Tài liệu Sức sống của chủ nghĩa mác - lê-nin

SỨC SỐNG CỦA CHỦ NGHĨA MÁC - LÊ-NIN Gần một thế kỷ rưỡi trôi qua từ khi tác phẩm Tuyên ngôn của Đảng cộng sản của Mác và Ăng-ghen ra đời đánh dấu sự xuất hiện của chủ nghĩa xã hội khoa học. Chủ nghĩa xã hội đã trải qua chặng đường đầy kịch tính, từ “bóng ma ám ảnh châu âu” trở thành lý luận khoa học, rồi thành hiện thực ở hàng chục quốc gia, với gần một phần tư số dân của nhân loại. Với một lực lượng vật chất và tinh thần hùng mạnh, chủ nghĩa xã hội đã từng là tấm gương của sự tiến bộ và phát triển, thách thức nghiêm trọng sự tồn tại của thế giới cũ - thế giới tư bản chủ nghĩa. Nhưng sau đó, chủ nghĩa xã hội đã lún sâu vào cuộc khủng hoảng nghiêm trọng chưa từng có, chế độ xã hội chủ nghĩa ở một loạt nước đã sụp đổ. Chủ nghĩa xã hội tạm thời chịu một thất bại hết sức nặng nề. Ở một số nước khác, chủ nghĩa xã hội đang ra sức tìm kiếm con đường đổi mới để tiến lên. Thực tế đó đặt ra vô số vấn đề mới và phức tạp cả về phương diện lý luận lẫn thực tiễn. Và tất cả đang chờ đợi câu trả lời, hoặc câu trả lời còn chưa đủ sức thuyết phục. Không ít người giảm lòng tin, thậm chí hoang mang, bối rối. Nhân đó, có người lợi dụng tấn công vào học thuyết, vào thực tiễn của chủ nghĩa xã hội. Chúng ta đã từng chứng kiến biết bao lần, biết bao kẻ thù tư tưởng lao vào tấn công, bác bỏ học thuyết Mác. Nhưng cứ sau mỗi lần như vậy, học thuyết Mác càng tỏ rõ sức sống mạnh mẽ của mình. Nhưng mọi thắng lợi của học thuyết Mác, của tư tưởng xã hội chủ nghĩa đều thông qua sự đấu tranh và phát triển không ngừng, chứ không phải tự nhiên mà có được. Tình hình hiện nay càng đòi hỏi chúng ta phải kiên quyết phê phán các luận điệu thù địch, mặt khác cần suy xét một cách sâu sắc và khoa học tài sản lý luận của Mác-Lê nin, đối chiếu lý luận đó với thực tiễn và tổng kết thực tiễn xây dựng chủ nghĩa xã hội ở nước ta và trên thế giới để tiếp tục bổ sung, phát triển lý luận về chủ nghĩa xã hội. 2 Trong số những vấn đề mà kẻ thù tư tưởng ráo riết tiến công, xuyên tạc, phủ định không phải chỉ là những vấn đề nhỏ nhặt, chi tiết của học thuyết Mác - Lênin, mà có cả những vấn đề hết sức cơ bản, hết sức lớn, liên quan đến học thuyết và con đường đi lên chủ nghĩa xã hội. Việc bảo vệ học thuyết Mác - Lê nin đặt ra cấp thiết và gay gắt, bởi nó diễn ra trong bối cảnh chủ nghĩa xã hội trên thế giới đang khủng hoảng và thoái trào. Trong thực tiễn đang diễn ra những hiện tượng ngược với những dự đoán và dự báo về chủ nghĩa xã hội. Vì vậy, nhiệm vụ bảo vệ lý luận Mác - Lê nin phải gắn liền với việc tổng kết thực tiễn để phát triển lý luận về chủ nghĩa xã hội. Đó là cách tốt nhất để bảo vệ học thuyết Mác - Lê nin. Chính lúc này, chúng ta có điều kiện nhìn lại lý luận và thực tiễn rõ hơn, đặc biệt là về khuyết điểm vận dụng lý luận một cách giáo điều, cứng nhắc; về việc chưa quan tâm tổng kết thực tiễn, bổ sung và phát triển lý luận, nhằm rút ra những bài học, những kinh nghiệm để tiếp tục sự nghiệp xây dựng chủ nghĩa xã hội. Sự hình thành và phát triển tư tưởng xã hội chủ nghĩa là một dòng chảy xuyên suốt lịch sử nhân loại. Trước Mác và Ănghen đã có nhiều nhà tư tưởng trăn trở, nghĩ suy và đã có những cống hiến quan trọng. Đến Mác, tư tưởng xã hội chủ nghĩa không phải lần đầu tiên được khám phá, mà lần đầu tiên được trình bày một cách khoa học. Kế thừa xuất sắc những thành tựu của những người đi trước, cộng với những đóng góp vô giá của riêng mình, Mác trở thành người khổng lồ nhất trong những người khổng lồ của lịch sử. Điều đó không riêng giới học giả mác-xít đánh giá, mà từ lâu đã có sự thừa nhận rộng rãi, rằng Mác vĩ đại đến mức ông không chỉ là của riêng những người cộng sản, mà ông là của chung nhân loại. Hiện nay, mặc dù chủ nghĩa xã lội đang trải qua thời điểm khủng hoảng nghiêm trọng, nhưng ngay cả Níchxơn cũng thừa nhận “chủ nghĩa Mác vẫn sống trong các trường đại học Mỹ”. Có không ít học giả tư sản cho rằng, trái với thái độ phản bội, cơ hội và đầu hàng của một số 3 người cộng sản, họ không phủ định và cũng không thể phủ định được những giá trị khoa học chứa đựng trong di sản lý luận của Mác.... Những cái đúng của học thuyết Mác có mặt ở rất nhiều lĩnh vực, từ triết học đến kinh tế chính trị, từ vấn đề tôn giáo đến lịch sử... từ việc vạch ra chân lý giản đơn: người ta trước hết cần phải ăn, mặc, ở và một số nhu cầu khác nữa rồi mới có thể làm chính trị, triết học, văn học, nghệ thuật; đến việc lý giải có cơ sở khoa học những vấn đề phức tạp của sự bóc lột giá trị thặng dư, đấu tranh giai cấp... Tất cả những điều đó đến Mác mới được biết tới. Và đó là điều chủ yếu bao trùm. Chính điều đó làm cho học thuyết của ông trở thành bất diệt. Những cống hiến của các ông vô cùng vĩ đại và sáng tỏ. Các ông khám phá ra quá trình phát triển của xã hội cũng mang tính lịch sử - tự nhiên, nhưng không phải là sự phát triển hỗn độn, ngẫu nhiên, mà có tính quy luật từ thấp đến cao. Nó là quá trình phủ định biện chứng trong lĩnh vực xã hội, thể hiện bằng việc thay thế của các phương thức sản xuất. Cái vĩ đại của các ông không phải là các ông thêm thắt các giá trị hoặc bổ sung tính khoa học cho lịch sử, mà với học thuyết của mình, bằng quan niệm duy vật lịch sử, các ông là những người đâu tiên chẳng những giải thích đúng đắn về những gì mà loài người đã trải qua, mà còn dự báo về tương lai trên cơ sở nắm được quy luật của sự vận động và phát triển của xã hội. Tư tưởng xã hội chủ nghĩa của các ông cũng là sản phẩm khách quan của sự vận động của lịch sử. Mác đã chỉ rõ tinh thần biện chứng sâu sắc về mối quan hệ giữa giai cấp vô sản và lý luận chủ nghĩa xã hội khoa học: giai cấp vô sản tìm thấy vũ khí lý luận của mình là chủ nghĩa xã hội khoa học, còn chủ nghĩa xã hội khoa học thì tìm thấy vũ khí vật chất của mình là giai cấp vô sản. Đó cũng chính là nguồn gốc của tính khoa học, tính khách quan và tính cách mạng của học thuyết Mác về chủ nghĩa xã hội. 4 Trên con đường khám phá những bí mật của thế giới, học thuyết Mác đã chỉ ra rằng, xét về mặt khả năng, triển vọng, nhận thức của loài người là vô tận và ngày càng tiến gần tới chân lý tuyệt đối. Nhưng với từng người, từng thời đại, thì khả năng đó luôn luôn là hữu hạn, nó góp phần vào việc nhận thức chân lý khách quan và chân lý tuyệt đối, nhưng nó có thể có những thiếu sót, sai lầm. Các nhà tư tưởng của nhân loại, dù thiên tài đến đâu, bên cạnh khả năng dự báo, vượt trước thời gian họ đều bị những hạn chế khách quan không thể vượt qua của thời đại mình đang sống. Mác và học thuyết Mác cũng không là ngoại lệ. Học thuyết Mác chứa đựng vô số chân lý khách quan. Đó là những giá trị tư tưởng, lý luận mà Mác kế thừa của nhân loại và tiếp tục phát triển nó một cách đúng đắn, sáng tạo. Như chúng ta đã biết, sống trong thời đại mình, Mác, Ănghen cũng như Lê nin đã không bỏ qua bất kỳ một thành tựu mới nào của nhân loại. Các ông chăm chú theo dõi từng bước tiến của khoa học tự nhiên cũng như khoa học xã hội, từ triết học, vật lý đến sinh học, hoá học... Mọi phát minh mới trong thời đại mình đều được các ông tiếp nhận một cách trân trọng và với sự mẫn cảm, sáng suốt lạ thường. Vì vậy, mọi mưu toan phủ định học thuyết Mác, hoặc cho rằng học thuyết Mác không còn giá trị đều là sai lầm, phản khoa học, là chống lại nhận thức của nhân loại, chứ không chỉ chống lại Mác - Lênin. Ngày nay, chúng ta cần bổ sung những “khoảng trống” lý luận và phân tích những vấn đề mới đặt ra. Chúng ta phát hiện ra nhữngđiều mà các nhà sáng lập học thuyết chủ nghĩa xã hội khoa học chưa dự báo trước, thì điều đó cũng không trái với tinh thần của phép biện chứng của Mác. Nó cũng không hề chứng tỏ học thuyết Mác - Lê nin lỗi thời, lạc hậu, mà là thời đại mới, thực tiễn mới đã cung cấp cho chúng ta những điều kiện, phương tiện mới để tư duy, khám phá, sáng tạo, thúc đẩy lý luận tiếp tục tiến lên. 5