Tài liệu T035 con người và các mối quan hệ

Môc lôc Lêi më ®Çu Ch¬ng I: C¸ch nh×n tæng thÓ vÒ thuyÕt con ngêi 1. B¶n chÊt con ngêi lµ tæng hoµ nh÷ng mèi quan hÖ x· héi 2.Ngêi lao ®éng lµ yÕu tè quyÕt ®Þnh lùc lîng s¶n xuÊt 3. Vai trß cña con ngêi trong c¸c Doanh nghiÖp ViÖt Nam hiÖn nay 4. Môc ®Ých cña t¹o ®éng lùc ngêi lao ®éng trong c¸c Doanh nghiÖp Ch¬ng II. ¸p dông thùc tiÔn qu¶n lý trong quan hÖ con ngêi vµo ®iÒu kiÖn c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam 1. Thùc tr¹ng vÒ quan hÖ con ngêi trong c¸c doanh nghiÖp níc ta 2. Gi¶i ph¸p chiÕn lîc ph¸t triÓn nguån nh©n lùc trong Doanh nghiÖp KÕt luËn Tµi liÖu tham kh¶o Trang 2 3 3 4 5 7 8 8 10 13 14 Lêi nãi ®Çu ViÖt Nam tiÕn hµnh c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt níc tõ mét nÒn kinh tÕ cßn phæ biÕn lµ s¶n xuÊt nhá, ruéng ®Êt canh t¸c b×nh qu©n ®Çu ngêi thÊp,tµi nguyªn kho¸ng s¶n tuy ®a d¹ng phong phó, song tr÷ lîng kh«ng lín nh nhiÒu níc kh¸c, c¬ së vËt chÊt - kü thuËt cßn nghÌo, l¹i bÞ chiÕn tranh tµn ph¸ nÆng nÒ, ®ang ®øng tríc nguy c¬ tôt hËu ngµy cµng xa h¬n vÒ kinh tÕ, khoa häc, kü thuËt so víi c¸c níc ph¸t triÓn. V× vËy, nÒn kinh tÕ muèn ph¸t triÓn nhanh, m¹nh vµ bÒn v÷ng, th× ph¶i ph¸t huy tèt mäi nguån lùc, nhng quan träng nhÊt lµ ph¶i biÕt ph¸t huy ngußn lùc con nguêi. Ngµy nay, nhiÒu níc ®ang tiÕn vµo lµn sãng v¨n minh míi, víi nÒn s¶n xuÊt hiÖn ®¹i, khoa häc, kü thuËt c«ng nghÖ tiªn tiÕn. NhiÒu níc c¸ch ®©y mÊy chôc n¨m cã ®iÓm xuÊt ph¸t thÊp h¬n ViÖt Nam, nhng hä ®· ph¸t triÓn nhanh chãng nhê cã chiÕn lîc phï hîp, cã nh÷ng chÝnh s¸ch kh«n ngoan, n¨ng ®éng. NhiÒu 1 quèc gia vèn cïng nghÌo vÒ tµi nguyªn kho¸ng s¶n, nhng nhê biÕt ph¸t huy yÕu tè con ngêi, ®Æt con ngêi ë vÞ trÝ trung t©m trong chiÕn lîc ph¸t triÓn kinh tÕ – x· héi, nªn ®· v¬n lªn ®uæi kÞp vµ vît c¸c níc kh¸c. Do lÇn ®Çu viÕt mét bµi tiÓu luËn mang tÝnh chÊt khoa häc nªn kh«ng tr¸nh khái nh÷ng sai sãt, RÊt mong sù gióp ®ì ®ãng gãp cña thÇy c« trong khoa. Em xin ch©n thµnh c¶m ¬n. Sinh viªn : TrÇn H¶i S¬n Ch¬ng I: C¸ch nh×n tæng thÓ vÒ thuyÕt Con ngêi Con ngêi lµ chñ thÓ s¸ng t¹o ra mäi gi¸ trÞ vËt chÊt vµ tinh thÇn cña x· héi. Trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt ra cña c¶i vËt chÊt, con ngêi võa lµ chñ thÓ tæ chøc nÒn s¶n xuÊt x· héi, võa tham gia vµo qu¸ tr×nh s¶n xuÊt víi t c¸ch lµ mét yÕu tè cña lùc lîng s¶n xuÊt. Víi ý nghÜa ®ã, con ngêi chÝnh lµ yÕu tè quyÕt ®Þnh sù vph¸t triÓn cña lùc lîng s¶n xuÊt. Lao ®éng s¶n xuÊt lµ ho¹t ®éng c¬ b¶n, cã ý nghÜa quyÕt ®Þnh nhÊt trong toµn bé c¸c ho¹t ®éng cña con ngêi 1. B¶n chÊt con ngêi lµ tæng hoµ nh÷ng quan hÖ x· héi. * XuÊt ph¸t tõ con ngêi hiÖn thùc, thùc tiÔn, M¸c ®· nhËn thÊy lao ®éng ®ãng vai trß quyÕt ®Þnh trong viÖc ph©n ®Þnh ranh giíi gi÷a con ngêi vµ ®éng vËt. V× lao ®éng lµ ho¹t ®éng x· héi nªn mäi sù kh¸c biÖt gi÷a con ngêi vµ ®éng vËt ®Òu lµ kÕt qu¶ cu¶ cuéc sèng con ngêi trong x· héi. C¸ nh©n lµ thùc thÓ x· héi vµ b¶n chÊt con ngêi cã tÝnh lÞch sö cô thÓ. §iÒu ®ã quy ®Þnh sù kh¸c nhau cña con ngêi trong c¸c thêi ®¹i kh¸c nhau, sù kh¸c nhau nµy tuú thuéc vµo sù ph¸t triÓn cña x· héi, sù thay ®æi c¸c quan hÖ x· héi vµ giao tiÕp. V× vËy, b¶n chÊt con ngêi lµ tæng hoµ c¸c quan hÖ x· héi trong hiÖn t¹i mµ c¶ trong qu¸ khø. VËy, tõ ®ã rót ra ba kÕt luËn : -B¶n chÊt chung nhÊt, s©u s¾c nhÊt cña con ngêi lµ tæng hoµ c¸c mèi quan hÖ gi÷a ngêi vµ ngêi trong x· héi diÔn ra trong hiÖn t¹i vµ c¶ trong qu¸ khø. 2 -B¶n chÊt cña con ngêi kh«ng ph¶i lµ cè ®Þnh, bÊt biÕn mµ cã tÝnh lÞch sö cô thÓ. -Kh«ng thÓ hiÓu b¶n chÊt con ngêi bªn ngoµi mèi quan hÖ gi÷a c¸ nh©n vµ x· héi. * Mèi quan hÖ trong lao ®éng: §ã lµ bµn kh«ng khÝ tËp thÓ trong C«ng ty, bao gåm c¸c mèi quan hÖ nh : quan hÖ gi÷a ngêi l·nh ®¹o víi c«ng nh©n , quan hÖ gi÷a nh÷ng ngêi c«ng nh©n víi víi nhau… c¸c mèi quan hÖ nµy nÕu tèt, thuËn tiÖn sÏ t¹o ra m«i tr êng Êm cóng, bÇu kh«ng khÝ hoµ thuËn mäi ngêi cã chÝnh kiÕn cïng nhau gãp ý x©y dùng xÝ nghiÖp. Ngêi giái gióp yÕu hoµn thµnh c«ng viÖc cÊp trªn gÇn gòi víi cÊp díi, thÊu hiÓu vµ chia sÎ nh÷ng khã kh¨n, cÊp díi hoµn thµnh tèt c¸c nhiÖm vô ®îc giao… lµm cho ho¹t ®éng cña C«ng ty, xÝ nghiÖp tèt h¬n, hiÖu qu¶ h¬n, ngêi lao ®éng cã thÓ ph¸t huy hÕt kh¶ n¨ng cña m×nh. NÕu c¸c mèi quan hÖ nµy kh«ng tèt nã sÏ lµm ¶nh hëng lµm tíi doanh nghiÖp, néi bé lôc ®ôc, g©y xÝch mÝch mÊt ®oµn kÕt, c«ng nh©n tr× trÖ, kh«ng hµo høng víi c«ng viÖc. Tõ c¸c vÊn ®Ò trªn ta thÊy vÊn ®Ò t¹o ®éng lùc cho ngêi lao ®éng lµ mÊu chèt quan träng viÖc x©y dùng vµ ph¸t triÓn mét doanh nghiÖp hay mét xÝ nghiÖp v÷ng m¹nh trong c¬ chÕ kinh tÕ thÞ trêng cã sù qu¶n lý cña Nhµ níc cña níc ta hiÖn nay. §Ó lµm râ h¬n ta ®i vµo nghiªn cøu thªm vai trß ý nghÜa cña viÖc t¹o ®éng lùc. 2. Ngêi lao ®éng lµ yÕu tè quyÕt ®Þnh lùc lîng s¶n xuÊt. - Con ngêi ®· tham gia vµo lùc lîng s¶n xuÊt b»ng chÝnh søc m¹nh c¬ thÓ vµ mét sè khÝ quan cña c¬ thÓ hä víi t c¸ch lµ mét bé phËn vËt chÊt cña giíi tù nhiªn ®Ó t¸c ®éng vµo c¸c bé phËn kh¸c cña giíi tù nhiªn. Trong qu¸ tr×nh c¶i t¹o tù nhiªn, con ngêi ®ång thêi c¶i t¹o b¶n th©n m×nh lµm cho søc m¹nh cña hä tríc tù nhiªn ngµy cµng t¨ng lªn kh«ng ngõng. Con ngêi kh«ng chØ tham gia vµo lùc lîng s¶n xuÊt b»ng søcv m¹nh c¬ b¾p, mµ cßn cã c¶ trÝ tuÖ vµ toµn bé ho¹t ®éng tam sinh lý, ý thøc cña hä. C¸i phÇn vËt chÊt cña con ngêi trong lùc lîng s¶n xuÊt ®îc ®iÒu khiÓn b»ng trÝ tuÖ nªn nã trë thµnh khÐo lÐo, linh ho¹t, uyÓn chuyÓn, n¨ng ®éng, khiÕn cho kh«ng cã bé phËn vËt chÊt nµo cña giíi tù nhiªn l¹i cã n¨ng lùc s¸ng t¹o nh c¸c khÝ quan vËt chÊt cña c¬ thÓ con ngêi. Con ngêi kh«ng chØ quyÕt ®Þnh sù ra ®êi cña c«ng cô, m¸y mãc, mµ cßn quyÕt ®Þnh sù vËn hµnh, tÝnh h÷u Ých cña chóng. Mét c¸i m¸y cã thÓ bÞ ph¸ bá bÞ ®a vµo viÖn b¶o tµng hay v®îc duy tr× ho¹t ®éng vµ sö dông nh thÕ nµo lµ tuú thuéc ë môc ®Ých cña con ngêi. Cïng mét c¸i m¸y, nhng ngêi bnµy sö dông th× l·ng phÝ vµ s¶n 3 phÈm lµm ra Ýt, kÐm chÊt lîng, cßn ngêi kh¸c sö dông th× cã thÓ tiÕt kiÖm nguyªn liÖu, n¨ng suÊt cao, chÊt lîng s¶n phÈm tèt. §iÒu ®ã chøng tá trong qu¸ tr×nh sö dông con ngêi cßn tiÕp tôc t¸c ®éng ®Õn m¸y mãc vµ b»ng c¶ thÓ lùc vµ trÝ lùc. - Con ngêi còng lu«n lu«n c¶i t¹o ®èi tîng lao ®éng. Trong buæi b×nh minh cña lÞch sö, lùc lîng lao ®éng s¶n xuÊt cßn thÊp kÐm, con ngêi dùa chñ yÕu vµo nh÷ng ®èi tîng lao ®éng do tù nhiªn cung cÊp s½n. S¶n xuÊt cµng ph¸t triÓn, nhËn thøc c¶u con ngêi cµng lín lªn, ph¬ng tiÖn vµ c«ng cô lao ®éng cµng tiÕn bé th× c¸c ®èi tîng lao ®éng nh©n t¹o cµng chiÕm tû lÖ cao h¬n nh÷ng ®èi tîng cã s½n trong tù nhiªn. Nh vËy con ngêi lµ chñ thÓ s¸ng t¹o lµ chñ thÓ sö dông mäi yÕu tè cña lùc lîng s¶n xuÊt. Con ngêi lµ yÕu tè n¨ng ®éng nhÊt, quyÕt ®Þnh lùc lîng s¶n xuÊt. Bëi v× chØ cã yÕu tè con ngêi míi cã trÝ tuÖ vµ còng chØ cã yÕu tè con ngêi míi cã n¨ng lùc tù ph¸t triÓn vµ tù hoµn thiÖn m×nh. Ngêi lao ®éng kh«ng chØ sinh con, t¸i s¶n xuÊt ra søc lao ®éng, mµ cßn lu«n n©ng cao chÊt lîng cña lao ®éng b»ng con ®êng kÕ thõa c¸c yÕu tè x· héi vµ ph¸t triÓn chóng. Con ngêi lµm ra lùc lîng s¶n xuÊt ®Õn ®©u th× ®ång thêi còng tù n©ng cao n¨ng lùc s¶n xuÊt cña m×nh ®Õn ®ã. Cã thÓ nãi, con ngêi lµ chñ thÓ vµ lµ ®éng lùc chñ ®¹o quyÕt ®Þnh sù ph¸t triÓn cña lùc lîng s¶n xuÊt. Con ngêi lµ mét trong nh÷ng yÕu tè cña lùc lîng s¶n xuÊt, nhng lµ yÕu tè c¬ b¶n nhÊt, lµ chñ thÓ quyÕt ®Þnh. Kh«ng cã con ngêi th× kh«ng cã qu¸ tr×nh s¶n xuÊt. 3. Vai trß cña con ngêi trong c¸c Doanh nghiÖp ViÖt Nam hiÖn nay. XÐt vÒ ngêi lao ®éng: ViÖc t¨ng thªm thu nhËp c¶i thiÖn ®iÒu kiÖn sèng, bï ®¾p c¸c hao phÝ lao ®éng mµ ngêi lao ®éng ®· bá ra, ph¸t triÓn hoµn thiÖn c¸ nh©n, t¹o c¬ héi thuËn lîi cho c¸ nh©n tham gia c¸c ho¹t ®éng x· héi (vui ch¬i, gi¶i trÝ…) trau ®åi ®Ó n©ng cao hiÓu biÕt, ph¸t huy n¨ng lùc s½n cã cña m×nh cho c«ng viÖc, cho doanh nghiÖp vµ cho x· héi. XÐt vÒ C«ng ty: Nã t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho C«ng ty trong viÖc khai th¸c nguån lùc s¾n cã cña m×nh. Sö dông hiÖu qu¶ cña nã ®Ó kh«ng ngõng n©ng cao n¨ng suÊt lao ®éng, ph¸t triÓn c¬ së vËt chÊt kü thuËt, gi¶m chi phÝ lao ®éng sèng trong s¶n phÈm, qua ®ã gi¶m gi¸ thµnh, gi¸ b¸n s¶n phÈm, thóc ®Èy c¹nh tranh víi c¸c s¶n phÈm cïng lo¹i trªn thÞ trêng. XÐt vÒ x· héi: Khi ®éng lùc ngêi lao ®éng ®îc ph¸t huy lµm cho n¨ng xuÊt lao ®éng x· héi ®îc t¨ng lªn, tõ ®ã nÒn kinh tÕ x· héi sÏ t¨ng trëng theo. §ång 4 thêi khi ®ã con ngêi khi ®ã con ngêi sÏ c¶m thÊy yªu thÝch lao ®éng , c¶m thÊy vui khi ®îc lao ®éng, lóc ®ã x· héi sÏ ph¸t triÓn vµ v¨n minh h¬n. Trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt con ngêi t¸c ®éng ®Õn c¸c sù vËt, hiÖn tîng cña giíi tù nhiªn, mµ c¸c sù vËt hiÖn tîng Êy l¹i bÞ chi phèi bëi rÊt nhiÒu quy luËt kh¸ch quan. C¸c quy luËt ®ã cã tÝnh tÊt yÕu vµ kh«ng ph¶i khi nµo còng chiÒu theo ý muèn chñ quan cña con ngêi. Con ngêi b»ng ý thøc chñ quan thuÇn tuý kh«ng thÓ t¹o ra hay huû bá ®îc c¸c quy luËt cña thÕ giíi kh¸ch quan nhng l¹i cã kh¶ n¨ng hiÓu thÊu c¸c quy luËt ®ã ®Ó vËn dông vµo ho¹t ®éng thùc tiÔn lµm h¹n chÕ nh÷ng mÆt tiªu cùc, cã h¹i, ph¸t huy nh÷ng mÆt tÝch cùc, cã lîi cña mét lo¹i quy luËt nµo ®ã. Con ngêi cã kh¶ n¨ng nhËn thøc thÕ giíi kh¸ch quan vµ ph¸t triÓn qu¸ tr×nh Êy ®Õn møc h×nh thµnh c¸c lÜnh vùc khoa häc. Khoa häc khi ®îc vËn dông vµo thùc tiÔn, ®· gióp con ngêi lµm t¨ng søc m¹nh, sö dông nh÷ng søc m¹nh tù ph¸t cña tù nhiªn mét c¸ch cã hiÖu qu¶ ®Ó s¶n xuÊt ra ngµy cµng nhiÒu cña c¶i vËt chÊt cho x· héi. NÕu kh«ng cã sù ph¸t triÓn cña khoa häc vµ viÖc vËn dông c¸c tiÕn bé khoa häc, kü thuËt vµo s¶n xuÊt, lµm cho con ngêi cã thÓ ®¾p ®Ëp, ng¨n s«ng ®Ó lµm ra thuû ®iÖn, t¹o ra c¸c n¨ng lîng h¹t nh©n … Khi khoa häc cßn ë tr×nh ®é thÊp, lùc lîng s¶n xuÊt vµ kü thuËt,v c«ng nghÖ cßn kÐm ph¸t triÓn, th× khoa häc t¸c ®éng tíi s¶n xuÊt cßn yÕu. Khi s¶n xuÊt, khoa häc vµ kü thuËt ph¸t triÓn m¹nh mÏ, th× khoa häc t¸c ®éng ®Õn s¶n xuÊt cµng m¹nh mÏ vµ cã hiÖu qu¶ h¬n. §Êy chÝnh lµ ®iÒu kiÖn ®Ó khoa häc trë thµnh lùc lîng s¶n xuÊt trùc tiÕp. 4. Môc ®Ých cña t¹o ®éng lùc ngêi lao ®éng trong c¸c Doanh nghiÖp. XÐt vÒ chøc n¨ng th× t¹o ®éng lùc lµ chøc n¨ng vÒ qu¶n lý con ngêi, qu¶n lý con ngêi l¹i lµ mét chøc n¨ng trong qu¶n trÞ doanh nghiÖp. Do vËy môc ®Ých cña t¹o ®éng lùc còng chÝnh lµ môc ®Ých chung cña doanh nghiÖp vÒ qu¶n lý lao ®éng. Môc ®Ých quan träng nhÊt cña t¹o ®éng lùc lµ chøc n¨ng vÒ qu¶n lý con ngêi, qu¶n lý con ngêi l¹i lµ mét chøc n¨ng trong qu¶n trÞ doanh nghiÖp. do vËy môc ®Ých cña t¹o ®éng lùc còng chÝnh lµ môc ®Ých chung cña doanh nghiÖp vÒ qu¶n lý lao ®éng. Môc ®Ých quan träng nhÊt cña t¹o ®éng lùc lµ sö dông mét c¸ch hîp lý nguån lao ®éng, khai th¸c mét c¸ch hiÖu qu¶ nguån lùc con ngêi nh»m n©ng cao n¨ng suÊt lao ®éng cña doanh nghiÖp. Trong mçi doanh nghiÖp th× nguån lùc con ngêi lµ mét bé phËn quan träng cña s¶n xuÊt, nã võa ®ãng vai trß lµ chñ thÓ cña s¶n xuÊt nhng ®ång thêi l¹i lµ kh¸ch thÓ chÞu t¸c ®éng cña ngêi qu¶n lý. 5 Nguån lùc con ngêi võa lµ tµi nguyªn cña doanh nghiÖp võa lµ mét kho¶n chi phÝ lín cho doanh nghiÖp. Doanh nghiÖp nµo n©ng cao biÖn ph¸p sö dông hiÖu qu¶ nguån lùc lao ®éng th× sÏ kÐo theo ®îc hiÖn qu¶ trong sö dông may mãc thiÕt bÞ, tiÕt kiÖm vËt chÊt, gi¶m chi phÝ, tõ ®ã hiÖu qu¶ kinh doanh sÏ cao h¬n. Môc ®Ých kh¸c cña t¹o ®éng lùc thu hót vµ g¾n bã ngêi lao ®éng víi doanh nghiÖp. Bëi khi ngêi lao ®éng cã ®éng lùc lµm viÖc th× hä sÏ say mª víi c«ng viÖc, nghÒ nghiÖp lµm t¨ng thªm nh÷ng ®iÓm tèt cho doanh nghiÖp. Nhê vËy ngêi lao ®éng kh«ng chØ g¾n bã víi doanh nghiÖp mµ nhiÒu ®èi tîng kh¸c còng muèn lµm viÖc cho doanh nghiÖp. Ch¬ng II : ¸p dông thùc tiÔn qu¶n lý trong quan hÖ con ngêi vµo ®iÒu kiÖn c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam 1. Thùc tr¹ng vÒ quan hÖ con ngêi trong c¸c Doanh nghiÖp níc ta. §Êt níc ta ®ang x©y dùng vµ ph¸t triÓn kinh tÕ - x· héi trªn c¬ cë kinh tÕ thÞ trêng cã sù qu¶n lý cña Nhµ níc theo ®Þnh híng x· héi chñ nghÜa. §Ó ®¸p øng yªu cÇu cña thêi kú ®æi míi, ®¸p øng víi sù nghiÖp c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i hãa ®Êt níc, th× viÖc ph¸t triÓn nguån nh©n lùc (ph¸t triÓn gi¸o dôc) lµ yªu cÇu bøc xóc vµ cÇn ®îc quan t©m hµng ®Çu. Víi nhËn thøc ®ã, §¹i héi §¶ng VIII ®· x¸c ®Þnh: "LÊy viÖc ph¸t huy nguån lùc con ngêi cho sù ph¸t triÓn nhanh vµ bÒn v÷ng" vµ sù ph¸t triÓn nguån nh©n lùc ph¶i ®îc coi lµ môc ®Ých cuèi cïng, cao nhÊt cña qu¸ tr×nh ph¸t triÓn. Trong nh÷ng n¨m qua chóng ta ®· cè g¾ng n©ng cao hiÖu qu¶ nguån nh©n lùc, sang møc ®é ®¹t ®îc cßn thÊp so víi yªu cÇu: * Nh÷ng mÆt ®¹t ®îc: Cã thÓ nãi, Nhµ níc ViÖt Nam rÊt chó ý ®Õn ph¸t triÓn gi¸o dôc vµ thµnh c«ng trong viÖc thiÕt lËp hÖ thèng gi¸o dôc trong ph¹m vi c¶ níc. HÖ thèng gi¸o dôc ngµy cµng phong phó, quy m« gi¸o dôc kh«ng ngõng më réng, ph¸t triÓn ë c¸c vïng, c¸c ngµnh häc vµ c¸c cÊp häc. Nh×n vµo sè lîng hiÖn cã, víi h¬n 100 trêng ®¹i häc, cao ®¼ng, kÓ c¶ ®¹i häc d©n lËp, víi quy m« ®µo t¹o gÇn 600.000 sinh viªn, cã nhiÒu khoa, bé m«n, ngµnh nghÒ míi h×nh thµnh... chóng ta thÊy ®µo t¹o ®¹i häc ®· cã mét bíc ph¸t triÓn kh¸ nhanh, nhÊt lµ trong 10 trë l¹i ®©y cïng víi nh÷ng cè g¾ng bÒn bØ cña ®éi ngò c¸n bé qu¶n lý, c¸n bé gi¶ng d¹y vµ sinh viªn. Cã thÓ nãi, ®©y lµ thêi ®iÓm "në ré" cña ph¸t triÓn sè lîng ®µo t¹o ®¹i 6 häc. H×nh thøc ®µo t¹o ®¹i häc vµ cao ®¼ng níc ta kh¸ phong phó, cã kho¶ng 66% sè sinh viªn theo häc hÖ chÝnh quy tËp trung, sè cßn l¹i häc c¸c hÖ ®¹i häc cao ®¼ng t¹i chøc, ng¾n h¹n. Mçi n¨m cã kho¶ng 20 ngµn sinh viªn cao ®¼ng, ®¹i häc tèt nghiÖp hÖ chÝnh quy. HiÖn t¹i ViÖt Nam cã h¬n 700 ngµn ngêi cã tr×nh ®é ®¹i häc cao ®¼ng trë lªn. Tû lÖ sinh viªn ®¹i häc trong ®é tuæi ®i häc cña ViÖt Nam lµ 2,3-2,5%. Tû lÖ nµy cßn h¬n møc 2% cña Trung Quèc, nhng thÊp h¬n møc 16% cña Th¸i Lan, 1% cña In®«nªxia, 18% cña Philipin vµ 40% cña Hµn Quèc. * Nh÷ng mÆt yÕu kÐm: - Lao ®éng cã chuyªn m«n kü thuËt võa thiÕu vÒ sè lîng, võa kÐm vÒ chÊt lîng, bÊt hîp lý vÒ c¬ cÊu: HiÖn nay, c¶ níc ta cã 40 triÖu lao ®éng trong ®ã lùc lîng lao ®éng trÎ cã 26 triÖu (chiÕm trªn 50%). §©y lµ vèn quý nhng l¹i nhiÒu bÊt cËp vÒ ph©n bæ, c¬ cÊu vµ tr×nh ®é. Tû lÖ lao ®éng qua ®µo t¹o chuyªn m«n kü thuËt chØ chiÕm 12% trong tæng sè trong c«ng nghiÖp vµ x©y dùng. C«ng nh©n bËc cao chiÕm h¬n 4%. T×nh tr¹ng nµy ®· vµ ®ang h¹n chÕ viÖc ¸p dông tiÕn bé khoa häc kü thuËt, chuyÓn giao c«ng nghÖ vµo thùc tiÔn s¶n xuÊt. Tû lÖ lao ®éng kü thuËt chØ chiÕm 13,3% lùc lîng lao ®éng víi c¬ cÊu lµ: 1 cao ®¼ng, ®¹i häc vµ trªn ®¹i häc - 1,6 trung häc chuyªn nghiÖp - 3,6 c«ng nh©n kü thuËt (thÓ hiÖn ë b¶ng). Theo kinh nghiÖm cña c¸c níc ph¸t triÓn th× tû lÖ trªn ph¶i ®¹t møc 1-1-10 th× míi ®¸p øng ®îc yªu cÇu ph¸t triÓn cña nÒn kinh tÕ. So víi thêi kú tríc ®æi míi, sè häc sinh c¸c trêng trung häc chuyªn nghiÖp vµ c¸c trêng d¹y nghÒ vÉn tiÕp tôc gi¶m ®i nhanh chãng. N¨m häc 1996-1997 c¶ níc cã 156 ngµn häc sinh trung häc chuyªn nghiÖp tõ n¨m häc 1995-1996 con sè nµy lµ 116,4 ngµn (gi¶m 25,4%). Tõ n¨m 1991-1992 cho ®Õn nay, sè lîng nµy cã t¨ng nhng møc t¨ng kh«ng ®¸ng kÓ. Trong khi ®ã, sè lîng sinh viªn cao ®¼ng vµ ®¹i häc b¾t ®Çu t¨ng lªn tõ n¨m häc 1992-1993, ®Æc biÖt t¨ng nhanh vµo nh÷ng n¨m gÇn ®©y. N¨m häc 1995-1996 sè sinh viªn cao ®¼ng sè sinh viªn cao ®¼ng lµ 173,1 ngµn, t¨ng 26,4 so víi 1994-1995 vµ 62,7% so víi 1990-1991. Nh vËy, t¬ng quan trong cac cÊp häc ®· thay ®æi mét c¸ch c¨n b¶n. Trong khi sinh viªn cao ®¼ng, ®¹i häc t¨ng lªn nhanh th× sè häc sinh trung häc chuyªn nghiÖp vµ d¹y nghÒ kh«ng t¨ng hoÆc t¨ng kh«ng ®¸ng kÓ. §ã lµ mét vÊn ®Ò bÊt hîp lý v× trong qu¸ tr×nh chuyÓn ®æi c¬ cÊu kinh tÕ, nhiÒu ngµnh cÇn cã nhu cÇu ®µo t¹o l¹i nghÒ vµ ®µo t¹o nghÒ míi. - ChÊt lîng gi¸o dôc cha ®¸p øng kÞp víi yªu cÇu: Ph¶i kh¼ng ®Þnh r»ng ngêi ViÖt Nam kh«ng thua kÐm c¸c níc kh¸c. §iÒu ®ã ®· ®îc chøng minh qua c¸c kú thi Olympic quèc tÕ vµ to¸n häc, tin häc, vËt lý... ®oµn ViÖt Nam tõ tríc ®Õn 7 nay bao giê còng chiÕm gi¶i cao trong c¸c kú thi. Song do ph¬ng tiÖn häc tËp nghÌo nµn, trêng líp thiÕu, ®êi sèng gi¸o viªn khã kh¨n, ng©n s¸ch dµnh cho gi¸o dôc cßn h¹n chÕ ®· lµm cho chÊt lîng gi¸o dôc nãi chung ë c¸c cÊp häc cña ta cßn thÊp. - ViÖc ®Çu t cho gi¸o dôc cha ®îc quan t©m ®óng møc: C¸c nhµ kinh tÕ häc gi¸o dôc cho r»ng ®Çu t cho gi¸o dôc lµ ®Çu t cã hiÖu qu¶ nhÊt. Tèc ®é t¨ng trëng vµ bÒn v÷ng ®¹t ®îc cña c¸c quèc gia Hång K«ng, Hµn Quèc, §µi Loan vµ Th¸i Lan lµ nhê vµo chiÕn lîc ph¸t triÓn nguån nh©n lùc trong suèt thËp kû qua. MÆc dï Nhµ níc ®· chó ý ®Õn viÖc ®Çu t cho gi¸o dôc nhng so víi c¸c níc th× ng©n s¸ch dµnh cho gi¸o dôc cña níc ta rÊt thÊp chØ b»ng 1/29 cña Hµn Quèc, 1/22 cña Malaixia, vµ 1/8 cña Th¸i Lan. Do ®ã dÉn ®Õn t×nh tr¹ng thiÕu trêng häc, phßng häc vµ ®a sè trêng häc kh«ng ®ñ tiªu chuÈn. §©y còng chÝnh lµ nguyªn nh©n ®Õn t×nh tr¹ng kÐm chÊt lîng gi¸o dôc ë níc ta. 2. Gi¶i ph¸p chiÕn lîc ph¸t triÓn nguån nh©n lùc trong Doanh nghiÖp. * Môc tiªu Cuéc c¸ch m¹ng khoa häc, kü thuËt vµ c«ng nghÖ ®ang cã nh÷ng bíc tiÕn hÕt søc t¹o b¹o vµ m¹nh mÏ. Gi¸o dôc - ®µo t¹o trë thµnh lÜnh vùc "®ua tranh" gi÷a c¸c quèc gia ®Ó hoÆc lµ ®i lªn hoÆc lµ tôt hËu. Do ®ã viÖc ®Ò ra c¸c môc tiªu, chiÕn lîc ph¸t triÓn nguån nh©n lùc cho Nhµ níc ®¸p øng yªu cÇu tríc m¾t vµ l©u dµi cÇn ®îc Nhµ níc quan t©m ®óng møc. §¹i héi §¹i biÓu toµn quèc lÇn thø VIII cña §¶ng ®· quyªt ®Þnh ®Èy m¹nh c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i hãa ®Êt níc, phÊn ®Êu ®Õn n¨m 2020 ®a níc ta trë thµnh mét níc c«ng nghiÖp. §ã lµ nhiÖm vô hµng ®Çu b¶o ®¶m x©y dùng thµnh c«ng chñ nghÜa x· héi ë ViÖt Nam. §Ó hoµn thµnh nhiÖm vô ®ã, ph¸t triÓn gi¸o dôc, ®µo t¹o vµ khoa häc c«ng nghÖ lµm yÕu tè c¬ b¶n "coi ®ã lµ kh©u ®ét ph¸". - Môc tiªu ph¸t triÓn gi¸o dôc ®µo t¹o tõ nay ®Õn n¨m 2020. Gi¸o dôc - ®µo t¹o ph¶i ®¶m b¶o môc tiªu gi¸o dôc nh©n c¸ch con ngêi ViÖt Nam yªu níc, g¾n bã víi lý tëng ®éc lËp d©n téc vµ chñ nghÜa x· héi, cã tr¸ch nhiÖm ®èi víi b¶n th©n, gia ®×nh vµ x· héi, ®¸p øng yªu cÇu x©y dùng vµ b¶o vÖ tæ quèc. HÕt søc coi träng gi¸o dôc chÝnh trÞ, t tëng nh©n c¸ch, kh¶ n¨ng t duy s¸ng t¹o vµ n¨ng lùc thùc hµnh. - Ph¸t triÓn nh©n lùc: ®Ó chuÈn bÞ lùc lîng lao ®éng cho x· héi, môc tiªu ph¸t triÓn nguån nh©n lùc lµ tËp trung vµ ®µo t¹o híng nghiÖp cho häc sinh thiÕt thùc h¬n ®Ó häc sinh cã kü n¨ng lao ®éng kü thuËt. Tû lÖ häc sinh híng nghiÖp t¨ng tõ 10% nh hiÖn nay lªn 20% vµo n¨m 2000 vµ 30% vµo n¨m 2020. N©ng tû lÖ lao ®éng ®îc d¹y nghÒ tõ 12% nh hiÖn nay lªn 25% vµo n¨m 2000 vµ 60% 8 vµo n¨m 2020. Cuèi cïng tû lÖ c¸n bé khoa häc - kü thuËt c«ng nghÖ cã tr×nh ®é ®¹i häc trªn 1000 d©n t¨ng tõ 15 møc hiÖn nay lªn 25 vµo n¨m 2000 vµ 50 vµo n¨m 2020. - Båi dìng nh©n tµi: nh©n tµi lµ ®éng lùc cña sù ph¸t triÓn vµ cã t¸c ®éng thóc ®Èy s¶n xuÊt, kinh doanh vµ qu¶n lý. §ång thêi lµ mét ®éng lùc t¹o ra c¸c thÕ m¹nh trong hîp t¸c c¹nh tranh kinh tÕ quèc tÕ. §Ó båi dìng nh©n tµi, cÇn ph¶i chñ tr¬ng thµnh lËp mét bé phËn gi¸o dôc ®µo t¹o cã chÊt lîng ®¹t tiªu chuÈn quèc tÕ. Cïng víi ®µo t¹o trong níc, ®µo t¹o ë níc ngoµi còng rÊt quan träng. §Õn n¨m 2000 chóng ta g¾ng n©ng sè lîng sinh ivªn, nghiªn cøu sinh ®i häc tËp ë níc ngoµi ngang víi møc cña tríc n¨m 1990 kho¶ng 10% c¸n bé qu¶n lý, khoa häc kü thuËt ®· ®îc ®µo t¹o ë níc ngoµi. N¨m 2010 ph¶i n©ng tû lÖ nµy lªn gÊp ®«i vµ n¨m 2020 ph¶i n©ng lªn gÊp ba so víi hiÖn nay. * C¸c biÖn ph¸p thùc hiÖn: Nh÷ng môc tiªu ph¸t triÓn nguån nh©n lùc cã trë thµnh hiÖn thùc hay kh«ng phô thuéc vµo nhiÒu yÕu tè, trong ®ã cã yÕu tè nhËn thøc, c¸c biÖn ph¸p thùc hiÖn, kh¶ n¨ng néi sinh. Tuy vËy c¸c biÖn ph¸p thùc hiÖn cã vÞ trÝ rÊt quan träng. - T¨ng cêng c¸c nguån lùc cho gi¸o dôc: §Çu t cho gi¸o dôc - ®µo t¹o lÊy tõ c¸c nguån chi thêng xuyªn vµ nguån chi ph¸t triÓn trong ng©n s¸ch Nhµ níc. Ng©n s¸ch Nhµ níc gi÷ vai trß chñ yÕu trong tæng nguån lùc cho gi¸o dôc - ®µo t¹o. T¨ng dÇn tû träng chi ng©n s¸ch cho gi¸o dôc - ®µo t¹o ®Ó ®¹t ®îc 15% tæng chi ng©n s¸ch vµo n¨m 2000 vµ sö dông nguån ng©n s¸ch ®ã mét c¸ch hîp lý. - X©y dùng ®éi ngò gi¸o viªn, t¹o ®éng lùc cho ngêi cho ngêi d¹y, ngêi häc. Gi¸o viªn ph¶i cã ®ñ ®øc, tµi. Båi dìng thêng xuyªn, båi dìng chuÈn ho¸, n©ng cao phÈm chÊt vµ n¨ng lùc cho ®éi ngò c¸n bé gi¸o viªn ®Ó ®Õn n¨m 2002 cã Ýt nhÊt 50% gi¸o viªn phæ th«ng vµ 30% gi¸o viªn ®¹i häc ®¹t tiªu chuÈn qui ®Þnh. - TiÕp tôc ®æi míi néi dung, ph¬ng thøc gi¸o dôc - ®µo t¹o vµ t¨ng cêng c¬ së vËt chÊt cho c¸c trêng häc. ViÖc ®æi míi néi dung ë ®©y kh«ng cã nghÜa lµ mçi n¨m ph¶i thay ®æi néi dung s¸ch gi¸o khoa (®èi víi häc sinh tiÓu häc vµ trung häc) hoÆc gi¸o tr×nh (®¹i häc), mµ ®æi míi ë ®©y cã thÓ lµ ®æi míi ë c¸ch d¹y, c¸ch truyÒn ®¹t kiÕn thøc song ph¶i tr¸nh viÖc d¹y nhåi nhÐt, häc thô ®éng, häc lÖch, häc tñ. T¨ng cêng h×nh thøc tù gi¸o dôc, tù häc, tù nghiªn cøu cho tõng ngêi. 9 KÕt luËn Qua nghiªn cøu ®Ò tµi cho thÊy bøc tranh toµn c¶nh vÒ mèi quan hÖ vÒ con ngêi trong c¸c Doanh nghiÖp vµ nguån nh©n lùc ë ViÖt Nam. Víi quy m« d©n sè nh hiÖn nay chóng ta ®ang cã mét lùc lîng lao ®éng rÊt dåi dµo. Song viÖc ®Çu t ph¸t triÓn nguån lùc con ngêi cha ®îc quan t©m ®óng møc ®· vµ ®ang dÉn ®Õn t×nh tr¹ng thÊt nghiÖp (h÷u h×nh vµ tr¸ h×nh lín). H¬n thÕ n÷a chÊt lîng nguån nh©n lùc níc ta cha ®¸p øng kÞp thêi víi tr×nh ®é ph¸t triÓn cña khoa häc kü thuËt. V× vËy cÇn t¨ng cêng ®Çu t vµo gi¸o dôc, më réng hÖ thèng gi¸o dôc trªn nhiÒu h×nh thøc: ®µo t¹o chÝnh quy, ®µo t¹o tõ xa, më trêng d¹y nghÒ, d©n lËp... Tuy nhiªn, ®iÒu quan träng cèt yÕu lµ ph¶i ®¶m b¶o ®îc chÊt lîng ®µo t¹o vµ ph¶i ®µo t¹o nh÷ng ngµnh nghÒ mµ hiÖn nay ®Êt níc ®ang cÇn. §ång thêi ph¶i biÕt tËn dông lîi thÕ cña kÎ ®i sau, tiÕp thu, nh÷ng kiÕn thøc khoa häc c«ng nghÖ, kinh nghiÖm cña nh÷ng níc ®i tríc, biÕt tËn dông c¬ héi vµ kÕt hîp víi néi lùc cña ®Êt níc mét c¸ch hîp lý sÏ lµ ®éng lùc lín thóc ®Èy níc ta ph¸t triÓn tiÕn kÞp víi thêi ®¹i. 10 Tµi liÖu tham kh¶o 1. Gi¸o tr×nh KHQL Trêng §¹i Häc KH Qu¶n lý &Kinh doanh 2. Nh©n sù ch×a kho¸ cña thµnh c«ng 3. Qu¶n trÞ nh©n sù 4. Tinh hoa thÕ giíi 5. D©n sè vµ lao ®éng 6. T¹p trÝ Lao §éng vµ x· héi sè 183/2002 11