Tài liệu T015 quan hệ lượng - chất, nhân - quả và thực trạng của nền kt vn trước xu thế toàn cầu hoá

Môc lôc - PhÇn më ®Çu - PhÇn néi dung I- C¬ së lý luËn triÕt häc dïng lµm tiÒn ®Ò lý luËn cho ®Ò tµi. 1. Nguyªn t¾c ph¬ng ph¸p luËn cña qui luËt lîng- chÊt. 2. Nguyªn t¾c ph¬ng ph¸p luËn cña mèi quan hÖ nguyªn nh©n- kÕt qu¶. II- VËn dông nguyªn lý triÕt häc ®Ó ph©n tÝch, lµm râ thùc tr¹ng cña nÒn kinh tÕ ViÖt Nam tríc xu thÕ toµn cÇu ho¸. III- Nh÷ng gi¶i ph¸p vµ kiÕn nghÞ. - PhÇn kÕt luËn Lêi më ®Çu Kinh tÕ lµ ngµnh kh«ng thÓ thiÕu ®îc cña mäi quèc gia trªn thÕ giíi. ChÝnh v× thÕ, nã chiÕm mét vai trß quan träng trong hÖ thèng nhµ níc cña mçi quèc gia. Kh«ng chØ cã vËy, lÜnh vùc kinh tÕ cßn ¶nh hëng ®Õn mäi mÆt cña ®êi sèng x· héi nh: chÝnh trÞ, v¨n ho¸, m«i trêng... Do cã vai trß quan träng nh vËy nªn mçi mét thay ®æi dï lín hay nhá cña ngµnh kinh tÕ ®Òu ¶nh hëng ®Õn sù ph¸t triÓn chung cña mét quèc gia. Ngµy nay, xu thÕ toµn cÇu ho¸ ®ang lµ mét ®Ò tµi thu hót nhiÒu sù chó ý vµ gÇn ®©y hiÖp ®Þnh th¬ng m¹i ViÖt - Mü ®· ®îc th«ng qua t¹o thªm nhiÒu c¬ héi cho sù ph¸t triÓn kinh tÕ ë níc ta nhng ®ång thêi ®©y còng lµ mét th¸ch thøc lín ®èi víi nÒn kinh tÕ cßn ®ang trong giai ®o¹n ph¸t triÓn nh níc ta ,v× hiÖn nay cã thÓ nãi c«ng nghÖ vµ kü thuËt cña ta cßn ®i chËm h¬n so víi thÕ giíi vµ chóng ta buéc ph¶i cã nh÷ng ®æi míi trong cung c¸ch s¶n xuÊt, qu¶n lý , ®Çu t ®óng híng ... Bµi tiÓu luËn nµy ®· gióp em häc hái ®îc rÊt nhiÒu trong viÖc rÌn luyÖn c¸ch viÕt, c¸ch diÔn gi¶i mét vÊn ®Ò vµ trau dåi kh¶ n¨ng t duy. Song do ®©y lµ bµi tiÓu luËn ®Çu tiªn cho nªn kh«ng thÓ tr¸nh khái nh÷ng sai sãt vÒ néi dung còng nh h×nh thøc. KÝnh mong c¸c thÇy c« gi¸o söa ch÷a vµ gãp ý ®Ó tiÓu luËn cã thÓ hoµn thiÖn h¬n. Em xin ch©n thµnh c¸m ¬n ! PhÇn néi dung I- C¬ së lý luËn triÕt häc dïng lµm tiÒn ®Ò lý luËn cho ®Ò tµi 1 - Q uy luËt lîng- chÊt Muèn hiÓu thÊu ®¸o qui luËt lîng- chÊt th× tríc hÕt ph¶i t×m hiÓu xem thÕ nµo lµ lîng, thÕ nµo lµ chÊt. Trong gi¸o tr×nh triÕt häc M¸c- Lªnin, kh¸i niÖm vÒ chÊt vµ lîng ®îc dÞnh nghi· nh sau:” chÊt lµ mét ph¹m trï triÕt häc dïng ®Ó chØ tÝnh qui ®Þnh kh¸ch quan vèn cã cña sù vËt vµ hiÖn tîng, lµ sù thèng nhÊt h÷u c¬ cña c¸c thuéc tÝnh lµm cho nã lµ nã chø kh«ng ph¶i c¸i kh¸c”. Cßn”lîng lµ mét ph¹m trï triÕt häc ®Ó chØ tÝnh qui ®Þnh vèn cã cña sù vËt biÓu thÞ sè lîng, qui m«,tr×nh ®é, nhÞp ®iÖu cña sù vËn ®éng vµ ph¸t triÓn cña sù vËt còng nh cña c¸c thuéc tÝnh cña nã”. BÊt k× sù vËt, hiÖn tîng nµo còng cã chÊt vµ lîng. Trong qu¸ tr×nh vËn ®éng vµ ph¸t triÓn, chÊt vµ lîng cña sù vËt còng biÕn ®æi. Sù thay ®æi cña lîng vµ cña chÊt kh«ng diÔn ra ®éc lËp víi nhau. Tr¸i l¹i, chóng cã quan hÖ chÆt chÏ víi nhau. Nhng kh«ng ph¶i bÊt k× sù thay ®æi nµo cña lîng còng ngay lËp tøc lµm thay ®æi c¨n b¶n chÊt cña sù vËt. Lîng cña sù vËt cã thÓ thay ®æi trong mét giíi h¹n nhÊt ®Þnh mµ kh«ng lµm thay ®æi c¨n b¶n chÊt cña sù vËt ®ã. Vît qua giíi h¹n ®ã sÏ lµm cho vËt kh«ng cßn lµ nã, chÊt cò mÊt ®i, chÊt míi ra ®êi. Khu«n khæ mµ trong ®ã, sù thay ®æi vÒ lîng cha lµm thay ®æi vÒ chÊt cña sù vËt ®îc gäi lµ ®é. “§é lµ mét ph¹m trï triÕt häc dïng ®Ó chØ sù thèng nhÊt gi÷a lîng vµ chÊt, nã lµ kho¶ng giíi h¹n, mµ trong ®ã, sù thay ®æi vÒ lîng cha lµm thay ®æi c¨n b¶n vÒ chÊt cña sù vËt .” Nh÷ng ®iÓm giíi h¹n mµ t¹i ®ã sù thay ®æi vÒ lîng sÏ lµm thay ®æi chÊt cña sù vËt ®îc gäi lµ ®iÓm nót. Sù thay ®æi vÒ lîng khi ®¹t tíi ®iÓm nót sÏ dÉn ®Õn sù ra ®êi chÊt míi. Sù thèng nhÊt gi÷a lîng vµ chÊt míi t¹o thµnh mét ®é míi víi ®iÓm nót míi. V× vËy, cã thÓ h×nh dung sù ph¸t triÓn díi d¹ng mét ®êng nót cña nh÷ng quan hÖ vÒ ®é. Sù thay ®æi vÒ chÊt do nh÷ng thay ®æi vÒ lîng tríc ®ã g©y ra gäi lµ bíc nh¶y. Nãi c¸ch kh¸c, bíc nh¶y lµ mét ph¹m trï triÕt häc dïng ®Ó chØ giai ®o¹n chuyÓn ho¸ vÒ chÊt cña sù vËt do nh÷ng thay ®æi vÒ chÊt tríc ®ã g©y ra. Sù thay ®æi vÒ chÊt lµ kÕt qu¶ cña sù thay ®æi vÒ lîng khi ®¹t tíi ®iÓm nót. Sau khi ra ®êi, chÊt míi cã thÓ t¸c ®éng trë l¹i sù thay ®æi cña lîng. ChÊt míi cã thÓ lµm thay ®æi quy m« tån t¹i cña sù vËt, lµm thay ®æi nhÞp ®iÖu cña sù vËn ®éng vµ ph¸t triÓn cña sù vËt ®ã. Bëi v× chÊt vµ lîng lµ hai m¹t ®èi lËp vèn cã trong lßng sù vËt hiÖn tîng. ChÊt th× t¬ng ®èi æn ®Þnh cßn lîng th× thêng xuyªn biÕn ®æi. Sù thay ®æi cña lîng ®Õn mét lóc nµo ®ã th× ®èi lËp víi chÊt cò, bÞ chÊt cò k×m h·m, nã ®ßi hái ph¶i ph¸ bá ®é cò më ra mét ®é míi ®Ó më ®êng cho lîng thay ®æi. Khi chÊt cò bÞ ph¸ bá, chÊt míi ®îc thiÕt lËp l¹i t¹o ra sù thèng nhÊt gi÷a chÊt vµ lîng. Quy luËt lîng chÊt ®îc ph¸t biÓu nh sau: “BÊt k× sù vËt nµo còng lµ sù thèng nhÊt gi÷a chÊt vµ lîng, sù thay ®æi dÇn dÇn vÒ lîng vît qu¸ giíi h¹n cña ®é sÏ dÉn tíi thay ®æi c¨n b¶n vÒ chÊt cña sù vËt th«ng qua bíc nh¶y; chÊt míi ra ®êi sÏ t¸c ®éng trë l¹i sù thay ®æi cña lîng. XuÊt ph¸t tõ nh÷ng ®iÒu trªn, trong ho¹t ®éng nhËn thøc vµ ho¹t ®éng thùc tiÔn ®ßi hái ph¶i quan t©m ®Õn qu¸ tr×nh tÝch luü vÒ lîng bëi v× kh«ng cã qu¸ tr×nh nµy th× kh«ng cã sù thay ®æi c¨n b¶n vÒ chÊt. Sù vËt còng kh«ng thÓ mÊt ®i, c¸i míi tiÕn bé h¬n kh«ng thÓ ra ®êi thay thÕ. Khi chÊt míi ra ®êi th× ph¶i biÕt x¸c ®Þnh quy m« tèc ®é ph¸t triÓn míi vÒ lîng cho phï hîp, kh«ng ®îc tho¶ m·n dõng l¹i. Ph¶i chèng l¹i quan ®iÓm t¶ khuynh vµ h÷u khuynh. T¶ khuynh lµ quan ®iÓm coi thêng tÝch luü vÒ lîng. Cßn h÷u khuynh lµ khi lîng thay ®æi ®· chÝn muåi cÇn ph¶i cã sù thay ®æi vÒ chÊt l¹i kh«ng d¸m thùc hiÖn bíc thay ®«Ø vÒ chÊt. C¶ hai quan ®iÓm ®ã ®Òu lµ quan ®iÓm sai lÇm. 2. Nguyªn t¾c ph¬ng ph¸p luËn cña mèi quan hÖ nguyªn nh©n- KÕt qu¶. Nguyªn nh©n lµ c¸i sinh ra kÕt qu¶. Do ®ã, nguyªn nh©n bao giê còng cã tríc kÕt qu¶. Cßn kÕt qu¶ bao giê còng xuÊt hiÖn sau khi nguyªn nh©n ®· xuÊt hiÖn Song kh«ng ph¶i mäi sù viÖc nèi tiÕp trong thêi gian cña c¸c hiÖn tîng ®Òu lµ biÒu hiÖn cña mèi quan hÖ nh©n qu¶. Trong hiÖn thùc mèi liªn hÖ nh©n- qu¶ biÓu hiÖn rÊt phøc t¹p. Mét kÕt qu¶ th«ng thêng kh«ng ph¶i do mét nguyªn nh©n vµ mét nguyªn nh©n cã thÓ s¶n sinh ra nhiÒu kÕt qu¶. Khi c¸c nguyªn nh©n t¸c ®éng cïng chiÒu, cïng híng, cïng mét lóc lªn sù vËt th× chóng sÏ g©y lªn ¶nh hëng cïng chiÒu tíi sù h×nh thµnh kÕt qu¶ vµ ngîc l¹i. Trong sîi d©y chuyÒn v« tËn cña sù vËn ®éng vËt chÊt, kh«ng cã hiÖn tîng nµo ®îc coi lµ nguyªn nh©n ®Çu tiªn vµ còng kh«ng cã kÕt qu¶ nµo ®îc xem lµ kÕt qu¶ cuèi cïng. Trong mèi quan hÖ nµy, sù vËt nµo ®ã ®îc coi lµ nguyªn nh©n th× trong sù viÖc kh¸c, nã l¹i ®îc coi lµ kÕt qu¶ vµ ngîc l¹i. Nguyªn nh©n s¶n sinh ra kÕt qu¶. Nhng sau khi xuÊt hiÖn, kÕt qu¶ kh«ng gi÷ vai trß thô ®éng ®èi víi nguyªn nh©n. Tr¸i l¹i, nã t¸c ®éng l¹i nguyªn nh©n theo hai chiÒu híng hoÆc tÝch cùc hoÆc tiªu cùc. Mèi liªn hÖ nh©n – qu¶ cã tÝnh kh¸ch quan. Kh«ng cã sù vËt hiÖn tîng nµo tån t¹i mµ kh«ng cã nguyªn nh©n. Do ®ã, nhiÖm vô cña nhËn thøc khoa häc lµ ph¶i kh¸m ph¸ ra nguyªn nh©n. Bëi v× cã biÕt nguyªn nh©n, chóng ta míi cã thÓ ®Þnh híng cho sù ph¸t triÓn tiÕp sau. Mét sù vËt hiÖn tîng cã thÓ do nhiÒu nguyªn nh©n sinh ra. Mçi nguyªn nh©n cã vÞ trÝ kh¸c nhau trong viÖc h×nh thµnh kÕt qu¶. V× vËy, ta cÇn ph¶i ph©n lo¹i c¸c nguyªn nh©n ®ång thêi ph¶i n¾m ®îc nh÷ng nguyªn nh©n ph¸t triÓn cïng chiÒu ®Ó t¹o ra søc m¹nh tæng hîp vµ h¹n chÕ nh÷ng nguyªn nh©n ngîc chiÒu. Nguyªn nh©n sinh ra kÕt qu¶ nhng sau khi kÕt qu¶ xuÊt hiÖn th× nã l¹i t¸c ®éng trë l¹i nguyªn nh©n sinh ra nã. V× vËy, ph¶i biÕt khai th¸c tËn dông c¸c kÕt qu¶ ®· ®¹t ®îc ®Ó n©ng cao nhËn thøc ®Ó thóc ®Èy sù vËt ph¸t triÓn. II- VËn dông nguyªn lý triÕt häc ®Ó ph©n tÝch, lµm râ thùc tr¹ng cña nÒn kinh tÕ ViÖt Nam tríc xu thÕ toµn cÇu ho¸. Trªn thÕ giíi cã rÊt nhiÒu tµi liÖu viÕt vÒ kh¸i niÖm héi nhËp kinh tÕ Quèc tÕ. Gi¸o s vÒ kinh tÕ häc quèc tÕ thuéc ®¹i häc Tæng hîp Gi«n Hèp- kin, Oa- sinht¬n D.C, Giªm Ri- ®en ®· ®Þnh nghÜa: “Héi nhËp lµ tù do th¬ng m¹i, kh«ng ph¶i chØ ®¬n gi¶n lµ b¶n th©n th¬ng m¹i”. VÒ mÆt lý luËn, c¸c vÊn ®Ò kinh tÕ kh«ng chØ mang c¸c ®Æc trng cña kinh tÕ ®¬n thuÇn, mµ lu«n g¾n víi mét hÖ thèng cña chÝnh trÞ lµ nÒn t¶ng cña t tëng cña nã. VÒ mÆt thùc tiÔn, râ rµng ë quèc gia nµo còng vËy , ngêi ta chØ chÊp nhËn héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ mét khi lîi Ých cña quèc gia ®ã ®îc b¶o ®¶m- C¸c lîi Ých nµy kh«ng chØ ®¬n thuÇn lµ lîi Ých kinh tÕ. Nã lu«n ®îc x¸c ®Þnh gåm c¶ lîi Ých chÝnh trÞ cña mçi quèc gia. Cho nªn, bÊt cø hiÖp ®Þnh song ph¬ng gi÷a hai quèc gia nµo còng lu«n cã ®iÒu kho¶n lo¹i trõ c¸c yÕu tè g©y h¹i ®Õn an ninh quèc gia mçi níc. Víi c¸ch tiÕp cËn trªn, cã thÓ hiÓu héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ, cña níc ta hiÖn nay kh«ng chØ lµ qu¸ tr×nh gia nhËp c¸c tæ chøc kinh tÕ quèc tÕ mµ cßn ®îc thÓ hiÖn trong b¶n th©n hÖ thèng chÝnh c¸c th¬ng m¹i, chÝnh s¸ch ph¸t triÓn kinh tÕ ®· vµ ®ang ®îc §¶ng, Nhµ níc ®Þnh híng. Nh÷ng ph¸t kiÕn vÒ ®Þa lý, nh÷ng cuéc chiÕn tranh x©m chiÕm thuéc ®Þa, sù ph¸t triÓn ®¹i c«ng nghiÖp, sù ph¸t triÓn s¶n xuÊt nhê ¸p dông c¸c thµnh tùu khoa häc vµ c«ng nghÖ, sù më réng thÞ trêng quèc tÕ, më réng giao lu quèc tÕ ®· ph¸ vì tÝnh biÖt lËp, khÐp kÝn trong ph¹m vi quèc gia, më réng kh«ng gian ho¹t ®éng cña c¸c quèc gia. §©y chÝnh lµ tiÒn ®Ò cho qu¸ tr×nh tÝch luü vÒ lîng ®Ó chuÈn bÞ cho sù thay ®æi vÒ chÊt tíi mét giíi h¹n nµo ®ã(®é) th× dÉn ®Õn mét bíc nh¶y vÒ kinh tÕ lµ xu thÕ toµn cÇu ho¸ ra ®êi. Cã nhiÒu nguyªn nh©n t¸c ®éng dÉn tíi sù h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn xu thÕ toµn cÇu ho¸ kinh tÕ, trong ®ã cã mét sè nguyªn nh©n chñ yÕu lµ: -Xu thÕ toµn cÇu ho¸ kinh tÕ tríc hÕt b¾t nguån tõ sù ph¸t triÓn m¹nh mÏ cña lùc lîng s¶n xuÊt, tõ tÝnh chÊt x· héi ho¸ cña lùc lîng s¶n xuÊt trªn ph¹m vi quèc gia vµ quèc tÕ. -Xu thÕ toµn cÇu ho¸ kinh tÕ chÞu sù t¸c ®éng trùc tiÕp rÊt m¹nh mÏ cña cuéc c¸ch m¹ng khoa häc vµ c«ng nghÖ hiÖn ®¹i. Sù ph¸t triÓn cña c¸c c«ng nghÖ cao( c«ng nghÖ sinh häc, c«ng nghÖ viÔn th«ng...) ®· lµm thay ®æi vÒ chÊt lùc lîng s¶n xuÊt cña loµi ngêi, ®· ®a loµi ngêi tõ v¨n minh c«ng nghiÖp lªn v¨n minh tin häc, ®· t¹o thµnh kinh tÕ tri thøc, kÜ thuËt sè, h×nh thµnh m¹ng m¸y tÝnh toµn cÇu( Internet), ph¸ vì hµng rµo ng¨n c¸ch vÒ kh«ng gian vµ thêi gian gi÷a c¸c quèc gia trªn thÕ giíi vµ thóc ®Èy c¸c níc quan hÖ, hîp t¸c víi nhau. - Sù ph¸t triÓn vµ bµnh tríng cña c¸c c«ng ty t b¶n ®éc quyÒn xuyªn quèc gia,lùc lîng chi phèi toµn cÇu ho¸. ChÝnh nh÷ng nguyªn nh©n trªn ®· ®Æt c¸c quèc gia, ph¸t triÓn còng nh ®ang ph¸t triÓn, ®øng tríc th¸ch thøc vÒ tôt hËu. Do ®ã c¸c quèc gia ®Òu ®Æt u tiªn cho ph¸t triÓn kinh tÕ. Trong ®ã, yªu cÇu vÒ më réng thÞ trêng, t×m kiÕm ®èi t¸c ngµy nay ®· trë thµnh mét nhiÖm vô chñ yÕu. Qu¸ tr×nh héi nhËp kinh tÕ cña ViÖt Nam ®îc b¾t ®Çu tõ cuèi nh÷ng n¨m 80 khi §¶ng vµ Nhµ níc thùc hiÖn chÝnh s¸ch më cöa vµ ®æi míi nÒn kinh tÕ. §¹i Héi VII cña §¶ng (1991) ®· th«ng qua ®Þnh híng nÒn kinh tÕ ®a ph¬ng ho¸, ®a d¹ng ho¸ quan hÖ quèc tÕ “NghÞ quyÕt ®¹i héi VIII cña §¶ng (1996) ®· quyÕt ®Þnh : “®Èy nhanh qu¸ tr×nh héi nhËp kinh tÕ khu vùc vµ thÕ giíi” NghÞ quyÕt héi nghÞ Trung ¦¬ng lÇn thø 4 kho¸ VIII (12-1997) chØ râ nguyªn t¾c héi nhËp lµ : “ trªn c¬ së ph¸t huy néi lùc, thùc hiÖn nhÊt qu¸n, l©u dµi chÝnh s¸ch thu hót c¸c nguån lùc tõ bªn ngoµi”, “tiÕn hµnh khÈn tr¬ng, v÷ng ch¾c viÖc ®µm ph¸n hiÖp ®Þnh Th¬ng m¹i víi Mü, gia nhËp APEC vµ WTO”, cã “ kÕ ho¹ch cô thÓ ®Ó chñ ®éng thùc hiÖn c¸c cam kÕt trong khu«n khæ AFTA”. §Ó thùc hiÖn héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ c¸c quy ®Þnh ®èi víi mçi quèc gia, lµ tù do ho¸ th¬ng m¹i vµ ®Çu t mét c¸ch c«ng khai, râ rµng theo 4 nguyªn t¾c c¬ b¶n sau: - C«ng b»ng - Tù do ho¸ th¬ng m¹i - Lµm ¨n hay th¬ng lîng víi nhau ph¶i trªn cã së cã ®i cã l¹i. - C«ng khai mäi chÝnh s¸ch Th¬ng M¹i vµ ®Çu t. Víi c¸c nguyªn t¾c trªn, níc “®i sau” nh níc ta sÏ cã nhiÒu thuËn lîi, nhÊt lµ trong viÖc häc hái c¸c kinh ngiÖm cña c¸c níc “®i tríc”, nhng còng sÏ ph¶i chÞu rÊt nhiÒu khã kh¨n th¸ch thøc mµ quan träng hµng ®Çu lµ viÖc b¶o hé nÒn s¶n xuÊt trong níc vµ c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam nhÊt lµ c¸c doanh nghiÖp quèc doanh míi “ch©n ít, ch©n r¸o” bíc vµo nÒn kinh tÕ thÞ trêng. Víi tÇm nh×n chiÕn lîc x¸c ®Þnh râ t×nh h×nh vµ xu thÕ ph¸t triÓn cña thÕ giíi, trªn c¬ së yªu cÊu bøc xóc cña ph¸t triÓn kinh tÕ ®Êt níc, §¹i héi ®· kh¼ng ®Þnh “X©y dùng mét nÒn kinh tÕ më”, “®Èy nhanh qu¸ tr×nh héi nhËp kinh tÕ vµ ThÕ giíi”, nghÞ quyÕt 4 cña Ban chÊp hµnh TW kho¸ III còng ®· nªu râ:”tÝch cùc, chñ ®éng th©m nhËp vµ më réng thÞ trêng quèc tÕ”, “gia nhËp APEC vµ WTO, cã kÕ ho¹ch cô thÓ ®Ó chñ ®éng thùc hiÖn c¸c cam kÕt trong khu«n khæ AFTA”. Râ rµng, héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ lµ quan ®iÓm, lµ ®Þnh híng ph¶i ®îc nhÊt qu¸n tu©n thñ. Qua nghiªn cøu thùc tiÔn c¸c ho¹t ®éng héi nhËp kinh tÕ cña c¸c níc, nhÊt lµ c¸c níc ®ang ph¸t triÓn, cã thÓ thÊy r»ng héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ lu«n kh«ng ph¶i chØ toµn ®îc mµ kh«ng cã thua thiÖt. VÊn ®Ò toµn cÇu ho¸ nh mét:”con dao hai lìi”. Mét mÆt nã t¹o c¬ héi ph¸t triÓn kinh tÕ- kÜ thuËt, t¹o kh¶ n¨ng giao lu v¨n ho¸, trÝ tuÖ, chuyÓn giao c«ng nghÖ hiÖn ®¹i, ph¸t triÓn v¨n minh vËt chÊt. MÆt kh¸c, nã lµm trÇm träng thªm bÊt c«ng x· héi, ®µo s©u hè ng¨n c¸ch giµu nghÌo, lµm xãi mßn b¶n s¾c v¨n ho¸ d©n téc, tÊn c«ng vµo chñ quyÒn quèc gia. VÒ ph¬ng diÖn nguyªn t¾c, ph¶i x¸c ®Þnh mét chiÕn lîc hîp lý, sao cho cã thÓ kiÕm ®îc lîi mét c¸ch tèi ®a vµ h¹n chÕ ®Õn møc thÊp nhÊt cã thÓ ®îc nh÷ng thua thiÖt. Vµ ®iÒu quan träng lµ c¸i ®îc ph¶i nhiÒu h¬n c¸i mÊt. Héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ lµ qu¸ tr×nh võa hîp t¸c võa ®Êu tranh, võa tranh thñ võa c¹nh tranh, võa tËn dông mäi c¬ héi võa ph¶i ®èi phã víi nh÷ng th¸ch thøc to lín. §èi víi níc ta hiÖn nay, th¸ch thøc lín nhÊt lµ n¨ng lùc c¹nh tranh cña c¸c doanh nghiÖp trong níc, nhÊt lµ c¸c doanh nghiÖp quèc doanh cßn yÕu, rÊt dÔ bÞ thua thiÖt trªn th¬ng trêng; lµ sù thiÕu hôt n¨ng lùc thu thËp vµ ph©n tÝch th«ng tin ®Ó dù b¸o chiÒu híng ph¸t triÓn cña nÒn kinh tÕ thÕ giíi vµ c¸c ®èi t¸c c¹nh tranh, tõ ®ã kÐm kh¶ n¨ng më réng vµ ph¸t triÓn thÞ trêng cña m×nh. Ngay c¶ ®éi ngò c¸n bé lµm c«ng t¸c héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ cña ta hiÖn nay còng võa häc, võa lµm. Chóng ta tham gia cuéc ®ua tranh kinh tÕ khi tr×nh ®é kinh tÕ vµ c«ng nghÖ cña ta cßn thÊp. B¶o vÖ nÒn kinh tÕ còng nh b¶o vÖ c¸c doanh nghiÖp cña ta, nhÊt lµ c¸c doanh nghiÖp quèc doanh lµ vÊn ®Ò ph¶i ®îc ®Æt lªn hµng ®Çu. Mét lé tr×nh héi nhËp nhanh qu¸ kh¶ n¨ng chÞu ®ùng cña nÒn kinh tÕ víi møc ®é cao qu¸ kh¶ n¨ng cña c¸c doanh nghiÖp sÏ dÉn ®Õn nh÷ng hËu qu¶ khã lêng ®èi víi nÒn kinh tÕ, ®«i khi c¶ chÝnh trÞ cña ®Êt níc. Song ®iÒu ®ã còng kh«ng cã nghÜa lµ cµng kÐo dµi lé tr×nh héi nhËp kinh tÕ víi møc ®é cµng thÊp cµng tèt. Bëi v× kÐo dµi lé tr×nh sÏ lµm cho søc × cµng nÆng, kÐm ®Çu t c¶i tiÕn qu¶n lý c«ng nghÖ, dÉn tíi t×nh tr¹ng kÐm hiÖu qu¶, yÕu søc c¹nh tranh vµ nÒn kinh tÕ ngµy cµng tôt hËu so víi nÒn kinh tÕ thÕ giíi. Toµn cÇu ho¸ kinh tÕ cã t¸c dông trùc tiÕp ®Õn chÝnh trÞ, cã nh÷ng hÖ qu¶ vÒ mÆt chÝnh trÞ. Song ë ®©y kh«ng nªn hiÓu luËn ®iÓm kinh tÕ quyÕt ®Þnh chÝnh trÞ mét c¸ch ®¬n gi¶n vµ m¸y mãc. Th«ng qua con ®êng hîp t¸c, ®Çu t, tù do ho¸ th¬ng m¹i, viÖn trî, cho vay theo híng khuyÕn khÝch t nh©n ho¸, tù do ho¸ t s¶n. C¸c thÕ lùc t b¶n chñ nghÜa ®øng ®Çu lµ MÜ muèn t¹o ra nh÷ng c¬ së kinh tÕ t b¶n chñ nghÜa. Tõ ®ã dÉn ®Õn h×nh thµnh nh÷ng lùc lîng chÝnh trÞ ®èi lËp ngay trong lßng x· héi ®Ó thùc hiÖn tù diÔn biÕn hßng thay ®æi chÕ ®é x· héi chñ nghÜa( ®èi víi c¸c níc x· héi chñ nghÜa) hoÆc thay ®æi chÝnh phñ theo híng th©n ph¬ng T©y( ®èi víi c¸c níc ®ang ph¸t triÓn) g©y søc Ðp vÒ kinh tÕ vµ chÝnh trÞ ®èi víi c¸c níc. Tuy vËy, chñ nghÜa ®Õ quèc vÊp ph¶i sù ph¶n kh¸ng m¹nh mÏ cña c¸c níc ®ang ph¸t triÓn, c¸c níc x· héi chñ nghÜa nh»m chèng l¹i ©m mu ¸p ®Æt vÒ chÝnh trÞ. Võa qua, HiÖp ®Þnh th¬ng m¹i ViÖt- MÜ ®· ®îc kÝ kÕt, mét hiÖp ®Þnh rÊt cã lîi ®èi víi sù ph¸t triÓn kinh tÕ ë ViÖt Nam, nhng tríc ®ã MÜ ®Þnh dïng ¸p lùc nµy nh»m th«ng qua “®¹o luËt nh©n quyÒn”, mét sù can thiÖp th« b¹o vµo nÒn chÝnh trÞ cña níc ta. Còng nh lÜnh vùc chÝnh trÞ, lÜnh vùc v¨n ho¸ còng chÞu t¸c ®éng bëi qu¸ tr×nh toµn cÇu ho¸ kinh tÕ. Toµn cÇu ho¸ t¹o ®iÒu kiÖn cho viÖc më réng giao lu quèc tÕ, t¨ng thªm mèi liªn hÖ vµ sù hiÓu biÕt lÉn nhau gi÷a c¸c d©n téc, sù xÝch l¹i gÇn nhau gi÷a c¸c quèc gia. Do ®ã, nã còng t¹o ®iÒu kiÖn cho viÖc më réng giao lu vÒ v¨n ho¸, khoa häc gi÷a c¸c quèc gia, d©n téc tiÕp thu cã chän läc nh÷ng thµnh tùu cña v¨n ho¸ nh©n lo¹i, bæ sung cho nhau t¹o ®iÒu kiÖn hiÖn ®¹i ho¸ v¨n ho¸. Tuy nhiªn, mÆt kh¸c, toµn cÇu ho¸ kinh tÕ trong ®iÒu kiÖn do thÕ lùc t b¶n chi phèi l¹i t¹o nguy c¬ lµm sãi mßn b¶n s¾c d©n téc, m©u thuÉn víi viÖc gi÷ g×n b¶n s¾c v¨n ho¸ d©n téc. Trªn thÕ giíi, chñ nghi· ®Õ quèc nhÊt lµ ®Õ quèc Mü dùa trªn søc m¹nh kinh tÕ cña m×nh ®ang muèn toµn cÇu ho¸ v¨n ho¸, thËm chÝ lµ Mü ho¸. Ngêi ta tuyªn truyÒn vÒ lèi sèng Mü, v¨n ho¸ Mü, cßn c¸c kªnh truyÒn th«ng Mü th× phñ kh¾p hµnh tinh, phim ¶nh H«-li-ót cña Mü ®îc chiÕu kh¾p c¸c níc, thËm chÝ ®å ¨n thøc uèng Mü( Mac Donald, Coca Cola...) lan trµn kh¾p n¬i. §Õn nçi Ph¸p còng lo bÞ Mü ho¸. Mü muèn ¸p ®Æt gi¸ trÞ, lîi Ých v¨n ho¸, lèi sèng cña m×nh cho toµn cÇu. ChÝnh v× thÕ, níc ta ph¶i hÕt søc chó träng ®Õn vÊn ®Ò b¶o tån v¨n ho¸ trong xu thÕ toµn cÇu ho¸, tr¸nh bÞ “hoµ tan” trong khi “hoµ nhËp”. Kh«ng chØ cã vËy, toµn cÇu ho¸ cßn ¶nh hëng ®Õn vÊn ®Ò m«i trêng. Tõ n¨m 1973 ®Õn nay, tuy sè liÖu ®iÒu tra cha ®Çy ®ñ nhng ch¾c ch¾n diÖn tÝch rõng bÞ gi¶m kh«ng ph¶i lµ con sè Ýt. Ch¼ng h¹n nh ë L©m §ång, mçi m¨n tÝnh trung b×nh cã 10.000 ha rõng bÞ tµn ph¸. Trong vßng 20 n¨m trë l¹i ®©y cã 25% diÖn tÝch rõng bÞ biÕn mÊt. Tõ n¨m 1990 ®Õn 1995, toµn cuèc cã 5 triÖu ha rõng bÞ huû diÖt (b×nh qu©n mçi n¨m mÊt 1 triÖu ha rõng) . VÊn ®Ò « nhiÔm m«i trßng , khãi bôi vµ r¸c th¶i ... Tuy cßn nhiÒu khã kh¨n vµ tån t¹i nhng sau h¬n 2 thËp niªn tham gia vµo qu¸ tr×nh toµn cÇu ho¸ nÒn kinh tÕ níc ta ®· thu ®îc nh÷ng thµnh tùu ®¸ng kÓ. Hµng n¨m nÒn kinh tÕ ®Òu cã t¨ng trëng: tæng s¶n phÈm x· héi (GDP) t¨ng b×nh qu©n hµng n¨m lµ 8,2% , gi¶m tØ lÖ l¹m ph¸t tõ 14,7% n¨m 1986 xuèng 12,7% n¨m 1995 vµ kho¶ng 5% n¨m 1996. Kim ng¹ch xuÊt khÈu trong 5 n¨m (1991-1995) ®¹t 17 tû ®« la vµ 1996 ®¹t trªn 7 tû ®« la. Më réng ®îc quan hÖ hîp t¸c víi níc ngoµi, thu hót vèn ®Çu t vµ kÜ thuËt cña nhiÒu níc ®Ó ph¸t triÓn kinh tÕ trong níc ®Õn cuèi n¨m 1996 cã trªn 700 c«ng ty lín, nhá ®Çu t vµo níc ta víi 22 tû ®« la n»m trong 1800 dù ¸n ph¸t triÓn kinh tÕ thuéc nhiÒu thµnh phÇn kh¸c nhau nh: c«ng nghiÖp, n«ng nghiÖp, dÞch vô, ng©n hµng tµi chÝnh. Chóng ta ®· thiÕt lËp quan hÖ bu«n ngo¹i th¬ng víi 120 níc trªn thÕ giíi, xo¸ bá thÕ bÞ bao v©y, c« lËp vÒ kinh tÕ t¹o ra thÕ vµ lùc míi ®Ó c¹nh tranh trªn thÞ trêng thÕ giíi. M«i trêng kinh tÕ vÜ m« ngµy cµng æn ®Þnh vµ c¸n c©n th¬ng m¹i ngµy cµng ®îc c¶i thiÖn râ rÖt lµm cho nÒn kinh tÕ ph¸t triÓn vµ n¨ng ®éng h¬n. III-Nh÷ng kiÕn nghÞ vµ gi¶i ph¸p. §Ó kh¾c phôc nh÷ng tån t¹i cña kinh tÕ ViÖt Nam nh»m môc tiªu ®a nÒn kinh tÕ ph¸t triÓn vµ bÒn v÷ng tríc xu thÕ toµn cÇu ho¸ em cã nh÷ng kiÕn nghÞ sau: - X©y dùng thÓ chÕ ph¸p lÝ cho quan hÖ gi÷a níc ta vµ c¸c níc h×nh thµnh mét hÖ thèng ®ång bé c¸c tho¶ thuËn, còng nh c¸c hiÖp ®Þnh lµm nÒn t¶ng cho quan hÖ hîp t¸c quèc tÕ. Cô thÓ lµ: tham gia vµ hç trî viÖc chuÈn bÞ, ®µm ph¸n kÝ kÕt c¸c hiÖp ®Þnh, tho¶ thuËn cÊp chÝnh phñ gi÷a níc ta víi c¸c níc, còng nh thùc hiÖn tèt viÖc theo dâi, ®«n ®èc thùc hiÖn c¸c tho¶ thuËn, hiÖp ®Þnh ®· ®îc kÝ kÕt, c¶ phÝa ta vµ phÝa b¹n. Gãp phÇn x©y dùng hÖ thèng ph¸p luËt kinh tÕ cña ta cho phï hîp víi luËt ph¸p vµ tËp qu¸n quèc tÕ, trùc tiÕp tham gia vµo qu¸ tr×nh h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn c¸c luËt lÖ, quy ®Þnh quèc tÕ, nh»m b¶o vÖ tèt nhÊt lîi Ých cña ®Êt níc vµ c«ng d©n ta trong quan hÖ quèc tª. Ph¸p huy vai trß tÝch cùc trong c¸c uû ban hçn hîp vµ c¸c quy chÕ song ph¬ng vÒ hîp t¸c kinh tÕ gi÷a ViÖt Nam vµ c¸c níc; kÞp thêi ph¸t hiÖn, kiÕn nghÞ vµ phèi hîp gi¶i quyÕt c¸c vÊn ®Ò n¶y sinh trong quan hÖ kinh tÕ gi÷a níc ta víi c¸c níc vµ c¸c tæ chøc quèc tÕ; b¶o vÖ chñ quyÒn kinh tÕ vµ lîi Ých kinh tÕ cña ViÖt Nam trªn trêng quèc tÕ. - TriÓn khai thùc hiÖn c¸c chñ tr¬ng, chÝnh s¸ch kinh tÕ, ®Æc biÖt lµ vÒ kinh tÕ ®èi ngo¹i. NhiÖm vô nµy lµ cña ngµnh ngo¹i giao. Cô thÓ lµ lµm thËt tèt c«ng t¸c tiÕp thÞ, t×m kiÕm c¸c nguån vèn ®Çu t, më réng thÞ trêng, t×m kiÕm ®èi t¸c. Víi lîi thÕ, ®Æc ®iÓm cña ngµnh cÇn n¾m v÷ng chÝnh s¸ch, luËt lÖ cña c¸c níc së t¹i, cung cÊp nhanh vµ chÝnh x¸c nh÷ng th«ng tin quan träng vÒ thÞ trêng, ®èi t¸c; n¾m b¾t kÞp thêi nh÷ng nh©n tè thuËn lîi hoÆc kh«ng thuËn lîi; t¨ng cêng giíi thiÖu vÒ tiÒm n¨ng kinh tÕ, chÝnh s¸ch, luËt lÖ vµ nhu cÇu cña ta cho c¸c ®èi t¸c níc ngoµi. Ngµnh ngo¹i giao thùc hiÖn c«ng viÖc nµy trong sù hîp t¸c vµ phèi phîp chÆt chÏ víi c¸c bé, ngµnh, c¸c ®Þa ph¬ng, còng nh c¸c doanh nghiÖp. - Nghiªn cøu kinh tÕ c¸c níc, kinh tÕ thÕ giíi, khu vùc, c¸c tæ chøc kinh tÕ quèc tÕ vµ quan hÖ kinh tÕ quèc tÕ; nghiªn cøu kinh tÕ ViÖt Nam ®Ó gãp phÇn ho¹ch ®Þnh c¸c chñ tr¬ng, chÝnh s¸ch kinh tÕ, ®Æc biÖt lµ trong lÜnh vùc kinh tÕ ®èi ngo¹i vµ héi nhËp kinh tÕ thÕ giíi vµ khu vùc. Trong bèi c¶nh hiÖn nay, c«ng t¸c nµy cÇn ®îc t¨ng cêng víi chÊt lîng cao h¬n ®Ó cã nh÷ng ®Ò xuÊt tham mu cã gia trÞ cao víi ®¶ng vµ chÝnh phñ. - T×m hiÓu nhu cÇu, kh¶ n¨ng vÒ c¸c mÆt cña c¸c ®èi tîng, c¸c níc vµ c¸c tæ chøc quèc tÕ , kh¶ n¨ng vµ nhu cÇu cña c¸c bé ngµnh trong níc ®Ó ®Ò xuÊt kiÕn nghÞ víi chÝnh phñ cã chñ tr¬ng, chÝnh s¸ch lµm ¨n víi tõng níc. HiÖn nay vµ trong thêi gian tíi cÇn tËp trung vµo c¸c lÜnh vùc nh: xóc tiÕn th¬ng m¹i ®Æc biÖt lµ t×m kiÕm thÞ trêng míi, më réng thÞ trêng ®Ó t¨ng cêng xuÊt khÈu hµng ho¸, dÞch vô vµ xuÊt khÈu lao ®éng cña ViÖt Nam; thu hót FDI vµ c¸c h×nh thøc ®Çu t quèc tÕ kh¸c; vËn ®éng ODA, c¸c h×nh thøc viÖn trî kh¸c vµ hç trî kÜ thuËt cña céng ®ång quèc tÕ, vµ xö lý nî níc ngoµi; thóc ®Èy du lÞch vµ chuyÓn giao c«ng nghÖ...; tranh thñ sù ®ãng gãp cña céng ®ång ngêi ViÖt Nam ë níc ngoµi cho sù nghiÖp ph¸t triÓn ®Êt níc, qu¶ng b¸ v¨n hãa mang b¶n s¾c d©n téc ViÖt Nam trªn thÕ giíi. - Trùc tiÕp chuÈn bÞ vµ ®µm ph¸n hoÆc tham gia ®µm ph¸n kÝ kÕt c¸c lo¹i hiÖp ®Þnh, tho¶ thuËn chÝnh phñ (song ph¬ng, ®a ph¬ng) gi÷a ta víi c¸c níc lµm nÒn t¶ng ph¸p lý cho quan hÖ hîp t¸c quèc tÕ ph¸t triÓn; theo dâi, ®«n ®èc viÖc thùc hiÖn c¸c hiÖp ®Þnh, tho¶ thuËn ®· kÝ kÕt. HiÖn nay vµ tíi ®©y, cÇn quan t©m nghiªn cøu ®ãng gãp vµo kh¶ n¨ng kÝ kÕt c¸c hiÖp ®Þnh song ph¬ng vµ ®a ph¬ng nh»m h×nh thµnh mét hÖ thèng ®ång bé c¸c tho¶ thuËn vµ hiÖp ®Þnh vÒ tÊt c¶ c¸c mÆt biªn giíi l·nh thæ, l·nh sù, hç trî t ph¸p, hîp t¸c kinh tÕ- th¬ng m¹i vµ khoa häc- c«ng nghÖ. - Hç trî c¸c bé, ngµnh, ®Þa ph¬ng vµ c¸c doanh nghiÖp trong viÖc mãc nèi, thÈm tra c¸c ®èi t¸c, t×m kiÕm vµ më réng thÞ trêng; gióp ®ì c¸c doanh nghiÖp lµm ¨n ë níc ngoµi. Trong thêi gian tíi cÇn: tÝch cùc t×m kiÕm vµ më réng thÞ trêng quèc tÕ cho xuÊt khÈu hµng ho¸, dÞch vô, ngêi lao ®éng vµ ®Çu t cña ViÖt Nam. - Tham gia x©y dùng khung ph¸p lý, c¸c v¨n b¶n ph¸p quy vÒ kinh tÕ vÜ m« nãi chung vµ v¨n b¶n chuyªn ngµnh, ®Æc biÖt lµ viÖc th«ng tin vÒ kinh nghiÖm cña c¸c níc. - C«ng t¸c th«ng tin, tuyªn truyÒn kinh tÕ nh»m cung cÊp nh÷ng th«ng tin cÇn thiÕt, chÝnh x¸c cho nh÷ng ho¹t ®éng kinh tÕ cô thÓ cña c¸c c¬ quan nhµ níc vµ doanh nghiÖp. - Tham gia qu¶n lý nhµ níc trong lÜnh vùc kinh tÕ ®èi ngo¹i. PhÇn kÕt luËn X©y dùng nÒn kinh tÕ ®éc lËp, tù chñ trªn c¬ së ph¸t huy cao ®é c¸c nguån néi lùc, ®ång thêi thu hót vµ sö dông cã hiÖu qu¶ c¸c nguån lùc bªn ngoµi; kÕt hîp néi lùc víi ngo¹i lùc thµnh søc m¹nh tæng hîp lµ néi dung quan träng cña ®êng lèi kinh tÕ do §¹i héi IX cña §¶ng ®Ò ra. Chñ ®éng héi nhËp kinh tÕ lµ ®Ó t¹o ra ®iÒu kiÖn x©y dùng thµnh c«ng nÒn kinh tÕ ®éc lËp, tù chñ. MÆt kh¸c, cã ®éc tù chñ vÒ kinh tÕ míi cã thÓ chñ ®éng héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ cã hiÖu qu¶, ®¶m b¶o gi÷ v÷ng chñ quyÒn quèc gia vµ lîi Ých d©n téc. TÊt c¶ v× mét níc ViÖt Nam d©n giµu, níc m¹nh, x· héi c«ng b»ng, d©n chñ, v¨n minh, v÷ng bíc ®i lªn CNXH ViÖc ViÖt Nam tham gia toµn cÇu ho¸ kinh tÕ ®· kh¬i dËy tiÒm n¨ng cña s¶n xuÊt, kh¬i dËy n¨ng lùc s¸ng t¹o, chñ ®éng cña c¸c chñ thÓ lao ®éng trong s¶n xuÊt kinh doanh thóc ®Èy s¶n xuÊt ph¸t triÓn. Do ®ã nÒn kinh tÕ níc ta thùc sù ®îc ®æi míi, bíc ®Çu ®¹t ®îc nh÷ng thµnh tùu to lín: tõ mét níc ®ãi kÐm, c¬ së vËt chÊt nghÌo nµn, kü thuËt l¹c hËu ®Õn nay trë thµnh mét níc kh«ng chØ ®ñ ¨n mµ cßn d thõa, xuÊt khÈu ra níc ngoµi( ®Æc biÖt lµ lóa, g¹o). Tuy nhiªn, ta kh«ng ®îc tù b»ng lßng víi nh÷ng g× ®· ®¹t ®îc bëi v× ®¹t ®îc ®· khã, gi÷ ®îc cßn khã h¬n. V× thÕ ®ßi hái ta ph¶i cè g¾ng nç lùc kh«ng ngõng ®Ó cñng cè nh÷ng thµnh qu¶ vµ t¹o cho m×nh mét chç ®øng ch¾c ch¾n trªn trêng quèc tÕ. Tµi liÖu tham kh¶o - Gi¸o tr×nh triÕt häc M¸c-Lªnin - Kinh tÕ thÞ trêng ®Þnh híng x· héi chñ nghÜa T¸c gi¶ PTS . NguyÔn Cóc - NXB Thèng kª- Hµ Néi- 1995 - ASEAN- Nh÷ng vÊn ®Ò vµ xu híng Bµi ASEAN- Mét sè vÊn ®Ò m«i trêng vµ ph¸t triÓn T¸c gi¶ PTS . TrÇn Quèc TrÞ – ViÖn nghiªn cøu §«ng Nam ¸ T¹p chÝ Céng s¶n : - Ph¹m C«ng Minh – Vô trëng Vô Quan hÖ quèc tÕ, Bé tµi chÝnh - L©m §×nh Ngäc - Bé Ngo¹i giao