NGAÂN HAØNG NHAØ NÖÔÙC VIEÄT NAM
BOÄ GIAÙO DUÏC
ÑAØO TAÏO
TRÖÔØNG ÑAÏI HOÏC NGAÂN HAØNG
TP.HOÀ CHÍ MINH
-------------
TIEÅU LUAÄN MOÂN KINH TEÁ CHÍNH TRÒ
Ñeà taøi:
SỰ PHÁT TRIỂN CỦA NỀN KINH TẾ THỊ TRƯỜNG XÃ HỘI
CHỦ NGHĨA Ở VIỆT NAM
Giaûng vieân höôùng daãn: LEÂ HUØNG
Sinh vieân thöïc hieän: NGUYEÃN LEÂ MAI ANH
Lôùp: Cao ñaúng 19E1
Tp Hoà Chí Minh, thaùng 03 naêm 2005
LÔØI GIÔÙI THIEÄU
Hieän nay vieäc chuyeån töø neàn kinh teá keá hoaïch hoùa taäp trung, quan lieâu,
bao caáp sang neàn kinh teá thò tröôøng xaõ hoäi chuû nghóa laø moät nhieäm vuï trung taâm
cuûa caùc nöôùc xaõ hoäi chuû nghóa trong lónh vöïc kinh teá. Ñaây laø moät vaán ñeà khoâng
ñôn giaûn ñoøi hoûi phaûi nghieân cöùu ñeå giaûi quyeát moät caùch saùng taïo haøng loaït vaán
ñeà. Tuy nhieân trong thôøi ñaïi cuûa thoâng tin hieän ñaïi vaø khoa hoïc_ kó thuaät tieân
tieán, moãi nöôùc coù theå ruùt ngaén quaù trình thöïc hieän vieäc chuyeån ñoåi cô cheá kinh
teá, giaûm bôùt ñeán möùc thaáp nhaát caùi giaù phaûi traû trong quaù trình chuyeån ñoåi ñaày
khoù khaên aáy baèng caùch hoïc taäp caùch laøm cuûa caùc nöôùc khaùc ñeå giaûi quyeát töøng
böôùc vaán ñeà trong ñieàu kieän cuï theå cuûa nöôùc mình, saùng taïo caùch laøm coù hieäu
quaû nhaát.
ÔÛ haàu heát caùc quoác gia naøy, nhöõng thieáu soùt cuûa cuûa chính saùch kinh teá
mang moät soá ñaëc ñieåm cuûa kinh teá keá hoïach hoùa trong quaù khöù ngaøy caøng trôû
neân roõ raøng. Vieäc keá hoïach hoùa caùc qui trình kinh teá ñaõ bò lung lay hoøan toøan.
Nhöõng aûnh höôûng nghieâm troïng baét nguoàn töø söï meùo moù cuûa giaù caû daãn tôùi vieäc
phaân boå khoâng hôïp lyù caùc nhaân toá saûn xuaát ñaõ ñöôïc ñöa ra aùnh saùng. Ngöôøi ta
khoâng theå boû qua söï yeáu keùm , sa suùt vaø thieáu naêng löïc quaûn lyù Nhaø Nöôùc. Töø
ñoù daãn ñeán söï gia taêng khoaûng caùch giöõa ngöôøi giaøu vaø ngöôøi ngheøo.
Khoâng coøn ai nghi ngôø veà söï thaát baïi cuûa heä thoáng kinh teá keá hoïach hoùa
taäp trung. Taát caû nhöõng ñieàu treân ñaõ buoäc caùc quoác gia ñang phaùt trieån phaûi gia
taêng moät caùch ñaùng keå caùc noã löïc tìm kieám moät khaùi nieäm kinh teá môùi khoâng coù
nhöõng taùc duïng phuï tieâu cöïc cuûa caû hai hình thaùi treân. Do vaäy ngaøy caøng coù
nhieàu ngöôøi quan taâm tôùi moâ hình kinh teá xaõ hoäi chuû nghóa. Ñeå coù theå bieát ñöôïc
xu höôùng phaùt trieån kinh teá thò tröôøng xaõ hoäi chuû nghóa, bieát ñöôïc nhöõng haïn cheá
vaø phöông höôùng giaûi quyeát nhaèm phaùt trieån neàn kinh teá thò tröôøng xaõ hoäi chuû
nghóa ôû Vieät Nam . Em choïn ñeà taøi “Söï phaùt trieån neàn kinh teá thò tröôøng ñònh
höôùng xaõ hoäi chuû nghóa ôû Vieät Nam “
Hieåu theá naøo laø kinh teá thò tröôøng ñònh höôùng xaõ hoäi chuû nghóa:
Kinh teá thò tröôøng ñònh höôùng xaõ hoäi chuû nghóa laø vieäc söû duïng kinh teá
thò tröôøng ñeå thöïc hieän muïc tieâu cuûa chuû nghóaaõ hoäi. Ñaây laø quaù trình phaûi giaûi
quyeát ñoàng thôøi hai vaán ñeà vöøa phaùt trieån kinh teá thò tröôøng,vöøa phaûi giaûi quyeát
nhöõng muïc tieâu cuûa chuû nghóa xaõ hoäi. Vieäc giaûi quyeát hai vaán ñeà naøy phaûi gaén
boù chaët cheõ vôùi nhau ngay töø ñaàu vaø suoát trong quaù trình phaùt trieån cuûa noù,chính
ñieàu naøy laø ñieåm phaân bieät giöõa kinh teá thò tröôøng döôùi chuû nghóa tö baûn vôùi kinh
teá thò tröôøng ñònh höôùng xaõ hoäi chuû nghóa,ôû ñaây coù hai vaán ñeà caàn quaùn trieät :
Moät laø: Kinh teá thò tröôøng söï phaùt trieån cuûa neàn kinh teá naøy trong quaù
trình höôùng tôùi xaõ hoäi vaên minh hôn,nhöng vaãn phaûi tuaân thuû nhöõng nguyeân taéc
toå chöùc cô baûn cuûa kieåu kinh teá thò tröôøng naøo,coù nghóa laø :
Phaûi toân troïng caùc quan heä haøng hoaù tieàn teä,quan heä cung- caàu trong
neàn kinh teá.
Phaûi ñöôïc vaän ñoäng trong moâi tröôøng töï do caïnh tranh.
Muïc tieâu hoaït ñoäng cuûa noù laø lôïi nhuaän.
Noù laø coâng ngheä öu vieät nhaát ñeå phaùt trieån kinh teá,nhöng cuõng khoâng
theå traùnh khoûi nhöõng khuyeát taät voán coù, vì vaäy phaûi coù söï can thieäp cuûa Nhaø
Nöôùc .
Hai laø : veà ñònh höôùng xaõ hoäi chuû nghóa . Ñònh höôùng tôùi xaõ hoäi chuû nhóa
laø moät taát yeáu khaùch quan cuûa loaøi ngöôøi vaø muïc tieâu cuûa chuû nghóa xaõ hoäi laø
höôùng tôùi söï phoàn thònh , bình ñaúng vaø vaên minh , trong ñoù vaán ñeà bình ñaúng laø
then choát nhaát . Vì vaäy , phaùt trieån kinh teá thò tröôøng ñònh höôùng xaõ hoäi chuû
nghóa laø quaù trìng söû duïng kinh teá thò tröôøng höo81ng vaøo vieäc phuïc vuï moät xaõ
hoäi phoàn thònh , bình ñaúng vaø vaên minh , trong ñoù Nhaø Nöôùc xaõ hoäi chuû nghóa
Vieät Nam döôùi söï laõnh ñaïo cuûa Ñaûng laø nhaân toá quyeát ñònh cho ñònh höôùng ñoù .
Muïc ñích nghieân cöùu neàn kinh teá thò tröôøng xaõ hoäi chuû nghóa:
Nghieân cöùu neàn kinh teá thò tröôøng xaõ hoäi chuû nghóa moät caùch roõ raøng ñeå
coù theå aùp duïng thöïc tieãn vaøo Vieät Nam , giuùp Vieät Nam xoùa boû neàn kinh teá keá
hoaïch hoùa taäp trung , quan lieâu , bao caáp chuyeån sang neàn kinh teá thò tröôøng xaõ
hoäi chuû nghóa . ÔÛ Trung Quoác tröôùc ñaây trong ñaïi hoäi Ñaûng coäng saûn Trung
Quoác laàn XIV ñaõ neâu roõ muïc tieâu caûi caùch cô cheá thò tröôøng cuûa Trung Quoác laø
xaây döïng cô cheá thò tröôøng xaõ hoäi chuû nghóa . Hieän nay Trung Quoác ôû trong thôùi
kyø quan troïng laø töø neàn kinh teá keá hoaïch hoùa taäp trung chuyeån sang neàn kinh teá
thò tröôøng theo ñònh höôùng xaõ hoäi chuû nghóa. Söï chuyeån bieán naøy mang yù nghóa
böôùc ngoaët trong lòch söû phaùt trieån cuûa chuû nghóa xaõ hoäi .
Tröôùc ñaây noùi ñeán chuû nghóa xaõ hoäi veà cô cheá kinh teá laø noùi ñeán thöïc
hieän kinh teá keá hoaïch hoùa . Chuùng ta ñaõ thöïc hieän maáy chuïc naêm kinh teá keá
hoaïch hoùa , ñaõ ñaït ñöôïc khoâng ít thaønh tích , nhöng cuøng vôùi tình hình bieán ñoåi ,
nhöõng khuyeát ñieåm cuõng ngaøy caøng boäc loä roõ reät hôn . Töø hoäi nghò toaøn theå ban
chaáp haøng trung öông Ñaûng laàn thöù ba ( khoùa XI ) ñeán nay . trong thöïc tieãn caûi
caùch laøm saùng toû chaân lyù : khi töø boû cô cheá kinh teá keá hoïach hoùa taäp trung , quan
lieâu , bao caáp , phaùt huy thaät söï taùc duïng cuûa cô cheá thò tröôøng , treân cô sôû boá trí
taøi nguyeân neàn kinh teá xaõ hoäi xaõ hoäi chuû nghóa coù theå böøng leân söùc soáng vaø sinh
löïc môùi , coù theå thuùc ñaåy phaùt huy maïnh meõ hôn haún cuûa cheá ñoä xaõ hoäi chuû
nghóa.
Do coøn nhieàu haïn cheá veà maët kieán thöùc neân tieåu luaän coøn nhieàu haïn cheá
vaø thieáu soùt . Mong thaày coâ chaáp nhaän vaø boå sung nhöõng thieáu soùt cho tieåu luaän
naøy . Em thaønh thaät caûm ôn .
Sinh vieân
Nguyeãn Leâ Mai Anh
Tröôøng Ñaïi Hoïc Ngaân Haøng TPHCM
CHÖÔNG I
NHIEÄM VUÏ CÔ BAÛN CHUYEÅN ÑOÅI CÔ CHEÁ KINH TEÁ. NEÀN KINH TEÁ
VIEÄT NAM TRÖÔÙC VAØ SAU THÔØI KYØ ÑOÅI MÔÙI
I/ NHIEÄM VUÏ CÔ BAÛN CAÀN PHAÛI NGHIEÂN CÖÙU ÑEÅ CHUYEÅN ÑOÅI CÔ
CHEÁ KINH TEÁ:
Coù raát nhieàu coâng vieäc caàn phaûi nghieân cöùu giaûi quyeát trong quaù trình
chuyeån ñoåi cô cheá kinh teá . Moät trong nhöõng nhieäm vuï böùc baùch nhaát hieän nay laø
caàn phoå bieán roäng raõi vaø nhanh choùng trong ñoâng ñaûo caùn boä kieán thöùc cô baûn
veà kinh teá thò tröôøng xaõ hoäi chuû nghóa. Neáu khoâng coi troïng ñaày ñuû vaán ñeà naøy
thì quaù trình thöïc hieän kinh teá thò tröôøng xaõ hoäi chuû nghóa cuûa chuùng ta seõ coù theå
ñi ñöôøng voøng , toán nhieàu coâng söùc vaø hieäu quaû keùm. Hoïc taäp kieán thöùc veà kinh
teá thò tröôøng xaõ hoäi chuû nghóa,tröôùc heát caàn ñi saâu hoïc taäp lyù luaän cuûa ñoàng chí
Ñaëng Tieåu Bình veà xaây döïng chuû nghóa xaõ hoäi coù maøu saéc Trung Quoác vaø vaên
kieän ñaïi hoäi Ñaûng Coäng Saûn Trung Quoác laàn thou XIV,hieåu saâu saéc vaø naém toaøn
ñöôøng loái cô baûn cuûa Ñaûng trong giai ñoaïn ñaàu cuûa chuû nghóa xaõ hoäi.Treân cô sôû
ñoù,hieåu ñuùng khaùi nieäm cô baûn vaø kieán thöùc lyù luaän cô baûn veà kinh teá thò tröôøng
xaõ hoäi chuû nghóa trong phaùt trieån kinh teá thò tröôøng,caùc nöôùc tö baûn coâng nghieäp
coù nhieàu kinh nghieäm thaønh coâng vaø caùch laøm hôïp lyù. Nhöõng kinh nghieäm vaø
caùch laøm aáy ñaõ phaûn aùnh quy luaät chung cuûa kinh teá thò tröôøng, phaûn aùnh yeâu
caàu beân trong cuûa neàn saûn xuaát lôùn, hieän ñaïi xaõ hoäi hoaù. Noù laø taøi saûn chung cuûa
xaõ hoäi loaøi ngöôøi, do ñoù coù nhieàu maët chuùng ta coù theå vaø neân coá gaéng hoïc taäp
noi theo. Caùn boä caùc caáp cuûa chuùng ta, ñaët bieät laø caùn boä laõng ñaïo töø caáp huyeän
trôû leân chæ coù hoïc taäp that söï lyù luaän xaây döïng chuû nghóa xaõ hoäi coù maøu saéc
Trung Quoác, naém ñöôïc qui luaät phaùt trieån kinh teá thò tröôøng thì môùi coù theå chuû
ñoäng laøm toát coâng taùc kinh teá trong thôøi kyø môùi. Maët khaùc khoâng sao cheùp raäp
khuoân nöôùc ngoaøi, keát hôïp nhöõng saùng kieán “ phaù raøo ” cuûa nhaân daân, cuûa cô sôû
vôùi nhöõng böôùc tieán trong chính saùch, trong chæ ñaïo cuûa caùc cô quan coù traùch
nhieäm cuûa Ñaûng vaø Nhaø Nöôùc. Keát quaûngaøy caøng roõ hôn, saùng kieán coù giaù trò
hôn, töø choã chæ caûi tieán trong caùi cuõ, môû ra caùi môùi .
II/ KINH TEÁ VIEÄT NAM TRÖÔÙC VAØ SAU THÔØI KYØ ÑOÅI MÔÙI
NAÊM 1986:
1/ Tröôùc thôøi kyø ñoåi môùi:
Tình hình nhöõng naêm 80 khi chöa coù ñöôøng loái ñoåi môùi, ñaát nöôùc chìm
trong suy thoaùi, xaõ hoäi laâm vaøo khuûng hoaûng töôûng chöøng khoâng coù loái ra. Tieáp
ñoù, caùc nöôùcxaõ hoäi chuû nghóa Ñoâng Aâu, Lieân Xoâ laàn löôït tan raõ keùo theo khoâng
ít nhöõng taùc ñoäng baát lôïi ñoái vôùi nöôùc ta, khieán cho nguoàn vieän trôï quoác teá bò
chaám döùt ñoät ngoät, nôï nöôùc ngoaøi choàng chaát, saûn xuaát kinh doanh ñình ñoán, laïm
phaùt taêng ñeán ba con soá, vaät giaùleo thang, ñôøi soáng ngöôøi daân ngaøy moät sa suùt
v.v…Coäng vaøo ñoù Myõ sieát chaët bao vaây caám vaän laøm cho khoù khaên voán ñaõ gay
gaét caøng ñöôïc tích tuï ñeán ñænh cao .
Tröôùc tình theá hieåm ngheøo ñoù, khoâng ít ngöôøi ñaõ hoang mang dao ñoäng,
giaûm long tin vaøo ñöôøng loái ñoåi môùi cuûa chuùng ta. Beø baïn vaø nhöõng ngöôøi coù
long tri ôû beân ngoaøi tuy thoâng caûm nhöng laïi raát lo cho ta, ít ai tin ta coù theå ñöùng
vöõng ñöôïc tröôùc nhöõng khoù khaên choàng chaát ..
2/ Sau thôøi kyø ñoåi môùi:
Giöõa nhöõng naêm 80 neàn kinh teá Vieät Nam phaùt trieån raát keùm, maëc duø coù
moät khoái löôïng vieän trôï raát lôùn cuûa Lieân Xoâ. Ñaëc chöng cuûa neàn kinh teávó moâ
luùc naøy laø toång saûn phaåm quoác daân tính theo ñaàu ngöôøi ñình treä, laïm phaùt taêng
cao, nhöõng vaán ñeà caùn caân thanh toaùn thöôøng xuyeân laép ñi laép laïi. Ñöùng tröôùc
tình hình ñoù ban laõnh ñaïo ñaõ baét ñaàuthöïc hieän moät soá thay ñoåi raát maïnh meõ caû
trong chính saùch ñoái ngoaïi laãn trong vieäc quaûn lyù kinh teá ôû trong nöôùc.Chöông
trình ñoåi môùi ñaày khaùt voïng cuûa Vieät Nam baét ñaàu naêm 1986vaø ñöôïc ñaåy maïnh
vaøo naêm 1989. Nhöõng neùt chính cuûa noã löïc naøy nhaèm ñònh höôùng laïi heä thoáng
kinh teá laø
Nhöõng cuoäc caûi caùch ôû noâng thoân: cheá ñoä taäp theåbò boû ñi raát nhieàu vaø
noâng nghieäp quay trôû laïi canh taùc theo hoä gia ñình treân cô sôû giao ñaát daøi haïn .
Töï do hoaù giaù caû: vieäc töï do hoaù toaøn boä giaù caû ñaõ that söï xoaù boû taát caû
nhöõng söï kieåm soaùt .
Giaûm tyû giaù ñoàng tieàn: tyû suaát hoái ñoaùi ñöôïc thoáng nhaát laïi vaø giaûm giaù
nhieàu .
Caûi caùch laõi suaát: laø moät boä phaän cuûa cuoäc ñaáu tranh choáng laïm phaùt,
laõi suaát ñaõ ñöôïc naâng caoleân tôùi möùc laõi suaát thöïc ôû möùc döông .
Caûi caùch taøi chính: ñeå cuûng coá chöông trình oån ñònh hoaù, nhöõng cuoäc caûi
caùch taøi chính ñaày khaùt voïng ñaõ ñöôïc tieán haønh. Hôn 500.000 binh só ñaõ ñöôïc
giaûi nguõ. Theâm vaøo ñoù, trôï caáp töø ngaân saùch cho caùc doanh nghieäp nhaø nöôùc ñaõ
bò caét giaûm, daãn ñeán keát quaû trong voøng ba naêm ñaõ coù gaàn 80.000 vuï cho nghæ
vieäc taïm thôøi. Vieäc saép xeáp laïi khu vöïc coâng coäng ôû Vieät Nam laø ñaùng chuù yù .
Ñoàng thôøi cuoäc caûi caùch thueá khoaù ( vaø moät vaøi taëng phaåm baát ngôø cuûa
töï nhieân do caùc hoaït ñoäng khai thaùc daàu vöøa ñi vaøo neà neáp ñem laïi )ñaõ laøm cho
chính phuû coù theå taêng soá thu cuûa mình .
Ñaåy maïnh khu vöïc tö nhaân : sau nhieàu naêm phaân bieät ñoái xöû vôùi khu vöïc
tö nhaân, chính phuû ñaõ hoaøn toaøn thay ñoåi caùch ñoái xöû vaø giôø ñaây noù khuyeán
khích khu vöïc tö nhaân. Nhöõng ñaïo luaät veà caùc coâng ty vaø doanh nghieäp tö nhaân
ñaõ chính thöùc thöøa nhaän khu vöïc ñaõ coù moät thôøi kyø laø khu vöïc khoâng chính thöùc
naøy .
Môû cöûa cho ñaàu tö tröïc tieáp cuûa nöôùc ngoaøi : nhöõng thay ñoåi to lôùn phaùc
hoïa treân kia khoâng coù söï giuùp ñôõ ñaùng keå naøo cuûa nöôùc ngoaøi töø baát cöù nguoàn
naøo. Tuy nhieân, Vieät Nam ñaõ khaù thaønh coâng trong vieäc thu huùt voán ñaàu tö tröïc
tieáp cuûa nöôùc ngoaøi trong nhöõng naêm qua. Ñaïo luaät môùi veà ñaàu tö vaø nhöõng laàn
söûa laïi sau ñoù chöùng toû raèng chính phuû môû cöûa cho khu vöïc tö nhaân cuûa nöôùc
ngoaøi tham gia .
Caûi caùch ngoaïi thöông : Vieät Nam ñaõ caûi caùch moät phaàn cheá ñoä thöông
maïi raát haïn cheá cuûa hoï ñeå cho caùc coâng ty caû cuûa Nhaø Nöôùc vaø tö nhaân , giôø ñaây
ñöôïc deã daøng hôn trong vieäc nhaäp khaåu vaø ñöôïc khuyeán khích nhieàu hôn trong
vieäc xuaát khaåu .
Chi phí xaõ hoäi cho ñieàu chænh : Chính Phuû ñaõ baét ñaàu thöïc hieän moät soá
chöông trình tieán boä nhaèm giaûi quyeát tình traïng thaát nghieäp trong thôøi kyø chuyeån
tieáp do chöông trình caûi caùch gaây neân, bao goàm caùc keá hoaïch ñaøo taïo laïi vaø cho
vay vôùi laõi suaát thaáp cho khu vöïc tö nhaân quy moâ nhoû .
3/ Nhöõng thaønh töïu kinh teá sau thôøi kyø ñoåi môùi
Caùc cuoäc caûi caùch trong naêm 1989 ñaõ ñem laïi söï taêng tröôûng ban ñaàu
cuûa toång saûn phaåm, ñaëc bieät laø trong noâng nghieäp vaø dòch vuï, toång saûn phaåm
trong nöôùc ñaõ taêng 8% trong naêm 1989. Tuy nhieân luùc baáy giôø Vieät Nam vaãn coøn
ñang nhaän ñöôïc söï giuùp ñôõ quan troïng cuûa Lieân Xoâ. Tieàn daønh duïm töø nguoàn
cuûa nöôùc ngoaøi ñöa vaøo Vieät Nam chaám döùt haún trong khoaûng thôøi gian töø 1989
ñeán 1991 vaø ñieàu naøy khoâng traùnh khoûi coù aûnh höôûng ñeán söï phaùt trieån. Tuy
nhieân ñieàu baát ngôø laø söï phaùt trieån chæ giaûm suùt raát nheï, vôùi möùc taêng toång saûn
phaåm trong nöôùc giaûm xuoáng 5,1% naêm 1990 vaø 6% naêm 1991. Naêm 1992 laø
moät naêm raát toát ñeïp ñoái vôùi Vieät Nam. Luùc aáy neàn kinh teá ñaõ ñöôïc phuïc hoài
hoaøn toaøn sau cuù soác do söï suïp ñoå cuûa Lieân Xoâgaây neân vaø möùc taêng tröôûng ñaõ
leân tôùi 8,3%. Trong luùc thaønh töïu phaùt trieån gaàn ñaây laø toát ñeïp, vaãn coù nhöõng lyù
do caàn ñöôïc quan taâm veà trieån voïng cuûa söï phaùt trieån sau naøy. Phaàn lôùn trong soá
gia taêng cuûa toång saûn phaåm laø do hai phaân ngaønh ñem laïi daàu löûa vaø luùa gaïo. Ñeå
giöõ vöõng ñöôïc söï phaùt trieån, Vieät Nam caàn cuoán huùt theâm nhieàu ngaønh nöõa vaøo
söï phaùt trieån cuûa noù.
Veà ñaàu tö: coù hai ñieàu raát ñaùng ngaïc nhieân trong tình hình ñaàu tö cuûa
Vieät Nam. Thöù nhaát, nhòp ñoä ñaàu tö phoå bieán khoâng giaûm suùt trong thôøi kyø 1989
–1992, maëc duø vieän trôï cuûa cuûa beân ngoaøi giaûm raát maïnh. Thöù hai, toång ñaàu tö
vaãn raát thaáp ñoái vôùi nhòp ñoä trung bình 6,9% trong thôøi thôøi kyø ñoù. Vieät Nam ñaõ
laøm ñöôïc vieäc to lôùn laø thay theá tieát kieäm töø nguoàn cuûa nöôùc ngoaøi baèng tieát
kieäm ôû trong nöôùc vaø ñaõ ñaõ toû ra ñaàu tö coù hieäu quaû raát cao trong nhöõng naêm
gaàn ñaây. Trong thôøi gian töø 1989 ñeán 1992, toång ñaàu tö taêng ñang leân tôùi 12%
toång saûn phaåm trong nöôùc. Tuy nhieân trong thôøi kyø naøy, cô caáu ñaàu tö ñaõ thay
ñoåi. Chöông trình ñaàu tö cuûa chính phuû ñaõ giaûm maïnh töø 6,7% toång saûn phaåm
trong nöôùc, naêm 1989 xuoáng chæ coøn 3,1% naêm 1991 tröôùc khi gaàn phuïc hoài laïi
ñöôïc vaø leân tôùi 5,6% naêm 1992. Ñoàng thôøi, ñaàu tö cuûa tö nhaân ñaõ taêng leân. Söï
thay ñoåi, cô baûn ñoù laø moät söï phaùt cô baûn ñoù laø moät söï phaùt trieån laùnh maïnh ñoái
vôùi Vieät Nam. Nhöng caû ñaàu tö tö nhaân ñeàu caàn phaûi taêng. Tyû leä ñaàu tö ñöôïc baùo
caùo chính thöùc laø 12% toång saûn phaåm trong nöôùc coù leõ laø bò ñaùnh giaù hôi bò thaáp
vaø khoâng phaûn aùnh ñaày ñuû hoaït ñoäng cuûa khu vöïc tö nhaân. Tuy nhieân, Vieät Nam
seõ caàn phaûi taêng ñaàu tö raát nhieàu ñeå thöïc hieän, Vieät Nam caàn phaûi taêng ñaàu tö
raát nhieàu ñeå thöïc hieän ñöôïc söï phaùt trieån nhanh cô sôû vöõng chaéc.
Kieåm soaùt tieàn teä vaø laïm phaùt: caùc nhaø d8öông cuïc vieät Nam ñaõ ñaït tieán
boä raát to lôùn trong vieäc kieåm soaùt laïm phaùt, ñaëc bieät laø so vôùi kinh nghieäm cuûa
caùc neàn kinh teá quaù ñoä ôû Ñoâng Aâu vaø ôû Lieân Xoâ tröôùc kia: tyû leä laïm phaùt trong
lónh vöïc giaù tieâu duøng giaûm xuoáng giaûm töø gaàn 70% naêm 1990 vaø 1991 xuoán
17% naêm 1992. Giöõa naêm 1993 laïm phaùt tieáp tuïc giaûm theâm nöõa, xuoáng tôùi möùc
caû naêm laø 10%. Vieät Nam ñaõ chaën laïi ñöôïc naïm laïm phaùt nhanh baèng caùch ñieàu
chænh laõi suaát leân tôùi möùc ñöông theo giaù thöïc. Naêm 1992: kinh phí thöïc caáp cho
kinh phí thöïc caáp cho chính phuû laø aâm. Hôn nöõa, caùc ngaân haøng ñaõ ñöôïc pheùp
thoaùng hôn trong caùc ngaân haøng ñaõ ñöôïc pheùp thoaùng hôn trong caùc quyeát ñònh
veà tín duïng cuûa mình, vaø möùc taêng tín duïng caáp cho caùc doanh nghieäp nhaø nöôùc
ñaõ giaûm xuoáng trong khi tín duïng caáp cho khu vöïc tö nhaân taêng leân nhanh choùng.
Taøi chính coâng coäng: chính saùch taøi chính cuûa Vieät Nam ñaõ ñöôïc caûi
thieän raát nhieàu trong thôøi kyø 1989 – 1992 vaø ngöôøi ta phaûi ca ngôïi chính phuû veà
söï thay ñoåi maïnh meõ trong lónh vöïc naøy. Soá thieáu huït veà taøi chính ñaõ giaûm töø
11,4% toång saûn phaåm trong nöôùc naêm 1989 xuoáng coøn 3,8% naêm 1992. Vieät taïm
ngöng caáp voán cuûa chính phuû thoâng qua ngaân haøng laø neàn taûng then choát cuûa
chöông trình choáng laïm phaùt. Tuy nhieân vaãn coøn moät soá lyù do caàn phaûi löu yù.
Moät phaàn trong soá gia taêng cuûa soá thu laø do söï gia taêng ngaãu nhieân laø soá thu veà
daàu löûa hôn laø do vieäc môû roäng vieäc thu thueá döa treân cô sôû roäng raõi ñem laïi.
Moät vaán ñeà khaùc laø soá chi ñònh kyø coäng chung laïi vaãn coøn quaù lôùn. Raát coù theå laø
coù moät soá lónh vöïc caàn tieát kieäm ôû ñaây, nhöng thaät khoù coù theå neâ cuï theå ñöôïc,
khi ngaân saùch coøn chöa roõ. Cuoái cuøng chöông trình ñaàu tö coâng coäng ñaõ ñöôïc
khai thaùc trieät ñeå trong nhöõng naêm vöøa qua vaø caàn phaûi ñöôïc môû roäng neáu Vieät
Nam caàn phaûi phaùt trieån keát caáu haïn haï taàng caàn thieát cho söï phaùt trieån nhanh
choùng vöõng chaéc. Chính phuû seõ khoù maø xöû lyù ñöôïc nhöõng söï thuùc eùp ñoù, neáu
khoâng coù moät khoái löôïng lôùn vieän trôï cuûa nöôùc ngoaøi. Ñoàng thôøi chính phuû coù cô
hoäi taêng tieát kieäm cuûa mình thoâng qua vieäc huy ñoäng toát hôn nöõa caùc nguoàn löïc
vaø quaûn lyù chaët cheõ hôn nöõa chi phí ñònh kyø. Nhöõng nhu caàu ñaàu tö coâng coäng coù
theå ñöôïc ñaùp öùng toát nhaát thoâng qua vieäc keát hôïp vieän trôï cuûa nöôùc ngoaøi vôùi
tieát kieäm cao hôn nöõa cuûa chính phuû.
Ngoaøi ra, Vieät nam coøn ñaït ñöôïc nhöõng thaønh töïu trong caùc lónh vöïc
khaùc cuûa kinh teá vó moâ nhö trong caùn caân thanh toaùn xuaát nhaäp khaåu, tyû giaù hoái
ñoaùi….
CHÖÔNG II
NHÖÕNG VIEÄC CAÀN LAØM ÑEÅ PHAÙT TRIEÅN NEÀN KINH TEÁ THÒ
TRÖÔØNG ÑÒNH HÖÔÙNG XAÕ HOÄI CHUÛ NGHÓA. NHÖÕNG HAÏN CHEÁ VAØ
PHÖÔNG HÖÔÙNG GIAÛI QUYEÁT
I/ NHÖÕNG VIEÄC CAÀN LAØM ÑEÅ PHAÙT TRIEÅN NEÀN KINH TEÁ THÒ
TRÖÔØNG XAÕHOÄI CHUÛ NGHÓA .
Ñeå phaùt trieån neàn kinh teá thò tröôøng xaõ hoäi chuû nghóa , Ñaûng vaø Nhaø
Nöôùc ta caàn phaûi :
1/ Phaùt trieån caùc loaïi hình doanh nghieäp:
Ñeå hình thaønh vaø phaùt trieån neàn kinh teá thò tröôøng ñònh höôùng xaõ hoäi chuû
nghóa , vieäc coâng nhaän , baûo hoä cheá ñoä ña sôû höõu vaø phaùt trieån caùc doanh nghieäp
thuoäc caùc thaønh phaàn kinh teá coù yù nghóa cöïc kyø quan troïng , do caùc doanh nghieäp
luoân laø nhöõng chuû theå quan troïng nhaát cuûa caùc neàn kinh teá .
Trong nhöõng naêm ñoåi môùi vöøa qua , ñoàng thôøi vôùi vieäc ñaõ hieán phaùp hoùa
chuû tröông phaùt trieån kinh teá nhieàu thaønh phaàn , coâng nhaän , baûo veä cheá ñoä ña sôû
höõu , trong ñoù coù sôû höõu tö nhaân, Ñaûng vaø Nhaø Nöôùc ñaõ töøng böôùc xaây döïng ,
hoaøn thieän theå cheá kinh teá ñoái vôùi caùc doanh nghieäp thuoäc caùc thaønh phaàn kinh
teá khaùc nhau.
Caàn taäp trung vaøo boán loaïi doanh nghieäp laø doanh nghieäp nhaø nöôùc ,
doanh nghieäp tö nhaân , doanh nghieäp hôïp taùc xaõ, doanh nghieäp coù voán ñaàu tö
tröïc tieáp nöôùc ngoaøi ; töø thöïc tieãn saûn xuaát kinh doanh cuûa caùc doanh nghieäp maø
ñeà xuaát moät soá giaûi phaùp chuû yeáu , nhaèm goùp phaàn vaøo vieäc nghieân cöùu , tìm ra
theå cheá kinh teá phuø hôïp vôùi söï phaùt trieån coù hieäu quaû vaø söùc caïnh tranh cao cuûa
caùc doanh nghieâp naøy.
a/ Doanh nghieäp Nhaø Nöôùc
Trong taát caû caùc nöôùc chuyeån ñoåi töø neàn kinh teá keá hoaïch hoùa taäp trung
sang neàn kinh teá thò tröôøng , vaán ñeà caûi caùch doanh nghieäp Nhaø nöôùc laø moät vaán
ñeà coù nhieàu khoù klhaên , phöùc taïp khoâng chæ ôû quan ñieåm , ñöôøng loái , maø caû ôû
nhöõng vaán ñeà thuoäc nghieäp vuï, kyõ thuaät.
Cho ñeàn nhöõng naêm gaàn ñaây, doanh nghieäp Nhaø nöôùc vaãn giöõ moät vò trí
quan troïng trong neàn kinh teá nöôùc ta: naêm 2000 doanh nghieäp Nhaø nöôùc ñoùng
goùp 39.5% giaù trò saûn löôïng coâng nghieäp, treân 50% kim ngaïch xuaát khaåu, 39.2%
toång thu ngaân saùch nhaø nöôùc.
Trong thôøi gian qua , Nhaø nöôùc ñaõ thöïc hieän nhieàu bieän phaùp trôï giuùp
doanh nghieäp Nhaø nöôùc nhö : mieãn thueá, giaûm thueá, chi vay öu ñaõi , vay khoâng
theá chaáp , khoanh nôï , daõn nôï, chuyeån nôï thaønh voán ngaân saùch , caáp, tham gia
xuaát khaåu traû nôï Nhaø nöôùc ñöôïc truùng thaàu hoaëc ñöôïc giao thaàu nhieàu coâng trình
do Nhaø nöôùc ñaàu tö , ñeå laïi khaáu hao cô baûn taùi ñaàu tö v…v… Tuy vaäy, nhöõng yeáu
keùm cuûa doanh nghieäp nhaø nöôùc vaãn coøn raát nghieâm troïng . Ñoù laø: naêng löïc
caïnh tranh coøn thaáp keùm, do chaát löôïng thaáp , giaù thaønh cuûa nhieàu saûn phaåm coøn
cao,nhieàu maët haøng cao hôn giaù maët haøng cuøng loaïi nhaäp khaåu (nhö saét , theùp,
phaân boùn,xi maêng,ñöôøng), coâng nôï quaù lôùn , nôï quaù haïn, nôï khoù ñoøi ngaøy caøng
taêng (doanh nghieäp Nhaø nöôùc chieám tôùi 74.8% trong soá nôï quaù haïncuûa ngaân
haøng thöông maïi quoác doanh); quy moâ quaù nhoû; coâng ngheä laïc haäu , v…v…
Coùnhöõng doanh nghieäp ñaùng ra phaûi cho phaù saûn vì thua loã keùo daøi, khoâng theå
naøo öùu vaõn ñöôïc, nhöng vaãn phaûi ñeå toàn taïi, haøng naêm tieáp tuïc loã theâm.
Tröôùc tình hình ñoù, vieäc caûi caùch doanh nghieäp Nhaø Nöôùc ñaõ trôû thaønh
heát söùc caáp baùch. Trong boái caûnh hoäi nhaäp kinh teá vôùi khu vöïc vaø theá giôùi, caøng
thaáy roõ yeâu caàu naøy. Nhieàu doanh nghieäp nhaø nöôùc ñang cung öùng nhöõng haøng
hoùa , dòch vuï chuû yeáu laø chi phí ñaàu vaøo cuûa caùc doanh nghieäp, theá nhöng kinh
doanh keùm hieäu quaû , giaù thaønh cao, neáu khoâng gaáp ruùt caûi thieän kinh doanh thì
raát khoù khaên trong vieäc giaûm chi phí ñaàu vaøo , goùp phaàn naâng cao naêng löïc caïnh
tranh cuûa doanh nghieäp caû nöôùc.
Yeâu caàu cuûa vieäc caûi caùch doanh nghieäp nhaø nöôùc laø ñieàu chænh cô caáu
ñeå doanh nghieäp nhaø nöôùc coù cô caáu hôïp lyù , taäp trung vaøo nhöõng ngaønh , lónh
vöïc then choát vaø ñòa baøn quan troïng , laø ña daïng hoùa sôû höõu , keå caû sôû höõu tö
nhaân , muïc tieâu laø söû duïng coù hieäu quaû löïc löôïng lao ñoäng vaø cô sôû vaät chaát_kyõ
thuaät cuûa doanh nghieäp nhaø nöôùc , phaùt trieån saûn xuaát king doanh.
Nghò quyeát hoäi nghò laàn thöù 3 cuûa ban chaáp haønh trung öông Ñaûng khoùa
IX (9_2001) veà doanh nghieäp nhaø nöôùc ñaõ quyeát ñònh ñeán naêm 2005 hoaøn thaønh
cô baûn vieäc saép xeáp ñieàu chænh cô caáu doanh nghieäp nhaø nöôùc hieän coù baèng caùc
hình thöùc : coå phaàn hoùa , chuyeån moät soá doanh nghieäp nhaø nöôùc hoaëc doanh
nghieäp tröïc thuoäc caùc toå chöùc chính trò , toå chöùc chính trò_xaõ hoäi sang loaïi hình
coâng ty traùch nhieäm höõu haïn moät thaønh vieân (coøn goïi laø coâng ty hoùa ) , saùp
nhaäp ,giaûi theå, phaù saûn, giao, baùn,khoaùn knh doanh,cho thueâ.
b/ Doanh nghieäp tö nhaân
Ñoái vôùi doanh nghieäp tö nhaân trong moät thôøi gian daøi ñaõ khoâng coù
nhöõng caùch nhìn nhaän ñuùng ñaén, phuø hôïp vôùi thöïc teá, coøn naëng giaùo ñieàu, baûo
thuû, trong thöïc teá coøn nhieàu phaân bieät ñoái xöû coù tính chaát kyø thò, haïn cheá doanh
nghieäp tö nhaân môû roäng saûn xuaát _ kinh doanh. Töø naêm 2000 thi haønh Luaät
doanh nghieäp , tröôùc tình hình doanh nghieäp tö nhaân phaùt trieån nhanh choùng
ñoùng goùp phaàn quan troïng vaøo söï phaùt trieån cuûa neàn kinh teá, ñaõ coù nhöõng baên
khoaên, lo ngaïi, vì söï phaùt trieån quaù nhanh cuûa kinh teá tö nhaân vaø moät soá leäch laïc
khoù traùnh khoûi trong quaù trình ñoù , cho raèng “ quaûn lyù ñöôïc ñeán ñaâu thì môû ra
ñeán ñoù “ . nhieàu haïn cheá, bieán töôùng cuûa moät soá ngaønh vaø caáp quaûn lyù ñaõ vaø
ñang ñöôïc taïo ra döôùi nhieàu hình thöùc khaùc nhau ñeå thöïc hieän caùi goïi laø “taêng
cöôøng quaûn lyù Nhaø Nöôùc” maø thöïc chaát laø coá gaéng vôùt vaùt laïi nhöõng quyeàn vaø
lôïi ích khoâng ñaùng ñang bò cuoäc soáng vaø phaùp luaät loaïi boû . Doanh nghieäp tö
nhaân coøn gaëp nhieàu khoù khaên , nhaát laø veà maët baèng kinh doanh vaø vay voán , coøn
bò saùch nhieãu trong suoát quaù trình kinh doanh , bò nhieàu ñoaøn thanh tra, kieåm tra
ñeán “hoûi thaêm söùc khoûe”. Nhieàu chuû theå doanh nghieäp tö nhaân ñaõ phaûi duøng
ñeán 1/3 thôøi gian ñeå tieáp ñoùn caùc ñoaøn naøy, toán keùm nhieàu thôøi gian vaø tieàn baïc
ñeå ñöôïc kinh doanh.
Nhöng tình hình hieän nay coù leõ khaùc cô baûn so vôùi thaäp kyû 90 cuûa theá
kyû XX. Khu vöïc hoùa vaø toaøn caàu hoùa kinh teá khieán cho phaùt trieån kinh teá phuï
thuoäc nhieàu hieäu quaû vaø khaû naêng caïnh tranh caû ôû taàm quoác gia laãn taàm doanh
nghieäp vaø saûn phaåm; quy moâ vaø nöùc ñoä thò tröôøng hoùa ngaøy caøng lôùn hôn. Trong
boái caûnh noùi treân , caøng khoâng theå tieáp tuïc chæ döïa vaøo ñaàu tö Nhaø nöôùc vaø
doanh nghieäp Nhaø nöôùc ñeå phaùt trieån kinh teá. Ñaây thöïc söï laø cô hoäi thuùc ñaåy ñoåi
môùi kinh teá ñònh höôùng thò tröôøng vôùi quy moâ vaø cöôøng ñoä lôùn hôn , trong ñoù coù
söï thuùc ñaåy vaø taïo ñieàu kieän phaùt trieån khu vöïc doanh nghieäp tö nhaân chính thöùc,
hieän ñaïi .
Ñaïi hoäi laàn thöù IX cuûa Ñaûng ñaõ khaúng ñònh caùc thaønh phaàn kinh teá, goàm
caû kinh teá tö nhaân kinh doanh theo phaùp luaät ñeàu laø boä phaän caáu thaønh quan
troïng cuûa neàn kinh teá thò tröôøng ñònh höôùng xaõ hoäi chuû nghóa . Tuy vaäy , doanh
nghieäp tö nhaân khoâng theå laø quan troïng nhaát , bôûi vì, kinh teá Nhaø nöôùc phaûi laø
chuû ñaïo , vaø kinh teá nhaø nöôùc cuøng vôùi kinh teá hôïp taùc phaûi töøng böôùc trôû thaønh
neàn taûng vöõng chaéc cuûa neàn kinh teá quoác daân. Toøan boä heä thoáng phaùp luaät ,
chính saùch vaø caû boä maùy Nhaø Nöôùc phaûi ñöôïc xaây döïng vaø vaän haønh theo ñònh
höôùng xaõ hoäi chuû nghóa.
c/ Doanh nghieäp hôïp taùc xaõ
Coù theå noùi , nhöõng noã löïc hôïp taùc hoùa, taäp theå hoùa sau naêm 1975 ñeàu
khoâng ñem laïi keát quaû mong muoán. Cô cheá “khoaùn 10” veà cô baûn ñaõ thay ñoåi
nguyeân taéc “hôïp taùc xaõ” theo kieåu cuõ; noùi ñuùng hôn , hôïp taùc xaõ theo kieåu cuõ bò
xoùa boû. Cuøng vôùi vieäc ñöôïc giao ñaát vôùi naêm quyeàn söû duïng laâu daøi , hoä gia
ñình, tröôùc heát laø hoä gia ñình noâng daân , ñöôïc xaùc laäp vaø thöïc söï trôû thaønh ñôn vò
kinh teá töï chuû , taùch bieät veà kinh teá vaø phaùp lyù khoûi hôïp taùc xaõ truyeàn thoáng. Töø
naêm 1988, hoä gia ñình noâng daân ñaõ töï mình quyeát ñònh saûn xuaát caùi gì, saûn xuaát
bao nhieâu, saûn xuaát nhö theá naøo, baùn cho ai vaø töï quyeát ñònh caû giaù baùn . Ñòa vò
noùi treân cuûa hoä gia ñình khoâng chæ laø keát quaû cuûa caùc bieän phaùp ñoåi môùi kinh teá
hôïp taùc, cheá ñoä quaûn lyù ñaát ñai, maø caû caùc bieän phaùp caûi caùch vó moânhö veà giaù
caû, veà thò tröôøng. . . .Keát quaû ñaït ñöôïc thaät ngoaïn muïc , ngoaøi söï mong ñôïi, nhaát
laø treân lónh vöïc saûn xuaát löông thöïc . Keå töø thôøi ñieåm ño, vaán ñeà “aên” töø laâu luoân
laø moái lo toan cuûa caû boä maùy nhaø nöôùc , keå caû cuûa caùc nhaø laõnh ñaïo Ñaûng vaø
nhaø nöôùc trong maáy chuïc naêm döôùi cô cheá keá hoaïch hoùa taäp trung, quan lieâu ,
bao caáp ñaõ ñöôïc giaûi quyeát.
Naêm 1996, nhaèm ñoåi môùi hôïp taùc xaõ , quoác hoäi ñaõ ban haønh Luaät hôïp
taùc xaõ. Ngoaøi vieäc qui ñònh thaønh laäp, toå chöùc quaûn lyù,hoaït ñoäng cuû hôïp taùc xaõ,
luaät coøn ñeà ra haøng loaït caùc öu ñaõi daønh rieâng cho hôïp taùc xaõ caùc loaïi. Luaät hôïp
taùc xaõ laø khung phaùp lyù taïo ñieàu kieân vöøa ñeå thaønh laäp caùc hôïp taùc xaõ môùi , vöøa
ñeå chuyeån ñoåi hôïp taùc xaõ tröôùc ñaây sang toå chöùc quaûn lyù vaø hoaït ñoäng theo moâ
hình hôïp taùc xaõ kieåu môùi . Thôøi haïn chuyeån ñoåi döï kieán keát thuùc vaøo cuoái naêm
1998; nhöng cho ñeán nay, vaãn coøn haùng nghìn hôïp taùc xaõ chöa chuyeån ñoåi ñöôïc.
Quy moâ cuûa hôïp taùc xaõ coøn raát nhoû. Bình quaân voán hoaït ñoäng cuûa moãi
hôïp taùc xa chó khoaûng 758 trieäu ñoàng vôùi soá xaõ vieân bình quaân 787 xaõ vieân vaø
197 lao ñoäng laøm thueâ /hôïp taùc xaõ. Nhö vaäy, bình quaân moãi xaõ vieân ñoùng goùp
chöa ñaày 1 trieäu d0oàng, vaø moãi choã laøm vieäc chæ coù gaàn 4 trieäu ñoàng (baùo caùo
ñieàu tra naêm 2003 ).
Hôïp taùc xaõ cuõng chöa thöïc hieän toát chöùc naêng dòch vuï ñaàu vaøo, ñaàu ra
nhö mong muoán cuûa nhöõng ngöôøi thieát keá chính saùch. Thöïc vaäy, chính löïc löôïng
tö thöông buoân baùn nhoû( chöù khoâng phaûi hôïp taùc xaõ )ñaõ tieâu thuï ñaïi boä phaän saûn
phaåm cho noâng daân cuõng nhö chính hoï ñaõ laøm toát hôn chöùc naêng cung caáp dòch
vuï, phaân boùn, caùc loaïi nguyeân lieäu khaùc cho caùc hoä noâng daân. Noùi caùch khaùc, söï
hôïp taùc giöõa hoä xaõ vieân vaø tö thöông chaët cheõ thì hieäu quûa hôn so vôùi xaõ vieân vaø
hôïp taùc xaõ .
Thöïc teá phaùt trieån kinh teá noùi chung va hôïp taùc xaõ noùi rieâng trong maáy
naêm qua chuùng toû luaät hôïp taùc xaõ cuøng caùc chính saùch phaùt trieån kinh teá hôïp taùc
chöa phaùt huy ñöôïc taùc duïng nhö mong muoán. Trong khi soá löôïng hôïp taùc xaõ,
nhaát laø hôïp taùc xaõ dòch vuï noâng nghieäp giaûm xuoáng, thì soá löôïng vaø quy moâ (veà
voán, lao ñoäng ) cuûa trang traïi taêng leân raát nhanh treân nhieàu vuøng trong caû nöôùc
( ñieàu ñoù ñaõ xaûy ra trong khi haàu nhö chöa coù chính saùch hoã trôï tröïc tieáp cho
kinh teá trang traïi ). Ngay caû khi thuû tuïc thaønh laäp heát söùc phöùc taïp, toán keùm vôùi
nhöõng caûn trôû vaø ñoái xöû baát bình ñaúng treân nhieàu maët ( thôøi kyø 1991-1999 )thì soá
löôïng doanh nghieäp tö nhaân môùi ñöôïc thaønh laäp haøng naêm gaáp 10 laàn soá hôïp taùc
xaõ môùi thaønh laäp.
d/ Doanh nghieäp coù voán ñaàu tö tröïc tieáp nöôùc ngoaøi
Ñeå thu huùt voán ñaàu tö tröïc tieáp cuûa nöôùc ngoaø, töø thaùng 12/1987, luaät
ñaàu tö nöôùc ngoaøi taïi Vieät Nam ñaõ ñöôïc Quoác Hoäi thoâng qua, tieáp ñoù thaùng
11/1996 vaø thaùng 6/2000, Quoác Hoäi thoâng qua luaät söûa ñoåi, boå sung moät soá ñieàu
cuûa luaät ñaàu tö nöôùc ngoaøi taïi Vieät Nam. Nhieàu vaên baûn phaùp quy ñaõ ñöôïc ban
haønh ñeå höôùng daãn thi haønh luaät .
Doanh nghieäp coù voán ñaàu tö nöôùc ngoaøi taïi Vieät Nam phaùt trieån khaù
nhanh, bao quaùt nhieàu lónh vöïc, ñaõ coù nhöõng ñoùng goùp quan troïng vaøo söï phaùt
trieån kinh teá –xaõ hoäi cuûa ñaát nöôùc nhö : boå sung nguoàn voán quan troïng cho ñaàu
tö phaùt trieån, phuïc vuï chuyeån dòch cô caáu theo höôùng coâng nghieäp hoaù, hieän ñaïi
hoaù, thu huùt coâng ngheä hieän ñaïi, phöông phaùp quaûn lyùtieân tieán, phaùt trieån nguoàn
nhaân löïc, goùp phaàn tieáp caän vaø môû roäng thò tröôøng Quoác Teá, naâng cao naêng löïc
xuaát khaåu ôû nöôùc ta.v.v…
Ñaõ coù nhöõng taäp ñoaøn, coâng ty xuyeân quoác gialôùn nhö Nhaät Baûn
(Misubishi, Mitsui. . .) cuûa Ñöùc (Mercedes, Benz, Siemens. . .) cuûa Myõ ( Mobil,
carterrpila. . .) cuûa Anh (BP. . . ) ñaàu tö voaøo nöôùc ta .
Doanh nghieäp coù voán ñaàu tö nöôùc ngoaøi ñöôïc coi laø moät boä phaän caáu
thaønh quan troïng cuûa neàn kinh teá thò tröôøng ñònh höôùng xaõ hoäi chuû nghóa. Nhaø
Nöôùc ñaõ coù nhieàu chuû tröông, chính saùch ñeå khaúng ñònh vò trí cuûa khu vöïc naøy
höôùng vaøo saûn xuaát kinh doanh haøng hoaù vaø dòch vuï xuaát khaåu, haøng hoaù vaø dòch
vuï coù coâng ngheä cao, xaây döïng keát caáu haï taàng kinh teá, xaõ hoäi gaén vôùi thu huùt
coâng ngheä hieän ñaïi, taïo theâm nhieàu vieäc laøm, theo yeâu caàu chuyeån dòch cô caáu
kinh teác cuõng nhö hoäi nhaäp kinh teá quoác teá. Tuy nhieân khoâng phaûi ñaõ heát nhöõng
baên khoaên, lo ngaïi vaø phaân bieät d0oái xöû ñoái vôùi ñaàu tö nöôùc ngoaøi. Doù laø nhöõng
lo ngaïi khi coù thaønh phaàn nöôùc ngoaøi trong neàn kinh teá, cho raèng ñaây laø hình
thöùc boùc loät cuûa tö baûn nöôùc ngoaøi ñoái vôùi caùc nöôùc chaáp nhaän ñaàu tö, khoâng
thaáy raèng trong ñieàu kieän neàn kinh teá toaøn caàu hoaù nhö hieän nay, vieäc thu huùt
ñaàu tö nöôùc ngoaøi laø moät hình thöùc thu huùt nguoàn löïc caàn thieát cho coâng cuoäc
coâng nghieäp hoaù, hieän ñaïi hoaù ñaát nöôùc ;ñoàng thôøi cuõng laø vieäc laøm maø hai beân
cuøng coù lôïi, nhaø tö baûn boû voán ñaàu tö ñöôïc höôûng lôïi nhuaän thoaû ñaùng. Nhöõng
nöôùc keùm phaùt trieån thu huùt ñaàu tö nöôùc ngoaøi laø ñeå taêng theâm nguoàn voán cho
ñaàu tö , du nhaäp coâng ngheä môùi( ñaët bieät laø coâng ngheä töø nhöõng nöôùc phaùt
trieån)hoïc taäp phöông phaùp quaûn lyù tieân tieán. Ñaàu tö nöôùc ngoaøi ngaøy caøng trôû
thaønh doøng chính trong lieân keát kinh teá toaøn caàu hieän nay, khoâng chæ caùc nöôùc
chaäm phaùt trieån caàn ñaàu tö nöôùc ngoaøi maø ngay caùc nöôùc phaùt trieån cuõng ñang
khuyeán khích thu huùt ñaàu tö nöôùc ngoaøi .
2/ Phaùt trieån ñoàng boä caùc loaïi thò tröôøng:
Hình thaønh ñoàng boä caùc loaïi thò tröôøng laø moät yeâu caàu khaùch quan cuûa
neàn kinh teá thò tröôøng ñònh höôùng xaõ hoäi chuû nghóa, coù theå ví nhö moät cô theå
soáng phaûi coù ñaày ñuû caùc boä phaän cuûa cô theå. Tuy nhieân, trong cô theå soáng moïi
boä phaän khoâng theå cuøng moät luùc ñöôïc hình thaønh vaø phaùt trieån nhö cô theå luùc ñaõ
tröôûng thaønh. Neàn kinh teá thò tröôøng cuõng vaäy, ñeå coù theå vaän haønh ñöôïc thì phaûi
nhen nhoùm, aáp uû, hình thaønh vaø phaùt trieån daàn töøng böôùc .
Tö duy va chính saùchveà hình thaønh vaø phaùt trieån ñoàng boä caùc loaïi thò
tröôøng ñöôïc khôûi nguoàn töø ñaïi hoäi laàn thöù VI cuûa Ñaûng vôùi tö töôûng giaûi phoùng
söùc saûn xuaát vaø löu thoâng haøng hoaù baèng vieäc thöïc hieän 3 chöông trình muïc tieâu
veà löông thöïc, thöïc phaåm, haøng tieâu duøng vaø haøng xuaát khaåu. Tö duy naøy ñöôïc
tieáp tuïc khaúng ñònh vaø laøm roõ hôn taïi ñaïi hoäi laàn thöù VII cuûa Ñaûng, ñoù laø xaây
döïng neàn kinh teá haøng hoaù nhieàu thaønh phaàn, vaän haønh theo cô cheá thò tröôøng,
coù söï quaûn lyù cuûa Nhaø Nöôùc theo ñònh höôùng xaõ hoäi chuû nghóa ñaïi hoäi laàn IX cuûa
Ñaûng vaïch ra roõ raøng va döùt khoaùt hôn chuû tröông xaây döïng neàn kinh teá thò
tröôøng theo ñònh höôùng xaõ hoäi chuû nghóa. Moät neàn kinh teá thò tröôøng ñònh höôùng
xaõ hoäi chuû nghóa ñöông nhieân phaûi bao goàm trong noù taát caû caùc thò tröôøng boä
phaän .
* Söï caàn thieát phaûi hình thaønh caùc loaïi thò tröôøng
Thöïc hieän ôû caùc nöôùc chuyeån ñoåi vaø ôû nöôùc ta thôøi gian qua cho thaáy duø
cho muoán hay khoâng, moät khi ñaõ chaáp nhaän neàn kinh teá thò tröôøng, hay neàn kinh
teá vaän haønh theo cô cheá thò tröôøng, hay neàn kinh teá ñònh höôùng xaõ hoäi chuû nghóa,
thì ñieàu coát loõi nhaát vaãn laø phaûi coù thò tröôøng. Moät khi ñaõ chaáp nhaän söï hieän höõu
cuûa thò tröôøng thì phaûi coù ñaày ñuû caùc loaïi thò tröôøng cuûa caùc neàn kinh teá xaõ hoäi
chuû nghóaû¬ Ñoâng Aâu vaø Lieân Xoâ tröôùc ñaây, duø laø aùp duïng lieäu phaùp soác nhö Ba
Lan, Nga hay Hungary, Bungary thì cuõng vaãn laø vieäc xaây döïng moät neàn kinh teá
thò tröôøng coù ñaày ñuû caùc loaïi thò tröôøng vôùi ñaày ñuû caùc boä phaän caáu thaønh cuûa
noù. Coâng cuoäc chuyeån sang kinh teá thò tröôøng cuûa Trung Quoác laø tieân tieán hôn,
doø ñaù qua soâng nhöng khoâng neù traùnh vieäc xaây döïng caùc loaïi thò tröôøng. ÔÛ nöôùc
ta cuõng vaäy, chuùng ta caàn xaây döïng ñaày ñuû caùc loaïi thò tröôøng ñeå neàn kinh teá thò
tröôøng ñònh höôùng xaõ hoäi chuû nghóa Vieät Nam vaän haønh coù hieäu quûa, caùi khaùc
nhau giöõa caùc nöôùc laø söï löïa choïn thôøi gian böôùc ñi, caùch laøm vaø baûn chaát cuûa
thò tröôøng .
Cuõng nhö ôû nhieàu neàn kinh teá thò tröôøng khaùc, cho ñeán nay, cac loaïi thò
tröôøng chính trong neàn kinh teá thò tröôøng ñònh höôùng xaõ hoäi chuû nghóa ôû nöôùc ta
ñöôïc xaùc ñònh goàm coù: thò tröôøng haøng hoaù vaø dòch vuï, thò tröôøng baát ñoäng saûn,
thò tröôøng taøi chính, thò tröôøng lao ñoäng, thò tröôøng khoa hoïc vaø coâng ngheä.
Ngoaøi ra theo thôøi gian seõ coøn tieáp tuïc phaùt trieån theâm caùc loaïi thò tröôøng khaùc
nöõa, maø hieän taïi chuùng ta khoù coù theå hình dung chính xaùc ñöôïc .
Vieäc xaây döïng ñoàng boä caùc loaïi thò tröôøng ôû nöôùc ta khoâng coù nghóa laø
cuøng moät luùc xaây döïng ñaày ñuû caùc loaïi thò tröôøng, maø ñöôïc tieán haønh töøng böôùc,
coù thöû nghieäm, ruùt kinh nghieäm vaø laøm tieáp, öu tieân xaây döïng moät soá loaïi thò
tröôøng tröôùc, soá khaùc seõ ñöôïc xaây döïng sau khi ñaõ coù ñuû ñieàu kieän. Tuy nhieân
ñoái vôùi töøng loaïi thò tröôøng cuï theå thì caùc boä phaän caáu thaønh cuûa noù döùt khoaùt
phaûi ñöôïc xaây döïng ñoàng thôøi vaø ñaày ñuû neáu nhö muoán cho thò tröôøng ñoù vaän
haønh thoâng thoaùng vaø mang laïi hieäu quûa thöïc.
Coù theå noùi laøm thöû, ruùt kinh nghieäm laøm tieáp, laøm töøng boä phaän tieán tôùi
laøm toång theå laø phöông chaâm chæ ñaïo trong coâng cuoäc xaây döïng neàn kinh teá thò
tröôøng ñònh höôùng xaõ hoäi chuû nghóa, trong vieäc hình thaønh vaø phaùt trieån ñoàng boä
caùc loaïi hình thò tröôøng laø moät quaù trình lieân tuïc, kieân ñònh vaø caàn coù thôøi gian,
khoâng keå noùng voäi, cuõng khoâng ngaäp ngöøng, do döï, gaây ra chaäm treã vaø toån thaát
nhieàu maët .
* Möùc ñoä phaùt trieån cuûa caùc loaïi thò tröôøng
Hieän ñang coøn coù nhöõng yù kieán ñaùnh giaù khaùc nhau veà möùc ñoä hay trình
ñoä phaùt trieån cuûa caùc loaïi thò tröôøng. Tuy nhieân ña soá yù kieán cho raèng ngoaïi tröø
thò tröôøng haøng hoaù vaø dòch vuï, maø chuû yeáu laø thò tröôøng haøng hoaù, töông ñoái
phaùt trieån, caùc thò tröôøng khaùc coøn raát keùm phaùt trieån, thaäm chí coøn ôû daïng maïch
- Xem thêm -