PhÇn më ®Çu
Tõ khi xuÊt hiÖn con ng-êi trªn hµnh tinh nµy, ®Õn ngµy nay ®· tr¶i
qua 5 ph-¬ng thøc s¶n xuÊt: c«ng x· nguyªn thuû, chiÕm h÷u n« lÖ, x·
héi phong kiÕn, chñ nghÜa t- b¶n, chñ nghÜa x· héi. T- duy nhËn thøc
cña con ng-êi kh«ng dõng l¹i ë mét chç mµ ngµy cµng ph¸t triÓn hoµn
thiªn h¬n. Tõ ®ã kÐo theo sù thay ®æi ph¸t triÓn lùc l-îng s¶n xuÊt còng
nh- quan hÖ s¶n xuÊt. Tõ h¸i l-îm s¨n b¾t ®Ó duy tr× cuéc sèng ®Õn
tr×nh ®é khoa häc kÜ thuËt l¹c hËu, ®Õn ngµy nay tr×nh ®é khoa häc ®· ®¹t
tíi møc tét ®Ønh. Mµ cèt lâi cña nÒn s¶n xuÊt x· héi chÝnh lµ sù thèng
nhÊt biÖn chøng gi÷a quan hÖ s¶n xuÊt víi lùc l-îng s¶n xuÊt, nh- M¸c
vµ ¡nghen nãi, ®ã lµ quy luËt vÒ sù phï hîp gi÷a quan hÖ s¶n xuÊt vµ lùc
l-îng s¶n xuÊt.
Tõ quan ®iÓm nµy cña chñ nghÜa M¸c xÝt, §¶ng vµ Nhµ n-íc ta ®·
vËn dông vµo qu¸ tr×nh ph¸t triÓn kinh tÕ - x· héi n-íc ta trong giai ®o¹n
tõ ®æi míi ®Õn nay.
BiÖn chøng quan hÖ s¶n xuÊt víi lùc l-îng s¶n xuÊt t¹o ®iÒu kiÖn
cho chóng ta cã ®-îc nhËn thøc vÒ s¶n xuÊt x· héi vµ kÜ thuËt. ThÊy
®-îc ý nghÜa ®ã, t«i xin bµy tá mét vµi ý kiÕn b¶n th©n vÒ vÊn ®Ò: "VËn
dông quan ®iÓm triÕt häc M¸c xit vÒ qui luËt quan hÖ s¶n xuÊt ph¶i phï
hîp víi tr×nh ®é lùc l-îng s¶n xuÊt ®Ó ph¸t triÓn nh÷ng thµnh tùu, h¹n
chÕ trong ph¸t triÓn kinh tÕ - x· héi cña ViÖt Nam trong giai ®o¹n tõ ®æi
míi ®Õn nay".
PhÇn néi dung
I. Lùc l-îng s¶n xuÊt - Quan hÖ s¶n xuÊt - quy luËt vÒ sù phï hîp
cña quan hÖ s¶n xuÊt víi tr×nh ®é ph¸t triÓn cña lùc l-îng s¶n xuÊt
1. Lùc l-îng s¶n xuÊt
+ Lùc l-îng s¶n xuÊt biÓu hiÖn mèi quan hÖ gi÷a con ng-êi víi tù
nhiªn trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt, ®ång thêi thÓ hiÖn n¨ng lùc thùc tiÔn cña
con ng-êi trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt ra cña c¶i vËt chÊt. Lùc l-îng s¶n
xuÊt bao gåm: ng-êi lao ®éng víi kÜ n¨ng lao ®éng cña hä vµ t- liÖu s¶n
xuÊt, tr-íc hÕt lµ cong cô lao ®éng. Trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt, søc lao
®éng cña con ng-êi vµ t- liÖu s¶n xuÊt, tr-íc hÕt lµ c«ng cô lao ®éng kÕt
hîp víi nhau thµnh lùc l-îng s¶n xuÊt.
Trong c¸c yÕu tè cÊu thµnh lùc l-îng s¶n xuÊt, con ng-êi lao ®éng
vµ c«ng cô lao ®éng lµ yÕu tè quan träng nhÊt. Ng-êi lao ®éng lµ chñ thÓ
cña qu¸ tr×nh lao ®éng s¶n xuÊt, víi søc m¹nh vµ kÜ n¨ng lao ®éng cña
m×nh, sö dông t- liÖu lao ®éng (c«ng cô lao ®éng) t¸c ®éng vµo ®èi
t-îng lao ®éng ®Ó s¶n xuÊt ra cña c¶i vËt chÊt. C«ng cô lao ®éng do con
ng-êi t¹o ra víi môc ®Ých "nh©n" søc m¹nh b¶n th©n lªn trong qu¸ tr×nh
lao ®éng s¶n xuÊt. Sù c¶i tiÕn vµ hoµn thiÖn kh«ng ngõng cña c«ng cô
lao ®éng ®· lµm biÕn ®æi toµn bé t- liÖu s¶n xuÊt.
2. Quan hÖ s¶n xuÊt
Quan hÖ s¶n xuÊt lµ quan hÖ gi÷a ng-êi víi ng-êi trong qu¸ tr×nh
s¶n xuÊt (s¶n xuÊt vµ t¸i s¶n xuÊt x· héi). Do con ng-êi kh«ng thÓ t¸ch
khái céng ®ång nªn trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt ph¶i cã nh÷ng mèi quan hÖ
víi nhau. VËy viÖc ph¶i thiÕt lËp c¸c mèi quan hÖ trong s¶n xuÊt tù nã ®·
lµ mét vÊn ®Ò cã tÝnh quy luËt. Nh×n tæng thÓ quan hÖ s¶n xuÊt gåm 3
mÆt:
- Quan hÖ së h÷u ®èi víi t- liÖu s¶n xuÊt, tøc lµ quan hÖ gi÷a ng-êi
víi t- liÖu s¶n xuÊt, nãi c¸ch kh¸c lµ t- liÖu s¶n xuÊt thuéc vÒ ai.
- Quan hÖ trong tæ chøc vµ qu¶n lý s¶n xuÊt, tøc lµ quan hÖ gi÷a
ng-êi víi ng-êi trong s¶n xuÊt vµ trao ®æi cña c¶i vËt chÊt nh-: ph©n
c«ng chuyªn m«n ho¸ vµ hîp t¸c ho¸ lao ®éng, quan hÖ gi÷a ng-êi qu¶n
lý vµ c«ng nh©n…
- Quan hÖ trong ph©n phèi s¶n phÈm s¶n xuÊt ra, tøc lµ quan hÖ chÆt
chÏ gi÷a s¶n xuÊt vµ s¶n phÈm víi cïng mét môc tiªu chung lµ sö dông
hîp lÝ vµ cã hiÖu qu¶ t- liÖu s¶n xuÊt.
3. Qui luËt quan hÖ s¶n xuÊt ph¶i phï hîp víi tr×nh ®é ph¸t triÓn
cña lùc l-îng s¶n xuÊt
Lùc l-îng s¶n xuÊt vµ quan hÖ s¶n xuÊt lµ hai mÆt cña ph-¬ng thøc
s¶n xuÊt, chóng tån t¹i kh«ng t¸ch rêi nhau, t¸c ®éng qua l¹i lÉn nhau
mét c¸ch biÖn chøng, t¹o thµnh qui luËt vÒ sù phï hîp cña quan hÖ s¶n
xuÊt víi tr×nh ®é ph¸t triÓn cña lùc l-îng s¶n xuÊt. Tõ ®ã t¹o nªn qui luËt
c¬ b¶n nhÊt cña sù vËn ®éng, ph¸t triÓn x· héi.
Khuynh h-íng chung cña s¶n xuÊt vËt chÊt lµ kh«ng ngõng ph¸t
triÓn. Sù ph¸t triÓn ®ã xÐt ®Õn cïng lµ b¾t nguån tõ sù biÕn ®æi vµ ph¸t
triÓn cña lùc l-îng s¶n xuÊt, tr-íc hÕt lµ c«ng cô lao ®éng. Sù ph¸t triÓn
cña lùc l-îng s¶n xuÊt ®-îc ®¸nh dÊu b»ng tr×nh ®é cña lùc l-îng s¶n
xuÊt. Tr×nh ®é lùc l-îng s¶n xuÊt trong tõng giai ®o¹n lÞch sö thÓ hiÖn
tr×nh ®é chinh phôc tù nhiªn cña con ng-êi trong giai ®o¹n lÞch sö ®ã.
Tr×nh ®é lùc l-îng s¶n xuÊt biÓu hiÖn ë tr×nh ®é c«ng cô lao ®éng, tr×nh
®é, kinh nghiÖm vµ kÜ n¨ng lao ®éng cña con ng-êi, tr×nh ®é tæ chøc vµ
ph©n c«ng lao ®éng x· héi, tr×nh ®é øng dông khoa häc vµo s¶n xuÊt.
Sù vËn ®éng vµ ph¸t triÓn cña lùc l-îng s¶n xuÊt quyÕt ®Þnh vµ lµm
thay ®æi quan hÖ s¶n xuÊt cho phï hîp víi nã. Khi mét ph-¬ng thøc s¶n
xuÊt míi ra ®êi th× yªu cÇu quan hÖ s¶n xuÊt ph¶i phï hîp víi tr×nh ®é
ph¸t triÓn cña lùc l-îng s¶n xuÊt. Sù phï hîp nµy t¹o ®iÒu kiÖn sö dông
vµ kÕt hîp mét c¸ch tèi -u gi÷a ng-êi lao ®éng víi t- liÖu s¶n xuÊt ®Ó
lùc l-îng s¶n xuÊt cã c¬ së ®Ó ph¸t triÓn hoµn thiÖn. Sù ph¸t triÓn cña lùc
l-îng s¶n xuÊt ®Õn mét møc nhÊt ®Þnh sÏ lµm cho quan hÖ s¶n xuÊt tõ
chç phï hîp trë thµnh kh«ng phï hîp víi sù ph¸t triÓn cña lùc l-îng s¶n
xuÊt. §iÒu nµy dÉn ®Õn quan hÖ s¶n xuÊt k×m h·m lùc l-îng s¶n xuÊt
ph¸t triÓn vµ yªu cÇu kh¸ch quan tÊt yÕu lµ ph¶i thay thÕ quan hÖ s¶n
xuÊt. Nh- C¸c M¸c ®· viÕt: "Tíi mét giai ®o¹n ph¸t triÓn nµo ®ã, c¸c lùc
l-îng s¶n xuÊt vËt chÊt cña x· héi m©u thuÉn víi nh÷ng quan hÖ s¶n xuÊt
hiÖn cã.. trong khi ®ã tõ tr-íc ®Õn giê c¸c lùc l-îng s¶n xuÊt vÉn ph¸t
triÓn. Tõ chç lµ nh÷ng h×nh thøc cña lùc l-îng s¶n xuÊt, nh÷ng quan hÖ
Êy trë thµnh nh÷ng xiÒng xÝch cña c¸c lùc l-îng s¶n xuÊt. Khi ®ã b¾t ®Çu
thêi ®¹i mét cuéc c¸ch m¹ng x· héi.
Lùc l-îng s¶n xuÊt quyÕt ®Þnh quan hÖ s¶n xuÊt, nh-ng quan hÖ s¶n
xuÊt còng cã tÝnh ®éc lËp t-¬ng ®èi vµ t¸c ®éng tröo l¹i sù ph¸t triÓn cña
lùc l-îng s¶n xuÊt. Quan hÖ s¶n xuÊt quyÕt ®Þnh môc ®Ých cña s¶n xuÊt,
t¸c ®éng ®Õn th¸i ®é cña con ng-êi trong lao ®éng s¶n xuÊt, ®Õn tæ chøc
ph©n c«ng lao ®éng x· héi, ®Õn ph¸t triÓn vµ øng dông khoa häc c«ng
nghÖ…do ®ã t¸c ®éng ®Õn sù ph¸t triÓn cña lùc l-îng s¶n xuÊt. Quan hÖ
s¶n xuÊt phï hîp sÏ thóc ®Èy sù ph¸t triÓn cña lùc l-îng s¶n xuÊt, ng-îc
l¹i sÏ k×m h·m. Vµ khi quan hÖ s¶n xuÊt k×m h·m sù ph¸t triÓn cña lùc
l-îng s¶n xuÊt th× theo quy luËt chung, quan hÖ s¶n xuÊt cò sÏ ®-îc thay
thÕ b»ng quan hÖ s¶n xuÊt míi phï hîp ®Ó thóc ®Èy lùc l-îng s¶n xuÊt
ph¸t triÓn.
Quan hÖ s¶n xuÊt vµ lùc l-îng s¶n xuÊt võa cã t¸c ®éng cho nhau
l¹i võa m©u thuÉn víi nhau. ViÖc ph¶n ¸nh m©u thuÉn nµy lµ yªu cÇu cÇn
cã. Nã ph¶i th«ng qua nhËn thøc vµ c¶i t¹o x· héi cña con ng-êi. Trong
x· héi cã giai cÊp ph¶i th«ng qua ®Êu tranh giai cÊp, qua c¸ch m¹ng x·
héi.
II. Sù vËn dông cña §¶ng ta trong ®-êng lèi ph¸t triÓn kinh tÕ - x·
héi n-íc ta tõ ®æi míi ®Õn nay
1. Sù h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ hµng ho¸ nhiÒu thµnh
phÇn
Sau ®éc lËp, nÒn kinh tÕ n-íc ta cßn gÆp v« vµn khã kh¨n do thãi
quen lao ®éng tù cung tù cÊp, nÒn s¶n xuÊt nhá lÎ, tr×nh ®é khoa häc
kÐm ph¸t triÓn, ®êi sèng x· héi v« cïng khã kh¨n… Víi hoµn c¶nh míi,
®Êt n-íc tiÕn lªn CNXH, ®ßi hái n-íc ta ph¶i cã mét chÕ ®é kinh tÕ phï
hîp, ®ã lµ nÒn kinh tÕ hµng ho¸ nhiÒu thµnh phÇn.
Thêi gian qua, chóng ta qu¸ coi träng vai trß cña quan hÖ s¶n xuÊt,
cho r»ng cã thÓ ®-a quan hÖ s¶n xuÊt ®i tr-íc ®Ó më ®-êng san ®Êt, thóc
®Èy lùc l-îng s¶n xuÊt ph¸t triÓn. Quan niÖm Êy lµ sai lÇm, sù ph¸t triÓn
cña lùc l-îng s¶n xuÊt trong thêi gian qua lµ minh chøng cho ®iÒu Êy vµ
do ®ã g©y ra sù m©u thuÉn gi÷a yªu cÇu ph¸t triÓn lùc l-îng s¶n xuÊt víi
h×nh thøc kinh tÕ - x· héi ®-îc ¸p ®Æt mét c¸ch chñ quan trªn ®Êt n-íc
ta. Mèi m©u thuÉn Êy ®· ®em theo nhiÒu hËu qu¶ ngoµi ý muèn: Kinh tÕ
kÐm ph¸t triÓn, x· héi n¶y sinh nhiÒu tiªu cùc, tÖ n¹n, tr×nh ®é qu¶n lý
yÕu kÐm… yªu cÇu cÊp thiÕt lµ ph¶i gi¶i quyÕt ®óng ®¾n m©u thuÉn gi÷a
lùc l-îng s¶n xuÊt - quan hÖ s¶n xuÊt, tõ ®ã kh¾c phôc khã kh¨n vµ tiªu
cùc cña nÒn kinh tÕ - x· héi. ThiÕt lËp quan hÖ s¶n xuÊt míi víi nh÷ng
b-íc ®i phï hîp víi tr×nh ®é ph¸t triÓn cña lùc l-îng s¶n xuÊt ®Ó thóc
®Èy s¶n xuÊt ph¸t triÓn víi hiÖu qu¶ kinh tÕ cao. §ã lµ sù cho phÐp phôc
håi vµ ph¸t triÓn chñ nghÜa t- b¶n, bu«n b¸n tù do réng r·i, n©ng cao ®êi
sèng x· héi,… Nh- lêi cña ®ång chÝ Lª Kh¶ Phiªu nãi: "… kh«ng chÊt
nhËn ViÖt Nam theo con ®-êng chñ quan cña t- b¶n nh-ng kh«ng ph¶i
triÖt tiªu t- b¶n trªn ®Êt n-íc ViÖt Nam vµ vÉn quan hÖ víi CNTB trªn c¬
së cã lîi cho ®«i bªn vµ nh- vËy cho phÐp ph¸t triÓn thµnh phÇn kinh tÕ
t- b¶n lµ s¸ng suèt". Hay quan ®iÓm tõ §¹i héi §¶ng VI còng kh¼ng
®Þnh: kh«ng nh÷ng kh«i phôc thµnh phÇn kinh tÕ t- b¶n t- nh©n vµ kinh
tÕ c¸ thÓ mµ cßn ph¶i ph¸t triÓn chóng réng r·i theo chÝnh s¸ch cña §¶ng
vµ Nhµ n-íc. Nh-ng ®iÒu quan träng lµ ph¶i nhËn thøc ®-îc vai trß cña
thµnh phÇn kinh tÕ nhµ n-íc trong thêi k× qu¸ ®é.
2. Qui luËt quan hÖ s¶n xuÊt phï hîp víi tr×nh ®é ph¸t triÓn cña
lùc l-îng s¶n xuÊt ®-îc vËn dông trong qu¸ tr×nh CNH-H§H ®Êt
n-íc
CNH- H§H ®-îc xem xÐt tõ t- duy triÕt häc lµ thuéc ph¹m trï cña
lùc l-îng s¶n xuÊt trong mèi quan hÖ biÖn chøng cña ph-¬ng thøc s¶n
xuÊt. Muèn CNH-H§H ®Êt n-íc cÇn ph¶i cã tiÒm lùc vÒ kinh tÕ, con
ng-êi, trong ®ã lùc l-îng s¶n xuÊt lµ yÕu tè v« cïng quan träng. Ngoµi
ra ph¶i cã sù phï hîp gi÷a quan hÖ s¶n xuÊt víi tr×nh ®é ph¸t triÓn cña
lùc l-îng s¶n xuÊt.
Víi tiÒm n¨ng lao ®éng lín nh-ng c«ng cô lao ®éng l¹i hÕt søc th«
s¬ l¹c hËu, CNH-H§H ®øng tr-íc khã kh¨n lín cÇn nhanh chãng kh¾c
phôc. §¶ng ta ®· thùc hiÖn mét c¬ cÊu së h÷u hîp quy luËt, g¾n liÒn víi
mét c¬ cÊu thµnh phÇn kinh tÕ hîp lÝ vµ trong thêi c¬ còng nh- th¸ch
thøc to lín hiÖn nay, ®Êt n-íc ta ®ang cã rÊt nhiÒu tiÒm n¨ng ph¸t triÓn,
mµ cèt lâi cña sù ph¸t triÓn Êy vÉn lµ quy luËt quan hÖ s¶n xuÊt ph¶i phï
hîp víi tr×nh ®é ph¸t triÓn cña lùc l-îng s¶n xuÊt.
Môc tiªu CNH-H§H ®Êt n-íc ®ang ®-îc nç lùc thùc hiÖn vµ ®· ®¹t
®-îc nhiÒu thµnh tùu ®¸ng kÓ. Cïng víi nã vÉn lµ nh÷ng khã kh¨n, h¹n
chÕ song t-¬ng lai ph¸t triÓn ®Êt n-íc vÉn mang nhiÒu yÕu tè kh¶ quan.
III. Thµnh tùu vµ h¹n chÕ trong ph¸t triÓn kinh tÕ - x· héi cña ViÖt
Nam tõ ®æi míi ®Õn nay
1. Thµnh tùu
Trong ®¹i héi §¶ng VI (12/1986) lµ mét thêi gian qua träng, ®¸nh
dÊu b-íc chuyÓn m×nh ph¸t triÓn cña ®Êt n-íc ta: xo¸ bá chÕ ®é bao cÊp
s¶n phÈm, b·i bá sù cÊm ®o¸n ph¸t triÓn kinh tÕ thÞ tr-êng, sù ph¸t triÓn
yÕu ít cña ®êi sèng x· héi ®-îc thay thÕ b»ng sù héi nhËp víi thÕ giíi,
quan t©m vµ chó träng ph¸t triÓn ®êi sèng cña nh©n d©n…
§¹i héi VII (6/1991), §¹i héi VIII (6/1996), §¹i héi IX (4/2001) ®·
tiÕp tôc kh¼ng ®Þnh bæ sung vµ hoµn thiÖn c¸c chñ tr-¬ng, chÝnh s¸ch ®æi
míi kinh tÕ - x· héi: ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ nhiÒu thµnh phÇn, ®iÒu chØnh
c¬ cÊu c¸c ngµnh kinh tÕ, ®æi míi c¬ chÕ qu¶n lý, ®æi míi vÒ c«ng cô lao
®éng vµ chÝnh s¸ch qu¶n lý kinh tÕ- x· héi, më réng vµ n©ng cao hiÖu
qu¶ kinh tÕ ®èi ngo¹i, c¶i thiÖn ®êi sèng vËt chÊt vµ tinh thÇn cña nh©n
d©n.
Sau 18 n¨m thùc hiÖn c«ng cuéc ®æi míi, nÒn kinh tÕ n-íc ta ®· ®¹t
®-îc nh÷ng thµnh tùu to lín vµ cã ý nghÜa quan träng.
- NÒn kinh tÕ t¨ng tr-ëng liªn tôc, nhiÒu n¨m tèc ®ä cao. Trong 5
n¨m ®Çu ®æi míi (1986-1990), khi chÕ ®é bao cÊp bÞ xo¸ bá dÇn, c¸c
doanh nghiÖp nhµ n-íc vµ hîp t¸c x· gÆp nhiÒu khã kh¨n, khu vùc kinh
tÕ t- nh©n vµ c¸ thÓ ch-a ph¸t triÓn, nÒn kinh tÕ r¬i vµo t×nh tr¹ng bÊt æn,
b×nh qu©n chØ ®¹t 3,9%/n¨m (riªng 1986: 0,3%) vµ l¹m ph¸t cao kÐo dµi.
Nh-ng ®Çu thËp kØ 90, nÒn kinh tÕ liªn tôc t¨ng tr-ëng æn ®Þnh vµ ®¹t
®Õn ®Ønh cao lµ 9,5% vµo n¨m 1995. §Æc biÖt trong kÕ ho¹ch 5 n¨m
(1991-1995), ta ®· hoµn thµnh v-ît møc nhiÒu chØ tiªu chñ yÕu ®-a n-íc
ta thùc sù tho¸t khái khñng ho¶ng kinh tÕ - x· héi, chuyÓn sang thêi k×
®Èy m¹nh CNH-H§H ®Êt n-íc. Toµn bé c¸c môc tiªu cña kÕ ho¹ch 5
n¨m 1996-2000 vµ chiÕn l-îc 10 n¨m ®Òu ®¹t vµ v-ît kÕ ho¹ch. GDP
trong 10 n¨m nµy t¨ng b×nh qu©n 7,56%/n¨m ®Õn GDP 2000 gÊp 2,07%
lÇn n¨m 1990. §Õn n¨m 2000-2002 tèc ®é t¨ng tr-ëng ®¹t æn ®Þnh 6,7%;
6,8% vµ 7,0%.
N«ng nghiÖp ph¸t triÓn toµn diÖn c¶ trång trät vµ ch¨n nu«i, nghÒ
rõng vµ thuû s¶n. S¶n l-îng l-¬ng thùc t¨ng nhanh tõ 21,5 triÖu tÊn
(1990) lªn 27,5 triÖu tÊn (1995) vµ 34,5 triÖu tÊn (2000), gÇn 36 triÖu tÊn
(2002), b×nh qu©n mçi n¨m t¨ng 1,4 triÖu tÊn. Tèc ®é t¨ng l-¬ng thùc
b×nh qu©n 5%, cao h¬n tèc ®é t¨ng d©n sè (1,8%) nªn s¶n l-îng l-¬ng
thùc b×nh qu©n ®Çu ng-êi t¨ng tõ 304 kg (1985) lªn 364 kg (1995);
444,8 kg (2000) & 450 kg (2002). ViÖt Nam tõ n-íc thiÕu l-¬ng thùc,
®Õn 1989 trë thµnh n-íc xuÊt khÈu g¹o thø 2 thÕ giíi. Së dÜ n«ng nghiÖp
t¨ng nhanh lµ nhê nh÷ng ®æi míi trong c¬ chÕ chÝnh s¸ch qu¶n lý nhµ
n-íc: N«ng d©n ®-îc giao ruéng ®Ó sö dông l©u dµi, ph¸t triÓn trang tr¹i,
khuyÕn khÝch khaihoang më réng diÖn tÝch canh t¸c, n©ng cao n¨ng suÊt
c©y trång. Nh÷ng thµnh tùu trªn mÆt trËn l-¬ng thùc ®· gãp phÇn quan
träng vµo sù æn ®Þnh ®êi sèng nh©n d©n. Trong 10 n¨m 1991 - 2000, b×nh
qu©n mçi n¨m xuÊt khÈu g¹o t¨ng 7,6%, cao su t¨ng 12,4%; cµ phª t¨ng
17,7%; rau qu¶ t¨ng 10,8%; h¹t tiªu 24,8%; h¹t ®iÒu t¨ng 37,5%. Tæng
gi¸ trÞ n«ng s¶n xuÊt khÈu chiÕm 40% tæng gi¸ trÞ xuÊt khÈu c¶ n-íc.
Mét nÒn n«ng nghiÖp hµng ho¸ h×nh thµnh g¾n víi thÞ tr-êng quèc tÕ.
C«ng nghiÖp t¨ng liªn tôc, b×nh qu©n trong thêi k× 1991-1995 t¨ng
13,7%; 1996-2000 t¨ng 13,2%. C«ng nghiÖp t¨ng nhanh lµ do ®Çu t- lín
cña nhµ n-íc trong nh÷ng n¨m tr-íc ®©y cho mét sè ngµnh quan träng
nh- dÇu khÝ, ®iÖn, xi m¨ng, thÐp, giÊy, ®-êng…nh-ng quan träng h¬n c¶
lµ sù ®æi míi c¬ chÕ, chÝnh s¸ch qu¶n lý cña nhµ n-íc, xo¸ bá bao cÊp,
nhËn vèn ®Çu t- n-íc ngoµi…
HÖ thèng ®-êng giao th«ng, b-u ®iÖn ®-îc x©y dùng míi vµ n©ng
cÊp trªn kh¾p mäi miÒn tæ quèc: quèc lé 1A, 5, 18, s©n bay, bÕn c¶ng
®-îc n©ng cÊp vµ x©y dùng. Th-¬ng m¹i vµ dÞch vô cã nhiÒu khëi s¾c.
- C¬ cÊu kinh tÕ chuyÓn dÞch theo h-íng tiÕn bé: chuyÓn tõ khu vùc
I (N«ng nghiÖp, l©m nghiÖp vµ thuû s¶n) sang khu vùc II (c«ng nghiÖp x©y dùng) vµ khu vùc III (dÞch vô), chuyÓn tõ khu vùc quèc doanh, hîp t¸c
x· sang ®a thµnh phÇn vµ chuyÓn theo h-íng h×nh thµnh 3 vïng kinh tÕ
träng ®iÓm ë 3 miÒn B¾c- Trung- Nam.
- §Èy lïi l¹m ph¸t: 1986: 774,7%; 1990: 67,4%; 1995: 12,7%;
1997: 3,7%; 1999: 0,1%.
- Kinh tÕ ®èi ngo¹i ph¸t triÓn nhanh: kim ng¹ch xuÊt khÈu 1996:
882,9 triÖu USD; 2001: 15,027 tØ USD; NhËp khÈu: 2,16 tØ USD (1986);
16,162 tØ USD (2001).
- §êi sèng vËt chÊt vµ tinh thÇn cña nh©n d©n ®-îc c¶i thiÖn râ rÖt:
lao ®éng cã viÖc t¨ng t¨ng nhanh, mçi n¨m t¹o 1,3 triÖu viÖc lµm míi,
thu nhËp b×nh qu©n ®Çu ng-êi ®¹t gÇn 400 USD/n¨m . Sè hé giµu t¨ng >
10%; sè hé nghÌo gi¶m 55% (1989) cßn 11,4% (2000).
Nh÷ng thµnh tùu t¨ng tr-ëng vµ æn ®Þnh ho¸ kinh tÕ, t×nh h×nh x·
héi ®· ®-îc c¶i thiÖn rÊt nhiÒu. TØ lÖ t¨ng d©n sè tù nhiªn gi¶m mçi n¨m
1‰ vµ gi÷ møc b×nh qu©n 2,1%/ n¨m, gi¶m so víi thêi kú tr-íc (2,3%)
nh-ng vÉn cao h¬n môc tiªu ®Ò ra (1,9%). Sè ng-êi ®i häc b×nh qu©n
tÝnh trªn 1 v¹n d©n, t¨ng tõ 1834 ng-êi (1990) t¨ng lªn 2171 ng-êi
(1995).
TØ träng chi cho c¸c lÜnh vùc x· héi chiÕm tõ 24,4 - 28,4% tæng
ng©n s¸ch nhµ n-íc vµ cã xu h-íng t¨ng lªn. HÖ thèng y tÕ ®-îc c¶i
thiÖn, ®Æc biÖt lµ hÖ thèng b¶o hiÓm y tÕ.
T×nh h×nh n«ng th«n ®-îc c¶i thiÖn thªm mét b-íc. Cã kho¶ng
60,2% sè x· cã ®iÖn; 86,4% sè x· cã ®-êng « t«, 91,6% sè x· cã tr-êng
phæ th«ng c¬ së.
Nh÷ng thµnh tùu ®¹t ®-îc lµ kÕt qu¶ cña con ®-êng ®æi míi do §¶ng
khëi x-íng vµ l·nh ®¹o. Nã lµ kÕt qu¶ cña nhËn thøc ®óng ®¾n qui luËt quan
hÖ s¶n xuÊt phï hîp víi tr×nh ®é ph¸t triÓn lùc l-îng s¶n xuÊt ®Ó ph¸t triÓn
kinh tÕ - x· héi hiÖn nay.
2. H¹n chÕ
Do nÒn kinh tÕ n-íc ta chñ yÕu vÉn lµ n«ng nghiÖp, c«ng nghiÖp
cßn nhá bÐ, kÕt cÊu h¹ tÇng kÐm ph¸t triÓn, c¬ së vËt chÊt kÜ thuËt ch-a
x¸c ®-îc nhiÒu. MÆc dï c¬ cÊu c¸c ngµnh trong GDP cã chuyÓn dÞch râ
rÖt nh-ng c¬ cÊu lao ®éng chËm biÕn ®æi. HiÖn nay h¬n 75% d©n sè vÉn
sèng ë n«ng th«n, lao ®éng n«ng nghiÖp vÉn chiÕm > 60% tæng sè lao
®éng x· héi.
NÒn kinh tÕ cã møc t¨ng tr-ëng kh¸ nh-ng n¨ng suÊt, chÊt l-îng,
hiÖu qu¶ cßn thÊp. §Êt n-íc ViÖt Nam vÉn thuéc 20 n-íc nghÌo nhÊt thÕ
giíi. §©y lµ th¸ch thøc cùc k× to lín cÇn ph¸t huy mäi tiÒm n¨ng ®Ó gi¶i
quyÕt.
Vai trß qu¶n lý cña Nhµ n-íc ®èi víi nÒn kinh tÕ - x· héi cßn yÕu:
kh¶ n¨ng kiÒm chÕ l¹m ph¸t cßn ch-a v÷ng ch¾c. Ng©n s¸ch thu kh«ng
®ñ chi, tØ lÖ béi chi ng©n s¸ch cßn cao.
T×nh tr¹ng bÊt c«ng x· héi, tham nhòng, bu«n lËu, vi ph¹m kØ
c-¬ng cßn nÆng vµ phæ biÕn. N¹n bu«n lËu vµ tÖ quan liÖu ®-îc coi lµ
quèc n¹n, ®-îc ®-a vµo ch-¬ng tr×nh nghÞ sù quan träng hµng ®Çu cña
ViÖt Nam. Song hiÖn nay vÉn ch-a chèng ®-îc, thËm chÝ cßn cã phÇn
nghiªm träng h¬n.
H¹n chÕ trong nÒn kinh tÕ x· héi n-íc ta cßn nhiÒu. Nguyªn nh©n
cña nh÷ng yÕu kÐm ®ã lµ do hËu qu¶ cña nhiÒu n¨m tr-íc ®Ó l¹i khi
kh«ng hiÓu râ mèi quan hÖ biÖn chøng gi÷a quan hÖ s¶n xuÊt vµ lùc
l-îng s¶n xuÊt, sù phï hîp mang tÝnh tÊt yÕu cña chóng, ®ßng thêi
nh÷ng bÊt lîi cña t×nh h×nh thÕ giíi hiÖn nay vµ nh÷ng khuyÕt ®iÓm cßn
mang tÝnh chñ quan duy ý chÝ trong c«ng t¸c l·nh ®¹o cña §¶ng vµ qu¶n
lý cña Nhµ n-íc ta.
PhÇn kÕt luËn
§¶ng vµ Nhµ n-íc cÇn ph¶i hiÓu vµ vËn dông tèt quy luËt quan hÖ
s¶n xuÊt phï hîp víi tr×nh ®é ph¸t triÓn cña lùc l-îng s¶n xuÊt. Trªn
thùc tÕ kh«ng thÓ cã sù phï hîp tuyÖt ®èi gi÷a quan hÖ s¶n xuÊt vµ lùc
l-îng s¶n xuÊt song ph¶i tuú theo t×nh h×nh thùc tÕ mµ chän gi¶i ph¸p
phï hîp. Sù vËn dông ®óng ®¾n cña §¶ng vµ Nhµ n-íc sÏ ®em l¹i thµnh
tùu v« cïng to lín cho nÒn kinh tÕ - x· héi n-íc ta, hoµn thµnh tèt môc
tiªu CNH-H§H ®Êt n-íc. Tuy vËy, h¹n chÕ, yÕu kÐm vÉn cßn rÊt nhiÒu,
®ßi hái cÇn cã sù nç lùc hÕt søc, ph¸t huy mäi tiÒm n¨ng vèn cã ®Ó kh¾c
phôc.
ChØ tÝnh tõ ®æi míi ®Õn nay, ®Êt n-íc ta ®· cã nh÷ng b-íc chuyÓn
m×nh lín lao trong ®êi sèng kinh tÕ x· héi. §ã lµ nhê sù nhËn thøc vµ
vËn dông kÞp thêi quy luËt vÒ sù phï hîp quan hÖ s¶n xuÊt vµ lùc l-îng
s¶n xuÊt më ra con ®-êng ®Çy høa hÑn cho sù ph¸t triÓn cña ®Êt n-íc.
Trong t-¬ng lai, chóng ta sÏ lµ nh÷ng ng-êi g¸nh v¸c nhiÖm vô x©y dùng
vµ ph¸t triÓn ®Êt n-íc, v× vËy ngay tõ lóc nµy cÇn nhËn thøc râ rµng vµ
®óng ®¾n mèi quan hÖ biÖn chøng cña quan hÖ s¶n xuÊt vµ lùc l-îng s¶n
xuÊt, nh- quan ®iÓm triÕt häc M¸c xÝt th× ®ã lµ quy luËt vÒ sù phï hîp
cña quan hÖ s¶n xuÊt vµ tr×nh ®é ph¸t triÓn cña lùc l-îng s¶n xuÊt.
Danh môc tµi liÖu tham kh¶o
1. V¨n kiÖn §¹i héi §¶ng toµn quèc
2. Gi¸o tr×nh TriÕt häc M¸c - Lªnin - NXB ChÝnh trÞ quèc gia
3. Gi¸o tr×nh lÞch sö kinh tÕ - NXB Thèng kª
PhÇn cam ®oan
T«i xin cam ®oan r»ng tiÓu luËn trªn lµ do b¶n th©n t«i t×m kiÕm tµi
liÖu, suy nghÜ vµ tù viÕt ra, cã sù tham kh¶o cña c¸c tµi liÖu trªn. Vµ t«i
kh«ng hÒ sao chÐp tiÓu luËn cña c¸c b¹n kh¸c, kh«ng nhê viÕt hé, kh«ng
thuª viÕt hé.
Trªn ®©y lµ phÇn cam ®oan cña t«i vÒ bµi tiÓu luËn cña m×nh.
Sinh viªn
Hoµng Minh YÕn
- Xem thêm -