Mét sè vÊn ®Ò vÒ:
“VËn dông ph¬ng ph¸p tÝch hîp
trong m«n ng÷ v¨n”
I.§Æt vÊn ®Ò:
M«n Ng÷ V¨n tríc hÕt lµ mét m«n häc thuéc nhãm khoa häc x· héi, ®iÒu ®ã
nãi lªn tÇm quan träng cña nã trong viÖc gi¸o dôc quan ®iÓm, t tëng, t×nh c¶m cho
häc sinh. M«n Ng÷ V¨n cßn lµ mét m«n häc thuéc nhãm c«ng cô. §iÒu ®ã nãi lªn
mèi quan hÖ gi÷a Ng÷ V¨n vµ c¸c m«n kh¸c. Häc m«n Ng÷ V¨n sÏ cã t¸c ®éng tÝch
cùc ®Õn kÕt qu¶ häc tËp c¸c m«n kh¸c vµ c¸c m«n kh¸c còng gãp phÇn gióp häc tèt
m«n Ng÷ V¨n. Cho nªn tù nã còng to¸t nªn yªu cÇu t¨ng cêng tÝnh thùc hµnh gi¶m
lý thuyÕt g¾n víi ®êi sèng.
XuÊt ph¸t tõ nh÷ng c¨n cø ®ã, ch¬ng tr×nh ®· nªu môc tiªu tæng qu¸t cña m«n
ng÷ v¨n: M«n Ng÷ V¨n cã vÞ trÝ ®Æc biÖt trong viÖc thùc hiÖn môc tiªu chung cña trêng trung häc c¬ së: gãp phÇn h×nh thµnh nh÷ng con ngêi cã tr×nh ®é häc vÊn phæ
th«ng c¬ së, chuÈn bÞ cho hä tiÕp tôc häc lªn bËc häc cao h¬n. §ã lµ nh÷ng con ngêi
cã ý tøc tù tu dìng, biÕt th¬ng yªu quý träng gia ®×nh, bÌ b¹n, cã lßng yªu níc,
yªu chñ nghÜa x· héi, biÕt híng tíi nh÷ng t tëng, t×nh c¶m cao ®Ñp nh lßng nh©n ¸i,
tinh thÇn t«n träng lÏ ph¶i sù c«ng b»ng, lßng c¨m ghÐt c¸i xÊu, c¸i ¸c. §ã lµ nh÷ng
con ngêi biÕt rÌn luyÖn ®Ó cã tÝnh tù lËp, cã t duy s¸ng t¹o, bíc ®Çu cã n¨ng lùc c¶m
thô c¸c gi¸ trÞ ch©n, thiÖn, mü, cho nghÖ thuËt, tríc hÕt lµ trong v¨n häc, cã n¨ng
lùc thùc hµnh vµ n¨ng lùc sö dông TiÕng ViÖt nh mét c«ng cô ®Ó t duy vµ giao tiÕp.
§ã còng lµ nh÷ng ngêi cã ham muèm ®em tµi trÝ cña m×nh cèng hiÕn cho sù nghiÖp
x©y dùng vµ b¶o vÖ tæ quèc trong t¬ng lai ®Ó híng con ngêi tíi c¸c môc tiªu trªn th×
®èi víi c¸c m«n kh¸c, vÊn ®Ò tªn gäi tªn m«n häc cã lÏ kh«ng cÇn ®Æt ra, nhng ®èi
víi m«n nµy tªn gäi Êy thÓ hiÖn mét c¸ch næi bËt mét trong nh÷ng ®iÓm c¶i tiÕn c¨n
b¶n cña viÖc x©y dùng ch¬ng tr×nh lÇn nµy lµ quan ®iÓm tÝch hîp, nÕu tríc ®©y ta
thêng nãi tíi ba ph©n m«n :V¨n häc –TiÕng ViÖt –TËp lµm v¨n th× hiÖn nay theo
quan ®iÓm tÝch hîp triÖt ®Ó ranh giíi gi÷a ba ph©n m«n Êy sÏ cßn n÷a mµ thùc sù s¸p
nhËp lµ mét . Cho nªn viÖc gi¶ng d¹y theo quan ®iÓm tÝch hîp kh«ng phñ ®Þnh viÖc
d¹y c¸c tri thøc, kü n¨ng riªng cña tõng ph©n m«n.VÊn ®Ò lµ lµm thÕ nµo phèi hîp
c¸c tri thøc, kÜ n¨ng thuéc tõng ph©n m«n thËt nhuÇn nhuyÔn nh»m ®¹t tíi môc tiªu
chung cña m«n Ng÷ V¨n .
II. gi¶i quyÕt vÊn ®Ò.
Tríc hÕt vÒ kiÕn thøc yªu cÇu häc sinh n¾m ®îc nh÷ng ®Æc ®iÓm h×nh thøc vµ ng÷
nghÜa cña c¸c lo¹i ®¬n vÞ tiªu biÓu cña tõng bé phËn cÊu thµnh tiÕng ViÖt, nh÷ng tri
thøc vÒ ng÷ c¶nh, vÒ ý ®Þnh, vÒ môc ®Ých, hiÖu qu¶ giao tiÕp, n¾m ®¬c quy t¾c chi
phèi viÖc sö dông TiÕng ViÖt ®Ó giao tiÕp trong nhµ trêng còng nh ngoµi x· héi .
Cßn ®èi víi v¨n b¶n ph¶i n¾m ®îc ®Æc ®iÓm vÒ v¨n b¶n tù sù, v¨n b¶n miªu t¶,
v¨n b¶n biÓu c¶m, v¨n b¶n nhËt dông… ®ång thêi n¾m ® îc nh÷ng tri thøc thuéc
c¸ch thøc h×nh héi vµ t¹o lËp c¸c kiÓu v¨n b¶n ®ã.
NÕu tríc ®©y ch¬ng tr×nh s¸ch gi¸o khoa thiªn vÒ d¹y lý thuyÕt vµ d¹y qu¸ hÖ
thèng th× nay ch¬ng tr×nh nhÊn m¹nh :träng t©m cña viÖc rÌn luyÖn lµ rÌn luyÖn kü
n¨ng nghe, nãi, ®äc, viÕt tiÕng ViÖt kh¸ thµnh th¹o theo c¸c kiÓu v¨n b¶n vµ cã kü
n¨ng s¬ gi¶n vÒ ph©n tÝch t¸c phÈm v¨n häc, bíc ®Çu cã n¨ng lùc c¶m nhËn vµ b×nh
gi¸ v¨n häc, ®ång th¬× n©ng cao ý thøc gi÷ g×n sù giµu ®Ñp cña TiÕng ViÖt vµ tinh
thÇn yªu quý c¸c thµnh tùu cña v¨n häc d©n téc vµ v¨n häc thÕ giíi, x©y dùng høng
thó vµ th¸i ®é nghiªm tóc, khoa häc trong viÖc häc tËp tiÕng ViÖt vµ v¨n häc, cã ý
thøc vµ biÕt c¸ch øng xö, giao tiÕp trong gia ®×nh, trong trõ¬ng häc vµ ngoµi x· héi
mét c¸ch cã v¨n ho¸ ;yªu quý nh÷ng gi¸ trÞ ch©n thiÖn mÜ vµ khinh ghÐt nh÷ng c¸i
xÊu xa, ®éc ¸c, gi¶ dèi ®îc ph¶n ¸nh trong c¸c v¨n bµn ®· häc vµ ®· ®äc.
VÒ vÊn ®Ò ph¬ng ph¸p: ®Ó tÝch hîp mét c¸ch cã hÖ thèng häc sinh dÔ hiÓu, dÔ
nhí, dÔ vËn dông th× ngêi gi¸o viªn ®øng líp ph¶i biªt thùc hiÖn mäi yªu cÇu mét
c¸ch linh ho¹t vµ s¸ng t¹o mµ mÊu chèt cña sù s¸ng t¹o ®ã lµ lu«n suy nghÜ vÒ môc
tiªu cña bé m«n Ng÷ v¨n nãi chung ®Ó t×m ra nh÷ng yÕu tè ®ång quy gi÷a ba ph©n
m«n thÝch hîp trong tõng thêi ®iÓm, theo tõng vÊn ®Ò .
TÝch hîp trong tõng thêi ®iÓm (mét tiÕt häc, mét bµi häc ) lµ tÝch hîp ngang .
VÝ dô:khi gi¶ng v¨n b¶n Vît th¸c cña nhµ v¨n Vâ Qu¶ng trong s¸ch gi¸o khoa
Ng÷ V¨n 6 tËp hai gi¸o viªn cÇn triÖt ®Ó khai th¸c mèi liªn hÖ mËt thiÕt gi÷a v¨n b¶n
vµ hai vÊn ®Ò ®ang d¹y ë phÇn tiÕng ViÖt vµ phÇn TËp lµm v¨n lµ phÐp so s¸nh vµ ph¬ng ph¸p t¶ c¶nh ë bµi ®ã .
Gi¸o viªn cã thÓ ®Æt c©u hái qua chi tiÕt miªu t¶ c¶nh thiªn nhiªn em cã nhËn
xÐt vÒ nghÖ thËt miªu t¶ c¶nh cña t¸c gi¶ ?
Em chØ ra nghÖ thuËt nh©n ho¸ vµ so so¸nh ?
Em hiÓu thÕ nµo lµ ‘cæ thô ’’, ‘ m·nh liÖt ’’
- Tõ H¸n ViÖt
Qua c¸ch miªu t¶ cña nhµ v¨n em c¶m nhËn g× vÒ h×nh ¶nh c©y cæ thô?
Ngêi viÕt: NguyÔn ThÞ Lan Anh
2
Trêng THCS Giao Hµ
Nªu nhËn xÐt cña em vÒ bøc tranh thiªn nhiªn ®ã. Nh vËy víi hÖ thèng c©u hái ®ã
häc sinh hiÓu bµi s©u vµ thÊy ®îc trong bµi ®ã nhµ v¨n Vâ Qu¶ng t¶ c¶nh rÊt hay vµ
sö dông phÐp tu tõ so s¸nh, nh©n ho¸ rÊt thµnh c«ng .Nhng ®ång thêi gi¸o viªn ph¶i
cho häc sinh t×m hiÓu kÜ phÇn chó thÝch ®Ó thÊy ®îc c¸ch gi¶i thÝch tõ H¸n ViÖt
trong bµi dÜ nhiªn kh«ng thÓ ¸p dông mét c¸ch m¸y mãc ë bé phËn v¨n häc d©n gian
vµ v¨n häc dÞch
TÝch hîp theo tõng vÊn ®Ò
VÝ dô phÇn TiÕng ViÖt ®ang d¹y phÐp so s¸nh th× ë phÇn v¨n häc cã cÇn ph©n tÝch
h×nh tîng “tîng H¬ng Th nh mét pho tîng ®ång ®óc n÷a kh«ng?’’ DÜ nhiªn, kh«ng
ph¶i bao giê còng cÇn vµ còng cã thÓ ph©n tÝch toµn bé phÐp tu tõ ®îc sö dông trong
mét t¸c phÈm song nh÷ng chç cÇn ®Ò cËp ®Ó lµm râ gi¸ trÞ nghÖ thuËt th× kh«ng thÓ
bá qua, cßn phÇn TiÕng ViÖt trªn c¬ së ®ã më réng, ®i s©u h¬n.
- T×m phÐp so s¸nh trong c©u v¨n trªn? sù vËt nµo ®îc so s¸nh víi sù vËt nµo?
- T¸c gi¶ sö dông phÐp so s¸nh ®ã nh»m môc ®Ých g×?
Nh vËy tÝch hîp theo tõng vÊn ®Ò l¹i cßn bao hµm c¶ tÝch hîp däc. Néi dung
®ang gi¶ng d¹y ë mét ph©n m«n cßn cã liªn hÖ ®Õn c¸c néi dung kh¸c ®· häc ë hai
ph©n m«n kia hoÆc ë ph©n m«n ®ã.
§èi víi kiÕn thøc ®· d¹y cÇn lîi dông c¬ héi nµy ®Ó cñng cè «n tËp, ®ång thêi
qua ®ã rÌn luyÖn cho häc sinh ý thøc vµ kÜ n¨ng vËn dông mäi kiÕn thøc ®· häc ®Ó
sö lý c¸c vÊn ®Ò tríc m¾t.
§èi víi kiÕn thøc d¹y cã thÓ giíi thiÖu ë chõng mùc cÇn thiÕt cho sù hiÓu biÕt tèi
thiÓu vÒ khÝa c¹nh ®ang ®Ò cËp, ®ång thêi qua ®ã kh¬i gîi trÝ tß mß, tinh thÇn ham
hiÓu biÕt cña thÕ hÖ trÎ vµ ®Æt c¬ së thuËn lîi cho viÖc tr×nh bµy kiÕn thøc sÏ häc ë
sau.
Quan ®iÓm tÝch hîp ph¶i qu¸n triÖt trong mäi kh©u, kÓ c¶ kh©u ®¸nh gi¸. Cã thÓ
cã nh÷ng bµi tËp riªng cho tõng ph©n m«n song chóng ta cÇn ®¸nh gi¸ cao nh÷ng
häc sinh biÕt sö dông kiÕn thøc cña ph©n m«n nµy ®Ó gi¶i quyÕt vÊn ®Ò cña ph©n
m«n kh¸c.
Cïng víi mét sè bµi tËp vÒ v¨n häc nh tríc ®©y, ngoµi nh÷ng tri thøc vµ kÜ n¨ng
cã tÝnh chuyªn ngµnh, chóng ta ph¶i ®¸nh gi¸ chÆt chÏ h¬n vÒ thao t¸c lµm c¸c kiÓu
bµi, vÒ c¸ch vËn dông lý thuyÕt vµ quy t¾c cña TiÕng ViÖt trong viÖc ®Æt c©u, dïng
tõ ®Æc biÖt vÒ tr×nh ®é tiÕp cËn vµ vËn dông c¸c vÊn ®Ò cña TiÕng ViÖt vµ tËp lµm v¨n
trong thêi gian ®ã hoÆc thêi gian tríc ®ã.Bªn c¹nh viÖc tÝch hîp th× gi¸o viªn cßn
ph¶i ph¸t huy tÝnh tÝch cùc cña häc sinh, tÝnh s¸ng t¹o, chñ thÓ häc tËp ë tÊt c¶ mäi
3
kh©u: tõ viÖc chuÈn bÞ bµi, su tËp t liÖu, ph¸t biÓu trong tæ, nhãm tù ®¸nh gi¸ vµ
®¸nh gi¸ b¹n, tham quan, ho¹t ®éng thùc tÕ theo ®Æc trng bé m«n.
§èi víi ph©n m«n v¨n häc cÇn lµm cho häc sinh chñ ®éng tiÕp cËn t¸c phÈm theo
híng ®äc hiÓu, suy ngÉm- vËn dông, liªn tëng – tÝch luü, kh¶ n¨ng ®äc hiÓu (bao
gåm c¶ c¶m thô ) mét t¸c phÈm v¨n ch¬ng lÖ thuéc kh«ng Ýt vµo viÖc cã thÓ tr¶ lêi ®îc kh«ng nh÷ng c©u hái ®Æt ra ë nh÷ng cÊp ®é kh¸c nhau. Møc thÊp nhÊt lµ chØ cÇn
sö dông nh÷ng th«ng tin ®· cã ngay trong v¨n b¶n. §ã lµ nh÷ng c©u hái ®· cã s½n
trong bµi
VÝ dô: khi gi¶ng bµi “ Bµi häc ®êng ®êi ®Çu tiªn” th× gi¸o viªn ®Æt c©u hái ph¸t hiÖn
- Em t×m nh÷ng chi tiÕt miªu t¶ vÒ chµng DÕ MÌn ?
Häc sinh sÏ tù ph¸t hiÖn ngay trong v¨n b¶n.
Cßn ë møc cao h¬n lµ buéc häc sinh ph¶i suy nghÜ vµ sö dông nh÷ng th«ng tin trong
bµi. §ã lµ trêng hîp ph¶i suy ra c©u tr¶ lêi tõ nh÷ng ®Çu mèi trong v¨n b¶n.
VÝ dô: C¸ch xng h« “ chó mµy” víi “anh” gi÷a DÕ Cho¾t vµ DÕ MÌn gîi cho em suy
nghÜ g× trong v¨n b¶n “ Bµi häc ®êng ®êi ®Çu tiªn” ?
Cao h¬n n÷a lµ yªu cÇu kh¸i qu¸t, liªn hÖ gi÷a nh÷ng c¸i mµ häc sinh ®· häc víi thÕ
giíi bªn ngoµi bµi häc.
VÝ dô: Qua c¸ch ®èi xö cña DÕ MÌn víi DÕ Cho¾t th× DÕ MÌn ®· rót ra bµi häc g×
trong cuéc sèng?
- C©u chuyÖn nµy t¸c gi¶ muèn khuyªn r¨n chóng ta ®iÒu g×?
Häc sinh tù rót ra bµi häc g× cho b¶n th©n.
Sau mét lo¹t hÖ thèng c©u hái cuèi bµi phÇn luyÖn tËp hoÆc ngay trong phÇn ®äc
hiÓu gi¸o viªn cã thÓ rót ra c©u hái cho tæ, nhãm kh¸c nªu nhËn xÐt ý kiÕn cña
m×nh. Cuèi cïng gi¸o viªn kÕt luËn cho ®iÓm tæ, nhãm, c¸ nh©n…
VÝ dô: trong v¨n b¶n “Bµi häc ®êng ®êi ®Çu tiªn” cña T« Hoµi. Sau khi ®· häc xong
®o¹n trÝch xem h·y viÕt mét ®o¹n v¨n diÔn t¶ l¹i t©m tr¹ng cña DÕ MÌn khi ch«n cÊt
DÕ Cho¾t?
Gi¸o viªn cho häc sinh th¶o luËn viÕt mét ®o¹n v¨n sau ®ã cö ®¹i diÖn nhãm trëng tr×nh bµy, nhãm kh¸c chó ý. Gi¸o viªn kÕt luËn cho ®iÓm.
Kh¸m ph¸ v¨n b¶n theo chiÒu híng Êy th× häc sinh kh«ng chØ høng thó, hiÓu s©u v¨n
b¶n mµ cßn liªn hÖ ®îc mét c¸ch sinh ®éng, tù nhiªn viÖc häc v¨n víi nh÷ng vÊn ®Ò
cuéc sèng.
Bªn c¹nh c¸c v¨n b¶n ®îc gi¶ng t¹i líp, cã mét sè v¨n b¶n, tuy còng ®îc chó
thÝch vµ híng dÉn kÜ lìng song dµnh cho häc sinh häc ë nhµ. NÕu cÇn gi¸o viªn cã
Ngêi viÕt: NguyÔn ThÞ Lan Anh
4
Trêng THCS Giao Hµ
thÓ nhÊn m¹nh mét vµi träng ®iÓm ®Ó gîi ý thªm. CÇn nh¾c häc sinh cã thÓ n»m
trong ph¹m vi néi dung cña c¸c ®Ò kiÓm tra vµ ®Ò thi, kÓ c¶ c¸c ®Ò thi cuèi cÊp.
§èi víi viÖc d¹y TiÕng ViÖt vµ TËp lµm v¨n, viÖc ph©n tÝch mÉu vµ häc theo mÉu
®ãng vai trß quan träng theo híng ph¸t huy tÝch cùc cña chñ thÓ, cÇn u tiªn sö dông
ph¬ng ph¸p quy n¹p trong viÖc ph©n tÝch mÉu ®Ó rót ra kÕt luËn. Tuy nhiªn dï cho
mÉu chän tèt ®Õn mÊy còng kh«ng bao giê ph¶n ¸nh hÕt thùc tiÔn phong phó vµ ®a
d¹ng. CÇn cho häc sinh tham gia tèi ®a vµo qu¸ tr×nh su tÇm, tËp hîp ®Ó xö lý th«ng
tin rót ra c¸c kÕt luËn, quy t¾c ®Þnh nghÜa. CÇn biÕt cËn träng trong viÖc sö dông
phÐp quy n¹p vµ chØ cho häc sinh biÕt giíi h¹n cña nã, cÇn tr¸nh lèi kÕt luËn gi¶n
®¬n vµ kh¸i qu¸t ho¸ cùc ®oan trong viÖc sö dông phÐp qui n¹p vµ biÕt dïng ®óng
chç, ®óng møc mäi ph¬ng ph¸p khi cÇn thiÕt.
Gi¸o viªn ®ãng vai trß lµ ngêi híng dÉn tæ chøc ho¹t ®éng cña häc sinh, mçi
häc sinh ®Òu ®îc ho¹t ®éng , ®îc béc lé m×nh vµ ®îc ph¸t triÓn. Ho¹t ®éng ®Çu
tiªn lµ ph©n tÝch mÉu, mÉu lµ ng÷ liÖu ®iÓn h×nh (tõ, c©u, ®o¹n v¨n) ®îc trÝch chñ
yÕu tõ c¸c v¨n b¶n häc sinh ®· häc ë ph©n m«n V¨n häc. C¸c mÉu nµy ®îc lùa
chän theo ph¬ng ch©m cµng ng¾n gän cµng dÔ thÓ hiÖn ®îc ®Çy ®ñ ®Æc ®iÓm cña
hiÖn tîng hoÆc ®¬n vÞ ng«n ng÷ d¹y trong tiÕt häc cµng tèt.
Gi¸o viªn cã thÓ tæ chøc viÖc ph©n tÝch mÉu theo tr×nh tù c¸c c©u hái trong s¸ch
gi¸o khoa.
VÝ dô: Khi d¹y vÒ danh tõ sau khi cho häc sinh ®äc bµi tËp (VÝ dô) gi¸o viªn ®Æt
c©u hái : Em h·y nhí l¹i kiÓn thøc bËc tiÓu häc t×m danh tõ trong c©u v¨n, ®o¹n
v¨n, … trªn th× häc sinh dÔ nhËn ra.
Sau khi ph©n tÝch mÉu, gi¸o viªn gióp c¸c em suy ra nh÷ng kÕt luËn c¬ b¶n
nhÊt nªu trong phÇn ghi trªn. Còng cã khi, gi¸o viªn kh«ng cÇn chê häc sinh tr¶
lêi xong tÊt c¶ c¸c c©u hái hoÆc thùc hiÖn xong tÊt c¶ c¸c lÖnh ® îc rót ra kÕt luËn,
mµ cã thÓ híng dÉn c¸c em rót ra kÕt luËn sau mçi lÇn tr¶ lêi mét c©u hái thùc
hiÖn mét lÖnh nhÊt ®Þnh.
VÝ dô: Sau khi chØ ra ®îc c¸c danh tõ trong c©u v¨n, ®o¹n v¨n. Gi¸o viªn tù cho
häc sinh rót ra kh¸i niÖm vÒ danh tõ lu«n.
- Qua ®ã em cho biÕt thÕ nµo lµ danh tõ?
- Häc sinh tù rót ra ®îc.
Ho¹t ®éng thø hai lµ ho¹t ®éng thùc hµnh nhËn diÖn hoÆc ph©n tÝch gi¸ trÞ biÓu
hiÖn cña c¸c hiÖn tîng, ®¬n vÞ ng«n ng÷, thùc hµnh dïng tõ, ®Æt c©u, dùng ®o¹n,
ch÷a lçi vÒ tõ, c©u vµ ®o¹n v¨n.
5
VÝ dô: Bµi vÒ danh tõ yªu cÇu häc sinh:
- Em t×m mét sè danh tõ chØ sù vËt, hiÖn tîng, kh¸i niÖm sau ®ã ®Æt c©u hái
víi mçi danh tõ ®ã.
Mét ho¹t ®éng trong nhµ trêng nãi riªng lµ trao ®æi, gi¸o viªn cÇn khuyÕn khÝch
häc sinh th¶o luËn vµ thùc hiÖn ho¹t ®éng nµy theo quan hÖ thÇy – trß, trß –
thÇy, trß – trß; Kh¾c phôc t×nh tr¹ng suèt giê häc chØ cã thÇy hái, trß tr¶ lêi ®¬n
®iÖu vµ thiÕu d©n chñ.
VÝ dô: Gi¸o viªn viÕt vÝ dô vµo b¶ng phô yªu cÇu häc sinh ®äc sau ®ã ®Æt c©u hái
cho häc sinh th¶o luËn theo nhãm tæ, nhãm, theo líp. Gäi ®¹i diÖn nhãm tr×nh bµy,
®¹i diÖn nhãm kh¸c nhËn xÐt, nªu ý kiÕn. Cuèi cïng gi¸o viªn tæng hîp l¹i cho
®iÓm.
Th«ng thêng khi gÆp nh÷ng bµi tËp tÝch hîp mÉu thùc hµnh cã yªu cÇu thèng
kª, ph©n tÝch ng÷ liÖu cô thÓ gi¸o viªn nªn ®Ó mçi häc sinh lµm viÖc ®éc lËp, cßn
khi gÆp nh÷ng c©u hái cã tÝnh kh¸i qu¸t, tæng hîp th× nªn tæ chøc ho¹t ®éng theo
nhãm. Ph¬ng ph¸p d¹y häc nµy sÏ ph¸t huy tÝnh tÝch cùc cña häc sinh, g©y høng
thó cho c¸c em n©ng c¸c em lªn mét lÇn nhËn thøc míi.
Cßn ®èi víi ph©n m«n TËp lµm v¨n ®ãng vai trß quan träng trong viÖc cung
cÊp tri thøc c¬ b¶n vÒ c¸c kiÓu v¨n b¶n h×nh thµnh kü n¨ng nãi (kÓ chuyÖn, tãm
t¾t), hiÓu kh¸i qu¸t vÒ v¨n b¶n vµ bè côc cña nã. B¶n th©n tËp lµm v¨n lµ m«n ho¹t
®éng tÝch hîp, tÝch hîp tri thøc v¨n b¶n ®äc hiÓu vµ tiÕng ViÖt vµo viÖc t¹o lËp v¨n
b¶n míi. Häc sinh kh«ng chØ biÕt ph©n tÝch mµ cßn ph¶i biÕt häc theo mÉu. §õng
nghÜ häc theo mÉu lµ kh«ng ph¸t huy ®îc tÝnh tÝch cùc. Ph¶i ®éng n·o míi thÊy ®îc
c¸i hay cña mÉu, míi n¾m ®îc quy c¸ch, thÓ thøc cÇn rót ra tõ c¸c mÉu, råi tõ ®ã
míi cã thÓ häc theo mÉu mét c¸ch s¸ng t¹o. Còng cÇn ®Æt häc sinh vµo t×nh huèng
®Ó häc sinh høng thó häc tËp, cã dÞp tù gi¸c tr×nh bµy ý kiÕn, t×nh c¶m mét c¸ch
ch©n thËt, song nh÷ng t×nh huèng ®ã ph¶i lµ t×nh huèng cã ý nghÜa kh«ng ph¶i c¸i
cí hoÆc thñ thuËt ®Ó dÉn d¾t häc sinh häc tËp.
VÝ dô khi tÝm hiÓu vÒ b¶n tù sù gi¸o viªn ph¶i rÌn luyªn kü nang kÓ l¹i b»ng ng«n
ng÷ cña m×nh.
- Em h·y kÓ l¹i c©u chuyÖn Th¸nh Giãng b»ng ng«n ng÷ cña em?.
Trªn c¬ së gi¸o viªn ph¶i cung cÊp kiÕn thøc vÒ nh©n vËt, viÖc bè côc, lêi v¨n, ®o¹n
v¨n, ng«i kÓ, thø tù kÓ, tù sù ®êi thêng, tù sù tëng tîng, s¸ng t¹o. C¸c kiÕn thøc
®ã lµ ®iÒu kiÖn cho häc sinh n¨m ®îc nhiÒu kh¶ n¨ng biÕn ho¸ tù sù, mÆt kh¸c
còng t¸c ®éng ngîc trë l¹i gióp häc sinh häc tèt phÇn ®äc – hiÓu v¨n b¶n tù sù
Ngêi viÕt: NguyÔn ThÞ Lan Anh
6
Trêng THCS Giao Hµ
trong ch¬ng tr×nh Ng÷ v¨n 6. Nh÷ng ®iÒu chó ý lµ thùc hµnh x©y dùng bµi qua thùc
hµnh, thùc hµnh nhËn biÕt vµ lµm v¨n b¶n. Ch¬ng tr×nh chó träng phÇn luyªn nãi
(Ho¹t ®éng Ng÷ v¨n, thi kÓ truyÖn, lµm th¬). Môc ®Ých cña nhngx tiÕt nµy lµ t¹o
®iÒu kiÖn cho häc sinh thãi quen b¹o d¹n ph¸t biÓu miÖng trãc tËp thÓ. TiÕt tr¶ bµi
yªu cÇu tæng hîp: LËp ý, dµn bµi, söa lçi ng÷ ph¸p, dïng tõ vµchÝnh t¶.
VÒ vÊn ®Ò kiÓm tra - ®¸nh gi¸ gi¸o viªn cã thÓ kiÓm tra ®¸nh gi¸ hµng ngµy, kiÓm
tra bµi cò, kiÓm tra ®¸nh gi¸ kÕt qu¶ lµm viÖc trªn líp.
KiÓm tra ®¸nh gi¸ häc kú, cuèi n¨m häc.
KiÓm tra ®¸nh gi¸ cña thÇy ®èi víi trß.
Ho¹t ®éng tù kiÓm tra, ®¸nh gi¸ cña häc sinh.
ViÖc kiÓm tra ®¸nh gi¸ cuèi häc kú, cuèi n¨m häc gi¸o viªn c¨n cø vµo yªu cÇu cô
thÓ cña c«ng viÖc mµ ®Þnh h×nh thøc kiÓm tra.
VÝ dô: Yªu cÇu cña m«n Ng÷ v¨n lµ tÝch hîp th× khi ra ®Ò gi¸o viªn còng.
Ph¶i ra ®Ò tÝch hîp ba ph©n m«n V¨n – TiÕng ViÖt – TËp lµm v¨n theo h×nh thøc
tr¾c nghiÖm vµ tù luËn ®Ó kiÓm tra tæng hîp kiÕn thøc häc sinh, vµ lîng kiÕn thøc
ph¶i ra trong c¶ häc kú hoÆc c¶ n¨m häc. §©y chÝnh lµ c¸ch ®æi míi trong ch¬ng
tr×nh s¸ch Ng÷ v¨n 6.
Cßn vÒ vÊn ®Ò trang thiÕt bÞ, ®å dïng d¹y häc ®Ó ®ãng gãp c¶i tiÕn ph¬ng ph¸p
theo híng tÝch cùc vµ tÝch hîp cã thÓ sö dông c¸c t liÖu ®å dïng d¹y häc phæ biÕn,
thÝch hîp. CÇn khai th¸c tèt s¸ch t liÖu tham kh¶o trong th viÖn trêng, cÇn ph¸t huy
t¸c dông cña kªnh h×nh qua phÇn minh ho¹ trong s¸ch gi¸o khoa, qua bé tranh t liÖu
v¨n häc cña Trung t©m b¶n ®å vµ tranh ¶nh gi¸o dôc, qua c¸c b¨ng h×nh cña Trung
t©m nghe nh×n gi¸o dôc, híng dÉn häc sinh xem v« tuyÕn truyÒn h×nh, nghe d©n ca
hoÆc tæ chøc vÏ theo nh÷ng ®Ò tµi g¾n víi nh÷ng t¸c phÈm v¨n häc.
VÝ dô: VÏ mét bøc tranh minh ho¹ cho truyÖn Th¹ch Sanh, em chän chi tiÕt nµo
vµ ®Æt tªn cho bøc tranh minh ho¹ Êy?.
Ngoµi ra gi¸o viªn cßn cã thÓ dïng m¸y chiÕu, hoÆc b¶ng phô ®Ó ghi vÝ dô. Häc
sinh theo dâi tr¶ lêi c¸c c©u hái do gi¸o viªn dÉn d¾t gîi më.
7
III. kÕt thóc vÊn ®Ò:
M«n Ng÷ V¨n cã vÞ trÝ ®Æc biÖt trong viÖc thùc hiÖn môc tiªu chung cña tr êng
trung häc c¬ së: gãp phÇn h×nh thµnh nh÷ng con ngêi cã tr×nh ®é häc vÊn phæ th«ng
c¬ së, chuÈn bÞ cho hä tiÕp tôc häc lªn bËc häc cao h¬n. §ã lµ nh÷ng con ngêi cã ý
tøc tù tu dìng, biÕt th¬ng yªu quý träng gia ®×nh, bÌ b¹n, cã lßng yªu níc, yªu chñ
nghÜa x· héi, biÕt híng tíi nh÷ng t tëng, t×nh c¶m cao ®Ñp nh lßng nh©n ¸i, tinh
thÇn t«n träng lÏ ph¶i sù c«ng b»ng, lßng c¨m ghÐt c¸i xÊu, c¸i ¸c. §ã lµ nh÷ng con
ngêi biÕt rÌn luyÖn ®Ó cã tÝnh tù lËp, cã t duy s¸ng t¹o, bíc ®Çu cã n¨ng lùc c¶m thô
c¸c gi¸ trÞ ch©n, thiÖn, mü, cho nghÖ thuËt, tríc hÕt lµ trong v¨n häc, cã n¨ng lùc
thùc hµnh vµ n¨ng lùc sö dông TiÕng ViÖt nh mét c«ng cô ®Ó t duy vµ giao tiÕp. ®èi
víi c¸c m«n kh¸c, vÊn ®Ò tªn gäi tªn m«n häc cã lÏ kh«ng cÇn ®Æt ra, nh ng ®èi víi
m«n nµy tªn gäi Êy thÓ hiÖn mét c¸ch næi bËt mét trong nh÷ng ®iÓm c¶i tiÕn c¨n b¶n
cña viÖc x©y dùng ch¬ng tr×nh lÇn nµy lµ quan ®iÓm tÝch hîp, nÕu tríc ®©y ta thêng
nãi tíi ba ph©n m«n :V¨n häc –TiÕng ViÖt –TËp lµm v¨n th× hiÖn nay theo quan
®iÓm tÝch hîp triÖt ®Ó ranh giíi gi÷a ba ph©n m«n Êy sÏ cßn n÷a mµ thùc sù s¸p nhËp
lµ mét . Cho nªn viÖc gi¶ng d¹y theo quan ®iÓm tÝch hîp kh«ng phñ ®Þnh viÖc d¹y
c¸c tri thøc, kü n¨ng riªng cña tõng ph©n m«n.VÊn ®Ò lµ lµm thÕ nµo phèi hîp c¸c tri
thøc, kÜ n¨ng thuéc tõng ph©n m«n thËt nhuÇn nhuyÔn nh»m ®¹t tíi môc tiªu chung
cña m«n Ng÷ V¨n .
Trªn ®©y lµ nh÷ng trao ®æi vÒ viÖc vËn dông ph¬ng ph¸p d¹y häc tÝch hîp trong
ch¬ng tr×nh Ng÷ v¨n mµ b¶n th©n t«i ®· rót ra tõ qu¸ tr×nh gi¶ng d¹y, rÊt mong nhËn
®îc sù ®ãng gãp ý kiÕn cña c¸c b¹n bÌ ®ång nghiÖp ®Ó b¶n s¸ng kiÕn kinh nghiÖm
cña t«i ®îc hoµn thiÖn h¬n n÷a
Giao Hµ, ngµy 10 th¸ng 3 n¨m 2008
Ngêi viÕt
NguyÔn thÞ lan anh
Ngêi viÕt: NguyÔn ThÞ Lan Anh
8
Trêng THCS Giao Hµ
- Xem thêm -