Tài liệu Sử dụng powerpoint thiết kế bài giảng toán 2

1 ` Më ®Çu 1. Lý do chän ®Ò tµi Trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y, sù ph¸t triÓn m¹nh mÏ cña c«ng nghÖ th«ng tin cïng víi nhiÒu ngµnh c«ng nghÖ cao kh¸c ®· vµ ®ang lµm biÕn ®æi s©u s¾c ®êi sèng kinh tÕ, chÝnh trÞ, x· héi cña thÕ giíi. ViÖc øng dông vµ ph¸t triÓn c«ng nghÖ th«ng tin gãp phÇn gi¶i phãng søc m¹nh vËt chÊt, trÝ tuÖ vµ tinh thÇn, thóc ®Èy ph¸t triÓn kinh tÕ ®ång thêi n©ng cao chÊt l­îng cuéc sèng cña mçi ng­êi d©n, ®Æc biÖt lµ ®èi víi c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn. C«ng nghÖ th«ng tin thóc ®Èy qu¸ tr×nh héi nhËp quèc tÕ, gióp ChÝnh phñ c¸c n­íc n©ng cao n¨ng lùc qu¶n lý ®iÒu hµnh, ng­êi d©n dÔ dµng tiÕp cËn víi kinh tÕ vµ tri thøc, doanh nghiÖp gi¶m chi phÝ vµ n©ng cao hiÖu suÊt ho¹t ®éng. T¹i ViÖt Nam, c«ng nghÖ th«ng tin vµ truyÒn th«ng còng lµ mét c«ng cô quan träng hµng ®Çu vµ lµ ngµnh kinh tÕ mòi nhän ®Ó thùc hiÖn c¸c môc tiªu thiªn niªn kû, x©y dùng x· héi th«ng tin, rót ng¾n qu¸ tr×nh c«ng nghiÖp hãa, hiÖn ®¹i hãa ®Êt n­íc. Trong nhiÒu n¨m qua, ChÝnh phñ ViÖt Nam ®· ban hµnh nhiÒu c¬ chÕ chÝnh s¸ch vµ tËp trung nguån lùc ®Ó ph¸t triÓn c«ng nghÖ th«ng tin vµ kÕt qu¶ lµ ngµnh nµy ®· cã b­íc ph¸t triÓn kh¸ nhanh, duy tr× ®­îc tèc ®é ph¸t triÓn cao. KÕt qu¶ nµy ®· gãp phÇn quan träng vµo viÖc duy tr× tèc ®é t¨ng tr­ëng vµ n©ng cao hiÖu qu¶ kinh tÕ cña ViÖt Nam, n©ng cao ®êi sèng vËt chÊt vµ tinh thÇn cña ng­êi d©n, ®Èy nhanh sù héi nhËp thÕ giíi. Mét vÊn ®Ò ®­îc nhiÒu ch­¬ng tr×nh nghiªn cøu ®Ò cËp tíi mét c¸ch s©u s¾c vµ thiÕt yÕu ®ã lµ viÖc cÇn thiÕt nhanh chãng ®­a tin häc vµo tr­êng phæ th«ng theo hai h­íng chñ yÕu: Mét lµ, ®­a tin häc vµo nhµ tr­êng phæ th«ng nh­ mét néi dung häc tËp. Hai lµ, khai th¸c nh÷ng thµnh tùu cña tin häc trong viÖc sö dông m¸y vi tÝnh nh­ lµ mét c«ng cô trî gióp qu¸ tr×nh d¹y häc. 2 ` HiÖn nay trong c¸c nhµ tr­êng phæ th«ng h­íng thø nhÊt ®ang ®­îc triÓn khai vµ ®· ®­îc mét sè kÕt qu¶ nhÊt ®Þnh. Víi khuynh h­íng thø hai do cã nhiÒu nguyªn nh©n nªn viÖc khai th¸c Êy t¹i c¸c tr­êng vÉn ch­a ®­îc ¸p dông mét c¸ch triÖt ®Ó. TiÓu häc lµ cÊp häc nÒn t¶ng cña hÖ thèng gi¸o dôc quèc d©n. Víi môc tiªu gi¸o dôc nh»m gióp häc sinh “h×nh thµnh c¬ së ban ®Çu cho sù ph¸t triÓn ®óng ®¾n vµ l©u dµi vÒ ®¹o ®øc, trÝ tuÖ, thÓ chÊt, thÈm mÜ vµ c¸c kü n¨ng c¬ b¶n ®Ó häc sinh tiÕp tôc häc trung häc c¬ së” (LuËt Gi¸o dôc 2005). Ngµnh gi¸o dôc ®· x¸c ®Þnh quan ®iÓm lÊy ph¸t triÓn øng dông c«ng nghÖ th«ng tin nh­ lµ mét yÕu tè ®Ó n©ng cao chÊt l­îng qu¶n lý vµ gi¶ng d¹y. Môc ®Ých cña viÖc øng dông c«ng nghÖ th«ng tin vµo nhµ tr­êng nãi chung vµ tr­êng TiÓu häc nãi riªng lµ sö dông c«ng nghÖ th«ng tin nh­ lµ mét c«ng cô lao ®éng trÝ tuÖ, gióp l·nh ®¹o c¸c nhµ tr­êng n©ng cao chÊt l­îng qu¶n lÝ, gióp c¸c thÇy c« gi¸o n©ng cao chÊt l­îng d¹y häc, trang bÞ cho häc sinh kiÕn thøc vÒ c«ng nghÖ th«ng tin, häc sinh sö dông m¸y tÝnh nh­ lµ mét c«ng cô häc tËp nh»m n©ng cao chÊt l­îng häc tËp, gãp phÇn rÌn luyÖn häc sinh mét sè phÈm chÊt cÇn thiÕt cña ng­êi lao ®éng trong thêi k× hiÖn ®¹i hãa. Mét trong nh÷ng øng dông chÝnh cña c«ng nghÖ th«ng tin vµo trong gi¶ng d¹y lµ sö dông nh÷ng phÇn mÒm chuyªn dông ®Ó thiÕt kÕ c¸c gi¸o ¸n ®iÖn tö, c¸c bµi gi¶ng ®iÖn tö víi môc ®Ých nh»m n©ng cao kh¶ n¨ng tiÕp thu cña häc sinh th«ng qua c¸c bµi gi¶ng mang tÝnh trùc quan sinh ®éng h¬n. HiÖn nay cã nhiÒu phÇn mÒm phôc vô cho thiÕt kÕ bµi gi¶ng trªn m¸y vi tÝnh nh­ Flash, Colidotes, Violet, Microsoft Powerpoint, ... So víi c¸c phÇn mÒm kh¸c, Powerpoint lµ phÇn mÒm cã nhiÒu ­u ®iÓm nh­ dÔ sö dông, cã kh¶ n¨ng vÏ t¹o ra h×nh ¶nh trùc quan, sö dông hiÖu øng t¹o ra ho¹t ®éng cña ®èi t­îng... ChÝnh v× vËy phÇn mÒm Powerpoint ®ang ®­îc nhiÒu gi¸o viªn lùa chän ®Ó thiÕt kÕ c¸c gi¸o ¸n ®iÖn tö. 3 ` Trong c¸c m«n häc ë tr­êng TiÓu häc th× m«n to¸n cã mét ý nghÜa vµ vÞ trÝ ®Æc biÖt quan träng. To¸n häc víi t­ c¸ch lµ mét khoa häc nghiªn cøu mét sè mÆt cña thÕ giíi hiÖn thùc nã cã quy luËt vµ ph­¬ng ph¸p riªng. To¸n häc ®­îc coi lµ “m«n thÓ dôc cña trÝ tuÖ”, gióp rÌn luyÖn n¨ng lùc suy nghÜ vµ ph¸t triÓn trÝ tuÖ cho häc sinh. V× nh÷ng lÝ do chÝnh nh­ trªn chóng t«i ®· chän ®Ò tµi: “ Sö dông PowerPoint thiÕt kÕ bµi gi¶ng to¸n 2 ®Ó nghiªn cøu trong luËn v¨n tèt nghiÖp Th¹c sÜ Gi¸o dôc häc (bËc TiÓu häc). 2. Môc ®Ých nghiªn cøu Gãp phÇn ®æi míi ph­¬ng ph¸p d¹y häc m«n to¸n ë TiÓu häc theo h­íng ph¸t huy tÝnh tÝch cùc, chñ ®éng vµ s¸ng t¹o cña häc sinh. T¨ng c­êng ho¹t ®éng c¸ thÓ phèi hîp víi häc tËp, giao l­u. H×nh thµnh vµ rÌn luyÖn kÜ n¨ng vËn dông kiÕn thøc vµo thùc tiÔn. Gãp phÇn g©y høng thó häc tËp m«n to¸n cho häc sinh, n©ng cao hiÖu qu¶ viÖc d¹y häc m«n to¸n nãi chung vµ d¹y häc to¸n 2 ë TiÓu häc. T×m hiÓu vÒ néi dung ch­¬ng tr×nh, ph­¬ng ph¸p d¹y häc to¸n 2, tõ ®ã x©y dùng ®­îc nh÷ng gi¸o ¸n ®iÖn tö phï hîp. 3. NhiÖm vô nghiªn cøu Nghiªn cøu s¸ch gi¸o khoa, s¸ch gi¸o viªn, s¸ch thiÕt kÕ bµi gi¶ng vµ c¸c s¸ch tham kh¶o to¸n 2 theo ch­¬ng tr×nh to¸n TiÓu häc n¨m 2000. T×m hiÓu thùc tiÔn d¹y häc to¸n 2 trong c¸c tr­êng TiÓu häc. T×m hiÓu vÒ thiÕt kÕ bµi gi¶ng ®iÖn tö vµ phÇn mÒm PowerPoint. ThiÕt kÕ hÖ thèng bµi gi¶ng ®iÖn tö to¸n 2 b»ng phÇn mÒm PowerPoint vµ thùc nghiÖm s­ ph¹m ®Ó kiÓm chøng, ®¸nh gi¸ kÕt qu¶. 4 ` 4. §èi t­îng vµ ph¹m vi nghiªn cøu C¬ së lÝ luËn vÒ nh÷ng ®Æc ®iÓm t©m lÝ løa tuæi TiÓu häc, ®Æc ®iÓm nhËn thøc cña häc sinh líp 2. Néi dung, ph­¬ng ph¸p d¹y häc to¸n 2 theo ch­¬ng tr×nh to¸n TiÓu häc n¨m 2000 (s¸ch gi¸o khoa vµ s¸ch gi¸o viªn to¸n 2 n¨m 2007). Gi¸o tr×nh thiÕt kÕ bµi gi¶ng ®iÖn tö b»ng phÇn mÒm PowerPoint. Thùc nghiÖm s­ ph¹m ë mét tr­êng TiÓu häc cña Thµnh phè H­ng Yªn, tØnh H­ng Yªn. 5. Ph­¬ng ph¸p nghiªn cøu Nghiªn cøu tµi liÖu: T×m hiÓu s¸ch gi¸o khoa, s¸ch gi¸o viªn, c¸c s¸ch b¸o tham kh¶o to¸n 2; c¸c tµi liÖu s¸ch b¸o, t¹p chÝ gi¸o dôc cã liªn quan ®Õn ®Ò tµi. Nghiªn cøu thùc tÕ: Dù giê, trao ®æi ý kiÕn víi ®ång nghiÖp vÒ néi dung vµ ph­¬ng ph¸p d¹y häc to¸n 2; tæng kÕt, rót kinh nghiÖm trong qu¸ tr×nh d¹y häc. Thùc nghiÖm s­ ph¹m: Tæ chøc vµ tiÕn hµnh thùc nghiÖm s­ ph¹m ®Ó kiÓm tra, ®¸nh gi¸ tÝnh kh¶ thi cña ®Ò tµi. 6. Gi¶ thuyÕt khoa häc Dùa vµo nh÷ng ®Æc ®iÓm t©m lÝ häc løa tuæi TiÓu häc, kÕt hîp víi øng dông c«ng nghÖ th«ng tin, ng­êi gi¸o viªn cã thÓ cã nh÷ng b­íc ®æi míi ®¸ng kÓ trong ph­¬ng ph¸p d¹y häc nh»m gãp phÇn n©ng cao chÊt l­îng d¹y häc to¸n 2 theo ch­¬ng tr×nh to¸n TiÓu häc n¨m 2000. 5 ` Ch­¬ng 1 C¬ së lÝ luËn vµ thùc tiÔn 1.1.Ph­¬ng tiÖn d¹y häc 1.1.1. Kh¸i niÖm ph­¬ng tiÖn d¹y häc Ph­¬ng tiÖn d¹y häc bao gåm mäi thiÕt bÞ kÜ thuËt tõ ®¬n gi¶n ®Õn phøc t¹p ®­îc dïng trong qu¸ tr×nh d¹y häc ®Ó lµm dÔ dµng cho sù truyÒn ®¹t vµ tiÕp thu kiÕn thøc, kÜ n¨ng, kÜ x¶o. Trong qu¸ tr×nh d¹y häc, c¸c ph­¬ng tiÖn kÜ thuËt gi¶m nhÑ c«ng viÖc cña gi¸o viªn vµ gióp cho häc sinh tiÕp thu kiÕn thøc mét c¸ch thuËn lîi. Cã ®­îc c¸c ph­¬ng tiÖn thÝch hîp, ng­êi gi¸o viªn sÏ ph¸t huy hÕt n¨ng lùc s¸ng t¹o cña m×nh trong c«ng t¸c gi¶ng d¹y, lµm cho ho¹t ®éng nhËn thøc cña häc sinh trë nªn nhÑ nhµng vµ hÊp dÉn h¬n, t¹o cho häc sinh nh÷ng t×nh c¶m tèt ®Ñp víi khoa häc nãi chung vµ bé m«n nãi riªng. Do ®Æc ®iÓm cña qu¸ tr×nh nhËn thøc, møc ®é tiÕp thu kiÕn thøc míi cña häc sinh t¨ng dÇn theo cÊp ®é cña tri gi¸c: nghe- thÊy- lµm ®­îc ( Nh÷ng g× hä nghe ®­îc kh«ng b»ng nh÷ng g× hä nh×n thÊy vµ nh÷ng g× hä nh×n thÊy kh«ng b»ng nh÷ng g× hä tù tay lµm), nªn khi ®­îc nh÷ng ph­¬ng tiÖn khoa häc kü thuËt vµo qu¸ tr×nh d¹y häc, gi¸o viªn cã ®iÒu kiÖn ®Ó n©ng cao tÝnh tÝch cùc, ®éc lËp cña häc sinh vµ tõ ®ã n©ng cao hiÖu qu¶ cña qu¸ tr×nh tiÕp thu, lÜnh héi kiÕn thøc vµ h×nh thµnh kü n¨ng, kü x¶o cña häc sinh. 1.1.2.Vai trß cña ph­¬ng tiÖn d¹y häc Ho¹t ®éng nhËn thøc cña con ng­êi tu©n theo qui luËt “ tõ trùc quan sinh ®éng ®Õn t­ duy trõu t­îng vµ tõ t­ duy trõu t­îng ®Õn thùc tiÔn”. Khi nghiªn cøu vÒ gi¸o dôc häc chóng ta ®· biÕt mét kÕt luËn quan träng, ®ã lµ: "TÝnh trùc quan lµ tÝnh chÊt cã tÝnh qui luËt cña qu¸ tr×nh nhËn thøc khoa häc". Do ®ã, khi d¹y c¸c m«n häc ®Ó tiÕn hµnh ho¹t ®éng nhËn thøc cho häc sinh mµ cã hai vÊn ®Ò cÇn chó ý: 6 ` + Häc sinh tri gi¸c trùc tiÕp c¸c ®èi t­îng. Con ®­êng nhËn thøc nµy ®­îc thÓ hiÖn d­íi d¹ng häc sinh quan s¸t c¸c ®èi t­îng nghiªn cøu ë trong c¸c giê häc hay khi ®i tham quan. + D­íi sù h­íng dÉn cña gi¸o viªn, häc sinh tri gi¸c kh«ng ph¶i b¶n th©n ®èi t­îng nghiªn cøu mµ tri gi¸c nh÷ng h×nh ¶nh, biÓu t­îng, s¬ ®å ph¶n ¸nh mét bé phËn nµo ®ã cña ®èi t­îng. Trong khi tri gi¸c nh÷ng biÓu t­îng cã s¬ ®å hãa hoÆc h×nh ¶nh cña ®èi t­îng vµ hiÖn t­îng, qu¸ tr×nh cÇn nghiªn cøu, häc sinh cã thÓ t×m hiÓu ®­îc b¶n chÊt cña c¸c qu¸ tr×nh vµ hiÖn t­îng ®· thùc sù x¶y ra. Trªn c¬ së ph©n tÝch trªn ta thÊy r»ng ph­¬ng tiÖn d¹y häc cã ý nghÜa to lín ®èi víi qu¸ tr×nh d¹y häc.  Gióp häc sinh dÔ hiÓu bµi, hiÓu bµi s©u s¾c h¬n vµ nhí bµi l©u h¬n. Ph­¬ng tiÖn d¹y häc t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi nhÊt cho sù nghiªn cøu d¹ng bÒ ngoµi cña ®èi t­îng vµ c¸c tÝnh chÊt cã thÓ tri gi¸c trùc tiÕp cña chóng. Ph­¬ng tiÖn d¹y häc gióp cô thÓ hãa nh÷ng c¸i qu¸ trõu t­îng, ®¬n gi¶n hãa nh÷ng m¸y mãc vµ thiÕt bÞ qu¸ phøc t¹p.  Ph­¬ng tiÖn d¹y häc gióp lµm sinh ®éng néi dung häc tËp, n©ng cao høng thó häc tËp bé m«n, n©ng cao lßng tin cña häc sinh vµo khoa häc.  Ph­¬ng tiÖn d¹y häc cßn gióp cho häc sinh ph¸t triÓn n¨ng lùc nhËn thøc, ®Æc biÖt lµ kh¶ n¨ng quan s¸t, t­ duy (ph©n tÝch, tæng hîp c¸c hiÖn t­îng, rót ra nh÷ng kÕt luËn cã ®é tin cËy...)  Gióp gi¸o viªn tiÕt kiÖm ®­îc thêi gian trªn líp trong mçi tiÕt häc. Gióp gi¸o viªn ®iÒu khiÓn ®­îc ho¹t ®éng nhËn thøc cña häc sinh, kiÓm tra vµ ®¸nh gi¸ kÕt qu¶ häc tËp cña c¸c em ®­îc thuËn lîi vµ cã hiÖu suÊt cao. 7 ` 1.1.3. B¶o ®¶m c¸c nguyªn t¾c sö dông ph­¬ng tiÖn d¹y häc Ph­¬ng tiÖn d¹y häc cã t¸c dông lµm t¨ng hiÖu qu¶ cña qu¸ tr×nh nhËn thøc cña häc sinh, gióp cho häc sinh thu nhËn ®­îc kiÕn thøc vÒ ®èi t­îng thùc tiÔn kh¸ch quan. Tuy vËy, nÕu kh«ng sö dông ph­¬ng tiÖn d¹y häc mét c¸ch hîp lý th× hiÖu qu¶ s­ ph¹m cña ph­¬ng tiÖn d¹y häc kh«ng nh÷ng kh«ng t¨ng lªn mµ cßn lµm cho häc sinh khã hiÓu, rèi lo¹n, c¨ng th¼ng... Do ®ã c¸c nhµ s­ ph¹m ®· nªu lªn c¸c nguyªn t¾c ®óng lóc, ®óng chç, ®óng c­êng ®é.  Nguyªn t¾c sö dông ph­¬ng tiÖn d¹y häc ®óng lóc Sö dông ph­¬ng tiÖn d¹y häc cã ý nghÜa lµ ®­a ph­¬ng tiÖn vµo lóc cÇn thiÕt, lóc häc sinh mong muèn nhÊt (mµ tr­íc ®ã thÇy gi¸o ®· dÉn d¾t, nªu vÊn ®Ò, gîi ý...) vµ ®­îc quan s¸t, gîi nhí trong tr¹ng th¸i t©m sinh lý thuËn lîi nhÊt. HiÖu qu¶ cña ph­¬ng tiÖn d¹y häc ®­îc n©ng cao rÊt nhiÒu nÕu nã xuÊt hiÖn ®óng vµo lóc mµ néi dung, ph­¬ng ph¸p cña bµi gi¶ng cÇn ®Õn nã. NÕu c¸c ph­¬ng tiÖn d¹y häc ®­îc sö dông mét c¸ch t×nh cê, ch­a cã sù chuÈn bÞ tr­íc cho viÖc tiÕp thu cña häc sinh th× sÏ kh«ng mang l¹i kÕt qu¶ mong muèn, thËm chÝ cßn lµm t¶n m¹n sù theo dâi cña häc sinh.  Nguyªn t¾c sö dông ph­¬ng tiÖn d¹y häc ®óng chç Sö dông ph­¬ng tiÖn d¹y häc ®óng chç tøc lµ ph¶i t×m vÞ trÝ ®Ó giíi thiÖu, tr×nh bµy ph­¬ng tiÖn trªn líp hîp lý nhÊt, gióp häc sinh cã thÓ ®ång thêi sö dông nhiÒu gi¸c quan ®Ó thiÕp thu bµi gi¶ng mét c¸ch ®ång ®Òu ë mäi vÞ trÝ trªn líp.  Nguyªn t¾c sö dông ph­¬ng tiÖn d¹y häc ®óng c­êng ®é Nguyªn t¾c nµy chñ yÕu ®Ò cËp néi dung vµ ph­¬ng ph¸p gi¶ng d¹y sao cho thÝch hîp, võa víi tr×nh ®é vµ løa tuæi cña häc sinh. 8 ` Mçi lo¹i ph­¬ng tiÖn d¹y häc cã møc ®é sö dông t¹i líp kh¸c nhau. NÕu kÐo dµi viÖc tr×nh diÔn ph­¬ng tiÖn d¹y häc hoÆc dïng lÆp ®i lÆp l¹i mét lo¹i ph­¬ng tiÖn qu¸ nhiÒu lÇn trong mét buæi gi¶ng, hiÖu qu¶ cña nã sÏ gi¶m sót. 1.1.4. Nh÷ng sai sãt ®iÓn h×nh trong viÖc sö dông c¸c ph­¬ng tiÖn d¹y häc §¸nh gi¸ ch­a ®óng (qu¸ thÊp hoÆc qu¸ cao) vai trß cña ph­¬ng tiÖn d¹y häc. Do ®¸nh gi¸ ch­a ®óng nªn nhiÒu gi¸o viªn chØ thÊy ®­îc chøc n¨ng minh häa cña c¸c ph­¬ng tiÖn d¹y häc mµ quªn r»ng mçi ph­¬ng tiÖn cã thÓ mang mét l­îng tin lín ®Õn cho häc sinh. Do ®¸nh gi¸ thÊp c¸c ph­¬ng tiÖn d¹y häc mµ mét sè gi¸o viªn coi th­êng c¸c ph­¬ng tiÖn d¹y häc vµ cho r»ng kh«ng cÇn ph¶i cã ph­¬ng tiÖn d¹y häc th× hä vÉn cã thÓ d¹y tèt vµ häc sinh vÉn tiÕp thu tèt. ViÖc ®¸nh gi¸ qu¸ cao vai trß cña ph­¬ng tiÖn d¹y häc dÉn ®Õn t×nh tr¹ng gi¸o viªn lu«n lu«n bÞ ®éng, kh«ng ph¸t huy ®­îc tÝnh n¨ng ®éng s¸ng t¹o cña m×nh vµ cña häc sinh. §iÒu ®ã dÉn ®Õn sù qu¸ t¶i, lµm cho häc sinh kh«ng thÓ thÊu hiÓu vÊn ®Ò. §¸nh gi¸ qu¸ cao vai trß cña ph­¬ng tiÖn d¹y häc cßn dÉn ®Õn viÖc vi ph¹m nguyªn t¾c vÒ sö dông ph­¬ng tiÖn d¹y häc ®óng c­êng ®é. Trong tÊt c¶ mäi t×nh huèng s­ ph¹m, viÖc ®¸nh gi¸ qu¸ cao kh¶ n¨ng cña c¸c ph­¬ng tiÖn d¹y häc chØ mang l¹i hiÖu qu¶ cã tÝnh chÊt h×nh thøc, bªn ngoµi h¬n lµ c¸c hiÖu qu¶ s­ ph¹m. Sai sãt tiÕp theo cña gi¸o viªn lµ kh«ng b¶o ®¶m ®­îc tÝnh ®óng lóc, ®óng chç cña viÖc sö dông ph­¬ng tiÖn d¹y häc. Gi¸o viªn th­êng treo hµng lo¹t tranh ¶nh qu¸ l©u trong líp häc. §iÒu ®ã lµm cho häc sinh mÊt ®i c¶m gi¸c míi mÎ hµng ngµy khi vµo líp. Khi gi¸o viªn gi¶ng bµi trªn c¸c tranh ¶nh kh¸c, häc sinh sÏ bÞ ph©n t¸n t­ t­ëng. 9 ` §èi víi ph­¬ng tiÖn nghe nh×n th× sai sãt ®iÓn h×nh lµ viÖc sö dông qu¸ h¹n chÕ. Gi¸o viªn chØ chó träng ®Õn kh¶ n¨ng minh häa mµ quªn r»ng chóng cã thÓ lµ nguån tin c¬ b¶n trªn líp. Ngoµi ra nhê ph­¬ng tiÖn nghe nh×n gi¸o viªn cã thÓ tæ chøc c¸c bµi tËp vÒ nhËn thøc vµ x©y dùng c¸c t×nh huèng nªu vÊn ®Ò. ViÖc ¸p dông ph­¬ng tiÖn d¹y häc ®ßi hái ph¶i ®­îc chuÈn bÞ kü cµng vµ ph¶i lµm quen tr­íc víi néi dung vµ c«ng dông cña chóng. KiÕn thøc vÒ ph­¬ng ph¸p cña gi¸o viªn trong lÜnh vùc sö dông ph­¬ng tiÖn d¹y häc còng lµ mét yÕu tè quan träng quyÕt ®Þnh hiÖu qu¶ cña viÖc ¸p dông ph­¬ng tiÖn d¹y häc. 1.1.5. Mét sè h¹n chÕ cÇn kh¾c phôc trong hÖ thèng ph­¬ng tiÖn d¹y häc hiÖn nay - ChØ quan t©m truyÒn t¶i cho häc sinh nh÷ng kiÕn thøc cã s½n. - ChØ chó träng h×nh thµnh cho häc sinh nh÷ng tri thøc kinh nghiÖm mµ ch­a sö dông ph­¬ng tiÖn d¹y häc ®Ó häc sinh kh¸m ph¸ lÝ thuyÕt. - Ch­a gióp häc sinh ph¸t triÓn ph­¬ng ph¸p nghiªn cøu khoa häc, kh¶ n¨ng tù häc, tù nghiªn cøu. - Ch­a gióp gi¸o viªn sö dông réng r·i c¸c ph­¬ng tiÖn d¹y häc tÝch cùc, c¸c h×nh thøc d¹y häc hiÖn ®¹i. - C¸c ph­¬ng tiÖn ch­a t¹o thµnh hÖ thèng trong tõng m«n häc vµ trong c¶ qu¸ tr×nh häc. 1.1.6. Xu thÕ ph¸t triÓn cña ph­¬ng tiÖn kÜ thuËt d¹y häc Do sù ph¸t triÓn cña khoc häc c«ng nghÖ lµm cho c¸c ph­¬ng tiÖn kÜ thuËt d¹y häc cã ®iÒu kiÖn ph¸t triÓn nhanh c¶ vÒ sè l­îng lÉn chÊt l­îng. Sù ph¸t triÓn ®ã ngµy cµng phong phó, ®a d¹ng, c¸c ph­¬ng tiÖn d¹y häc ®­îc 10 ` thiÕt kÕ theo h­íng gi¶m c¸c chØ sè cã h¹i, ®¬n gi¶n hãa qu¸ tr×nh vËn hµnh, n©ng cao ®é tin cËy vµ khai th¸c mäi kh¶ n¨ng cña c«ng nghÖ th«ng tin. VÒ lÝ luËn d¹y häc, c¸c ph­¬ng tiÖn ®ã lµ mét lo¹i c«ng cô lao ®éng s­ ph¹m ®Æc thï mµ hiÖu qu¶ sö dông phô thuéc chñ yÕu vµo gi¸o viªn, tuy nhiªn viÖc sö dông c¸c ph­¬ng tiÖn còng ph¶i hÕt søc linh ho¹t. 1.2.§Æc ®iÓm nhËn thøc cña häc sinh líp 2 NhËn thøc lµ mét trong ba mÆt c¬ b¶n cña ®êi sèng t©m lÝ con ng­êi. Ho¹t ®éng nhËn thøc bao gåm nhiÒu qu¸ tr×nh ph¶n ¸nh hiÖn thùc kh¸ch quan ë nh÷ng møc ®é kh¸c nhau (c¶m gi¸c, tri gi¸c, t­ duy, t­ëng t­îng...). Ph¸t triÓn kh¶ n¨ng nhËn thøc lµ chØ sè cña sù ph¸t triÓn t©m lÝ trÎ em. V× vËy mçi giai ®o¹n løa tuæi cã nh÷ng ®Æc ®iÓm ph¸t triÓn riªng. Løa tuæi TiÓu häc chia thµnh hai giai ®o¹n. Giai ®o¹n ®Çu cña bËc TiÓu häc gåm häc sinh líp 1, líp 2, líp 3. Giai ®o¹n sau cña bËc TiÓu häc gåm häc sinh líp 4, líp 5. Häc sinh líp 2 thuéc giai ®o¹n ®Çu cña bËc TiÓu häc víi nh÷ng ®Æc ®iÓm ph¸t triÓn nhËn thøc ®Æc thï nh­ sau:(xem [14]). 1.2.1 VÒ tri gi¸c Tri gi¸c lµ qu¸ tr×nh nhËn thøc ph¶n ¸nh mét c¸ch trän vÑn c¸c thuéc tÝnh bªn ngoµi cña sù vËt, hiÖn t­îng khi chóng ®ang trùc tiÕp t¸c ®éng vµo c¸c gi¸c quan cña ta. Tri gi¸c cña häc sinh TiÓu häc vÉn mang tÝnh kh«ng chñ ®Þnh. Trong qu¸ tr×nh tri gi¸c trÎ th­êng tËp trung vµo mét vµi chi tiÕt nµo ®Êy cña ®èi t­îng vµ cho ®Êy lµ tÊt c¶. Cho nªn, khi xem bøc tranh hay ®äc bµi khãa trÎ th­êng nh¶y cãc tõ ®èi t­îng nay sang ®èi t­îng kh¸c, phÇn nµy sang phÇn kh¸c, dßng nµy sang dßng kh¸c hoÆc bá sãt c¸c chi tiÕt, c¸c tõ. TÝnh xóc c¶m còng lµ mét ®Æc tr­ng trong tri gi¸c cña häc sinh TiÓu häc. TrÎ nhËn ra ë c¸c ®èi t­îng kh«ng ph¶i lµ nh÷ng dÊu hiÖu c¬ b¶n, b¶n chÊt mµ 11 ` lµ nh÷ng g× trùc tiÕp g©y cho trÎ xóc c¶m, ®ã lµ nh÷ng g× rùc rì, chuyÓn ®éng, míi l¹, Tri gi¸c cña häc sinh TiÓu häc cßn mang tÝnh chÊt ®¹i thÓ, Ýt ®i vµo chi tiÕt nªn Ýt ph©n hãa. Khi tri gi¸c trÎ th­êng “th©u tãm” ®èi t­îng vÒ c¸i toµn thÓ, trong ®ã c¸c bé phËn, c¸c chi tiÕt hçn hîp víi nhau : t×nh c¶m, høng thó cña trÎ còng hçn hîp víi ý nghÜa vµ tÝnh chÊt kh¸ch quan cña ®èi t­îng. Qu¸ tr×nh tri gi¸c nh­ vËy chØ dõng l¹i ë viÖc nhËn biÕt vµ gäi tªn ®èi t­îng chø kh«ng ®i s©u vµo tõng chi tiÕt, bé phËn cña nã. V× thÕ, trÎ khã ph©n biÖt mét c¸ch chÝnh x¸c c¸c ®èi t­îng gièng nhau : sè 6 – sè 9, ch÷ “Ýt” – ch÷ “tÝ”, c©y mÝa – c©y sËy, h×nh cã 5 c¹nh – h×nh cã 6 c¹nh.. C¸c líp ®Çu TiÓu häc, tri gi¸c cña c¸c em th­êng g¾n víi hµnh ®éng, víi ho¹t ®éng thùc tiÔn cña trÎ. §èi víi c¸c em, tri gi¸c sù vËt cã nghÜa lµ ph¶i lµm mét c¸i g× ®ã víi sù vËt, nh­ cÇm n¾m, sê mã vµ nh÷ng g× phï hîp víi nhu cÇu, nh÷ng g× tham gia trùc tiÕp vµo cuéc sèng vµ ho¹t ®éng, nh÷ng g× gi¸o viªn chØ dÉn th× míi ®­îc c¸c em tri gi¸c. Tri gi¸c kh«ng gian vµ thêi gian cña häc sinh TiÓu häc cßn h¹n chÕ. C¸c em rÊt khã kh¨n khi ph¶i quan s¸t c¸c vËt cã kÝch th­íc qu¸ lín hoÆc qu¸ bÐ. Ngoµi ra, trÎ ®Æc biÖt khã kh¨n khi tri gi¸c thêi gian. C¸c nghiªn cøu cho thÊy r»ng phÇn lín häc sinh TiÓu häc ®Òu cã xu h­íng rót ng¾n “®é dµi” cña phót so víi thùc tÕ. Ng­îc l¹i, khi tri gi¸c mét kho¶ng thêi gian dµi h¬n (10 phót, 15 phót) th× trÎ l¹i t¨ng “®é dµi” thùc tÕ cña chóng. C¸c em khã h×nh dung “ngµy x­a”, “thÕ kØ”, nh­ng l¹i tri gi¸c tèt c¸c “®¬n vÞ” thêi gian, nh­ giê, ngµy, tuÇn, 1.2.2.VÒ t­ duy T­ duy lµ mét qu¸ tr×nh nhËn thøc ph¶n ¸nh nh÷ng thuéc tÝnh b¶n chÊt, nh÷ng mèi liªn hÖ vµ mèi quan hÖ bªn trong cã tÝnh quy luËt cña sù vËt vµ hiÖn t­îng trong thùc hiÖn kh¸ch quan mµ tr­íc ®ã ta ch­a biÕt. 12 ` §Æc ®iÓm næi bËt trong t­ duy cña häc sinh TiÓu häc lµ sù chuyÓn tõ tÝnh trùc quan, cô thÓ sang tÝnh trõu t­îng, kh¸i qu¸t. T­ duy cña häc sinh ë c¸c líp ®Çu TiÓu häc lµ t­ duy cô thÓ dùa vµo nh÷ng ®Æc ®iÓm trùc quan cña ®èi t­îng. C¸c nghiªn cøu cho thÊy r»ng thao t¸c ph©n tÝch vµ tæng hîp cña häc sinh c¸c líp ®Çu TiÓu häc cßn s¬ ®¼ng. C¸c em tiÕn hµnh ho¹t ®éng nµy chñ yÕu b»ng hµnh ®éng thùc tiÔn khi tri gi¸c trùc tiÕp ®èi t­îng. ë ®©y, trÎ th­êng chØ t¸ch ra mét c¸ch riªng lÎ tõng bé phËn, tõng thuéc tÝnh cña ®èi t­îng khi ph©n tÝch, hoÆc chØ céng l¹i mét c¸ch ®¬n gi¶n c¸c thuéc tÝnh, c¸c bé phËn ®Ó lµm nªn c¸i toµn thÓ khi tæng hîp. Cho nªn, trÎ th­êng ph¶i dïng que tÝnh, ngãn tay, lêi nãi ®Ó gi¶i to¸n; ph¶i dùa vµo tõ ®Ó t×m ra c¸c ch÷; dùa vµo c©u ®Ó t×m ra c¸c tõ vµ th­êng lÜnh héi tµi liÖu häc tËp côc bé, mét chiÒu. Häc sinh TiÓu häc ®· biÕt tiÕn hµnh so s¸nh, nh­ng thao t¸c nµy vÉn ch­a ®­îc h×nh thµnh mét c¸ch ®Çy ®ñ. ë c¸c líp ®Çu TiÓu häc, trÎ th­êng nhÇm lÉn so s¸nh víi kÓ l¹i mét c¸ch ®¬n gi¶n c¸c ®èi t­îng cÇn so s¸nh. Trõu t­îng hãa vµ kh¸i qu¸t hãa lµ nh÷ng thao t¸c khã ®èi víi häc sinh TiÓu häc. Bëi kü n¨ng ph©n biÖt c¸c dÊu hiÖu vµ lÊy ra c¸c thuéc tÝnh b¶n chÊt ch­a cã s½n ë häc sinh TiÓu häc mµ sÏ ®­îc h×nh thµnh dÇn. ë c¸c líp ®Çu TiÓu häc, trÎ vÉn cßn tiÕp nhËn c¸c dÊu hiÖu bªn ngoµi ®­îm mµu s¾c xóc c¶m nh­ lµ nh÷ng dÊu hiÖu b¶n chÊt ®Ó hîp nhÊt c¸c ®èi t­îng kh«ng dùa vµo dÊu hiÖu chung, b¶n chÊt cña chóng mµ dùa vµo nh÷ng dÊu hiÖu chung gièng nhau ngÉu nhiªn hay chøc n¨ng. §ã còng chÝnh lµ nguyªn nh©n cña nh÷ng sai lÇm th­êng x¶y ra ë trong qu¸ tr×nh lÜnh héi kh¸i niÖm. §Æc ®iÓm t­ duy cña häc sinh TiÓu häc cßn thÓ hiÖn râ trong ph¸n ®o¸n vµ suy luËn cña c¸c em. TrÎ c¸c líp ®Çu TiÓu häc th­êng chØ ph¸n ®o¸n mét chiÒu, dùa theo mét dÊu hiÖu duy nhÊt nªn ph¸n ®o¸n cña c¸c em mang tÝnh kh¼ng ®Þnh. Khi suy luËn c¸c em chØ dùa trªn nh÷ng tµi liÖu trùc quan cô thÓ nªn rÊt khã kh¨n khi ph¶i chÊp nhËn gi¶ thuyÕt “nÕu” còng nh­ x¸c ®Þnh vµ 13 ` hiÓu mèi quan hÖ nh©n qu¶. C¸c nghiªn cøu cho thÊy r»ng c¸c em th­êng lÉn lén nguyªn nh©n vµ kÕt qu¶, hiÓu mèi quan hÖ nµy ch­a s©u s¾c. Trong lÜnh héi kh¸i niÖm, ®Æc ®iÓm t­ duy cña c¸c em còng ®­îc thÓ hiÖn kh¸ râ. Häc sinh c¸c líp ®Çu TiÓu häc th­êng lÊy c¸c ®èi t­îng cô thÓ thay cho ®Þnh nghÜa vÒ nã (“c©y” lµ c©y chuèi, c©y b­ëi; “l¸ng giÒng” lµ b¸c Th¶o, b¸c Th¬m..) hoÆc liÖt kª tÊt c¶ nh÷ng g× thÊy ®­îc ë ®èi t­îng lµm thµnh ®Þnh nghÜa vÒ nã (c©y cã l¸, cã cµnh, cã hoa, cã qu¶ ). Häc sinh c¸c líp cuèi TiÓu häc míi cã thÓ hiÓu kh¸i niÖm dùa vµo dÊu hiÖu b¶n chÊt cña chóng (c©y cã l¸, cã th©n, cã cµnh, cã hoa, cã qu¶, ®øng im vµ ¨n chÊt v« c¬). 1.2.3.VÒ t­ëng t­îng T­ëng t­îng lµ mét qu¸ tr×nh nhËn thøc ph¶n ¸nh nh÷ng c¸i ch­a tõng cã trong kinh nghiÖm cña c¸ nh©n b»ng c¸ch x©y dùng nh÷ng h×nh ¶nh míi trªn c¬ së nh÷ng biÓu t­îng ®· cã. §Æc ®iÓm t­ëng t­îng cña häc sinh TiÓu häc : còng nh­ t­ duy, t­ëng t­îng lµ qu¸ tr×nh nhËn thøc cã vai trß quan träng ®èi víi cuéc sèng nãi chung vµ ho¹t ®éng nãi riªng cña häc sinh TiÓu häc. Trong c¸c giê häc, trÎ kh«ng chØ ph¶i nhí vµ suy nghÜ nh÷ng g× gi¸o viªn h­íng dÉn, kÓ, gi¶ng gi¶i mµ cßn ph¶i tù h×nh dung cho m×nh nh÷ng sù viÖc, con ng­êi, sù vËt, hiÖn t­îng mµ trÎ ch­a ®­îc nh×n thÊy bao giê Khuynh h­íng chñ yÕu trong sù ph¸t triÓn cña t­ëng t­îng ë häc sinh TiÓu häc lµ tiÕn dÇn ®Õn ph¶n ¸nh mét c¸ch ®óng ®¾n vµ ®Çy ®ñ hiÖn thùc kh¸ch quan trªn c¬ së nh÷ng tri thøc t­¬ng øng. C¸c c«ng tr×nh nghiªn cøu cho thÊy r»ng, t­ëng t­îng t¸i t¹o ë häc sinh TiÓu häc ®­îc hoµn thiÖn g¾n liÒn víi nh÷ng h×nh t­îng ®· ®­îc tri gi¸c tr­íc hoÆc t¹o ra nh÷ng h×nh t­îng phï hîp víi ®iÒu m« t¶, s¬ ®å, h×nh vÏ .C¸c h×nh ¶nh cña h×nh t­îng dÇn dÇn trë nªn hiÖn thùc h¬n, ph¶n ¸nh ®óng ®¾n h¬n néi dung cña c¸c m«n häc, néi dung cña c¸c c©u chuyÖn c¸c em ®· häc ®­îc, kh«ng cßn bÞ ®øt ®o¹n, t¶n m¹n mµ hîp nhÊt l¹i thµnh mét hÖ thèng. 14 ` H×nh ¶nh t­ëng t­îng cña trÎ lóc ®Çu cßn ph¶i dùa trªn nh÷ng ®èi t­îng cô thÓ (truyÖn, tranh ), vÒ sau, nã l¹i ®­îc ph¸t triÓn trªn c¬ së cña ng«n tõ. §iÒu ®ã cho phÐp trÎ x©y dùng nh÷ng h×nh ¶nh míi mét c¸ch s¸ng t¹o, b»ng c¸ch c¶i t¹o, chÕ biÕn nh÷ng Ên t­îng cò vµ kÕt hîp chóng l¹i thµnh nh÷ng tæ hîp míi mÎ. Nhê ®ã h×nh ¶nh t­ëng t­îng ngµy cµng trë lªn kh¸i qu¸t h¬n. C¸c chi tiÕt trong h×nh ¶nh t­ëng t­îng cña trÎ, lóc ®Çu cßn nghÌo nµn vµ t¶n m¹n, vÒ sau h×nh ¶nh trë nªn trän vÑn h¬n bëi sè l­îng chi tiÕt nhiÒu h¬n vµ sù s¾p xÕp chóng còng chÆt chÏ h¬n, cã lÝ h¬n. 2.1.4.VÒ trÝ nhí TrÝ nhí lµ qu¸ tr×nh t©m lÝ ph¶n ¸nh nh÷ng kinh nghiÖm ®· cã cña c¸ nh©n d­íi h×nh thøc biÓu t­îng b»ng c¸ch ghi nhí, gi÷ g×n vµ lµm xuÊt hiÖn l¹i nh÷ng ®iÒu mµ con ng­êi ®· tr¶i qua. §Æc ®iÓm trÝ nhí cña häc sinh TiÓu häc : do ho¹t ®éng cña hÖ thèng tÝn hiÖu thø nhÊt chiÕm ­u thÕ, nªn ë häc sinh TiÓu häc trÝ nhí trùc quan – h×nh t­îng ®­îc ph¸t triÓn h¬n trÝ nhí tõ ng÷ - logic. C¸c em ghi nhí, gi÷ g×n vµ nhí l¹i c¸c tµi liÖu trùc quan tèt h¬n tµi liÖu ghi nhí b»ng lêi. Khi ghi nhí tµi liÖu b»ng lêi th× viÖc nhí vµ t¸i hiÖn c¸c tõ g¾n víi c¸c sù vËt cô thÓ tèt h¬n c¸c tõ cã néi dung trõu t­îng. C¸c em dÔ ghi nhí vµ nhí l¹i tèt nh÷ng g× ®­îc trùc tiÕp t¸c ®éng lªn ®ã lín h¬n lµ nh÷ng g× chØ ®­îc gi¶ng gi¶i. Hay nãi mét c¸ch kh¸c, trÝ nhí vÉn mang tÝnh chÊt h×nh ¶nh, cô thÓ, trùc tiÕp. ë häc sinh TiÓu häc, tÝnh kh«ng chñ ®Þnh vÉn chiÕm ­u thÕ c¶ trong ghi nhí lÉn t¸i hiÖn, nhÊt lµ ë c¸c líp ®Çu TiÓu häc. Nªn khi ghi nhí, trÎ dÔ nhí c¸c bµi h¸t, bµi th¬, truyÖn cæ tÝch h¬n lµ c¸c tµi liÖu häc tËp. Cßn khi t¸i hiÖn, trÎ th­êng kh«ng thÝch nhí l¹i nh÷ng g× ®· quªn nh÷ng l¹i rÊt thÝch nãi l¹i nh÷ng g× võa míi kh¾c vµo trÝ nhí. C¸c nghiªn cøu ®· chØ ra r»ng häc sinh tiÓu häc cã kh¨ n¨ng ghi nhí tèt, ®Æc biÖt lµ ghi nhí m¸y mãc. C¸c em ghi nhí chñ yÕu dùa vµo viÖc häc thuéc lßng tõng c©u, tõng ch÷ tµi liÖu cÇn nhí mµ kh«ng cÇn cã sù s¾p xÕp l¹i, söa 15 ` ®æi l¹i, diÔn ®¹t l¹i thËm chÝ nhiÒu khi kh«ng cÇn hiÓu ý nghÜa néi dung cña tµi liÖu. Cho nªn c¸c em dÔ häc thuéc lßng mét bµi th¬, ®o¹n v¨n, b¶ng céng trõ nh©n chia. Ngoµi ra, t×nh c¶m cã ¶nh h­ëng lín ®Õn ®é bÒn v÷ng vµ ®é nhanh cña sù ghi nhí. TrÎ dÔ nhí vµ nhí l©u nh÷ng g× lµm cho c¸c em xóc c¶m m¹nh (ng¹c nhiªn, thÝch thó, sî h·i ). H¬n n÷a, phÇn lín trÎ TiÓu häc ch­a biÕt sö dông c¸c biÖn ph¸p ghi nhí, nh­ ®äc vµ t¸i hiÖn , t×m ®iÓm tùa, so s¸nh, dïng s¬ ®å, lËp dµn ý . 2.1.5.VÒ ng«n ng÷ Ng«n ng÷ lµ qu¸ tr×nh mçi c¸ nh©n sö dông mét thø tiÕng nãi ®Ó giao tiÕp, ®Ó truyÒn ®¹t vµ lÜnh héi kinh nghiÖm x· héi - lÞch sö hoÆc kÕ ho¹ch hãa ho¹t ®éng cña m×nh. §Æc ®iÓm ph¸t triÓn ng«n ng÷ cña häc sinh TiÓu häc : ng«n ng÷ cña häc sinh TiÓu häc ph¸t triÓn m¹nh c¶ vÒ ng÷ ©m, ng÷ ph¸p vµ tõ vùng. Vèn tõ cña c¸c em t¨ng lªn mét c¸ch ®¸ng kÓ do ®­îc häc nhiÒu m«n vµ ph¹m vi tiÕp xóc ®­îc më réng. Kh¶ n¨ng hiÓu nghÜa cña tõ còng ph¸t triÓn: tõ chç hiÓu mét c¸ch cô thÓ,c¶m tÝnh ®Õn hiÓu kh¸i qu¸t vµ trõu t­îng nghÜa cña tõ. Tuy nhiªn, trÎ th­êng hiÓu nghÜa cña tõ g¾n víi néi dung cô thÓ cña bµi khãa. ViÖc hiÓu nghÜa bãng cña tõ cßn khã kh¨n ®«Ý víi trÎ H×nh thøc míi cña ng«n ng÷ - ng«n ng÷ viÕt ®­îc h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn m¹nh. Tuy vËy, theo kÕt qu¶ nghiªn cøu th× ng«n ng÷ viÕt cña trÎ nghÌo h¬n nhiÒu so víi ng«n ng÷ nãi. Bëi v× trÎ rÊt khã chuyÓn ng«n ng÷ bªn trong vµo h×nh thøc viÕt. H¬n n÷a, do hiÓu tõ ng÷ ch­a chÝnh x¸c, n¾m ng÷ ph¸p ch­a ch¾c, nªn khi viÕt c¸c em dïng tõ cßn sai, viÕt c©u ch­a ®óng, kh«ng biÕt chÊm c©u . Trªn c¬ së cña sù ph¸t triÓn nh÷ng mÆt trªn, kÜ n¨ng ®äc cña trÎ ®­îc hoµn thiÖn. Trong suèt qu¸ tr×nh häc ë TiÓu häc, kÜ n¨ng ®äc cña trÎ chuyÓn tõ ®äc ®¸nh vÇn sang ®äc diÔn c¶m, ®äc to tíi ®äc cho m×nh 16 ` 2.1.6.VÒ chó ý Chó ý lµ sù tËp trung cña ý thøc vµo mét hay mét nhãm sù vËt, hiÖn t­îng, ®Ó ®Þnh h­íng ho¹t ®éng, b¶o ®¶m ®iÒu kiÖn thÇn kinh - t©m lÝ cÇn thiÕt cho ho¹t ®éng tiÕn hµnh cã hiÖu qu¶. §Æc ®iÓm chó ý cña häc sinh TiÓu häc: Chó ý kh«ng chñ ®Þnh ®­îc ph¸t triÓn m¹nh vµ chiÕm ­u thÕ ë häc sinh TiÓu häc. TÊt c¶ nh÷ng g× míi mÎ, bÊt ngê, rùc rì kh¸c th­êng ®Òu dÔ dµng cuèn hót dù chó ý cña trÎ mµ kh«ng cÇn bÊt k× mét sù nç lùc nµo cña ý chÝ. Sù chó ý kh«ng chñ ®Þnh cña trÎ cµng trë nªn ®Æc biÖt tËp trung vµ bÒn v÷ng khi tµi liÖu häc tËp cã tÝnh trùc quan, sinh ®éng hoÆc kh¬i gîi ë trÎ nh÷ng rung c¶m tÝch cùc. Ng­îc l¹i, trÎ TiÓu häc kh«ng thÓ tËp trung chó ý vµo nh÷ng g× kh«ng râ rµng, kh«ng hiÓu hoÆc qu¸ quen thuéc, buån ch¸n. V× vËy, ®Ó tæ chøc sù chó ý cña trÎ, viÖc sö dông ®å dïng, ph­¬ng tiÖn d¹y häc mét c¸ch hîp lý, khoa häc nh»m t¹o høng thó lµ ®iÒu kiÖn quan träng. Chó ý cña häc sinh TiÓu häc ch­a bÒn v÷ng, nhÊt lµ cña häc sinh c¸c líp ®Çu TiÓu häc (líp 1, líp 2). §iÒu nµy do qu¸ tr×nh øc chÕ cña n·o bé ë trÎ cßn yÕu. V× thÕ, c¸c em th­êng bá sãt ch÷ c¸i trong tõ, bá sãt tõ trong c©u, quªn lêi gi¸o viªn dÆn dß cuèi buæi häc, . C¸c nghiªn cøu chØ ra r»ng, häc sinh TiÓu häc th­êng chØ tËp trung vµ duy tr× sù chó ý trong kho¶ng 30 - 35 phót. Khèi l­îng chó ý cña häc sinh TiÓu häc hÑp. V× thÕ, trÎ kh«ng thÓ mét lóc nh×n thÊy mäi dÊu hiÖu cña ®èi t­îng. Sù ph©n phèi chó ý cña trÎ diÔn ra mét c¸ch khã kh¨n nªn trÎ chØ cã thÓ hoÆc nghe gi¸o viªn, hoÆc viÕt chø ch­a thÓ võa nghe gi¸o viªn gi¶ng võa viÕt bµi. 1.3.Tæng quan vÒ d¹y häc to¸n ë líp 2 Ch­¬ng tr×nh To¸n líp 2 lµ mét bé phËn cña ch­¬ng tr×nh m«n to¸n tiÓu häc vµ lµ sù tiÕp tôc cña ch­¬ng tr×nh To¸n líp 1. Ch­¬ng tr×nh nµy kÕ thõa vµ ph¸t triÓn nh÷ng thµnh tùu vÒ d¹y häc To¸n líp 2 ë n­íc ta ; thùc hiÖn nh÷ng ®æi míi vÒ cÊu tróc néi dung ®Ó t¨ng c­êng thùc hµnh vµ øng dông kiÕn thøc 17 ` míi ; quan t©m ®óng møc ®Õn ®æi míi ph­¬ng ph¸p d¹y häc nh»m gióp häc sinh ho¹t ®éng häc tËp tÝch cùc, linh häat, s¸ng t¹o theo n¨ng lùc cña tõng häc sinh. 1.3.1.Môc tiªu d¹y häc to¸n ë líp 2 D¹y häc to¸n 2 nh»m gióp häc sinh :  B­íc ®Çu cã mét sè kiÕn thøc c¬ b¶n, ®¬n gi¶n, thiÕt thùc vÒ : - PhÐp céng, phÐp trõ cã nhí trong ph¹m vi 100 ; - PhÐp nh©n, phÐp chia vµ b¶ng nh©n 2, 3, 4, 5, b¶ng chia 2, 3, 4, 5 - Tªn gäi vµ mèi quan hÖ gi÷a thµnh phÇn vµ kÕt qu¶ cña tõng phÐp tÝnh - VÒ mèi quan hÖ gi÷a phÐp céng vµ phÐp trõ, phÐp céng vµ phÐp nh©n, . - C¸c sè ®Õm 1000, phÐp céng vµ phÐp trõ c¸c sè cã ba ch÷ sè (kh«ng nhí) - C¸c thµnh phÇn b»ng nhau cña ®¬n vÞ d¹ng 1 1 1 1 , , , 2 3 4 5 - C¸c ®¬n vÞ ®é dµi ®Ò xi mÐt (dm), mÐt(m) ; giê vµ phót, ngµy vµ th¸ng ; kilogam (kg), lÝt (l) - NhËn biÕt mét sè h×nh h×nh häc (h×nh ch÷ nhËt, h×nh tø gi¸c ; ®­êng th¼ng, ®­êng gÊp khóc, ®é dµi ®­êng gÊp khóc, ) - C¸c d¹ng bµi to¸n cã lêi v¨n chñ yÕu gi¶i b»ng mét phÐp tÝnh céng, trõ, nh©n hoÆc chia.  H×nh thµnh vµ rÌn luyÖn c¸c kü n¨ng thùc hµnh vÒ : - Céng vµ trõ cã nhí trong ph¹m vi 100 - Nh©n vµ chia trong ph¹m vi c¸c b¶ng tÝnh - Gi¶i c¸c ph­¬ng tr×nh ®¬n gi¶n d­íi d¹ng bµi “T×m x” - TÝnh gi¸ trÞ biÓu thøc sè (d¹ng ®¬n gi¶n) - §o vµ ­íc l­îng ®é dµi, khèi l­îng, dung tÝch - NhËn biÕt h×nh vµ b­íc ®Çu tËp vÏ h×nh tø gi¸c, h×nh ch÷ nhËt, h×nh vu«ng, ®­êng th¼ng, ®­êng gÊp khóc 18 ` - TÝnh ®é dµi ®­êng gÊp khóc - Gi¶i c¸c bµi to¸n céng, trõ, nh©n, chia - B­íc ®Çu biÕt diÔn ®¹t b»ng lêi, b»ng kÝ hiÖu mét sè néi dung c¬ b¶n cña bµi häc vµ bµi thùc hµnh - TËp d­ît so s¸nh, lùa chän, ph©n tÝch, tæng hîp, trõu t­îng hãa, kh¸i qu¸t hãa, ph¸t triÓn trÝ t­ëng t­îng trong qu¸ tr×nh ¸p dông c¸c kiÕn thøc vµ kÜ n¨ng to¸n 2 trong häc tËp vµ trong ®êi sèng.  TËp ph¸t hiÖn, t×m tßi vµ tù chiÕm lÜnh kiÕn thøc míi theo møc ®é cña líp 2, ch¨m chØ, tù tin, høng thó trong häc tËp vµ thùc hµnh To¸n. 1.3.2.Néi dung d¹y häc cña m«n to¸n ë líp 2  Sè häc PhÐp céng vµ phÐp trõ cã nhí trong ph¹m vi 100 - Giíi thiÖu tªn gäi thµnh phÇn vµ kÕt qu¶ cña phÐp céng (sè h¹ng, tæng), phÐp trõ (sè bÞ trõ, sè trõ, hiÖu). - B¶ng céng vµ b¶ng trõ trong ph¹m vi 20. - PhÐp céng vµ phÐp trõ kh«ng nhí hoÆc cã nhí mét lÇn trong ph¹m vi 100. TÝnh nhÈm vµ tÝnh viÕt. - TÝnh gi¸ trÞ biÓu thøc sè cã ®Õn hai dÊu phÐp tÝnh céng, trõ. - Gi¶i bµi tËp d¹ng : “ t×m x, biÕt : a + x = b, x - a = b, a - b = x (víi a ,b lµ c¸c sè cã ®Õn hai ch÷ sè)”, b»ng sö dông mèi quan hÖ gi÷a thµnh phÇn vµ kÕt qu¶ cña phÐp tÝnh. C¸c sè ®Õn 1000. PhÐp céng vµ phÐp trõ kh«ng nhí trong ph¹m vi 1000 - §äc, viÕt, so s¸nh c¸c sè cã ba ch÷ sè. Giíi thiÖu hµng ®¬n vÞ, hµng chôc, hµng tr¨m. - PhÐp céng vµ c¸c sè cã ®Õn ba ch÷ sè, tæng kh«ng qu¸ 1000, kh«ng nhí. TÝnh nhÈm vµ tÝnh viÕt. - PhÐp trõ c¸c sè cã ®Õn ba ch÷ sè, kh«ng nhí. 19 ` - TÝnh gi¸ trÞ c¸c biÓu thøc sè cã ®Õn hai dÊu phÐp tÝnh céng, trõ, kh«ng cã dÊu ngoÆc. PhÐp nh©n vµ phÐp chia - Giíi thiÖu kh¸i niÖm ban ®Çu vÒ phÐp nh©n : lËp phÐp nh©n tõ tæng c¸c sè h¹ng b»ng nhau. Giíi thiÖu thõa sè vµ tÝch. - Giíi thiÖu kh¸i niÖm ban ®Çu vÒ phÐp chia : lËp phÐp chia tõ phÐp nh©n cã mét thõa sè ch­a biÕt khi biÕt tÝch vµ thõa sè kia. Giíi thiÖu sè bÞ chia, sè chia, th­¬ng. - LËp b¶ng nh©n 2, 3, 4, 5 cã tÝch kh«ng qu¸ 50. - LËp b¶ng chia 2, 3, 4, 5 cã sè bÞ chia kh«ng qu¸ 50. - Nh©n víi 1 vµ chia cho 1. - Nh©n víi 0. Sè bÞ chia lµ 0. Kh«ng thÓ chia cho 0. - Nh©n, chia nhÈm trong ph¹m vi c¸c b¶ng tÝnh. Nh©n sè cã ®Õn hai ch÷ sè víi sè cã mét ch÷ sè kh«ng nhí (chØ víi sè trßn chôc). Chia sè cã ®Õn hai ch÷ sè cho sè cã mét ch÷ sè, c¸c b­íc chia trong ph¹m vi c¸c b¶ng tÝnh. - TÝnh gi¸ trÞ biÓu thøc sè cã ®Õn hai dÊu cã phÐp tÝnh céng, trõ hoÆc nh©n, chia. - Gi¶i bµi tËp d¹ng : “T×m x, biÕt : a x x = b ; x : a = b (víi a lµ sè cã mét ch÷ sè, kh¸c 0 ; ¸p dông phÐp nh©n, chia trong b¶ng vµ sö dông mèi quan hÖ gi÷a thµnh phÇn vµ kÕt qu¶ cña phÐp tÝnh) - Giíi thiÖu c¸c phÇn b»ng nhau cña ®¬n vÞ (d¹ng 1 , víi n lµ c¸c sè tù n nhiªn kh¸c 0 vµ kh«ng v­ît qu¸ 5).  §¹i l­îng vµ ®o ®¹i l­îng - Giíi thiÖu ®¬n vÞ ®o ®é dµi ®Ò-xi-mÐt, mÐt vµ ki-l«-mÐt, mi-li-mÐt. §äc, viÕt c¸c sè ®o ®é dµi theo ®¬n vÞ ®o míi häc. Quan hÖ gi÷a c¸c ®¬n vÞ ®o ®é dµi : 1m = 10dm, 1dm = 10cm, 1m = 100cm, 1km = 1000m, 1m = 1000mm 20 ` TËp chuyÓn ®æi c¸c ®¬n vÞ ®o ®é dµi, thùc hiÖn phÐp tÝnh víi sè ®o ®é dµi (c¸c tr­êng hîp ®¬n gi¶n). TËp ®o vµ ­íc l­îng ®é dµi. - Giíi thiÖu vÒ lÝt. §äc, viÕt, lµm tÝnh víi c¸c sè ®o theo ®¬n vÞ lÝt. TËp ®ong, ®o, ­íc l­îng theo lÝt. - Giíi thiÖu ®¬n vÞ ®o khèi l­îng Ki-l«-gam. §äc, viÕt, lµm tÝnh víi c¸c sè ®o theo ®¬n vÞ ki-l«-gam. TËp c©n vµ ­íc l­îng theo ki-l«-gam. - Giíi thiÖu ®în vÞ ®o thêi gian : giê, th¸ng. Thùc hµnh ®äc lÞch (lo¹i lÞch hµng ngµy), ®äc giê ®óng trªn ®ång hå (khi kim phót chØ vµo sè 12) vµ ®äc giê khi kim phót chØ vµo sè 3, 6. Thùc hiÖn phÐp tÝnh víi c¸c sè ®o theo ®¬n vÞ giê, th¸ng. - Giíi thiÖu tiÒn ViÖt Nam (trong ph¹m vi c¸c sè ®ang häc). TËp ®æi tiÒn trong tr­êng hîp ®¬n gi¶n. §äc, viÕt, lµm tÝnh víi sè ®o theo ®¬n vÞ ®ång.  YÕu tè h×nh häc - Giíi thiÖu vÒ ®­êng th¼ng. Ba ®iÓm th¼ng hµng. - Giíi thiÖu ®­êng gÊp khóc. TÝnh ®é dµi ®­êng gÊp khóc. - Giíi thiÖu h×nh ch÷ nhËt, h×nh tø gi¸c. VÏ h×nh trªn giÊy « vu«ng. - Giíi thiÖu kh¸i niÖm ban ®Çu vÒ chu vi cña mét h×nh ®¬n gi¶n. TÝnh chu vi h×nh tam gi¸c, h×nh tø gi¸c.  Gi¶i bµi to¸n Gi¶i c¸c bµi to¸n ®¬n gi¶n vÒ phÐp céng vµ phÐp trõ (trong ®ã cã c¸c bµi to¸n vÒ nhiÒu h¬n hoÆc Ýt h¬n mét sè ®¬n vÞ, vÒ phÐp nh©n vµ phÐp chia). 1.3.3.Ph­¬ng ph¸p d¹y häc to¸n ë líp 2 D¹y häc dùa trªn c¬ së tæ chøc ho¹t ®éng häc tËp cña häc sinh. Th«ng qua c¸c ho¹t ®éng häc tËp, thùc hµnh ®Ó gióp häc sinh tù ph¸t hiÖn vÊn ®Ò, tù chiÕm lÜnh tri thøc. M« h×nh ph­¬ng ph¸p cña lèi d¹y nµy lµ: Tr¶i nghiÖm ---> ph¸t hiÖn ---> ph©n tÝch ---> kh¸i qu¸t Lèi d¹y nµy chèng l¹i lèi d¹y ¸p ®Æt theo khu«n mÉu, mang nÆng tÝnh h×nh thøc : Th«ng b¸o  T¸i hiÖn  Gi¶i thÝch  Ghi nhí  KÕt luËn.