Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel (: 0918.775.368
Lêi nãi ®Çu
T¹i §¹i héi §¶ng VIII n¨m 1999, §¶ng vµ Nhµ níc ta x¸c ®Þnh môc tiªu
v« cïng quan träng trong chiÕn lîc ph¸t triÓn kinh tÕ ViÖt Nam giai ®o¹n
1999 - 2003 lµ ph¶i tiÕn hµnh c«ng nghiÖp hãa, hiÖn ®¹i hãa ®Êt níc theo
®Þnh híng x· héi chñ nghÜa nh»m x©y dùng c¬ së vËt chÊt kü thuËt cho sù
nghiÖp qu¸ ®é vµ x©y dùng CNXH ë ViÖt Nam. §¶ng vµ Nhµ níc ta nhËn
®Þnh r»ng: c«ng nghiÖp hãa, hiÖn ®¹i hãa lµ nÒn t¶ng cña sù chuyÓn ®æi c¨n
b¶n vµ toµn diÖn c¸c ho¹t ®éng kinh tÕ x· héi tõ sö dông søc lao ®éng lµ
chÝnh sang phæ biÕn sö dông lao ®éng kÕt hîp víi kü thuËt, c«ng nghÖ tiªn
tÝen hiÖn ®¹i ®Ó t¹o ra n¨ng suÊt lao ®éng cao. “§ã còng lµ tÊt yÕu kh¸ch
quan trong qu¸ tr×nh tån t¹i vµ ph¸t triÓn cña CNXH”.
§èi víi níc ta, c«ng nghiÖp hãa, hiÖn ®¹i hãa lµ qu¸ tr×nh chuyÓn ®æi tõ
mét níc s¶n xuÊt nhá, c«ng nghiÖp l¹c hËu, n¨ng suÊt lao ®éng thÊp thµnh
mét níc cã c¬ cÊu c«ng - n«ng nghiÖp - dÞch vô hiÖn ®¹i, khoa häc - c«ng
nghÖ tiªn tiÕn vµ n¨ng suÊt lao ®éng cao trong c¸c ngµnh, lÜnh vùc cña nÒn
kinh tÕ quèc d©n. §Ó cã thÓ x©y dùng ®îc c¬ së h¹ tÇng hiÖn ®¹i, trang bÞ
c«ng nghÖ kü thuËt tiªn tiÕn, chóng ta ph¶i cã nguån vèn ®Çu t rÊt lín chñ
yÕu lµ nguån vèn trung vµ dµi h¹n. Theo dù b¸o cña c¸c nhµ kinh tÕ, trong
giai ®o¹n tõ 1999 - 2003 chóng ta cÇn nguån vèn ®Çu t Ýt nhÊt lµ 40 ®Õn 42 tû
USD bao gåm c¶ nguån vèn ®Çu t trùc tiÕp, gi¸n tiÕp cña níc ngoµi; nguån
vèn viÖn trî, u ®·i, nguån vèn dù ¸n cña c¸c ChÝnh phñ, tæ chøc tµi chÝnh
kinh tÕ vµ nguån vèn ®Çu t trong níc. Trªn quan ®iÓm ph¸t huy søc m¹nh néi
lùc, tranh thñ sù trî gióp ®ì quèc tÕ” vµ nhÊt lµ trong ®iÒu kiÖn hiÖn nay thÞ
trêng chøng kho¸n níc ta cha ®i vµo ho¹t ®éng th× vai trß nguån vèn tÝn dông
trung vµ dµi h¹n cña ng©n hµng trë nªn hÕt søc quan träng vµ mang tÝnh chÊt
quyÕt ®Þnh ®èi víi sù nghiÖp ph¸t triÓn ®Êt níc. §iÒu ®ã xuÊt ph¸t tõ chøc
n¨ng trung gian tµi chÝnh cña ng©n hµng, ®ã lµ n¬i tËp trung mäi nguån vèn
trong nÒn kinh tÕ ®ång thêi lµ trung t©m ph©n phèi vèn mét c¸ch ®Çy ®ñ, kÞp
thêi cho c¸c nhu cÇu hiÖn ®¹i hãa trang thiÕt bÞ, ®Çu t chiÒu s©u, më réng c¸c
ph¬ng thøc ho¹t ®éng ... cña c¸c doanh nghiÖp, ChÝnh phñ, c¸ nh©n, ngêi níc
ngoµi.. Trong qu¸ tr×nh ho¹t ®éng cña m×nh, c¸c chñ thÓ nµy lu«n cã ý muèn
më réng vµ ph¸t triÓn nhng b¶n th©n chóng l¹i kh«ng cã kh¶ n¨ng tù tµi trî
sè lîng vèn cÇn thiÕt. Do vËy, tÝn dông ng©n hµng ®· trë thµnh nguån vèn ®Çy
t chÝnh bæ sung cho nhu cÇu vèn cßn thiÕu hôt ®ã.
MÊy n¨m trë l¹i ®©y, díi t¸c ®éng cña c¸c yÕu tè kh¸ch quan lÉn chñ
quan ®· lµm n¶y sinh kh«ng Ýt nh÷ng khã kh¨n, c¶n trë cho ho¹t ®éng tÝn
1
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel (: 0918.775.368
dông ng©n hµng lµm cho ho¹t ®éng tÝn dông ng©n hµng cã phÇn ch÷ng l¹i,
kh«ng ph¸t huy ®îc ®Çy ®ñ vai trß vµ tÝnh u viÖt cña nã. §iÒu ®ã chi phèi rÊt
lín ®Õn chÊt lîng tÝn dông.
VËy nh÷ng nguyªn nh©n nµo g©y ra t×nh tr¹ng ®ã vµ lµm c¸ch nµo ®Ó
th¸o gì nh÷ng khã kh¨n, c¶n trë ? Qua thêi gian thùc tËp t¹i SGD Ng©n
hµng C«ng th¬ng ViÖt Nam, em ®· chän ®Ò tµi: "Gi¶i ph¸p më réng vµ n©ng
cao chÊt lîng tÝn dông trung vµ dµi h¹n t¹i Së Giao dÞch Ng©n hµng C«ng
th¬ng ViÖt Nam" nh»m ®ãng gãp nh÷ng ý kiÕn trong ph¹m vi kiÕn thøc cña
em vµ vÊn ®Ò nghiªn cøu trªn.
Chuyªn ®Ò gåm 3 ch¬ng:
Ch¬ng I: TÝn dông ng©n hµng vµ chÊt lîng tÝn dông ng©n hµng trong c¬
chÕ kinh tÕ thÞ trêng.
Ch¬ng II: Thùc tr¹ng chÊt lîng tÝn dông trung vµ dµi h¹n t¹i Së Giao
dÞch Ng©n hµng C«ng th¬ng ViÖt Nam.
Ch¬ng III: Gi¶i ph¸p më réng vµ n©ng cao chÊt lîng tÝn dông trung vµ
dµi h¹n t¹i Së Giao dÞch Ng©n hµng C«ng th¬ng ViÖt Nam.
Qua chuyªn ®Ò nµy, em muèn göi lêi c¶m ¬n ®Õn c¸c c¸n bé, nh©n viªn
cña Së Giao dÞch Ng©n hµng C«ng th¬ng ViÖt Nam vµ ®Æc biÖt lµ sù gióp ®ì
cña gi¸o viªn híng dÉn PTS NguyÔn ThÞ BÊt ®· tËn t×nh gióp ®ì em hoµn
thµnh ch¬ng tr×nh thùc tËp.
2
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel (: 0918.775.368
Ch¬ng I
TÝn dông ng©n hang vµ chÊt lîng tÝn dông
ng©n hµng trong c¬ chÕ kinh tÕ thÞ trêng
I. TÝn dông ng©n hµng.
1. Nh÷ng ho¹t ®éng c¬ b¶n cña Ng©n hµng Th¬ng m¹i trong c¬ chÕ
thÞ trêng.
Trong nÒn kinh tÕ lu«n tån t¹i 3 lo¹i tÝn dông lµ tÝn dông th¬ng m¹i, tÝn
dông nhµ níc, tÝn dông ng©n hµng. Nãi nh vËy kh«ng cã nghÜa lµ chóng cïng
xuÊt hiÖn vµo mét thêi ®iÓm x¸c ®Þnh nµo ®ã. TÝn dông ng©n hµng xuÊt hiÖn
®Çu tiªn vµ ph¶i nhiÒu thÕ kû sau ®ã tÝn dông ng©n hµng míi ra ®êi, tuy muén
m»n nhng tÝn dông ng©n hµng ®· chiÕm lÜnh vÞ trÝ quan träng nhÊt trong c¸c
lo¹i h×nh tÝn dông. Mçi lo¹i h×nh tÝn dông ®Òu mang nh÷ng nÐt ®Æc trng c¬
b¶n cña nã vµ chóng tån t¹i song hµnh víi nhau, bæ sung vµ hç trî cho nhau.
TÝn dông th¬ng m¹i biÓu hiÖn qua quan hÖ mua b¸n chÞu hµng hãa, s¶n
phÈm, dÞch vô gi÷a c¸c nhµ s¶n xuÊt kinh doanh víi nhau th«ng qua c«ng cô
lu th«ng lµ th¬ng phiÕu (gåm kú phiÕu vµ hèi phiÕu) vµ c¸c th¬ng phiÕu nµy
l¹i trë thµnh c«ng cô ®Ó t¸i chiÕt khÊu cña c¸c NHTM. TÝn dông Nhµ níc
ph¶n ¶nh quan hÖ tÝn dông gi÷a ChÝnh phñ vµ d©n chóng th«ng qua c¸c c«ng
cô tµi chÝnh nh tÝn phiÕu, tr¸i phiÕu kho b¹c, c«ng tr¸i quèc gia.. C¸c c«ng cô
nµy còng ®îc dïng ®Ó cÇm cå vay vèn t¹i ng©n hµng còng ®îc dïng ®Ó cÇm
cè vay vèn t¹i ng©n hµng, chuyÓn nhîng trªn thÞ trêng tµi chÝnh.. TÝn dông
ng©n hµng ph¶n ¸nh quan hÖ tÝn dông (cho vay) gi÷a mét bªn lµ ng©n hµng
th¬ng m¹i cßn bªn kia lµ c¸c chñ thÓ kinh tÕ trong nÒn kinh tÕ th«ng qua c¸c
v¨n b¶n ph¸p lý lµ c¸c H§TD, khÕ íc tÝn dông, cam kÕt tÝn dông ... TDNH ra
®êi vµ chiÕm lÜnh vÞ trÝ quan träng trong nÒn kinh tÕ lµ tÊt yÕu kh¸ch quan bëi
lÏ, TDNH kh¾c phôc ®îc nh÷ng h¹n chÕ cña c¸c lo¹i h×nh tÝn dông kh¸c vÒ
c¸c mÆt: thêi gian, kh«ng gian, ®Þa ®iÓm, sè lîng, qui m«.. mÆt kh¸c cßn lµ
do c¸c yªu cÇu bøc thiÕt mµ x· héi ph¸t triÓn ®Æt ra.
TÝn dông lµ ho¹t ®éng chÝnh yÕu trong kinh doanh ng©n hµng, mét mÆt
nã thÓ hiÖn chøc n¨ng c¬ b¶n cña ng©n hµng lµ ®i vay ®Ó cho vay, mÆt kh¸c
nã lµ ho¹t ®éng ®em l¹i lîi nhuËn chñ yÕu cho ng©n hµng (chiÕm h¬n 60%
tæng thu nhËp, riªng ë níc ta tû lÖ ®ã lªn tíi 90%). Trong kinh doanh cña c¸c
NHTM, dùa trªn tÝnh chÊt vµ ph¹m vi ho¹t ®éng cña m×nh ®· h×nh thµnh c¸c
d¹ng h×nh ng©n hµng ®a n¨ng, ng©n hµng chuyªn m«n hãa, ng©n hµng b¸n
bu«n hay ng©n hµng b¸n lÎ ... Mçi d¹ng h×nh ®Òu cã nh÷ng nÐt ®Æc trng riªng
nhng nãi chung l¹i lµ chóng ®Òu thùc hiÖn tÊt c¶ c¸c ho¹t ®éng dÞch vô ng©n
3
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel (: 0918.775.368
hµng chØ kh¸c nhau ë møc ®é ph¹m vi vµ tÝnh thêng xuyªn cña nghiÖp vô.
Ng©n hµng th¬ng m¹i lµ lo¹i h×nh tæ chøc tÝn dông ®îc thùc hiÖn toµn bé
ho¹t ®éng ng©n hµng vµ c¸c ho¹t ®éng kh¸c cã liªn quan nh: kinh doanh tiÒn
tÖ, lµm dÞch vô ng©n hµng víi néi dung nhËn tiÒn göi vµ sö dông tiÒn göi ®Ó
cÊp tÝn dông, cung øng c¸c dÞch vô thanh to¸n.. cô thÓ bao gåm c¸c mÆt ho¹t
®éng sau:
1.1. NghiÖp vô tµi s¶n cã (hay sö dông vèn).
a/ NghiÖp vô ng©n quÜ:
Theo qui ®Þnh cña ph¸p luËt, c¸c NHTM thêng xuyªn ph¶i duy tr× mét
phÇn tµi s¶n cña m×nh díi d¹ng tiÒn dù tr÷ (bao gåm tiÒn mÆt, tiÒn göi t¹i c¸c
NHTM, NHNN ...). Môc ®Ých lµ ®Ó ®¶m b¶o kh¶ n¨ng thanh to¸n chi tr¼ khi
cã c¸c luång tiÒn rót ra. Dù tr÷ tiÒn mÆt cã hai d¹ng lµ dù tr÷ tiÒn giÊy vµ dù
tr÷ tiÒn kim lo¹i. ViÖc dù tr÷ tiÒn mÆt nhiÒu hay Ýt phô thuéc rÊt nhiÒu vµo
c¸c biÕn ®éng cña nÒn kinh tÕ vµ chiÕn lîc ho¹t ®éng cña ng©n hµng. Th«ng
thêng c¸c NHTM kh«ng dù tr÷ nhiÒu tiÒn mÆt bëi lÏ c¸c kho¶n tiÒn dù tr÷
nµy kh«ng sinh lêi tuy nhiªn còng kh«ng dù tr÷ qu¸ nhá tíi møc b¸o ®éng
nguy hiÓm. TiÒn dù tr÷ chia lµm hai lo¹i lµ:
Dù tr÷ tiÒn göi: tiÒn göi t¹i NHNN, t¹i c¸c NHTM kh¸c..
+ TiÒn DT s¬ cÊp:
DT tiÒn mÆt: gåm tiÒn giÊy vµ tiÒn kim lo¹i.
+ TiÒn dù tr÷ thø cÊp: bao gåm c¸c chøng kho¸n cã tÝnh láng cao chñ
yÕu lµ c¸c chøng kho¸n chÝnh phñ cã thêi h¹n ng¾n nh: tÝn phiÕu, kú phiÕu,
tr¸i phiÕu.. ViÖc dù tr÷ ph¶i lu«n tu©n thñ c¸c qui ®Þnh dù tr÷ cña NHTW (vÝ
dô nh ë ViÖt Nam tû lÖ dù tr÷ b¾t buéc lµ 10%/ tæng vèn huy ®éng) vµ
NHTM dù tr÷ nhiÒu hay Ýt phô thuéc vµo c¸c yÕu tè sau:
+ M«i trêng ho¹t ®éng kinh doanh cña ng©n hµng, tr×nh ®é d©n trÝ, møc
®é ph¸t triÓn cña nÒn kinh tÕ, ®Þa ®iÓm cña ng©n hµng...
+ TÝnh thêi vô: chu kú kinh doanh cña c¸c thµnh phÇn kinh tÕ, chu kú
ph¸t triÓn, suy tho¸i cña nÒn kinh tÕ ...
b- NghiÖp vô tÝn dông
§©y lµ nghiÖp vô chñ yÕu cña NHTM, chiÕm tû träng lín trong tæng tµi
s¶n cã cña NHTM vµ lµ ho¹t ®éng ®em l¹i nhiÒu lîi nhuËn cho Ng©n hµng
nhÊt nhng còng lµ ho¹t ®éng tiÒm Èn, chøa ®ùng nhiÒu rñi ro nhÊt. Khi thùc
hiÖn c¸c nghiÖp vô tÝn dông, c¸c NHTM thêng quan t©m nhiÒu h¬n ®Õn kh¶
n¨ng sinh lêi cña c¸c ®èi tîng vay vèn chø kh«ng coi träng tÝnh thanh kho¶n
cña c¸c hîp ®ång tÝn dông bëi v× ®ã lµ nguån b¶o ®¶m thanh to¸n cho kho¶n
vay Ng©n hµng vµ ®ã còng lµ biÓu hiÖn b¶n chÊt cña tÝn dông Ng©n hµng. Bªn
4
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel (: 0918.775.368
c¹nh ®ã, Ng©n hµng còng cÇn ph¶i dù b¸o ®uîc c¸c rñi ro cã thÓ x¶y ra ®èi
víi kho¶n tiÒn cho vay cña m×nh, x¸c ®Þnh thêi h¹n tÝn dông phï hîp víi tÝnh
chÊt cña nguån vèn cho vay...
c- NghiÖp vô ®Çu t chøng kho¸n
C¸c NHTM sö dông mét phÇn nguån vèn cña m×nh vµo viÖc mua vµ
n¾m gi÷ c¸c chøng kho¸n víi c¸c môc ®Ých sau:
+ T×m kiÕm lîi nhuËn
+ §a d¹ng ho¸ c¸c ho¹t ®éng cña Ng©n hµng ®Ó ph©n t¸n rñi ro
+ §¶m b¶o kh¶ n¨ng thanh to¸n bëi v× c¸c chøng kho¸n mµ Ng©n hµng
n¾m gi÷ thêng cã tÝnh láng cao
d- C¸c tµi s¶n cña Ng©n hµng
bao gåm: Tµi s¶n cè ®Þnh, c«ng cô dông cô phôc vô cho ho¹t ®éng cña
Ng©n hµng vµ nh÷ng tµi s¶n kh¸c lµ nh÷ng tµi s¶n h×nh thµnh do thanh lý c¸c
hîp ®ång tÝn dông (khi ®Õn h¹n thanh to¸n, c¸c kh¸ch hµng kh«ng tr¶ ®îc nî
vay cho Ng©n hµng, Ng©n hµng sÏ thùc hiÖn c¸c ®iÒu kho¶n cña hîp ®ång tÝn
dông nh tÞch biªn c¸c tµi s¶n cè ®Þnh, cÇm cè... vµ ®a vµo sö dông phôc vô
cho ho¹t ®éng cña Ng©n hµng).
1.2 NghiÖp vô tµi s¶n nî vµ vèn
a- NghiÖp vô huy ®éng vèn: ®©y lµ nÒn t¶ng cho c¸c ho¹t ®éng cña
Ng©n hµng. Ng©n hµng ®i vay ®Ó cho vay do vËy nguån vèn huy ®éng chÝnh
lµ nguyªn liÖu cho ho¹t ®éng kinh doanh cña Ng©n hµng. NghiÖp vô huy
®éng vèn bao gåm:
+ Huy ®éng tiÒn göi: TiÒn göi chiÕm tû träng lín nhÊt trong tæng sè
vèn huy ®éng cña Ng©n hµng bao gåm:
- TiÒn göi kh«ng k× h¹n lµ lo¹i h×nh tiÒn göi mµ kh¸ch hµng cã thÓ sö
dông vµo bÊt cø lóc nµo. Nã chia thµnh 2 lo¹i: TiÒn göi thanh to¸n phôc vô
chñ yÕu cho môc ®Ých chi tr¶, thanh to¸n cña kh¸ch hµng mµ kh«ng cã l·i vµ
TiÒn göi kh«ng k× h¹n thuÇn tuý cã ®îc hëng l·i nhng rÊt thÊp.
- TiÒn göi cã k× h¹n lµ lo¹i tiÒn göi mµ gi÷a Ng©n hµng vµ kh¸ch hµng
cã sù tho¶ thuËn rót ra. NÕu kh¸ch hµng rót tríc thêi h¹n th× chØ ®îc hëng l·i
suÊt kh«ng k× h¹n. Kh¸ch hµng ë ®©y chñ yÕu lµ c¸c doanh nghiÖp, c¸c ®¬n
vÞ kinh tÕ cã nguån vèn nhµn rçi t¹m thêi göi cã k× h¹n víi môc ®Ých thu l·i
cao h¬n tiÒn göi kh«ng k× h¹n.
- TiÒn göi tiÕt kiÖm: huy ®éng nguån vèn tiÕt kiÖm, tÝch luü trong d©n
c. §èi víi c¸c níc kh¸c trªn thÕ giíi, tiÒn göi tiÕt kiÖm cã hai lo¹i sau:
TiÒn göi tiÕt kiÖm cã th«ng tri: lµ TGTK kh«ng thêi h¹n nhng khi kh¸ch
hµng muèn rót ra ph¶i cã th«ng b¸o tríc cho NH mét sè ngµy nhÊt ®Þnh.
5
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel (: 0918.775.368
TGTK cã môc ®Ých: lµ lo¹i tiÒn göi trong ®ã kh¸ch hµng ®· x¸c ®Þnh râ
môc ®Ých cña viÖc göi tiÒn lµ ®Ó lµm g× vÝ dô x©y dùng nhµ ë, mua s¾m tiÖn
nghi ®¾t tiÒn .. Víi lo¹i h×nh TK nµy, kh¸ch hµng cã thÓ ®îc vay thªm vèn
cña NH ®Ó bæ sung phÇn thiÕu hôt khi sö dông vµo c¸c môc ®Ých trªn.
ë VN cã ba lo¹i TGTK lµ
TGTK kh«ng kú h¹n: lµ lo¹i h×nh tiÕt kiÖm mµ NH vµ Kh¸ch hµng
kh«ng cã tho¶ thuËn vÒ thêi h¹n rót tiÒn vµ kh¸ch hµng cã thÓ rót ra bÊt kú
lóc nµo.
- TGTK cã môc ®Ých: §©y lµ h×nh thøc tiÕt kiÖm trung vµ dµi h¹n
nh»m phôc vô cho nh÷ng môc ®Ých nhÊt ®Þnh, hiÖn t¹i chñ yÕu lµ h×nh thøc
tiÕt kiÖm x©y dùng nhµ ë.
- TGTK cã kú h¹n: gåm TGTK cã kú h¹n ®îc hëng l·i vµ tiÒn göi tiÕt
kiÖm cã l·i, cã thëng (ngoµi tiÒn l·i kh¸ch hµng cßn ®îc thëng th«ng qua
h×nh thøc sæ sè theo ®Þnh kú)
+ Huy ®éng qua ph¸t hµnh kú phiÕu : Trong qu¸ tr×nh ho¹t ®éng nÕu
ng©n hµng thiÕu vèn trong kinh doanh, Ng©n hµng cã thÓ ph¸t hµnh c¸c
chøng chØ tiÒn göi ®Ó huy ®éng vèn chñ yÕu díi hai h×nh thøc sau:
- Ph¸t hµnh chøng chØ theo mÖnh gi¸: Ngêi mua sÏ mua b»ng mÖnh gi¸
®îc tr¶ l¹i theo ®Þnh kú vµ tr¶ gèc khi ®¸o h¹n.
- Ph¸t hµnh chøng chØ chiÕt khÊu mÖnh gi¸: Kh¸ch hµng mua chøng chØ
víi gi¸ nhá h¬n mÖnh gi¸. Kho¶n chªnh lÖch gi÷a mÖnh gi¸ vµ gi¸ mua chÝnh
lµ phÇn l·i mµ kh¸ch hµng ®îc hëng. Trong suèt thêi h¹n cña chøng chØ,
Ng©n hµng kh«ng ph¶i tr¶ l·i cho kh¸ch hµng vµ hoµn tr¶ gèc khi ®Õn h¹n.
+ Vèn ®i vay:
Ng©n hµng th¬ng m¹i thêng ®i vay c¸c Ng©n hµng th¬ng m¹i kh¸c, c¸c
tæ chøc tÝn dông kh¸c, vay níc ngoµi... vµ vay Ng©n hµng Nhµ níc trong
nh÷ng trêng hîp ®Æc biÖt vµ ®îc sù cho phÐp cña Thñ tíng chÝnh phñ tuy
nhiªn trong ng¾n h¹n c¸c Ng©n hµng th¬ng m¹i thùc hiÖn vay t¸i chiÕt khÊu
c¸c giÊy tê cã gi¸ trÞ t¹i Ng©n hµng Nhµ níc. Ngîc l¹i Ng©n hµng Nhµ níc
cho c¸c Ng©n hµng th¬ng m¹i vay díi c¸c h×nh thøc: cho vay cã thÕ chÊp bé
chøng tõ, cho vay theo ®èi tîng chØ ®Þnh hay cho vay ®Ó ®¸p øng c¸c yªu cÇu
thanh to¸n cña c¸c NHTM th«ng qua thanh to¸n bï trõ. NÕu vay gi÷a c¸c tæ
chøc tÝn dông kh¸c th× chñ yÕu lµ gi¶i quyÕt kh¶ n¨ng thanh to¸n vµ cã ®Æc
®iÓm lµ thêi h¹n rÊt ng¾n (Thêng lµ c¸c tho¶ thuËn vay qua ®ªm)
Ngoµi ra, trong ho¹t ®éng huy ®éng vèn cßn ph¸t sinh c¸c nguån vèn
kh¸c nh:
6
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel (: 0918.775.368
- Vèn trong thanh to¸n: Trong quan hÖ th¬ng m¹i ngêi mua ph¶i tr¶
tiÒn cho ngêi b¸n sau khi giao hµng b»ng h×nh thøc thanh to¸n kh«ng dïng
tiÒm mÆt. Ngêi mua t¹m thêi mÊt quyÒn sö dông sè tiÌn thanh to¸n ®ã nhng
ngêi b¸n th× vÉn cha nhËn ®îc ngay kho¶n thanh to¸n ®ã do sù ¶nh hëng
cña thêi gian lu©n chuyÓn chøng tõ trong hÖ thèng ng©n hµng. Do vËy NHTM
vÉn cã thÓ sö dông t¹m thêi sè vèn nµy vµo môc ®Ých ho¹t ®éng kinh doanh
cña m×nh cho tíi khi Ng©n hµng thùc hiÖn thanh to¸n cho kh¸ch hµng.
- Vèn tõ nghiÖp vô ®¹i lý, uû nhiÖm: Cã hai h×nh thøc
Thø nhÊt lµ Ng©n hµng lµm ®¹i lý ph¸t hµnh chøng kho¸n cho c¸c
c«ng ty, cho c¸c kho b¹c hay thùc hiÖn c¸c dÞch vô kh¸c. Trong kho¶n thêi
gian cho phÐp Ng©n hµng cã thÓ t¹o ra nguån vèn ho¹t ®éng vµ cã thÓ sö
dông nã.
NHTM ®îc uû th¸c cÊp vèn cho c¸c dù ¸n theo sù uû nhiÖm cña c¸c
tæ chøc kinh tÕ, tµi chÝnh, x· héi trong vµ ngoµi níc. Th«ng thêng viÖc cÊp
vèn ph¶i theo tiÕn ®é hoµn thµnh c«ng viÖc cña dù ¸n, do vËy ph¸t sinh
nh÷ng kho¶n tiÒn nhµn rçi mµ Ng©n hµng cã thÓ sö dông ®îc
b. Nguån vèn tù cã.
Vèn tù cã chiÕm tû träng nhá trong tæng nguån vèn cña ng©n hµng (5%)
nhng nã quyÕt ®Þnh sù ra ®êi cña c¸c NHTM vµ quyÕt ®Þnh sù më réng kh¶
n¨ng ho¹t ®éng cña NHTM. C¸c NHTM sö dông vèn tù cã mua s¾m trang
thiÕt bÞ phôc vô ho¹t ®éng cña Ng©n hµng, mét bé phËn dïng ®Ó cho vay, ®Çu
t vµ tèc ®é t¨ng trëng vèn tù cã cña Ng©n hµng thÓ hiÖn thùc lùc cña ng©n
hµng ®ã trªn thÞ trêng. Theo quy ®Þnh c¸c NHTM chØ ®îc phÐp huy ®éng vèn
tèi ®a phï hîp víi kh¶ n¨ng ®¶m b¶o cña vèn tù cã ( vÝ dô ë ViÖt Nam,
nguån vèn huy ®éng kh«ng vît qu¸ 20 lÇn vèn tù cã) do vËy khi vèn tù cã
t¨ng lªn kÐo theo nguån vèn ho¹t ®éng t¨ng lªn dÉn tíi viÖc më réng ho¹t
®éng kinh doanh cña ng©n hµng. ChÝnh v× thÕ c¸c NHTM còng rÊt chó träng
®Õn viÖc n©ng cao quy m« vèn tù cã nh»m phôc vô cho c¸c môc tiªu ho¹t
®éng cña ng©n hµng. Vèn tù cã bao gåm: V§L vµ c¸c quü.
Vèn ®iÒu lÖ: lµ vèn cña chñ së hu Ng©n hµng vµ ®îc ghi vµo ®iÒu lÖ cña
Ng©n hµng.
C¸c quü: bao gåm quü dù tr÷ ®Æc biÖt, quü dù phßng rñi ro, quü ph¸t
triÓn nghiÖp vô. Hµng n¨m, c¸c ng©n hµng th¬ng m¹i thêng ph¶i chÝch mét tû
lÖ nhÊt ®Þnh trªn lîi nhuËn ®¹t ®îc bæ sung vµo quü hay V§L nh»m c¸c môc
®Ých ®¶m b¶o an toµn vµ ph¸t triÓn c¸c ho¹t ®éng ng©n hµng.
1.3 C¸c nghiÖp vô kinh doanh kh¸c cña ng©n hµng th¬ng m¹i.
a. NghiÖp vô thu, chi, chuyÓn tiÒn.
7
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel (: 0918.775.368
NHTM ®øng ra lµm trung gian trong viÖc thu hé, chi hé, chuyÓn tiÒn hé
theo c¸c yªu cÇu cña kh¸ch hµng vµ nhËn phÝ dÞch vô.
b. NghÖp vô uû th¸c- thùc hiÖn theo sù uû th¸c cña kh¸ch hµng.
+ §èi víi c¸ nh©n: Cã c¸c nghiÖp vô.
-Qu¶n lý, ph©n chia tµi s¶n theo chóc th, c¸c c«ng viÖc cô thÓ bao gåm:
thu gom vµ b¶o qu¶n tµi s¶n, thùc hiÖn viÖc thanh to¸n, trang tr¶i cho c¸c chñ
nî, ph©n chia tµi s¶n cho c¸c thµnh viªn trong gia ®×nh..
-NghiÖp vô qu¶n lý ®iÒu hµnh tµi s¶n theo hîp ®ång ®· ký: ng©n hµng
qu¶n lý vµ ®iÒu hµnh tµi s¶n thay cho kh¸ch hµng, v× môc tiªu lîi Ých cao nhÊt
cña kh¸ch hµng nh: viÖc mua b¸n, chuyÓn nhîng tµi s¶n, thay ®æi danh môc
®Çu t, quyÕt ®Þnh sö dông vèn gèc vµ lîi tøc..
- NghiÖp vô gi¸m hé tµi s¶n: ng©n hµng ®øng ra gi¸m hé tµi s¶n cho
nh÷ng kh¸ch hµng cha ®ñ hoÆc cha ®îc c«ng nhËn n¨ng lùc ph¸p lý nh»m
tr¸nh viÖc sö dông tµi s¶n mét c¸ch l·ng phÝ.
- DÞch vô ®¹i diÖn: kh¸ch hµng uû nhiÖm cho ng©n hµng ®øng ra ®¹i
diÖn cho kh¸ch hµng ®Ó thùc hiÖn mét sè c«ng viÖc liªn quan ®Õn tµi s¶n cña
m×nh. QuyÒn quyÕt ®Þnh vÉn thuéc vÒ kh¸ch hµng.
+ §èi víi c¸c doanh nghiÖp, tæ chøc kinh tÕ, x· héi.
Ng©n hµng ®îc c¸c tæ chøc nµy uû th¸c trong viÖc sö dông vµ qu¶n lý
quü hu trÝ, mua b¸n B§S, thu håi vèn gèc vµ lîi tøc ph©n chia vµ chi tr¶ lîi
tøc, cæ tøc..
c. NgiÖp vô b¶o qu¶n vµ cho thuª tµi s¶n.
Ng©n hµng lµm dÞch vô b¶o qu¶n tµi s¶n, cho thuª kÐt s¾t, trang thiÕt bÞ
v¨n phßng... nh»m hëng phÝ b¶o qu¶n vµ phÝ cho thuª
d. DÞch vô t vÊn
Ng©n hµng cung cÊp cho kh¸ch hµng nh÷ng lêi khuyªn tèt nhÊt vÒ c¸c
lÜnh vùc hay theo c¸c yªu cÇu cña kh¸ch hµng: vÝ dô t vÊn vµ mua b¸n bÊt
®éng s¶n, mua b¸n chøng kho¸n..
®. NghiÖp vô cña ng©n hµng trªn TTCK.
Ng©n hµng ®øng ra lµm ®¹i lý ph¸t hµnh vµ ph©n phèi chøng kho¸n cho
c¸c c«ng ty, ChÝnh phñ hay trùc tiÕp tham gia mua b¸n chøng kho¸n cho
m×nh hoÆc theo yªu cÇu cña kh¸ch hµng.
e. NghiÖp vô cña ng©n hµng trªn thÞ trêng hèi ®o¸i.
Ng©n hµng thùc hiÖn viÖc mua b¸n vµng b¹c, ngo¹i tÖ.. kinh doanh
chªnh lÖch gi¸ hay thùc hiÖn c¸c hîp ®ång kú h¹n ®èi víi ngo¹i tÖ...
-Tuy r»ng c¸c ng©n hµng th¬ng m¹i lu«n cã xu híng ®a d¹ng ho¸ c¸c
ho¹t ®éng dÞch vô ng©n hµng nhng thùc tÕ cho thÊy ho¹t ®éng tÝn dông ng©n
8
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel (: 0918.775.368
hµng lu«n lµ ho¹t ®éng trung t©m cña mäi ho¹t ®éng ng©n hµng.
2. Ho¹t ®éng tÝn dông cña ng©n hµng th¬ng m¹i.
2.1 Kh¸i niÖm tÝn dông ng©n hµng.
TÝn dông ng©n hµng lµ quan hÖ vay vèn trªn nguyªn t¾c cã hoµn tr¶ vèn
cã hoµn tr¶ gèc vµ l·i theo mét thêi gian x¸c ®Þnh gi÷a mét bªn lµ ng©n hµng
th¬ng m¹i bªn kia lµ doanh nghiÖp, cña tæ chøc kinh tÕ, x· héi, d©n c... ë ®©y
cã sù chuyÓn nhîng t¹m thêi mét lîng gi¸ trÞ tiÒn tÖ nhÊt ®Þnh tõ ngêi cho
vay ( Ng©n hµng ) sang ngêi di vay(kh¸ch hµng)vµ sau mét thêi h¹n x¸c ®Þnh
nã ®îc quay vÒ víi chñ së h÷u ( Ng©n hµng ) víi mét lîng gi¸ tri lín h¬n lîng gi¸ trÞ ban ®Çu.
2.2 Vai trß cña tÝn dông ng©n hµng.
a-TÝn dông ng©n hµng gãp phÇn thóc ®Èy s¶n xuÊt ph¸t triÓn.
Trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt kinh doanh, ®Ó duy tr× sù ho¹t ®éng liªn tôc ®ßi
hái vèn cña c¸c doanh nghiÖp ph¶i ®ång thêi tån t¹i cña ba giai ®o¹n: dù tr÷,
s¶n xuÊt, lu th«ng nhng ë mét giai ®o¹n nµo ®ã l¹i ph¸t sinh hiÖn tîng thõa
hoÆc thiÕu vèn t¹m thêi. Khi thiÕu vèn c¸c doanh nghiÖp bæ sung b»ng nguån
vèn tÝn dông th¬ng m¹i bao gåm c¶ nguån vèn lu ®éng vµ vèn cè ®Þnh phôc
vô cho môc ®Ých ®Çu t chiÒu s©u, më réng ho¹t ®éng kinh doanh cña c¸c
ng©n hµng. Nh vËy tÝn dông ng©n hµng ®· gãp phÇn ®iÒu tiÕt c¸c nguån vèn
t¹o ®iÒu kiÖn cho qu¸ tr×nh s¶n xuÊt kinh doanh cña c¸c doanh nghiÖp kh«ng
bÞ gi¸n ®o¹n.
Víi môc tiªu më réng s¶n xuÊt th× ®èi víi tõng doanh nghiÖp, yªu cÇu
vÒ nguån vèn lµ mét trong nh÷ng mèi quan t©m hµng ®Çu, bëi lÏ: ®Ó ®Èy
nhanh tiÕn ®é ph¸t triÓn s¶n xuÊt th× kh«ng chØ tr«ng chê vµo vèn tù cã mµ
doanh nghiÖp ph¶i biÕt tËn dông nh÷ng dßng ch¶y cña vèn trong x· héi. Tõ
®ã, tÝn dông ng©n hµng víi t c¸ch lµ n¬i tËp trung ®¹i bé phËn vèn nhµn rçi sÏ
lµ trung t©m ®¸p øng nhu cÇu vèn bæ sung cho ®Çu t ph¸t triÓn.
b-TÝn dông ng©n hµng gãp phÇn lµm t¨ng quü hµng ho¸ x· héi vµ xuÊt
khÈu .
Khi ®ång vèn tÝn dông ng©n hµng ®îc sö dông vµo ®óng môc ®Ých th× nã
kÐo theo c¸c luång vËn ®éng cña c¸c nguån lùc trong x· héi nh tµi nguyªn,
nguån nh©n lùc... vµo ho¹t ®éng s¶n xuÊt - kinh doanh, dÞch vô tõ ®ã gãp
phÇn t¹o ra nhiÒu hµng ho¸, s¶n phÈm bæ sung vµo thÞ trêng hµng ho¸ cña
nÒn kinh tÕ.
c. TÝn dông ng©n hµng gãp phÇn æn ®Þnh tiÒn tÖ, æn ®Þnh gi¸ c¶.
Víi chøc n¨ng tËp trung, tËn dông nh÷ng nguån vèn nhµn rçi trong x·
héi, tÝn dông ng©n hµng ®· trùc tiÕp lµm gi¶m khèi lîng tiÒn mÆt tån ®äng
9
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel (: 0918.775.368
trong lu th«ng. Lîng tiÒn mÆt d«i thõa nµy kh«ng ®îc huy ®éng vµ sö dông
mét c¸ch kÞp thêi th× cã thÓ g©y ¶nh hëng ®Õn t×nh tr¹ng lu th«ng tiÒn tÖ, dÉn
®Õn mÊt c©n ®èi trong quan hÖ tiÒn – hµng vµ hÖ thèng gi¸ c¶ bÞ biÕn ®éng
lµ kh«ng thÓ tr¸nh khái. Do vËy, trong ®iÒu kiÖn nÒn kinh tÕ l¹m ph¸t th× tÝn
dông ng©n hµng ®îc xem nh mét trong nh÷ng biÖn ph¸p h÷u hiÖu gãp phÇn
lµm gi¶m l¹m ph¸t.
MÆt kh¸c, ho¹t ®éng tÝn dông cßn t¹o ®iÒu kiÖn më réng c¸c ph¬ng thøc
thanh to¸n kh«ng dïng tiÒn mÆt. Do ®ã, tÝn dông ng©n hµng còng lµ mét
trong nh÷ng nh©n tè tÝch cùc lµm gi¶m khèi lîng tiÒn mÆt sö dông trong nÒn
kinh tÕ gióp hco ng©n hµng dÔ dµng qu¶n lý vµ ®iÒu hoµ lu th«ng tiÒn tª.
Trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y, ë hÇu hÕt c¸c níc cã nÒn kinh tÕ ph¸t triÓn,
trong c«ng t¸c qu¶n lý vÜ m« cña Nhµ níc nh»m thùc hiÖn môc tiªu CSTT
trong tõng thêi kú nhÊt ®Þnh th× l·i suÊt tÝn dông ®· trë thµnh mét trong
nh÷ng c«ng cô ®iÒu tiÕt nh¹y bÐn vµ linh ho¹t ®Ó b¬m, hót tiÒn trong lu th«ng
qua ®ã t¹o ra sù phï hîp gi÷a khèi lîng tiÒn tÖ víi yªu cÇu t¨ng trëng cña
nÒn kinh tÕ.
Tõ ®ã cho ta thÊy, tÝn dông ®· gãp phÇn kh«ng nhá trong viÖc æn ®Þnh
tiÒn tÖ, t¹o ®iÒu kiÖn æn ®Þnh gi¸ c¶ vµ lµ tiÒn ®Ò quan träng dÓ s¶n xuÊt vµ lu
th«ng hµng ho¸ ph¸t triÓn.
d-TÝn dông ng©n hµng gãp phÇn æn ®Þnh ®êi sèng, t¹o c«ng ¨n viÖc lµm,
æn ®Þnh trËt tù x· héi.
NÒn kinh tÕ ph¸t triÓn trong m«i trêng æn ®Þnh vÒ tiÒn tÖ lµ ®iÒu kiÖn
n©ng cao dÇn ®êi sèng cña c¸c thµnh viªn trong x· héi vµ lµ ®iÒu kiÖn thùc
hiÖn tèt h¬n c¸c chÝnh s¸ch x· héi tõ ®ã rót ng¾n chªnh lÖch gi÷a c¸c tÇng
líp nh©n d©n trong x· héi gãp phÇn thay ®æi cÊu tróc x· héi. MÆt kh¸c, trªn
c¬ së ®a d¹ng ho¸ c¸c h×nh thøc cho vay TDNH kh«ng chØ ®¸p øng cho nhu
cÇu vèn cña c¸c doanh nghiÖp mµ cßn phôc vô cho c¸c nhu cÇu vèn vÒ tiªu
dïng cña c¸c líp d©n c.
Bªn c¹nh ®ã qua ho¹t ®éng tÝn dông ng©n hµng, mét bé phËn lao ®éng
trong x· héi ®îc sö dông vµo c¸c môc ®Ých ho¹t ®éng nhÊt ®Þnh, gãp phÇn
gi¶i quyÕt c«ng ¨n viÖc lµm cho ngêi lao ®éng, gi¶m tû lÖ lao ®éng thÊt
nghiÖp, tËn dông ®îc nguån nh©n lùc dåi dµo trong nÒn kinh tÕ...
2.3 Ph©n lo¹i tÝn dông ng©n hµng.
Môc ®Ých cña viÖc ph©n lo¹i tÝn dông ng©n hµng lµ ®¹t ®îc sù hîp lý vµ
®Çu t tÝn dông. Cã nhiÒu tiªu thøc ®Ó ph©n lo¹i tÝn dông ng©n hµng cô thÓ nh
sau:
a. C¨n cø vµo thêi h¹n cho vay ( lµ kho¶ng thêi gian tõ lóc ph¸t tiÒn
10
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel (: 0918.775.368
vay ®Õn lóc thu håi xong nî vay): gåm 3 lo¹i.
+ TÝn dông ng¾n h¹n: lµ lo¹i tÝn dông cã thêi h¹n kh«ng qu¸ 12 th¸ng.
Nã thêng tµi trî cho c¸c nhu cÇu vÒ vèn lao ®éng cña doanh nghiÖp, hay nhu
cÇu tiªu dïng cña c¸ nh©n, hé gia ®×nh. Cã nhiÒu h×nh thøc cÊp tÝn dông ng¾n
h¹n nh: h×nh thøc chiÕt khÊu tÝn dông ng©n quü, tÝn dông b»ng ch÷ ký...
+ TÝn dông trung h¹n: Lµ lo¹i tÝn dông cã thêi h¹n cho vay kÐo dµi trong
ph¹m vi tõ 1 ®Õn 5 n¨m chñ yÕu tµi trî cho nhu cÇu mua s¾m, ®æi míi trang
thiÕt bÞ, thay ®æi c«ng nghÖ, c¶i tiÕn kü thuËt.. díi c¸c h×nh thøc nh: TÝn
dông thuª mua( gi¸n tiÕp cho vay= tµi s¶n) hay trùc tiÕp cho vay b»ng tiÒn ®Ó
mua s¾m trang thiÕt bÞ, c«ng nghÖ..
+ TÝn dông dµi h¹n: Lµ lo¹i tÝn dông cã thêi h¹n trªn 5 n¨m chñ yÕu tµi
trî cho XDCB, TSC§, ®Çu t B§S..
b. C¨n c vµo ®èi tîng tÝn dông: Cã 2 lo¹i
+ TÝn dông VLD: lµ lo¹i tÝn dông nh»m bæ sung c¸c nhu cÇu vèn vÒ
TSL§ cña doanh nghiÖp vÝ dô : cho vay mua hµng ho¸, nguyªn vËt liÖu, DCCC..
+ TÝn dông VC§: Lµ lo¹i h×nh tÝn dông nh»m h×nh thµnh nªn c¸c TSC§,
®Çu t mua s¾m TSC§, c¶i tiÕn vµ ®æi míi kü thuËt, c«ng nghÖ, x©y dùng c¸c
c«ng tr×nh míi...
c. C¨n cø vµo môc ®Ých sö dông vèn vay gåm:
+ TÝn dông cho s¶n xuÊt vµ lu th«ng hµng ho¸: Lµ lo¹i tÝn dông tµi trî
cho c¸c ho¹t ®éng s¶n xuÊt, mua b¸n hµng ho¸..
+ TÝn dông tiªu dïng: phôc vô cho môc ®Ých tiªu dïng cña c¸ nh©n.
+ TÝn dông ®Çu t xuÊt nhËp khÈu : phôc vô cho c¸c quan hÖ s¶n xuÊt,
mua b¸n, thanh to¸n... qua ho¹t ®éng xuÊt nhËp khÈu..
d.C¨n cø vµo ph¬ng thøc hoµn tr¶ tÝn dông: cã
+ TÝn dông tr¶ gãp: Lµ lo¹i tÝn dông mµ phÝa ng©n hµng vµ kh¸ch hµng
tháa thuËn víi nhau vÒ viÖc hoµn tr¶ nî theo c¸c ®Þnh kú. Nã thêng ¸p dông
cho tÝn dông trung vµ ng¾n h¹n, tÝn dông tiªu dïng... C¸c sù tho¶ thuËn ë ®©y
thêng lµ.
- Hoµn tr¶ vèn gèc víi sè tiÒn b»ng nhau, l·i tr¶ ®îc tÝnh theo sè d
cuèi mçi kú.
- Hoµn tr¶ vèn gèc víi sè tiÒn b»ng nhau, l·i tr¶ ®îc tÝnh cho sè tiÒn
tr¶ mçi kú.
- Hoµn tr¶ c¶ vèn gèc vµ l·i b»ng nhau vµo cuç mçi kú.
+ TÝn dông tr¶ gãp mét lÇn: lµ lo¹i tÝn dông trong ®ã kh¸ch hµng thùc
hiÖn tr¶ nî mét lÇn khi ®Õn h¹n. L·i tr¶ theo tho¶ thuËn nÕu tr¶ ®Çu kú ¸p
11
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel (: 0918.775.368
dông l·i ®¬n; nÕu tr¶ vµo cuèi kú th× ¸p dông l·i kÐp.
+ TÝn dông hoµn tr¶ - theo yªu cÇu: §îc ¸p dông víi kü thuËt thÊu chi
tøc lµ tuú thuéc vµo kh¶ n¨ng tµi chÝnh cña kh¸ch hµng, hä muèn tr¶ bao
nhiªu, khi nµo tr¶ vµo lóc nµo, nh thÕ nµo phô thuéc vµo ý muèn cña hä.
e. NÕu c¨n cø vµo tÝnh chÊt b¶o ®¶m: gåm 2 lo¹i
+ TÝn dông cã b¶o ®¶m: Lµ lo¹i TÝn dông ®îc thùc hiÖn kÌm theo c¸c
h×nh thøc b¶o ®¶m tÝn dông nh TC, CC, BL..
+ TÝn dông kh«ng cã b¶o ®¶m: Lµ lo¹i tÝn dông ®îc thùc hiÖn kh«ng
kÌm theo c¸c h×nh thøc b¶o ®¶m tÝn dông. Lo¹i tÝn dông nµy chØ ¸p dông cho
c¸c kh¸ch hµng cã uy tÝn cao víi ng©n hµng ( TÝn chÊp) tøc lµ kh¸ch hµng mµ
kh¸ch hµng thùc sù tin tëng vµo ý muèn vµ kh¶ n¨ng tr¶ nî cña ngêi vay.
HiÖn nay, ®èi víi níc ta, c¸c doanh nghiÖp nhµ níc khi vay vèn ng©n hµng
kh«ng ph¶i thÕ chÊp tµi s¶n (theo N§ 49/CP ban hµnh ngµy 19/12/1999) nhng ph¶i cã ph¬ng ¸n kinh doanh kh¶ thi. §ã lµ ®iÒu kiÖn ®Ó doanh nghiÖp nhµ
níc vay ®îc vèn cña ng©n hµng.
g. C¨n cø vµo h×nh th¸i gi¸ trÞ cña tÝn dông: Gåm hai lo¹i
+ Cho vay b»ng tiÒn: Lµ lo¹i tÝn dông mµ h×nh th¸i gi¸ trÞ biÓu hiÖn b»ng
tiÒn tÖ.
+ Cho vay b»ng tµi s¶n: Lµ lo¹i cho vay biÓu hiÖn díi h×nh th¸i gi¸ trÞ
cña tµi s¶n. §©y chÝnh lµ tÝn dông thuª mua. H×nh thøc tÝn dông nµy cã ®iÓm
thuËn lîi lµ : Ng©n hµng kh«ng trùc tiÕp cho vay b»ng tiÒn mÆt mµ cho vay
b»ng tµi s¶n, khi cha hÕt thêi h¹n tho¶ thuËn th× tµi s¶n vÉn thuéc quyÒn së
h÷u cña ng©n hµng. NÕu kh¸ch hµng cã ®iÒu g× g©y bÊt lîi cho ng©n hµng,
ng©n hµng cã quyÒn thu håi l¹i tµi s¶n cho vay.
h.NÕu c¨n cø vµo xuÊt xø tÝn dông: Chia lµm 2 lo¹i.
+ TÝn dông trùc tiÕp: Lµ quan hÖ tÝn dông gi÷a doanh nghiÖp víi nhau
th«ng qua h×nh thøc mua b¸n chÞu, cho vay vèn lÉn nhau..
+ TÝn dông gi¸n tiÕp: Lµ h×nh thøc tÝn dông mµ ng©n hµng thùc hiÖn cÊp
tÝn dông díi h×nh thøc chiÕt khÊu c¸c giÊy tê cã gi¸, mua l¹i c¸c phiÕu b¸n
hµng, mua nî, tÝn dông b»ng ch÷ ký, tÝn dông chÊp nhËn, tÝn dông chøng tõ,
b¶o l·nh Ng©n hµng hay nghiÖp vô b¶o ®oan th¬ng phiÕu...
II. ChÊt lîng tÝn dông ng©n hµng trong c¬ chÕ KTTT.
1. ChÊt lîng tÝn dông vµ ý nghÜa cña sù n©ng cao chÊt lîng tÝn
dông.
Trong ho¹t ®éng kinh doanh c¸c ng©n hµng th¬ng m¹i lu«n lÊy chÊt lîng tÝn dông lµm tiªu thøc quan t©m hµng ®Çu. NÕu xÐt vÒ mÆt chÊt th× tÝn
dông ng©n hµng ph¶n ¸nh tr×nh ®é tæ chøc qu¶n lý c¸c ho¹t ®éng kinh doanh
cña ng©n hµng. NÕu xÐt vÒ mÆt lîng th× tÝn dông ng©n hµng ph¶n ¸nh hiÖu
12
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel (: 0918.775.368
qu¶ kinh doanh tÝn dông cña ng©n hµng vµ hiÖu qu¶ kinh tÕ mµ ho¹t ®éng tÝn
dông ®em l¹i cho nÒn kinh tÕ. Nh v©y chÊt lîng tÝn dông lµ chØ tiªu ph¶n ¸nh
tr×nh ®é tæ chøc qu¶n lý ®iÒu hµnh ho¹t ®éng kinh doanh, hiÖu qu¶ kinh tÕ x·
héi mµ ho¹t ®éng tÝn dông ®em l¹i cho b¶n th©n ng©n hµng vµ cho x· héi.
Ho¹t ®éng kinh doanh ng©n hµng lµ lo¹i h×nh kinh doanh chøa ®ùng
nhiÒu rñi ro nhÊt bëi tÝnh ®Æc thï cña nã lµ kinh doanh quyÒn sö dông hµng
ho¸ tiÒn tÖ vµ cã quan hÖ víi toµn bé c¸c ngµnh, lÜnh vùc trong nÒn kinh tÕ.
Mµ ®· lµ tiÒn tÖ th× nã v« cïng nh¹y c¶m víi nh÷ng thay ®æi cña nÒn kinh tÕ
x· héi, chÕ ®é chÝnh trÞ.. LÞch sö ®· chøng minh r»ng sù th¨ng trÇm cña nÒn
kinh tÕ lu«n kÐo theo nh÷ng biÕn ®éng to lín trong ho¹t ®éng ng©n hµng vµ
ngîc l¹i nh÷ng thay ®æi trong lÜnh vùc tiÒn tÖ, ng©n hµng l¹i ¶nh hëng rÊt lín
®èi víi sù ph¸t triÓn cña nÒn kinh tÕ vµ cña toµn x· héi. Do vËy nghiªn cøu,
®¸nh gi¸ chÊt lîng tÝn dông ng©n hµng ®· trë thµnh yªu cÇu cÊp thiÕt ®èi víi
c¶ ng©n hµng vµ ®èi víi c¶ nÒn kinh tÕ.
XÐt trªn gãc ®é ng©n hµng.
ChÊt lîng tÝn dông ®· trë thµnh vÊn ®Ò sèng cßn ®èi víi sù tån t¹i vµ
ph¸t triÓn cña ng©n hµng. Sù yÕu kÐm vÒ chÊt lîng tÝn dông lu«n trë thµnh
nguy c¬ g©y ra sù ph¸ s¶n cña ng©n hµng thËm chÝ g©y c¶n trë c¶ mét hÖ
thèng ng©n hµng do hiÖu øng d©y chuyÒn cña nã. Ng©n hµng ®i vay ®Ó cho
vay do vËy ®ång tiÒn qua ho¹t ®éng ng©n hµng lµ ®ång tiÒn cã gi¸ (l·i suÊt),
cã thêi h¹n. Khi ®ång vèn tÝn dông gÆp rñi ro tøc lµ “ ®ãng b¨ng” díi h×nh
thøc nî khã ®ßi hoÆc mÊt vèn th× ngay lËp tøc nã ¶nh hëng ®Õn kh¶ n¨ng
thanh to¸n cña ng©n hµng. NÕu ng©n hµng kh«ng ®¸p øng c¸c yªu cÇu chi tr¶
thanh to¸n rót tiÒn cña kh¸ch hµng th× nguy c¬ ph¸ s¶n cña ng©n hµng lµ tÊt
yÕu. Sù ®æ vì cña ng©n hµng ®îc céng hëng thªm bëi lµn sãng t©m lý bÊt æn,
t¹o thµnh c¸c luång rót vèn khæng lå ®Ëp tan mäi sù kh¸ng cù cña hÖ thèng
ng©n hµng dÉn tíi sôp ®æ c¶ hÖ thèng ng©n hµng ®ång thêi kÐo theo sù ph¸
vì c¸c quan hÖ kinh tÕ trong nÒn kinh tÕ g©y hËu qu¶n nÆng nÒ vÒ mäi mÆt
cho mét quèc gia. MÆt kh¸c trong xu thÕ toµn cÇu ho¸ nÒn kinh tÕ thÕ giíi
hiÖn nay th× mçi quèc gia lµ mét m¾t xÝch cña nÒn kinh tÕ thÕ giíi. Sù ®æ vì
cña mét m¾t xÝch kÐo theo sù ®æ vì cña c¸c m¾t xÝch cßn l¹i. Do vËy vÊn ®Ò
chÊt lîng tÝn dông kh«ng cßn bã hÑp trong ph¹m vi mét quèc gia n÷a mµ ®·
trë thµnh vÊn ®Ò chung cña céng ®ång quèc tÕ.
Nh vËy viÖc n©ng cao chÊt lîng tÝn dông lu«n ®Æt ng©n hµng vµo nhiÖm
vô hoµn thiÖn c¬ chÕ qu¶n lý ®iÒu hµnh ho¹t ®éng kinh doanh ng©n hµng
nh»m ®¹t ®îc c¸c môc tiªu kinh tÕ, b¶o ®¶m lîi Ých x· héi ®øng v÷ng trong
th¬ng trêng.
13
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel (: 0918.775.368
XÐt trªn gãc ®é nÒn kinh tÕ.
TÝn dông ng©n hµng lµ nguån cung cÊp chñ yÕu trong nÒn kinh tÕ. C¸c
thµnh phÇn kinh tÕ sö dông vèn tÝn dông vµo c¸c môc ®Ých kinh doanh, ®Çu t
hay tiªu dïng th× còng ®Òu t¹o nÒn c¸c dßng vËn ®éng nguån lùc trong nÒn
kinh tÕ. C¸c nguån lùc trong nÒn kinh tÕ ®îc kh¬i dËy vµ tËn dông mét c¸ch
tèi ®a ( quan träng nhÊt lµ nguån tµi nguyÒn vµ nguån nh©n lùc) sÏ t¹o nªn sù
ph¸t triÓn vµ t¨ng trëng cña nÒn kinh tÕ. Do vËy nÕu chÊt lîng tÝn dông ng©n
hµng kÐm tøc lµ viÖc sö dông vèn vay kh«ng hiÖu qu¶ th× nÒn kinh tÕ sÏ r¬i
vµo t×nh tr¹ng tr× trÖ, chËm ph¸t triÓn. Ngîc l¹i nÕu viÖc sö dông vèn vay
hiÖu qu¶ th× sÏ lµ ®éng lùc cho sù t¨ng trëng vµ ph¸t triÓn cña nÒn kinh tÕ.
N©ng cao chÊt lîng tÝn dông lµ yªu cÇu cÊp b¸ch b¶o ®¶m cho nÒn kinh tÕ
ph¸t triÓn m¹nh t¹o ®iÒu kiÖn héi nhËp nÒn kinh tÕ trong khu vùc vµ trªn thÕ
giíi.
2. C¸c tiªu thøc ®¸nh gi¸ chÊt lîng tÝn dông.
§Ó ®¸nh gi¸ chÊt lîng tÝn dông th× mét chØ tiªu rÊt quan träng ®îc ®Ò
cËp ®Õn lµ chØ tiªu
D nî qu¸ h¹n
d nî
x 100%
Theo tiªu chuÈn quèc tÕ chØ tiªu n©ng cao nhÊt lµ 3% ®èi víi níc ta theo
quy ®Þnh cña ng©n hµng nhµ níc kh«ng 5 % vµ nÕu cµng nhá cµmg tè. Ngoµi
ra cã hai chØ tiªu kh¸c còng ®îc ®Ò cËp ®Õn lµ chØ tiªu
D nî khã ®ßi
Møc ®é tæn
=
100%
thÊt 1
NQH
Møc ®é
tæn thÊt 2
=
D nî khã ®ßi
x 100%
d nî
Hai chØ tiªu nµy ph¶n ¸nh møc ®é tæn thÊt cô thÓ trong ho¹t ®éng kinh
doanh cña ng©n hµng.
Bªn c¹nh ®ã c¸c chØ tiªu ®Þnh tÝnh còng ®îc xem nh c¸c chØ tiªu ®¸nh
gi¸ chÊt lîng tÝn dông. C¸c chØ tiªu nµy xuÊt ph¸t tõ hiÖu qu¶ kinh tÕ x· héi
cña vèn tÝn dông ng©n hµng cô thÓ gåm:
- Gãp phÇn phôc vô chÝnh s¸ch ph¸t triÓn kinh tÕ cña chÝnh phñ.
- T¸c ®éng trong viÖc thóc ®Èy t¨ng trëng kinh tÕ t¨ng cêng c¬ së vËt
chÊt kü thuËt.
- C¸c s¶n phÈm hµng ho¸ s¶n xuÊt ra cã ®¸p øng c¸c nhu cÇu x· héi thÞ
14
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel (: 0918.775.368
trêng.
- Gãp phÇn gi¶i quyÕt c«ng ¨n viÖc lµm.
3. C¸c nh©n tè ¶nh hëng ®Õn chÊt lîng tÝn dông.
C¸c nh©n tè ¶nh hëng ®Õn chÊt lîng tÝn dông tËp trung chñ yÕu vµo 4
nhãm nh©n tè sau.
3.1 M«i trêng kinh tÕ.
§ã lµ s©n ch¬i kinh doanh cña c¸c thµnh phÇn kinh tÕ vµ bÞ chi phèi bëi
c¸c chÝnh s¸ch kinh tÕ vÜ m« cña nhµ níc ( ë c¸c quèc gia cã sù tham gia
®iÒu tiÕt cña nhµ níc - C¬ chÕ bµn tay h÷u h×nh) hay bÞ chi phèi bëi c¸c quy
luËt cung cÇu trªn thÞ trêng ( C¬ chÕ bµn tay v« h×nh kh«ng cã sù ®iÒu tiÕt
cña nhµ níc) hoÆc bÞ chi phèi bëi c¶ chÝnh s¸ch kinh tÕ vÜ m« cña nhµ níc vµ
c¸c quy luËt cung cÇu trªn thÞ trêng ( kÕt hîp bµn tay v« h×nh vµ bµn tay h÷u
h×nh). Tuy nhiªn, dï lµ ë c¬ chÕ nµo th× còng lu«n tån t¹i nh÷ng bÊt cËp g©y
khã kh¨n cho ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh cña c¸c thµnh phÇn kinh tÕ. ë
c¬ chÕ thø nhÊt th× ®ã lµ c¸c chÝnh s¸ch kinh tÕ vÜ m« cña nhµ níc, ë c¬ chÕ
thø 2 lµ sù thay ®æi ®ét ngét cña cung cÇu cßn ë c¬ chÕ thø 3 lµ tæng hîp cña
hai c¬ chÕ trªn. C¸i khã kh¨n ®ã biÓu hiÖn díi h×nh thøc ø ®äng hµng ho¸,
kh«ng tiªu thô ®îc hoÆc kh«ng cã thÞ trêng tiªu thô.. dÉn ®Õn thua lç trong
s¶n xuÊt kinh doanh cña c¸c thµnh phÇn kinh tÕ kÐo theo viÖc kh«ng tr¶ ®îc
nî ng©n hµng ®óng h¹n lµm ph¸t sinh nî NQH, NK§.. Do vËy vÊn ®Ò lµ ph¶i
lµm sao t¹o lËp m«i trêng kinh tÕ lµnh m¹nh cho ho¹t ®éng cña c¸c thµnh
phÇn kinh tÕ t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh cña
chóng gãp phÇn n©ng cao chÊt lîng tÝn dông....
3.2 M«i trêng ph¸p lý.
§©y lµ c¬ së ph¸p lý cho ho¹t ®éng hîp ph¸p cho c¸c thµnh phÇn kinh
tÕ. Nã chÝnh lµ hÖ thèng ph¸p luËt chi phèi c¸c ho¹t ®éng cña c¸c thµnh phÇn
kinh tÕ ®Ó kh«ng bÞ “vît rµo”. Mét yªu cÇu ®îc ®Æt ra lµ ph¶i cã sù ®ång bé
thèng nhÊt vµ phï hîp gi÷a c¸c bé luËt, c¸c v¨n b¶n ph¸p quy nh»m t¹o ®îc
sù chÆt chÏ, hiÖu lùc cña ph¸p luËt. NÕu hÖ thèng ph¸p luËt kh«ng ®ång bé sÏ
t¹o lªn c¸c kÏ hë ®Ó kÎ xÊu cã thÓ lîi dông khai th¸c hay t¹o nªn c¸c m©u
thuÉn lµm mÊt ®i tÝnh hiÖu lùc cña ph¸p luËt hoÆc g©y khã kh¨n, phiÒn hµ
trong qu¸ tr×nh xö lý c¸c vi ph¹m ph¸p luËt ph¸t sinh. §èi víi níc ta hiÖn nay
th× vÊn ®Ò ph¸p lý ®ang ®îc tranh c·i nhiÒu nhÊt lµ vÒ viÖc cÊp chøng nhËn
së h÷u tµi s¶n vµ xö lý TSTC t¹i ng©n hµng. Tuy r»ng chÝnh phñ ®a ra nhiÒu
N§( 60, 61, 64, 83), quyÕt ®Þnh (217..) nhng xem ra t×nh h×nh vÉn cha ®îc
gi¶i quyÕt mét c¸ch kh¶ quan cho l¾m. ChÝnh v× bÊt cËp nµy lµ nguyªn nh©n
chñ yÕu g©y ra t×nh tr¹ng khã kh¨n khi xö lý TSTC t¹i ng©n hµng vµ gi¶i to¶
15
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel (: 0918.775.368
“nî ®ãng b¨ng” cña ng©n hµng..
3.3 Ngêi ®i vay.
Khi cho vay th× ng©n hµng quan t©m ®Õn n¨ng lùc ph¸p lý, n¨ng lùc tµi
chÝnh vµ kh¶ n¨ng tr¶ nî cña ngêi ®i vay. NÕu lµ doanh nghiÖp tæ chøc kinh
tÕ th× ph¶i cã t c¸ch ph¸p nh©n ®©ú ®ñ. NÕu lµ t nh©n ph¶i cã t c¸ch thÓ nh©n,
t×nh h×nh tµi chÝnh lµnh m¹nh, cã ph¬ng ¸n kinh doanh kh¶ thi, thùc hiÖn ®Çy
®ñ c¸c quy ®Þnh vÒ ®¶m b¶o tÝn dông..Tuy nhiªn cã mét tû träng rÊt lín, ngêi
®i vay kh«ng ®ñ c¸c ®iÒu kiÖn ®Ó thùc hiÖn c¸c nguyªn t¾c tÝn dông vµ quyÕt
®Þnh cho vay, thÕ chÊp cña ng©n hµng: VÝ dô nh lËp ph¬ng ¸n kinh doanh gi¶
m¹o, dïng tµi s¶n kh«ng ®ñ ®iÒu kiÖn thÕ chÊp, cÇm cè.. Ngoµi ra cßn ph¶i
kÓ ®Õn n¨ng lùc tr×nh ®é qu¶n lý, kinh doanh cßn h¹n chÕ, sö dông vèn
kh«ng ®óng môc ®Ých, lÊy vèn vay ng¾n h¹n sö dông ®Çu t trung vµ dµi h¹n..
§èi víi doanh nghiÖp nhµ níc khi vay kh«ng cÇn thÕ chÊp tµi s¶n miÔn lµ cã
ph¬ng ¸n kinh doanh kh¶ thi, chøng tõ th¬ng m¹i hîp lý.. Do ®ã ph¸t sinh
nhiÒu tiªu cùc nh lËp ho¸ ®¬n, chøng tõ gi¶ kh«ng ®óng thùc tÕ.. ®Ó vay vèn
ng©n hµng nh»m phôc vô c¸c môc tiªu bÊt chÝnh kh¸c.
3.4 C¸c yÕu tè thuéc b¶n th©n ng©n hµng.
§èi víi b¶n th©n ng©n hµng th× chÊt lîng tÝn dông thuéc rÊt lín vµo chÊt
lîng nguån nh©n lùc cña ng©n hµng. §iÒu nµy thÓ hiÖn rÊt râ ë tr×nh ®é n¨ng
lùc, kü n¨ng chuyªn m«n, nghiÖp vô, phÈm chÊt, ®¹o ®øc... cña c¸n bé nh©n
viªn ng©n hµng. Mét sù h¹n chÕ chÊt lîng nguån nh©n lùc kÐo theo viÖc thÈm
®Þnh c¸c dù ¸n ph¬ng ¸n kinh doanh thiÕu chÆt chÏ, kh«ng tu©n thñ ®óng quy
tr×nh, nghiÖp vô, n¬i láng qu¶n lý gi¸m s¸t vèn vay, kh«ng khoa häc trong
viÖc thu lîi dÔ bÞ c¸m dç vËt chÊt tiÕp tay cho kÎ lõa ®¶o.... dÉn ®Õn viÖc
®äng vèn hay mÊt vèn tÝn dông ¶nh hëng ®Õn chÊt lîng tÝn dông cña ng©n
hµng.
MÆt kh¸c chÊt lîng nguån th«ng tin vÒ kh¸ch hµng, th«ng tin tÝn dông,
th«ng tin th¬ng m¹i kh¸c gãp phÇn rÊt lín nh»m n©ng cao chÊt lîng ho¹t
®éng tÝn dông qua viÖc ®¸nh gi¸ chÝnh x¸c t×nh h×nh kh¸ch hµng ®Ó ra c¸c
quyÕt ®Þnh cho vay hîp lý hay lµ kh«ng cho vay.. §iÓm yÕu cña hÖ thèng
ng©n hµng th¬ng m¹i níc ta lµ thiÕu hÖ thèng cung cÊp th«ng tin kh¸ch hµng
thªm vµo ®ã lµ c¨n bÖnh thµnh tÝch ®· trë thµnh “ th©m c¨n cè ®Õ” còng gãp
phÇn lµm gi¶m chÊt lîng tÝn dông cña ng©n hµng.
3.5 M«i trêng tù nhiªn.
Chóng ta kh«ng thÓ phñ nhËn r»ng yÕu tè m«i trêng tù nhiÒn ®ang ngµy
cµng cã ¶nh hëng nhiÒu ®Õn ho¹t ®éng ng©n hµng. NhÊt lµ ®èi víi c¸c ng©n
hµng ho¹t ®éng chñ yÕu trong lÜnh vùc n«ng- l©m- ng nghiÖp, xuÊt nhËp
16
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel (: 0918.775.368
khÈu.. ë níc ta trong hai n¨m 2000-2001 ®· x¶y ra hµng lo¹t c¬n b·o lò lôt
lín ë c¸c vïng ®ång b»ng s«ng Cöu long, T©y nguyªn.. g©y thiÖt h¹i rÊt lín
®Õn mïa mµng, vµ Nhµ níc ph¶i thùc hiÖn c¸c biÖn ph¸p khoanh nî, xo¸ nî
hµng ngµn tû ®ång, ®ång thêi ®Èy nhanh tiÕn ®é gi¶i ng©n nh»m kh¾c phôc
hiÖu qu¶ thiªn tai vµ vùc dËy c¸c ho¹t ®éng cña ng©n hµng.
4.C¸c nguyªn t¾c nh»m n©ng cao chÊt lîng ng©n hµng.
Ngoµi c¸c nguyªn t¾c tÝn dông dông sau:
+Cho vay cã môc ®Ých.
+Ph¶i cã vËt t, hµng ho¸ t¬ng ®¬ng lµm ®¶m b¶o cho kho¶n vay
+
Hoµn tr¶ ®Çy ®ñ gèc vµ l·i ®óng thêi h¹n.
Cßn mét sè nguyªn t¾c kh¸c cÇn ph¶i ®Ò cËp ®Õn nh»m môc tiªu n©ng
cao chÊt lîng tÝn dông bao gåm:
4.1 Nguyªn t¾c sµng läc vµ gi¸m s¸t.
Nguyªn t¾c nµy kh¾c phôc t×nh tr¹ng “th«ng tin mÊt c©n xøng” vµ vÊn
®Ò “rñi ro ®¹o ®øc”. Theo nguyªn t¾c sµng läc c¸c ng©n hµng sÏ lùa chän ra
c¸c ng©n hµng cã triÓn väng nhÊt trong sè c¸c kh¸ch hµng, trªn c¬ së n¾m
v÷ng, x¸c thùc c¸c th«ng tin vÒ t×nh h×nh cña ngêi ®ã. ViÖc thu thËp c¸c
th«ng tin bao gåm c¸c th«ng tin vÒ t×nh h×nh tµi chÝnh cña kh¸ch hµng, tri tr¶,
thanh to¸n qua tµi kho¶n t¹i c¸c ng©n hµng, c¸c th«ng tin vÒ lÜnh vùc ho¹t
®éng, c¸c th«ng tin kh¸c cã liªn quan kÓ c¶ trêng hîp ®i thùc tÕ t¹i c¬ së ho¹t
®éng cña kh¸ch hµng. Cßn theo nguyªn t¾c gi¸m s¸t th× ng©n hµng ph¶i theo
dâi xem kho¶n vay cã ®îc thùc hiÖn ®óng môc ®Ých xin vay hay kh«ng? NÕu
sai th× ph¶i ®Ò ra biÖn ph¸p kÞp thêi uèn n¾n viÖc sö dông vèn cña kh¸ch
hµng. Trong trêng hîp vi ph¹m nghiªm träng ng©n hµng cã quyÒn ®¬n ph¬ng
chÊm døt hîp ®ång tÝn dông, thu håi kho¶n cho vay tríc thêi h¹n..
4.2- Chuyªn m«n ho¸ viÖc cho vay.
Chuyªn m«n ho¸ trong viÖc cho vay kh«ng cã nghÜa lµ thu hÑp ph¹m vi
ho¹t ®éng cña ng©n hµng trong mét sè lÜnh vùc nhÊt ®Þnh mµ lµ viÖc tæ chøc
phßng tÝn dông thµnh c¸c tæ, bé phËn chuyªn m«n phô tr¸ch mét ngµnh, lÜnh
vùc nµo ®ã. Nh thÕ c¸c nh©n viªn, c¸n bé tÝn dông cã ®iÒu kiÖn ®i s©u, n¾m
b¾t tèt h¬n t×nh h×nh thùc tÕ lÜnh vùc chuyªn m«n cña m×nh. Tõ ®ã khi ph¸t
sinh c¸c quan hÖ tÝn dông, ng©n hµng ®· cã c¬ së v÷ng ch¾c ®Ó quyÕt ®Þnh cã
thùc hiÖn kho¶n cho vay hay kh«ng.
4.3 - Quan hÖ kh¸ch hµng l©u dµi.
§©y lµ nguyªn t¾c võa cã lîi cho ng©n hµng l¹i võa t¹o ®iÒu kiÖn thuËn
lîi cho kh¸ch hµnh. §èi víi ng©n hµng qua viÖc theo dâi t×nh h×nh thu chi
trªn tµi kho¶n kh¸ch hµng gióp ng©n hµng thu thËp ®îc c¸c th«ng tin nhanh
17
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel (: 0918.775.368
nhÊt, chÝnh x¸c nhÊt vÒ kh¸ch hµng, mµ l¹i kh«ng tèn qu¸ nhiÒu chi phÝ t×m
hiÓu kh¸ch hµng. C¸c kh¸ch hµng lo¹i nµy cña ng©n hµng thêng lµ nh÷ng
kh¸ch hµng cã quan hÖ thêng xuyªn víi ng©n hµng cho nªn Ng©n hµng thêng n¾m ®îc nh÷ng th«ng tin chi tiÕt vÒ hä. Nh÷ng kh¸ch hµng nµy khi vay
vèn ng©n hµng sÏ ®îc hëng nh÷ng u ®·i nh: u ®·i l·i suÊt, u ®·i thêi h¹n, u
®·i ®èi víi sè tiÒn cho vay.. ViÖc thiÕt lËp quan hÖ kh¸ch hµng l©u dµi t¹o ®îc
sù chñ ®éng trong ho¹t ®éng kinh doanh cña ng©n hµng.
4.4- VËt thÕ chÊp, sè d bï.
§©y lµ h×nh thøc b¶o ®¶m tiÒn vay, mét b»ng TSTC, mét b»ng tiÒn tÖ.
Khi cho vay, ng©n hµng yªu cÇu kh¸ch hµng ph¶i thùc hiÖn nguyªn t¾c b¶o
®¶m tÝn dông nh ph¶i thÕ chÊp, cÇm cè, b¶o l·nh.. hoÆc ng©n hµng còng cã
thÓ gi÷ l¹i mét phÇn mãn cho vay theo tû lÖ nhÊt ®Þnh lµm vËt b¶o ®¶m. Ng©n
hµng cã thÓ sö dông sè tiÒn göi l¹i ®ã ®Ó kinh doanh, trong trêng hîp kh¸ch
hµng kh«ng hoµn tr¶ ®îc tiÒn vay th× sè tiÒn ph¶i gi÷ l¹i lóc tríc ®ã trë thµnh
mét kho¶n thu gi¶m bít rñi ro tÝn dông.
4.5 H¹n chÕ tÝn dông cña ng©n hµng thÓ hiÖn díi hai d¹ng.
+ §ång ý cho vay nhng h¹n chÕ vèn cho vay díi møc mµ ngêi cho vay
yªu cÇu tr¸nh cho vèn ng©n hµng tËp trung qu¸ lín vµo vèn ho¹t ®éng cña
kh¸ch hµng ®ång thêi víi kho¶n cho vay nhá kh¸ch hµng sÏ dÔ dµng hoµn tr¶
h¬n. §iÒu nµy cã ý nghÜa rÊt lín trong viÖc cho vay theo tiÕn ®é cña dù ¸n.
+ Tõ chèi mét mãn vay dï lµ kh¸ch hµng s½n sµng tr¶ v¬i møc gi¸ cao.
Nh thÕ sÏ kh¾c phôc ®îc t×nh tr¹ng “ Chän lùa ®èi nghÞch”, c¸c kh¸ch hµng
s½n sµng tr¶ l·i suÊt cao lµ nh÷ng ngêi sÏ ®Çu t vèn tÝn dông nµo cã dù ¸n cã
rñi ro cao. C¸c ng©n hµng rÊt thËn träng trong viÖc t×m kiÕm c¸c kh¸ch hµng
cã kh¶ n¨ng nhÊt, tuy nhiªn còng kh«ng qu¸ thËn träng vµ nh thÕ cã thÓ ng©n
hµng sÏ mÊt ®i mét kho¶n cho vay ®em l¹i c¬ héi sinh lêi cao h¬n.
18
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel (: 0918.775.368
Ch¬ng II
Thùc tr¹ng chÊt lîng tÝn dông trung vµ dµi h¹n t¹i Së
Giao DÞch NHCT VN
I - Ho¹t ®éng kinh doanh cña Së Giao DÞch NHCT VN
1 - Kh¸i qu¸t vÒ Së Giao DÞch NHCT VN
1.1 - Qóa tr×nh ra ®êi vµ ho¹t ®éng cña Së Giao DÞch NHCT VN
N¨m 1988, SGD 1 lµ mét bé phËn cña Héi së chÝnh NHCT VN mang
tªn NHCT Thµnh phè Hµ Néi. NHCT TPHN thùc hiÖn qu¶n lý c¸c chi nh¸nh
trªn ®Þa bµn Hµ Néi.§Õn n¨m 1997,NHCT VN tiÕn hµnh xo¸ bá cÊp trung
gian chØ cßn 2 cÊp chi nh¸nh .Tuy nhiªn míi chØ thùc hiÖn ë c¸c thµnh phè
lín nh HN,HP,TP HCM..do vËy NHCT TPHN ®æi tªn thµnh SGD1.
Ngµy 1/1/2002 SGD1 t¸ch ra khái Héi së chÝnh thµnh mét ®¬n vÞ h¹ch
to¸n phô thuéc,ho¹t ®éng kinh doanh nh mäi chi nh¸nh kh¸c trªn ®Þa bµn
Thµnh phè Hµ Néi. Do vËy theo ®iÒu lÖ cña NHCT VN SGD1 lµ ®¹i diÖn uû
quyÒn cña NHCT,cã quyÒn tù chñ kinh doanh theo ph©n cÊp cña NHCT.
NHCT chÞu tr¸ch nhiÖm cuèi cïng vÒ nghÜa vô ph¸t sinh do sù cam kÕt cña
SGD . SGD cã con dÊu vµ më tµi kho¶n t¹i NHNN.
SGD ®îc ký kÕt c¸c hîp ®ång kinh tÕ,®îc chñ ®éng thùc hiÖn c¸c ho¹t
®éng kinh doanh,tæ chøc vµ nh©n sù theo sù ph©n cÊp uû quyÒn cña NHCT.
SGD cã nhiÖm vô sö dông cã hiÖu qu¶,b¶o toµn vµ ph¸t triÓn vèn.
SGD còng cã c¸c ®¬n vÞ trùc thuéc. HiÖn nay SGD cã 5 quü tiÕt kiÖm
trong ®ã mét quü tiÕt kiÖm ®Æt ngay t¹i SGD.
1.2 - C¬ cÊu tæ chøc, qu¶n lý, ®iÒu hµnh
M« h×nh tæ chøc
Gi¸m ®èc
Phã Gi¸m ®èc1
Phã Gi¸m ®èc2
19
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel (: 0918.775.368
Phßng KT§N
Phßng kÕ to¸n
Phßng kinh doanh
Phßng ®iÖn to¸n
Phßng Ng©n Quü
Phßng TC_CB
Phßng KiÓm So¸t
Phßng HC-QT
§iÒu hµnh SGD lµ Gi¸m ®èc kiªm Phã Tæng gi¸m ®èc.HiÖn nay, gi¸m ®èc lµ
«ng NguyÔn V¨n BÝnh. Gióp viÖc cho gi¸m ®èc cã 2 Phã gi¸m ®èc. SGD cã 8
phßng ban chøc n¨ng ,nghiÖp vô nh sau:
*Phßng hµnh chÝnh -qu¶n trÞ: lµm c«ng t¸c qu¶n lý chung nh: ®µo t¹o,l¬ng thëng,triÓn khai c¸c ch¬ng tr×nh ho¹t ®éng cña Ban gi¸m ®èc
*Phßng kiÓm so¸t: cã chøc n¨ng kiÓm tra, kiÓm so¸t l¹i toµn bé hå
s¬,chøng tõ tÝn dông,kÕ to¸n,thanh to¸n quèc tÕ,tiÕt kiÖm ...nh»m b¶o ®¶m
tÝnh chÝnh x¸c,®Çy ®ñ theo ®óng ph¸p luËt cña Nhµ níc vµ chØ ®¹o cña ng©n
hµng,lµm tham mu cho l·nh ®¹o,gióp Ban l·nh ®¹o uèn n¾n sai ph¹m cña c¸c
phßng ban kh¸c..
*Phßng tæ chøc c¸n bé: thùc hiÖn c«ng t¸c x¾p xÕp c¸n bé,nh©n viªn
theo c¸c tiªu chuÈn ,yªu cÇu c«ng viÖc;thuyªn chuyÓn,®Ò b¹t;tham mu cho
l·nh ®¹o vÒ c«ng t¸c nh©n sù t¹i ng©n hµng..
*Phßng ng©n quü: chñ yÕu thùc hiÖn thu,chi b»ng VND,ngo¹i tÖ,ng©n
phiÕu thanh to¸n ...
*Phßng ®iÖn to¸n: qu¶n lý ch¬ng tr×nh m¸y tÝnh,nèi m¹ng m¸y tÝnh,söa
ch÷a m¸y tÝnh ,in ra b¶ng ,biÓu thu ,chi ,tÝnh l·i,c©n ®èi ...
*Phßng kinh doanh: thùc hiÖn 3 chøc n¨ng chñ yÕu ®ã lµ cho vay c¸c tæ
chøc kinh tÕ,d©n c ;qu¶n lý nguån vèn ;c©n ®èi tæng hîp .Do vËy phßng kinh
doanh cònh lµm tham mu cho Ban gi¸m ®èc trong viÖc ®iÒu hµnh vèn. Mçi
c¸n bé trong phßng ®¶m nhËn viÖc cho vay,qu¶n lý nî, thu håi nî ®èi víi mét
sè ®¬n vÞ kinh doanh cïng lÜnh vùc kinh doanh.
Phßng gåm cã 3 tæ :
20