TiÓu luËn triÕt häc
Lêi më ®Çu
Ph¸t triÓn con ng-êi lµ môc tiªu cao c¶ nhÊt c¶ nhÊt cña toµn nh©n lo¹i.
Lµn sãng v¨n minh thø ba ®ang ®-îc loµi ng-êi tíi mét kØ nguyªn míi, më ra
bao kh¶ n¨ng ®Ó hä t×m ra nh÷ng con ®-êng tèi -u ®i tíi t-¬ng lai. Trong bèi
c¶nh ®ã sù tan r· cña hÖ thèng x· héi chñ nghÜa cµng lµm cho c¸c t- t-ëng tù do
t×m kiÕm con ®-êng kh¶ quan nhÊt cho sù nghiÖp ph¸t triÓn con ng-êi ViÖt Nam
cµng dÔ ®i ®Õn phñ nhËn vai trß vµ kh¶ n¨ng cña chñ nghÜa M¸c - Lªnin.
Trong thùc tÕ, kh«ng Ýt ng-êi rÏ ngang ®i t×m kh¶ n¨ng ph¸t triÓn ®ã trong
chñ nghÜa t- b¶n. NhiÒu ng-êi trë vÒ phôc sinh vµ t×m sù hoµn thiÖn con ng-êi
trong c²c t«n gi²o v¯ hÖ t tëng truyÒn thèng, con ngêi l³i “s²ng t³o” ra nh÷ng
t tëng, t«n gi²o míi cho “phï hîp” h¬n víi con ngêi ViÖt Nam hiÖn nay.
Song nh×n nhËn l¹i mét c¸ch thËt sù kh¸ch quan vµ khoa häc sù tån t¹i cña chñ
nghÜa M¸c - Lªnin trong x· héi ta, cã lÏ kh«ng ai phñ nhËn ®-îc vai trß -u tréi
vµ triÓn väng cña nã trong sù ph¸t triÓn con ng-êi.
Trªn c¬ së vËn dông khoa häc vµ s¸ng t¹o chñ nghÜa M¸c - Lªnin vÒ con
ng-êi t¹i héi nghÞ lÇn thø t- cña ban chÊp hµnh trung -¬ng kho¸ VII, §¶ng ta ®·
®Ò ra vµ th«ng qua nghÞ quyÕt vÒ viÖc ph¸t triÓn con ng-êi ViÖt Nam toµn diÖn
víi t- c¸ch quyÕt vÒ viÖc ph¸t triÓn con ng-êi ViÖt Nam toµn diÖn víi t- c¸ch lµ
“®éng lùc cða sù nghiÖp x©y dùng x± héi míi ®ång thêi l¯ móc tiªu cða chð
nghÜa x± héi. §ã l¯ “con ngêi ph²t triÓn cao vÒ trÝ tuÖ, cêng tr²ng vÒ thÓ chÊt,
phong phò vÒ tinh thÇn, trong s²ng vÒ ®³o ®øc”.
Ph¸t triÓn con ng-êi ViÖt Nam toµn diÖn - ®ã còng chÝnh lµ ®éng lùc, lµ
môc tiªu nh©n ®¹o cña sù nghiÖp c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ mµ chóng ta
®ang tõng bÐc tiÕn hµnh. Bëi lÏ, ng-êi lao ®éng n-íc ta ngµy cµng ®ãng vai trß
quan träng trong mäi lÜnh vùc cña ®êi sèng x· héi vµ trong sù ph¸t triÓn nÒn kinh
tÕ ®Êt n-íc theo c¬ chÕ thÞ tr-êng, cã sù qu¶n lý cña nhµ n-íc, theo ®Þnh h-íng
x· héi chñ nghÜa, th× chÊt l-îng ng-êi lao ®éng lµ nh©n tè quyÕt ®Þnh. NghÞ
quyÕt ®³i héi ®³i biÓu to¯n quèc lÇn thø VIII cða §°ng ®± khµng ®Þnh: “N©ng
cao d©n trÝ, båi d-ìng vµ ph¸t huy nguån lùc to lín cña con ng-êi ViÖt Nam lµ
nh©n tè quyÕt ®Þnh th¾ng lîi cða c«ng cuéc c«ng nghiÖp ho², hiÖn ®³i ho²”.
1
TiÓu luËn triÕt häc
Thùc tiÔn ®· chøng tá r»ng kh«ng cã ng-êi lao ®éng chÊt l-îng cao. Chóng ta
kh«ng thÓ ph¸t triÓn kinh tÕ, ®-a n-íc ta tho¸t khái nghÌo nµn, l¹c hËu. Nh-ng
còng chÝnh v× nghÌo nµn, l¹c hËu vÒ kinh tÕ mµ chÊt l-îng cña ng-êi lao ®éng
n-íc ta ch-a cao. §Ó tho¸t khái c¸i vßng luÈn quÈn nµy vµ t¹o ®µ cho b-íc ph¸t
triÓn tiÕp theo cña sù nghiÖp c«ng nghiÖp nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt n-íc, th×
mét n-íc ®ang cßn ë t×nh tr¹ng kÐm ph¸t triÓn nh- n-íc ta kh«ng thÓ kh«ng x©y
dùng mét chÝnh s¸ch ph¸t triÓn l©u bÒn, cã tÇm nh×n xa tr«ng réng, ph¸t triÓn con
ng-êi, n©ng cao dÇn chÊt l-îng cña ng-êi lao ®éng.
Do nhËn thøc ®-îc tÇm quan träng cña vÊn ®Ò con ng-êi, ®Æc biÖt lµ vÊn
®Ò con ng-êi trong sù nghiÖp c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt n-íc ta hiÖn nay,
nªn em ®· chän ®Ò tµi tiÓu luËn: “Lý luËn cña chñ nghÜa M¸c vÒ con ngêi v¯
vÊn ®Ò con ng-êi trong sù nghiÖp c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt níc“.
§Ó hoµn thµnh bµi tiÓu luËn nµy em xin ch©n thµnh c¶m ¬n sù h-íng dÉn
tËn t×nh cña ThÇy
2
TiÓu luËn triÕt häc
Néi dung
ch-¬ng i. lý luËn cña chñ nghÜa m¸c vÒ con ng-êi.
I.B¶n chÊt cña con ng-êi.
a. Quan ®iÓm cña c¸c nhµ triÕt häc tr-íc M¸c vÒ con ng-êi:
Cã thÓ nãi vÊn ®Ò con ng-êi lµ mét trong nh÷ng vÊn ®Ò quan träng nhÊt
cña thÕ giíi tõ tr-íc tíi nay. §ã lµ vÊn ®Ò mµ lu«n ®-îc c¸c nhµ khoa häc, c¸c
nhµ nghiªn cøu ph©n tÝch mét c¸ch s©u s¾c nhÊt. Kh«ng nh÷ng thÕ trong nhiÒu
®Ò tµi khoa häc cña x· héi x-a vµ nay th× ®Ò tµi con ng-êi lµ mét trung t©m ®-îc
c¸c nhµ nghiªn cøu cæ ®¹i ®Æc biÖt chó ý. C¸c lÜnh vùc t©m lý häc, sinh häc, y
häc, triÕt häc, x· héi häc.v.v...Tõ rÊt sím trong lÞch sö ®· quan t©m ®Õn con
ng-êi vµ kh«ng ngõng nghiªn cøu vÒ nã. Mçi lÜnh vùc nghiªn cøu ®ã ®Òu cã ý
nghÜa riªng ®èi v-ãi sù hiÓu biÕt vµ lµm lîi cho con ng-êi.
H¬n bÊt cø mét lÜnh vùc nµo kh¸c, lÜnh vùc triÕt häc l¹i cã nhiÒu m©u
thuÉn trong quan ®iÓm, nhËn thøc vµ nã ®· g©y nªn sù ®Êu tranh kh«ng biÕt khi
nµo dõng. Nh÷ng lËp tr-êng chÝnh trÞ tr×nh ®é nhËn thøc vµ t©m lý cña nh÷ng
ng-êi nghiªn cøu kh¸c nhau vµ do ®ã ®· ®-a ra nh÷ng t- t-ëng h-íng gi¶i quyÕt
kh¸c nhau.
Khi ®Ò cËp tíi vÊn ®Ò con ng-êi c¸c nhµ triÕt häc ®Ó tù hái: Thùc chÊt con
ng-êi lµ g× vµ ®Ó t×m c¸ch tr¶ lêi c©u hái ®ã ph¶i gi¶i quyÕt hµng lo¹t m©u thuÉn
troch chÝnh con ng-êi. Khi ph©n tÝch c¸c nhµ triÕt häc cæ ®¹i coi con ng-êi lµ
mét tiÓu vò trô, lµ mét thùc thÓ nhá bÐ trong thÕ giíi réng lín, b¶n chÊt con
ng-êi lµ b¶n chÊt vò trô. Con ng-êi lµ vËt cao quý nhÊt trong trêi ®Êt, lµ chóa tÓ
cña mu«n loµi. ChØ ®øng sau thÇn linh. Con ng-êi ®-îc chia lµm hai phÇn lµ
phÇn x¸c vµ phÇn hån. Chñ nghÜa duy t©m vµ t«n gi¸o th× cho r»ng: PhÇn hån lµ
do th-îng ®Õ sinh ra; quy ®Þnh, chi phèi mäi ho¹t ®éng cña phÇn x¸c, linh hoßn
con ng-êi tån t¹i m·i m·i. Chñ nghÜa duy vËt th× ng-îc l¹i hä cho r»ng phÇn x¸c
quyÕt ®Þnh vµ chi phèi phÇn hån, kh«ng cã linh hån nµo lµ bÊt tö c¶, vµ qu¸ tr×nh
nhËn thøc ®ã kh«ng ngõng ®-îc ph¸t hiÖn. Cµng ngµy c¸c nhµ triÕt häc t×m ra
®-îc b¶n chÊt cña con ng-êi vµ kh«ng ngõng kh¾c phôc lý luËn tr-íc ®ã.
3
TiÓu luËn triÕt häc
TriÕt häc thÕ kû XV - XVIII ph¸t triÓn quan ®iÓm triÕt häc vÒ con ng-êi
trªn c¬ së khoa häc tù nhiªn ®· kh¾c phôc vµ b¾t ®Çu ph¸t triÓn. Chñ nghÜa duy
vËt m¸y mãc coi con ng-êi nh- mét bé m¸y vËn ®éng theo mét quy luËt cæ. Häc
chñ nghÜa duy t©m chñ quan vµ thuyÕt kh«ng thÓ biÕt mét mÆt coi c¸i t«i vµ c¶m
gi¸c cña c¸i t«i lµ trung t©m s¸ng t¹o ra c¸i kh«ng t«i, mÆt kh¶ cho r»ng c¸i t«i
kh«ng cã kh¶ n¨ng v-ît qu¸ c¶m gi¸c cña m×nh nªn vÒ b¶n chÊt lµ nhá bÐ yÕu
ít, phô thuéc ®Êng tíi cao. C¸c nhµ triÕt häc thuéc mét mÆt ®Ò cao vai trß s¸ng
t¹o cña lý tÝnh ng-êi, mÆt kh¸c coi con ng-êi, mÆt kh¸c coi con ng-êi lµ s¶n
phÈm cña tù nhiªn vµ hoµn c¶nh.
C¸c nhµ triÕt häc cæ ®iÓn ®øc, tõ Cart¬ ®Õn Heghen ®· ph¸t triÓn quan
®iÓm triªt häc vÒ con ng-êi theo h-íng cña chñ nghÜa duy t©m. §Æc biÖt Heghen
quan niÖm con ng-êi lµ hiÖn th©n cña ý niÖm tuyÖt ®èi lµ con ng-êi ý thøc vµ do
®ã ®êi sèng con ng-êi chØ ®-îc xem xÐt vÌ mÆt tinh thÇn Song Heghen còng lµ
ng-êi ®Çu tiªn th«ng qua viÖc xem xÐt c¬ chÕ ho¹t ®éng cña ®êi sèng tinh thÇn
mµ ph¸t hiÖn ra quy luËt vÒ sù ph¸t triÓn cña ®êi sèng tinh thÇn c¸ nh©n. §ång
thêi Heghen còng ®· nghiªn cøu b¶n chÊt qu¸ tr×nh t- duy kh¸i qu¸t c¸c quy luËt
c¬ b¶n cña qu¸ tr×nh ®ã.
Sau khi ®o¹n tuyÖt víi chñ nghÜa duy t©m Heghen, ph¬ b¸ch ®· phª ph¸n
tÝnh siªu tù nhiªn, phi thÓ x¸c trong quan niÖm triÕt häc Heghen, «ng quan niÖm
con ng-êi lµ s¶n phÈm c¶u tù nhiªn, cã b¶n n¨ng tù nhiªn, lµ con ng-êi sinh häc
trùc quan, phô thuéc vµo hoµn c¶nh, «ng ®· sö dông thµnh tùu cña khoa häc tù
nhiªn ®Ó chøng minh mèi liªn hÖ kh«ng thÓ chia c¾t cña t- duy víi nh÷ng qu¸
tr×nh vËt chÊt diÔn ra trong c¬ thÓ con ng-êi, song khi gi¶i thÝch con ng-êi trong
mèi liªn hÖ céng ®ång th× ph¬ b¸ch l¹i r¬i vµo lËp tr-êng cña chñ nghÜa duy t©m.
Tãm l¹i: C¸c quan niÖm triÕt häc nãi trªn ®· ®i ®Õn nh÷ng c¸c thøc lý
luËn xem xÐt ng-êi mét c¸ch trõu t-îng. §ã lµ kÕt qu¶ cña viÖc tuyÖt ®èi ho¸
phÇn hån thµnh con ng-êi trõu t-îng. Tù ý thøc cßn chñ nghÜa duy vËt trùc quan
th× tuyÖt ®èi ho¸ phÇn x¸c thµnh con ng-êi trõu t-îng. Sinh häc, tuy nhiªn hä
vÉn cßn nhiÒu h¹n chÕ, c¸c quan niÖm nãi trªn ®Òu ch-a chó ý ®Çy ®ñ ®Õn b¶n
chÊt con ng-êi.
4
TiÓu luËn triÕt häc
Sau nµy chñ nghÜa M¸c ®· kÕ thõa vµ kh¾c phôc nh÷ng mÆt h¹n chÕ ®ã,
®ång thêi ph¸t triÓn nh÷ng quan niÖm vÒ con ng-êi ®· cã trong c¸c häc thuyÕt
triÕt häc tr-íc ®©y ®Ó ®i tíi quan niÖm vÒ con ng-êi thiÖn thùc, con ng-êi thùc
tiÔn c¶i t¹o tù nhiªn vµ x· héi víi t- cd¸ch lµ con ng-êi hiÖn thùc. Con ng-êi võa
lµ s¶n phÈm cña tù nhiªn vµ x· héi ®ång thêi võa lµ chñ thÓ c¶i t¹o tù nhiªn.
b. Con ng-êi lµ chñ thÓ sinh ®éng nhÊt cña x· héi.
Sù “sinh ®éng” ë ®©y cã nghÜa l¯ con ngêi cã thÓ chinh phóc tù nhiªn, cØa
t¹o tù nhiªn. Tuy r»ng con ng-êi ®· bá xa giíi ®éng vËt trong qu¸ tr×nh tiÕn ho¸
nh-ng nh- thÕ kh«ng cã nghÜa lµ con ng-êi ®· lét bá tÊt c¶ nh÷ng c¸i tù nhiªn
®Ó kh«ng cßn mét sù liªn hÖ nµo víi tæ tiªn cña m×nh. Con ng-êi lµ s¶n phÈm tù
nhiªn, lµ kÕt qu¶ cña qu¸ tr×nh tiÕn ho¸ l©u dµi cña giíi h÷u sinh, ®· lµ con ng-êi
th× ph¶i tr¶i qua giai ®o¹n sinh tr-ëng, tö vong, mçi con ng-êi ®Òu cã nhu cÇu
¨n, mÆc ë, sinh ho¹t... Song con ng-êi khong ph¶i lµ ®éng vËt thuÇn tuý nh- c¸c
®éng vËt kh¸c mµ xÐt trªn khÝa c¹nh x· héi th× con ng-êi lµ ®éng vËt cã tÝnh x·
héi, con ng-êi lµ s¶n phÈm cña x· héi, mang b¶n tÝnh x· héi. Nh÷ng yÕu tè x·
héi lµ tÊt c¶ nh÷ng quan hÖ, nh÷ng biÕn ®æi xuÊt hiÖn do ¶nh h-ëng cña c¸c ®iÒu
kiÖn x· héi kh¸c nhau, nh÷ng quy ®Þnh vÒ mÆt x· héi to¹ nªn con ng-êi. Con
ng-êi chØ cã thÓ tån tÞa ®-îc khi tiÕn hµnh lao ®éng s¶n xuÊt cña c¶i vËt chÊt ®Ó
tho¶ m·n nhu cÇu m×nh vµ chÝnh lao ®éng s¶n xuÊt lµ yÕu tè quyÕt ®Þnh h×nh
thµnh con ng-êi vµ ý thøc. Lao ®éng lµ nguån gèc duy nhÊt cña vËt chÊt, vËt chÊt
quyÕt ®Þnh tinh thÇn theo logic th× lao ®éng lµ nguån gèc cña v¨n ho¸ vËt chÊt vµ
tinh thÇn.
MÆt kh¸c trong lao ®éng con ng-êi quan hÖ víi nhau trong lÜnh vùc s¶n
xuÊt, ®ã lµ nh÷ng quan hÖ nÒn t¶ng ®Ó tõ ®ã h×nh thµnh c¸c quan hÖ x· héi kh¸c
trong c¸c lÜnh vùc ®êi sèng vµ tinh thÇn.
ChÝnh v× con ng-êi lµ s¶n phÈm cña tù nhiªn vµ x· héi cho nªn con ng-êi
chÞu sù chi phèi cña m«i tr-êng tù nhiªn vµ x· héi cïng c¸c quy luËt biÕn ®æi
cña chóng. C¸c quy luËt tù nhiªn nh- quy luËt vÒ sù phï hîp gi÷a c¬ thÓ vµ m«i
tr-êng, quy luËt vÒ qu¸ tr×nh trao ®æi chÊt... t¸c ®éng t¹o nªn ph-¬ng diÖn sinh
häc cña con ng-êi. C¸c quy luËt t©m lý, ý thøc h×nh thµnh vµ ho¹t ®éng trªn nÒn
5
TiÓu luËn triÕt häc
t¶ng sinh häc cña con ng-êi h×nh thµnh t- t-ëng t×nh c¶m kh¸t väng niÒm tin, ý
chÝ. C¸c quy luËt x· héi quy ®Þnh mèi quan hÖ gi÷a ng-êi víi ng-êi, ®iÒu chØnh
hµnh vi cña con ng-êi. HÖ thèng c¸c quy luËt trªn còng t¸c ®éng lªn con ng-êi,
t¹o nªn thÓ thèng nhÊt hoµn chØnh gi÷a sinh häc c¸i x· héi trong con ng-êi.
Víi t- c¸ch lµ con ng-êi x· héi, lµ con ng-êi ho¹t ®éng thùc tiÔn con
ng-êi s¶n xuÊt vµ cña c¶i vËt chÊt, t¸c ®éng vµo tù nhiªn ®Ó c¶i t¹o tù nhiªn, con
ng-êi lµ chñ thÓ c¶i t¹o tù nhiªn. Nh- vËy con ng-êi võa do tù nhiªn sinh ra, bÞ
phô thuéc vµo tù nhiªn võa t¸c ®éng vµo tù nhiªn. T×nh c¶m thèng trÞ tù nhiªn
chØ cã con ng-êi míi kh¾c phôc ®-îc tù nhiªn b»ng c¸ch t¹o ra nh÷ng vËt chÊt,
hiÖn t-îng kh«ng nh- tù nhiªn b»ng c¸ch to¹ ra nh÷ng vËt chÊt, hiÖn t-îng
kh«ng nh- tù nhiªn vèn cã b»ng c¸ch ®ã con ng-êi ®· biÕn ®æi bé mÆt cña tù
nhiªn, b¾t tù nhiªn ph¶i phôc vô con ng-êi. Tuy nã lµ s¶n phÈm cña tù nhiªn.
Mét ®iÒu ch¾c ch¾n r»ng cã con ng-êi chØ cã thÓ thèng trÞ tù nhiªn nÕu biÕt tu©n
theo vµ n¾m b¾t c¸c quy luËt cña chÝnh b¶n th©n ®ã. Qu¸ tr×nh c¶i biÕn tù nhiªn,
con ng-êi còng t¹o ra lÞch sö cho m×nh. Con ng-êi kh«ng nh÷ng lµ s¶n phÈm cña
x· héi mµ con ng-êi cßn lµ chñ thÓ c¶i t¹o chóng. B»ng mäi ho¹t ®éng lao ®éng
s¶n xuÊt con ng-êi s¸ng t¹o ra toµn bé nÒn v¨n ho¸ vËt chÊt, tinh thÇn. B»ng ho¹t
®éng c¸ch m¹ng. Con ng-êi ®¸nh dÊu thªm c¸c trang sö míi cho chÝnh m×nh
mÆc dï tù nhiªn vµ x· héi ®Òu vËn ®éng theo nh÷ng quy luËt kh¸ch quan song
qu¸ tr×nh vËn ®éng cña con ng-êi lu«n xuÊt ph¸t tõ nhu cÇu, ®éng c¬ vµ høng
thó, theo ®uæi nh÷ng môc ®Ých nhÊt ®Þnh vµ do ®ã ®· t×m c¸ch h¹n chÕ hoÆc më
réng ph¹m vi t¸c dông cu¶ quy luËt cho phï hîp víi nhu cÇu vµ môc ®Ých cña
m×nh. NÕu kh«ng cã con ng-êi víi t- c¸ch lµ chñ thÓ sinh ®éng nhÊt cña x· héi
th× kh«ng thÓ cã x· héi, kh«ng thÓ cã sù vËn ®éng cña x· héi mµ v-ît lªn tÊt c¶
chÝnh lµ cña c¶i vËt chÊt.
II. Quan ®iÓm chñ nghÜa M¸c vÒ con ng-êi.
Chñ nghÜa x· héi do con ng-êi vµ v× von ng-êi. Do vËy, h×nh thµnh míi
quan hÖ ®óng ®¾n vÒ con ng-êi vÒ vai trß cña con ng-êi trong sù ph¸t triÓn x·
héi nãi chung, trong x· héi chñ nghÜa nãi riªng lµ mét vÊn ®Ò kh«ng thÓ thiÕu
®-îc cña thÕ giíi quan M¸c - Lªnin.
6
TiÓu luËn triÕt häc
Theo chñ nghÜa M¸c - Lªnin con ng-êi lµ kh¸i niÖm chØ nh÷ng c¸ thÓ
ng-êi nh- mét chØnh thÓ trong sù thèng nhÊt gi÷a mÆt sinh häc vµ mÆt x· héi cña
nã. Con ng-êi lµ s¶n phÈm cña sù tiÕn ho¸ l©u dµi tõ giíi tù nhiªn vµ giíi sinh
vËt. Do vËy nhiÒu quy luËt sinh vËt häc cïng tån t¹i vµ t¸c ®éng ®Õn con ng-êi.
§Ó tån t¹i víi t- c¸ch lµ mét con ng-êi tr-íc hÕt con ng-êi còng ph¶i ¨n, ph¶i
uèng... §iÒu ®ã gi¶i thÝch v× sao M¸c cho r»ng co ng-êi tr-íc hÕt ph¶i ¨n, mÆc ë
råi míi lµm chÝnh trÞ.
Nh-ng chØ dõng l¹i ë mét sè thuéc tØnh sinh häc cña con ng-êi th× kh«ng
thÓ gi°i thÝch ®îc b°n chÊt cða con ngêi. Kh«ng chØ cã “con ngêi l¯ tæng ho¯
c²c quan hÖ x± héi” m¯ thùc ra quan ®iÓm cða M²c l¯ mét quan ®iÓm to¯n diÖn.
M¸c vµ Anghen nhiÒu lÇn kh¼ng ®Þnh l¹i quan ®iÓm cña nh÷ng nhµ triÕt
häc ®i tr-íc r»ng. Con ng-êi lµ mét bé phËn cña giíi tù nhiªn, lµ mét ®éng vËt
x· héi, nh-ng kh¸c víi hä, M¸c, Anghen; xem xÐt mÆt tù nhiªn cña con ng-êi,
nh- ¨n, ngñ, ®i l¹i, yªu thÝch... Kh«ng cßn hoµn mang tÝnh tù nhiªn nh- ë con
vËt mµ ®· ®-îc x· héi ho². M²c viÕt: “B°n chÊt cða con ngêi kh«ng ph°i l¯ mét
c¸i trõu t-îng cè h÷u cña c¸ nh©n riªng biÖt. Trong tÝnh hiÖn thùc cña nã b¶n
chÊt cða con ngêi l¯ tæng ho¯ cða nh÷ng mèi quan hÖ x± héi” con ngêi l¯ sù
kÕt hîp gi÷a mÆt tù nhiªn vµ mÆt x· héi nªn M¸c nhiÒu lÇn ®· so s¸nh con ng-êi
víi con vËt, so s¸nh con ng-êi víi nh÷ng con vËt cã b¶n n¨ng gÇn gièng víi con
ng-êi... Vµ ®Ó t×m ra sù kh¸c biÖt ®ã. M¸c ®· chØ ra sù kh¸c biÖt ë nhiÒu chç nhchØ cã con ng-êi lµm ra t- liÖu sinh ho¹t cña m×nh, con ng-êi biÕn ®æi tù nhiªn
theo quy luËt cña tù nhiªn, con ng-êi lµ th-íc ®o cña v¹n vËt, con ng-êi s¶n xuÊt
ra c«ng cô s¶n xuÊt... LuËn ®iÓm xem con ng-êi lµ sinh vËt biÕt chÕ t¹o ra c«ng
cô s¶n xuÊt ®-îc xem lµ luËn ®iÓm tiªu biÓu cña chñ nghÜa M¸c vÒ con ng-êi.
LuËn ®iÓm cða M²c coi “B°n chÊt cða con ngêi l¯ tæng ho¯ c²c quan hÖ
x± héi” M²c ho¯n to¯n kh«ng cã ý phð nhËn vai trß cða c²c yÕu tè v¯ ®Æc ®iÓm
sinh häc cña con ng-êi, «ng chØ ®èi lËp luËn ®iÓm coi con ng-êi ®¬n thuÇn nhmét phÇn cña giíi tù nhiªn cßn bá qua, kh«ng nãi g× ®Õn mÆt x· héi cña con
ng-êi. Khi x¸c ®Þnh b¶n chÊt cña con ng-êi tr-íc hÕt M¸c nªu bËt c¸i chung, c¸i
kh«ng thÓ thiÕu vµ cã tÝnh chÊt quyÕt ®Þnh lµm cho con ng-êi trë thµnh mét con
7
TiÓu luËn triÕt häc
ngêi. Sau, th× khi nãi ®Õn “Sù ®Þnh híng hîp lý vÒ mÆt sinh häc” Lªnin cñng
chØ b¸c bá c¸c yÕu tè x· héi th-êng xuyªn t¸c ®éng vµ ¶nh h-ëng to lín ®èi víi
b¶n chÊt vµ sù ph¸t triÓn cña con ng-êi. ChÝnh Lªnin còng ®· kh«ng t¸n thµnh
quan ®iÓm cho r´ng mä ngêi ®Òu ngang nhau vÒ mÆt sinh häc. ¤ng viÕt “thùc
hiÖn mét sù b×nh ®¼ng vÒ søc lùc vµ tµi n¨ng con ng-êi th× ®ã lµ mét ®iÒu ngu
xuÈn... Nãi tíi b×nh ®¼ng th× ®ã lu«n lu«n lµ sù b×nh ®¼ng x· héi, b×nh ®¼ng vÒ
®Þa vÞ chØ kh«ng ph°i l¯ sù b×nh ®µng vÒ thÓ lùc v¯ trÝ lùc cða c² nh©n”.
§Ó kh¼ng ®Þnh cho tiÕn tr×nh ph¸t triÓn lÞch sö cña x· héi loµi ng-êi lµ sù
thay thÕ lÉn nhau cña c¸c h×nh th¸i kinh tÕ - x· héi, M¸c ®· nãi tíi viÖc lÊy sù
ph¸t triÓn toµn diÖn cña con ng-êi lµm th-íc ®o chung cho sù ph¸t triÓn x· héi,
M¸c cho r»ng xu h-íng chung cña tiÕn tr×nh ph¸t triÓn lÞch sö ®-îc quy ®Þnh bëi
sù ph¸t triÓn cña lùc l-îng s¶n xuÊt x· héi bao gåm con ng-êi vµ nh÷ng c«ng cô
lao ®éng do con ng-êi t¹o ra, sù ph¸t triÓn cña lùc l-îng s¶n xuÊt x· héi, tù nã
®· nãi lªn tr×nh ®é ph¸t triÓn cña x· héi qua viÖc con ng-êi ®· chiÕm lÜnh x· héi
vµ sö dông ngµy cµng nhiÒu lùc l-îng tù nhiªn víi t- c¸ch lµ c¬ së vËt chÊt cho
ho¹t ®éng sèng cña chÝnh con ng-êi vµ quyÕt ®Þnh quan hÖ gi÷a ng-êi víi ng-êi
trong s¶n xuÊt. S¶n xuÊt ngµy cµng ph¸t triÓn tÝnh chÊt x· héi ho¸ ngµy cnµg
t¨ng. ViÖc tiÕn hµnh s¶n xuÊt tËp thÓ b»ng lùc l-îng cña toµn x· héi vµ sù ph¸t
triÓn míi cña nÒn s¶n xuÊt do nã mang l¹i sÏ cÇn ®Õn nh÷ng con ng-êi hoµn toµn
míi. Nh÷ng con ng-êi cã n¨ng lùc ph¸t triÓn toµn diÖn vµ ®Õn l-ît nã, nÒn s¶n
xuÊt sÏ t¹o nªn nh÷ng con ng-êi míi, sÏ lµm nªn nh÷ng thµnh viªn trong x· héi
cã kh¶ n¨ng sö dông mét c¸ch toµn diÖn n¨ng lùc ph¸t triÓn cña m×nh theo M¸c
"ph¸t triÓn s¶n xuÊt v× sù phån vinh cña x· héi, v× cuéc sèng tèt ®Ñp h¬n cho mçi
thµnh viªn trong céng ®ång x· héi vµ ph¸t triÓn con ng-êi toµn diÖn lµ mét qu¸
tr×nh thèng nhÊt ®Ó lµm t¨ng thªm nÒn s¶n xuÊt x· héi" ®Ó s¶n xuÊt ra nh÷ng con
ng-êi ph¸t triÓn toµn diÖn h¬n n÷a, M¸c coi sù kÕt hî chÆt chÏ gi÷a ph¸t triÓn
s¶n xuÊt vµ ph¸t triÓn con ng-êi lµ mét trong nh÷ng biÖn ph¸p m¹nh mÏ ®Ó c¶i
biÕn x· héi.
Con ng-êi kh«ng chØ lµ chñ thÓ cña ho¹t ®éng s¶n xuÊt vËt chÊt lµ yÕu tè
hµng ®Çu, yÕu tè ®ãng vai trß quyÕt ®Þnh trong lùc l-îng s¶n xuÊt cña x· héi mµ
8
TiÓu luËn triÕt häc
h¬n n÷a, con ng-êi cßn ®ãng vai trß lµ chñ thÓ ho¹t ®éng cña qu¸ tr×nh lÞch sö.
Th«ng qua ho¹t ®éng s¶n xuÊt vËt chËt con ng-êi s¸ng t¹o ra lÞch sö cña m×nh,
lÞch sö 7cña x· héi loµi ngoµi. Tõ ®ã quan niÖm ®ã M¸c kh¼ng ®Þnh sù ph¸t triÓn
cña lùc l-îng s¶n xuÊt x· héi cã ý nghÜa lµ sù ph¸t triÓn phong phó b¶n chÊt con
ng-êi, coi nh- lµ mét môc ®Ých tù th©n. Bëi vËy theo M¸c ý nghÜa lÞch sö môc
®Ých cao c¶ cña sù ph¸t triÓn x· héi lµ ph¸t triÓn con ng-êi toµn diÖn, n©ng cao
n¨ng lùc vµ phÈm gi¸ con ng-êi, gi¶i phãng con ng-êi, lo¹i trõ ra khái cuéc sèng
con ng-êi ®Ó con ng-êi ®-îc sèng víi cuéc sèng ®Ých thùc. Vµ b-íc quan träng
nhÊt trªn con ®-êng ®ã lµ gi¶i phãng con ng-êi vÒ mÆt x· héi.
§iÒu ®ã cho thÊy trong quan niÖm cña M¸c thùc chÊt cña tiÕn tr×nh ph¸t
triÓn lÞch sö x· héi loµi ng-êi lµ v× con ng-êi, v× cuéc sèng ngµy cnµg tèt ®Ñp
h¬n cho con ng-êi, ph¸t triÓn con ng-êi toµn diÖn vµ gi¶i phãng con ng-êi, nãi
theo Anghen lµ ®-a con ng-êi tõ v-¬ng quèc cña tÊt yÕu sang v-¬ng quèc cña tù
do, con ng-êi cuèi cïng còng lµ ng-êi t«n t¹i cña x· héi cña chÝnh m×nh, ®ång
thêi còng trë thµnh ng-êi chñ cña tù nhiªn, ng-êi chñ b¶n th©n m×nh. §ã lµ qu¸
tr×nh mµ nh©n lo¹i ®· tù t¹o ra cho m×nh nh÷ng ®iÒu kiÖn, nh÷ng kh¶ n¨ng cho
chÝnh m×nh nh»m ®em l¹i sù ph¸t triÓn toµn diÖn, tù do vµ hµi hoµ cho mçi con
ng-êi trong céng ®ång nh©n lo¹i t¹o cho con ng-êi n¨ng lùc lµm chñ tiÕn tr×nh
lÞch sö cña chÝnh m×nh.
Quan niÖm cña M¸c vÒ ®Þnh h-íng ph¸t triÓn x· héi lÊy sù ph¸t triÓn cña
con ng-êi lµm th-íc ®o chung cµng ®-îc kh¼ng ®Þnh trong bèi c¶nh lÞch sö cña
x· héi loµi ng-êi. Ngµy nay loµi ng-êi ®ang sèng trong bèi c¶nh quèc tÕ ®Çy
nh÷ng biÕn ®éng, céng ®ång thÕ giíi ®ang thÓ hiÖn hÕt søc râ rµng tÝnh ®a d¹ng
trong c¸c h×nh thøc ph¸t triÓn cña nã x· héi loµi ng-êi kÓ tõ thêi tiÒn sö cho ®Õn
nay bao giê còng lµ mét hÖ thèng thèng nhÊt tuy nhiªn còng lµ mét hÖ thèng hÕt
søc phøc t¹p vµ chÝnh v× sù phøc t¹p ®ã ®· t¹o nªn tÝnh kh«ng ®ång ®Òu trong sù
ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi ë c¸c n-íc, c¸c khu vùc kh¸c nhau. §Õn l-ît m×nh, tÝnh
kh«ng ®ång ®Òu cña sù ph¸t triÓn nµy l¹i h×nh thµnh nªn mét bøc tranh nhiÒu
mµu s¾c vÒ ®Þnh h-íng nµo, th× mäi ®Þnh h-íng ph¸t triÓn vÉn ph¶i h-íng tíi gi¸
trÞ nh©n v¨n cña nã - tíi sù ph¸t triÓn con ng-êi.
9
TiÓu luËn triÕt häc
X· héi bao giê còng tån t¹i nhiÒu giai cÊp ®ã ®iÒu quan träng lµ giai cÊp
®ã cã phôc tïng ®-îc lßng d©n hay kh«ng. Tr¶i qua thêi kú ph¸t triÓn cña x· héi
lo¹i ng-êi chØ cã giai cÊp v« s¶n lµ giai cÊp ®¸p øng ®Çy ®ñ mäi quy luËt cña
cuéc sèng vµ ®ã chÝnh lµ lý do t¹i sao m¸c l¹i lÊy giai cÊp v« s¶n ®Ó nghiªn cøu
trong ®ã M¸c tËp trung nghiªn cøu con ng-êi v« s¶n lµ chñ yÕu.
Theo M¸c, ng-êi v« s¶n lµ ngõ¬i s¶n xuÊt ra cña c¶i vËt chÊt cho x· héi
hiÖn ®¹i, nh-ng lao ®éng cña hä l¹i bÞ tha ho¸, lao ®éng tõ chç g¾n bã víi hä nay
trë nªn xa l¹ nghiªm träng h¬n n÷a chÝnh nã ®· thèng trÞ hä, t×nh tr¹ng bÊt hîp
lý nµy cÇn ph¶i ®-îc gi¶i quyÕt. Víi M¸c, ng-êi v« s¶n lµ ng-êi tiªu biÓu cho
ph-¬ng thøc s¶n xuÊt míi, cã sø mÖnh vµ hoµn toµn cã kh¶ n¨ng gi¶i phãng
m×nh, gi¶i phãng x· héi ®Ó x©y dùng x· héi míi tèt ®Ñp h¬n. Theo M¸c "®Õn x·
héi céng s¶n chñ nghÜa, con ng-êi kh«ng cßn thÊt nghiÖp, kh«ng cßn bÞ rµng
buéc vµo mét nghÒ nghiÖp nhÊt ®Þnh hä cã thÓ lµm bÊt kú mét nghÒ nµo nÕu cã
kh¶ n¨ng vµ thÝch thó, hä cã quyÒn lµm theo n¨ng lùc, h-íng theo nhu cÇu tuy
nhiªn nh÷ng ý muèn ®ã kh«ng x¶y ra bëi v× c¸ch m¹ng céng s¶n chñ nghÜa
kh«ng diÔn ra theo ý cña hä. Nã kh«ng diÔn ra ®ång lo¹t tren tÊt c¶ c¸c n-íc tb¶n, Ýt ra lµ ë c¸c n-íc t- b¶n tiªn tiÕn, tr¸i l¹i nã l¹i diÔn ra ë nh÷ng n-íc x· héi
chñ nghÜa tiªu biÓu lµ n-íc Nga (Liªn X« cò)…Mét n-íc c«ng nghiÖp ch-a ph¸t
triÓn, n«ng d©n chiÕm sè ®«ng trong d©n sè. V× vËy quan niÖm cña «ng vÒ con
ng-êi khã cã ®iÒu kiÖn ®-îc chøng minh.
III. Vai trß cña chñ nghÜa M¸c vÒ con ng-êi trong ®êi sèng x· héi.
Do nh©n thøc ®-îc vai trß vµ tÇm quan träng cña vÊn ®Ò con ng-êi ®¹c
biÖt lµ vÊn ®Ò con ng-êi trong sù nghiÖp c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt n-íc
ta hiÖn nay. §¶ng vµ nh©n d©n ta ®· vµ ®ang x©y dùng vµ ph¸t triÓn ®Êt n-íc
toµn diÖn vÒ nhiÒu mÆt ®Æc biÖt lµ lÜnh vùc kinh tÕ, nã phô thuéc rÊt nhiÒu vµo
nhiÒu chiÕn l-îc con ng-êi: CÇn ®µo t¹o con ng-êi mét c¸ch cã chiÒu s©u lÊy tt-¬ng vµ chñ nghÜa M¸c - Lªnin lµm nÒn t¶ng, còng nh- trªn thÕ giíi ë n-íc ta
chiÕn l-îc con ng-êi nã cã mét ý nghÜa hÕt søc quan träng vµ ®Ó ph¸t triÓn ®óng
h-íng chiÕn l-îc ®ã cÇn cã mét chÝnh s¸ch ph¸t triÓn con ng-êi, kh«ng ®Ó con
ng-êi ®i lÖch t- t-ëng tuy nhiªn trong thùc tÕ kh«ng Ýt ng-êi sÏ ngang ®i t×m kh¶
10
TiÓu luËn triÕt häc
n¨ng ph¸t triÓn nã trong chñ nghÜa t- b¶n. NhiÒu ng-êi trë vÒ phôc sinh vµ t×m
sù hoµn thiÖn con ng-êi trong c¸c t«n gi¸o vµ c¸c hÖ t- t-ëng truyÒn thèng. Cã
ng-êi l¹i s¸ng t¹o ra t- t-ëng t«n gi¸o míi cho phï hîp víi con ng-êi ViÖt
Nam. Song nh×n l¹i mét cd¸ch kh¸ch quan vµ khoa häc sù tån t¹i cña chñ nghÜa
M¸c - Lªnin trong x· héi ViÖt Nam cã lÏ kh«ng ai cã thÓ phñ nhËn ®-îc vai trß
-u tréi vµ triÓn väng cu¶ nã trong sù nghiÖp ph¸t triÓn con ng-êi t¹o ®µ cho b-íc
ph¸t triÓn tiÕp theo cña sù nghiÖp c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ th× mét n-íc
®ang cßn ë t×nh tr¹ng kÐm ph¸t triÓn nh- n-íc ta kh«ng thÓ kh«ng x©y dùng mét
chÝnh s¸ch ph¸t triÓn l©u dµi, cã tÇm nh×n xa tr«ng réng ph¸t triÓn con ng-êi
n©ng cao chÊt l-îng cña ng-êi lao ®éng. H¬n bÊt cø mét lÜnh vùc nghiªn cøu
nµo kh¸c, lÜnh vùc ph¸t triÓn con ng-êi lµ môc tiªu cao c¶ nhÊt cña toµn d©n, ®-a
loµi ng-êi tíi mét kû nguyªn míi, më ra nhiÒu kh¶ n¨ng ®Ó t×m ra nh÷ng con
®-êng tèi -u ®i tíi t-¬ng lai con ®-êng kh¶ quan nhÊt cho sù nghiÖp ph¸t triÓn
con ng-êi trong sù nghiÖp c«ng nghiÖp ho¸ hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt n-íc. Trong ®êi
sèng x· héi thùc tiÔn c¬ së vËn dông khoa häc vµ s¸ng t¹o chñ nghÜa M¸c Lªnin vÒ con ng-êi t¹i héi nghÞ lÇn thø t- cña ban chÊp hµnh trung -¬ng §¶ng
kho¸ VII ®Ò ra nghÞ quyÕt vµ th«ng qua nghÞ quyÕt vÒ viÖc ph¸t triÓn con ng-êi
ViÖt Nam toµn diÖn víi t- c¸ch lµ "§éng lùc cña sù nghiÖp x©y dùng x· héi míi,
®ång thêi lµ môc tiªu cña chñ nghÜa x· héi" §ã lµ "con ng-êi ph¸t triÓn cao vÒ
trÝ tuÖ, c-êng tr¸ng vÒ thÓ chÊt phong phó vÒ tinh thÇn, trong s¸ng vÒ ®¹o ®øc".
Bëi lÏ, ng-êi lao ®éng n-íc ta ngµy cµng ®ãng vai trß quan träng trong mäi lÜnh
vùc cña ®êi sèng x· héi vµ trong sù ph¸t triÓn cña nÒn kinh tÕ ®Êt n-íc theo cí
chÕ thÞ tr-êng, d-íi sù qu¶n lý cña nhµ n-íc, theo ®Þnh h-íng x· héi chñ nghÜa
th× chÊt l-îng cña ng-êi lao ®éng lµ nh©n tè quyÕt ®Þnh nghÞ quyÕt ®¹i héi ®¹i
biÓu toµn quèc lÇn thø VIII cña §¶ng ®· kh¼ng ®Þnh "N©ng cao d©n trÝ, båi
d-ìng vµ ph¸t huy nguån lùc to lín cña con ng-êi ViÖt Nam lµ nh©n tè quyÕt
®Þnh th¾ng lîi cu¶ c«ng cuéc ®æi míi ®Êt n-íc". Thùc tiÔn ®· chøng tá x· héi ta
hiÖn nay t×nh tr¹ng mÊt hµi hoµ vÒ mÆt b¶n thÓ cña mçi c¸ nh©n lµ chñ yÕu, lµ tÊt
c¶ b¶n thÓ c¸ nh©n ph¸t triÓn toµn diÖn vµ hµi hoµ vÒ ®¹o ®øc, trÝ tuÖ, thÓ lùc lµ
môc tiªu x©y dùng con ng-êi trong chñ nghÜa x· héi nh-ng môc tiªu c¬ b¶n vµ
11
TiÓu luËn triÕt häc
quan träng h¬n c¶ lµ vÊn ®Ò con ng-êi ph¶i trë thµnh nh©n tè quyÕt ®Þnh lÞch sö
x· héivµ lÞch sö cña chÝnh m×nh.
C¸c nhµ t- t-ëng t- s¶n xuyªn t¹c chñ nghÜa M¸c cho r»ng ®ã lµ "chñ
nghÜa kh«ng cã con ng-êi" thùc tÕ th×, chñ nghÜa M¸c lµ mét chØnh thÓ thèng
nhÊt cña ba bé phËn triÕt häc nghiªn cøu c¸c quy luËt cña thÕ giíi, gióp ta hiÓu
b¶n chÊt, míi quan hÖ tù nhiªn - x· héi - con ng-êi, chÝnh trÞ kinh tÕ v¹ch ra quy
luËt ®i lªn cña x· héi, chñ nghÜa x· héi khoa häc chØ ra con ®-êng vµ ph-¬ng
ph¸p nghiªn cøu con ng-êi. Chñ nghÜa M¸c lµ mét chØ nghÜ v× con ng-êi, chñ
nghÜa nh©n ®¹o. Häc thuyÕt ®ã kh«ng chØ chøng minh b¶n chÊt cña con ng-êi
("tæng hoµ cña c¸c quan hÖ x· héi") vµ b¶n tÝnh con ng-êi ("lu«n v-¬n tíi sù
hoµn thiÖn") mµ cßn v¹ch h-íng ®-¨ con ng-êi ®i ®óng b¶n chÊt vµ b¶n tÝnh cña
m×nh, gi¶i phãng, xo¸ bá sù tha ho¸, t¹o ®iÒu kiÖn ph¸t huy mäi søc m¹nh b¶n
chÊt ng-êi, ph¸t triÓn toµn diÖn, hµi hoµ cho tõng c¸ nh©n. Sù phï hîp gi÷a tt-ëng M¸c XÝt víi b¶n chÊt vµ b¶n tÝnh ng-êi ®· thu phôc vµ lµm say mª nh÷ng
con ng-êi h»ng mong v-¬n lªn x©y dùng x· héi míi, më ra mäi kh¶ n¨ng cho sù
ph¸t triÓn con ng-êi.
ChØ cã chñ nghÜa M¸c - Lªnin míi cã thÎ v¹ch râ ®-îc h-íng ®i ®óng cho
con ®-êng ®i lªn x· héi chñ nghÜa ë ViÖt Nam, thùc tÕ cho thÊy cïng víi tt-ëng Hå ChÝ Minh, chñ nghÜa M¸c - Lªnin vµo ViÖt Nam ®· lµm nªn th¾ng lîi
c¸ch m¹ng gi¶i phßng d©n téc (1945), thèng nhÊt ®Êt n-íc (1975) thùc hiÖn ý chÝ
®éc lËp tù do con ng-êi viÖt Nam ®iÒu mµ bao nhiªu häc thuyÕt tr-íc M¸c
kh«ng thÓ ¸p dông ®-îc, vµ chÝnh chñ nghÜa M¸c - Lªnin ®· lµm thay ®æi, trë
thµnh hÖ t- t-ëng chÝnh thèng cña toµn x· héi, thay ®æi nhanh chãng ®êi sèng
tinh thÇn ®¹i ®a sè nh©n d©n ViÖt Nam. Thùc tiÔn ho¹t ®éng c¸ch m¹ng x· héi
chñ nghÜa võa nhanh chãng n©ng cao tr×nh ®é nhËn thøc toµn diÖn. B»ng hÖ
thèng gi¸o dôc víi c¸c h×nh thøc ®µo t¹o ®a d¹ng, víi c¸c h×nh thøc khoa häc
thÊm nhuÇn tinh thÇn c¬ b¶n cña chñ nghÜa M¸c - Lªnin ®· h×nh thµnh kÕ tiÕp
nhau nh÷ng líp ng-êi lao ®éng míi ngµy cµng cã t- t-ëng, tr×nh ®é chung,
chuyªn m«n cao ngµy nay chóng ta ®· cã mét ®éi ngò c¸n bé v¨n ho¸ khoa häc
c«ng nghÖ víi tr×nh ®é lý luËn vµ qu¶n lý tèt ®ång ®Òu trong c¶ n-íc.
12
TiÓu luËn triÕt häc
Cã thÓ nãi chØ trong mét thêi gian ng¾n hÖ t- t-ëng MacxÝt ®· thÓ hiÖn xu
h-íng cña m×nh ®èi víi nÒn v¨n ho¸ d©n d·, xo¸ bá dÇn dÇn sù thèng trÞ cña c¸c
lo¹i t- t-ëng tù ph¸t, l¹c hËu, thÊp kÐm trong con ng-êi cò, mª tÝn dÞ ®oan, c¸c
niÒm tin mï qu¸ng…Víi søc m¹nh cã tÝnh khoa häc, häc thuyÕt M¸c - Lªnin ®·
v¹ch râ ®-îc nh÷ng yÕu tè phi khoa häc, phi nh©n ®¹o, c¸c lo¹i thÕ giíi quan,
nh©n sinh quan sai lÖch mµ tr-íc ®ã ®· lµm mai mét trÝ tuÖ, tÝnh tÝch cùc trong
con ng-êi cña c¸c hÖ t- t-ëng truyÒn thèng. MÆt kh¸c, chñ nghÜa M¸c - Lªnin
cßn thÓ hiÖn râ tÝnh -u viÖt trong con ng-êi ®èi víi c¸c luång t- t-ëng t- s¶n
ngo¹i nhËp cña Ph-¬ng T©y, vµ c¸c trµo l-u t- t-ëng t- s¶n hiÖn t¹i ®ang lµm
lÖch h-íng ®i cña nh÷ng con ng-êi ch©n chÝnh trong ®iÒu kiÖn ®êi sèng vËt chÊt
khã kh¨n. LÇn ®Çu tiªn trong lÞch sö d©n téc xiÒng xÝch cña ch©n lý cæ truyÒn,
cña nÒn s¶n xuÊt tiÓu n«ng víi t- duy cßn h¹n chÕ, kinh nghiÖm, phi khoa häc
trong con ng-êi thiÕu v¨n ho¸ do x· héi cò ®Ó l¹i ®· ®-îc tri thøc khoa häc M¸c
xÝt ph¸ tan. Mét ý thøc tiªn tiÕn ra ®êi. C¸c tÝn ng-ìng dÇn dÇn còng ph¶i
nh-êng chç cho niÒm tin khoa häc. C¸c yÕu tè t- duy duy vËt biÖn chøng h×nh
thµnh trong ®êi sèng th-êng ngµy, trong lao ®éng, còng nh- trong mäi ho¹t ®éng
cña x· héi. ThÕ giíi quan khoa häc ngµy cµng ¨n s©u ë nh÷ng con ng-êi lu«n
phÊn ®Êu cho th¾ng lîi cña chñ nghÜa x· héi nã nh×n thÕ giíi, x· héi, con ng-êi
trong sù vËn ®éng vµ ph¸t triÓn trong tÝnh hiÖn thùc vµ tiÒm Èn nh÷ng kh¶ n¨ng,
sù tån t¹i kh¸ch quan lµ ®iÒu kiÖn sèng vµ sù ph¸t triÓn con ng-êi.
ThÕ giíi quan ®ã hµm chøa nh©n sinh quan tiÕn bé, kh¾c phôc dÇn nh÷ng
quan niÖm sai lÇm, phiÕn diÖn vÒ con ng-êi cña c¸c hÖ t- t-ëng kh¸c.
Sù chuyÓn ®æi hÖ t- t-ëng dÉn ®Õn chuyÓn ®æi hÖ gi¸ trÞ cña x· héi vµ gi¸
trÞ con ng-êi, con ng-êi tõ chç phôc tïng chuyÓn sang tù chñ, s¸ng t¹o, tõ chç
dùa trªn tËp qu¸n chuyÓn sang lý trÝ, d©n chñ, tõ chÝ t×m c¸ch hoµ ®ång chuyÓn
sang t«n träng c¶ c¸ tÝnh vµ b¶n lÜnh riªng. C¸c chuÈn mùc míi cña con ng-êi
®ßi hái kh«ng chØ ph¸t triÓn tõng mÆt riªng lÎ mµ ph¶i lµ c¸ nh©n ph¸t triÓn hµi
hoµ tÝnh c¸ch m¹ng cña häc thuyÕt M¸c xÝt kh¾c phôc dÇn lèi sèng thô ®éng, hÑp
hßi, lµm c¬ së cho lèi sèng tÝch cùc, v× x· héi, ph¸t triÓn ý thøc lu«n v-¬n lªn
lµm chñ vµ x©y dùng cuéc sèng míi xuÊt hiÖn nh÷ng nh©n c¸ch míi.
13
TiÓu luËn triÕt häc
Tuy nhiªn sù ph¸t triÓn con ng-êi ngµy nay kh«ng chØ lµ s¶n phÈm cña hÖ
t- t-ëng M¸c xÝt v× ngay khi chñ nghÜa M¸c xÝt trë thµnh hÖ t- t-ëng chÝnh
thèng ë ViÖt Nam th× c¸c t«n gi¸o, c¸c hÖ t- t-ëng vµ v¨n ho¸ b¶n ®Þa ®· cã søc
sèng riªng cña nã. Chñ nghÜa M¸c - Lªnin th©m nhËp, nã nh- mét hÖ t- t-ëng
khoa häc v-ît h¼n lªn c¸i nÒn v¨n ho¸ b¶n ®Þa, nh-ng nã còng chÞu sù chi phèi
t¸c ®éng ®an xen cña c¸c yÕu tè sai - ®óng, yÕu - m¹nh, míi - cò, v.v.. C¸c yÕu
tè tÝch cùc ®· thóc ®Èy, cßn c¸c yÕu tè tiªu cùc th× k×m h·m sù ph¸t triÓn con
ng-êi.
Sù v¨n minh, ph¸t triÓn ho¸ con ng-êi ViÖt Nam cña chñ nghÜa M¸c Lªnin võa cã lîi thÕ song còng kh«ng tr¸nh khái nh÷ng sai lÇm. Sai lÇm lµ sù
chèng tr¶ cña t- t-ëng v¨n ho¸ b¶n ®Þa ®· thµnh truyÒn thèng. Lîi thÕ lµ v¨n ho¸
b¶n ®Þa ch-a cã mét hÖ t- t-ëng khoa häc ®Þnh h×nh v÷ng ch¾c, nã d-êng nh®ang thiÕu mét lý thuyÕt khoa häc. NÕu nh- kh«ng cã chñ nghÜa M¸c - Lªnin x·
héi ViÖt Nam ph¸t triÓn h¬n, ®ã lµ t- t-ëng cña nh÷ng ng-êi thiÕu hiÓu biÕt vÒ
mét x· héi tiÕn bé, lu«n coi c¸i tr-íc m¾t m×nh lµ nh÷ng thø v« gi¸ trÞ mµ chØ
ch¹y theo trµo l-u, ®iÒu ®¸ng tr¸ch h¬n lµ hä cÇn cho r»ng v¨n ho¸ ViÖt Nam sÏ
phong phó h¬n, ®Æc s¾c h¬n. Thùc tÕ, tõ khi xuÊt hiÖn chñ nghÜa M¸c - Lªnin x·
héi ViÖt Nam nh- ®-îc tiÕp thªm søc m¹nh, ph¸t triÓn cã khoa häc h¬n, ë khÝa
c¹nh nµo ®ã tr×nh ®é d©n trÝ, tr×nh ®é n¨ng lùc, v¨n ho¸, khoa häc, nghÖ thuËt…
Con ng-êi ViÖt Nam kh«ng thua kÐm con ng-êi cña c¸c n-íc v¨n minh kh¸c.
Theo chñ nghÜa M¸c - Lªnin con ng-êi chØ nh÷ng c¸ thÓ, lµ sù thèng nhÊt
gi÷a mÆt sinh häc vµ mÆt x· héi cña nã. C¸i mµ chñ nghÜa M¸c - Lªnin ®· lµm
®-îc ®ã lµ lý luËn con ng-êi trong x· héi chø kh«ng chØ mÆt sinh häc nh- tr-íc
®©y. Vµ chÝnh vËy mµ nã ®· ®-îc ¸p dông vµo x· héi ViÖt Nam, trong c¸ch
m¹ng x· héi chñ nghÜa con ng-êi lµ yÕu tè quyÕt ®Þnh võa lµ ®iÓm xuÊt ph¸t võa
lµ môc tiªu cña mäi chÝnh s¸ch kinh tÕ - x· héi. X©y dùng chñ nghÜa x· héi lµ
x©y dùng ®-îc mét x· héi mµ ë ®ã cã ®ñ nh÷ng ®iÒu kiÖn vËt chÊt vµ tinh thÇn
®Ó thùc hiÖn trong thùc tÕ nguyªn t¾c "Sù ph¸t triÓn tù do cña mçi ng-êi lµ ®iÒu
kiÖn cho sù ph¸t triÓn tù do cña tÊt c¶ mäi ng-êi" vµ ë mét ®Êt n-íc ta, mét ®Êt
n-íc ®ang cßn nghÌo nµn th× viÖc ph¸t triÓn yÕu tè con ng-êi lµ mét vÊn ®Ò mµ
14
TiÓu luËn triÕt häc
§¶ng ta ®· x¸c ®Þnh ®ã lµ vÊn ®Ò then chèt cho sù ph¸t triÓn kinh tÕ ®Êt n-íc lÊy
chñ nghÜa M¸c - Lªnin lµ kim chØ nam cho mäi ho¹t ®éng.
Chóng ta còng ®· cã nh÷ng ®æi míi râ rÖt, sù ph¸t triÓn hµng ho¸ nhiÒu
thµnh phÇn theo c¬ chÕ thÞ tr-êng, sù ph©n ho¸ giµu nghÌo sù ph©n tÇng x· héi,
viÖc më réng d©n chñ ®èi tho¹i trong sinh ho¹t chÝnh trÞ cña ®Êt n-íc, viÖc më
cöa vµ ph¸t triÓn giao l-u quèc tÕ vÒ c¸c mÆt kinh tÕ, v¨n ho¸ vµ chÝnh trÞ, trªn
thÕ gií. Sù biÕn ®æi nhanh chãng cña t×nh h×nh chÝnh trÞ quèc tÕ, sù ph¸t triÓn vò
b·o cña cuéc c¸ch m¹ng khoa häc vµ c«ng nghÖ…§iÒu ®ã ®ßi hái chóng ta ph¶i
biÕt vËn dông chñ nghÜa M¸c mét c¸ch khoa häc, hîp lý vµ s¸ng t¹o ®Ó ®¸p øng
®-îc nh÷ng ®ßi hái cña x· héi míi nÕu muèn tån t¹i vµ v-¬n lªn mét tÇm cao
míi.
15
TiÓu luËn triÕt häc
Ch-¬ng II: VÊn ®Ò con ng-êi trong c«ng nghiÖp
ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt n-íc
I. TÝnh tÊt yÕu kh¸ch quan cña c«ng nghiÖp ho¸ hiÖn ®¹i ho¸.
C«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ lµ xu h-íng ph¸t triÓn cña c¸c n-íc trªn
thÕ giíi. §ã còng lµ con ®-êng ph¸t triÓn tÊt yÕu cña n-íc ta ®Ó ®i lªn môc tiªu
"X· héi c«ng b»ng v¨n minh, d©n giµu n-íc m¹nh" c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i
ho¸ kh«ng chØ lµ c«ng cuéc x©y dùng kinh tÕ mµ chÝnh lµ qu¸ tr×nh biÕn ®æi c¸ch
m¹ng s©u s¾c víi lÜnh vùc ®êi sèng x· héi (kinh tÕ, chÝnh trÞ, khoa häc cña con
ng-êi…) lµm cho x· héi ph¸t triÓn lªn mét tr¹ng th¸i míi vÒ chÊt. Sù thµnh c«ng
cña qu¸ t×nh c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ ®ßi hái ngoµi míi tr-êng chÝnh trÞ æn
®Þnh, ph¶i cã nguån lùc cÇn thiÕt nh- nguån lùc con ng-êi, vèn tµi nguyªn thiªn
nhiªn, c¬ së vËt chÊt kü thuËt. C¸c nguån lùc nµy quan hÖ chÆt chÏ víi nhau.
Cïng tham gia vµo qu¸ tr×nh c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ nh-ng møc ®é t¸c
®éng vµo vai trß cña chóng ®èi víi toµn bé qu¸ tr×nh c«ng nghiÖp ho¸ hiÖn ®¹i
ho¸ kh«ng gièng nhau, táng ®ã nguån nh©n lùc ph¶i ®ñ vÒ sè l-îng m¹nh vÒ
chÊt l-îng. Nãi c¸ch kh¸c nguån nh©n lùc ph¶i trë thµnh ®éng lùc ph¸t triÓn.
Nguån nh©n lùc ph¸t triÓn th× tÊt yÕu c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ ph¶i tiÐn
hµnh ®Ó ®¸p øng nhu cÇu ®ã.
Theo c¸c nhµ kinh ®iÒu cña chñ nghÜa M¸c - Lªnin, con ng-êi võa lµ ®iÓm
khëi ®Çu võa lµ sù kÕt thóc, ®ång thêi l¹i võa lµ trung t©m cña sù biÕn ®æi lÞch
sö, nãi c¸ch kh¸c con ng-êi lµ chñ thÓ ch©n chÝnh cña c¸c qu¸ tr×nh x· héi.
Tr-íc ®©y táng s¸ch b¸o con ng-êi ®-îc xem xÐt trªn ph-¬ng diÖn "con ng-êi
tËp thÓ" "con ng-êi giai cÊp" con ng-êi x· héi.
ë ®©y tÝnh tÝch cùc cña con ng-êi víi t- c¸ch lµ chñ thÓ ®-îc tËp trung
chó ý khai th¸c vµ båi d-ìng chñ yÕu ë nh÷ng phÈm chÊt cÇn cï, trung thµnh,
nhiÖt t×nh, quyÕt t©m víi c¸ch m¹ng. Mét quan niÖm vµ mét c¸ch lµm nh- vËy ®·
gãp phÇn quan träng vµo sù nghiÖp gi¶i phãng d©n téc vµ kh«i phôc kinh tÕ sau
chiÕn tranh. Tuy nhiªn quan niÖm vµ c¸ch lµm nµy còng béc lé nh÷ng h¹n chÕ
nhÊt ®Þnh trong ®iÒu kiÖn c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt n-íc hiÖn.
16
TiÓu luËn triÕt häc
Trong x· héi con ng-êi kh«ng chØ t¹o ra c¸c hÖ thèng vµ c¸c qu¸ tr×nh
kh¸c nhau cña x· héi (giai cÊp, ®¶ng phÝa, nhµ n-íc, s¶n xuÊt, v¨n ho¸), mµ hä
cßn lµm ng-êi, chÝnh hä ®· in ®Ëm dÊu Ên cña tiÕn tr×nh lÞch sö. LÞch sö (suy ®Õn
cïng) còng chÝnh lµ lÞch sö ph¸t triÓn c¸ nh©n cña con ng-êi, dï hä cã nhËn thøc
®-îc ®iÒu ®ã hay kh«ng. Tõ ®©y cho phÐp t¸ch ra mét b×nh diÖn ®Æc biÖt trong
viÖc xem xÐt "con ng-êi chñ thÓ" b×nh diÖn " con ng-êi c¸ nh©n" cã nghÜa lµ
n©ng nhËn thøac lªn mét tr×nh ®é míi - quan niÖm "c¸i c¸ nh©n" lµ sù thÓ hiÖn
(hiÖn th©n) mét c¸ch cô thÓ sinh ®éng cña "c¸i x· héi" khi con ng-êi trë thµnh
chñ thÓ cña qu¸ tr×nh c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸.
Trong ®iÒu kiÖn nÒn kinh tÕ thÞ tr-êng con ng-êi kh«ng chØ nhËn ®-îc sù
tÝch cùc, mµ cßn c¶ nh÷ng t¸c ®éng tiªu cùc cña nã tr-íc con ng-êi kh«ng chØ cã
nh÷ng thêi c¬ vµ nh÷ng triÓn väng t-¬i s¸ng mµ cßn chøa ®ùng nh÷ng th¸ch
thøc, nguy c¬, thËm chÝ lµ c¶ nh÷ng tai ho¹ khñng khiÕp. (ThÊt nghiÖp, « nhiÔm
m«i tr-êng, bÖnh tËt vµ nh÷ng tÖ n¹n x· héi). V× vËy trong mçi con ng-êi lu«n
cã nh÷ng "gi»ng xÐ" bëi nh÷ng cùc "chñ tí" giÇu nghÌo, thiÖn ¸c, … trong ®iÒu
keÞen nµy cÇn xem xÐt con ng-êi chñ thÓ víi nh÷ng phÈm chÊt nghÒ nghiÖp
chuyªn m«n cô thÓ trong nh÷ng hoµn c¶nh cô thÓ cña hä.
C«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ lµ qu¸ tr×nh biÕn ®æi c¨n b¶n vµ s©u s¾c
toµn bé ®êi sèng x· héi, nã ®ßi hái vËt chÊt cao víi ng-êi "chñ thÓ", ë ®©y chØ
cÇn sù cÇn cï, trung thµnh, nhiÖt t×nh quyÕt t©m c¸ch m¹ng ch-a ®ñ mµ ®iÒu
quan träng h¬n lµ trÝ tuÖ khoa häc, ý chÝ chiÕn th¾ng c¸i nghÌo nµn l¹c hËu, tÝnh
n¨ng ®éng lu«n thÝch øng víi hoµn c¶nh, ý thøc kû luËt, b¶n lÜnh l·nh ®¹o, nghÖ
thuËt qu¶n lý, kü thuËt kinh doanh…
Nh- vËy trong ®iÒu kiÖn míi cÇn xem xÐt ®¸nh gi¸ båi d-ìng "con ng-êi
chñ thÓ" kh«ng chØ trªn b×nh diÖn "con ng-êi - x· héi" mµ cßn trªn c¶ b×nh diÖn
"con ng-êi c¸ nh©n".
H¬n n÷a lµ "con ng-êi - chuyªn m«n nghÒ nghiÖp" nhÊt ®Þnh (nh- nhµ
l·nh ®¹o, qu¶n lý, nhµ khoa häc, nhµ doanh nghiÖp c«ng nh©n…). Bëi v× Ên dÊu
®»ng sau nh÷ng chñ thÓ cô thÓ nµy lµ lîi Ých t-¬ng øng víi chóng. ChØ cã quan
17
TiÓu luËn triÕt häc
niÖm vµ c¸ch lµm nh- vËy chóng ta míi biÕt t¸c ®éng vµo ®©u vµ t¸c ®éng nhthÕ nµo ®Ó n©ng cao tÝch cùc cña chñ thÓ hµnh ®éng.
Nãi ®Õn nguån nh©n lùc tøc lµ nãi ®Õn chñ thÓ tham gia vµo qu¸ tr×nh
c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸. Tuy nhiªn nã kh«ng ph¶i lµ chñ thÓ biÖ lËp riªng
rÏ, mµ lµ chñ thÓ ®-îc tæ chøc thµnh lùc l-îng thèng nhÊt vÒ t- t-ëng hµnh ®éng.
Nãi c¸ch kh¸c c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ lµ tæng hîp nh÷ng chñ thÓ víi
nh÷ng phÈm chÊt nhÊt ®Þnh tham gia vµo qu¸ tr×nh c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i
ho¸. Nh-ng cÇn ph¶i hiÓu r»ng tæng hîp nh÷ng chñ thÓ nµy kh«ng ph¶i lµ tËp
hîp gi¶n ®¬n sè l-îng ng-êi mµ nã lµ søc m¹nh tæng hîp cña chØnh thÓ ng-êi
trong hµnh ®éng. Søc m¹nh nµy b¾t nguån tr-íc hÕt lµ nh÷ng phÈm chÊt vèn cã
bªn trong cña mçi chñ thÓ vµ nã ®-îc nh©n lªn gÊp ®«i trong ho¹t ®éng thùc
tiÔn. §éng lùc c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ lµ nh÷ng g× thóc ®Èy qu¸ tr×nh vËn
®éng vµ ph¸t triÓn. V× vËy khi nãi "nguån lùc víi tÝnh c¸ch lµ ®éng lùc cña qu¸
tr×nh c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸" lµ chñ yÕu nãi ®Õn nh÷ng phÈm chÊt tÝch
cùc cña tæng hîp nh÷ng chñ thÓ ®-îc béc lé trong qu¸ trinfh c«ng nghiÖp ho¸,
hiÖn ®¹i ho¸ vµ thóc ®Èy qu¸ tr×nh nµy vËn ®éng ph¸t triÓn vµ thÓ hiÖn mÆt tÝch
cùc, ®ång thêi h¹n chÕ mÆt tiªu cùc tèi ®a cña m×nh.
MÆt kh¸c ®Ó xem xÐt vai trß nguån lùc cña con ng-êi, cÇn ®Æt nã trong
quan hÖ so s¸nh víi c¸c nguån lùc kh¸c vµ ë møc ®é chi phèi cña nã ®Õn sù
thµnh b¹i cña c«ng cuéc ®æi míi ®Êt n-íc. Khi cuéc c¸ch m¹ng khoa häc kü
thuËt vµ c«ng nghiÖp hiÖn ®¹i ph¸t triÓn m¹nh mÏ, lao ®éng trÝ tuÖ ngµy cµng gia
t¨ng vµ trë thµnh xu thÕ phæ biÕn cña nh©n lo¹i. Khi c«ng nghiÖp ho¸ g¾n liÒn
víi hiÖn ®¹i ho¸ mµ thùc chÊt lµ hiÖn ®¹i ho¸ lùc l-îng s¶n xuÊt víi c¸ch tiÕp cËn
nh- vËy vai trß quyÕt ®Þnh nguån lùc cña con ng-êi ®-îc biÓu hiÖn ë nh÷ng
®iÓm nh- sau:
Tr-íc hÕt c¸c nguån lùc kh¸c nh- vèn, tµi nguyªn thiªn nhiªn, vÞ trÝ ®Þa
lý…tù nã chØ tån t¹i d-íi d¹ng tiÒm n¨ng chóng chØ cã t¸c dông vµ cã ý thøc cña
con ng-êi. Bëi lÏ con ng-êi lµ ngïn lùc duy nhÊt biÕt t- duy, cã trÝ tuÖ vµ ý chÝ
biÕt lîi dông, c¸c nguån lùc kh¸c g¾n kÕt chóng l¹i víi nhau t¹o thµnh søc m¹nh
tæng hîp còng t¸c ®éng vµo qu¸ tr×nh c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸. c¸c nguån
18
TiÓu luËn triÕt häc
lùc kh¸c lµ nh÷ng kh¸ch thÓ, chÞu sù c¶i t¹o, khai th¸c cña con ng-êi vµ nãi ®óng
th× chóng ®Òu phôc vô nhu cÇu, lîi Ých cña con ng-êi nªn con ng-êi biÕt c¸ch
t¸c ®éng vµ chi phèi. V× thÕ trong c¸c yÕu tè cÊu thµnh lùc l-îng s¶n xuÊt,
ng-êi lao ®éng lµ yÕu tè quan träng nhÊt.
Thø hai: C¸c nguån lùc kh¸c lµ cã h¹n, cã thÓ bÞ c¹n kiÖt khi khai th¸c.
Trong khi ®ã nguån lùc con ng-êi mµ cèt lâi lµ trÝ tuÖ l¹i lµ nguån lùc v« tËn.
TÝnh v« tËn, trÝ tuÖ con ng-êi biÓu hiÖn ë chç nã cã kh¶ n¨ng kh«ng chØ t¸i sinh
mµ cßn tù s¶n sinh vÒ mÆt sinh häc mµ cßn ®æi míi kh«ng ngõng ph¸t triÓn vÒ
chÊt trong con ng-êi x· héi, nÕu biÕt ch¨m lo, båi d-ìng vµ khai th¸c hîp lý. §ã
lµ c¬ së lµm cho n¨ng lùc vµ nhËn thøc ho¹t ®éng thùc tiÔn cña con ng-êi ph¸t
triÓn nh- mét qu¸ tr×nh v« tËn. XÐt trªn b×nh diÖn céng ®ång nh©n lo¹i.
Nhê vËy con ng-êi ®· tõng b-íc lµm chñ tù nhiªn, kh¸m ph¸ ra nh÷ng tµi
nguyªn míi vµ s¸ng t¹o ra nh÷ng tµi nguyªn vèn kh«ng cã s½n trong tù nhiªn.
Víi b¶n chÊt ho¹t ®éng cã môc ®Ých s¸ng t¹o ra nh÷ng hÖ thèng c«ng cô s¶n
xuÊt míi ®· t¸c ®éng vµo tù nhiªn mét c¸ch dÔ dµng h¬n. ChÝnh sù ph¸t triÓn
kh«ng ngõng cña c«ng cô s¶n xuÊt tõ thñ c«ng ®Õn c¬ khÝ vµ ngµy nay lµ tù ®éng
ho¸ ®-îc x· héi loµi ng-êi chuyÓn qua c¸c nÒn v¨n minh tõ thÊp ®Õn cao, tõ ®ã
nãi lªn tr×nh ®é v« tËn cña con ng-êi.
Thø ba: TrÝ tuÖ con ng-êi cã søc m¹nh v« cïng to lín mét khi nã ®-îc vËt
thÓ ho¸, trë thµnh lùc l-îng s¶n xuÊt trùc tiÕp. Dù b¸o nµy cña M¸c ®· vµ ®ang
trë thµnh hiÖn thùc. Sù ph¸t triÓn vò b·o cña cuéc c¸ch m¹ng khoa häc kü thuËt
c«ng nghÖ hiÖn ®¹i ®ang dÉn c¸c nÒn kinh tÕ cña c¸c n-íc c«ng nghiÖp ph¸t triÓn
vËn ®éng ®Õn nÒn kinh tÕ trÝ tuÖ (mµ gäi lµ tri thøc). ë nh÷ng n-íc nµy lùc l-îng
s¶n xuÊt trÝ tuÖ ngµy cµng ph¸t triÓn vµ chiÕm tû träng cao. Nguån lîi mµ hä thu
®-îc tõ lao ®éng chÊt x¸m chiÕm tíi 1/2 tæng gi¸ trÞ tµi s¶n quèc gia. Giê ®©y
søc m¹nh cña trÝ tuÖ ®¹t ®Õn møc nhê cã cuéc c¸ch m¹ng con ng-êi cã thÓ t¹o ra
nh÷ng m¸y mãc "b¾t ch-íc" hay pháng theo nh÷ng ®Æc tÝnh trÝ tuÖ cña chÝnh con
ng-êi. Râ rµng b»ng nh÷ng kü thuËt c«ng nghÖ hiÖn ®¹i do chÝnh bµn tay khèi ãc
con ng-êi mµ ngµy nay nh©n lo¹i ®ang chøng kiÕn sù biÕn ®æi thÇn kú cña m×nh.
19
TiÓu luËn triÕt häc
Thø t-: Kinh nghiÖm cña nhiÒu n-íc vµ thùc tiÔn cña chÝnh n-íc ta cho
thÊy sù thµnh c«ng cña c«ng nghiÖp ho¸ hiÖn ®¹i ho¸ phô thuéc chñ yÕu vµo
ho¹ch ®Þnh ®-êng lèi chÝnh s¸ch còng nh- tæ chøc thùc hiÖn nghÜa lµ phô thuéc
vµo n¨ng lùc nhËn thøc vµ ho¹t ®éng thùc tiÔn cña con ng-êi.
ViÖc thùc hiÖn vµ hoµn thµnh tèt c«ng cuéc c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸
cã ý nghÜa ®Æc biÖt to lín vµ cã t¸c dông hoµn thiÖn nhiÒu mÆt.
C«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ lµm thay ®æi c¨n b¶n kü thuËt, c«ng nghÖ,
s¶n xuÊt, t¨ng n¨ng suÊt lao ®éng c«ng nghiÖp ho¸ hiÖn ®¹i ho¸ chÝnh lµ thùc
hiÖn x· héi ho¸ nhiÒu mÆt, gãp phÇn æn ®Þnh, ngµy cµng n©ng cao ®êi sèng vËt
chÊt vµ v¨n ho¸ cña mäi thµnh viªn trong céng ®ång x· héi.
C«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ ph¸t triÓn mèi quan hÖ kinh tÕ gi÷a c¸c
ngµnh, c¸c vïng trong ph¹m vi mçi n-íc vµ c¸c n-íc víi nhau, n©ng cao tr×nh ®é
qu¶n lý kinh tÕ cña nhµ n-íc n©ng cao kh¶ n¨ng tÝch luü më réng s¶n xuÊt.
C«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ kh«ng ngõng n©ng cao vai trß cña nh©n tè
con ng-êi trong nÒn s¶n xuÊt vµ ®Æc biÖt trong nÒn s¶n xuÊt lín hiÖn ®¹i, kü
thuËt cao. ChØ trªn c¬ së thùc hiÖn tèt c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ míi cã kh¶
n¨ng thùc hiÖn vµ quan t©m ®Çy ®ñ ®Õn sù ph¸t triÓn tù do vµ toµn diÖn nh©n tè
con ng-êi.
C«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ t¹o ®iÒu kiÖn vËt chÊt cho viÖc cñng cè vµ
t¨ng c-êng tiÒm lùc quèc phßng kh¶ n¨ng ®¶m b¶o an ninh vµ quèc phßng, c¸c
yÕu tè vËt chÊt, kü thuËt ®¸p øng yªu cÇu ®ã, c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ cã
t¸c dông trùc tiÕp vµ chñ yÕu trong viÖc t¹o ra tiÒm lùc to lín cho quèc phßng.
C«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ cßn t¹o nhiÒu kh¶ n¨ng cho viÖc thùc hiÖn
tèt sù ph©n c«ng vµ hîp t¸c quèc tÕ vÒ kinh tÕ, khoa häc, c«ng nghÖ v¨n ho¸ x·
héi v.v..
II. Môc tiªu con ng-êi trong sù nghiÖp c«ng nghiÖp ho¸ hiÖn ®¹i ho¸ ë n-íc
ta hiÖn nay.
Môc tiªu "X©y dùng n-íc ta thµnh thµnh mét n-íc c«ng nghiÖp cã c¬ së vËt
chÊt kü thuËt hiÖn ®¹i, c¬ cÊu kinh tÕ hîp lý quan hÖ s¶n xuÊt tiÕn bé, phï hîp
víi tr×nh ®é cña lùc l-îng s¶n xuÊt ®êi sèng vËt chÊt vµ tinh thÇn cao, quèc
20
- Xem thêm -