Đăng ký Đăng nhập
Trang chủ Sử dụng một số kĩ thuật dạy học tích cực trong dạy học môn toán lớp 11...

Tài liệu Sử dụng một số kĩ thuật dạy học tích cực trong dạy học môn toán lớp 11

.PDF
84
3631
106

Mô tả:

ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN TRƢỜNG ĐẠI HỌC SƢ PHẠM NGUYỄN HƢƠNG LAN SỬ DỤNG MỘT SỐ KĨ THUẬT DẠY HỌC TÍCH CỰC TRONG DẠY HỌC MÔN TOÁN LỚP 11 LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC GIÁO DỤC THÁI NGUYÊN - 2013 Số hóa bởi trung tâm học liệu http://www.lrc.tnu.edu.vn/ ii ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN TRƢỜNG ĐẠI HỌC SƢ PHẠM ---------------- NGUYỄN HƢƠNG LAN SỬ DỤNG MỘT SỐ KĨ THUẬT DẠY HỌC TÍCH CỰC TRONG DẠY HỌC MÔN TOÁN LỚP 11 Chuyên ngành: Lý luận và phƣơng pháp giảng dạy môn Toán Mã số: 60140111 LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC GIÁO DỤC Ngƣời hƣớng dẫn khoa học: PGS.TS. VŨ THỊ THÁI THÁI NGUYÊN - 2013 Số hóa bởi trung tâm học liệu http://www.lrc.tnu.edu.vn/ i LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu của riêng tôi, các kết quả nghiên cứu là trung thực và chưa được công bố trong bất kỳ công trình nào khác. Tác giả luận văn Nguyễn Hƣơng Lan Số hóa bởi trung tâm học liệu http://www.lrc.tnu.edu.vn/ ii LỜI CẢM ƠN Với tấm lòng biết ơn sâu sắc, em xin chân thành cảm ơn PGS.TS.Vũ Thị Thái, người trực tiếp hướng dẫn và tận tình chỉ bảo em trong suốt quá trình thực hiện luận văn. Em xin chân thành cảm ơn các thầy cô giáo trong tổ bộ môn phương pháp dạy học đã truyền thụ cho em những kiến thức quý báu về phương pháp dạy học môn Toán. Em xin trân trọng cảm ơn Ban giám hiệu, các thầy cô đặc biệt là các thầy cô giảng dạy bộ môn Toán và các học sinh hai lớp 11B và 11Ctrường THPT Việt Bắc đã tạo điều kiện giúp đỡ để em hoàn thành quá trình thực nghiệm. Em xin chân thành cảm ơn các đồng nghiệp, gia đình và bạn bè đã động viên, giúp đỡ em trong thời gian học tập và nghiên cứu. Thái Nguyên, tháng 3 năm 2013 Tác giả Nguyễn Hƣơng Lan Số hóa bởi trung tâm học liệu http://www.lrc.tnu.edu.vn/ iii MỤC LỤC Lời cam đoan ...................................................................................................... i Lời cảm ơn ........................................................................................................ ii Mục lục ............................................................................................................. iii Những cụm từ viết tắt trong luận văn ............................................................... v Danh mục các bảng .......................................................................................... vi Danh mục các biểu .......................................................................................... vii MỞ ĐẦU .......................................................................................................... 1 1. Lý do chọn đề tài ........................................................................................... 1 2. Mục đích nghiên cứu ..................................................................................... 2 3. Nhiệm vụ nghiên cứu .................................................................................... 2 4. Giả thuyết khoa học ...................................................................................... 2 5. Phương pháp nghiên cứu ............................................................................... 2 6. Cấu trúc luận văn .......................................................................................... 3 Chƣơng 1.CƠ SỞ LÍ LUẬN VÀ THỰC TIỄN ............................................ 4 1.1. Một số phương pháp dạy học tích cực ....................................................... 4 1.1.1. Nhu cầu đổi mới phương pháp dạy học .................................................. 4 1.1.2. Định hướng đổi mới phương pháp dạy học ở trung học phổ thông........ 5 1.1.3. Một số phương pháp dạy học tích cực .................................................. 10 1.2. Một số kĩ thuật dạy học phát huy tính tích cực, sáng tạo của học sinh ....... 17 1.2.1. Mô hình quan điểm dạy học - phương pháp dạy học - kĩ thuật dạy học ....... 17 1.2.2. Một số kĩ thuật dạy học tích cực ........................................................... 18 1.3. Thực tế áp dụng kĩ thuật dạy học tích cực trong dạy học Toán ở trường THPT ........................................................................................ 20 1.4. Chương trình sách giáo khoa và thực trạng dạy Toán lớp 11 THPT ....... 21 1.4.1. Đặc điểm chương trình sách giáo khoa lớp 11 ..................................... 21 1.4.2. Thực trạng dạy Toán lớp 11 THPT ....................................................... 22 Kết luận chương 1 ........................................................................................... 23 Số hóa bởi trung tâm học liệu http://www.lrc.tnu.edu.vn/ iv Chƣơng 2. SỬ DỤNG MỘT SỐ KỸ THUẬT DẠY HỌCTÍCH CỰC VÀO THIẾT KẾ BÀI GIẢNG MÔN TOÁNLỚP 11 TRUNG HỌC PHỔ THÔNG ............................................. 24 2.1. Một số tiêu chí để lựa chọn các kĩ thuật dạy học ..................................... 24 2.2. Một số kĩ thuật dạy học tích cực sử dụng trong thiết kế bài giảng môn Toán lớp 11 .................................................................................. 24 2.2.1. Kĩ thuật (XYZ) ...................................................................................... 24 2.2.2. Kĩ thuật 3 lần 3 ...................................................................................... 26 2.2.3.Kĩ thuật khăn phủ bàn ............................................................................ 29 2.2.4. Kĩ thuật lược đồ tư duy ......................................................................... 32 2.2.5. Kĩ thuật KWL ........................................................................................ 36 2.3. Kế hoạch dạy học một số nội dung trong chương trình toán lớp 11 sử dụng một số kĩ thuật dạy học tích cực ............................................. 38 2.3.1. Giáo án 1 ............................................................................................... 38 2.3.2. Giáo án 2 ............................................................................................... 47 2.3.3. Giáo án 3 ............................................................................................... 53 Kết luận chƣơng 2 ......................................................................................... 64 Chƣơng 3. THỰC NGHIỆM SƢ PHẠM .................................................... 65 3.1. Mục đích thực nghiệm sư phạm ............................................................... 65 3.2. Đối tượng thực nghiệm sư phạm.............................................................. 65 3.3. Nội dung thực nghiệm sư phạm ............................................................... 66 3.4. Kết quả thực nghiệm sư phạm ................................................................. 68 3.4.1. Đánh giá về mặt định tính ..................................................................... 68 3.4.2. Đánh giá về mặt định lượng .................................................................. 69 Kết luận chương 3 ........................................................................................... 72 KẾT LUẬN .................................................................................................... 73 TÀI LIỆU THAM KHẢO ............................................................................ 74 Số hóa bởi trung tâm học liệu http://www.lrc.tnu.edu.vn/ v NHỮNG CỤM TỪ VIẾT TẮT TRONG LUẬN VĂN Viết đầy đủ STT Viết tắt 1 GTLN Giá trị lớn nhất 2 GTNN Giá trị nhỏ nhất 3 KTDH Kỹ thuật dạy học 4 NXB Nhà xuất bản 5 PPDH Phương pháp dạy học 6 PTLG Phương trình lượng giác 7 SGK Sách giáo khoa 8 THPT Trung học phổ thông Số hóa bởi trung tâm học liệu http://www.lrc.tnu.edu.vn/ vi DANH MỤC CÁC BẢNG Bảng 3.1: Kết quả học tập môn Toán ở lớp 10 của học sinh hai lớp 11B và 11C trường THPT Việt Bắc ......................................... 65 Bảng 3.2: Kết quả học tập của học sinh hai lớp 11B và 11C .................... 69 Bảng 3.3: Số liệu thống kê của lớp 11B .................................................... 70 Bảng 3.4: Số liệu thống kê của lớp 11C .................................................... 71 Bảng 3.5: Kết quả số liệu thống kê của hai lớp 11B và 11C .................... 71 Số hóa bởi trung tâm học liệu http://www.lrc.tnu.edu.vn/ vii DANH MỤC CÁC HÌNH Hình 2.1: Kĩ thuật “khăn phủ bàn” .............................................................. 29 Hình 3.1: Tỷ lệ phần trăm kết quả học tập môn Toán ở lớp 10 của học sinh hai lớp 11B và 11C trường THPT Việt Bắc ........................ 66 Hình 3.2: Tỷ lệ phần trăm kết quả học tập nội dung giới hạn của hàm số của học sinh hai lớp 11Bvà 11C ............................................. 70 Số hóa bởi trung tâm học liệu http://www.lrc.tnu.edu.vn/ 1 MỞ ĐẦU 1. Lý do chọn đề tài Trong giai đoạn đổi mới giáo dục hiện nay trước yêu cầu của sự nghiệp CNH - HĐH đất nước, để tránh nguy cơ bị tụt hậu về kinh tế và khoa học công nghệ thì việc cấp bách là phải nâng cao chất lượng giáo dục và đào tạo. Cùng với thay đổi về nội dung cần có thay đổi căn bản về phương pháp dạy học. Luật Giáo dục 2005, chương I, điều 24 có ghi: "Phương pháp giáo dục phổ thông phải phát huy tính tích cực, tự giác, chủ động, tư duy sáng tạo của học sinh; phù hợp với đặc điểm của từng lớp học, môn học; bồi dưỡng phương pháp tự học, rèn luyện kĩ năng vận dụng kiến thức vào thực tiễn; tác động đến tình cảm, đem lại niềm vui, hứng thú học tập của học sinh. Quy định này đã trở thành định hướng cho việc đổi mới phương pháp dạy học ở nước ta hiện nay. Tinh thần cơ bản của định hướng này là: Phương pháp dạy học cần tạo cơ hội cho người học học tập trong hoạt động và bằng hoạt động tự giác, tích cực, chủ động và sáng tạo. Định hướng có thể gọi tắt là định hướng “hoạt động hoá người học”. Việc vận dụng một số kĩ thuật dạy học tích cực vào dạy học có ý nghĩa đặc biệt trong việc phát huy sự tham gia tích cực của học sinh vào quá trình dạy học, kích thích tư duy sáng tạo và sự cộng tác làm việc của học sinh. Áp dụng các kĩ thuật dạy học tích cực trong hoạt động dạy học là một hướng đang nhận được sự quan tâm của các nhà giáo dục và nhiều các thầy cô giáo, tích cực góp phần nâng cao chất lượng giáo dục và đào tạo, đặc biệt là giáo dục và đào tạo phổ thông. Nội dung môn Toán lớp 11 được xây dựng theo quan điểm hiện đại, thực tiễn và có nhiều nội dung có thể vận dụng các kĩ thuật dạy học tích cực vào việc dạy học. Số hóa bởi trung tâm học liệu http://www.lrc.tnu.edu.vn/ 2 Với những lý do trên và qua thực tế giảng dạy bộ môn Toán ở trường THPT chúng tôi chọn đề tài là: “Sử dụng một số kĩ thuật dạy học tích cực trong dạy họcmôn Toán lớp 11”. 2. Mục đích nghiên cứu Trên cơ sở nghiên cứu lí luận và thực tiễn về vấn đề đổi mới phương pháp dạy học ở trường THPT và khả năng vận dụng các kĩ thuật dạy học tích cực trong dạy học, xây dựng kế hoạch vận dụng kĩ thuật dạy học tích cực vào dạy học môn Toán lớp 11 nhằm nâng cao chất lượng dạy học môn Toán ở THPT. 3. Nhiệm vụ nghiên cứu - Tìm hiểu lý luận về Phương pháp dạy học tích cực và kĩ thuật dạy học tích cực. - Tìm hiểu thực trạng việc khai thác các kĩ thuật dạy học tích cực trong dạy học Toán ở trường THPT. - Lựa chọn một số kĩ thuật dạy học tích cực vào dạy môn Toán lớp 11 nhằm nâng cao chất lượng dạy học. - Tiến hành thực nghiệm sư phạm ở trường THPT Việt Bắc Lạng Sơn. 4. Giả thuyết khoa học Nếu biết khai thác tốt những kĩ thuật dạy học tích cực, thì sẽ tạo được hứng thú học tập cho học sinh, phát huy tính tích cực, sáng tạo và khả năng hợp tác cũng như tự nghiên cứu của học sinh, góp phần nâng cao chất lượng dạy học ở phổ thông. 5. Phƣơng pháp nghiên cứu - Phương pháp nghiên cứu lý luận: Nghiên cứu các tài liệu có liên quan tới tâm lí học sinh THPT, tới đổi mới phương pháp dạy học và kĩ thuật dạy học tích cực. Số hóa bởi trung tâm học liệu http://www.lrc.tnu.edu.vn/ 3 - Phương pháp điều tra, quan sát: Tổ chức và điều tra về thực trạng sử dụng các kĩ thuật dạy học ở một số trường THPT tỉnh Lạng Sơn. - Phương pháp chuyên gia: Tham khảo ý kiến của các chuyên gia giáo dục về kĩ thuật dạy học tích cực. - Phương pháp thực nghiệm sư phạm: dạy thử nghiệm trực tiếp trên lớp. 6. Cấu trúc luận văn Ngoài phần mở đầu, kết luận, tài liệu tham khảo, nội dung chính của luận văn gồm ba chương: - Chương 1: Cơ sở lý luận và thực tiễn. - Chương 2: Sử dụng một số kĩ thuật dạy học tích cực trong dạy học môn Toán lớp 11 trung học phổ thông. - Chương 3: Thực nghiệm sư phạm. Số hóa bởi trung tâm học liệu http://www.lrc.tnu.edu.vn/ 4 Chƣơng 1 CƠ SỞ LÍ LUẬN VÀ THỰC TIỄN 1.1. Một số phƣơng pháp dạy học tích cực 1.1.1. Nhu cầu đổi mới phương pháp dạy học Chất lượng dạy học phụ thuộc vào nhiều thành tố trong một hệ thống bao gồm: Mục tiêu đào tạo, nội dung đào tạo, PPDH, thầy và hoạt động của thầy, trò và hoạt động của trò, môi trường giáo dục… Trong đó PPDH là thành tố trung tâm, giáo viên phải am hiểu sâu sắc nội dung dạy học, làm chủ kiến thức, biết chế biến nó theo ý đồ sư phạm và biết cách truyền tải nó đến với học sinh. Mặt khác học sinh là chủ thể trong học tập và tu dưỡng. Chủ thể phải tự giác, tích cực, chủ động và sáng tạo trong quá trình học tập. Đổi mới PPDH cần phải được xác định như một trách nhiệm cụ thể của toàn thể giáo viên, học sinh, cán bộ quản lý và cán bộ phục vụ giáo dục trong nhà trường, chứ không phải chỉ là việc riêng của giáo viên đứng lớp, mặc cho họ là những người trực tiếp tổ chức tiến hành và điều khiển từngbài học, tiết học, lớp học với học sinh của mình. Việc đổi mới PPDH rất nên coi trọng, tuy nhiênkhông vì thế mà luôn bị ám ảnh dẫn đến nặng nề trong công tác chuyên môn và đời sống thường ngày ở trường, ở tổ chuyên môn. Đổi mới PPDH với mục tiêu gần gũi là chuyển học sinh từ học thụ động sang học chủ động, tích cực là một quá trình đòi hỏi sự nỗ lực, kiên trì và cả sự dũng cảm của mỗi cán bộ, giáo viên. Không vì chạy theo thành tích mà làm vội, làm ẩu, nhìn vào đổi mới để làm những công việc không đáng phải làm. Việc đổi mới vừa có thể diễn ra đồng loạt, vừa có thể bắt đầu trọng điểm từ những yếu tố cốt lõi, tiền đề, có thể diễn ra trong toàn thể giáo viên, nhưng cũng có thể bắt đầu từ một số giáo viên có năng lực và kinh nghiệm dạy học, sau đó mở rộng dần. Số hóa bởi trung tâm học liệu http://www.lrc.tnu.edu.vn/ 5 Việc sử dụng công nghệ thông tin chỉ là một trong những biện pháp đổi mới PPDH. Công nghệ thông tin cũng chỉ là một loại phương tiện dạy học. Việc sử dụng chúng đạt hiệu quả hay không, có tác dụng thiết thực đến đổi mới PPDH hay không tùy thuộc vào cách dạy của từng giáo viên cụ thể. Nếu sử dụng loại phương tiện hiện đại này để thuyết trình bài học, thay cho việc ghi bảng của giáo viên thì vẫn là cách dạy cũ làm cho học sinh thụ động trong học tập. Việc sử dụng công nghệ thông tin để phát huy tính tích cực, chủ động của học sinh trong học tập, thông qua tổ chức hợp lý hoạt động nhận thức của học sinh là biện pháp đẩy nhanh việc đổi mới PPDH ở trường phổ thông, nâng cao chất lượng bài học. ĐổimớiPPDH là nhucầu tất yếu của giáo viên, bởi vì đổimới là sự cải tiến, nâng cao chất lượng PPDH đang sử dụng để đóng góp nâng cao chất lượng hiệu quả của việc dạyhọc, là sự bổ sung, phối hợp nhiều PPDH để khắc phục mặt hạn chế của phươngpháp đã và đang sử dụng nhằm đạt mục tiêu dạyhọc, là thay đổiphươngpháp đã và đang sử dụng bằng phươngpháp ưu việt hơn, đem lại hiệu quả dạyhọc cao hơn. Vì thế, đổimớiPPDH được xác định trong các văn kiện của Đảng, Nhà nước mà Bộ Giáo dục và Đào tạo đang chỉ đạo triển khai nhằm đáp ứng yêu cầu của mục tiêu và nội dung giáo dục mới. 1.1.2. Định hướng đổi mới phương pháp dạy học ở trung học phổ thông Định hướng đổi mới PPDH đã được xác định trong Nghị quyết Trung ương 4 khoá VII (01/1993), Nghị quyết Trung ương 2 khoá VIII (12/1996), được thể chế hoá trong Luật Giáo dục, được cụ thể hoá trong các chỉ thị của Bộ Giáo dục và Đào tạo, đặc biệt chỉ thị số 14 (4 - 1999). Luật Giáo dục, điều 28.2,[8] đã ghi “Phương pháp giáo dục phổ thông phải phát huy tính tích cực, tự giác, chủ động, sáng tạo của học sinh, phù hợp với đặc điểm của từng lớp học, môn học và bồi dưỡng phương pháp tự học, Số hóa bởi trung tâm học liệu http://www.lrc.tnu.edu.vn/ 6 khả năng làm việc theo nhóm; rèn luyện kỹ năng vận dụng kiến thức vào thực tiễn; tác động đến tình cảm, đem lại niềm vui, hứng thú học tập cho học sinh”. PPDH hiện nay không thể tiếp tục truyền thụ theo kiểu áp đặt một chiều từ người dạy mà phải sử dụng phươngphápdạy tích cực, phát huy tính tích cực của học sinh. Đó là đổimớiPPDH còn được gọi là “Dạyhọc hướng vào người học” hay “Dạy lấy người học làm trung tâm”. “Dạyhọc hướng vào người học” là cụm từ được dùng để xác định sự đổimới của PPDH hiện nay trong nhà trường. Đó là tư tưởng, là sự định hướng cho dạy và học, phươngphápmới này khuyến khích học sinh tự học hỏi, tự phát hiện kiến thức, giáo viên đóng vai trò hướng dẫn. * Một số biện pháp đổi mới phương pháp dạy học a) Cải tiến các PPDH truyền thống Các PPDH truyền thống như thuyết trình, đàm thoại, luyện tập luôn là những phương pháp quan trọng trong dạy học. Đổi mới PPDH không có nghĩa là loại bỏ các PPDH truyền thống quen thuộc mà cần bắt đầu bằng việc cải tiến để nâng cao hiệu quả và hạn chế nhược điểm của chúng. Để nâng cao hiệu quả của các PPDH này người giáo viên trước hết cần nắm vững những yêu cầu và sử dụng thành thạo các kĩ thuật của chúng trong việc chuẩn bị cũng như tiến hành bài lên lớp, chẳng hạn như kĩ thuật mở bài, kĩ thuật trình bày, giải thích trong khi thuyết trình, kĩ thuật đặt các câu hỏi và xử lý các câu trả lời trong đàm thoại, hay kĩ thuật làm mẫu trong luyện tập. Tuy nhiên, các PPDH truyền thống có những hạn chế tất yếu, vì thế bên cạnh các PPDH truyền thống cần kết hợp sử dụng các PPDH mới, đặc biệt là những phương pháp và kĩ thuật dạy học phát huy tính tích cực và sáng tạo của học sinh. Chẳng hạn, có thể tăng cường tính tích cực nhận thức của học sinh trong thuyết trình, đàm thoại theo quan điểm dạy học giải quyết vấn đề. Số hóa bởi trung tâm học liệu http://www.lrc.tnu.edu.vn/ 7 b) Kết hợp đa dạng các phương pháp dạy học Không có một phương pháp dạy học toàn năng phù hợp với mọi mục tiêu và nội dung dạy học. Mỗi phương pháp và hình thức dạy học có những ưu, nhựơc điểm và giới hạn sử dụng riêng. Vì vậy việc phối hợp đa dạng các phương pháp và hình thức dạy học trong toàn bộ quá trình dạy học là phương hướng quan trọng để phát huy tính tích cực và nâng cao chất lượng dạy học. c) Vận dụng dạy học giải quyết vấn đề Dạy học giải quyết vấn đề (hay còn là dạy học nêu vấn đề; dạy học nhận biết và giải quyết vấn đề) là quan điểm dạy học nhằm phát triển năng lực tư duy, khả năng nhận biết và giải quyết vấn đề. Học sinh được đặt trong một tình huống có vấn đề, đó là tình huống chứa đựng mâu thuẫn nhận thức, thông qua việc giải quyết vấn đề, giúp học sinh lĩnh hội tri thức, kỹ năng và phương pháp nhận thức. Dạy học giải quyết vấn đềlà con đường cơ bản để phát huy tính tích cực nhận thức của học sinh, có thể áp dụng trong nhiều hình thức dạy học với những mức độ tự lực khác nhau của học sinh. d) Vận dụng dạy học theo tình huống Dạy học theo tình huống là một quan điểm dạy học, trong đó việc dạy học được tổ chức theo một chủ đề phức hợp gắn với các tình huống thực tiễn cuộc sống và nghề nghiệp. Quá trình học tập được tổ chức trong một môi trường học tập tạo điều kiện cho học sinh kiến tạo tri thức theo cá nhân và trong mối tương tác xã hội của việc học tập. e) Vận dụng dạy học định hướng hành động Dạy học định hướng hành động là quan điểm dạy học nhằm làm cho hoạt động trí óc và hoạt động chân tay kết hợp chặt chẽ với nhau. Trong quá trình học tập, học sinh thực hiện các nhiệm vụ học tập và hoàn thành các sản phẩm hành động, có sự kết hợp linh hoạt giữa hoạt động trí tuệ và hoạt động tay chân. Đây là một quan điểm dạy học tích cực hoá và tiếp cận toàn thể. Số hóa bởi trung tâm học liệu http://www.lrc.tnu.edu.vn/ 8 Vận dụng dạy học định hướng hành động có ý nghĩa quan trong cho việc thực hiện nguyên lý giáo dục kết hợp lý thuyết với thực tiễn, tư duy và hành động, nhà trường và xã hội. f) Tăng cường sử dụng phương tiện dạy học và công nghệ thông tin trong dạy học Phương tiện dạy học có vai trò quan trọng trong việc đổi mới PPDH, nhằm tăng cường tính trực quan và thí nghiệm, thực hành trong dạy học. Việc sử dụng các phương tiện dạy học cần phù hợp với mối quan hệ giữa phương tiện dạy học và PPDH, việc trang bị các phương tiện dạy học mới cho các trường học được tăng cường. Tuy nhiên các phương tiện dạy học tự tạo của giáo viên luôn có ý nghĩa quan trọng, cần được phát huy. g) Sử dụng các kĩ thuật dạy học phát huy tính tích cực và sáng tạo Kĩ thuật dạy học là những cách thức hành động của giáo viên và học sinh trong các tình huống hành động nhỏ nhằm thực hiện và điều khiển quá trình dạy học. Các KTDH là những đơn vị nhỏ nhất của PPDH. Có những KTDH chung, có những kĩ thuật đặc thù của từng PPDH, ví dụ kĩ thuật đặt câu hỏi trong đàm thoại. Ngày nay người ta chú trọng phát triển và sử dụng các KTDH phát huy tính tích cực, sáng tạo của người học như “động não”, “tia chớp”, “bể cá”, "XYZ", “3 lần 3”... h) Tăng cường các phương pháp dạy học đặc thù bộ môn Phương pháp dạy học có mối quan hệ biện chứng với nội dung dạy học. Vì vậy bên cạnh những phương pháp chung có thể sử dụng cho nhiều bộ môn khác nhau thì việc sử dụng các PPDH đặc thù có vai trò quan trọng trong dạy học bộ môn. Các PPDH đặc thù bộ môn được xây dựng trên cơ sở lý luận dạy học bộ môn. Ví dụ các PPDH học trong dạy học kĩ thuật như trình diễn vật phẩm kĩ thuật, làm mẫu thao tác, phân tích sản phẩm kĩ thuật, thiết kế kĩ thuật, lắp ráp mô hình, các dự án trong dạy học kĩ thuật. Thí nghiệm là một PPDH đặc thù quan trọng của các môn khoa học tự nhiên.Dạy học Giải bài tập là PPDH đặc thù của bộ môn Toán. Số hóa bởi trung tâm học liệu http://www.lrc.tnu.edu.vn/ 9 i) Bồi dưỡng phương pháp học tập cho học sinh Phương pháp học tập một cách tự lực đóng vai trò quan trọng trong việc tích cực hoá, phát huy tính sáng tạo của học sinh. Có những phương pháp nhận thức chung như phương pháp thu thập, xử lý, đánh giá thông tin, phương pháp tổ chức làm việc, phương pháp làm việc nhóm, có những phương pháp học tập chuyên biệt của từng bộ môn. Bằng nhiều hình thức khác nhau, cần luyện tập cho học sinh các phương pháp học tập chung và các phương pháp học tập trong bộ môn. j) Cải tiến việc kiểm tra đánh giá Đổi mới PPDH cần gắn liền với đổi mới về đánh giá quá trình dạy học cũng như đổi mới việc kiểm tra và đánh giá thành tích học tập của học sinh. Cần bồi dưỡng cho học sinh những kĩ thuật thông tin phản hồi nhằm tạo điều kiện cho học sinh tham gia đánh giá và cải tiến quá trình dạy học. Định hướng chung về đổi mới PPDH là phát huy tính tích cực, tự giác, chủ động, sáng tạo, tự học, kĩ năng vận dụng vào thực tiễn, phù hợp với đặc điểm của từng lớp học, môn học; tác động đến tình cảm, đem lại niềm vui, tạo hứng thú học tập cho học sinh, tận dụng được công nghệ mới nhất; khắc phục lối dạy truyền thống truyền thụ một chiều các kiến thức có sẵn. Rất cần phát huy cao năng lực tự học, học tập suốt đời trong thời đại bùng nổ thông tin. Tăng cường học tập cá thể phối hợp với hợp tác. Định hướng vào người học được coi là quan điểm định hướng chung trong đổi mới PPDH. Quan điểm định hướng chung cần được cụ thể hoá thông qua những quan điểm dạy học khác, như dạy học giải quyết vấn đề, dạy học theo tình huống, dạy học định hướng hành động ... cũng như các phương pháp, kĩ thuật dạy học cụ thể, nhằm tăng cường hơn nữa việc gắn lí thuyết với thực tiễn, tư duy với hành động, nhà trường với xã hội. Đổi mới PPDH được thực hiện theo các định hướng sau: Bám sát mục tiêu giáo dục phổ thông; phù hợp với nội dung dạy học cụ thể; Số hóa bởi trung tâm học liệu http://www.lrc.tnu.edu.vn/ 10 phù hợp với lứa tuổi học sinh; phù hợp với cơ sở vật chất, các điều kiện dạy học của nhà trường; phù hợp với việc đổi mới kiểm tra, đánh giá kết quả dạy học; kết hợp giữa việc tiếp thu và sử dụng có chọn lọc, có hiệu quả các phương pháp dạy học tiên tiến, hiện đại với việc khai thác những yếu tố tích cực của các PPDH truyền thống; tăng cường sử dụng các phương tiện dạy học, thiết bị dạy học và đặc biệt lưu ý đến những ứng dụng của công nghệ thông tin. 1.1.3. Một số phương pháp dạy học tích cực 1.1.3.1. Dạy học theo nhóm Hiện nay, bên cạnh những phương pháp dạy học như đàm thoại, giải quyết vấn đề, dạy học theo lí thuyết tình huống v v.. mà lâu nay chúng ta đã công nhận là những phương pháp dạy học tích cực, những phương pháp dạy học giới thiệu dưới đây được đánh giá là khá mới mẻ. nhiều yếu tố tích cực, khả thi, phù hợp với giai đoạn phát triển giáo dục hiện nay và hứa hẹn nhiều triển vọng tốt đẹp. Dạy học chia nhóm được hiểu là cách dạy học, trong đó các học sinh được chia thành các nhóm nhỏ, cùng nhau nghiên cứu giải quyết các vấn đề mà giáo viên đặt ra, từ đó giúp học sinh tiếp thu được một kiến thức nhất định nào đó. Nhằm giúp học sinh phát triển kĩ năng giao tiếp. Phát triển năng lực nhận thức và tư duy của học sinh. Phát triển nhân cách học sinh. Theo A.T.Francisco (1993): "Học tập nhóm là một phương pháp học tập mà theo phương pháp đó học viên trong nhóm trao đổi, giúp đỡ và hợp tác với nhau trong học tập". * Bản chất của phương pháp dạy học theo nhóm -Trong thời đại ngày nay, khi khoa học kĩ thuật ngày càng phát triển thì yêu cầu làm việc theo nhóm là cần thiết hơn bao giờ hết. Đơn giản là vì không ai hoàn hảo, làm việc theo nhóm có thể tập trung những mặt mạnh của từng người và bổ sung, hoàn thiện cho nhau những điểm yếu. Số hóa bởi trung tâm học liệu http://www.lrc.tnu.edu.vn/ 11 - Dạy học nhóm đòi hỏi giáo viên phải chuẩn bị kĩ lưỡng kế hoạch dạy học, lựa chọn những nội dung thực sự phù hợp với hoạt động nhóm và thiết kế được các hoạt động giúp các em lĩnh hội, khám phá kiến thức mới một cách tốt nhất. - Tổ chức dạy học nhóm là một hình thức dạy học mới. Đó là một trong những hình thức thực hiện tốt việc dạy học phát huy tính tích cực và tương tác của học sinh. Với hình thức này, học sinh được hấp dẫn, lôi cuốn vào các hoạt động học, thu lượm kiến thức bằng chính khả năng của mình với sự giúp đỡ, hướng dẫn của giáo viên. - Phương pháp dạy học theo nhóm được sử dụng nhằm khai thác vốn kiến thức mà các em đã tích luỹ, những hiểu biết thực tế trong đời sống hoặc vận dụng kiến thức vào cuộc sống lao động sản xuất. Lợi ích của công việc dạy học nhóm. 1. Giúp học sinh làm việc hợp tác. 2. Cho phép học sinh học hỏi lẫn nhau. 3. Khuyến khích sự tham gia của học sinh. 4. Loại bỏ vết nhơ về thất bại của học sinh. 5. Cho phép học sinh tôn trọng điểm yếu và điểm mạnh của người khác. 6. Cho phép học sinh làm việc với nhịp độ riêng. 7. Tạo điều kiện cho công việc hợp tác. 8. Khuyến khích sự cùng ra quyết định. 9. Tạo điều kiện cho học sinh tập làm lãnh đạo. 10. Khuyến khích phát triển tính tự quản, khả năng xoay sở và tôn trọng bản thân. 11. Khuyến khích tư duy cấp cao. 12. Là một phương pháp đặc biệt hữu hiệu cho hoạt động giải quyết vấn đề. 13. Khuyến khích học sinh giải quyết vấn đề về bất đồng quan điểm. 14. Cải tiến các cuộc thảo luận và nói chuyện trong lớp. Số hóa bởi trung tâm học liệu http://www.lrc.tnu.edu.vn/
- Xem thêm -

Tài liệu liên quan