PhÇn më ®Çu
Chóng ta ®· biÕt ®îc quy luËt gi¸ trÞ lµ quy luËt kinh tÕ quan träng nhÊt cña s¶n
xuÊt vµ trao ®æi hµng ho¸ .Do ®ã mµ ë ®©u cã s¶n xuÊt vµ trao ®æi hµng ho¸ th× ë ®ã
cã sù xuÊt hiÖn cu¶ quy luËt gi¸ trÞ.Mäi ho¹t ®éng cu¶ c¸c chñ thÓ kinh tÕ trong s¶n
xuÊt vµ lu th«ng hµng ho¸ ®Òu chÞu sù t¸c ®éng cu¶ quy luËt nµy.Quy luËt gi¸ trÞ lµ
nguyªn nh©n chÝnh dÉn ®Õn khñng ho¶ng kinh tÕ chu k×,ph©n ho¸ giµu
nghÌo,nh÷ng cuéc c¹nh tranh kh«ng lµnh m¹nh…ChÝnh v× thÕ chóng ta cÇn nghiªn
cøu vÒ quy luËt gi¸ trÞ,t×m hiÓu vai trß vµ t¸c ®éng cña nã tíi nÒn kinh tÕ,®Æc biÖt lµ
trong thêi k× ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ thÞ trêng cña níc ta hiÖn nay.
Bµi viÕt nµy chia thµnh 2 ch¬ng, bao gåm:
Ch¬ng I: C¬ së lÝ luËn vÒ quy luËt gi¸ trÞ vµ vai trß cña quy luËt gi¸ trÞ víi nÒn
kinh tÕ thÞ trêng.
Trong phÇn nµy sÏ tr×nh bµy nh÷ng vÊn ®Ò chung nhÊt, c¬ b¶n nhÊt vÒ quy
luËt gi¸ trÞ, b¶n chÊt, vai trß quy luËt gi¸ trÞ vµ néi dung cña quy luËt gi¸ trÞ.
Ch¬ng II: Thùc tr¹ng sù vËn dông quy luËt gi¸ trÞ trong nÒn kinh tÕ thÞ trêng
vµ gi¶i ph¸p nh»m vËn dông tèt h¬n quy luËt gi¸ trÞ ë níc ta thêi gian tíi.
Ch¬ng nµy sÏ nghiªn cøu cô thÓ sù vËn dông quy luËt gi¸ trÞ ë níc ta, c¸c ®Æc trng
vµ cÊu tróc nÒn kinh tÕ thÞ trêng ë níc ta.
Em xin göi lêi ch©n thµnh c¶m ¬n thÇy gi¸o TrÇn ViÖt TiÕn ®· híng dÉn gióp ®ì
em hoµn thµnh ®Ò tµi nµy. Trong bµi viÕt cßn nhiÒu sai sãt mong thÇy chØ b¶o ®Ó em
rót kinh nghiÖm lÇn sau söa ch÷a. Em xin ch©n thµnh c¶m ¬n!
Néi dung
CH¦¥NG 1: C¬ së lÝ luËn vÒ quy luËt gi¸ trÞ vµ vai trß cña
quy luËt gi¸ trÞ víi nÒn kinh tÕ thÞ trêng.
1.1. Néi dung cu¶ quy luËt gi¸ trÞ vµ sù vËn ®éng cña quy
luËt gi¸ trÞ
1.1.1
Kh¸i niÖm quy luËt gi¸ trÞ.
1
Quy luËt gi¸ trÞ lµ quy luËt kinh tÕ c¬ b¶n nhÊt cu¶ s¶n xuÊt vµ trao ®æi hµng ho¸
.Chõng nµo cßn s¶n xuÊt vµ trao ®æi hµng ho¸ th× chõng ®ã cßn quy luËt gi¸ trÞ.
1.1.2 Néi dung vµ sù vËn ®éng cña quy luËt gi¸ trÞ.
Quy luËt gi¸ trÞ lµ quy luËt kinh tÕ c¨n b¶n cña s¶n xuÊt vµ lu th«ng hµng
ho¸.Quy luËt gi¸ trÞ ®ßi hái viÖc s¶n xuÊt vµ lu th«ng hµng ho¸ ph¶i dùa trªn c¬ së
hao phÝ lao ®éng x· héi cÇn thiÕt,cô thÓ lµ:
-Trong s¶n xuÊt th× hao phÝ lao ®éng c¸ biÖt ph¶i phï hîpvíi hao phÝ lao ®éng x·
héi cÇn thiÕt.V× trong nÒn s¶n xuÊt hµng hãa ,vÊn ®Ò ®Æc biÖt quan träng lµ hµng
hãa s¶n xuÊt ra cã b¸n ®îc hay kh«ng.§Ó cã thÓ b¸n ®îc th× hao phÝ lao ®éng ®Ó
s¶n xuÊt ra hµng hãa cu¶ c¸c chñ thÓ kinh doanh ph¶i phï hîp víi møc hao phÝ lao
®éng x· héi cã thÓ chÊp nhËn ®îc .Møc hao phÝ cµng thÊp th× hä cµng cã kh¶ n¨ng
ph¸t triÓn kinh doanh,thu ®îc nhiÒu lîi nhuËn,ngîc l¹i sÏ bÞ thua lç,ph¸ s¶n…
-Trong trao ®æi hµng ho¸ còng ph¶i dùa vµo hao phÝ lao ®éng x· héi cÇn thiÕt,tøc lµ
tu©n theo nguyªn t¾c trao ®æi ngang gi¸,hai hµng ho¸ cã gi¸ trÞ sö dông kh¸c
nhau,nhng cã l¬ng gi¸ trÞ b»ng nhau th× ph¶i trao ®æi ngang nhau.
§ßi hái trªn cña quy luËt lµ kh¸ch quan ,®¶m b¶o sù c«ng b»ng ,hîp lÝ,b×nh ®¼ng
gi÷a nh÷ng ngêi s¶n xuÊt hµng ho¸.
Quy luËt gi¸ trÞ b¾t buéc nh÷ng ngêi s¶n xuÊt vµ trao ®æi hµng ho¸ ph¶i tu©n theo
yªu cÇu hay ®ßi hái cu¶ nã th«ng qua “ mÖng lÖnh” cña gi¸ c¶ thÞ trêng.
Tuy nhiªn trong thùc tÕ do sù t¸c ®éng cu¶ nhiÒu quy luËt kinh tÕ ,nhÊt lµ quy
luËt cung cÇu lµm cho gi¸ c¶ hµng ho¸ thêng xuyªn t¸ch rêi gi¸ trÞ.
Nhng sù t¸ch rêi ®ã chØ xoay quanh gi¸ trÞ,C.m¸c gäi ®ã lµ vÎ ®Ñp cña quy luËt
gi¸ trÞ.Trong vÎ ®Ñp nµy ,gi¸ trÞ hµng ho¸ lµ trôc ,gi¸ c¶ thÞ trêng lªn xuèng quanh
trôc ®ã.§èi víi mçi hµng ho¸ ,gi¸ c¶ cña nã cã thÓ cao thÊp kh¸c nhau,nhng khi xÐt
trong mét kho¶ng thêi gian nhÊt ®Þnh ,tæng gi¸ c¶ phï hîp víi tæng gi¸ trÞ cña nã
Gi¸ c¶ thÞ trêng tù ph¸t lªn xuèng xoay quanh gi¸ trÞ lµ biÓu hiÖn sù ho¹t ®éng cña
quy luËt gi¸ trÞ.
1.1.3 Mèi quan hÖ gi÷a gi¸ c¶, gi¸ c¶ thÞ trêng, gi¸ c¶ ®éc quyÒn vµ gi¸ trÞ hµng
ho¸.
Quy luËt gi¸ trÞ biÓu hiÖn qua c¸c giai ®o¹n ph¸t triÓn cña chñ nghÜa t b¶n thµnh
quy luËt gi¸ c¶ s¶n xuÊt( giai ®o¹n chñ nghÜa t b¶n tù do c¹nh tranh) vµ thµnh quy
luËt gi¸ c¶ ®éc quyÒn ( giai ®o¹n chñ nghÜa t b¶n ®éc quyÒn). Nã tiÕp tôc tån t¹i vµ
ho¹t ®éng trong thêi kú qu¸ ®é lªn chñ nghÜa x· héØ c¸c níc x· héi chñ nghÜa ë c¸c
níc vµ ë níc ta.
Ta xÐt mèi quan hÖ gi÷a gi¸ c¶ , gi¸ c¶ thÞ trêng , gi¸ c¶ ®éc quyÒn víi gi¸ trÞ
hµng ho¸ :
2
GÝa c¶ : lµ biÓu hiÖn b»ng tiÒn cña gi¸ trÞ hµng ho¸ . GÝa trÞ lµ c¬ së cña gi¸
c¶ .Khi quan hÖ cung cÇu c©n b»ng,gi¸ c¶ hµng ho¸ cao hay thÊp lµ ë gi¸ trÞ cña
hµng ho¸ quyÕt ®Þnh
Trong diÒu kiÖn s¶n xuÊt hµng ho¸, gi¸ c¶ hµng ho¸ tù ph¸t lªn xuèng xoay
quanh gi¸ trÞ tuú theo quan hÖ cung cÇu, c¹nh tranh vµ søc mua cña ®ång tiÒn.Sù
ho¹t ®éng cña quy luËt gi¸ trÞ biÓu hiÖn ë sù lªn xuèng cña gi¸ c¶ trªn thÞ trêng.Tuy
vËy, sù biÕn ®éng cña gi¸ c¶ vÉn cã c¬ së lµ gi¸ trÞ , mÆc dÇu nã thêng xuyªn t¸ch
rêi gi¸ trÞ.§iÒu ®ã cã thÓ hiÓu theo hai mÆt:
.Kh«ng kÓ quan hÖ cung cÇu nh thÕ nµo, gi¸ c¶ kh«ng t¸ch rêi gi¸ trÞ x·
héi
.NÕu nghiªn cøu sù vËn ®éng cña gi¸ c¶ trong mét thêi gian dµi th× thÊy
tæng sè gi¸ c¶ b»ng tæng sã gi¸ trÞ , v× bé phËn vît qu¸ gi¸ trÞ sÏ bï vµo bé phËn gi¸
c¶ thÊp h¬n gi¸ trÞ (gi¸ c¶ ë ®©y lµ gi¸ c¶ thÞ trêng. GÝa c¶ thÞ trêng lµ gi¸ c¶ s¶n
xuÊtgi÷a ngêi mua vµ ngêi b¸n tho¶ thuËn víi nhau)
Gi¸ c¶ s¶n xuÊt lµ h×nh th¸i biÕn tíng cña gi¸ trÞ , nã b»ng chi phÝ s¶n xuÊt cña
hµng ho¸ céng víi lîi nhuËn b×nh qu©n.
Trong giai ®o¹n t b¶n tù do c¹nh tranh do h×nh thµnh tû suÊt lîi nhuËn b×nh qu©n
nªn hµng ho¸ kh«ng b¸n theo gi¸ trÞ mµ b¸n theo gi¸ c¶ s¶n xuÊt
GÝa trÞ hµng ho¸ chuyÓn thµnh gi¸ c¶ s¶n xuÊt kh«ng ph¶i lµ phñ nhËn quy luËt
gi¸ trÞ mµ chØ lµ biÓu hiÖn cô thÓ cña quy luËt gi¸ trÞ trong giai ®o¹n t b¶n tù do
c¹nh tranh.Qua hai ®iÓm díi ®©y sÏ thÊy râ ®iÒu ®ã:
. Tuy gi¸ c¶ s¶n xuÊt cña hµng ho¸ thuéc nghµnh c¸ biÖt cã thÓ cao h¬n hoÆc
thÊp h¬n gi¸ trÞ , nhng tæng gi¸ trÞ s¶n xuÊt cña toµn bé hµng ho¸ cña tÊt c¶ c¸c
ngµnh trong toµn x· héi ®Òu b»ng tæng gi¸ trÞ cña nã.Tæng sè lîi nhuËn mµ c¸c nhµ
t b¶n thu ®îc còng b»ng tæng sè gi¸ trÞ thÆng d do giai cÊp c«ng nh©n s¸ng t¹o ra.
.Gi¸ c¶ s¶n xuÊt lÖ thuéc trùc tiÕp vµo gi¸ trÞ . GÝa trÞ hµng ho¸ gi¶m xuèng,
gi¸ c¶ s¶n xuÊt gi¶m theo, gi¸ trÞ hµng ho¸ t¨ng lªn kÐo theo gi¸ c¶ s¶n xuÊt t¨ng
lªn.
Gi¸ c¶ ®éc quyÒn :
Trong giai ®o¹n t b¶n ®éc quyÒn, tæ chøc ®éc quyÒn ®· n©ng gi¸ c¶ hµng ho¸ lªn
trªn gi¸ c¶ s¶n xuÊt vµ gi¸ trÞ . GÝa c¶ ®éc quyÒn b»ng chi phÝ s¶n xuÊt céng víi lîi
nhuËn ®éc quyÒn. Lîi nhuËn ®éc quyÒn vît qu¸ lîi nhuËn b×nh qu©n.
Khi nãi gi¸ c¶ ®éc quyÒn th× thêng hiÓu lµ gi¸ c¶ b¸n ra cao h¬n gi¸ c¶ s¶n xuÊt
vµ gi¸ trÞ, ®ång thêi còng cÇn hiÓu cßn cã gi¸ c¶ thu mua rÎ mµ t b¶n ®éc quyÒn
mua cña ngêi s¶n xuÊt nhá, t b¶n võa vµ nhá ngoµi ®éc quyÒn.
3
GÝa c¶ ®éc quyÒn kh«ng xo¸ bá giíi h¹n cña gi¸ trÞ hµng ho¸ , nghÜa lµ gi¸ c¶
®éc quyÒn kh«ng thÓ t¨ng thªm hoÆc gi¶m bít gi¸ trÞ vµ tæng gi¸ trÞ thÆng d do x·
héi s¶n xuÊt ra; phÇn gi¸ c¶ ®éc quyÒn vît qu¸ gi¸ trÞ chÝnh lµ phÇn gi¸ trÞ mµ
nh÷ng ngêi b¸n ( c«ng nh©n, ngêi s¶n xuÊt nhá , t b¶n võa vµ nhá…) mÊt ®i.Nh×n
vµo ph¹m vi toµn x· héi , toµn bé gi¸ c¶ ®éc quyÒn céng víi gi¸ c¶ kh«ng ®éc
quyÒn vÒ ®¹i thÓ b»ng toµn bé gi¸ trÞ .
1.2 Vai trß cña quy luËt gi¸ trÞ ®èi víi nÒn kinh tÕ thÞ trêng .
1.2.1. §iÒu tiÕt s¶n xuÊt vµ lu th«ng hµng ho¸.
Thùc chÊt ®iÒu tiÕt s¶n xuÊt cu¶ quy luËt gi¸ trÞ lµ ®iÒu chØnh tù ph¸t c¸c yÕu tè
s¶n xuÊt nh: t liÖu s¶n xuÊt ,søc lao ®éng vµ tiÒn vèn tõ ngµnh nµy sang ngµnh
kh¸c,tõ n¬i nµy sang n¬i kh¸c.Nã lµm cho s¶n xuÊt hµng ho¸ cña ngµnh nµy ,n¬i
nµy ®îc ph¸t triÓn më réng ,ngµnh kh¸c n¬i kh¸c bÞ thu hÑp,th«ng qua sù biÕn ®éng
gi¸ c¶ thÞ trêng.Tõ ®ã t¹o ra nh÷ng tû lÖ c©n ®èi t¹m thêi gi÷a c¸c ngµnh ,c¸c
vïngcña mét nÒn kinh tÕ hµng ho¸ nhÊt ®Þnh.
Quy luËt canh tranh thÓ hiÖn ë chç :cung vµ cÇu thêng xuyªn muèn ¨n khíp víi
nhau,nhng tõ tríc ®Õn nay nã cha hÒ ¨n khíp víi nhau mµ thêng xuyªn t¸ch nhau
ra vµ ®èi lËp víi nhau.Cung lu«n b¸m s¸t cÇu ,nhng tõ tríc ®Õn nay kh«ng lóc nµo
tho¶ m·n ®îc mét c¸ch chÝnh x¸c
ChÝnh v× thÕ thÞ trêng x¶y ra c¸c trêng hîpsau ®©y:
-Khi cung b»ng cÇu th× gi¸ c¶ b»ng gi¸ trÞ hµng ho¸,trêng hîp nµy x¶y ra mét c¸ch
ngÉu nhiªn vµ rÊt hiÕm.
-Khi cung nhá h¬n cÇu th× gi¸ c¶ cao h¬n gi¸ trÞ ,hµng ho¸ b¸n ch¹y,l·i cao .Nh÷ng
ngêi ®ang s¶n xuÊt nh÷ng lo¹i hµng ho¸ nµy sÏ më réng quy m« s¶n xuÊt vµ s¶n
xuÊt hÕt tèc lùc ;nh÷ng ngêi ®ang s¶n xuÊt hµng ho¸ kh¸c ,thu hÑp quy m« s¶n xuÊt
cu¶ m×nh ®Ó chuyÓn sang s¶n lo¹i hµng ho¸ nµy.Nh vËy t liÖu s¶n xuÊt ,søc lao
®éng, tiÒn vèn ®îc chuyÓn vµo ngµnh nµy t¨ng lªn,cung vÒ lo¹i hµng ho¸ nµy trªn
thÞ trêng t¨ng lªn .
-Khi cung lín h¬n cÇu th× gi¸ c¶ nhá h¬n gi¸ trÞ,hµng ho¸ Õ thõa ,b¸n kh«ng
ch¹y,cã thÓ lç vèn.T×nh h×nh nµy b¾t buéc nh÷ng ngêi ®ang s¶n xuÊt lo¹i hµng hãa
nµy ph¶i thu hÑp quy m« s¶n xuÊt ,chuyÓn sang s¶n xuÊt lo¹i hµng ho¸ cã gi¸ c¶ thÞ
trêng cao h¬n ;lµm cho t liÖu s¶n xuÊt ,søc lao ®éng vµ tiÒn vèn ë ngµnh hµng ho¸
nµy gi¶m ®i.
Thùc chÊt ®iÒu tiÕt lu th«ng cña quy luËt gi¸ trÞ lµ ®iÒu chØnh mét c¸ch tù ph¸t
khèi lîng hµng ho¸ tõ n¬i gi¸ c¶ thÊp ®Õn n¬i gi¸ c¶ cao,t¹o ra mÆt b»ng gi¸ c¶ x·
héi.Gi¸ trÞ hµng ho¸ mµ thay ®æi ,th× nh÷ng ®iÒu kiÖn lµm cho tæng khèi lîng hµng
ho¸ cã thÓ tiªu thô ®îc còng sÏ thay ®æi .NÕu gi¸ trÞ thÞ trêng h¹ thÊp th× nãi chung
4
nhu cÇu x· héi sÏ më réng thªm vµ trong nh÷ng giíi h¹n nhÊt ®Þnh ,cã thÓ thu hót
nh÷ng khèi lîng hµng ho¸ lín h¬n.NÕu gi¸ trÞ thÞ trêng t¨ng lªn th× nhu cÇu x· héi
vÒ hµng ho¸ sÏ thu hÑp vµ khèi lîng hµng ho¸ tiªu thô còng sÏ gi¶m xuèng.Cho nªn
nÕu cung cÇu ®Iòu tiÕt gi¸ c¶ thÞ trêng hay nãi ®óng h¬n ®Iòu tiÕt sù chªnh lÖch
giòa gi¸ c¶ thÞ trêng vµ gi¸ trÞ thÞ trêng th× tr¸i l¹i chÝnh gi¸ trÞ thÞ trêng ®iÒu tiÕt
quan hÖ cung cÇu ,hay cÊu thµnh trung t©m ,chung quanh trung t©m ®ã nh÷ng sù
thay ®æi trong cung cÇu lµm cho nh÷ng gi¸ c¶ thÞ trêng ph¶i len xuèng.
Trong x· héi t b¶n ®¬ng thêi ,mçi nhµ t b¶n c«ng nghiÖp tù ý s¶n xuÊt ra c¸i mµ
m×nh muèn theo c¸ch m×nh muèn ,vµ víi sè lîng theo ý m×nh .§èi víi hä sè lîng
mµ x· héi cÇn lµ mét lîng cha biÕt ,c¸i mµ ngµy h«m nay cung cÊp kh«ng kÞp th×
ngµy mai l¹i cã thÓ cung cÊp nhiÒu qu¸ sè yªu cÇu .Tuy vËy ngêi ta cung tho¶ m·n
®îc nhu cÇu mét c¸ch miÔn cìng ,s¶n xuÊt chung quy lµ c¨n cø theo nh÷ng vËt
phÈm ngêi ta yªu cÇu
“… Khi thùc hiÖn quy luËt gi¸ trÞ cña s¶n xuÊt hµng ho¸ trong x· héi gåm
nh÷ng ngêi s¶n xuÊt trao ®æi hµng ho¸ cho nhau ,sù canh tranh lËp ra b»ng c¸ch ®ã
vµ trong ®iÒu kiÖn nµo ®ã mét trËt tù duy nhÊt vµ méy tæ chøc duy nhÊt cã thÓ cã
cu¶ nÒn s¶n xuÊt x· héi .ChØ cã do sù t¨ng hay gi¶m gi¸ hµng mµ nh÷ng ngêi s¶n
xuÊt hµng ho¸ riªng lÎ biÕt ®îc râ rµng lµ x· héi cÇn vËt phÈm nµo vµ víi sè lîng
bao nhiªu”(C.m¸c:sù khèn cïng cña triÕt häc ,nhµ xuÊt b¶n Sù thËt {8,19_20})
1.2.2. KÝch thÝch lùc lîng s¶n xuÊt ph¸t triÓn,t¨ng n¨ng suÊt lao ®éng x· héi
§Ó tr¸nh bÞ ph¸ s¶n ,giµnh ®îc u thÕ trong c¹nh tranh vµ thu hót ®îc nhiÒu l·i,
tõng ngêi s¶n xuÊt hµng ho¸ ®Òu t×m mäi c¸ch c¶i tiÕn kü thuËt ,hîp lý ho¸ s¶n
xuÊt, øng dông nh÷ng thµnh tùu khoa häc kÜ thuËt míi vµo s¶n xuÊt ®Ó gi¶m hao
phÝ lao ®éng c¸ biÖt cña m×nh ,gi¶m gi¸ trÞ c¸ biÖt cña hµng ho¸ do m×nh s¶n xuÊt
ra.Tõ ®ã lµm cho kü thuËt cña toµn x· héi cµng ph¸t triÓn lªn tr×nh ®é cao h¬n,n¨ng
suÊt cµng t¨ng cao h¬n.
Nh thÕ lµ chóng ta thÊy ph¬ng thøc s¶n xuÊt t liÖu s¶n xuÊt lu«n bÞ biÕn ®æi ,dÉn
®Õn sù ph©n c«ng tØ mØ h¬n dïng nhiÒu m¸y mãc h¬n,lao ®éng trªn mét quy m« lín
®a ®Õn lao ®éng trªn mét quy m« lín h¬n nh thÕ nµo.
§ã lµ quy luËt lu«n hÊt s¶n xuÊt ra con ®êng cò vµ lu«n buéc s¶n xuÊt ph¶i lµm
cho søc s¶n xuÊt cña lao ®éng khÈn tr¬ng h¬n .Quy luËt ®ã kh«ng g× kh¸c mµ lµ
quy luËt nhÊt ®Þnh gi÷ cho gi¸ c¶ hµng ho¸ nghang b»ng víi chi phÝ s¶n xuÊt cña
chÝnh hµng ho¸ ®ã ,trong giíi h¹n cña nh÷ng biÕn ®éng chu k× cña th¬ng m¹i.”…
NÕu mét ngêi nµo s¶n xuÊt dîc rÎ h¬n ,cã thÓ b¸n ®îc nhiÒu hµng ho¸ h¬n vµ do ®ã
chiÕm lÜnh ®îc ë trªn thÞ trêng mét ®Þa bµn réng h¬n b»ng c¸ch b¸n ra h¹ gi¸ h¬n
gi¸ c¶ thÞ trêng hiÖn hµnh hay h¹ h¬n gi¸ trÞ thÞ trêng th× anh taÏ lµm ngay nh thÕ vµ
5
do ®ãÏ më ®Çu mét hµnh ®éng dÇn dÇn buéc nh÷ng ngêi kh¸c còng ph¶i ¸p dông
c¸c ph¬ng ph¸p Ýt tèn kÐm h¬n vµ lµm cho thêi gian lao ®éng x· héi cÇn thiÕt gi¶m
xuèng mét møc thÊp h¬n.
Theo M¸c th× trong sù vËn ®éng bªn ngoµi nh÷ng t b¶n ,nh÷ng quy luËt bªn
trong cña nÒn s¶n xuÊt t b¶n chñ nghÜa trë thµnh nh÷ng quy luËt b¾t buéc cña sù
c¹nh tranh, r»ng díi h×nh thøc ®ã ®èi víi nh÷ng nhµ t b¶n nh÷ng quy luËt biÓu hiÖn
thµnh ®éng c¬ cña nh÷ng ho¹t ®éng cña hä,r»ng nh vËy lµ muèn ph©n tÝch mét
c¸ch khoa häc sù c¹nh tranh th× tríc ®ã ph¶I ph©n tÝch tÝnh chÊt bªn trong cña t
b¶n ,còng nh chØ ngêi nµo hiÓu biÕt sù vËn ®éng thùc sù cña c¸c thiªn thÓ –tuylµ
c¸c gi¸c quan kh«ng thÓ thÊy ®îc ,-th× míi cã thÓ hiÓu ®îc sù vËn ®éng bÒ ngoµi
cña nh÷ng thiªn thÓ Êy;
1.2.3. Ph©n ho¸ nh÷ng ngêi s¶n xuÊt thµnh ngêi giµu,ngêi nghÌo.
Trong x· héi nh÷ng ngêi s¶n xuÊt c¸ thÓ , ®· cã mÇm mèng cña mét ph¬ng thøc
s¶n xuÊt míi .Trong sù ph©n c«ng tù ph¸t ,kh«ng cã kÕ ho¹ch nµo thèng trÞ x· héi,
ph¬ng thøc s¶n xuÊt Êy ®· x¸c lËp ra sù ph©n c«ng ,tæ chøc theo kÕ ho¹ch ,trong
nh÷ng c«ng xëng riªng lÎ ;bªn c¹nh s¶n xuÊt cña nh÷ng ngêi s¶n xuÊt c¸ thÓ nhá
®· lµm xuÊt hiÖn s¶n xuÊt x· héi .S¶n phÈm cña hai lo¹i s¶n xuÊt ®ã cïng b¸n trªn
mét thÞ trêng ,do ®ã gi¸ c¶ Ýt ra còng sÊp xØ nhau.Nhng so víi sù ph©n c«ng tù ph¸t
th× tæ chøc cã kÕ ho¹ch ®¬ng nhiªn m¹nh h¬n nhiÒu ;s¶n phÈm cña c«ng xëng dïng
lao ®éng x· héi lµ rÎ h¬n so víi s¶n phÈm cña nh÷ng ngêi s¶n xuÊt nhá,t¶n
m¹n.S¶n xuÊt cña nh÷ng ngêi s¶n xuÊt c¸ thÓ gÆp thÊt b¹i tõ nghµnh nµy ®Õn
nghµnh kh¸c .Trong nÒn s¶n xuÊt hµng ho¸ ,sù t¸c ®éng cu¶ c¸c quy luËt kinh tÕ
,nhÊt lµ quyluËt gi¸ trÞ tÊt yÕu dÉn ®Õn kÕt qu¶:nh÷ng ngêi cã ®iÒu kiÖn s¶n xuÊt
thuËn lîi ,nhiÒu vèn,cã kiÕn thøc vµ tr×nh ®é kinh doanh cao ,trang bÞ kÜ thuËt tèt sÏ
ph¸t tµi ,lµm giµu.Ngîc l¹i kh«ng cã c¸c ®iÒu kiÖn trªn ,hoÆc gÆp rñi ro sÏ mÊt vèn
ph¸ s¶n.Quy luËt gi¸ trÞ ®· b×nh tuyÓn ,®¸nh gi¸ nh÷ng ngêi s¶n xuÊt kinh doanh .
Sù b×nh tuyÓn tù nhiªn Êy ®· ph©n ho¸ nh÷ng ngêi s¶n xuÊt kinh doanh ra thµnh
ngêi giµu ngêi nghÌo.Ngêi giµu trë thµnh «ng chñ ngêi nghÌo dÇn trë thµnh ngêi
lµm thuª.LÞch sö ph¸t triÓn cña s¶n xuÊt hµng ho¸ ®· chØ ra lµ qu¸ tr×nh ph©n ho¸
nµy ®· lµm cho s¶n xuÊt hµng ho¸ gi¶n ®¬n trong x· héi phong kiÕn dÇn dÇn n¶y
sinh quan hÖ s¶n xuÊt t b¶n chñ nghÜa.
“ …Mçi ngêi ®Òu s¶n xuÊt riªng biÖt ,cho lîi Ých riªng cña m×nh ,kh«ng phô
thuéc vµo nhµ s¶n xuÊt kh¸c .Hä s¶n xuÊt cho thÞ trêng ,nhng dÜ nhiªn kh«ng mét
ngêi nµo trong sè hä biÕt ®îc dung lîng cña thÞ trêng .Mèi quan hÖ nh vËy gi÷a nhng ngêi s¶n xuÊt riªng rÏ ,s¶n xuÊt cho mét thÞ trêng chung,th× gäi lµ c¹nh tranh,DÜ
nhiªn trong nh÷nh ®iÒu kiÖn Êy,sù th¨ng b»ng gi÷a s¶n xuÊt vµ tiªu dïng chØ cã thÓ
6
cã ®îc sau nhiÒu lÇn biÕn ®éng.Nh÷ng ngêi khÐo lÐo h¬n ,th¸o v¸t h¬n vµ cã søc
lùc h¬n sÏ ngµy cµng lín m¹nh nhê nh÷ng s biÕn ®éng Êy;cßn nh÷ng ngêi yÕu ít
,vông vÒ th× sÏ bÞ sù biÕn ®éng ®ã ®Ì bÑp .Mét vµi ngêi trë nªn giµu cã,cßn quÇn
chóng trë nªn nghÌo ®ãi,®ã lµ kÕt qu¶ kh«ng tr¸nh khái cña quy luËt c¹nh tranh
.KÕt côc lµ nh÷ng ngêi s¶n xuÊt bÞ ph¸ s¶n mÊt hÕt tÝnh chÊt ®éc lËp vÒ kinh tÕ cña
hävµ trë thµnh c«ng nh©n lµm thuª trong c«ng xëng ®· më réng cña ®èi thñ tèt sè
cña hä” (V.Lenin:Bµn vÒ c¸i gäi lµ vÊn ®Ò thÞ trêng{9,127}
Sù ph¸t triÓn chñ nghÜa t b¶n ,cïng sù bÇn cïng ho¸ cña nh©n d©n lµ nh÷ng hiÖn
tîng ngÉu nhiªn.Hai ®iÒu ®ã tÊt nhiªn ®i kÌm víi sù ph¸t triÓn cña nÒn kinh tÕ hµng
ho¸ dùa trªn sù ph©n c«ng lao ®éng x· héi.VÊn ®Ò thÞ trêng hoµn toµn bÞ g¹t ®I,v×
thÞ trêng ch¼ng qua chØ lµ biÓu hiÖn cña sù ph©n c«ng ®ã vµ cña s¶n xuÊt hµng
ho¸.Ngêi ta sÏ thÊy sù ph¸t triÓn cña chñ nghÜa t b¶n kh«ng nh÷ng lµ cã thÓ cãmµ
cßn lµ sù tÊt nhiªn n÷a,v× mét khi kinh tÕ x· héi ®· x©y dùng trªn sù ph©n c«ng vµ
trªn h×nh thøc hµng ho¸ cña s¶n phÈm ,th× sù tiÕn bé vÒ kü thuËt kh«ng thÓ kh«ng
dÉn tíi chç lµm cho chñ nghÜa t b¶n t¨ng cêng vµ më réng thªm.
7
Ch¬ng 2
Thùc tr¹ng sù vËn dông quy luËt gi¸ trÞ vµ gi¶I ph¸p nh»m
vËn dông tèt h¬n quy luËt gi¸ trÞ ë níc ta trong thêi
gian tíi
2.1 Kinh tÕ thÞ trêng vµ sù cÇn thiÕt ph¸t triÓn kinh tÕ
thÞ trõong ë viÖt nam.
2.1.1Kh¸i niÖm kinh tÕ thÞ trêng .
Kinh tÕ thÞ trêng lµ nÒn kinh tÕ hµng ho¸ nhiÒu thµnh phÇn,vËn ®éng theo c¬ chÕ thÞ
trêng.
2.1.2Sù cÇn thiÕt kh¸ch quan ph¸t triÓn kinh tÕ thÞ trêng ë ViÖt Nam.
Kinh tÕ hµng ho¸ lµ mét kiÓu tæ chøc kinh tÕ –x· héi mµ trong ®ã s¶n phÈm s¶n
xuÊt ®Ó trao ®æi vµ b¸n trªn thÞ trêng .Môc ®Ých lµ tho¶ m·n nhu cÇu cña ng¬I mua
tøc lµ tho¶ m·n nhu cÇu x· héi.
Kinh tÕ thÞ trêng lµ tr×nh ®é ph¸t triÓn cao cña kinh tÕ hµng ho¸ ,trong ®ã toµn bé
c¸c yÕu tè “®Çu vµo” vµ “®Çu ra” cña s¶n xuÊt ®Òu th«ng qua thÞ trêng .Kinh tÕ thÞ
trêng vµ kinh tÕ hµng ho¸ kh«ng ®ång nhÊt víi nhau,chóng kh¸c nhau vÒ tr×nh ®é
ph¸t triÓn,nguån gèc vµ b¶n chÊt.
ë níc ta tån t¹i nh÷ng c¬ së kh¸ch quan ®Ó ph¸t triÓn kinh tÕ thÞ trêng nh
2.1.2.1Ph©n c«ng lao ®éng x· héi víi tÝnh c¸ch lµ c¬ së chung cña hµng ho¸ ®îc
ph¸t triÓn c¶ chiÒu réng vµ chiÒu s©u
Ph©n c«ng lao ®éng trong tõng khu vùc ,tõng ®Þa ph¬ng ngµy cµng ph¸t triÓn,nã thÓ
hiÖn mét c¸ch phong phó ,®a d¹ng vµ ngµy cµng cao.
2.1.2.2Tån t¹i nhiÒu h×nh thøc së h÷u .
§ã lµ së h÷u toµn d©n,së h÷u tËp thÓ ,së h÷u t nh©n(së h÷u c¸ thÓ ,së h÷u tiÓu
chñ,së h÷u t b¶n t nh©n),së hu hçn hîp…
2.1.2.3Thµnh phÇn kinh tÕ nhµ níc vµ kinh tÕ tËp thÓ cã nh÷ng kh¸c biÖt nhÊt
®Þnh.
Tuy cïng dùa trªn chÕ ®é c«ng hu vÒ t liÖu s¶n xuÊt nhng mçi ®¬n vÞ kinh tÕ l¹i cã
nh÷ng quyÒn tù chñ ,lîi Ých riªng.MÆt kh¸c cßn cã sù kh¸c nhau vÓt×nh ®é kÜ thuËt,
c«ng nghÖ,tæ chøc qu¶n lý.
2.1.2.4Quan hÖ hµng ho¸ tiÒn tÖ cÇn thiÕt trong quan hÖ kinh tÕ ®èi ngo¹i
Ttrong bèi c¶nh ph©n c«ng lao ®éng quèc tÕ ngµy cµng ph¸t triÓn s©u s¾cth× mèi
quan hÖ ®ã cµng cÇn thiÕt v× mçi níc lµ mét quèc gia riªng biÖt,lµ ngêi chñ së h÷u
®èi víihµng ho¸ trao ®æi trªn thÞ trêng thÕ giíi.
Nh vËy kinh tÕ thÞ trêng ë níc ta lµ mét tån t¹i tÊt yÕu,kh¸ch quan,kh«ng thÓ lÊy
ý chÝ chñ quan mµ xo¸ bá ®îc.
8
2.2 M« h×nh ph¸t triÓn kinh tÕ thÞ trêng theo ®Þnh híng
x· héi chñ nghÜa ë níc ta.
ViÖt nam víi t c¸ch lµ níc ph¸t triÓn muén vÒ kinh tÕ thÞ trêng , l¹i diÔn ra trong
bèi c¶nh thêi ®¹i míi kh¸c nhiÒu so víi tríc.§Ó n¾m b¾t” c¬ héi’ , vît qua “th¸ch
thøc”, rót ng¾n kho¶ng c¸ch l¹c hËu , “tôt hËu” xa so víi c¸c níc, gi÷ v÷ng ®Þng híng x· héi chñ nghÜa ®· chänh , kh«ng thÓ ph¸t triÓn theo m« h×nh kinh tÕ thÞ trêng
cæ ®iÓn, mµ nªn chän m« h×nh ph¸t triÓn kinh tÕ thÞ trêng rót ng¾n, hiÖn ®¹i lµ thÝch
hîp.TÊt nhiªn kh«ng hoµn toµn gièng nh c¸c níc ®· ®i theo m« h×nh nµy, nhÊt lµ vÒ
tÝnh ®Þnh híng x· héi chñ nghÜa cña nã. M« h×nh ph¸t triÓn kinh tÕ thÞ trêng ®Þnh híng x· héi chñ nghܶ níc ta bao gåm c¸c ®Æc trng chñ yÕu sau:
2.2.1 Ph¸t triÓn trong sù kÕt hîp hµi hoµ gi÷a quy luËt ph¸t triÓn tuÇn tù víi quy
luËt ph¸t triÓn nh¶y vät.
2.2.2 Ph¸t triÓn cïng mét lóc ba tr×nh ®é ph¸t triÓn cña h×nh th¸i kinh tÕ hµng ho¸,
®ã lµ kinh tÕ hµng ho¸ gi¶n ®¬n, kinh tÕ thÞ trêng tù do(cæ ®iÓn) vµ kinh tÕ thÞ trêng
hçn hîp(hiÖn ®¹i). TÊt nhiªn, trong tõng thêi ®iÓm, tÝnh tréi cña mçi tr×nh dé cã
kh¸c nhau.
2.2.3 Ph¸t triÓn trong sù kÕt hîp hµi hoµ gi÷a søc m¹nh d©n téc vµ søc m¹nh thêi
d¹i, coi träng viÖc kÕt hîp vai trß thóc ®Èy sù ra ®êi c¸c nh©n tè cña kinh tÕ thÞ tr êng vµ vai trß qu¶n lý vÜ m« cña nhµ níc xa héi chñ nghÜa trong qóa tr×nh chuyÓn
sang kinh tÕ thÞ trêng hiÖn ®¹i .
Ba ®Æc trng nãi trªn cã quan hÖ mËt thiÕt víi nha, trong ®ã ®Æc trng thø ba cã ý
nghÜa quyÕt ®Þnh .
2.3thùc tr¹ng vËn dông còng nh t¸c ®éng cña quy luËt
gi¸ trÞ trong nÒn kinh tÕ thÞ trêng ë níc ta hiÖn nay.
NÒn kinh tÕ níc ta dang tõ s¶n xuÊt nhá ®i lªn san xuÊt lín x· héi chñ nghÜa ,tõ
s¶n xuÊt tù cung tù cÊp lªn s¶n xuÊt hµng ho¸ x· héi chñ nghÜa .Quy luËt gi¸ trÞ g¾n
liÒn nÒn s¶n xuÊt hµng ho¸ ®ã cßn ho¹t ®éng trªn mét ph¹m vi kh¸ réng vµ trong
mét thêi gian dµi.Vai trß vµ ph¹m vi ho¹t ®éng cña nã biÓn ®æi tõng thêi k× cïng
víi sù chuyÓn biÕn cña quan hÖ s¶n xuÊt ,cña lùc lîng s¶n xuÊt víi sù ph¸t triÓn cña
ph©n c«ng lao ®éng x· héi.V× vËy trong khi x¸c nhËn vai trß chñ ®¹o quy luËt kinh
tÕ x· héi chñ nghÜa,chóng ta cÇn nhËn thøc ®óng quy luËt gi¸ trÞ,tù gi¸c vËn dông
quy luËt gi¸ trÞ vµ nh÷ng ph¹m trï kinh tÕ g¾n liÒn víi qui luËt ®ã nh tiÒn tÖ ,gi¸
c¶ ,tÝn dông ,tµi chÝnh ..®Ó kÝch thÝch s¶n xuÊt vµ lu th«ng hµng ho¸ ph¸t triÓn ,thóc
®Èy nÒn kinh tÕ níc ta tiÕn nhanh trªn con ®êng ®i lªn chñ nghÜa x· héi.
Theo v¨n kiÖn ®¹i héi ®¶ng IX”§¶ngvµ nhµ níc tachñ tr¬ng thùc hiÖn nhÊt qu¸n
vµ l©u dµi chÝnh s¸ch ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ hµng ho¸ nhiÒu thµnh phÇn, vËn hµnh
theo c¬ chÕ thÞ trêng , cã sù qu¶n lý cña nhµ níc theo ®Þnh híng x· héi chñ nghÜa”.
9
Víi c¸c ®Æc trng cña m« h×nh nµy nh ®· nãi ë trªn, c¸c quy luËt kinh tÕ ®îc phÐp
ph¸t huy t¸c dông cña nã trong ®ã quy luËt gi¸ trÞ ®ãng vai trß lµ quy luËt kinh tÕ
c¨n b¶n chi phèi toµn bé sù ph¸t triÓn cña nÒn kinh tÕ .
Nh ®· ph©n tÝch ë trªn, quy luËt gi¸ trÞ cã vai trß lín trong nÒn s¶n xuÊt hµng ho¸
. Chóng ta ®· vËn dông quy luËt gi¸ trÞ vµo:
2.3.1.Trong lÜnh vùc s¶n xuÊt.
NÒn s¶n xuÊt x· héi chñ nghÜa kh«ng chÞu sù ®iÒu tiÕt cña quy luËt gi¸ trÞ mµ chÞu
sù chi phèi cña quy luËt kinh tÕ c¬ b¶n cña chñ nghÜa x· héi vµ quy luËt ph¸t triÓn
cã kÕ ho¹ch vµ c©n ®èi nÒn kinh tÕ quèc d©n .Tuy nhiªn ,quy luËt gi¸ trÞ kh«ng ph¶I
kh«ng cã ¶nh hëng ®Õn s¶n xuÊt.Nh÷ng vËt phÈm tiªu dïng cÇn thiÕt ®Ó bï vµo søc
lao ®éng ®· hao phÝ trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt ,®Òu ®îc s¶n xuÊt vµ tiªu thô díi h×nh
thøc hµng ho¸ vµ chÞu sù t¸c ®éng cña quy luËt gi¸ trÞ .Trong nh÷ng thµnh phÇn
kinh tÕ kh¸c nhau ,t¸c ®éng cña quy luËt gi¸ trÞ cã nh÷ng ®iÓm kh«ng gièng
nhau.Nhµ níc ta ®· chñ ®éng vËn dông quy luËt gi¸ trÞ vµo lÜnh vc s¶n xuÊt.V× thÕ
c¸c xÝ nghiÖp cña chóng ta kh«ng thÓ vµ kh«ng ®îc bá qua quy luËt gi¸ trÞ
Mét nguyªn t¾c c¨n b¶n cña kinh tÕ thÞ trêng lµ trao ®æi ngang gi¸ tøc lµ thùc
hiÖn sù trao ®æi hµng ho¸ th«ng qua thÞ trêng, s¶n phÈm ph¶i trë thµnh hµng
ho¸.Nguyªn t¾c nµy ®ßi hái tu©n thñ quy luËt gi¸ trÞ _ s¶n xuÊt vµ trao ®ái hµng ho¸
ph¶i dùa trªn c¬ së thêi gian lao ®éng x· héi cÇn thiÕt. Cô thÓ:
XÐt ë tÇm vi m«: Mçi c¸ nh©n khi s¶n xu¸t c¸c s¶n phÈm ®Òu cè g¾ng lµm cho
thêi gian lao ®éng c¸ biÖt nhá h¬n thêi gian lao ®éng x· héi .
XÐt ë tÇm vÜ m«:Mçi doanh nghiÖp ®Òu cè g¾ng n©ng cao n¨ng suÊt lao ®éng ,
chÊt lîng s¶n phÈm, gi¶m thêi gian lao ®éng x· héi cÇn thiÕt.
Do vËy, nhµ níc ®ua ra c¸c chÝnh s¸ch ®Ó khuyÕn khÝch n©ng cao tr×nh ®é
chuyªn m«n.Mçi doanh nghiÖp ph¶i cè g¾ng c¶i tiÕn may mãc, mÉu m·, n©ng cao
tay nghÒ lao ®éng. NÕu kh«ng, quy luËt gi¸ trÞ ë ®©y sÏ thùc hiÖn vai trß ®µo
th¶icña nã: lo¹i bá nh÷ng c¸i kÐm hiÖu qu¶ , kÝch thÝch c¸c c¸ nh©n,nghµnh, doanh
nghiÖp ph¸t huy tÝnh hiÖu qu¶ . TÊt yÕu ®iÒu ®ã dÉn tíi sù ph¸t triÓn cña lùc lîng
s¶n xuÊt mµ trong ®ã ®éi ngò lao ®éng cã tay nghÒ chuyªn m«n ngµy cµng cao,
c«ng cô lao ®éng lu«n lu«n ®îc c¶i tiÕn. Vµ cïng víi nã, sù x· héi ho¸, chuyªn
m«n ho¸ lùc lîng s¶n xuÊt còng ®îc ph¸t triÓn.§©y lµ nh÷ng vËn dông ®óng ®¾n
cña nhµ níc ta.
Theo yªu cÇu cña quy luËt gi¸ trÞ th× trong s¶n xuÊt gi¸ trÞ c¸ biÖt cña tõng xÝ
nghiÖp ph¶i phï hîp hoÆc thÊp h¬n gi¸ trÞ x· héi,do ®ã quy luËt gi¸ trÞ dïng lµm c¬
së cho viÖc thùc hiÖn chÕ ®é h¹ch to¸n kinh tÕ trong s¶n xuÊt kinh doanh .C¸c cÊp
qu¶n lÝ kinh tÕ còng nh c¸c nghµnh s¶n xuÊt ,c¸c ®¬n vÞ s¶n xuÊt ë c¬ së ,khi ®Æt kÕ
10
ho¹ch hay thùc hiÖn kÕ ho¹ch kinh tÕ ®Òu ph¶i tÝnh ®Õn gi¸ thµnh ,quan hÖ cung
cÇu ,®Ó ®Þnh khèi lîng ,kÕt cÊu hµng ho¸…
2.3.1.1 N©ng cao tÝnh c¹nh tranh cña nÒn kinh tÕ.
ViÖc chuyÓn tõ chÕ ®é tÇp trung quan liªu bao cÊp sang nÒn kinh tÕ thÞ trêng th×
cïng víi nã lµ viÖc lo¹i bá c¬ chÕ xin cho, cÊp ph¸t , b¶o hé trong ho¹t ®éng s¶n
xuÊt kinh doanh. Mçi doanh nghiÖp ph¶i tù h¹ch to¸n, kh«ng bÞ rµng buéc qu¸
®¸ngbëi c¸c chØ tiªu s¶n xuÊt mµ nhµ níc ®a ra vµ ph¶i tù nghiªn cøu ®Ó t×m ra thÞ
trêng phï hîp víi c¸c s¶n phÈm cña m×nh; thùc hiÖn sù ph©n ®o¹n thÞ trêng ®Ó x¸c
®Þnh tÊn c«ng vµo ®©u, b»ng nh÷ng s¶n phÈm g×.
MÆt kh¸c, cïng víi xu híng c«ng khai tµi chÝnh doanh nghiÖp ®Ó giao dÞch trªn
sµn giao dÞch chøng kho¸n, thóc ®Èy tiÕn tr×nh gia nhËp AFTA , WTO; mçi c¸ nh©n
, mçi doanh nghiÖp ®Òu ph¶i n©ng cao søc c¹nh tranh cña m×nh ®Ó cã thÓ ®øng
v÷ng khi b·o t¸p cña qóa tr×nh héi nhËp quèc tÕ Ëp ®Õn. Søc c¹nh tranh ®îc n©ng
cao ë ®©y lµ nãi ®Õn søc c¹nh tranh gi÷a c¸c doanh nghiÖp trong níc víi doanh
nghiÖp trong n¬c, gi÷a doanh nghiÖp trong níc víi doanh nghiÖp níc ngoµi, gi÷a
c¸c c¸ nh©n trong níc víi c¸ nh©n trong níc, gi÷a c¸ nh©n trong níc víi c¸ nh©n
nøoc ngoµi (còng cã thÓ coi ®©y lµ hÖ qu¶ tÊt yÕu cña sù ph¸t triÓn cña lùc lîng s¶n
xuÊt)
2.3.1.2 T¹o nªn sù n¨ng ®éng cña nÒn kinh tÕ thÞ trêng ViÖt Nam.
C¹nh tranh gay g¾t sÏ ®a ®Õn mét hÖ qu¶ tÊt yÕu lµ lµm cho nÒn kinh tÕ n¨ng
®éng lªn .V× trong c¹nh tranh, mçi ngêi sÏ t×m cho m×nh mét con ®êng ®i míi
trong mét lÜnh vùc s¶n xuÊt, kinh do¸nhao cho t¹o nªn sù s¶n xuÊt hiÖu qu¶
nhÊt.C¸c con ®êng ®ã sÏ v« vµn kh¸c nhau,c¸c con ®êng ®ã lu«n t¹o ra nh÷ng lÜnh
vùc s¶n xuÊt míi.Vµ h¬n n÷a, c¹nh tranh n¨ng déng sÏ lµm cho s¶n phÈm hµng ho¸
®a d¹ng vÒ mÉu m·, nhiÒu vÒ sè lîng, cao vÒ chÊt lîng. Bëi v×, sù ®µo th¶i cña quy
luËt gi¸ trÞ sÏ ngµy cµng lµm cho ss¶n phÈm hoµn thiÖn h¬n, mang l¹i nhiÒu l¬i Ých
cho ngêi tiªu dïng.
Sù n¨ng ®éng cßn thÓ hiÖn ë sù ph¸t triÓn nhiÒu thµnh phÇn kinh tÕ. Bëi v×, viÖc
ph¸t triÓn nhiÒu thµnh phÇn kinh tÕ cã t¸c dông thu hót nguån nh©n lùc vµo c¸c
thµnh phÇn kinh tÕ, ph¸t huy néi lùc, tËn dông néi lùc ®Ó s¶n xuÊt ra nhiÒu hµng
ho¸ thu lîi nhuËn(lîi nhuËn siªu ngh¹ch, lîi nhuËn ®éc quyÒn) hay n©ng cao tr×nh
®é s¶n xuÊt trong mét nghµnh, mét lÜnh vùc nhÊt ®Þnh .
2.3.1.3 Thóc ®Èy qu¸ tr×nh héinhËp quèc tÕ.
Víi môc ®Ých t×m kiÕm lîi nhuËn, siªu lîi nhuËn . Sù ®Çu t trong níc vµ ®Çu t ra
níc ngoµi ngµy cµng ph¸t triÓn, hay nãi c¸ch kh¸c lµ thóc ®Èy qu¸ tr×nh héi nhËp
quèc tÕ.
11
Mçi níc ®Òu cã nh÷ng u thÕ, lîi thÕ riªng. Do thêi gian vµ tr×nh ®é xuÊt ph¸t
®iÓm cña nÒn kinh tÕ kh¸c nhau nªn khi níc nµy cÇn vèn th× níc kia l¹i thõa.Do tèc
®é ph¸t triÓn kh¸c nhau nªn khi níc nµy ph¸t triÓn th× níc kia l¹i qu¸ l¹c hËu ; do
sù ph©n bè tµi nguyªn kh¸c nhau nªn níc nµy cã ®iÒu kiÖn s¶n xuÊt cÝa nµy, níc kia
cã ®iÒu kiÖn s¶n xuÊt c¸i kiavµ t¹o ra mét lîi thÕ so s¸nh trªn th¬ng trêng.§iÒu nµy
thóc ®Èy sù chuyªn m«n ho¸, hiÖp t¸c ho¸ s¶n xuÊt ®Ó cã chi phÝ s¶n xuÊt thaaps vµ
tu©n theo sù ®iÒu tiÕt cña quy luËt gi¸ trÞ , chi phÝ s¶n xuÊt thÊp sÏ lµm cho gi¸ c¶
thÊp, vµ do ®ã th¾ng trªn th¬ng trêng.
Ngoµi ra khi quy luËt gi¸ trÞ t¸c ®éng nh vËy sÏ cã t¸c dông gi¸o dôc nh÷ng c¸n
bé l·nh ®¹o kinh tÕ tiÕn hµnh s¶n xuÊt mét c¸ch hîp lÝ,vµ khiÕn hä t«n träng kØ
luËt .Nhê ®ã mµ häc hái tÝnh to¸n tiÒm lùc cña s¶n xuÊt ,tÝnh to¸n mét c¸ch chÝnh
x¸c ,tÝnh ®Õn t×nh h×nh thùc hiÖn cña s¶n xuÊt ,biÕt t×m ra nh÷ng lùc lîng dù tr÷
tiÒm tµng giÊu kÝn trong s¶n xuÊt
Tuy nhiªn ®iÒu tai h¹i lµ c¸c c¸n bé l·nh ®¹o ,c¸c nhµ chuyªn m«n vÒ c«ng t¸c
kÕ ho¹ch ,trõ sè Ýt ®Òu hiÓu kh«ng thÊu ®¸o t¸c dông cña quy luËt gi¸ trÞ ,kh«ng
nghiªn cøu vµ kh«ng biÕt chó ý ®Õn t¸c dông ®ã trong khi tÝnh to¸n .§ã lµ nguyªn
nh©n v× sao chÝnh s¸ch níc ta cßn hay m¬ hå.
2.3.2. Trong lÜnh vùc lu th«ng .
Ph©n phèi vµ lu th«ng trong x· héi chñ nghÜa cã sù t¸c ®éng kh¸ch quan cña quy
luËt gi¸ trÞ .ViÖc vËn dông quy luËt trong lu th«ng ,ph©n phèi ®îc thÓ hiÖn ë nh÷ng
mÆt sau
2.3.2.1. H×nh thµnh gi¸ c¶.
H×nh thøc vËn dông quy luËt gi¸ trÞ tËp trung nhÊt lµ kh©u h×nh thµnh gi¸ c¶.Gi¸ c¶
lµ h×nh thøc biÓu hiÖn b»ng tiÒn cña gi¸ trÞ,cho nªn khi x¸c ®Þnh gi¸ c¶ ph¶i ®¶m
b¶o yªu cÇu kh¸ch quan lµ lÊy gi¸ trÞ lµm c¬ së,ph¶n ¸nh ®Çy ®ñ nh÷ng hao phÝ vÒ
vËt t vµ lao ®éng ®Ó s¶n xuÊt hµng ho¸ .Gi¸ c¶ ph¶i bï ®¾p chi phÝ s¶n xuÊt hîp lÝ
,tøc lµ bï ®¾p gi¸ thµnh s¶n xuÊt ,®ång thêi ph¶i b¶o ®¶m mét møc l·i thÝch ®¸ng®Ó
t¸i s¶n xuÊt më réng.§ã lµ nguyªn t¾c chung ¸p dông phæ biÕn cho mäi quan hÖ
trao ®æi ,quan hÖ gi÷a c¸c xÝ nghiÖp quèc doanh víi nhau ,còng nh nhµ níc víi
n«ng d©n .
Gi¸ c¶ lµ mét ph¹m trï phøc t¹p ,sù chªnh lÖch gi÷a gi¸ c¶ vµ gi¸ trÞ lµ mét tÊt
yÕu kh¸ch quan cña nÒn kinh tÕ x· héi chñ nghÜa .Nhµ níc ta ®· vËn dông quy luËt
gi¸ trÞ vµo nh÷ng môc ®Ých nhÊt ®Þnh ,®· ph¶I tÝnh ®Õn nh÷ng nhiÖm vô kinh tÕ
,chÝnh trÞ tríc m¾t vµ l©u dµI,c¨n cø vµo nhiÒu quy luËt kinh tÕ x· héi chñ nghÜa.
2.3.2.2.Nguån hµng lu th«ng.
Trong nÒn kinh tÕ x· héi chñ nghÜa ,viÖc cung cÊp hµng ho¸ cho thÞ trêng dîc thùc
hiÖn mét c¸ch cã kÕ ho¹ch.§èi víi nhng mÆt hµng cã quan hÖ lín ®Õn quèc kÕ d©n
12
sinh,nÕu cung cÇu kh«ng c©n ®èi th× nhµ n¬c dïng biÖn ph¸p ®Èy m¹nh s¶n
xuÊt,t¨ng cêng thu mua ,cung cÊp theo ®Þnh lîng ,theo tiªu chuÈn mµ kh«ng thay
®æi gi¸ c¶.ChÝnh th«ng qua hÖ thèng gi¸ c¶ quy luËt cã ¶nh hëng nhÊt ®Þnh ®Õn viÖc
sù lu th«ng cña mét hµng ho¸ nµo ®ã.Gi¸ mua cao sÏ kh¬i thªm nguån hµng ,gi¸
b¸n h¹ sÏ ®Èy m¹nh viÖc tiªu thô,vµ ngîc l¹i.Do ®ã mµ nhµ níc ta ®· vËn dông vµo
viÖc ®Þnh gi¸ c¶ s¸t gi¸ trÞ ,xoay quay gi¸ trÞ ®Ó kÝch thÝch c¶i tiÕn kÜ thuËt ,t¨ng cêng qu¶n lÝ.Kh«ng nh÷ng thÕ nhµ níc ta cßn chñ ®éng t¸ch gi¶ c¶ khái gi¸ trÞ ®èi
víi tõng lo¹i hµng ho¸ trong tõng thêi k× nhÊt ®Þnh ,lîi dông sù chªnh lÖch gi÷a gi¸
c¶ vµ gi¸ trÞ ®Ó ®iÒu tiÕt mét phÇn s¶n xuÊt vµ lu th«ng ,®iÒu chØnh cung cÇu vµ
ph©n phèi Gi¸ c¶ ®îc coi lµ mét c«ng cô kinh tÕ quan träng ®Ó kÕ ho¹ch ho¸ sù tiªu
dïng cña x· héi
VÝ dô nh lµ gi¸ c¶ cña s¶n phÈm c«ng nghiÖp nÆng l¹i dÆt thÊp h¬n gi¸ trÞ ®Ó
khuyÕn khÝch sù ®Çu t ph¸t triÓn ,¸p dông kÜ thuËt vµo s¶n xuÊt.
Tuy nhiªn sù ®IÒu chØnh nµy ë níc ta kh«ng ph¶I bao giê cung ph¸t huy t¸c dông
tÝch cùc,nhiÒu khi nh÷ng chÝnh s¸ch nµy l¹i lµm cho gi¸ c¶ bÊt æn,t¹o ®IÒu kiÖn cho
hµng ho¸ níc ngoµi trµn vµo níc do gi¸ c¶ hîp lÝ h¬n .
Kinh tÕ thi trêng tu©n thñ nguyªn t¾c trao ®æi ngang gi¸ hµng ho¸ , theo ®uæi
hiÖu
qu¶ ph©n phèi tèi u cña c¸c nguån.Thø¬c ®o gi¸ trÞ chó träng hiÖu qu¶ kinh tÕ h×nh
thµnh trong ®iÒu kiÖn kinh tÕ thÞ trêng ; mét khi ®îc më réng, vËn dông vµo lÜnh
vùc ®êi sèng x· héi vµ quan hÖ con ngêi , kh«ng tr¸nh khái s¶n sinh nh÷ng quan
kh¸c nhau g¾n bã víi ®¹o ®øc con ngêi ®ã lµ chuÈn mùc gi¸ trÞ” coi träng t×nh
nghÜa, xem thêng lîi Ých” hay “coi träng lîi Ých, xem thêng t×nh nghÜa “.Do vËy , ë
níc ta, ph¸t triÓn kinh tÕ nhiÒu thµnh phÇn, vËn hµnh theo c¬ chÕ thÞ trêng cã sù
qu¶n lý cña nhµ níc theo ®Þnh híng x· héi chñ nghÜa, ph¶i chó ý sù chuyÓn ®æi
quan niÖm gi¸ trÞ x· héi sao cho phï hîp víi ®¹o ®øc d©n téc truyÒn thèng vµ hiÖn
®¹i .ThÓ hiÖn râ nhÊt ë níc ta hiÖn nay lµ n¹n hµng gi¶, trèn thuÕ, bu«n lËu…
2.4nh÷ng gi¶I ph¸p ®Ó vËn dông tèt h¬n quy luËt gi¸ trÞ
®èi víi nÒn kinh tÕ níc ta thêi gian tíi.
2.4.1Nh÷ng gi¶i ph¸p cña ®¶ng vµ nhµ níc ta.
§Ó ph¸t huy c¸c t¸c ®éng tÝch cùc, ®Èy lïi c¸c t¸c ®éng tiªu cùc cña kinh tÕ thÞ trêng cÇn n©ng cao vai trß qu¶n lý cña nhµ níc th«ng qua quy ho¹ch, kÕ ho¹ch , c«ng
cô tµi chÝnh,; qua c¸c ph¬ng thøc kÝch thÝch , gi¸o dôc, thuyªt phôc vµ c¶ cìng chÕ
n÷a. Chñ tr¬ng cña §¶ng ta trong thêi gian tíi lµ :
2.4.1.1 Ph¸t triÓn kinh tÕ , c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ lµ trung t©m .
13
§©y lµ mét trong nh÷ng nhiÖm vô quan träng cña nhµ níc ta.Ph¸t triÓn kinh
tÕ,c«ng nghiÖp ho¸ ,hiÖn ®¹i ho¸ ®Ó tõ ®ã t¹o ®µ ®Ó thùc hiÖn nh÷ng nhiÖm vô
kh¸c,®a níc ta nhanh chãng ph¸t triÓn ,tiÕn theo con ®êng x· héi chñ nghÜa
2.4.1.2 Ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ hµng ho¸ nhiÒu thµnh phÇn.
T¹o ®iÒu kiÖn cho c¸c thµnh phÇn kinh tÕ cïng ph¸t triÓn theo ®Þnh híng x· héi
chñ nghÜa
2.4.1.3TiÕp tôc t¹o lËp ®ång bé c¸c yÕu tè cña kinh tÕ thi trêng, t¨ng cêng vai trß
qu¶n lý kinh tÕ cña nhµ níc .
§©y lµ mét yªu cÇu cÊp thiÕt ,lµ ®IÒu kiÖn c¬ b¶n ®Ó x©y dùng thÓ chÕ kinh tÕ thÞ trêng ®Þnh híng x· héi chñ nghÜa ë ViÖt Nam trong thêi gian tíi.
2.4.1.4 Gi¶i quyÕt tèt c¸c vÊn ®Ò x· héi , n©ng cao chÊt lîng nguån nh©n lùc.
§©y lµ nhiÖm vô nh»m vËn dông tèt h¬n quy luËt gi¸ trÞ víi nÒn kinh tÕ níc ta
2.4.1.5 Chñ ®éng héi nhËp kinh tÕ quèc tÕvµ khu vùc theo tinh thÇn ph¸t huy tèi ®a
néi lùc n©ng cao hiÖu qu¶ hîp t¸c quèc tÕ , b¶o ®¶m ®éc lËp, tù chñvµ ®Þnh híng x·
héi chñ nghÜa , b¶o vÖ lîi Ých d©n téc , gi÷ v÷ng an ninh quèc gia , gi÷ g×n b¶n s¾c
v¨n ho¸ d©n téc, b¶o vÖ m«i trêng sinh th¸i.
2.4.2Nh÷ng gi¶i ph¸p cña b¶n th©n.
Em xin ®a ra mét sè biÖn ph¸p nhá nh»m vËn dông tèt h¬n quy luËt gi¸ trÞ ë níc ta
hiÖn nay.
2.4.2.1Gi¶i phãng lùc lîng s¶n xuÊt ,huy ®éng mäi nguån lùc ®Ó thóc ®Èy nhanh
c«ng nghiÖp ho¸,hiÖn ®¹i ho¸,n©ng cao hiÖu qu¶ kinh tÕ-x· héi,c¶i thiÖn ®êi sèng
nh©n d©n.NHµ níc b»ng c¸c c«ng cô, chÝnh s¸ch kinh tÕ vÜ m« ®Ó dÉn d¾t ,híng
dÉn cho hÖ thèng thÞ trêng ph¸t triÓn,nhµníc cã vai trß quan träng trong qu¸ tr×nh
ph©n phèi ®¶m b¶o c«ng b»ng ,hiÖu qu¶,híng tíi x· héi c«ng b»ng,d©n chñ,v¨n
minh.
2.4.2.2Nhµ níc cÇn chó ý h¬n tíi vÊn ®Ò ®ång bé hÖ thèng thÞ trêng ë níc ta
ë n¬c ta mét sè lo¹i thÞ trêng th× ph¸tt triÓn nhanh chãng,ph¸t huy ®îc hiÖu qu¶
trong nÒn kinh tÕ thÞ trêng,trong khi ®ã mét sè lo¹i thÞ trêng cßn rÊt s¬ khai,cha
h×nh thµnh mét c¸ch ®Çy ®ñvµ bÞ biªn d¹ng.V× thÕ nhµ níc cÇn cã nh÷ng biÖn ph¸p
®Ó vùc dËy mét sè thÞ trêng cßn bá ngá.
2.4.2.3ViÖc vËn dông quy luËt gi¸ trÞ trong ®Þnh gi¸ gi¶ c¶ ph¶i cã giíi h¹n,cã c¨n
cø kØnh tÕ .Nh vËy míi cã t¸c dông trong viÖc ph¸t triÓn s¶n xuÊt
2.4.2.4Nhµ níc ta khivËn dông quy luËt gi¸ trÞ ph¶I xuÊt ph¸t tõ nhiÒu quy luËt
kinh tÕ cña chñ nghÜa x· héi.,c¨n cø vµo nhiÖm vô kinh tÕ ,chÝnh trÞ tõng thêi k× .
14
PhÇn kÕt luËn:
Quy luËt gi¸ trÞ cã vai trß ®Æc biÖt quan träng trong sù ph¸t triÓn kinh tÕ thi trêng
, nã lµ quy luËt kinh tÕ c¨n b¶n chi phèi sù vËn ®éng cña nÒn kinh tÕ thÞ trêng . Sù
t¸c ®éng cña quy luËt gi¸ trÞ mét mÆt thóc ®Èy sù ph¸t triÓn cña nÒn kinh tÕ, mÆt
kh¸c g©y ra c¸c hÖ qu¶ tiªu cùc …§èi víi nÒn kinh tÕ thi tr êng ®Þnh híng x· héi
chñ nghÜa ë níc ta giai ®o¹n hiÖn nay, quy luËt gi¸ trÞ ®ãng mét vai trß cùc kú quan
träng. Tuy nhiªn cã ph¸t huy ®îc c¸c mÆt tÝch cc , ®Èy lïi c¸c mÆt tiªu cùc cßn lµ
mét vÊn ®Ò phô thuéc nhiÒu vµo vai trß qu¶n lý vÜ m« cña nhµ níc vµ nhËn thøc cña
mçi c«ng d©n.
Môc lôc.
PhÇn më ®Çu.........................................................................................................1
Ch¬ng1: Cë së lÝ luËn vÒ quy luËt gi¸ trÞ vµ vai trß cña quy luËt
gi¸ trÞ víi nÒn kinh tÕ thÞ trêng..........................................................2
1.1.Néi dung quy luËt gi¸ trÞ vµ sù vËn ®éng cña quy luËt gi¸ trÞ........................2
1.1.1Kh¸i niÖm quy luËt gi¸ trÞ............................................................................2
1.1.2. Néi dung vµ sù vËn ®éng cña quy luËt gi¸ trÞ2
1.1.3. Mèi quan hÖ gi÷a gi¸ c¶ s¶n xuÊt, gi¸ c¶ thÞ trêng, gi¸ c¶
®éc quyÒn víi gi¸ trÞ hµng ho¸...........................................................3
1.2. Vai trß quy luËt gi¸ trÞ víi nÒn kinh tÕ thÞ trêng ...........................................4
1.2.1
§IÒu tiÕt vµ lu th«ng hµng ho¸ ...4
1.2.2
KÝch thÝch lùc lîng s¶n xuÊt ph¸t triÓn...6
1.2.3
Ph©n ho¸ ngêi s¶n xuÊt . . .7
Ch¬ng 2:Thùc tr¹ng vËn dông quy luËt gi¸ trÞ vµ gi¶I ph¸p nh»m
tèt h¬n quy luËt gi¸ trÞ ë níc ta thêi gian tíi..................................9
2.1. Kinh tÕ thÞ trêng vµ sù cÇn thiÕt ph¸t triÓn kinh tÕ thÞ trêng ë
ViÖt Nam .9
2.1.1.Kh¸I niÖm kinh tÕ thÞ trêng .........9
2.1.2 Sù cÇn thiÕt kh¸ch quan ph¸t triÓn kinh tÕ thÞ trêng ë ViÖt Nam ..........9
2.2. Qu¸ tr×nh ph¸t triÓn kinh tÕ thÞ trêng theo ®Þnh híng x· héi chñ
nghÜa ë níc ta . 10
2.2.1. Ph¸t triÓn trong sù kÕt hîp hµI hoµ gi÷a quy luËt ph¸t triÓn kinh tÕ
tu©n tù víi quy luËt ph¸t triÓn nh¶y vät 10
2.2.2 Ph¸t triÓn c¸c h×nh th¸I kinh tÕ hµng ho¸10
2.2.3.Ph¸t triÓn vµ kÕt hîp hµI hoµ søc m¹nh d©n téc víi søc m¹nh
thêi ®¹i10
2.3. Thùc tr¹ng vËn dông còng nh t¸c ®éng cña quy luËt gi¸ trÞvíi
nÒn kinh tÕ thÞ trêng ë níc ta hiÖn nay 10
2.3.1
Trong lÜnh vùc s¶n xuÊt11
2.3.2
Trong lÜnh vùc lu th«ng....................................................................14
2.4. Nh÷ng gi¶i ph¸p ®Ó vËn dông tèt h¬n quy luËt gi¸ trÞ víi nÒn kinh tÕ
níc ta thêi gian tíi15
2.4.1 Nh÷ng biÖn ph¸p cña ®¶ng vµ nhµ níc15
2.4.2 Nh÷ng biÖn ph¸p cña b¶n th©n16
PhÇn kÕt luËn............................................................................................17
15
Tµi liÖu tham kh¶o
1.Bé gi¸o dôc vµ ®µo t¹o:Gi¸o tr×nh kinh tÕ chÝnh trÞ
Trêng ®¹i häc kinh tÕ quèc
2.Bé gi¸o dôc vµ ®µo t¹o:Gi¸o tr×nh kinh tÕ chÝnh trÞ
Trêng ®¹i häc b¸ch khoa Hµ néi
3.Bé gi¸o dôc vµ ®µo t¹o :Gi¸o tr×nh kinh tÕ chÝnh trÞ
Nhµ xuÊt b¶n chÝnh trÞ quèc gia
4. Gi¸o tr×nh kinh tÕ chÝnh trÞ ( Ch¬ng tr×nh cao cÊp).
TËp mét: Chñ nghÜa t b¶n .
Häc viÖn chÝnh trÞ quèc gia .
5. Gi¸o tr×nh kinh tÕ quèc tÕ.
Häc viÖn tµi chÝnh Hµ Néi.
6. Gi¸o tr×nh qu¶n lý nhµ níc vÒ kinh tÕ.
Häc viÖn hµnh chÝnh quèc gia Hµ Néi .
7. B¸o” ph¸t triÓn kinh tÕ”
8.C.mac:Sù khèn cïng cña triÕt häc
Nhµ xuÊt b¶n sù thËt,Hµ néi, 1962
9. V¨n kiÖn §¹i héi §¶ng IX
10.V.Lenin:Lenin toµn tËp,cuèn Bµn vÒ c¸i gäi lµ vÊn ®Ò thÞ trêng
Nhµ xuÊt b¶n Sù thËt,Hµ néi ,1961.
16
- Xem thêm -
.DOC 
16 
73 
69 
