÓn ®Êt níc kh«ng ph¶i lµ mét ®iÒu g× hoµn toµn míi ®èi víi §¶ng vµ Nhµ níc ta. Nã lµ sù kÕ thõa, ph¸t triÓn vµ vËn ®éng s¸ng t¹o vµo hoµn c¶nh hiÖn nay cña ®Êt níc, nh÷ng luËn ®iÓm mµ Chñ tÞch Hå ChÝ Minh nªu lªn ngay tõ khi níc ViÖt Nam d©n chñ céng hoµ võa míi ra ®êi sau C¸ch m¹ng th¸ng T¸m n¨m 1945. Trong bµi tr¶ lêi pháng vÊn cña c¸c nhµ b¸o ngµy 23 th¸ng 10 n¨m ®ã, Chñ tÞch Hå ChÝ Minh ®· nãi: “chóng ta hoan nghªnh nh÷ng ngêi Ph¸p muèn ®em t b¶n vµo xø ta khai th¸c nh÷ng nguån nguyªn liÖu cha cã ai khai th¸c…Chóng ta sÏ mêi nh÷ng nhµ chuyªn m«n Ph¸p, còng nh Mü, Nga hay Tµu, ®Õn ®©y gióp viÖc cho chóng ta trong c«ng cuéc kiÕn thiÕt quèc gia” (Hå ChÝ Minh: Toµn tËp, T4, NXB ChÝnh trÞ quèc gia, HN 1995, tr74) Qu¸n triÖt t tëng Hå ChÝ Minh, ngay tõ gi÷a nh÷ng n¨m 70 cña thÕ kû tríc, níc ta ®· gia nhËp Héi ®ång t¬ng trî kinh tÕ (SEV), tÝch cùc tham gia Phong trµo kh«ng liªn kÕt, Liªn hîp quèc mµ mét trong nh÷ng néi dung c¬ b¶n lµ ®Êu tranh cho mét trËt tù kinh tÕ thÕ giíi c«ng b»ng. Bªn c¹nh mèi quan hÖ víi c¸c níc trong céng ®ång XHCN, níc ta ®· ra søc thóc ®Èy quan hÖ hîp t¸c b×nh ®¼ng cïng cã lîi víi c¸c níc t b¶n chñ nghÜa mÆc dÇu lóc ®ã c¸c thÕ lùc thï ®Þch thùc hiÖn chÝnh s¸ch bao v©y vÒ kinh tÕ, c« lËp vÒ chÝnh trÞ ®èi víi níc ta. Trong thêi k× ®æi míi, chñ tr¬ng më réng quan hÖ ®èi ngo¹i vµ héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ cµng ®îc thÓ hiÖn râ nÐt vµ ®îc thùc hiÖn tÝch cùc h¬n. §¹i héi lÇn thø VI cña §¶ng häp th¸ng 12 – 1986 ®· chÝnh thøc khëi xíng c«ng cuéc ®æi míi nh»m ®a níc tar a khái cuéc khñng ho¶ng vÒ kinh tÕ – x· héi. ViÖc triÓn khai NghÞ QuyÕt §¹i héi l¹i diÔn ra trong bèi c¶nh t×nh h×nh Liªn X«, §«ng ¢u xÊu ®i nhanh chãng vµ tíi ®Çu nh÷ng n¨m 90 th× chÕ ®é XHCN ®· bÞ xo¸ bá t¹i c¸c níc nµy, Liªn bang X« ViÕt tan r·, Héi ®ång t¬ng trî kinh tÕ gi¶i thÓ. §Ó phôc vô cho viÖc thùc hiÖn ®êng lèi ®æi míi, §¹i héi vµ c¸c héi nghÞ Trung ¬ng tiÕp theo, nhÊt lµ c¸c NghÞ quyÕt 13/5/1988 cña bé chÝnh trÞ, NghÞ quyÕt cña Héi nghÞ Trung ¬ng VIII th¸ng 3/1990, ®· ph©n tÝch s©u s¾c Trêng §¹i häc KTQD TiÓu luËn TriÕt t×nh h×nh thÕ giíi, ®Ò ra c¸c chñ tr¬ng vµ gi¶i ph¸p øng phã víi nh÷ng tiªu cùc cña t×nh h×nh víi néi dung chñ yÕu lµ ®Èy lïi chÝnh s¸ch bao v©y kinh tÕ, c« lËp vÒ chÝnh trÞ ®èi víi níc ta, më réng quan hÖ quèc tÕ. Còng theo tinh thÇn ®ã, n¨m 1987 níc ta ®· th«ng qua LuËt ®Çu t víi níc ngoµi víi nh÷ng quy ®Þnh kh¸ th«ng tho¸ng. §¹i héi lÇn thø VII häp vµo th¸ng 6/1991 më ra bíc ®ét ph¸ míi: th«ng qua C¬ng lÜnh cña §¶ng vµ ChiÕn lîc æn ®Þnh vµ ph¸t triÓn kinh tÕ – x· héi 10 n¨m, ®ång thêi ®a ra nh÷ng ®êng lèi ®èi ngo¹i më réng víi khÈu hiÖu: “Víi chÝnh s¸ch ®èi ngo¹i réng më, chóng ta tuyªn bè r»ng: ViÖt Nam muèn lµm b¹n víi tÊt c¶ c¸c níc trong céng ®ång thÕ giíi, phÊn ®Êu v× hoµ b×nh, ®éc lËp ph¸t triÓn”. Héi nghÞ Trung ¬ng lÇn thø 3 kho¸ VII ®· ra NghÞ quyÕt vÒ chÝnh s¸ch ®èi ngo¹i, trong ®ã nªu ra t tëng chØ ®¹o lµ “gi÷ v÷ng nguyªn t¾c ®éc lËp, thèng nhÊt vµ CNXH, ®ång thêi ph¶i rÊt s¸ng t¹o. N¨ng ®éng, linh ho¹t, phï hîp víi vÞ trÝ, ®iÒu kiÖn vµ hoµn c¶nh cô thÓ cña níc ta còng nh diÔn biÕn cña t×nh h×nh thÕ giíi vµ khu vùc, phï hîp víi tõng ®èi tîng níc ta cã quan hÖ”. §ång thêi nghÞ quyÕt còng nªu ra bèn ph¬ng ch©m: b¶o ®¶m lîi Ých d©n téc, trong ®ã kÕt hîp nhuÇn nhuyÔn chñ nghÜa yªu níc víi chñ nghÜa quèc tÕ cña giai cÊp c«ng nh©n; gi÷ v÷ng ®éc lËp tù chñ, tù lùc tù cêng, ®Èy m¹nh ®a d¹ng ho¸, ®a ph¬ng ho¸ c¸c quan hÖ ®èi ngo¹i; n¾m v÷ng hai mÆt hîp t¸c vµ ®Êu tranh trong quan hÖ quèc tÕ; u tiªn hîp t¸c khu vùc ®ång thêi më réng quan hÖ víi tÊt c¶ c¸c níc. §¹i héi lÇn thø VIII häp th¸ng 6/1996 ®· kh¼ng ®Þnh chñ tr¬ng “x©y dùng mét nÒn kinh tÕ më”, “®Èy nhanh qu¸ tr×nh héi nhËp kinh tÕ khu vùc vµ thÕ giíi”. Héi nghÞ Trung ¬ng 4 kho¸ VIII nªu nhiÖm vô “tÝch cùc chñ ®éng th©m nhËp vµ më réng thÞ trêng quèc tÕ”, “tiÕn hµnh khÈn tr¬ng, v÷ng ch¾c viÖc ®µm ph¸n HiÖp ®Þnh th¬ng m¹i víi Mü”, “gia nhËp APEC vµ WTO, cã kÕ ho¹ch cô thÓ ®Ó chñ ®éng thùc hiÖn cam kÕt trong khu«n khæ AFTA”. 4. NhËn ®Þnh vÒ nh÷ng c¬ héi vµ th¸ch thøc ®èi víi ViÖt Nam trªn con ®êng héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ. 4.1. Nh÷ng c¬ héi mµ ViÖt Nam cã ®îc khi tham gia héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ Héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ lµ qu¸ tr×nh “më cöa” nÒn kinh tÕ, ®a c¸c doanh nghiÖp trong níc tham gia tÝch cùc vµo c¹nh tranh, quèc tÕ. Héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ chóng ta cã c¬ héi tÝch luü ®îc nh÷ng tiÒn ®Ò, nh÷ng ®iÒu kiÖn cho mét tr×nh ®é ph¸t triÓn míi. Tríc hÕt chóng ta cã c¬ héi thu hót vèn, khoa häc, kü thuËt c«ng nghÖ hiÖn ®¹i, kinh nghiÖm qu¶n lý kinh tÕ tõ bªn ngoµi vµ më réng thÞ trêng ®Ó ®Èy nhanh qu¸ tr×nh c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸, ®a ®Êt níc ra khái t×nh tr¹ng kÐm ph¸t triÓn. TiÕp ®ã héi nhËp kinh tÕ t¹o kh¶ n¨ng më réng thÞ trêng ra níc ngoµi trªn c¬ së c¸c hiÖp Trêng §¹i häc KTQD TiÓu luËn TriÕt ®Þnh th¬ng m¹i ®· ký kÕt víi c¸c níc, trong khu vùc vµ toµn cÇu. T¹o c¬ héi giao lu c¸c nguån lùc cña níc ta víi c¸c níc, bëi chóng ta cã nguån nh©n lùc dåi dµo, nhng nÕu kh«ng héi nhËp th× viÖc sö dông trong níc sÏ bÞ l·ng phÝ, kÐm hiÖu qu¶. Th«ng qua héi nhËp ta cã thÓ xuÊt khÈu lao ®éng qua hîp ®ång gia c«ng hµng xuÊt khÈu. §ång thêi t¹o c¬ héi ®Ó nhËp khÈu lao ®éng kü thuËt cao, c¸c c«ng nghÖ míi, c¸c ph¸t minh s¸ng chÕ mµ ta cha cã. MÆt kh¸c, më cöa vµ héi nhËp quèc tÕ sÏ gióp chóng ta ®Èy m¹nh h¬n n÷a qu¸ tr×nh c¶i c¸ch, ®æi míi x· héi, nhÊt lµ nh÷ng c¶i c¸ch vÒ ph¬ng thøc ho¹t ®éng cña hÖ thèng chÝnh trÞ, vÒ thÓ chÕ kinh tÕ thÞ trêng ®Þnh híng x· héi chñ nghÜa, ®iÒu chØnh c¬ cÊu s¶n xuÊt trong níc, t¨ng søc c¹nh tranh cho nÒn kinh tÕ ®Ó tham gia ngµy cµng nhiÒu h¬n vµo ph©n c«ng lao ®éng quèc tÕ vµ më réng qu¸ tr×nh d©n chñ ho¸ x· héi. Víi mét nÒn kinh tÕ yÕu kÐm, nÕu kh«ng tranh thñ ®îc nh÷ng c¬ héi do toµn cÇu ho¸ mang l¹i – dï lµ toµn cÇu ho¸ ®ang do chñ nghÜa t b¶n chi phèi – th× chóng ta kh«ng thÓ x©y dùng chñ nghÜa x· héi ®îc. ChØ riªng vÊn ®Ò “häc hái” chñ nghÜa t b¶n chø cha nãi ®Õn tranh thñ nh÷ng nguån lùc, ph¬ng tiÖn vËt chÊt cÇn thiÕt, ®· lµ mét tÊt yÕu kh¸ch quan, mét yªu cÇu b¾t buéc ®èi víi viÖc x©y dùng chñ nghÜa x· héi ë c¸c níc chËm ph¸t triÓn vµ ®ang ph¸t triÓn nãi chung vµ ë níc ta nãi riªng. Bëi v× nh Lªnin ®· nãi : “chóng ta kh«ng h×nh dung mét thø chñ nghÜa x· héi nµo kh¸c h¬n lµ chñ nghÜa x· héi dùa trªn c¬ së nh÷ng bµi häc mµ nÒn v¨n minh lín cña chñ nghÜa t b¶n thu ®îc” ( V.I Lªnin, Toµn tËp, NXB TiÕn bé, M, 1977, tr334). 4.2. Nh÷ng th¸ch thøc mµ chóng ta gÆp ph¶i trªn con ®êng héi nhËp Tuy nhiªn, toµn cÇu ho¸ lµ mét qu¸ tr×nh võa hîp t¸c võa ®Êu tranh v« cïng phøc t¹p. Nã kh«ng chØ ®em ®Õn cho chóng ta nh÷ng c¬ héi thuËn lîi mµ cßn cã c¶ nh÷ng th¸ch thøc vµ khã kh¨n míi n¶y sinh. Th¸ch thøc lín nhÊt víi níc ta lµ t×nh tr¹ng thÊp kÐm cña nÒn kinh tÕ, kho¶ng c¸ch vÒ tr×nh ®é ph¸t triÓn gi÷a ta víi c¸c níc trong khu vùc vµ trªn thÕ giíi cßn rÊt xa. Häc thuyÕt tù do míi vÒ toµn cÇu hãa ®ßi hái c¸c quèc gia ph¶i më toang cöa nÒn kinh tÕ ®Êt níc, ph¶i thùc hiÖn triÖt ®Ó tù do ho¸ thÞ trêng bªn trong vµ bªn ngoµi, ph¶i th¶ næi tiÒn tÖ, ph¶i t nh©n ho¸, ph¶i gi¶m m¹nh vai trß kiÓm so¸t cña Nhµ níc theo híng: “Nhµ níc tèi thiÓu, thÞ trêng tèi ®a”. V× vËy c¸c doanh nghiÖp trong níc ph¶i chÊp nhËn t c¸ch thµnh viªn c¹nh tranh ngang b»ng c¸c níc kh¸c. Mµ xu híng tù do ho¸ th¬ng m¹i quèc tÕ cµng ph¸t triÓn th× c¹nh tranh quèc tÕ ngµy cµng khèc liÖt. §iÓm ®Æc biÖt lµ ta ph¶i c¹nh tranh ngay tõ ®Çu, trªn tÊt c¶ c¸c mÆt trËn, víi nh÷ng thÕ lùc m¹nh h¬n nhiÒu vÒ thùc lùc vµ tr×nh ®é. T¹i diÔn ®µn Kú häp thø 6, Quèc héi Trêng §¹i häc KTQD TiÓu luËn TriÕt kho¸ XI, Thñ tíng Phan V¨n Kh¶i còng nhiÒu lÇn nhÊn m¹nh : “Søc c¹nh tranh cña c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam vµ nÒn kinh tÕ thua kÐm nhiÒu níc xung quanh lµ ®iÒu bÊt lîi lín nhÊt khi héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ” Héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ, chóng ta ®øng tríc yªu cÇu ph¶i chuyÓn ®æi c¬ cÊu kinh tÕ, ®Çu t theo chiÒu s©u ®Ó nÒn kinh tÕ ®ñ søc c¹nh tranh trªn thÞ trêng quèc tÕ. Bªn c¹nh ®ã, chóng ta ®øng tríc khã kh¨n rÊt lín trong viÖc ®iÒu chØnh hÖ thèng ph¸p luËt, c¬ chÕ, chÝnh s¸ch lµm sao võa b¶o ®¶m cho ®æi míi thµnh c«ng, nÒn kinh tÕ ph¸t triÓn bÒn v÷ng; võa phï hîp víi cam kÕt quèc tÕ; l¹i cã kh¶ n¨ng kh¾c phôc nh÷ng tiªu cùc, rñi ro do héi nhËp ®em l¹i. Nh×n chung, nÕu kh«ng vît qua ®îc nh÷ng th¸ch thøc nµy, chóng ta kh«ng thÓ cã chñ nghÜa x· héi trong thùc tÕ. MÆt kh¸c, toµn cÇu ho¸ ®ang bÞ chñ nghÜa t b¶n chi phèi trªn c¸c lÜnh vùc : thÞ trêng, khoa häc – c«ng nghÖ vµ vèn. C¸c níc t b¶n ®ang mu toan ding nh÷ng lîi thÕ nµy ®Ó g©y søc Ðp ®èi víi chóng ta. Thùc tÕ nµy ®e do¹ tÊn c«ng vµo chñ quyÒn quèc gia, lµ xãi mßn c¸c gi¸ trÞ v¨n ho¸ truyÒn thèng cña d©n téc, ®e do¹ sù æn ®Þnh vÒ kinh tÕ vµ x· héi cña ®Êt níc. H¬n bao giê hÕt, chóng ta cÇn tØnh t¸o trong tõng bíc héi nhËp, cÇn ph©n tÝch tÝnh hai mÆt cña toµn cÇu ho¸ ®Ó nhËn thøc ®îc nh÷ng mÆt, nh÷ng xu híng, nh÷ng t¸c ®éng, nh÷ng quy luËt vËn ®éng cña nã. Trªn c¬ së ®ã chñ ®éng t×m ra con ®êng, c¸ch thøc biÖn ph¸p phï hîp trong tõng bíc héi nhËp ®Ó tiÕp tôc con ®êng ph¸t triÓn theo ®Þnh híng x· héi chñ nghÜa trong bèi c¶nh míi. Trêng §¹i häc KTQD TiÓu luËn TriÕt 5. Nh÷ng quan ®iÓm chØ ®¹o trong qu¸ tr×nh héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ ë níc ta : Tõ nh÷ng ®iÒu nãi trªn, chóng ta cã thÓ kh¸i qu¸t vµ nhÊn m¹nh mét sè quan ®iÓm chñ yÕu cÇn qu¸n triÖt trong tiÕn tr×nh héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ cña níc ta nh sau : Thø nhÊt chñ ®éng héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ vµ khu vùc theo tinh thÇn ph¸t huy tèi ®a néi lùc, n©ng cao hiÖu qu¶ hîp t¸c quèc tÕ, b¶o ®¶m ®éc lËp tù chñ vµ ®Þnh híng x· héi chñ nghÜa, b¶o vÖ lîi Ých d©n téc, an ninh quèc gia, gi÷ g×n b¶n s¾c v¨n ho¸ d©n téc, b¶o vÖ m«i trêng” (TrÝch V¨n kiÖn §¹i héi ®¹i biÓu toµn quèc lÇn thø IX – trang 120) Thø hai, héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ lµ sù nghiÖp cña toµn d©n; trong qu¸ tr×nh héi nhËp cÇn ph¸t huy mäi tiÒm n¨ng vµ nguån lùc c¸c thµnh phÇn kinh tÕ cña toµn x· héi, trong ®ã kinh tÕ nhµ níc gi÷ vai trß chñ ®¹o. Thø ba, héi nhËp kinh tÕ lµ qu¸ tr×nh võa hîp t¸c, võa ®Êu tranh vµ c¹nh tranh, võa cã nhiÒu c¬ héi, võa kh«ng Ýt th¸ch thøc, do ®ã cÇn tØnh t¸o, kh«n khÐo vµ linh ho¹t trong viÖc xö lý tÝnh hai mÆt cña héi nhËp tuú theo ®èi tîng, vÊn ®Ò, trêng hîp, thêi ®iÓm cô thÓ; ®ång thêi võa ph¶i ®Ò phßng t tëng tr× trÖ, thô ®éng, võa ph¶i chèng t tëng gi¶n ®¬n, n«n nãng. Thø t, cÇn nhËn thøc ®Çy ®ñ ®Æc ®iÓm nÒn kinh tÕ níc ta, tõ ®ã ®Ò ra kÕ ho¹ch vµ lé tr×nh hîp lý, võa phï hîp víi tr×nh ®é ph¸t triÓn cña ®Êt níc, võa ®¸p øng c¸c quy ®Þnh cña c¸c tæ chøc kinh tÕ quèc tÕ mµ níc ta tham gia; tranh thñ nh÷ng u ®·i giµnh cho c¸c níc ®ang ph¸t triÓn vµ c¸c níc cã nÒn kinh tÕ chuyÓn ®æi tõ kinh tÕ tËp trung bao cÊp sang kinh tÕ thÞ trêng. Cuèi cïng, cÇn kÕt hîp chÆt chÏ qu¸ tr×nh héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ víi yªu cÇu gi÷ v÷ng æn ®Þnh chÝnh trÞ, an ninh, quèc phßng; th«ng qua héi nhËp ®Ó t¨ng cêng søc m¹nh tæng hîp cña quèc gia, nh»m cñng cè chñ quyÒn vµ an ninh ®Êt níc, c¶nh gi¸c víi nh÷ng mu toan th«ng qua héi nhËp ®Ó thùc hiÖn ý ®å “diÔn biÕn hoµ b×nh” víi níc ta. PhÇn 2 Thùc tr¹ng cña vÊn ®Ò nghiªn cøu I. C¸c bíc ®i cña ta trong qu¸ tr×nh héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ N¨m 1993, chóng ta khai th«ng quan hÖ víi c¸c tæ chøc tµi chÝnh, tiÒn tÖ quèc tÕ nh IMF, WB, ADB. IMF, WB ®· hç trî cho ta th«ng qua Ch¬ng tr×nh tÝn dông trung han; Ch¬ng tr×nh ®iÒu chØnh c¬ cÊu (SAC) cña WB vµ ch¬ng tr×nh ®iÒu chØnh c¬ cÊu Trêng §¹i häc KTQD TiÓu luËn TriÕt më réng (ESAF) cña IMF. Néi dung ®µm ph¸n víi c¸c tæ chøc nµy g¾n bã mËt thiÕt víi nh÷ng yªu cÇu cña Tæ chøc th¬ng m¹i thÕ giíi (WTO). Trong quan hÖ víi c¸c tæ chøc nµy, chóng ta chØ chÊp nhËn sù hç trî tµi chÝnh nÕu yªu cÇu cña hä kh«ng tr¸i víi ®êng lèi chÝnh s¸ch cña ta; cã n¨m ®iÒu kiÖn hä ®a ra vi ph¹m chñ quyÒn vµ lîi Ých cña ta nªn ta kh«ng nhËn. Ngµy 25/7/1995, níc ta ®· chÝnh thøc gia nhËp ASEAN, ®ång thêi tham gia khu vùc mËu dÞch tù do ASEAN (AFTA). Tõ ngµy 1/1/1996, chóng ta b¾t ®Çu thùc hiÖn nghÜa vô vµ c¸c cam kÕt trong ch¬ng tr×nh u ®·i thuÕ quan cã hiÖu lùc chung (CEFT) cña AFTA. Cô thÓ, khi tham gia vµo AFTA, ViÖt Nam cã nghÜa vô gi¶m thuÕ suÊt xuèng cßn 0 – 5 % vµo n¨m 2006 vµ sau ®ã tiÕp tôc gi¶m thuÕ xuèng 0% vµo n¨m 2015. Bªn c¹nh ®ã ViÖt Nam ph¶i thùc hiÖn lé tr×nh lo¹i bá c¸c h¹n chÕ vÒ ®Þnh lîng vµ hµng rµo phi thuÕ quan kh¸c; x©y dùng mét danh môc biÓu thuÕ quan chung ASEAN; x©y dùng hÖ thèng luång xanh h¶i quan theo GATT/WTO vµ x©y dùng hÖ thèng luång xanh h¶i quan nh»m t¹o ®iÒu kiÖn thóc ®Èy th¬ng m¹i. Ngoµi ra chóng ta cßn tham gia ®µm ph¸n hiÖp ®Þnh th¬ng m¹i dÞch vô, tham gia ch¬ng tr×nh hîp t¸c c«ng nghiÖp (AICO) vµ khu vùc ®Çu t ASEAN (AIA) còng nh c¸c ch¬ng tr×nh hîp t¸c trong c«ng nghiÖp, n«ng nghiÖp, giao th«ng vËn t¶i…cña ASEAN. Th¸ng 3/1996 níc ta tham gia diÔn ®µn hîp t¸c ¸ - ©u (ASEM) víi t c¸ch lµ thµnh viªn s¸ng lËp. Néi dung chñ yÕu tËp trung vµo thu©n lîi ho¸ th¬ng m¹i, ®Çu t vµ hîp t¸c gi÷a c¸c nhµ doanh nghiÖp ¸ - ©u. Cam kÕt vÒ tù do ho¸ th¬ng m¹i ®Çu t cha ®îc ®Æt ra. Ngµy 15/6/1996, ViÖt Nam ®· göi ®¬n xin gia nhËp diÔn ®µn hîp t¸c kinh tÕ Ch©u ¸ - th¸i B×nh D¬ng (APEC). Th¸ng 11/1998 ®· ®îc c«ng nhËn lµ thµnh viªn chÝnh thøc cña tæ chøc nµy. APEC quyÕt ®Þnh thùc hiÖn héi nhËp ®Çy ®ñ vµo n¨m 2010 ®èi víi thµnh viªn lµ c¸c níc ph¸t triÓn vµ vµo n¨m 2020 ®èi víi c¸c níc ®ang ph¸t triÓn (trong ®ã cã ViÖt Nam). Th¸ng 12/1994, ta göi ®¬n xin gia nhËp Tæ chøc th¬ng m¹i thÕ giíi (WTO). Mêi n¨m kÓ tõ khi nép ®¬n gia nhËp tæ chøc nµy, Viªt Nam ®· ®¹t ®îc nh÷ng bíc tiÕn nhÊt ®Þnh. Vµ míi ®©y, chóng ta võa míi kÕt thóc phiªn ®µm ph¸n ®a ph¬ng thø 10 t¹i Geneva (Thuþ SÜ). T¹i phiªn häp nµy chóng ta ®· nhËn ®îc sù ñng hé rÊt lín cña c¸c níc thµnh viªn, ®Æc biÖt lµ Trung Quèc. ViÖt Nam hiÖn ®ang ë ngìng cöa chÝnh thøc bíc vµo ng«i nhµ chung cña ®¹i gia ®×nh 148 thµnh viªn cña Tæ chøc th¬ng m¹i lín nhÊt hµnh tinh nµy. Theo c¸c chuyªn gia níc ngoµi ®Ó gia nhËp WTO vµo cuèi n¨m nay t¹i Héi nghÞ c¸c Bé trëng WTO ë Hång K«ng chóng ta ph¶i c¬ b¶n kÕt thóc ®µm ph¸n song ph¬ng vµ ®a ph¬ng vµo qu·ng th¸ng 6 – 7 trong ®ã cã nh÷ng ®èi t¸c rÊt Trêng §¹i häc KTQD TiÓu luËn TriÕt lín nh Mü, Trung Quèc, NhËt B¶n. Tuy nhiªn, viÖc nµy thùc hiÖn cßn gÆp nhiÒu khã kh¨n bëi vÉn cßn nhiÒu ®èi t¸c níc ngoµi muèn g©y søc Ðp cho ta. ThÕ nªn, ®Õn giê, thêi h¹n ®Ó ta gia nhËp WTO vÉn lµ mét c©u hái lín. II. C¸c kÕt qu¶ bíc ®Çu ®¹t ®îc cña níc ta trong tiÕn tr×nh héi nhËp Tríc t×nh h×nh kinh tÕ thÕ giíi ®ang ph¸t triÓn mét c¸ch m¹nh mÏ, xu thÕ héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ ®ang trë thµnh xu thÕ tÊt yÕu cña quan hÖ kinh tÕ thÕ giíi hiÖn ®¹i. ViÖt Nam kh«ng thÓ tr¸nh khái tÇm ¶nh hëng cña xu thÕ tÊt yÕu nµy vµ còng kh«ng muèn bÞ tôt lïi h¬n n÷a. KÕt qu¶ lµ sù thay ®æi c¬ chÕ, buéc ViÖt Nam ph¶i b¾t nhÞp víi sù ph¸t triÓn cña thÕ giíi. Mét hÖ thèng chÝnh trÞ ®i theo con ®êng x· héi chñ nghÜa nhng ho¹t ®éng kinh tÕ thÞ trêng víi chÝnh s¸ch hîp lÝ, mÒm dÎo, më cöa ®Ó héi nhËp, c¸c ho¹t ®éng ®èi ngo¹i më réng, ®a ph¬ng, song ph¬ng tõng bíc tham gia vµo c¸c diÔn ®µn kinh tÕ lín, më réng quan hÖ ngo¹i giao, tõ ®ã thiÕt lËp c¸c mèi quan hÖ hµng ho¸ thóc ®Èy t¨ng trëng vµ ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ. Nhê ®ã mµ chóng ta ®· ®¹t ®îc nh÷ng thµnh tùu nhÊt ®Þnh mµ tríc hÕt lµ chóng ta ®· ®Èy lïi ®îc chÝnh s¸ch bao v©y c« lËp, cÊm vËn cña c¸c thÕ lùc thï ®Þch, t¹o dùng ®îc m«i trêng quèc tÕ, khu vùc thuËn lîi cho c«ng cuéc x©y dùng vµ b¶o vÖ Tæ quèc, n©ng cao vÞ thÕ ®Êt níc trªn chÝnh trêng vµ th¬ng trêng thÕ giíi. Níc ta ®· kh¾c phôc ®îc t×nh tr¹ng khñng ho¶ng thÞ trêng do Liªn X« vµ hÖ thèng x· héi chñ nghÜa bÞ tan r· vµ cuéc khñng ho¶ng khu vùc g©y nªn, ®ång thêi më réng thÞ trêng xuÊt nhËp khÈu. Trong gÇn 20 n¨m ®æi míi ®Êt níc ®· ®¹t ®îc nh÷ng thµnh tùu kinh tÕ râ rÖt, mét nÒn kinh tÕ thÞ trêng ®i theo ®Þnh híng x· héi chñ nghÜa ®· dÇn ®îc h×nh thµnh vµ tiÕn tõng bíc t¨ng trëng vµ ph¸t triÓn. Trong nh÷ng n¨m qua nÒn kinh tÕ níc ta t¨ng trëng kh¸ nhanh vµ toµn diÖn, n¨m sau cao h¬n n¨m tríc. N¨m 1999 2000 2001 2002 2003 2004 T¨ng GDP 4,8% 6,8% 6,8% 7,0% 7,2% 7,7% B¶ng thÓ hiÖn tØ lÖ t¨ng trëng kinh tÕ qua c¸c n¨m. Nh vËy lµ vµo n¨m 2004, ViÖt Nam ®· ®¹t møc t¨ng trëng cao cña khu vùc, t¨ng kh¸ cao víi thêi gian tríc ®ã vµ còng lµ møc cao nhÊt so víi 6 n¨m tríc ®ã. §Æc biÖt lµ so víi n¨m 1990 vÒ gi¸ trÞ GDP lín gÊp trªn 2,74 lÇn, vÒ c«ng nghiÖp gÊp gÇn 6,5 lÇn, vÒ xuÊt khÈu gÊp gÇn 10,8 Trêng §¹i häc KTQD TiÓu luËn TriÕt lÇn. Thu nhËp b×nh qu©n ®Çu ngêi còng nhê thÕ mµ t¨ng lªn ®¸ng kÓ, nÕu n¨m……. lµ 100USD/n¨m th× ®Õn n¨m 2004 ®· ®¹t 400USD/ngêi/n¨m. KÕt qu¶ nãi trªn cã ®îc lµ do nhiÒu nguyªn nh©n, trong ®ã cã nguyªn nh©n quan träng lµ do viÖc chuyÓn dÞch c¬ cÊu ngµnh kinh tÕ mang l¹i. Trong nh÷ng n¨m qua c¬ cÊu ngµnh kinh tÕ ®· chuyÓn dÞch theo híng: tû träng cña khu vùc n«ng l©m nghiÖp – thuû s¶n ®· gi¶m tõ 38,74% n¨m xuèng cßn 21,76% n¨m 2004, tøc lµ gi¶m trªn 1,1% /n¨m. Trong khi ®ã tØ träng cña khu vùc c«ng nghiÖp x©y dùng ®· t¨ng nhanh tõ 22,67% n¨m 1990 lªn 40,09% n¨m 2004, tøc lµ t¨ng gÇn 1,2%/ n¨m. TØ träng dÞch vô ®¹t ®Ønh cao nhÊt vµo n¨m 1999(44,06%) nhng ®· gi¶m 8 n¨m liÒn: n¨m 2003 chØ cßn 38%, n¨m 2004 ®· t¨ng lªn 38,15% - ®· cã dÊu hiÖu chÆn ®îc sót gi¶m tØ träng dÞch vô trong GDP. Bªn c¹nh ®ã, chóng ta tõng bíc ®a ho¹t ®éng cña c¸c doanh nghiÖp vµ c¶ nÒn kinh tÕ vµo m«i trêng c¹nh tranh, nhê ®ã t¹o ®îc t duy lµm ¨n míi, thóc ®Èy sù chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ, n©ng cao hiÖu qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh. Trong qu¸ tr×nh héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ, nhiÒu doanh nghiÖp ®· nç lùc ®æi míi c«ng nghÖ, ®æi míi qu¶n lý, n©ng cao n¨ng suÊt vµ chÊt lîng, kh«ng ngõng v¬n lªn trong c¹nh tranh vµ ph¸t triÓn, vµ thùc tÕ søc c¹nh tranh cña hä còng ®îc n©ng lªn ®¸ng kÓ. Mét t duy míi, mét nÕp lµm ¨n míi, lÊy hiÖu qu¶ s¶n xuÊt vµ kinh doanh lµm thíc ®o, mét ®éi ngò c¸c doanh nghiÖp n¨ng ®éng s¸ng t¹o cã kiÕn thøc qu¶n lý ®ang h×nh thµnh. H¬n n÷a chóng ta còng ®ang tõng bíc tiÕp thu khoa häc c«ng nghÖ, kü n¨ng qu¶n lý, gãp phÇn ®µo t¹o ®éi ngò c¸n bé qu¶n lý vµ c¸n bé kinh doanh. Héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ ®· t¹o c¬ héi ®Ó níc ta tiÕp cËn víi nh÷ng thµnh qu¶ cña cuéc c¸ch m¹ng khoa häc vµ c«ng nghÖ ®ang ph¸t triÓn m¹nh mÏ trªn thÕ giíi. NhiÒu c«ng nghÖ hiÖn ®¹i, d©y chuyÒn s¶n xuÊt tiªn tiÕn ®îc sö dông ®· t¹o nªn bíc ph¸t triÓn míi trong c¸c ngµnh s¶n xuÊt. Cïng víi ®ã th«ng qua c¸c dù ¸n liªn doanh hîp t¸c víi níc ngoµi, c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam ®· tiÕp nhËn ®îc nhiÒu kinh nghiÖm qu¶n lý s¶n xuÊt hiÖn ®¹i. §ång thêi, c¸c lÜnh vùc x· héi nh gi¶i quyÕt viÖc lµm, n©ng cao ®êi sèng cña ®«ng ®¶o quÇn chóng nh©n d©n, ph¸t triÓn sù nghiÖp v¨n ho¸, gi¸o dôc, y tÕ, thÓ dôc thÓ thao, x©y dùng c¬ së h¹ tÇng, kinh tÕ – x· héi cho c¸c vïng s©u, vïng xa, d©n téc thiÓu sè ®· ®îc quan t©m ph¸t triÓn ®Ó tõng bíc ®ång bé víi ph¸t triÓn kinh tÕ. Cô thÓ: mçi n¨m cã h¬n 1,2 triÖu lao ®éng míi cã viÖc lµm. TØ lÖ hé nghÌo tõ trªn 30% gi¶m xuèng cßn 10%. Ngêi cã c«ng víi c¸ch m¹ng, víi ®Êt níc ®îc quan t©m, ch¨m sãc. TØ lÖ t¨ng d©n sè tù nhiªn hµng n¨m tõ 2,3% gi¶m xuèng 1,4%. Tuæi thä b×nh qu©n tõ 65,2 tuæi lªn 68,3 tuæi. §Æc biÖt lµ trong lÜnh vùc gi¸o dôc vµ ®µo t¹o chóng ta ®· ®¹t ®îc thµnh tùu to lín. NÕu thêi Ph¸p thuéc tØ lÖ d©n sè ®i häc míi chØ Trêng §¹i häc KTQD TiÓu luËn TriÕt ®¹t 2%, tiÓu häc lµ 0,4%, sè ngêi häc ®¹i häc kh«ng qu¸ 1000 ngêi, 95% d©n sè mï ch÷. Th× gÇn 50 n¨m sau, n¨m 1999, chóng ta cã 16.508.452 häc sinh, sè sinh viªn lµ 401.666 ngêi. §Æc biÖt lµ n¨m 2000 ViÖt Nam ®· hoµn thµnh gi¸o dôc phæ cËp bËc tiÓu häc. Cã ®îc kÕt qu¶ trªn lµ do nhiÒu nguyªn nh©n. Trong ®ã mét trong nh÷ng nguyªn nh©n cã vai trß quyÕt ®Þnh ®ã lµ viÖc t¨ng ng©n s¸ch trong lÜnh vùc gi¸o dôc trong c¬ cÊu chi tiªu cña chÝnh phñ. N¨m 1997, tØ lÖ ng©n s¸ch chi cho gi¸o dôc chiÕm 11,6% tèng sè chi ng©n s¸ch, n¨m 1998 lµ 11,86%, n¨m 1999 lµ 12,4%. Nhê thÕ n¨ng lùc nghiªn cøu khoa häc ®îc t¨ng cêng, øng dông nhiÒu c«ng nghÖ tiªn tiÕn. C¸c ho¹t ®éng v¨n ho¸ th«ng tin ph¸t triÓn réng r·i vµ n©ng cao chÊt lîng, gãp phÇn tÝch cùc ®éng viªn toµn d©n tham gia x©y dùng vµ b¶o vÖ Tæ quèc, n©ng cao kiÕn thøc vµ chÊt lîng cuéc sèng. Phong trµo thÓ dôc, thÓ thao rÌn luyÖn søc kháe ph¸t triÓn, thµnh tÝch thi ®Êu thÓ thao trong níc vµ quèc tÕ ®îc n©ng lªn. ViÖc x©y dùng luËt ph¸p vµ Nhµ níc ph¸p quyÒn x· héi chñ nghÜa (XHCN) tiÕp tôc ®îc ch¨m lo, d©n chñ x· héi ®îc më réng. C«ng t¸c x©y dùng, chØnh ®èn §¶ng ®îc chó träng, hÖ thèng chÝnh trÞ ®îc cñng cè. NhiÒu NghÞ quyÕt Trung ¬ng ®· ®Ò ra nh÷ng chñ tr¬ng, gi¶i ph¸p cñng cè §¶ng vÒ chÝnh trÞ, t tëng, tæ chøc, c¸n bé, t¨ng cêng vai trß l·nh ®¹o cña §¶ng. Nhµ níc tiÕp tôc ®îc x©y dùng vµ hoµn thiÖn, nÒn hµnh chÝnh ®îc c¶i c¸ch mét bíc. MÆt trËn Tæ quèc, c¸c ®oµn thÓ nh©n d©n tiÕp tôc ®æi míi néi dung vµ ph¬ng thøc ho¹t ®éng. QuyÒn lµm chñ cña nh©n d©n trªn c¸c lÜnh vùc ®îc ph¸t huy, mét sè chÝnh s¸ch vµ quy chÕ ®¶m b¶o quyÒn d©n chñ cña nh©n d©n, tríc hÕt ë c¬ së, bíc ®Çu ®îc thùc hiÖn, lßng tin cña nh©n d©n ®îc cñng cè. Quan hÖ ®èi ngo¹i kh«ng ngõng ®îc më réng héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ ®îc tiÕn hµnh chñ ®éng vµ ®¹t nhiÒu kÕt qu¶ tèt. Níc ta ®· t¨ng cêng quan hÖ h÷u nghÞ, hîp t¸c nhiÒu mÆt víi c¸c níc XHCN, c¸c níc l¸ng giÒng, vµ c¸c níc b¹n truyÒn thèng… Nhµ níc ®· thi hµnh mét lo¹t c¸c biÖn ph¸p ®Ó thóc ®Èy tiÕn tr×nh më cöa vµ héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ. Th¸ng 12 – 1987, níc ta th«ng qua luËt ®Çu t níc ngoµi ë ViÖt Nam. N¨m 1989, ViÖt Nam ®· më c¸c cuéc ®µm ph¸n ®Ó nèi l¹i quan hÖ ngo¹i giao víi Quü tiÒn tÖ quèc tÕ vµ Ng©n hµng ThÕ giíi, vµ ®Õn th¸ng 10 – 1993 ®· b×nh thêng ho¸ quan hÖ tÝn dông víi hai tæ chøc tµi chÝnh, tiÒn tÖ lín nhÊt thÕ giíi nµy. Th¸ng 7 – 1995, ViÖt Nam chÝnh thøc gia nhËp ASEAN vµ tõ ngµy 1 – 1 – 1996 b¾t ®Çu thùc hiÖn cam kÕt trong khu«n khæ Khu vùc mËu dÞch tù do ASEAN, tøc lµ AFTA. Còng th¸ng 7 – 1995, ViÖt Nam ®· kÝ kÕt hiÖp ®Þnh khung vÒ hîp t¸c kinh tÕ, khoa häc, kÜ thuËt vµ mét sè lÜnh vùc kh¸c víi Céng ®ång Ch©u ¢u, ®ång thêi b×nh thêng ho¸ quan hÖ víi MÜ. Th¸ng 3 – 1996, ViÖt Nam tham gia víi t c¸ch thµnh viªn s¸ng lËp ASEM. Th¸ng 11 – 1998, ViÖt Nam ®· trë thµnh thµnh viªn chÝnh thøc cña Trêng §¹i häc KTQD TiÓu luËn TriÕt APEC. Th¸ng 7 – 2000, HiÖp ®Þnh th¬ng m¹i ViÖt Nam – Hoa Kú ®· ®îc ký kÕt. Tríc ®ã, tõ cuèi n¨m 1994, Nhµ níc ®· göi ®¬n xin gia nhËp Tæ chøc th¬ng m¹i thÕ giíi (WTO) vµ hiÖn ®ang trong qu¸ tr×nh ®µm ph¸n ®Ó ®îc kÕt n¹p vµo tæ chøc nµy. Ngoµi ra, ViÖt Nam cßn s½n sµng më réng c¸c c¶ng, c¶nh quèc tÕ. ChÝnh v× vËy, hiÖn nay níc ta ®· cã quan hÖ th¬ng m¹i víi h¬n 140 níc, quan hÖ ®Çu t víi gÇn 70 níc vµ vïng l·nh thæ, thu hót ®îc nhiÒu nguån vèn ®Çu t tõ níc ngoµi, uy tÝn, vÞ thÕ cña níc ta trªn trêng quèc tÕ ®îc më réng. T×nh h×nh chÝnh trÞ – x· héi c¬ b¶n æn ®Þnh quèc phßng vµ an ninh ®îc t¨ng cêng. C¸c lùc lîng vò trang nh©n d©n lµm tèt nhiÖm vô b¶o vÖ ®éc lËp chñ quyÒn, toµn vÑn l·nh thæ, b¶o ®¶m an ninh quèc gia. Søc m¹nh tæng hîp cña nÒn quèc phßng toµn d©n, nhÊt lµ trªn c¸c ®Þa bµn chiÕn lîc, biªn giíi, biÓn ®¶o ®îc ph¸t huy. Tæ chøc qu©n ®éi vµ c«ng an ®îc ®iÒu chØnh theo yªu cÇu míi. ViÖc kÕt hîp quèc phßng vµ an ninh víi ph¸t triÓn kinh tÕ vµ c«ng t¸c ®èi ngo¹i cã tiÕn bé. V× vËy ®· t¹o m«i trêng thuËn lîi, an toµn cho c¸c nhµ ®Çu t níc ngoµi ®Çu t vµo ViÖt Nam. Nh vËy, chóng ta ®· kÕt hîp kh¸ tèt néi lùc víi ngo¹i lùc, h×nh thµnh søc m¹nh tæng hîp gãp phÇn ®a ®Õn nh÷ng thµnh tùu kinh tÕ to lín vµ nhê ®ã gióp chóng ta tiÕp tôc gi÷ v÷ng, cñng cè ®éc lËp tù chñ, ®Þnh híng x· héi chñ nghÜa, an ninh quèc gia, b¶n s¾c v¨n ho¸ d©n téc. Thùc hiÖn héi nhËp thêi gian qua cho thÊy : §¶ng ta vµ Nhµ níc ta cã ®ñ b¶n lÜnh kh¾c phôc khã kh¨n, vît qua th¸ch thøc, khai th¸c c¸c lîi thÕ trªn thÞ trêng thÕ giíi, b¶o ®¶m sù ph¸t triÓn cña ®Êt níc theo ®Þnh híng x· héi chñ nghÜa. III. Nh÷ng yÕu kÐm vµ h¹n chÕ cßn tån t¹i cÇn gi¶i quyÕt trong thêi gian tíi Tuy nhiªn, nh÷ng thµnh tùu vµ tiÕn bé ®· ®¹t ®îc cha ®ñ ®Ó vît qua t×nh tr¹ng níc kÐm ph¸t triÓn, cha t¬ng xøng víi tiÒm n¨ng cña ®Êt níc. Tr×nh ®é ph¸t triÓn kinh tÕ cña níc ta cßn thÊp xa so víi møc trung b×nh cña thÕ giíi vµ kÐm nhiÒu níc xung quanh. Thùc tr¹ng kinh tÕ – x· héi vÉn cßn nh÷ng mÆt yÕu kÐm, bÊt cËp, chñ yÕu lµ: Kinh tÕ tuy t¨ng kh¸ nhng vÉn cha ®¹t nhÞp ®é t¨ng trëng §¹i héi 9 ®Ò ra vµ vÉn cha ®¹t møc t¨ng trëng cao nh nh÷ng n¨m gi÷a thËp niªn 90. N¨m 1992 1993 1994 1995 1996 1997 2002 2003 2004 T¨ng GDP 8,7% 8,1% 8,8% 9,5% 9,3% 8,8% 7,0% 7,2% 7,7%