Tài liệu Sửa chữa bơn nước li tâm - sơ cấp

BỘ NÔNG NGHIỆP VÀ PHÁT TRIỂN NÔNG THÔN GIÁO TRÌNH MÔ ĐUN SỬA CHỮA BƠM NƯỚC LI TÂM MÃ SỐ: MĐ 04 NGHỀ: SỬA CHỮA MÁY NÔNG NGHIỆP Trình độ: Sơ cấp nghề 1 TUYÊN BỐ BẢN QUYỀN: Tài liệu này thuộc loại sách giáo trình nên các nguồn thông tin có thể được phép dùng nguyên bản hoặc trích dùng cho các mục đích về đào tạo và tham khảo. Mọi mục đích khác mang tính lệch lạc hoặc sử dụng với mục đích kinh doanh thiếu lành mạnh sẽ bị nghiêm cấm. MÃ TÀI LIỆU: MĐ04 2 LỜI GIỚI THIỆU Đào tạo nghề cho lao động nông thôn là sự nghiệp của Đảng, Nhà nước, của các cấp, các ngành và xã hội nhằm nâng cao chất lượng lao động nông thôn, đáp ứng yêu cầu công nghiệp hóa, hiện đại hóa nông nghiệp, nông thôn. Trong những năm qua quá trình áp dụng cơ giới hóa trong sản xuất nông nghiệp đã phát triển ở một số khâu trong sản xuất nông nghiệp. Đại đa số người sử dụng máy móc không qua lớp đào tạo cho nên trong quá trình sử dụng gặp rất nhiều khó khăn trong vận hành, chăm sóc sửa chữa. Để giải quyết những khó khăn trong việc áp dụng cơ giới hóa trong nông nghiệp. Chúng tôi biên soạn Giáo trình “Sửa chữa máy bơm nước li tâm” phục vụ cho người lao động sử dụng máy bơm nước vào công việc chăm sóc cây trồng Chương trình đào tạo nghề “Sửa chữa máy nông nghiệp” cùng với bộ giáo trình được biên soạn đã tích hợp những kiến thức, kỹ năng cần có của nghề, đã cập nhật những tiến bộ của khoa học kỹ thuật và thực tế sửa chữa các máy làm đất tại các địa phương trong cả nước, do đó có thể coi là cẩm nang cho người đã, đang sử dụng máy nông nghiệp Bộ giáo trình gồm 6 quyển: 1- Giáo trình mô đun Bảo dưỡng động cơ đốt trong 2- Giáo trình mô đun Bảo dưỡng động cơ điện 3- Giáo trình mô đun Sửa chữa máy làm đất 4- Giáo trình mô đun Sửa chữa máy bơm nước li tâm 5- Giáo trình mô đun Sửa chữa máy phun thuốc trừ sâu 6- Giáo trình mô đun Sửa chữa máy đập lúa Để hoàn thiện bộ giáo trình này chúng tôi đã nhận được sự chỉ đạo, hướng dẫn của Vụ Tổ chức Cán bộ – Bộ Nông nghiệp và PTNT; Tổng cục dạy nghề Bộ Lao động - Thương binh và Xã hội. Sự hợp tác, giúp đỡ của Viện cơ điện quản lý sau thu hoạch. Đồng thời chúng tôi cũng nhận được các ý kiến đóng góp của các nhà khoa học, cán bộ kỹ thuật của các Viện, Trường, cơ sở sử dụng máy 3 nông nghiệp, Ban Giám Hiệu và các thầy cô giáo Trường Cao đẳng nghề Cơ khí nông nghiệp. Chúng tôi xin được gửi lời cảm ơn đến Vụ Tổ chức cán bộ – Bộ Nông nghiệp và PTNT, Tổng cục dạy nghề, Ban lãnh đạo các Viện, Trường, các cơ sở sản xuất, các nhà khoa học, các cán bộ kỹ thuật, các thầy cô giáo đã tham gia đóng góp nhiều ý kiến quý báu, tạo điều kiện thuận lợi để hoàn thành bộ giáo trình này. Bộ giáo trình là cơ sở cho các giáo viên soạn bài giảng để giảng dạy, là tài liệu nghiên cứu và học tập của học viên học nghề “Sửa chữa máy nông nghiệp” Các thông tin trong bộ giáo trình có giá trị hướng dẫn giáo viên thiết kế và tổ chức giảng dạy các mô đun một cách hợp lý. Giáo viên có thể vận dụng cho phù hợp với điều kiện và bối cảnh thực tế trong quá trình dạy học. Giáo trình “Sửa chữa máy bơm nước li tâm” được xây dụng dựa trên cơ sở chương trình mô đun sửa chũa máy bơm nước li tâm, được phân ra làm các bài cụ thể như sau: Bài 1: Kiểm tra máy bơm nước Bài 2: Sửa chữa máy bơm nước Bài 3: Lắp đặt và vận hành Các bài được được viết ngắn gọn đề cập đến phần kiến thức cơ bản và kỹ năng nhằm hình thành các năng lực thực hiện cho người lao động trong công việc sửa chữa bảo dưỡng máy bơm nước Trong quá trình biên soạn chắc chắn không tránh khỏi những sai sót, chúng tôi mong nhận được nhiều ý kiến đóng góp của các nhà khoa học, các cán bộ kỹ thuật, các đồng nghiệp để giáo trình hoàn thiện hơn. Xin chân thành cảm ơn! Tham gia biên soạn 1. Ông: Nguyễn Văn An Chủ biên 2. Ông: Hoàng Ngọc Thịnh Thành viên 3. Ông Phạm Văn Úc Thành viên 4 4. Ông Phạm Tố Như Thành viên 5. Ông Vũ Quang Huy Thành viên 6. Ông Phạm NgọcTuấn Thành viên 7. Ông Nguyễn ĐìnhThanh Thành viên 5 MỤC LỤC ĐỀ MỤC TRANG 1. Lời giới thiệu…………………………………………….. 2 2. Mục lục…………………………………………………… 5 3. Các thuật ngữ ……………………………………………... 6 4. Mô đun sửa chữa máy bơm nước......................................... 7 5. Bài 1: Kiểm tra máy bơm nước............................................ 7 6. Bài 2: Sửa chữa máy bơm nước.......................................... 18 7. Bài 3: Lắp đặt vận hành máy bơm nước............................. 22 8. Hướng dẫn giảng dạy ........................................................... 75 9. Danh sách ban chủ nhiệm xây dựng chương trình .......... ... 79 Danh sách hội đồng nghiệm thu chương trình.. ................. 80 10. 6 CÁC THUẬT NGỮ CHUYÊN MÔN, CHỮ VIẾT TẮT STT Đã viết Được hiểu là 1. Cụm bơm nước Bao gồm động cơ và máy bơm nước 2. Lưỡi gà Van hút hay chõ hút 3. Bánh công tác Gồm các cánh bơm khi làm việc tạo ra độ chân không để hút nước 4. Lưu lượng bơm - Được tính bằng m3 nước trong thời gian 1 giờ 7 MÔ ĐUN SỬA CHỮA MÁY BƠM NƯỚC LI TÂM Mã số mô đun: MĐ 04. Giới thiệu mô đun: Mô đun Sửa chữa máy bơm nước li tâm là mô đun chuyên môn chính trong chương trình đào tạo nghề Sửa chữa máy nông nghiệp. Mô đun trang bị cho người học những hiểu biết về sơ đồ cấu tạo và nguyên lý hoạt động các máy bơm nước và hình thành các quy trình, kỹ năng sửa chữa, lắp đặt máy bơm nước trong chăm sóc cây trồng Sau khi học xong mô đun này người học có khả năng: - Trình bày được sơ đồ cấu tạo, nguyên lý làm việc của các máy bơm nước - Trình bày được trình tự các bước sửa chữa máy bơm nước li tâm - Sửa chữa được các hư hỏng thông thường trên máy bơm nước - Lắp đặt, vận hành được cụm bơm nước đảm bảo yêu cầu kỹ thuật. - Có tinh thần trách nhiệm trong sửa chữa bảo quản máy móc. Kết thúc mô đun mỗi học viên sẽ được đánh giá kỹ năng hoàn thiện một sản phẩm sửa chữa một thiết máy cụ thể Bài 1: Kiểm tra máy bơm nước li tâm Mục tiêu: Sau khi học xong bài này người học có khả năng - Trình bày được sơ đồ cấu tạo, nguyên lý làm việc máy bơm nước li tâm - Kiểm tra đánh giá đúng tình trạng kỹ thuật máy bơm nước li tâm - Thực hiện tốt công tác an toàn và vệ sinh công nghiệp A. Nội dung 8 1. Khái quát chung về máy bơm nước li tâm 1.1. Công dụng, phân loại a- Công dụng Máy bơm nước có từ thời cổ xưa . Những thiết bị nâng nước đầu tiên chủ yếu phục vụ nhu cầu tưới cây. Các công cụ thô sơ nhất là gầu và guồng nước. Tiếp đó là bơm bít tông một xilanh, 2 xilanh và bơm ly tâm.Trong thời gian dài bơm chủ yếu được dùng hút nước lên cao. Do tính ưu việt của bơm mà phạm vi sử dụng ngày càng rộng rãi. Bơm là một trong những máy phổ biến nhất và kết cấu rất khác nhau. - Bơm nước chủ yếu được dùng hút nước lên cao. - Phạm vi sử dụng dùng bơm nước chăm sóc cho cây trồng, sinh hoạt Bơm ly tâm dùng để bơm và vân chuyển các chất lỏng có độ nhớt thấp như nước ngọt, nước biển. Dùng trong các hệ thống đòi hỏi lưu lượng lớn và đều nhưng không đòi hỏi cột áp cao như các hệ thống nước ngọt, nước biển làm mát máy, hệ thống ballast, cứu hỏa.. b- Phân loại máy bơm nước - Phân loại theo lưu lượng - Phân loại theo nguyên tắc làm việc - Theo thông số kỹ thuật - Theo công dụng - Theo kết cấu Có nhiều cách phân loại bơm nước. Trong tài liệu phân loại bơm đề cập đến phân loại theo 3 cách: * Phân loại theo kết cấu . + Số tầng cánh ( một tầng, nhiều tầng). + Số dòng chất lỏng (một dòng hay nhiều dòng). + Vị trí đặt rotor (trục đứng, trục ngang hay trục đặt nghiêng). 9 Một máy bơm bất kỳ đều làm việc trong hệ thóng chung. Hệ thống bơm bao gồm ống hút, ống đẩy, máy bơm và các thiết bị phụ điều khiển, kiểm tra kèm bể chứa *. Phân loại theo lưu lượng của bơm: - Bơm có lưu lượng thấp : Q < 20m3/h Thường dùng trong sản xuất nông nghiệp cho các hộ cá thể Hình 1.1- Bơm nước có lưu lượng thấp - Bơm có lưu lượng trung bình : Q < 60m3/h Thường dùng trong sản xuất nông nghiệp dùng trong các trạm bơm vừa Hình 1.2- Bơm nước có lưu lượng trung bình 10 - Bơm có lưu lượng cao: Q > 60m3/h Thường dùng trong sản xuất nông nghiệp, công nghiệp dùng trong các trạm bơm lớn Hình 1.3 - Bơm nước có lưu lượng cao * Phân loại theo nguyên tắc làm việc - Bơm nước li tâm - Chất lỏng di chuyển nhờ sự chênh lệch áp xuất do bánh xe công tác tạo ra Hình 1.4 - Bơm ly tâm - Bơm hướng trục Chất lỏng di động dọc theo hướng trục của bánh công tác 11 Hình 1.5- Bơm hướng trục - Bơm pít tông Nhờ pít tông chuyển động thay đổi thể tích chất lỏng được hút vào và đẩy ra Hình 1.6- Bơm Pít tông - Bơm phun Bộ phận tạo ra độ chênh lệch áp suất nước hút vào và đẩy ra ngoài Hình 1.7- Bơm phun - Bơm bánh răng Khi làm việc bánh răng quay sẽ guồng nước từ khoang hút lên khoang đẩy Hình 1.8- Bơm bánh răng 12 - Bơm va Dòng nước lưu chuyển trong đường ống bị chặn lại đột ngột bởi 1 chi tiết đặc biệt (van va đập) làm sinh ra áp lực nước va rất lớn đẩy nước đi lên Hình 1.9- Bơm va 1.2. Yêu cầu kỹ thuật máy bơm nước li tâm - Đảm bảo lưu lượng nước và áp xuất theo yêu cầu đặt ra - Dòng nước chảy liên tục - Bơm làm việc liên tục ít có hiện tượng va đập và rung động - Hiệu suất làm việc của máy cao 1.3. Cấu tạo, nguyên lý hoạt động máy bơm nước li tâm a. Cấu tạo Hình 1.10- Sơ đồ cấu tạo bơm nước li tâm Hình 1.11- Hình cắt máy bơm nước li tâm Bơm li tâm gồm có các bộ phận chủ yếu sau : - Bánh công tác: kết cấu có 3 dạng chính là cánh mở hoàn toàn, mở một phần và cánh kín. Bánh công tác được lắp trên trục của bơm cùng với các chi tiết khác cố định với trục tạo nên phần quay của bơm gọi là Rôto. Bánh công tác được đúc bằng gang hoặc thép theo phương pháp đúc chính xác. Các bề mặt cánh dẫn và 13 đĩa bánh công tác yêu cầu có độ nhẵn tương đối cao (tam giác 3 đến 6) để giảm tổn thất. Bánh công tác và Rôto của bơm đều phải được cân bằng tĩnh và cân bằng động để khi làm việc bánh công tác không cọ xát vào thân bơm. Một số dạng của bánh công tác của bơm ly tâm thường được sử dụng Hình 1.12- bánh công tác máy bơm nước li tâm - Trục bơm: thường được chế tạo bằng thép hợp kim và được lắp với bánh công tác thông qua mối ghép then. - Bộ phận dẫn hướng vào. Hai bộ phận này thuộc thân bơm thường - Bộ phận dẫn hướng ra (buồng xoắn ốc) đúc bằng gang có hình dạng tương đối phức tạp. - Ống hút. Hai loại ống này có thể làm bằng gang đúc, tôn hàn hoặc cao su. - Ống đẩy. b- Nguyên lý hoạt động Bơm ly tâm là loại bơm cánh dẫn, làm việc theo nguyên lý của máy thuỷ lực cánh dẫn. Cơ cấu truyền năng lượng chính là hệ thống bánh cánh công tác. Để biết nguyên lý làm việc của bơm ly tâm ta đi nghiên cứu sơ đồ kết cấu đơn giản của bơm ly tâm (Hình 2-13). 14 Hình .1-13: Sơ đồ nguyên lý của bơm ly tâm A. Bánh cánh công tác, B. Bầu góp xoắn ốc, c1,u1,w1. là các véc tơ tốc độ điểm đầu, c2,u2,w2. là các véc tơ tốc độ điểm cuối Trước khi bơm làm việc cần phải làm cho cánh công tác tiếp xúc với chất lỏng. Khi bánh cánh công tác quay với một vận tốc nào đó thì chất lỏng tiếp xúc với bánh cánh cũng quay theo, như vậy bánh cánh đã truyền năng lượng cho chất lỏng. Do chuyển động quay của bánh cánh mà các hạt chất lỏng chuyển động có xu hướng văng ra xa khỏi tâm. Để bù vào chỗ trống mà hạt chất lỏng vừa văng ra thì hàng loạt các hạt chất lỏng khác chuyển động tới và quá trình trao đổi năng lượng lại diễn ra như các hạt trước nó. Quá trình trao đổi năng lượng diễn ra liên tục tạo thành đường dòng liên tục chuyển động qua bơm. Tốc độ chuyển động của hạt chất lỏng khi ra khỏi bánh cánh công tác lớn sẽ làm tăng tổn thất của đường dòng, bởi vậy cần phải giảm tốc độ này bằng cách biến một phần động năng của hạt chất lỏng chuyển động thành áp năng. Để giải quyết điều này, chất lỏng sau khi ra khỏi bánh cánh công tác sẽ được dẫn vào buồng có tiết diện lớn dần dạng xoắn ốc nên gọi là bầu góp xoắn ốc (Hình 2.1). Do sự quay đều của bánh cánh công tác nên trong đường ống chất lỏng chuyển động liên tục. Nguyên lý hoạt động của bơm li tâm được thể hiện trên (Hình 1.14) 15 Hình 1.14- Nguyên lý hoạt động của bơm li tâm 2. Kiểm tra tình trạng máy bơm nước li tâm 2.1. Kiểm tra sơ bộ máy bơm nước Công việc Hình ảnh Yêu cầu kỹ thuật 1. Kiểm tra động cơ - Động cơ đốt trong - Hoạt động tốt 16 - Động cơ điện - Hoạt động tốt 2. Kiểm tra các - Các đường ống đường ống khớp nối không bị móp, bẹp, dò dỉ 3. Kiểm tra lưỡi gà Đổ nước mồi vào (chõ hút) bơm lưỡi gà đóng kín 2.2. Kiểm tra lắp đặt máy bơm nước 17 Công việc Hình ảnh Yêu cầu kỹ thuật 1. Kiểm tra vị trí lắp đặt Nền bằng phẳng, - Nền đặt máy chắc chắn 2. - Kiểm tra lắp Các đường ống ống không bị gấp khúc đặt đường - Chiều cao hút hút, đẩy đẩy nằm trong giới hạn cho phép của bơm 3. Kiểm tra liên - Khớp nối chắc kết bơm với động chắn cơ 2.3. Kiểm tra hoạt động bơm nước Công việc 1. Quan Hình ảnh sát Yêu cầu kỹ thuật - Đáp ứng yêu 18 máy kiểm tra cầu bơm về cột áp chiều cao hút và chiều cao đẩy tra Làm việc êm dụi tiếng va đập không tiếng va cánh bơm đập kim loại 2. Kiểm B. Câu hỏi và bài tập thực hành 1. Câu hỏi Câu 1: - Trình bày sơ đồ cấu tạo, hoạt động của máy bơm nước li tâm Câu 2: Trình bày công việc kiểm tra máy bơm nước li tâm 2. Bài tập Bài 1: Thực hành kiểm tra độ kín kít của lưỡi gà, khớp nối đường ống bơm Bài 2: Thực hành kiểm tra hoạt động của bơm nước li tâm C. Ghi nhớ: Trọng tâm bài muc: 1. Sơ đồ cấu tạo, hoạt động của máy bơm nước li tâm 2. Kiểm tra bơm nước li tâm Bài 2: Sửa chữa máy bơm nước li tâm Thời gian: 20.giờ Mục tiêu: Sau khi học xong bài này người học có khả năng - Trình bày được trình tự công việc bảo dưỡng, sửa chữa máy bơm nước li tâm - Bảo dưỡng được các ổ bi trục bơm - Sửa chữa thay thế được các thiết bị làm việc như đường ống, lưỡi gà, bánh công tác, doăng làm kín đúng yêu cầu kỹ thuật - Thực hiện tốt công tác an toàn và vệ sinh công nghiệp A. Nội dung 1. Sửa chữa máy bơm nước 1.1. Sửa chữa khớp nối đường ống, lưỡi gà 19 Công việc Hình ảnh Yêu cầu kỹ thuật 1. Sửa chữa khớp nối đường ống - Bề mặt tiếp xúc phẳng - Thay đệm giữa hai - Phớt đệm phải đàn mặt bích hồi tốt 2. Sửa chữa lưỡi gà (chõ hút) - Đóng kín khi bơm - Tháo lắp bảo vệ ngừng hoạt động - Thay lưỡi gà - Không gì gỉ nước - Kiểm tra mức độ đóng kín 3. Thu dọn đồ nghề và vệ sinh công - Đồ nghề đầy đủ - Máy sạch sẽ và tình trạng kỹ thuật tốt nghiệp 1.2. Sửa chữa bánh công tác Công việc Hình ảnh Yêu cầu kỹ thuật