Tài liệu SKKN: ỨNG DỤNG PHẦN MỀM ACTIVINSPIRE ĐỂ THIẾT KẾ BÀI GIẢNG NHẰM NÂNG CAO HIỆU QUẢ GIẢNG DẠY SINH HỌC 10.

SÁNG KIẾN ỨNG DỤNG PHẦN MỀM ACTIVINSPIRE ĐỂ THIẾT KẾ BÀI GIẢNG NHẰM NÂNG CAO HIỆU QUẢ GIẢNG DẠY SINH HỌC 10. I. ĐẶT VẤN ĐỀ "Sinh học là khoa học thực nghiệm, phương pháp dạy học gắn bó chặt chẽ với thiết bị dạy học, do đó dạy Sinh học không thể thiếu các phương tiện trực quan như mô hình, tranh vẽ, mẫu vật, phim ảnh...". Hiện nay, việc ứng dụng công nghệ thông tin vào môn Sinh học đã phần nào giúp cho giáo viên dễ dàng hơn trong việc thiết kế bài giảng sinh động và thu hút được sự chú ý của học sinh. Các chương trình tập huấn trước đây thường hướng giáo viên sử dụng phần mềm Powerpoint để thiết kế bài giảng. Tuy nhiên, phần mềm này có một nhược điểm đó là không có được sự tương tác giữa học sinh, giáo viên với nội dung bài giảng. Nội dung bài học được xây dựng mang tính chất trình chiếu, chính vì vậy trong thời gian qua đã có khá nhiều những phần mềm được tạo ra nhằm khắc phục nhược điểm đó như: Violet (Bạch Kim – Việt Nam): tận dụng các tính năng của Flash để thiết kế bài giảng. Lecture Maker & Teaching Mate (Hàn Quốc) – hệ thống thiết kế bài giảng điện tử và quản lý tài nguyên, tạo ngân hàng đề thi… Phần mềm này hiện đang được Cục CNTT triển khai, tập huấn cho các giáo viên cốt cán của các địa phương. ActivInspire: phần mềm hỗ trợ dạy học tương tác của hãng Promethean (Anh). ……. Trong số các phần mềm trên, phần mềm ActivInspire hỗ trợ rất tốt sự tương tác giữa giáo viên với học sinh trong quá trình dạy học, ngoài ra phần mềm còn giúp cho giáo viên dễ dàng thiết kế những ý tưởng sư phạm phong phú. Từ năm học 2013-2014 nhà trường đã được Sở Giáo dục phê duyệt mua 04 bảng tương tác sử dụng phần mềm Actinspire để phục vụ cho công tác giảng dạy tại trường nhằm nâng cao hiệu quả của công tác dạy và học. Giáo viên: Ngô Văn Hội – Tổ Sinh học, Công nghệ 10 – Trường THPT Cần Thạnh 1 Nhà trường cũng đã tiến hành tập huấn cách sử dụng bảng tương tác và phần mềm Actinspire, nhưng trong những trong năm học vừa qua tỷ lệ giáo viên sử dụng bảng tương tác để phục vụ cho dạy học chưa nhiều, và tần suất sử dụng bảng tương tác là chưa cao và đặc biệt là việc sử dụng các công cụ hỗ trợ dạy học. Tiếp tục thực hiện cuộc vận động “Học tập và làm theo tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh” và cuộc vân động “Mỗi Thầy giáo, Cô giáo là một tấm gương đạo đức, tự học và sáng tạo”. Tôi cho rằng việc nâng cao chất lượng giảng dạy, đổi mới phương pháp giảng dạy học của mỗi giáo viên góp phần chủ yếu trong việc thực hiện cuộc vận động này. Từ những thực tế đã trình bày trên đây, tôi quyết định chọn đề tài cho sáng kiến của mình là: “ỨNG DỤNG PHẦN MỀM ACTIVINSPIRE ĐỂ THIẾT KẾ BÀI GIẢNG NHẰM NÂNG CAO HIỆU QUẢ GIẢNG DẠY SINH HỌC 10” II. NỘI DUNG 1. Cơ sở lý luận – Giới thiệu khái quát quát về bảng tương tác Hình 1: Sơ đồ hệ thống bảng điện tử tương tác HỆ THỐNG BẢNG ĐIỆN TỬ TƯƠNG TÁC GỒM: a. Activboard Là bảng trắng tương tác trong lớp học được thiết kế dành cho lớp học, Activboard rất bền ngay cả khi học sinh ném bất kỳ vật gì vào bảng . Không như Giáo viên: Ngô Văn Hội – Tổ Sinh học, Công nghệ 10 – Trường THPT Cần Thạnh 2 các loại bảng khác, hệ thống lưới điện từ của bảng không bị ảnh hưởng bởi những tác động hư hại trên bề mặt và cho phép bạn điều khiển với sự chính xác lạ thường. Hình 2: Bộ thiết bị Activboard Kết hợp máy chiếu với bảng điện tử Activboard tạo ra khả năng điều chỉnh độ cao của bảng trắng, giảm hiệu ứng đổ bóng và tăng cường độ an toàn cho máy chiếu. b. Activinspire Là phần mềm thiết kế bài giảng bao gồm các giáo cụ điện tử, công cụ toán học ảo, ghi hình và âm thanh, và trên 14,000 tài nguyên quốc tế để cung cấp một bộ công cụ giảng dạy hoàn chỉnh dành cho mọi lứa tuổi, hỗ trợ giáo viên chuẩn bị bài giảng, soạn giáo án một cách nhanh chóng, dễ dàng, trình bày bài giảng sinh động, thực tế đến với các môn học, lôi cuốn giúp nâng cao năng lực của học sinh và trình độ chuyên môn của giáo viên. Giáo viên: Ngô Văn Hội – Tổ Sinh học, Công nghệ 10 – Trường THPT Cần Thạnh 3 Hình 3: Giao diện khởi động của Activinspire c. Activote Hệ thống phản hồi của học sinh, không dây và dễ sử dụng với người dùng, thiết bị Activote có hình quả trứng. Đó là phương pháp hiệu quả, nhanh chóng để nhận các ý kiến phản hồi từ toàn thể lớp học, thậm chí tạo động lực cho cả những học sinh e ngại nhất. Giáo viên có thể ngay lập tức đánh giá năng lực học sinh qua kết quả trả lời và biểu đồ kết quả. Hình 4: Activote d. Activpen Activpen là bút không pin đặc biệt được sử dụng cho mọi bảng điện tử Activboard. Activpen dùng để viết như những cây bút thông thường, ngoài ra nó đóng vai trò như một con chuột: có thể kích hoạt các đối tượng, kéo và thả, tô sáng, mở các công cụ, các trang trình bày, đoạn phim. Con trỏ chuột cho giáo viên biết đang ở chỗ nào, chính xác đến từng milimet. Activpen cho phép giáo viên và học sinh có sự điều khiển và kiểm soát chính xác. Giáo viên: Ngô Văn Hội – Tổ Sinh học, Công nghệ 10 – Trường THPT Cần Thạnh 4 Hình 5: Activpen 2. Sử dụng các công cụ trong phần mềm Activinspire để thiết kế bài giảng sinh học a. Sử dụng công cụ thùng chứa để thực hiện soạn giảng dạng chọn các đối tượng phù hợp với yêu cầu Giáo viên có thể tự iết kế những bức tranh và yêu cầu học sinh lên bảng chọn đáp án để điền vào hình chú thích. Nếu đáp án nào đúng lời chú thích sẽ được giữ lại, nếu đáp án nào sai thì lời chú thích đó sẽ tự trở lại vị trí ban đầu Để thiết kế được dạng bài tập này, giáo viên cần vào mục Trình duyệt thuộc tính (biểu tượng ) trên thanh công cụ Hình 6: Hộp thoại thùng chứa Sau đó trọn Thùng chứa trong mục này trọn lựa hai chức năng Có thể chứa và Trở lại nếu không chứa. Ví dụ: Giáo viên: Ngô Văn Hội – Tổ Sinh học, Công nghệ 10 – Trường THPT Cần Thạnh 5 Hình 7: Sử dụng công cụ thùng chứa để thiết kế cấu tạo virut Kết quả: Qua việc tổ chức ứng dụng giải pháp sử dụng công cụ thùng chứa đã giúp cho học sinh được giao tiếp trực tiếp với phần mềm activinspire, học sinh nắm, hiểu khắc sâu kiến thức thông qua chọn đúng với yêu cầu đặt ra đồng thời giúp học sinh có những trải nghiệm thú vị và yêu thích học tập. b. Sử dụng công cụ Activote để soạn các câu hỏi trắc nghiệm khách quan Giáo viên sẽ tạo ra các câu hỏi trắc nghiệm khách quan và cho học sinh sử dụng Activote để trả lời. Activote là một thiết bị được kết nối với bảng tương tác qua thiết bị không dây Activhup. Trên Activote có các đáp án A, B, C, D, E, F, học sinh có thể dùng để trả lời các câu hỏi trắc nghiệm bằng cách lựa chọn một phương án phù hợp hoặc trả lời các câu hỏi dưới dạng sắp sếp các đáp án để trở thành một nội dung phù hợp nhất. Giáo viên: Ngô Văn Hội – Tổ Sinh học, Công nghệ 10 – Trường THPT Cần Thạnh 6 Khi đăng kí mỗi thiết bị sẽ có một mã số riêng và đó cũng chính là mã số của học sinh sử dụng thiết bị đó trong cả giờ học. Bảng tương tác sẽ nhận tín hiệu trả lời của học sinh và sẽ thống kê kết quả của cả lớp ngay sau khi hết thời gian trả lời: Phương án trả lời, thời điểm trả lời, tỉ lệ học sinh trả lời cho từng đáp án, kết quả được lưu lại, có thể xuất ra dưới dạng bảng tính Excel và được thống kê sau mỗi bài học. Ví dụ: Câu hỏi trắc nghiệm bài cấu trúc virut Hình 8: Câu hỏi trắc nghiệm khách quan để thực hiện đánh giá bằng công cụ Activote * Đăng ký thiết bị Activote: Khi đăng ký thiết bị Activote chúng ta sẽ cần có 2 thiết bị là: Activote (đã gán số ID) và Activhub. Hình 9: Activhub. Hình 10: Activote Bước 1: Rút nắp của thiết bị Activhub ra và cắm vào cổng USB của máy tính. Bước 2: Tiến hành việc đăng ký: Giáo viên: Ngô Văn Hội – Tổ Sinh học, Công nghệ 10 – Trường THPT Cần Thạnh 7 – Xem bảng điều khiển (Dashboard): Xem (View) – bảng điều khiển (Dashboard) hoặc có thể ấn phím F11. – Chọn thiết lập cấu hình (configure) – đăng ký thiết bị (Register devices) Xuất hiện hộp thoại đăng ký thiết bị. Hình 11: Hộp thoại đăng ký thiết bị Tiếp theo ta chọn thiết bị ActivHub/Activote/Đăng ký (Register). Xuất hiện hộp thoại Đăng ký thiết bị Giáo viên: Ngô Văn Hội – Tổ Sinh học, Công nghệ 10 – Trường THPT Cần Thạnh 8 Hình 12: Hộp thoại đăng ký thiết bị Trong mục “Vui lòng chọn số các thiết bị Activote bạn muốn đăng ký” ở đây chúng ta sẽ chọn số thiết bị mình cần đăng ký, số thiết bị bằng với số học sinh của lớp, sau đó ta chọn Kế tiếp – Xuất hiện hộp thoại Hình 13: Hộp thoại đăng ký thiết bị Sau đó ta lấy Activote ra và làm theo hướng dẫn trên hộp thoại. Nếu thiết bị nào đã đăng ký nó sẽ xuất hiện ở hộp thoại bên tay phải (hình dưới). Giáo viên: Ngô Văn Hội – Tổ Sinh học, Công nghệ 10 – Trường THPT Cần Thạnh 9 Hình 14: Hộp thoại đăng ký thiết bị Sau khi chúng ta đăng ký xong, các thiết bị này sẽ xuất hiện ở hộp thoại bên phải (hình trên). Cuối cùng ta chọn Hoàn tất. c. Sử dụng các công cụ như mực thần kỳ, mà che, thuộc tính nhãn, chèn video, ……vào soạn giảng. Khi sử dụng phần mềm ActivInspire với nguồn tài nguyên rất phong phú của nhiều nước trên thế giới và có các công cụ rất hữu ích sẽ giúp cho nội dung giảng dạy thêm sinh động, phong phú hơn. Với mục đích tạo sự tương tác giữa học sinh với nội dung bài giảng, trong quá trình thiết kế, giáo viên có thể tạo được những tình huống có vấn đề khi để tự học sinh lên bảng tương tác vào từng đối tượng. Có thể sử dụng công cụ Màn che, che bớt một số hình ảnh để học sinh lên bảng tác động vào, khi đó sẽ tạo ra những hình ảnh tiếp theo, hoặc có thể sử dụng Mực ma thuật để học sinh tự tương tác vào đối tượng để có thể nhìn thấy được cấu tạo bên trong của đối tượng….. Ví dụ: Quan sát cấu tạo bên trong của virut. Giáo viên: Ngô Văn Hội – Tổ Sinh học, Công nghệ 10 – Trường THPT Cần Thạnh 10 Hình 15: Sử dụng kính lúp quan sát được cấu tạo bên trong của virut Giáo viên vẽ hình chiếc kính lúp và sử dụng công cụ Mực ma thuật, khi học sinh lên bảng di chuyển kính lúp đến đối tượng Virut HIV sẽ quan sát được cấu tạo bên trong của virut này. Phần mềm ActivInspire giúp chúng ta dễ dàng tạo được phiếu học tập để yêu cầu học sinh lên bảng trình bày. Học sinh sử dụng Activpen để viết phần trình bày của mình rất dễ dàng như dùng phấn viết lên bảng đen, sau đó giáo viên sửa trực tiếp lên bài làm của học sinh. Ví dụ: Bảng các giai đoạn của AIDS Hình 16: Sử dụng công cụ tạo phiếu học tập các giai đoạn của AIDS Giáo viên: Ngô Văn Hội – Tổ Sinh học, Công nghệ 10 – Trường THPT Cần Thạnh 11 Kết quả: Việc sử dụng các công cụ này học sinh hứng thú với các hiệu ứng, giúp xây dựng nhanh đáp án đúng, sai tạo thuận lợi cho giáo viên trong quá trình giảng dạy. Mặt khác việc sử dụng chen video cung cấp cho học sinh kiến thức trực quan, sống động, giúp khắc sâu kiến thức. d. Thiết kế hoạt động củng cố kiến thức Trong hoạt động củng cố kiến thức, giáo viên có rất nhiều lựa chọn để phần kết thúc bài học diễn ra hay và tạo sự hào hứng cho học sinh. Giáo viên có thể tiếp tục sử dụng thiết bị Activote để kích thích học sinh tham gia vào trò chơi giống chương trình Ai là triệu phú, Đấu trường 100…. Giáo viên đưa ra mỗi câu hỏi để chọn ra người trả lời nhanh nhất,…..Hoặc giáo viên có thể tạo ra trò chơi ô chữ để học sinh lên bảng tự chọn câu hỏi và tự viết câu trả lời, sau đó kiểm tra đáp án có đúng không, từ đó tìm ra từ khóa của trò chơi,… Ví dụ: Thiết kế trò chơi ô chữ trong bài cấu tạo của Virut Giáo viên: Ngô Văn Hội – Tổ Sinh học, Công nghệ 10 – Trường THPT Cần Thạnh 12 Hình 17: Trò chơi ô chữ kiến thức về virut Kết quả: Thông qua sử dụng các công cụ để tạo các trò chơi giúp giáo viên tạo được các trò chơi sôi động có tính thu hút, thi đua cao, khơi dậy sự tò mò chiếm lĩnh kiến thức của học sinh. 3. Kết quả của đề tài Đề tài đã được nghiên cứu từ năm học 2015-2016 và đã được dạy thí điểm ở 2 lớp 10A1, 10A3 của năm học 2015-2016 Kết quả bộ môn của 02 lớp 10A1, 10A3 dạy theo nghiên cứu. Lớp 10A1 10A3 Tổng số học Đạt yêu cầu sinh 42 SL % 42 100% 40 37 92.5% Kết quả các lớp đối chứng 10A2,10A4, 10A5, 10A6, 10A7. Lớp 10A2 Tổng số học sinh 42 Đạt yêu cầu SL % 36 85.8 Giáo viên: Ngô Văn Hội – Tổ Sinh học, Công nghệ 10 – Trường THPT Cần Thạnh 13 10A4 10A5 10A6 10A7 42 42 40 41 38 90 33 81.1 28 70 37 90.2 4. Đánh giá việc ứng dụng phần mềm Activinspire vào việc dạy học môn sinh học. Trong quá trình ứng dụng phần mềm để giảng dạy đã cho thấy kết quả thu được rất tốt ở những lớp thường xuyên sử dụng phần mềm này cụ thể đó là 02 lớp 10A1, 10A3 có chất lượng bộ môn cao hơn các lớp ít sử dụng bảng tương tác (10A2.10A4,10A5,10A6,10A7). Mặt khác, học sinh sau mỗi buổi học đều rất hào hứng, khả năng tiếp thu bài học tăng lên, phần củng cố bài học và kiểm tra bài cũ không còn mang tính chất căng thẳng như cách kiểm tra trước đây. Giáo viên sử dụng phần mềm kết hợp với việc tổ chức cho học sinh thảo luận nhóm, làm việc tập thể, tự hoàn thiện phiếu học tâp,... đã tạo cho học sinh tích cực chủ động để tự tìm hiểu về nội dung bài giảng. Tuy nhiên, do đây là một phần mềm dạy học mới, mặc dù được trang bị ngôn ngữ Tiếng Việt nhưng số lượng giáo viên thường xuyên dạy học bằng phần mềm này chưa thực sự nhiều. Phần lớn sử dụng là giáo viên trẻ có nhiều kỹ năng về tin học. Do đó, việc triển khai ứng dụng phần mềm này vẫn chưa thực sự đạt hiệu quả cao trong bộ môn Sinh học của nhà trường. 5. Bài học kinh nghiệm Việc ứng dụng phần mềm activinspire vào công tác giảng dạy ban đầu là một bài toán khó với các nhà giáo, để ứng dụng thành thạo vào công tác giảng dạy, bản thân người giáo viên phải có một số vốn kỹ năng về vi tính giúp cho việc soạn thảo, lấy tư liệu, hoặc thiết kế được dễ dàng. Giáo viên: Ngô Văn Hội – Tổ Sinh học, Công nghệ 10 – Trường THPT Cần Thạnh 14 Thiết kế giáo án trên phần mềm activinspire sẽ giải quyết được các ý tưởng hay của của giáo viên giúp giáo viên và học sinh có được sự tương tác tối đa trong quá trình dạy học. Hiện nay, với hình thức thi cử mới, giáo viên có thể sử dụng công cụ activote để đánh giá học sinh qua các câu hỏi trắc nghiệm khách quan và việc đánh giá này mang lại tính chính xác cao, nhanh chóng và đặc biệt là tiết kiệm thời gian. Việc sử dụng phần mềm này có hiệu quả cao đối với tất cả các môn học trong nhà trường, đặc biệt là môn Ngoại ngữ. Sử dụng bảng tương tác còn rèn luyện kỹ năng học sinh thông qua các hoạt động tương tác với bảng qua các hoạt động dạy và học. III. KẾT LUẬN Việc ứng dụng CNTT vào quá trình thiết kế và giảng dạy đã tạo cho bộ môn Sinh học ngày càng có được những hình ảnh, đoạn phim, sự tương tác cao giữa giáo viên, học sinh với nội dung bài giảng,…điều đó đã giúp cho giáo viên dễ dàng hơn trong việc thiết kế bài giảng, dễ dàng hơn cho học sinh hiểu được những nội dung trừu tượng trong Sinh học. Trong quá trình ứng dụng phần mềm ActivInspire bản thân tôi thấy đã thu được nhiều hiệu quả cao trong mỗi tiết dạy của mình. Với sự hỗ trợ của máy vi tính và các công cụ trên phần mềm giáo viên có thể tổ chức tiết học một cách sinh động, các bài giảng không chỉ mang hơi thở cuộc sống hiện đại đến với học sinh mà còn giúp cả người dạy và người học được tiếp xúc với các phương tiện hiện đại, làm giàu thêm vốn kinh ngiệm hiểu biết của mình. Tuy nhiên, chúng ta cũng xác định rõ: phần mềm activinspire chỉ là phương tiện tạo thuận lợi cho giáo viên triển khai tích cực hiệu quả công việc chứ không phải là điều kiện đủ của đổi mới phương pháp dạy học. Không lạm dụng công nghệ nếu chúng không tác động tích cực đến quá trình công tác giáo dục. Cũng không nên lạm dụng, ứng dụng tràn lan mà các giờ dạy vẫn phải khai thác tối đa đồ dùng dạy học sẵn có./. NGƯỜI VIẾT Giáo viên: Ngô Văn Hội – Tổ Sinh học, Công nghệ 10 – Trường THPT Cần Thạnh 15 Ngô Văn Hội TÀI LIỆU THAM KHẢO 1. Sách giáo khoa sinh học 10, tác giả Phạm Văn Lập, NXB Giáo dục Việt Nam 2. Sách giáo viên sinh học 10, tác giả Phạm Văn Lập, NXB Giáo dục Việt Nam 3. Giáo trình hướng dẫn sử dụng phần mềm Activinspire. Giáo viên: Ngô Văn Hội – Tổ Sinh học, Công nghệ 10 – Trường THPT Cần Thạnh 16