Phßng gi¸o dôc vµ ®µo t¹o quËn Thanh Xu©n
---------------
Mã SKKN
S¸ng kiÕn kinh nghiÖm
§Ò tµi:
“Tæ chøc trß ch¬i to¸n häc
cho häc sinh líp 3”
LÜnh vùc/M«n: To¸n
N¨m häc: 2015-2016
“ Tæ chøc trß ch¬i to¸n häc cho häc sinh líp 3”
Môc lôc
phÇn I - ĐẶT VẤN ĐỀ
I. LÝ do chän ®Ò tµi
Trang 2
II. Mục đích nghiên cứu của đề tài
Trang 4
III. Đối tượng nghiên cứu
Trang 4
phÇn II - Gi¶i quyÕt vÊn ®Ò
I.Cơ sở lí luận
Trang5
1. Vị trí của môn Toán trong trường Tiểu học :
Trang 5
2.Mối quan hệ giữa trò chơi và toán học
Trang 5
3. Tác dụng của trò chơi toán học
Trang 6
II. Đặc điểm tâm lý của học sinh Tiểu học
Trang 7
III. Một số trò chơi toán học lớp 3
Trang 8
1. Tổ chức trò chơi trong môn Toán
Trang 8
2.Giới thiệu một số trò chơi toán học lớp 3 :
Trang 10
2.1 Các trò chơi củng cố nội dung đọc ,viết , cấu tạo, so sánh số đến
100000
2.2 Các trò chơi củng cố 4 phép tính trong phạm vi 100000
2.3 Các trò chơi củng cố các bảng nhân, bảng chia
2.4 Các trò chơi củng cố về các đại lượng
2.5 Trò chơi củng cố về tính giá trị của biểu thức
2.6 Trò chơi củng cố về nội dung hình học
2.7 Trò chơi rèn luyện kỹ năng giải toán
Trang 10
Trang 13
Trang 16
Trang 21
Trang 23
Trang 24
Trang 28
phÇn III - kÕt luËn
I. Kết quả
Trang 32
II. Bài học kinh nghiệm
Trang 33
III. Đề xuất, khuyến nghị
Trang 33
1/35
“ Tæ chøc trß ch¬i to¸n häc cho häc sinh líp 3”
phÇn I : ĐẶT VẤN ĐỀ
I – LÝ do chän ®Ò tµi
Trong chương trình giáo dục Tiểu học hiện nay, môn Toán cùng với
các môn học khác trong nhà trường Tiểu học có những vai trò tÝch cùc góp
phần quan trọng đào tạo nên những con người phát triển toàn diện. §Ó theo
kÞp víi nÒn khoa häc thÕ giíi, con ng-êi ViÖt Nam ph¶i cã phÈm chÊt, n¨ng
lùc, trÝ tuÖ ph¸t triÓn phï hîp víi xu thÕ ®æi míi hiÖn nay. Trong hÖ thèng
gi¸o dôc TiÓu häc, víi xu h-íng c¶i tiÕn vÒ néi dung, ph-¬ng ph¸p : “ LÊy
häc sinh lµm trung t©m” th× ng-êi gi¸o viªn cÇn ph¶i cã sù ®æi míi trong
ph-¬ng ph¸p gi¶ng d¹y ë tõng tiÕt häc vµ tõng b-íc lªn líp. M«n häc râ nÐt
nhÊt cña ph-¬ng ph¸p nµy lµ m«n To¸n häc.
Toán học là môn khoa học tự nhiên có tính lôgíc và tính chính xác cao,
nó là chìa khóa mở ra sự phát triển của các môn khoa học khác. Môn Toán
đối với học sinh Tiểu học cã thÓ lµ rất khô khan, tr×u tượng nhưng đồng thời
nó cũng rất lý thú đối với các em.
Do đặc điểm tâm lý lứa tuổi của học sinh Tiểu học nói chung và học
sinh lớp 3 nói riêng còn mang tính cụ thể, hình tượng, sức chú ý, tËp trung
vµo mét viÖc của các em rất ít, nhanh nhớ nhưng cũng chóng quên. Nếu giáo
viên giảng bài một cách đơn điệu, tẻ nhạt thì học sinh tiếp thu bài chậm và
làm cho các em chóng mệt mỏi, chán học và không có hứng thú tiếp thu bài.
Các em thích hoạt động, thích vui chơi cùng với học tập, luôn tò mò, thích
tìm hiểu những điều mới lạ. Một tiết học gây hứng thú cho các em là một tiết
học : “ Học mà vui, vui mà học”. Muèn học sinh Tiểu học học tèt được môn
Toán thì mỗi giáo viên không phải chỉ truyền đạt, giảng giải theo các tài liệu
đã có sẵn trong Sách giáo khoa, trong các sách hướng dẫn và thiết kế bài
giảng một cách dập khuôn, máy móc làm cho học sinh học tập một cách thụ
động. Nếu chỉ dạy học như vậy thì việc học tập của học sinh sẽ diễn ra thật
đơn điệu, tẻ nhạt và kết quả học tập sẽ không cao.Các em thành những con
2/35
“ Tæ chøc trß ch¬i to¸n häc cho häc sinh líp 3”
người thiếu năng động, kém tự tin và thụ động, sẽ khó thích ứng với những
đổi mới diễn ra hàng ngày.
Yêu cầu của giáo dục hiện nay đòi hỏi phải đổi mới phương pháp dạy
học môn Toán ở bậc Tiểu học theo hướng phát huy tính tích cực, chủ động
sáng tạo của học sinh. Vì vậy người giáo viên phải gây được hứng thú học tập
cho các em bằng cách lôi cuốn các em tham gia vào các hoạt động học tập.
Trò chơi học tập là một hoạt động mà các em hứng thú nhất. Các trò chơi có
nội dung toán học lý thú và bổ ích phù hợp với việc nhận thức của các em.
Thông qua các trò chơi các em sẽ lĩnh hội những tri thức toán học một cách
dễ dàng, củng cố, khắc sâu kiến thức một cách vững chắc, tạo cho các em
niềm say mê, hứng thú trong học tập. Khi chúng ta đưa ra được các trò chơi
toán học một cách thường xuyên, khoa học thì chắc chắn chất lượng dạy học
môn toán sẽ ngày càng nâng cao.
Qua giảng dạy ở lớp 3, tôi luôn nghiên cứu, sưu tầm và thiết kế những
trò chơi toán học để tổ chức cho học sinh chơi xen kẽ và lồng ghÐp vào trong
các tiết học nên các tiết học đó mang lại hiệu quả cao: học sinh hứng thú học
tập, lớp học vui, sôi nổi, học sinh tiếp thu bài nhanh hơn, chắc hơn và nhẹ
nhàng hơn. Các em cũng trở nên linh hoạt, nhanh nhẹn hơn và say mê học
toán hơn.
Trong quá trình giảng dạy, tôi đã nghiên cứu và sưu tầm để đưa ra hệ
thống trò chơi có thể sử dụng cho bất kì tiết học nào của môn toán ở lớp 3.
Những kiến thức được đưa ra trong trò chơi không xa lạ, nó nằm trong chính
bài học của các em, có thể là 1 bài tập trong SGK, có thể là một phần bài học
dùng để củng cố bài… Chuyển những lượng kiến thức trong bài học thành trò
chơi sẽ giúp các em nắm kiến thức mới, rèn luyện kĩ năng một cách nhẹ
nhàng và hiệu quả, gây hứng thú học tập cho học sinh. Đó chính là lí do tôi
chọn đề tài : “ Tæ chøc trß ch¬i to¸n häc cho häc sinh líp 3”
3/35
“ Tæ chøc trß ch¬i to¸n häc cho häc sinh líp 3”
II. môc ®Ých nghiªn cøu cña ®Ò tµi
Góp phần đổi mới phương pháp dạy học môn Toán ở Tiểu học theo
hướng phát huy tính tích cực, chủ động và sáng tạo của học sinh, tăng cường
hoạt động cá thể, phối hợp với học tập giao lưu, hình thành và rèn luyện kỹ
năng vận dụng kiến thức vào thực tiễn. Bëi vËy, môc ®Ých cña t«i lµ b-íc ®Çu
ph¶i h×nh thµnh cho c¸c em cã ®-îc ph-¬ng ph¸p häc bé m«n, sau ®ã gióp
c¸c em n¾m v÷ng c¸c d¹ng to¸n theo yªu cÇu cña tõng líp häc. Trong thùc tÕ,
ë tr-êng häc nµo còng vËy, cã nh÷ng häc sinh häc giái to¸n vµ häc sinh häc
kÐm to¸n. Nh÷ng häc sinh giái th× th-êng rÊt thÝch häc, say mª häc. Nh÷ng
häc sinh yÕu kÐm th-êng th× l-êi häc, sî häc vµ ch¸n häc nªn ®· kÐm th× cµng
kÐm h¬n. §Ó ®¶m b¶o chÊt l-îng häc tËp cña häc sinh trong mét líp, trong
mét khèi ph¶i ®ång ®Òu nh- nhau. ChÊt l-îng cña c¸c tr-êng trong khu vùc
dÇn ®-îc b»ng nhau th× ®©y lµ mét vÊn ®Ò rÊt ®-îc quan t©m cña nh÷ng ng-êi
lµm c«ng t¸c gi¸o dôc hiÖn nay.
§Ó gây hứng thú học tập môn Toán cho học sinh, một môn học được
coi là khó khăn, hóc búa thì việc đưa ra trò chơi toán học nhằm mục đích, cho
các em học mà chơi, chơi mà học lµ mét gi¶i ph¸p h÷u hiÖu, mang l¹i thµnh
c«ng ®¸ng kÓ . Trò chơi toán học không những chỉ giúp các em lĩnh hội được
tri thức mà còn giúp các em củng cố và khắc sâu các tri thức đó một cách nhẹ
nhàng và hiệu quả.
III. ®èi t-îng nghiªn cøu
- Học sinh lớp 3 tại rường Tiểu học– QuËn Thanh Xu©n – Hµ Néi.
4/35
“ Tæ chøc trß ch¬i to¸n häc cho häc sinh líp 3”
phÇn II : Gi¶i quyÕt vÊn ®Ò
I . c¬ së lÝ luËn
1. Vị trí của môn Toán trong trường Tiểu học :
Bậc Tiểu học là bậc học góp phần quan trọng trong việc đặt nền móng
cho việc hình thành và phát triển nhân cách học sinh. Môn Toán cũng như
những môn học khác cung cấp những tri thức khoa học ban đầu, những nhận
thức về thế giới xung quanh nhằm phát triển năng lực nhận thức, hoạt động tư
duy và bồi dưỡng tình cảm đạo đức tốt đẹp của con người.
Môn Toán ở trường Tiểu học là một môn độc lập, chiếm phần lớn thời
gian trong chương trình học của học sinh.
Môn Toán có tầm quan trọng to lớn. Nó là bộ môn khoa học nghiên
cứu có hệ thống, phù hợp với hoạt động nhận thức tự nhiên của con người.
Môn Toán có khả năng giáo dục rất lớn trong việc rèn luyện phương
pháp suy nghĩ, phương pháp suy luận lôgíc, thao tác tư duy cần thiết để con
người phát triển toàn diện, hình thành nhân cách tốt đẹp cho con người lao
động trong thời đại mới.
2. Mối quan hệ giữa trò chơi và Toán học
a. Trò chơi là gì ?
Theo tôi, trò chơi là hoạt động vui chơi giải trí giúp cho cơ thể và tinh
thần của con người thoải mải, giảm căng thẳng.
b. Mối quan hệ giữa trò chơi và Ttoán học
Trß ch¬i lµ mét lo¹i h×nh ho¹t ®éng sèng cña con ng-êi. Trß ch¬i chøa
®ùng chñ ®Ò, néi dung nhÊt ®Þnh, cã quy t¾c mµ ng-êi tham gia ph¶i tu©n thñ.
Trß ch¬i kh«ng chØ mang tÝnh chÊt vui ch¬i gi¶i trÝ mµ nã cßn cã ý nghÜa gi¸o
dôc lín lao víi con ng-êi.
5/35
“ Tæ chøc trß ch¬i to¸n häc cho häc sinh líp 3”
§èi víi c¸c em, ch¬i cã nghÜa lµ ho¹t ®éng. Ch¬i trë thµnh m«i tr-êng
béc lé n¨ng khiÕu, së tr-êng, ®ua tranh th¾ng thua b»ng n¨ng lùc cã thùc, qua
®ã trÎ tù kh¼ng ®Þnh c¸ tÝnh, năng lực cña m×nh víi thÇy c« vµ b¹n bÌ. Th«ng
qua trß ch¬i, t¹o ®iÒu kiÖn cho trÎ thÓ hiÖn nhu cÇu tù nhiªn vÒ ho¹t ®éng, t¹o
cho c¸c em nh÷ng rung ®éng. §ång thêi ch¬i cßn gióp c¸c em ®-îc sèng thùc
víi kh¸t väng cña m×nh, tháa m·n nhu cÇu t×m kiÕm, kh¸m ph¸ nh÷ng ®iÒu
míi l¹.
Víi häc sinh TiÓu häc, ch¬i lµ nhu cÇu kh«ng thÓ thiÕu ®-îc ®èi víi
c¸c em. Dï kh«ng cßn lµ ho¹t ®éng chñ ®¹o, song vui ch¬i vÉn gi÷ mét vai trß
rÊt quan träng trong ho¹t ®éng sèng cña trÎ, vÉn cã mét ý nghÜa lín lao ®èi
víi trÎ. §-a trß ch¬i vµo líp häc lµ cïng mét lóc ®¸p øng ®-îc hai nhu cÇu
cña con ng-êi ®ã lµ: nhu cÇu vui ch¬i vµ nhu cÇu häc tËp. §©y lµ h×nh thøc''
ch¬i mµ häc, häc mµ ch¬i" ®ang ®-îc c¶ x· héi quan t©m.
Toán học là môn học trừu tượng. Ngôn ngữ Toán học chủ yếu là sử
dụng kí hiệu và viết. Khi dạy các em những khái niệm, những tính chất để các
em tiếp thu được là rất khó khăn.
Khi dạy Toán, giáo viên tổ chức các trò chơi dưới dạng thi đấu, giáo
viên là trọng tài nhận xét bên thắng, bên thua… Trò chơi được sử dụng trong
tiết học Toán sẽ giúp học sinh tiếp thu kiến thức nhanh chóng và nhớ bài lâu
hơn.
Trò chơi Toán học sẽ làm cho giờ học Toán sôi nổi, hào hứng và sinh
động, không còn khô khan. Trò chơi Toán học giúp các em học sinh thêm yêu
thích môn Toán, ham hiểu biết, ham tìm tòi những điều mới lạ, đồng thời
giúp các em linh hoạt, sáng tạo trong khi chơi, củng cố kiến thức đã học làm
cho các em nhanh chóng hiểu sâu và nhớ kiến thức lâu h¬n.
3. Tác dụng của trò chơi toán học
Hoạt động vui chơi là hoạt động mà động cơ của nó nằm trong chính
quá trình hoạt động bản thân trò chơi chứ không nằm ở kết quả chơi.
6/35
“ Tæ chøc trß ch¬i to¸n häc cho häc sinh líp 3”
Trò chơi là loại phố biến của hoạt động vui chơi là chơi theo luật, luật
của trò chơi chính là các quy tắc định rõ mục đích, kết quả và yêu cầu của
hành động trò chơi, luật của trò chơi có thể tường minh có thể không.
Chơi là một nhu cầu cần thiết đối với học sinh Tiểu học, có thể nói nó
quan trọng như ăn, ngủ, học tập trong đời sống các em. Chính vì vậy các em
luôn tìm mọi cách và tranh thủ thời gian trong mọi điều kiện để chơi. Được
chơi các em sẽ tham gia hết sức tự giác và chủ động. Khi chơi các em biểu lộ
tình cảm rất rõ ràng như niềm vui khi thắng lợi và buồn bã khi thất bại. Vui
mừng khi thấy đồng đội hoàn thành nhiệm vụ, bản thân các em thấy có lỗi khi
không làm tốt được nhiệm vụ của mình. Vì tập thể mà các em khắc phục khó
khăn, phấn đấu hết khả năng để mang lại thắng lợi cho tổ, nhóm trong đó có
mình. Đây chính là đặc tính thi đua rất cao của các trò chơi. Vì vậy khi đã
tham gia trò chơi, học sinh thường vận dụng hết khả năng về sức lực, tập
trung sự chú ý, trí thông minh và sự sáng tạo của mình.
Trò chơi học tập làm thay đổi hình thức hoạt động của học sinh, giúp
học sinh tiếp thu kiến thức một cách tự giác, tích cực. Giúp học sinh rèn luyện
củng cố kiến thức đồng thời phát triển vốn kinh nghiệm được tích luỹ qua
hoạt động chơi.
Trò chơi học tập rèn luyện kỹ năng, kỹ xảo, thúc đẩy hoạt động trí tuệ,
nhờ sử dụng trò chơi học tập mà quá trình dạy học trở thành một hoạt động
vui và hấp dẫn hơn, cơ hội học tập đa dạng hơn.
Trò chơi không chỉ là phương tiện mà còn là phương pháp giáo dục.
Ii . §Æc ®iÓm t©m lÝ cña häc sinh tiÓu häc
Ở lứa tuổi Tiểu học cơ thể của trẻ đang trong thời kỳ phát triển hay nói
cụ thể là các hệ cơ quan còn chưa hoàn thiện, vì thế sức dẻo dai của cơ thể
còn thấp nên trẻ không thể làm lâu một cử động đơn điệu, dễ mệt nhất là hoạt
động quá mạnh và ở môi trường thiếu dưỡng khí.
7/35
“ Tæ chøc trß ch¬i to¸n häc cho häc sinh líp 3”
- Học sinh Tiểu học nghe giảng rất dễ hiểu nhưng cũng sẽ quên ngay
khi chúng không tập trung cao độ. Vì vậy người giáo viên phải tạo ra hứng
thú trong học tập và phải thường xuyên được luyện tập.
- Học sinh Tiểu học rất dễ xúc động và thích tiếp xúc với một sự vật,
hiện tượng nào đó nhất là những hình ảnh gây cảm xúc mạnh.
- Trẻ hiếu động , ham hiểu biết cái mới nên dễ gây cảm xúc mới, song
các em chóng chán. Do vậy trong dạy học giáo viên phải sử dụng nhiều dùng
dạy học, đưa học sinh đi tham quan, đi thực tế, tăng cường thực hành, tổ chức
các trò chơi xen kẽ... để củng cố khắc sâu kiến thức.
III . mét sè trß ch¬i to¸n häc líp 3
1. tæ chøc trß ch¬i trong m«n to¸n
Để các trò chơi góp phần mang lại hiệu quả cao trong giờ học, khi tổ
chức và thiết kế trò chơi phải đảm bảo những nguyên tắc sau :
a. Thiết kế trò chơi học tập trong môn Toán :
* Tổ chức trò chơi học tập để dạy môn Toán nói chung và môn Toán
lớp 3 nói riêng, chúng ta phải dựa vào nội dung bài học, điều kiện thời gian
trong mỗi tiết học cụ thể đưa các trò chơi cho phù hợp. Song muốn tổ chức
được trò chơi trong dạy toán có hiệu quả cao thì đòi hỏi mỗi giáo viên phải có
kế hoạch chuẩn bị chu đáo, tỉ mỉ và đảm bảo các yêu cầu sau :
+ Trò chơi mang ý nghĩa giáo dục
+ Trò chơi phải nhằm mục đích củng cố, khắc sâu nội dung bài học
+ Trò chơi phải phù hợp với tâm lý học sinh lớp 3, phù hợp với khả
năng người hướng dẫn và cơ sở vật chất của nhà trường.
+ Hình thức tổ chức trò chơi phải đa dạng, phong phú
+ Trò chơi phải được chuẩn bị chu đáo
+ Trò chơi phải gây được hứng thú đối với học sinh
8/35
“ Tæ chøc trß ch¬i to¸n häc cho häc sinh líp 3”
* Cấu trúc của Trò chơi học tập :
+ Tên trò chơi
+ Mục đích : Nêu rõ mục đích của trò chơi nhằm ôn luyện, củng cố
kiến thức, kỹ năng nào. Mục đích của trò chơi sẽ quy định hành động chơi
được thiết kế trong trò chơi.
+ Đồ dùng, đồ chơi : Mô tả đồ dùng, đồ chơi được sử dụng trong trò
chơi học tập.
+ Nêu lên luật chơi : Chỉ rõ quy tắc của hành động chơi quy định đối
với người chơi, quy định thắng thua của trò chơi.
+ Số người tham gia chơi : Cần chỉ rõ số người tham gia trò chơi
+ Nêu cách chơi.
b. Phương pháp tổ chức trò chơi Toán học :
Trß ch¬i häc tËp lµ mét trong nh÷ng ph-¬ng ph¸p gi¶ng d¹y cã ý nghÜa
quan träng gãp phÇn vµo viÖc ®æi míi ph-¬ng ph¸p d¹y häc ë TiÓu häc nãi
chung vµ ®Æc biÖt lµ m«n nãi riªng nh»m ph¸t huy tÝnh tÝch cùc, ®éc lËp vµ
s¸ng t¹o cña häc sinh.
Tæ chøc cho c¸c em vui ch¬i trong giê häc lµ ®Ó c¸c em häc. V× vËy
kh«ng thÓ cø tæ chøc ch¬i cho vui, mµ sau c¸i vui Êy ph¶i lµ bµi häc, häc sinh
ph¶i nhËn thøc ®-îc kiÕn thøc thÓ hiÖn trong trß ch¬i. Do ®ã, khi tæ chøc ®-a
trß ch¬i vµo tiÕt häc nhÊt thiÕt ph¶i thùc hiÖn hai b-íc sau:
B-íc 1: Tæ chøc ch¬i ®Ó lµm quen víi kiÕn thøc.
Tæ chøc ch¬i ®Ó rÌn kÜ n¨ng.
B-íc 2: Rót ra bµi häc ®Ó c¸c em ®-îc cñng cè kiÕn thøc th«ng qua trß
ch¬i.
V× vËy, viÖc tæ chøc c¸c trß ch¬i tïy theo néi dung tõng bµi cã thÓ tæ chøc
trß ch¬i h×nh thµnh kiÕn thøc míi song còng cã thÓ tæ chøc trß ch¬i ®Ó rÌn kÜ
n¨ng, ®iÒu nµy phô thuéc vµo sù s¸ng t¹o, linh ho¹t cña mçi gi¸o viªn. Nªn
c¸c trß ch¬i sÏ trë nªn v« cïng phong phó vµ ®a d¹ng. V× vËy ng-êi gi¸o viªn
9/35
“ Tæ chøc trß ch¬i to¸n häc cho häc sinh líp 3”
ph¶i c¨n cø vµo môc tiªu, néi dung kiÕn thøc, tr×nh ®é häc sinh, ®iÒu kiÖn
hiÖn cã cña gi¸o viªn, cña nhµ tr-êng... ®Ó lùa chän trß ch¬i ®-a vµo tiÕt häc
cho phï hîp. Khi lËp kÕ ho¹ch d¹y häc cã tæ chøc trß ch¬i t«i x¸c ®Þnh râ:
1- Môc ®Ých: Trß ch¬i nh»m cung cÊp kiÕn thøc, kÜ n¨ng g×? vµ tiÕn hµnh
vµo häat ®éng nµo cña tiÕt häc?
2- ChuÈn bÞ: Gi¸o viªn chuÈn bÞ nh÷ng ®å dïng, ph-¬ng tiÖn cÇn thiÕt
phôc vô cho tiÕt häc (phôc vô trß ch¬i). Nh÷ng ®å dïng dÔ t×m, dÔ lµm cã thÓ
giao cho häc sinh chuÈn bÞ.
3- C¸ch tiÕn hµnh:
Tr-íc khi ch¬i gi¸o viªn cÇn nªu râ:
+ Tªn trß ch¬i.
+ C¸ch ch¬i: Gi¸o viªn gi¶i thÝch râ c¸ch ch¬i, trong ®ã nªu râ nh÷ng ai
trùc tiÕp ch¬i, ai lµ ng-êi ®¸nh gi¸ (ng-êi ®¸nh gi¸ cã thÓ lµ gi¸o viªn, c¸c
b¹n ë tæ träng tµi hoÆc c¸c b¹n ë nhãm kh¸c), ai lµ cæ ®éng viªn ...
+ Thêi gian vµ luËt ch¬i: khi kÕt thóc trß ch¬i, gi¸o viªn cÇn nhËn xÐt
kÕt qu¶ cña trß ch¬i (cã thÓ "th-ëng" hoÆc "ph¹t") nhËn xÐt th¸i ®é cña ng-êi
tham dù vµ rót kinh nghiÖm. Gi¸o viªn cÇn hái xem häc sinh ®· hiÓu ®-îc
nh÷ng g× qua trß ch¬i hoÆc tæng kÕt nh÷ng g× ®· häc th«ng qua trß ch¬i.
D-íi ®©y lµ mét sè trò chơi tiêu biểu mà tôi ®· nghiªn cøu vµ áp dụng
trong quá trình dạy toán cho học sinh lớp 3 :
2. giíi thiÖu mét sè trß ch¬i to¸n häc líp 3
2.1 Các trò chơi củng cố nội dung đọc, viết , cấu tạo, so sánh số đến
100000
1. Trò chơi : Xếp hàng thứ tự
* Trò chơi này giúp học sinh củng cố cách so sánh và sắp xếp các số theo
thứ tự từ bé đến lớn và ngược lại .
* Thời gian chơi : 3 đến 5 phút
* Chuẩn bị chơi : Giáo viên – chuẩn bị 2 lá cờ hiệu ( Cờ giấy nhỏ, 2 lá cê
màu khác nhau )
10/35
“ Tæ chøc trß ch¬i to¸n häc cho häc sinh líp 3”
Học sinh – mỗi đội 5 mảnh bìa ( Có kích thước 10 x 15 cm ) trong mỗi
mảnh bìa có ghi các số .
Ví dụ : Tiết 1 : Đọc, viết và so sánh các số có 3 chữ số bài tập số 4, 5
Khi tổ chức trò chơi giáo viên có thể chuẩn bị nội dung ghi trong bìa : 537;
162; 573; 621;126.
* Chọn đội chơi : Mỗi đội 5 em; các em tự đặt tên cho đội mình ( Ví dụ :
tên gọi tương ứng với màu sắc của cờ hiệu như đội Xanh, đội Đỏ hoặc đội
nam , đội nữ…)
* Cách chơi : Hai đội trưởng lên nhận bìa của tổ và phát bìa cho mỗi bạn ở
đội mình. Giáo viên yêu cầu hai đội quan sát, tự so sánh các số vừa nhận
trong nhóm với nhau (trong 1, 2 phút )
* Quy ước : Khi cô giáo hô hiệu lệnh và giơ 2 lá cờ trên 2 tay về hai phía
(sang ngang ) yêu cầu các em nghe, giơ biển lên cao và xếp mỗi đội một hàng
ngang, bắt đầu từ cô giáo. Khi cô đưa 2 lá cờ song song về phía trước các em
tập hợp hàng dọc.
* Giáo viên bắt đầu hô các cách khác nhau như : “ Tập hợp theo thứ tự từ
bé đến lớn ” hoặc “ Tập hợp theo thứ tự từ lớn đến bé ” sau hai ba lần thi
thay đổi các biển giữa hai đội rồi tiếp tục chơi .
* Ban thư ký ghi kết quả và tổng hợp điểm. Mỗi lần xếp hàng đúng thứ tự,
nhanh, không ồn ào, xô lấn, làm lộn xộn, cho 10 điểm . Xếp chậm, không
thẳng hàng, mất trật tự trừ 2 điểm . Đội nào xếp sai không ghi điểm. Sau 5
phút kết thúc trò chơi đội nào nhiều điểm sẽ thắng cuộc .
Trò chơi có thể sử dụng ở các tiết :
- So sánh các số trong phạm vi 10 000 ( Bài tập số 2 trang 101 ).
-
So sánh các số trong phạm vi 100 000 (Bài tập số 4 trang 147 ).
2. Trò chơi : Phân tích số
* Trò chơi này giúp học sinh củng cố cách phân tích số có bốn chữ số
thành tổng của các nghìn, trăm, chục, đơn vị và ngược lại, đồng thời phát
triển năng lực phân tích, tổng hợp và rèn tác phong nhanh nhẹn .
11/35
“ Tæ chøc trß ch¬i to¸n häc cho häc sinh líp 3”
* Chuẩn bị chơi : Giáo viên chuẩn bị 2 bảng phụ hoặc 2 tờ giấy rô ki có
nội dung ghi giống nhau . Một số mảnh giấy ghi kết quả tương ứng .
Ví dụ : Viết số thích hợp vào chỗ chấm .
……..= 1000 + 900 +50 +2
7550 = …….+……+…….
……. = 9000 + 900 +90 +9
7050 =…….. +…….+……
.. … = 9000 +100 + 50 +2
1095 =…….. +…… +…….
8001 = 8000 + …
8100 = 8000 + ……
……..
= 7000 + 500
1952
9999
9152
9
9009 = 9000
7000 + 50
100
7500
+ ……
7000+ 500 + 50
1000 + 90 + 5
1
- Học sinh chuẩn bị phấn ( hoặc bút dạ )
* Thời gian chơi : 3 – 5 phút
*
Cách chơi : Chơi theo kiểu đồng đội , chia lớp thành hai nhóm , mỗi
nhóm chọn đội chơi (5-10 em ), các em còn lại cæ vũ cho đội mình .
Hai đội xếp thành hai hàng dọc. Đội trưởng lên nhận và phát cho mỗi bạn
trong đội mình một m¶nh giấy ghi kết quả tương ứng với nội dung ghi trên
bảng . Các em đọc, quan sát, so sánh tìm vị trí của mình cần điền (1-2 phút )
Khi giáo viên có hiệu lệnh bắt đầu chơi , yêu cầu từng bạn trong đội lên
điền kết quả của mình vào bảng phụ treo trên bảng lớp (phần bài của đội
mình) . Bạn thứ nhất điền xong quay xuống nhanh chóng và vỗ vào tay bạn
thứ hai, bạn thứ hai lên điền …. Cứ thế tiếp tục cho điến hết . Học sinh dưới
lớp và giáo viên đánh giá, thống kê điểm . Mỗi kết quả đúng ghi 10 điểm .
Đội nào nhiều điểm sẽ thắng . Trong trường hợp cả hai đội đều điền đúng kết
quả thì đội nào nhanh hơn, trình bầy đẹp hơn sẽ thắng .
Trò chơi được sử dụng ở các tiết :
- Các số có bốn chữ số (tiếp theo)- bài tập 2 trang 96
12/35
“ Tæ chøc trß ch¬i to¸n häc cho häc sinh líp 3”
- Vận dụng ở tiết ôn tập các số đến 100 000 (bài số 3 trang 169 sgk .) …
Khi vận dụng các trò chơi này, tôi thấy vui v× c¸c em thËt hån nhiªn, hµo
høng, s«i næi trong giê häc vµ d-êng nh- c¸c em ®ang mong chê häc môn
này.
2.2 Các trò chơi củng cố 4 phép tính trong phạm vi 100000
1. Trò chơi : Kết bạn
* Trò chơi này rèn luyện, củng cố kỹ năng tính nhẩm nhanh các phép tính
cộng, trừ hoặc nhân, chia ( số tròn chục, tròn trăm )và luyện tác phong nhanh
nhẹn, tinh mắt .
* Chuẩn bị :
Giáo viên chuẩn bị 10 đến 15 tấm bìa hình chữ nhật kích thước 10 x 15
cm;có dây đeo. Mỗi tấm đều ghi một phép tính hoặc kết quả tương ứng .
Ví dụ : Tiết cộng trừ các số có 3 chữ số ( không nhớ ) bài tập số 1 trang 4.
Nội dung ghi trong thẻ như sau :
300 + 400
500 + 40
300
504
700 - 400
700
540
124
100 + 20 + 4
500 + 4
700-200-20
480
* Thời gian: từ 3 đến 5 phút.
* Cách chơi : học sinh xung phong lên rút thẻ của mình, sau đó tất cả đội tập
hợp thành vòng tròn, các em đeo thẻ trước ngực, mỗi em tự quan sát số thẻ
của mình đứng trước và sau số thẻ của bạn nào trong nhóm mình . Tự tính
nhẩm kết quả hoặc phép tính tương ứng với kết quả hoặc phép tính ghi trên
thẻ của mình.
* Yêu cầu cả đội nhảy lò cò, vừa hát vừa vỗ tay cùng cả lớp: “ nhảy lò cò
cho cái giò nó khoẻ, nhảy khe khẽ cho nó khoẻ cái chân ” . Khi giáo viên
hô “ Tìm bạn ! tìm bạn ! ” các em phải nhanh chóng tìm và chạy về với bạn
13/35
“ Tæ chøc trß ch¬i to¸n häc cho häc sinh líp 3”
đeo thẻ có kết quả hoặc phép tính tương ứng với thẻ của mình . Những ai tìm
đúng, tìm nhanh bạn mình nhất thì ghi được 10 điểm . Bạn nào tìm sai thì
phải tự nhẩm lại để tìm đúng bạn mình . Sau một lượt giáo viên đổi thẻ lẫn
lộn , sau đó cho các em tiếp tục chơi hoặc nhóm khác chơi .
Trò chơi có thể áp dụng cho tiết :
- Luyện tập ( bài số 2 trang 103 sgk )
- Luyện tập (bài số 3 trang 148 sgk)
-¤n tập bốn phép tính trong phạm vi 100 000 .
2. Trò chơi : Xì điện
Trò chơi này luyện tập và củng cố kỹ năng làm các phép tính cộng trừ
không nhớ trong phạm vi 1000,luyện phản xạ nhanh ở các em.
- Chuẩn bị : Không cần chuẩn bị bất kỳ đồ dùng nào
- Cách chơi : Các em ngồi tại chỗ. Giáo viên gọi bắt đầu từ 1 em xung phong.
Ví dụ em xướng to 1 số trong phạm vi 1000 chẳng hạn “4728 và chỉ nhanh
vào em B bất kỳ để “truyền điện”. Lúc này em B phải nói tiếp, ví dụ “trừ
1420 rồi chỉ nhanh vào em C bất kỳ. Thế là e C phải nói tiếp “bằng 3308”.
Nếu C nói đúng thì được quyền xướng to 1 số như A rồi chỉ vào một bạn D
nào đó để “truyền điện” tiếp. Cứ làm như thế nếu bạn nào nói sai (chẳng hạn
A nói “358 truyền cho B, mà B nói trừ “149 tức là sai dạng tính hoặc là C đọc
kết quả tính sai) thì phải nhảy lò cò một vòng từ chỗ của mình lên bảng. Kết
thúc khen và thưởng một tràng vỗ tay cho những bạn nói đúng và nhanh.
* Lưu ý :
+ Trò chơi này không cần phải chuẩn bị đồ dùng, giáo cụ...
+ Trò chơi này có thể áp dụng được vào nhiều bài
(Ví dụ : Luyện tập các bảng cộng trừ, nhân chia) và có thể thay đổi hình
thức “ xì điện”. Ví dụ : 1 em hô to 7 x 4 và chỉ vào em tiếp theo để truyền thì
em này chỉ việc nói kết quả bằng 28.
14/35
“ Tæ chøc trß ch¬i to¸n häc cho häc sinh líp 3”
+ Trò chơi này không cầu kỳ nhưng vẫn gây được không khí vui, sôi
nổi, hào hứng trong giờ học cho các em.
3.Trò chơi : Ai nhiều điểm nhất ?
Thông qua trò chơi, giáo viên giúp học sinh luyện tập củng cố kỹ năng
cộng 2 số có nhớ trong phạm vị 100000,đồng thời tập cho học sinh cách đánh
giá, cho điểm.
- Chuẩn bị
+ 2 cây chậu cảnh có đánh số 1, 2
+ Một số bông hoa bằng giấy màu cứng, mặt trước màu trắng ghi các
phép tính cộng hoặc trừ trong phạm vi bài học.
Ví dụ : Bài: Luyện tập (Tiết 58)
567 + 175
393 + 458
468 + 140
487 + 130
268 + 305
487 + 302
+ Phấn màu
+ Đồng hồ theo dõi thời gian
+ Chọn 3 học sinh khá nhất lớp làm giám khảo và thư ký
- Cách chơi : Chia lớp làm 2 đội, khi nghe hiệu lệnh "bắt đầu" lần lượt
từng đội cử người lên bốc hoa trên bàn giáo viên, người chơi có nhiệm vụ làm
nhanh phép tính ghi trên bông hoa, sau đó cài bông hoa lên cây của đội mình.
Người này làm xong cài hoa lên cây thì lại đến lượt người khác. Cứ như vậy
cho đến hết 2 phút. Sau khi giáo viên hô hết giờ thì 2 đội mỗi đội cử 1 đại
diện lên đọc lần lượt từng phép tính trên cây của mình đồng thời giơ cho cả
lớp xem bông hoa đó. Giám khảo đánh giá và thư ký ghi lại kết quả.
- Cách tính điểm :
+ Mỗi phép tính đúng được 10 điểm
15/35
“ Tæ chøc trß ch¬i to¸n häc cho häc sinh líp 3”
+ Tổng hợp số điểm của từng đội. Đội nào nhiều đuểm hơn là đội đó
thắng cuộc.
* Lưu ý : Sau giờ chơi giáo viên nêu nhận xét đánh giá các đội chơi
khuyến khích tổ giám khảo, thư ký, nhắc nhở các em những sai sót vấp phải
để lần sau các em chơi tốt hơn.
2.3 Các trò chơi củng cố các bảng nhân, bảng chia
1. Trò chơi : Ong đi tìm nhụy
Trò chơi áp dụng để luyện cho học sinh đọc thuộc các bảng nhân, chia
và rèn tính tập thể.
Ví dụ : Bài : bảng chia 7
- Chuẩn bị :
+ 2 bông hoa 5 cánh, mỗi bông một màu, trên mỗi cánh hoa ghi các số
như sau, mặt sau gắn nam châm.
5
7
8
9
4
+ 10 chú Ong trên mình ghi các phép tính, mặt sau có gắn nam châm
35 : 7
42 : 7
49 : 7
63 : 7
56 : 7
+ Phấn màu
- Cách chơi :
+ Chọn 2 đội, mỗi đội 4 em
+ Giáo viên chia bảng làm 2, gắn mỗi bên bảng một bông hoa và 5 chú
ong, ở bên dưới không theo trật tự, đồng thời giới thiệu trò chơi.
16/35
“ Tæ chøc trß ch¬i to¸n häc cho häc sinh líp 3”
“ Cô có 2 bông hoa, trên những cánh hoa là các kết quả của phép tính,
còn những chú Ong thì chở các phép tính đi tìm kết quả của mình. Nhưng các
chú Ong không biết phải tìm như thế nào, các chú muốn nhờ các con giúp,
các con có giúp được không ?”
- 2 đội xếp thành hàng. Khi nghe hiệu lệnh "bắt đầu" thì lần lượt từng
bạn lên nối các phép tính với các số thích hợp. Bạn thứ nhất nối xong phép
tính đầu tiên, trao phấn cho bạn thứ 2 lên nối, cứ như vậy cho đến khi nối hết
các phép tính. Trong vòng 1 phút, đội nào nối đúng và nhanh hơn là đội chiến
thắng.
* Lưu ý : Sau khi học sinh chơi xong, giáo viên chấm và hỏi thêm một
số câu hỏi sau để khắc sâu bài học :
+ Tại sao chú Ong
42 : 7
không tìm được đường về nhà ?
+ Phép tính " 42 : 7 " có kết quả bằng bao nhiêu ?
+ Muốn chú Ong này tìm được ®-êng về thì phải thay đổi số trên cánh
hoa như thế nào ?
2.Trò chơi : Bác đưa thư
Tổ chức trò chơi này giúp học sinh thuộc lòng các bảng nhân, bảng
chia. Kết hợp với các thói quen nói "cảm ơn” khi người khác giúp một việc gì
- Chuẩn bị : + Một số thẻ, mỗi thẻ có ghi 1 số là kết quả của các phép
nhân hay là số bị chia của các bảng chia để làm số nhà.
- Ví dụ : 8, 16, 24, 32, 40, .... 80…..
+ Một số phong bì có ghi phép nhân trong bảng nhân đang học
* Ví dụ : 1 x 8, 8 x 1, 2 x 8, 8 x 2, ...
+ Một tấm các đeo ở ngực ghi "Nhân viên bưu điện".
- Cách chơi :
17/35
“ Tæ chøc trß ch¬i to¸n häc cho häc sinh líp 3”
+ Gọi 1 số em lên bảng chơi, giáo viên phát cho mỗi em 1 thẻ để làm
số nhà. Một em đóng vai "Bác đưa thư" ngực đeo thÎ "Nhân viên bưu
điện" tay cầm tập phong bì.
+ Một số em đứng trên bảng, lần lượt từng em một nói :
Bác đưa thư ơi
Cháu có thư không ?
Đưa giúp cháu với
Số nhà .............. 24
Khi đọc đến câu cuối cùng "số nhà .............. 24" thì đồng thời em đó gi¬
sè nhà 24 của mình lên cho cả lớp xem. Lúc này nhiệm vụ của "Bác đưa
thư" phải tính nhẩm cho nhanh để chọn đúng lá thư có ghi phép tính có kết
quả là số tương ứng giao cho chủ nhà (ở trường hợp này phải chọn phong bì
"8 x 3" hoặc "3 x 8" giao cho chủ nhà. Chủ nhà nhận thư và nói lời "cảm
ơn". Cứ như vậy các bạn chơi lại nói và "Bác đưa thư" lại tiếp tục đưa thư
cho các nhà.
Nếu "bác đưa thư" nhẩm sai, đưa không đúng địa chỉ nhận th- thì
không được đóng vai đưa thư nữa mà trở về chỗ để các bạn khác lên thay.
Nếu các lần thư đều đúng thì sau 3 lần được cô giáo tuyên dương và
đổi chỗ cho bạn khác chơi. Trò chơi này áp dụng dạy các bảng nhân, bảng
chia ở c¶ lớp 2 và lớp 3.
3. Trò chơi : Giành cờ chiến thắng
* Trò chơi này được sử dụng để củng cố khái niệm giảm đi một số lần và
gấp lên một số lần, bảng nhân, bảng chia, qua ®ã luyện cách xử lý linh hoạt
cho häc sinh.
* Chuẩn bị chơi : Giáo viên chuẩn bị một số phiếu học tập, có thể có nội
dung như sau:
18/35
“ Tæ chøc trß ch¬i to¸n häc cho häc sinh líp 3”
- Phiếu 1 :
Thêm 20
giảm 6 lần
Bớt 14
Gấp 5 lần
gấp 9 lần
- Phiếu 2 :
Gấp 4 lần
giảm 8 lần
Bớt 14
gấp 7 lần
thêm 4
- Phiếu 3 :
Gấp4 lần
Giảm 6 lần
Bớt 27
giảm 9 lần
gấp 3 lần
Cách chơi : Giáo viên phát cho mỗi bàn một phiếu . Em ngồi đầu d·y làm
phép tính đầu tiên rồi viết kết quả vào hình tròn sau đó chuyển ngay phiếu
cho bạn thứ 2 trong dãy để tính tiếp. Cứ như vậy cho đến học sinh cuối cùng
của d·y.
Nếu nhóm nào về đích trước < làm nhanh và đúng nhất > thì th¾ng cuộc,
giành được cờ chiến thắng, nhận được phần thưởng lµ bút chì, thước kẻ, ....
Trong trường hợp các đội cùng làm xong một lúc thì đội nào có kết quả
đúng, trật tự khi chơi sẽ thắng cuộc.
Trò chơi có thể sử dụng trong các tiết
- Luyện tập (bài số 1 trang 38 SGK )
19/35
- Xem thêm -