A- §Æt vÊn ®Ò
PhÇn më ®Çu
I- Lý do chän ®Ò tµi:
§Êt níc ta ®ang trong thêi kú ®æi míi ph¸t triÓn theo híng c«ng nghiÖp
ho¸, hiÖn ®¹i ho¸, héi nhËp víi c¸c níc trong khu vùc vµ trªn thÕ giíi. §Ó
®¸p øng ®îc yªu cÇu nµy chóng ta ph¶i coi träng nh©n tè con ngêi, lÊy viÖc
ph¸t triÓn nguån lùc con ngêi lµm yÕu tè c¬ b¶n cho sù ph¸t triÓn nhanh vµ
bÒn v÷ng. Nãi ®Õn con ngêi lµ nãi ®Õn gi¸o dôc. Gi¸o dôc rÊt quan t©m ®Õn
yªu cÇu gi¶i phãng vµ kh¶ n¨ng s¸ng t¹o cña thÕ hÖ trÎ. ChÝnh v× vËy theo
NghÞ quyÕt trung ¬ng IV BCH Trung ¬ng §¶ng kho¸ VIII ®· kh¶ng ®Þnh:
Ph¶i coi träng vµ ®Çu t gi¸o dôc, gi¸o dôc lµ quèc s¸ch hµng ®Çu lµ ®éng lùc
thóc ®Èy, lµ ®iÒu kiÖn c¬ b¶n cho sù thùc môc tiªu kinh tÕ x· héi. Thùc hiÖn
chñ tr¬ng ®óng ®¾n ®ã Bé Gi¸o dôc vµ §µo t¹o ®· vµ ®ang triÓn khai ®æi
míi toµn diÖn, ®ång bé. Trong ®ã cã ®æi míi ch¬ng tr×nh d¹y häc c¸c cÊp
nãi chung vµ tiÓu häc nãi riªng. ChÝnh v× vËy viÖc so¹n th¶o ch¬ng tr×nh
tiÓu häc míi gÆp phÇn chuÈn bÞ líp ngêi phôc vô sù nghiÖp c«ng nghiÖp ho¸
hiÖn ®¹i ho¸ vµ héi nhËp víi quèc tÕ ®Çu thÕ kû 21 lµ hÕt søc cÇn thiÕt.
Do yªu cÇu x· héi ®Æt ra cho gi¸o dôc vµ ®oµ t¹o ngµy cµng cao nh vËy,
nh»m kh¾c phôc nh÷ng h¹n chÕ cña ch¬ng tr×nh cò vµ ®¸p øng ®îc nh÷ng
yªu cÇu x· héi. Bé Gi¸o dôc §µo t¹o ®· cã chñ tr¬ng so¹n th¶o vµ ®a vµo
nhµ trêng bé s¸ch míi s¸ch gi¸o khoa ch¬ng tr×nh 2000.
Ch¬ng tr×nh tiÓu häc 2000 nh»m kÕ thõa vµ ph¸t huy nh÷ng thµnh tùu,
kh¾c phôc nh÷ng tån t¹i cña ch¬ng tr×nh cò ®©y lµ ch¬ng tr×nh sÏ ®îc ¸p
dông thèng nhÊt trong c¶ níc ®Ó gãp phÇn thùc hiÖn b×nh ®¼ng trong gi¸o
dôc. Ch¬ng tr×nh tiÓu häc míi cã ®æi míi vÒ néi dung vµ träng t©m lµ ®æi
míi ph¬ng ph¸p d¹y häc d¹y nãi c¸ch kh¸c néi dung ®æi míi ®ßi hái ph¬ng
ph¸p còng ®æi míi nh»m: “Ph¸t huy tÝnh tÝch cùc chñ ®éng, s¸ng t¹o cña
häc sinh trªn c¬ së khai th¸c triÖt ®Ó c¸c ®Æc ®iÓm t©m sinh lý cña häc sinh
tiÓu häc” ®ång thêi lµ s¸ch gi¸o khoa ra ®êi trong ®ã cã m«n TiÕng ViÖt.
M«n TiÕng viÖt ë tiÓu häc ®îc d¹y vµ häc kh«ng qua nhiÒu ph©n m«n
kh¸c nhau: Häc vÇn, tËp ®äc, tËp viÕt, luyÖn tõ vµ c©u, kÓ chuyÖn, tËp lµm
v¨n. Trong c¸c ph©n m«n ®ã ph©n m«n TËp lµm v¨n chiÕm mét vÞ trÝ ®Æc
biÖt quan träng trong d¹y - häc TiÕng viÖt v×:
- Ph©n m«n TËp lµm v¨n tËn dông c¸c hiÓu biÕt vµ kü n¨ng vÒ TiÕng viÖt
do c¸c Ph©n m«n kh¸c rÌn luyÖn vµ cung cÊp ®ång thêi gãp phÇn hoµn thiÖn
chóng. §Ó lµm ®îc bµi v¨n nãi hoÆc viÕt ngêi lµm ph¶i hoµn thiÖn c¶ 4 kü
n¨ng nghe, nãi, ®äc, viÕt, ph¶i biÕt vËn dông c¸c kiÕn thøc vÒ TiÕng ViÖt.
- Ph©n m«n TËp lµm v¨n rÌn luyÖn cho häc sinh kü n¨ng s¶n sinh v¨n
b¶n. Nhê vËy, TiÕng viÖt kh«ng chØ lµ mét hÖ thèng cÊu tróc ®îc xem xÐt
tõng phÇn, tõng mÆt qua tõng ph©n m«n mµ trë thµnh c«ng cô sinh ®éng
trong qu¸ tr×nh giao tiÕp t duy häc tËp. Nãi c¸ch kh¸c ph©n m«n tËp lµm v¨n
1
®· gãp phÇn thùc hiÖn ho¸ môc tiªu quan träng bËc nhÊt cña viÖc d¹y vµ häc
TiÕng viÖt lµ d¹y häc sinh sö dông TiÕng viÖt trong ®êi sèng sinh ho¹t, trong
qu¸ tr×nh lÜnh héi c¸c tri thøc khoa häc… TËp lµm v¨n lµ th íc ®o ®¸nh gi¸
kÕt qu¶ häc tËp vµ gi¶ng d¹y ph©n m«n kh¸c.
ë tiÓu häc ph©n m«n tËp lµm v¨n cã nhiÖm vô rÌn luyÖn kü n¨ng nãi vµ
viÕt qua c¸c kiÓu bµi miªu t¶, kÓ chuyÖn, têng thuËt, viÕt th, viÕt ®¬n tõ.
§ång thêi ph©n m«n tËp lµm v¨n gãp phÇn cïng c¸c m«n häc kh¸c rÌn
luyÖn t duy ph¸t triÓn ng«n ng÷ vµ h×nh thµnh nh©n c¸ch cho häc sinh.
M«n tËp lµm v¨n líp 3 ch¬ng tr×nh 2000 ®· chó träng nhiÒu ®Õn yªu cÇu
rÌn luyÖn kü n¨ng nãi cho häc sinh.
C¸c em ®îc luyÖn nãi theo chñ ®Ò, luyÖn nãi theo truyÖn kÓ theo tranh
¶nh… C¸c giê tËp lµm v¨n nãi cã nhiÖm vô cho häc sinh kh¶ n¨ng ®éc tho¹i
®Ó tr×nh bµy c¸c bµi nãi thuéc thÓ lo¹i kh¸c nhau. Trong thùc tÕ Ýt bµi tËp
lµm v¨n nãi thµnh c«ng, thêng häc sinh kh«ng chÞu nãi hoÆc b¾t buéc ph¶i
nãi th× häc sinh ®äc l¹i, ®äc bµi ®· chuÈn bÞ, cã nhiÒu nguyªn nh©n dÉn ®Õn
t×nh tr¹ng trªn: Häc sinh nãi c¶ bµi c¸c em kh«ng thÓ nãi ®îc, c¸ch bè trÝ
líp häc, c¸ch tiÕn hµnh giê häc kh«ng t¹o høng thó nhu cÇu nãi cña häc
sinh…
Muèn häc sinh lµm ®îc mét bµi v¨n hay theo ®óng nghÜa lµ mét v¨n b¶n
s¶n sinh, mét nh©n c¸ch cã s¸ng t¹o th× tríc hÕt gi¸o viªn ph¶i d¹y tèt. Trªn
c¬ së n¾m v÷ng néi dung ch¬ng tr×nh, ngêi gi¸o viªn truyÒn ®¹t néi dung tri
thøc ®Õn häc sinh vµ b»ng sù truyÒn ®¹t ®ã mµ tèt chøc cho häc sinh tiÕn
hµnh ho¹t ®éng häc ®Ó chiÕm lÜnh tri thøc. Nh vËy gi¸o viªn cÇn d¹y thÕ nµo
®Ó häc sinh lµm bµi tèt, biÕn qu¸ tr×nh d¹y häc cña gi¸o viªn thµnh qu¸ tr×nh
häc cña häc sinh. §iÒu nµy ®ßi hái gi¸o viªn ph¶i cã tr×nh ®é s ph¹m lµnh
nghÒ, lu«n t×m tßi s¸ng t¹o vµ ®æi míi ph¬ng ph¸p d¹y häc mét c¸ch tÝch
cùc.
ViÖc d¹y häc theo tinh thÇn ®æi míi ph¬ng ph¸p, tÝch cùc ho¸ ho¹t ®éng
cña häc sinh ®ßi hái gi¸o viªn ph¶i quan t©m ®Õn vÊn ®Ò gióp häc sinh thùc
hiÖn c¸c nhiÖm vô häc tËp tøc lµ gi¸o viªn ph¶i quan t©m ®Õn vÊn ®Ò qu¸
tr×nh lµm ra s¶n phÈm chø kh«ng chØ lµ quan t©m ®Õn s¶n phÈm (®¸p ¸n)
nghÜa lµ gi¸o viªn ph¶i híng dÉn, gîi më dÉn d¾t ®Ó häc sinh tù lµm bµi tËp,
tù t×m ra kiÕn thùc míi.
HiÖn nay b¶n th©n t«i cßn rÊt bì ngì vµ khã kh¨n khi d¹y ph©n m«n TËp
lµm v¨n líp 3 s¸ch gi¸o khoa míi ®Æc biÖt lµ viÖc d¹y häc theo tinh thÇn
quan t©m ®Õn viÖc tæ chøc híng dÉn cho c¸c con lµm bµi tËp.
§Ó ®¹t ®îc môc tiªu gi¸o dôc mµ §¶ng ®Ò ra vµ xuÊt ph¸t tõ c¸c lý do
trªn. T«i ®· QuyÕt ®Þnh chän ®Ò tµi: “Tổ chức hướng dẫn cho học sinh
làm bài tập trong Tập làm văn lớp 3: bµi TËp lµm v¨n tuÇn 14” lµm ®Ò
tµi nghiªn cøu cña m×nh.
II- Môc ®Ých, nhiÖm vô nghiªn cøu
2
1) Môc ®Ých nghiªn cøi:
ViÖc nghiªn cøu ®Ò tµi “Tæ chøc híng dÉn cho häc sinh lµm bµi tËp
trong giê lµm v¨n líp 3, bµi TËp lµm v¨n tuÇn 14” ch¬ng tr×nh 2000 nh»m
gióp häc sinh cã kh¶ n¨ng ph©n biÖt nhËn biÕt c¸c kiÓu bµi TËp lµm v¨n
trong tuÇn. Tõ ®ã nh»m n©ng cao chÊt lîng, hiÖu qu¶ d¹y vµ häc giê TËp
lµm v¨n ë trêng tiÓu häc” thùc hiÖn môc tiªu gi¸o dôc ®Ò ra:
§µo t¹o cong ngêi ph¸t triÓn toµn diÖn.
2) NhiÖm vô nghiªn cøu:
§Ó ®¹t ®îc môc tiªu trªn th× ®Ò tµi ®Æt ra cho ngêi gi¸o viªn nh÷ng
nhiÖm vô chñ yÕu sau ®©y:
2.1 T×m hiÓu môc ®Ých, ph©n lo¹i c¸c bµi TËp lµm v¨n cña bµi TËp lµm
v¨n tuÇn 14.
2.2 T×m hiÓu mèi liªn quan gi÷a bµi TËp lµm v¨n víi c¸c bµi häc kh¸c
trong tuÇn.
2.3 T×m hiÓu nh÷ng khã kh¨n cña häc sinh khi t×m hiÓu bµi tËp.
2.4 §a ra ®¸p ¸n cho tõng bµi
2.5 Tr×nh bµy quy tr×nh, tõng thao t¸c häc sinh thùc hiÖn ®Ó hoµn thµnh
bµi tËp.
III- §èi tîng nghiªn cøu:
3.1 §èi tîng häc sinh líp 3- ch¬ng tr×nh vµ s¸ch gi¸o khoa cho m«n TËp
lµm v¨n líp 3 träng t©m lµ hÖ thèng bµi tËp.
3.2 ViÖc häc vµ d¹y thùc nghiÖm ph©n m«n TËp lµm v¨n
B- Gi¶i quyÕt vÊn ®Ò
Ch¬ng I: Nh÷ng c¬ së thùc hiÖn ®Ò tµi nµy
I- VÊn ®Ò ®æi míi ph¬ng ph¸p d¹y häc TiÕng viÖt
Sù biÕn ®æi cña nÒn kinh tÕ vµ x· héi níc ta trong giai ®o¹n c«ng nghiÖp
ho¸ hiÖn ®¹i ho¸ theo ®êng lèi §¹i héi §¶ng lÇn thø VIII vµ IX võa t¹o ®iÒu
kiÖn võa ®ßi hái nhµ trêng ph¶i n©ng cao chÊt lîng gi¸o dôc vµ ®æi míi ph¬ng ph¸p d¹y häc, trong ®ã cã m«n TiÕng viÖt.
Ph¬ng ph¸p d¹y häc lµ c¸ch thøc, lµ con ®êng cña tæ hîp ho¹t ®éng d¹y
cña gi¸o viªn, ho¹t ®éng häc cña häc sinh nh»m thùc hiÖn môc ®Ých ®Ò ra
®ã lµ hÖ thèng tri thøc, kü n¨ng, kü x¶o vµ ho¹t ®éng s¸ng t¹o häc sinh cÇn
chiÕm lÜnh.
Ph¬ng ph¸p d¹y häc phô thuéc vµo néi dung d¹y häc. Néi dung d¹y häc
thay ®æi kÐo theo ph¬ng ph¸p d¹y häc còng thay ®æi chÝnh v× vËy khi d¹y
häc ngêi gi¸o viªn ph¶i sö dông nhiÒu ph¬ng ph¸p phï hîp víi néi dung bµi
häc. Néi dung bµi häc ph¶i ®¶m b¶o tÝnh c¬ b¶n vµ tÝnh võa søc trong ®ã
tÝnh c¬ b¶n lµ c¬ së Ban ®Çu lµ nÒn mãng cho qu¸ tr×nh lÜnh héi tri thøc,
h×nh thµnh kü n¨ng, kü x¶o ë häc sinh tiÓu häc, ph¬ng ph¸p d¹y häc cßn
phô thuéc vµo ®Æc ®iÓm t©m sinh lý cña ngêi häc.
VËy ®æi míi ph¬ng ph¸p d¹y häc thùc chÊt lµ t×m c¸ch chuyÓn ho¸
nh÷ng thµnh tùu nhÊt cña khoa häc kü thuËt vµ khoa häc gi¸o dôc vµ thùc
3
tiÔn d¹y häc. Mét vÊn ®Ò nh vËy ®ßi hái sù ®æi míi ®ång bé tõ néi dung,
ph¬ng ph¸p d¹y häc ®Õn ph¬ng tiÖn, h×nh thøc tæ chøc d¹y häc.
Tinh thÇn c¬ b¶n cña d¹y häc theo t tëng c«ng nghÖ gi¸o dôc lµ híng tíi
x¸c lËp mét quy tr×nh (c«ng nghÖ) d¹y häc ®Ó tæ chøc, ®iÒu khiÓn, kiÓm so¸t
nã vÒ ph¬ng ph¸p, ®ã lµ tæ chøc lµm trong giê häc chuyÓn c¸ch d¹y häc
thÇy gi¶ng, trß nghi nhí thµnh thÇy tæ chøc viÖc lµm, trß thùc hiÖn. Giê häc
lóc nµy sÏ ®îc cÊu thµnh tõ mét tæ hîp nhiÖm vô vµ bµi tËp.
Gi¸o viªn ph¶i n¾m ch¾c môc ®Ých cña c¸c nhiÖm vô vµ bµi tËp nµy, biÕt
c¸ch gi¶i quyÕt chóng mét c¸ch chÝnh x¸c, n¾m ®îc trËt tù c¸c thao t¸c cÇn
tiÕn hµnh ®Ó híng dÉn häc sinh. C«ng viÖc cña thÇy lóc nµy lµ ra nhiÖm vô,
híng dÉn häc sinh thùc hiÖn c¸c nhiÖm vô vµ kiÓm tra ®¸nh gi¸ viÖc thùc
hiÖn c¸c nhiÖm vô cña häc sinh. NhiÖm vô ®îc gi¸o viªn tr×nh bµy ng¾n
gän, râ rµng, chÝnh x¸c. NhiÖm vô ph¶i ®îc x©y dùng sao cho trËt tù. Thùc
hiÖn ph¶i ®îc tr¶i dµi theo tr×nh tù thêi gian, chia ra tõng thao t¸c. Gi¸o viªn
ph¶i dµnh thêi gian thÝch hîp ®Ó kiÓm tra, ®¸nh gi¸ kÕt qu¶ cuèi cïng. §©y
lµ kh©u rÊt quan träng v× nã võa cã t¸c dông kÝch thÝch høng thó häc tËp cña
häc sinh, võa ®a ra mÉu lêi gi¶i ®óng.
§Ó tæ chøc hÖ thèng viÖc lµm cÇn ph¶i tr¶i qua qu¸ tr×nh häc tËp theo
tÝnh tuyÕt vµ biÕt chia c¾t, nhãm gép ®óng lóc.
NhiÒu gi¸o viªn tiÓu häc khi giao nhiÖm vô cho häc sinh ®· bá qua qu¸
tr×nh. Hä kh«ng biÕt ®Æc m×nh vµo vÞ trÝ ®øa trÎ 6-11 tuæi ®Ó thÊy ®îc nh÷ng
khã kh¨n cña häc sinh. Hä kh«ng lý gi¶i ®îc m×nh ®· lµm nh thÕ nµo dêng
nh “LËp tøc” cã kÕt qu¶, kh«ng cã qu¸ tr×nh lªn líp giao nhiÖm vô, chê kÕt
qu¶, kh«ng híng dÉn, kh«ng kiÓm so¸t, kiÓm tra, söa ch÷a, ®©y lµ c¸ch d¹y
cÇn ph¶i phª ph¸n.
§Ó ®¹t ®îc kÕt qu¶ tèt trong d¹y häc chóng ta cÇn n¾m v÷ng néi dung
bµi d¹y, ®æi míi ph¬ng ph¸p d¹y häc mét c¸ch tÝch cùc “LÊy häc sinh lµm
trung t©m” ph¶i tæ chøc vËn dông linh ho¹t c¸c ph¬ng ph¸p d¹y kh¸c nhau
®Ó giê häc ®ì nhµm ch¸n, kh« cøng thuéc vÒ kh¶ n¨ng s ph¹m cña c¸c gi¸o
viªn. Chóng ta cÇn ph¶n ®èi quan niÖm sai lÇm: Mét gi¸o viªn cã thÓ d¹y
hay trong khi n¨ng lùc chuyªn m«n l¹i yÕu. Song cã nh÷ng gi¸o viªn n¨ng
lùc chuyªn m«n tèt nhng cha ch¾c ®· d¹y hay. Nãi nh nhµ gi¸o dôc vÜ ®¹i
ngêi SeeJA. ComenxKi “D¹y häc lµ mét nghÖ” vÊn ®Ò lµ ë chç sù vËn
dông, chuyÓn ho¸ c¸c ph¬ng ph¸p cña mçi gi¸o viªn ®em tíi giái gaign
mét hiÖu qu¶ vµ n¨ng suÊt cao. Kh«ng cã hÖ thèng ph¬ng ph¸p d¹y häc mÉu
nµo mµ tèi u mµ ®iÒu cÇn thiÕt lµ tÝnh s¸ng t¹o cña ngêi gi¸o viªn.
II- Môc ®Ých cña s¸ch gi¸o khoa TiÕng viÖt tiÓu häc míi:
§Êt níc ®i lªn cïng víi sù ph¸t triÓn loµi ngêi vÒ mäi mÆt trong ®ã cã
gi¸o dôc (ChiÕm u thÕ) ®· ®ãng gãp mét phÇn kh«ng nhá. V× vËy §¹i héi
lÇn thø VIII vµ IX ®· QuyÕt ®Þnh ®æi míi néi dung ph¬ng ph¸p d¹y häc,
trong ®ã cã m«n tiÕng viÖn mµ ch¬ng tr×nh TiÕng viÖt gåm nhiÒu ph©n m«n,
trong ®ã cã ph©n m«n TËp lµm v¨n chiÕm u thÕ lÜnh héi mäi kiÕn thøc
4
trong c¸c m«n ®Ó t¹o ra yÕu tè ®Çy ®ñ trong giao tiÕp v× thÕ, ®¸nh gi¸ chÊt lîng m«n TËp lµm v¨n th«ng qua bµi lµm v¨n. §Ó lµm ®îc mét bµi v¨n nãi
hoÆc viÕt ngêi lµm ph¶i sö dông c¶ 4 kü n¨ng: Nghe, nãi, ®äc, viÕt vµ ph¶i
vËn dông c¸c kiÕn thøc tiÕng viÖc. Trong qu¸ tr×nh vËn dông th× c¸c kü n¨ng
vµ kiÕn thøc ®îc tõng bíc n©ng cao lªn. Nh vËy ph©n m«n TËp lµm v¨n ®·
gãp phÇn hoµn thiÖn môc tiªu quan träng cña viÖc d¹y häc nhÊt lµ trong
giao tiÕp.
Theo ®iÒu lÖ 23- 1998 gi¸o dôc tiÓu häc nh»m gióp häc sinh h×nh thµnh
nh÷ng c¬ së Ban ®Çu cho sù ph¸t triÓn ®óng ®¾n vµ l©u dµi vÒ ®¹o ®øc, trÝ
tuÖ, thÓ chÊt thÈm mü vµ c¸c kü n¨ng c¬ b¶n gãp phÇn h×nh thµnh nh©n c¸ch
con ngêi ViÖt Nam x· héi chñ nghÜa bíc ®Çu x©y dùng t c¸ch vµ tr¸ch
nhiÖm c«ng d©n chuÈn bÞ cho häc sinh tiÕp tôc trung häc c¬ së hoÆc ®i vµo
cuéc sèng lao ®éng gãp phÇn lµm cho d©n giµu níc m¹nh xÉ héi c«ng b»ng
vµ v¨n minh. Nh vËy, gi¸o dôc trong nhµ trêng hiÖn nay lµ ph¶i §µo t¹o con
ngêi “§a n¨ng” tøc lµ con ngêi chñ ®éng, tÝch cùc, s¸ng t¹o, t×m kiÕm ph¸t
huy c¸i míi.
Tõ nh÷ng viÖc x¸c ®Þnh môc tiªu gi¸o dôc tiÓu häc Bé Gi¸o dôc §µo t¹o
®· v¹ch ra kÕ ho¹ch gi¸o dôc ®èi víi m«n häc vµ ho¹t ®éng gi¸o dôc: §¶m
b¶o d¹y ®ñ sè m«n häc vµ ho¹t ®éng b¾t buéc chñ ®éng lùa chän, cËp nhËt
néi dung d¹y häc, ®a néi dung gi¸o dôc ®Þa ph¬ng vµo ph©n bè thêi lîng
d¹y c¸c m«n häc b¾t buéc vµ néi dung d¹y häc. Qua ®ã x©y dùng ch¬ng
tr×nh theo cÊu tróc hai giai ®o¹n häc tËp. Giai ®o¹n líp 1,2,3 vµ giai ®o¹n
líp 4-5. Trong c¸c giai ®o¹n th× m«n tiÕng viÖc lµ m«n b¾t buéc kh«ng thÓ
thiÕu ®îc ®èi víi häc sinh vµ ®èi víi môc tiªu m«n häc cô thÓ lµ m«n TiÕng
viÖt nãi chung.
H×nh thµnh vµ ph¸t triÓn ë häc sinh kü n¨ng sö dông TiÕng viÖt (®äc,
viÕt, nghe, nãi) vµ cung cÊp nh÷ng hiÓu biÕt vÒ TiÕng viÖt nh»m tõng bíc
gióp c¸c em lµm chñ c«ng cô ng«n ng÷ ®Ó häc tËp trong nhµ trêng- RÌn
luyÖn kü n¨ng giao tiÕp mét c¸ch ®óng ®¾n m¹ch l¹c, tù nhiªn, tù tin trong
c¸c m«i trêng x· héi thuéc ph¹m vi ho¹t ®éng cña løa tuæi vµ ®Ó tiÕp tôc
häc lªn cÊp häc cao h¬n.
Th«ng qua viÖc d¹y TiÕng viÖt vµ sö dông TiÕng viÖt rÌn luyÖn c¸c thao
t¸c t suy c¬ b¶n (ph©n tÝch, tæng hîp, ph¸n ®o¸n…) cho häc sinh.
Cung cÊp nh÷ng hiÓu biÕt ®¬n gi¶n vÒ x· héi, tù nhiªn vµ con ngêi, vÒ
v¨n ho¸, v¨n häc ViÖt Nam vµ níc ngoµi.
Båi dìng t×nh yªu c¸i ®Ñp, c¸i thiÖn lÏ ph¶i vµ sù c«ng b»ng trong x·
héi, t×nh yªu vµ thãi quen gi÷ g×n sù giµu ®Ñp cña TiÕng viÖt.
- Gãp phÇn h×nh thµnh nh©n c¸ch con ngêi ViÖt Nam hiÖn ®¹i cã tri
thøc, thÊm nhuÇn truyÒn thèng tèt ®Ñp cña d©n téc a chuéng lèi sèng lµnh
m¹nh, ham thÝch lµm viÖc vµ biÕt rÌn luyÖn kh¶ n¨ng thÝch øng víi cuéc
sèng x· héi sau nµy.
III- C¸c d¹ng bµi TËp lµm v¨n ë tiÓu häc:
5
M«n TiÕng viÖt ë tiÓu häc ®îc coi lµ m«n häc chÝnh thøc c¬ b¶n vµ
quan träng nhÊt. D¹y TiÕng viÖt lµ d¹y cho trÎ cã kh¶ n¨ng s¶n sinh v¨n
b¶n. ViÖc thùc hiÖn qu¸ tr×nh nµy ®îc t¹o bëi nhiÒu ph©n m«n trong TiÕng
viÖt, quan träng nhÊt lµ ph©n m«n TËp lµm v¨n v× TËp lµm v¨n cã ®îc lµ
nhê s¶n phÈm cña qu¸ tr×nh s¶n sinh v¨n b¶n. C¨n cø vµo s¶n phÈm (Bµi viÕt
hay bµi nãi) vµ h×nh thøc t¹o ra s¶n phÈm ngêi ta chia c¸c bµi TËp lµm v¨n
lµn 2 d¹ng: TËp lµm v¨n miÖng vµ bµi TËp lµm v¨n viÕt.
4.1 TËp lµm v¨n miÖng:
TËp lµm v¨n miÖng nh»m rÌn luyÖn cho häc sinh kh¶ n¨ng tr×nh bµy bµi
nãi theo ®Ò tµi ®· cho: T¶ l¹i mét em bÐ chËp ch÷ng tËp ®i, kÓ l¹i mét c©u
chuyÖn ®· nghe… HiÖn nay ë tiÓu häc, mçi ®Ò bµi ë líp 4 líp 5 ®Òu cã
mét tiÕt TËp lµm v¨n miÖng, tiÕt TËp lµm v¨n miÖn gãp phÇn ph¸t triÓn ë
häc sinh n¨ng lùc nãi mét bµi theo h×nh thøc ®éc tho¹i vµ mang phong c¸ch
khÈu ng÷. Bµi nãi nµy cã nh÷ng ®Æc ®iÓm riªng vÒ nhiÒu mÆt so víi bµi viÕt:
Tõ c¸ch triÓn khai ý tíi c¸ch lùa chän tõ ng÷, lùa chän kiÓu c©u, tõ c¸ch sö
dông yÕu tè phi ng«n ng÷ ®Ó phô trî cho c¸c thñ thuËt nh»m thu hót ngêi
nghe. Bµi TËp lµm v¨n nãi kh«ng ph¶i lµ mét bµi TËp lµm v¨n viÕt ®îc nãi
lªn, kh«ng ph©n biÖt danh giíi gi÷a viÖc nãi mét bµi nãi víi viÖc nãi mét
bµi viÕt.
Tuy nhiªn còng kh«ng nªn tuyÖt ®èi ho¸ ranh giíi gi÷a bµi nãi vµ bµi
viÕt, viÖc lµm hai bµi v¨n nµy ®Òu sö dông mét hÖ thèng kü n¨ng nh nhau
trong giai ®o¹n chuÈn bÞ, chØ kh¸c mét sè kü n¨ng trong giai ®o¹n hiÖn thùc
ho¸, ®Æc biÖt lµ sù kh¸c nhau trong c«ng viÖc lùa chän tõ ng÷, kiÓm c©u do
sù chi phèi cña hai lo¹i phong c¸ch ng«n ng÷ kh¸c nhau.
D¹ng TËp lµm v¨n nãi rÊt cã Ých cho ngêi häc khi häc bíc vµo cuéc
sèng ho¹c häc lªn cÊp häc trªn kh¶ n¨ng ®éc tho¹i theo mét ®Ò tµi kh¶ n¨ng
mçi ngêi thêng gÆp trong cuéc sèng, trong häc tËp nÕu cã kh¶ n¨ng ®éc
tho¹i tèt ngêi tr×nh bµy sÏ tù tin vµ m¹nh d¹n khi lµm viÖc vµ häc tËp. ë
tiÓu häc, tiÕt TËp lµm v¨n miÖng b¾t ®Çu tõ líp 3 víi kiÓu bµi quan s¸t tranh
vµ tr¶ lêi c©u hái lªn líp 4,5 c¸c tiÕt miÖng ®îc bè trÝ ë tÊt c¶ c¸c kiÓu bµi
TËp lµm v¨n ë tõng ®Ò trong n¨m häc.
§iÒu cÇn quan t©m lµ hÇu hÕt c¸c bµi TËp lµm v¨n miÖng cha mang l¹i
kÕt qu¶ nh mong muèn. Do nhiÒu nguyªn nh©n trong ®ã ®¸ng chó ý nhÊt lµ
chóng ta cha t¹o ra ®îc hoµn c¶nh nãi n¨ng kÝch thøc nhu cÇu nãi cña häc
sinh, kh«ng cã nhu cÇu vµ ®éng c¬ th× hµnh ®éng nãi n¨ng cña c¸c em trë
nªn gîng g¹o, kh«ng tù tin.
4.2 TËp lµm v¨n viÕt;
TËp lµm v¨n viÕt nh»m rÌn luyÖn cho häc sinh kh¶ n¨ng viÕt theo ®Ò tµi
®· cho vµ thuéc c¸c phong c¸ch kh¸c nhau. Trong hai d¹ng TËp lµm v¨n ,
®©y lµ d¹ng chóng ta cã nhiÒu kinh nghiÖm vµ thµnh c«ng h¬n.
Bµi TËp lµm v¨n viÕt lµ kÕt tinh nhiÒu mÆt cña n¨ng lùc sö dông TiÕng
viÖt cña häc sinh v× thÕ bµi v¨n viÕt ®îc dïng ®Ó ®¸nh gi¸ n¨ng lùc nµy qua
6
mçi kú, mçi n¨m häc vµ qua k× thi tèt nghiÖp, cÊp häc. Ngay trong c¸c k×
thi häc sinh giái, bµi v¨n viÕt vÉn lµ h×nh thøc duy nhÊt ®Ó ®¸nh gi¸ vµ ®Þnh
gi¶i.
Trong thùc tÕ gi¶ng d¹y hiÖn nay, ngêi ta thêng cho r»ng tiÕt TËp lµm
v¨n miÖng chuÈn bÞ cho tiÕt TËp lµm v¨n viÕt. §iÒu ®ã ®óng kh«ng? nh
trªn ®· tr×nh bµy mçi mét d¹ng bµi cã mét yªu cÇu vµ mét néi dung, mét
s¶n phÈm kh¸c nhau. Hai d¹ng bµi nµy nh»m ph¸t triÓn ë ngêi häc n¨ng lùc
sö dông TiÕng viÖt theo phong c¸ch khÈu ng÷ hoÆc phong c¸ch bót ng÷, xÐt
vÒ mÆt ng«n ng÷ häc, hai phong c¸ch nµy cã quan hÖ víi nhau nh÷ng còng
cã nhiÒu ®iÓm kh¸c nhau ®ång thêi chóng hç trî cho nhau bæ sung cho
nhau. V× thÕ kh«ng thÓ quan niÖm tiÕt TËp lµm v¨n miÖng chuÈn bÞ cho
viÖc lµm bµi trong tiÕt TËp lµm v¨n viÕt. Quan niÖm nh vËy lµ cha hiÓu
®óng yªu cÇu vµ nhiÖm vô cña tiÕt TËp lµm v¨n miÖng, ¶nh hëng ®Õn ph¬ng
híng gi¶ng d¹y h¹n chÕ kÕt qu¶ tiÕt d¹y.
IV- TÝnh chÊt cña ph©n m«n TËp lµm v¨n
Ph©n m«n TËp lµm v¨n cã 2 tÝnh chÊt: TÝnh chÊt tæng hîp vµ tÝnh s¸ng
t¹o
5.1 TÝnh chÊt tæng hîp cña ph©n m«n TËp lµm v¨n : §îc thÓ hiÖn trªn
c¸c mÆt:
Ph©n m«n TËp lµm v¨n sö dông toµn bé c¸c kü n¨ng ®îc h×nh thµnh vµ
ph¸t triÓn do nhiÒu ph©n m«n kh¸c cña TiÕng viÖt ®¶m nhiÖm (Kü n¨ng viÕt
ch÷, kü n¨ng viÕt chÝnh t¶, kü n¨ng ®äc, kü n¨ng viÕt…) khi sö dông ph©n
m«n TËp lµm v¨n còng gãp phÇn ph¸t triÓn vµ hoµn thiÖn chóng.
Ph©n m«n TËp lµm v¨n cßn sö dông kiÕn thøc vµ kü n¨ng do nhiÒu m«n
häc kh¸c nhau trong nhµ trêng cung cÊp (nh c¸c hiÓu biÕt do m«n tù nhiªn
x· héi, m«n ®¹o ®øc, m«n h¸t nh¹c, m«n tËp vÏ… cung cÊp).
Ngoµi ra ph©n m«n TËp lµm v¨n cßn huy ®«ng toµn bé vèn sèng hoÆc
m¶ng vèn sèng cña häc sinh cã liªn quan ®Õn ®Ò tµi. T¶ mét c©y ®ang ra
hoa, hoÆc qu¶, t¶ mét con mÌo ®ang b¾t chuét… häc sinh kh«ng chØ huy
®éng vèn kiÕn thøc qua c¸c bµi häc vµ cßn ph¶i huy ®éng tÊt c¶ t×nh c¶m,
Ên tîng, c¶m xóc, nh÷ng ký øc cßn lu gi÷ vÒ con vËt, vÒ c©y cèi, cã nh vËy
bµi v¨n míi trë nªn sinh ®éng vµ cã hån. Bµi v¨n, kÕt qu¶ häc tËp cña ph©n
m«n TËp lµm v¨n ph¶n ¸nh tr×nh ®é sö dông TiÕng viÖt nh÷ng tri thøc vµ
hiÓu biÕt ®êi sèng cña häc sinh.
5.2 TÝnh chÊt s¸ng t¹o cña ph©n m«n TËp lµm v¨n
Khi lµm bµi v¨n häc sinh ®· thùc hiÖn mét ho¹t ®éng giao tiÕp. Mçi bµi
v¨n lµ s¶n phÈm kh«ng lÆp l¹i cña tõng häc sinh tríc ®Ò bµi. Do ®ã cã thÓ
nãi trong viÖc häc lµm v¨n häc sinh ®îc chñ ®éng tù do thÓ hiÖn c¸i “T«i”
cña m×nh mét c¸ch râ rµng, béc lé c¸i riªng cña m×nh mét c¸ch chän vÑn.
D¹y TËp lµm v¨n lµ d¹y c¸c em suy nghÜ riªng, tËp s¸ng t¹o, tËp thÓ hiÖn
trung thùc con ngêi cña m×nh.
V- Sö dông nh÷ng hiÓu biÕt vÒ c¸c d¹ng lêi nãi vµo TËp lµm v¨n ë tiÓu
7
häc:
ë tiÓu häc ngêi ta chia TËp lµm v¨n thµnh 2 lo¹i: bµi lµm miÖng vµ bµi
lµm viÕt. C¬ së cña sù ph©n chia nµy lµ sù ph©n chia lêi nãi thµnh d¹ng khÈu
ng÷ vµ bót ng÷ ®iÒu cÇn lu ý lµ c¶ hai d¹ng bµi lµm v¨n (bµi lµm miÖng vµ
bµi lµm viÕt) chñ yÕu thuéc d¹ng lêi ®éc tho¹i. §ã lµ sù bµy tá t×nh c¶m,
nhËn xÐt, lµ sù tr×nh bµy c¸c hiÓu biÕt vÒ v¨n ho¸, vÒ cuéc sèng … cña tõng
häc sinh theo mét ®Çu bµi. Râ rµng sù hiÓu vÒ ®Æc ®iÓm vµ mèi liªn hÖ gi÷a
kh©u ng÷ vµ bót ng÷, lêi ®éc tho¹i gióp Ých nhiÒu cho ngêi gi¸o viªn tiÓu
häc khi d¹y lµm v¨n.
Ch¬ng II
Nh÷ng khã kh¨n cña gi¸o viªn vµ häc sinh khi thùc hiÖn d¹y vµ häc
ph©n m«n TËp lµm v¨n theo s¸ch gi¸o khoa míi.
I- Nh÷ng khã kh¨n cña gi¸o viªn:
Ch¬ng tr×nh TiÕng viÖt n¨m 2000 nh»m gióp häc sinh h×nh thµnh c¬ së
Ban ®Çu cho sù ph¸t triÓn ®óng ®¾n vµ l©u dµi vÒ ®¹o ®øc, trÝ tuÖ, phÈm chÊt,
thÈm mü vµ c¸c kü n¨ng c¬ b¶n ®Ó gióp häc sinh tiÕp tôc häc lªn phæ th«ng
c¬ së.
Ph©n m«n TËp lµm v¨n lµ ph©n m«n vÉn tiÕp tôc häc mét sè kiÓu bµi
ch¬ng tr×nh CCGD vµ thªm nhiÒu kiÓu bµi ch¬ng tr×nh 2000 ®Ó phï hîp víi
môc tiªu ®· ®Ò ra vµ xu híng ph¸t triÓn cña häc sinh. Khi t×m hiÓu néi dung
ch¬ng tr×nh vµ tæ chøc híng dÉn häc sinh lµm bµi tËp trong giê TËp lµm v¨n
líp 3. Chóng t«i thÊy viÖc gi¸o viªn tiÕp cËn víi ch¬ng tr×nh míi gÆp mét sè
khã kh¨n sau:
1. Néi dung kiÕn thøc cña c¸ kiÓu bµi TËp lµm v¨n líp 3 ch¬ng tr×nh
míi ®îc cung cÊp th«ng qua hÖ thèng c¸c bµi tËp kh«ng nh mét ®Ò bµi cô
thÓ cña ch¬ng tr×nh CCGD. §Æc biÖt lµ kiÓu bµi v¨n kÓ chuyÖn ®îc ®a vµo
rÊt phong phó vµ ®a d¹ng th«ng qua nhiÒu c©u chuyÖn hÊp dÉn nh truyÖn
ngô ng«n, truyÖn cêi… §Ó häc sinh kÓ l¹i ® îc c©u chuyÖn ®óng víi néi
dung víi t×nh tiÕt, lêi nh©n vËt… th× rÊt khã v× trong mçi giê TËp lµm v¨n
gi¸o viªn cÇn nãi nhiÒu, híng dÉn gîi më nhiÒu, cha ®Æt ra ®îc t×nh huèng
®Ó häc sinh gi¶i quyÕt mµ gi¸o viªn cßn phô thuéc s¸ch híng dÉn gi¶ng d¹y
trong khi ®Êy s¸ch híng dÉn cho tõng bµi d¹y.
- §i vµo cô thÓ c¸c tiÕt d¹y th× hÇu nh phÇn híng dÉn chØ cã ®¸p ¸n mµ
kh«ng cã quy tr×nh (c¸ch tiÕn hµnh) mét bµi cô thÓ nh thÕ nµo, ®©y lµ vÊn ®Ò
g©y kh«ng Ýt khã kh¨n cho gi¸o viªn, khi chuÈn bÞ thiÕt kÕ bµi lªn líp.
ChÝnh v× vËy gi¸o viªn kh«ng biÕt cô thÓ ho¸ c¸c bµi tËp- kh«ng x¸c ®Þnh râ
môc tiªu träng t©m tiÕt häc th× lªn líp sÏ kh«ng c©n ®èi ®îc thêi gian mét
c¸ch hîp lý, vÊn ®Ò nµy dÉn ®Õn t×nh tr¹ng thiÕu giê d¹y mµ kh«ng hoµn
thµnh lîng bµi tËp theo yªu cÇu cña ®Ò ra.
2. Trong quy tr×nh híng dÉn gi¶ng d¹y cña s¸ch gi¸o viªn lµ cã nhiÒu
bµi tËo chØ nªu ®¸p ¸n kh«ng hÒ chèt l¹i kiÕn thøc bµi häc, còng kh«ng cã
môc híng dÉn ë nhµ phÇn híng dÉn mang tÝnh chÊt chung chung dÉn ®Õn
8
nhiÒu gi¸o viªn khi so¹n bµi gi¶ng d¹y trªn líp cßn ra vµo ph¬ng ph¸p cò
dÉn ®Õn kÕt qu¶ giê häc cha cao.
3. Trong c¸c bµi TËp lµm v¨n líp 3 ch¬ng tr×nh míi hÇu hÕt cã liªn
quan ®Õn ®å dïng d¹y häc mµ hiÖn nay ®å dïng d¹y häc phôc vô cho ph©n
m«n TËp lµm v¨n cßn thiÕu nhiÒu ë tiÓu häc do ®Æc ®iÓm t©m sinh lÝ cña
c¸c em rÊt hiÕu ®éng nh¹y c¶m. NÕu trong giê häc cã ®ñ ®å dïng d¹y häc
cã liªn quan ®Õn bµi sÏ kÝch thÝch ®îc høng thó häc tËp cña häc sinh. Giê
häc sÏ trë nªn sinh ®éng.
4. Trong nh÷ng tiÕt TËp lµm v¨n nhÊt lµ v¨n kÓ chuyÖn yªu cÇu gi¸o
viªn kÓ mÉu. Nhng nhiÒu gi¸o viªn khi kÓ chuyÖn cha kÓ ®óng lêi nh©n vËt,
cha cã giäng kÓ truyÒn c¶m cßn lóng tóng v× vËy cha thu hót ®îc sù chó ý,
høng thó häc tËp cña häc sinh.
5. Do tr×nh ®é nghiÖp vô chuyªn m«n cña gi¸o viªn cha ®ång ®Òu, cßn
h¹n chÕ nªn viÖc tiÕp cËn víi ch¬ng tr×nh míi nhiÒu gi¸o viªn cßn lóng
tóng, cha linh ho¹t trong qu¸ tr×nh gi¶ng d¹y.
II- Nh÷ng khã kh¨n víi häc sinh:
Néi dung ch¬ng tr×nh ph©n m«n TËp lµm v¨n líp 3 ch¬ng tr×nh 2000 ®·
nghiªn cøu, chän läc vµ cã thay ®æi nhiÒu c¸c bµi tËp ®a d¸ng trong mét giê
häc. §©y chÝnh lµ vÊn ®Ò g©y khã kh¨n trong viÖc hiÓu vµ n¾m v÷ng ®Æc
®iÓm c¸c d¹ng bµi TËp lµm v¨n trong ch¬ng tr×nh cho häc sinh.
ChÝnh v× thÕ vÊn ®Ò vÉn cßn t×nh tr¹ng mét sè häc sinh khi thùc hµnh
kh«ng hiÓu lÖnh bµi tËp mµ nÕu ch¨ng cßn m¬ mµng dÉn ®Õn viÖc tr¶ lêi c©u
hái hoÆc kÓ l¹i c©u chuyÖn kh«ng ®¹t ®îc môc tiªu ®Ò ra.
ë líp 3 ph©n m«n TËp lµm v¨n cã mét sè bµi tËp ë møc qu¸ cao vµ
kh«ng phï hîp víi häc sinh miÒn nói vïng s©u, vïng xa. VÝ dôc: TiÕt TËp
lµm v¨n tuÇn 21 nãi viÕt vÒ ngêi lao ®éng trÝ ãc, tiÕt TËp lµm v¨n tuÇn 26
tin thÓ thao, b¸o ®µi… bëi vèn hiÓu biÕt vÒ cuéc sèng vèn ng«n ng÷ nãi vµ
viÕt cña c¸c em cßn h¹n chÕ, g©y kh«ng Ýt khã kh¨n trong viÖc hoµn thµnh
c¸c bµi TËp lµm v¨n miÖng trong tiÕt lµm v¨n ¶nh hëng kh«ng nhá trong
viÖc n©ng cao chÊt lîng d¹y häc theo yªu cÇu ®Ò ra cña ph©n m«n TËp lµm
v¨n .
- Thêi gian dµnh cho tiÕt häc kh«ng phï hîp. ë trêng chóng t«i d¹y hÇu
hÕt c¸c em lµ häc sinh d©n téc thiÓu sè, do c¸c em Ýt ®îc giao tiÕp Ýt ®îc va
ch¹m víi cuéc sèng x· héi nªn trong khi lµm bµi tËp nhiÒu em kh«ng m¹nh
d¹n ng«n ng÷ c¸c em cßn h¹n chÕ ®«i khi nãi céc lèc sai ng÷ ®iÖu. Nªn
trong vßng 35 phót yªu cÇu c¸c em võa kÓ chuyÖn võa tæ chøc trß ch¬i th×
häc sinh sÏ kh«ng hoµn thµnh sè lîng bµi tËp.
- Trong giê häc khi tæ chøc trß ch¬i hÇu hÕt c¸c em khi ch¬i cßn lóng
tóng, rôt rÌ v× c¸c em cha hiÓu hÕt néi dung trß ch¬i, cha ®îc tham gia ch¬i
trß ch¬i nhiÒu.
Ch¬ng III
§Ò xuÊt ph¬ng ¸n híng dÉn häc sinh thùc hiÖn c¸c bµi tËp trong giê TËp
9
lµm v¨n tuÇn 14
I- C¸c bµi TËp lµm v¨n tuÇn 14
ë häc kú I ph©n m«n TËp lµm v¨n líp 3 ch¬ng tr×nh 2000 mçi tuÇn cã
mét tiÕt nªn trong tuÇn 14 cã c¸c bµi TËp lµm v¨n nh sau:
Bµi tËp 1: Nghe vµ kÓ l¹i c©u chuyÖn sau:
GiÊu Cµy
Cã mét ngêi ®ang cµy ruéng th× vî gäi vÒ ¨n c¬m, thÊy vî gäi riÕt qu¸,
b¸c ta hÐt to tr¶ lêi:
- §Ó t«i giÊu c¸i cµy vµo bôi ®·!.
VÒ nhµ b¸c ta bÞ vî tr¸ch:
- ¤ng dÊu cµy mµ la to nh thÕ, kÎ gian biÕt chç, lÊy cµy ®i th× sao?.
- L¸t sau c¬m níc xong b¸c ta ra ruéng, Qu¶ nhiªn, cµy mÊt råi. B¸c ta
bÌn ch¹y mét m¹ch vÒ nhµ. Nh×n tríc, nh×n sau ch¼ng thÊy ai, b¸c ta míi
ghÐ s¸t vµo tai vî th× thÇm:
- Nã lÊy mÊt cµy råi.
TruyÖn Cêi ViÖt Nam
Bµi tËp 2: Trß ch¬i:
Mét häc sinh ®ãng vai kh¸ch, mét häc sinh ®ãng vai dÉn kh¸ch ®i th¨m
trêng, giíi thiÖu víi kh¸ch vÒ trêng vµ c¸c ho¹t ®éng cña trêng.
+ Môc ®Ých, d¹ng bµi tËp vµ c¸c biÖn ph¸p, quy tr×nh híng dÉn cho häc
sinh thùc hiÖn tõng bµi tËp
* Môc ®Ých:
RÌn cho häc sinh kü n¨ng nghe, nãi, phôc vô cho viÖc häc tËp vµ giao
tiÕp cô thÓ.
Bµi tËp 1: Häc sinh nghe, nhí nh÷ng t×nh tiÕt c©u chuyÖn ®Ó kÓ l¹i néi
dung c©u chuyÖn, biÕt kÓ víi giäng tù nhiªn dÝ dám cña c©u chuyÖn vui.
Bµi tËp 2: N¾m ®îc mét sè kü n¨ng phôc vô häc tËp giao tiÕp th«ng qua
trß ch¬i ®ãng vai dÉn kh¸ch ®i th¨m trêng, biÕt giao tiÕp, nãi n¨ng mét c¸ch
m¹nh d¹n, tù nhiªn khi giíi thiÖu víi kh¸ch vÒ trêng vµ c¸c ho¹t ®éng cña
trêng.
-BiÕt øng xö, nãi n¨ng lÞch sù khi giao tiÕp
+ C¸c d¹ng bµi tËp
Bµi tËp 1: Thuéc d¹ng nghe vµ kÓ l¹i c©u chuyÖn, truyÖn cêi: GiÊu Cµy.
Bµi tËp 2: Thuéc d¹ng trß ch¬i ®ãng vai kh«ng qua giao tiÕp. BiÖn ph¸p
híng dÉn häc sinh lµm bµi TËp lµm v¨n tuÇn 14.
- Gi¸o viªn x¸c ®Þnh ®óng môc ®Ých cña c¸c nhiÖm vô vµ bµi tËp trong
giê TËp lµm v¨n tõ ®ã gi¸o viªn biÕt c¸ch gi¶i quyÕt c¸c bµi tËp chÝnh x¸c,
ng¾n gän ®ång thêi n¨m ®îc trËt tù c¸c thao t¸c cÇn tiÕn hµnh ®Ó híng dÉn
häc sinh thùc hiÖn ®óng nhiÖm vô bµi tËp.
- Gióp häc sinh n¾m v÷ng môc ®Ých yªu cÇu cña bµi tËp b»ng c©u hái
hoÆc lêi gi¶i thÝch vÝ dô nh:
§Ò bµi yªu cÇu g×?
10
Tªn truyÖn lµ g×?
- Khi kÓ mÉu gi¸o viªn cÇn kÓ ®óng néi dung c©u chuyÖn ®óng lêi nh©n
vËt, x¸c ®Þnh giäng ®iÖu cña lêi kÓ (vui, hµi híc) chuÈn bÞ vÒ ng«n n÷g cã
vËy míi g©y ®îc sù chó ý, høng thó häc tËp cña häc sinh.
- Khi híng dÉn häc sinh lµm bµi tËp gi¸o viªn ph¶i ®Æt m×nh vµ vÞ vÞ trÝ
cña ®øa trÎ 6-11 tuæi ®Ó h×nh dung nh÷ng khã kh¨n cña c¸c em khi kÓ, hoÆc
giao tiÕp tríc líp. Häc sinh kh«ng lý gi¶i ®îc lµm thÕ nµo ®Ó kÓ ®óng néi
dung c©u chuyÖn. V× vËy gi¸o viªn cÇn híng dÉn b»ng nh÷ng c©u hái gîi
më, dÉn d¾t ®Ó gióp häc sinh kÓ ®óng víi néi dung vµ tr×nh tiÕt c©u chuyÖn.
- Trong líp häc tr×nh ®é nhËn thøc cña c¸c em kh«ng ®ång ®Òu. ChÝnh
v× vËy trong giê TËp lµm v¨n kÓ chuyÖn cã nh÷ng em kÓ rÊt tèt, cã nh÷ng
em kÓ ®îc hoÆc cã kÓ ®îc cßn sai, thiÕu t×nh tiÕt… V× vËy khi so¹n bµi víi
häc sinh yÕu, TB gi¸o viªn ph¶i cã c©u hái gîi më tõ c©u ®Õn ®o¹n víi hoc
sinh kh¸, giái gi¸o viªn cÇn ®a c©u hái n©ng cao h¬n. Tuú thuéc vµo tr×nh ®é
cña mçi häc sinh mµ gi¸o viªn thiÕt kÕ bµi d¹y phï hîp.
- Häc sinh nghe hoÆc viÕt l¹i nh÷ng ®iÒu m×nh nghe, m×nh kÓ ë trªn
liªn kÕt thµnh c¸c ®o¹n hoÆc c©u chuyÖn ®óng víi néi dung cèt truyÖn.
§Ó ph¸t huy tÝnh tÝch cùc, häc tËp cña häc sinh, gi¸o viªn cã thÓ tæ chøc
cho häc sinh kÓ chuyÖn theo nhãm, c¸c nhãm th¶o luËn ®a ra c¸ch kÓ phï
hîp víi néi dung c©u truyÖn tæ chøc thi kÓ gi÷a c¸c nhãm víi nhau. C¸c
nhãm kÓ xong gi¸o viªn kiÓm tra ®¸nh gi¸ lµ kh©u rÊt quan träng v× nã võa
cã t¸c dông kÝch thÝch, høng thó häc tËp cho häc sinh võa ®a ra lêi kÓ (®¸p
¸n ®óng).
Ngoµi biÖn ph¸p trªn gi¸o viªn cÇn cã th¸i ®é s ph¹m thÝch hîp. Gi¸o
viªn cÇn ®éng viªn, khÝch lÖ t¹o kh«ng khÝ häc tËp tho¶i m¸i, s«i næi, vui vÎ
®Ó cac em nhiÖt t×nh x©y dùng bµi vµ chó ý ®Õn ho¹t ®éng häc tËp chung
cña líp. Mét lêi ®éng viªn cña c« gi¸o, mét ¸nh m¾t tr×u mÕn cña c« cïng
víi sù chó ý l¾ng nghe, nghiªm tóc häc tËp cña b¹n bÌ trong líp sÏ lµ niÒm
®éng viªn vµ khÝch lÖ rÊt lín gióp c¸c em b¹o d¹n, tù tin khi giao tiÕp tríc
c¶ líp. §Ó t¹o ®îc kh«ng khÝ häc tËp s«i næi, giê häc ®¹t kÕt qu¶ gi¸o viªn
yªu cÇu häc sinh vÒ nhµ ph¶i ®äc bµi tríc ë nhµ khi lªn líp c¸c em sÏ tù tin
h¬n.
Tõ c¸c biÖn ph¸p trªn ®îc cô thÓ ho¸ thµnh quy tr×nh híng dÉn häc sinh
thùc hiÖn d¹ng bµi tËp tuÇn 14 nh sau:
II- Quy tr×nh híng dÉn häc sinh lµm bµi tËp
1) æn ®Þnh tæ chøc (líp h¹t 1 bµi)
2) KiÓm tra bµi cò
Gi¸o viªn gäi 2 häc sinh giíi thiÖu víi c¸c b¹n trong líp vÒ tæ em vµ c¸c
ho¹t ®éng cña tæ trong th¸ng qua.
3) Bµi míi:
1- Giíi thiÖu bµi
2- Híng dÉn häc sinh lµm bµi tËp
11
Ho¹t ®éng 1: Híng dÉn nghe vµ kÓ chuyÖn
Bµi tËp 1: Nghe kÓ l¹i c©u chuÖn sau: “GiÊu Cµy”
Yªu cÇu 2 häc sinh ®äc ®Ò
§Ò bµi yªu cÇu g×?
Tªn chuyÖn lµ g×?
Bíc 1: Gi¸o viªn kÓ chuyÖn: Gi¸o viªn kÓ 2 lÇn
Bíc 2: Híng dÉn häc sinh kÓ
Gi¸o viªn nªu c©u gîi më gióp häc sinh nhí ý chÝnh cña c©u chuyÖn
+TruyÖn cã tªn lµ g×?.
+C©u chuyÖn cã mÊy nh©n vËt chÝnh? ®ã lµ nh©n vËt nµo?.
+B¸c n«ng d©n ®ang lµm g×?
+Khi vî gäi vÒ ¨n c¬m b¸c tr¶ lêi nh thÕ nµo?.
+Vî b¸c ®· tr¸ch b¸c ®iÒu g×?
+B¸c n«ng d©n lµm g× khi Cµy ®· mÊt?
+C©u chuyÖn trªn buån cêi chç nµo?
- 1 häc sinh kÓ l¹i lÇn 3.
Bíc 3: Häc sinh tËp kÓ chuyÖn theo nhãm
- Gi¸o viªn theo dâi híng dÉn nhãm kÓ cßn lóng tóng
- §¹i diÖn nhãm lªn thi kÓ theo lèi ph©n vai.
Gi¸o viªn cïng häc sinh nhËn xÐt.
KhuyÕn khÝch nhãm kÓ ®óng víi néi dung cèt truyÖn vµ rót ra ®iÒu cÇn
nhí.
Ho¹t ®éng2: Trß ch¬i
Bµi tËp 2: Trß ch¬i häc sinh ®ãng vai kh¸c, mét häc sinh ®ãng vai dÉn
kh¸c ®i th¨m trêng giíi thiÖu víi kh¸c vÒ trêng vµ c¸c ho¹t ®éng cña trêng
m×nh.
Yªu cÇu 1-2 em ®äc ®Ò bµi
- §Ò bµi yªu cÇu g×?
- C¸ch ch¬i nh thÕ nµo?
Bíc 1: Híng dÉn c¸ch ch¬i
-Gi¸o viªn cho häc sinh ch¬i theo nhãm.
-Gi¸o viªn cho mét nhãm ch¬i thö.
Bíc 2: Häc sinh ch¬i
- C¸c nhãm lÇn lît lªn ®ãng vai trß ch¬i.
- Gi¸o viªn vµ c¸c nhãm quan s¸t theo dâi nhËn xÐt khen ngîi nhãm
giíi thiÖu m¹nh d¹n, tù tin ®óng yªu cÇu ®Ò bµi.
Ho¹t ®éng 3: Cñng cè, dÆn dß.
- 1 häc sinh kÓ l¹i c©u chuyÖn
- NhËn xÐt giê häc.
- DÆn dß: VÒ «n bµi vµ tËp kÓ l¹i chuyªn cho «ng bµ bè mÑ nghe.
Ch¬ng VI- D¹y thùc nghiÖm
Víi c¸c biÖn ph¸t ®Ò xuÊt trªn t«i ®· ¸p dông vµ phæ biÕn réng r·i víi
12
c¸c ®ång nghiÖp cña t«i vµ t«i thÊy rÊt cã hiÖu qu¶. Tuú theo tõng d¹ng bµi
tËp mµ gi¸o viªn ¸p dông c¸c biÖn ph¸p trªn mét c¸ch linh ho¹t cã hiÖu qu¶.
1. Môc ®Ých thùc nghiÖm:
ViÖc d¹y thùc nghiÖm tiÕt tËp lµm van tuÇn 14 nh»m môc ®ich kiÓm tra
hiÖu qu¶ cña c¸c biÖn ph¸p ®Ò xuÊt mµ chóng t«i ®a ra cã phï hîp hay
kh«ng? §ång thêi kiÓm nghiÖm tÝnh kh¶ thi, hiÖu qu¶ cña qu¸ tr×nh lªn líp
theo híng lÊy häc sinh lµm trung t©m. Tõ ®ã ®iÒu chØnh lý luËn ®Ó phï hîp
víi thùc tiÔn t×m ra nh÷ng u ®iÓm vµ nh÷ng tån t¹i cña tõng bµi tËp cô thÓ tõ
®ã rót ra kÕt luËn vÒ viÖc thùc hiÖn ®æi míi ph¬ng ph¸p d¹y häc
2. §èi tîng thùc nghiÖm:
Chóng t«i tiÕn hµnh d¹y thùc nghiÖm líp 3 ®¹i trµ t¹i trêng.
Líp
Sè häc sinh lµm bµi
3A
20 em
3K
20 em
3. Néi dung d¹y thùc nghiÖm
Thùc nghiÖm d¹y bµi TËp lµm v¨n tuÇn 14
4. Qu¸ tr×nh thùc nghiÖm:
Thùc nghiÖm lÇn 1 víi häc sinh líp 3 A
Thùc nghiÖm lÇn 2 víi äc sinh 3 K.
NhËn xÐt: §¸nh gi¸ thùc nghiÖm lÇn 1
Sau khi d¹y thùc nghiÖm lÇn thø nhÊt ë líp 3 A t«i rót ra mét sè nhËn
xÐt sau:
Bµi tËp 1: Nghe vµ kÓ l¹i c©u chuyÖn “GiÊu Cµy”
Qua tiÕt d¹y t«i thÊy hÇu hÕt c¸c em ®Òu kÓ l¹i c©u chuyÖn ®îc. Nhng
trong khi kÓ nhiÒu em cßn lóng tóng cha biÕt kÓ ®óng lêi nh©n vËt. Víi
nh÷ng c©u hái trong bµi so¹n nh×n chung cã râ rµng, khi thùc thi th× t«i thÊy
c©u 3 “B¸c n«ng d©n ®ang lµm g× khi vî gäi vÒ ¨n c¬m?” c©u hái nµy cßn
v¾n t¾t häc sinh khã hiÓu víi nh÷ng c©u hái nµy ta cÇn bæ sung thªm c©u
hái gîi më: B¸c n«ng d©n ®ang lµm g×? Ai gäi B¸c vÒ ¨n c¬m? vµ c©u hái
theo em c©u chuyÖn nµy kÓ víi giäng ®iÖu nh thÕ nµo? cÇn gîi më thªm:
C©u kÕt lêi b¸c n«ng d©n nãi víi vî kÓ víi giäng nh thÕ nµo? ®ång thêi cho
häc sinh kÓ theo nhãm, thi kÓ gi÷a c¸c nhãm víi nhau theo lèi phÇn vai ®Ó
g©y sù høng thó häc tËp cho häc sinh.
Bµi tËp 2: Khi tæ chøc trß ch¬i ®ãng vai, c¸c em ch¬i cßn lóng tóng, cha
b¹o d¹n cßn m¬ mµng v× vËy víi bµi tËp nµy gi¸o viªn nªn cho c¸c em ch¬i
thËt, cho c¸c em dÉn kh¸c ®i quanh trêng ®Ó c¸c em giíi thiÖu vÒ trêng cña
m×nh víi kh¸ch.
Khi c¸c em tiÕp xóc víi c¶nh vËt thËt th× lóc ®Êu c¸c em sÏ giíi thiÖu
mét c¸ch b¹o d¹n, tù tin h¬n. V× vËy ta cÇn tæ chøc cho häc sinh ch¬i thËt.
Sau khi d¹y thùc nghiÖm lÇn 1 víi kÕt qu¶ kh«ng ®îc nh mong muèn.
T«i ®· tiÕn hµnh so¹n l¹i bµi vµ d¹y thùc nghiÖm lÇn 2 líp 3 K (®¹i trµ).
13
NhËn xÐt d¹y thùc nghiÖm lÇn 2
Sau khi ®· ®iÒu chØnh gi¸o ¸n t«i ®· tiÕn hµnh d¹y thùc nghiÖm lÇn 2.
Qua tiÕt d¹y t«i thÊy m×nh nh m¹nh d¹n tù tin h¬n ®· n¾m v÷ng ®îc ph¬ng
ph¸p d¹y ph©n m«n TËp lµm v¨n khi ¸p dông quy tr×nh nµy häc sinh cã ®îc
kÕt qu¶ sau:
Bµi tËp 1:
C©u hái trong bµi so¹n kh¸ tØ mØ, râ rµng, phï hîp víi häc sinh. HÇu hÕt
c¸c em ®· nghe vµ kÓ ®óng t×nh h×nh biÕt néi dung c©u chuyÖn. BiÕt kÓ
®óng giäng cña tõng nh©n vËt, biÕt kÓ víi giäng vui, hãm hØnh, nhiÒu häc
sinh ®· biÕt kÓ víi cö chØ ®iÖu bé cña c¸c em.
- NhiÒu em ®· m¹nh d¹n xung phong kÓ thi, cïng c¸c b¹n
Bµi tËp 2: Víi ph¬ng ¸n cho häc sinh ch¬i thËt
T«i thÊy c¸c em ch¬i hÇu hÕt rÊt tÝch cùc, c¸c em ®· trùc tiÕp giíi thiÖu
víi kh¸ch (c« gi¸o vµ c¸c b¹n) vÒ trêng vµ cao ho¹t ®éng cña trêng mét
c¸ch tù nhiªn b¹o d¹n. NhiÒu em lµ kh¸ch ®· biÕt pháng vÊn l¹i b¹n.
Víi c¸ch d¹y theo quy tr×nh trªn lµm cho giê häc, kh«ng cßn nÆng nÒ,
®¬n ®iÖu. Giê häc trë nªn s«i ®éng, høng thó tõ ®Çu ®Õn cuèi, c¸c em biÕt tù
®¸nh gi¸ kh¶ n¨ng giao tiÕp, häc tËp cña m×nh lµm cho c¸c em høng thó häc
tËp. Víi c¸c em häc sinh yªu cÇu c¸c em ®îc sù quan t©m gióp ®ì nhiÒu
h¬n vµ c¸c em sÏ tù tin h¬n trong häc tËp còng nh giao tiÕp.
C- KÕt luËn
Ch¬ng tr×nh tiÓu häc 2000 nh»m gióp häc sinh h×nh thµnh nh÷ng c¬ së
Ban ®Çu cho sù ph¸t triÓn ®óng ®¾n, l©u dµi vÒ ®¹o ®øc trÝ tuÖ, thÓ chÊt,
thÈm mü vµ c¸c kü n¨ng c¬ b¶n ®Ó häc sinh tiÕp tôc häc trung häc c¬ së.
M«n TiÕng viÖt chiÕm mét vÞ trÝ rÊt quan träng. TiÕng viÖt t¹o ®iÒu kiÖn
vµ c¬ së cho häc sinh häc tèt c¸c m«n häc kh¸c trong ch¬ng tr×nh. Trong ®ã
®ã ph©n m«n TËp lµm v¨n cã nhiÖm vô rÌn cho häc sinh kü n¨ng nãi vµ kü
n¨ng viÕt qua c¸c kiÓu bµi v¨n miªu t¶, viÕt th, kÓ chuyÖn…Trong ch¬ng
tr×nh líp 3 khi tæ chøc híng dÉn häc sinh lµm mét tiÕt TËp lµm v¨n líp 3 cã
nh÷ng ®iÓm rÊt kho¸ v× nã ®ßi hái ngêi gi¸o viªn ph¶i cã n¨ng lùc dÉn vµ
øng dông linh ho¹t c¸c ph¬ng ph¸p gi¶ng d¹y trªn líp. Bëi vËy lµm thÕ nµo
®Ó chóng ta d¹y tèt ph©n m«n TËp lµm v¨n lµ mét vÊn ®Ò chóng ta d¹y tèt
ph©n m«n TËp lµm v¨n lµ mét vÊn ®Ò hÕt søc cÇn thiÕt.
§Ó th¸o gì nh÷ng khã kh¨n trong thêi gian qua t«i ®· t×m hiÓu, nghiªn
cøu ®Ò tµi, cïng víi sù híng dÉn cña chuyªn m«n nhµ trêng vµ sù gãp ý cña
®ång nghiÖp t«i nhËn thÊy viÖc ®a ra biÖn ph¸p d¹y TËp lµm v¨n líp 3 nãi
chung vµ TËp lµm v¨n tuÇn 14 nãi riªng lµ rÊt cÇn thiÕt. V× vËy khi tæ chøc
híng dÉn häc sinh lµm bµi TËp lµm v¨n gi¸o viªn cÇn ph¶i:
- N¾m v÷ng môc ®Ých yªu cÇu bµi tËp: Môc ®Ých rÌn cho häc sinh nghe,
nhí, kÓ l¹i c©u chuyÖn vµ rÌn kü n¨ng giao tiÕp.
- N¾m ®îc c¸c d¹ng bµi tËp, bµi tËp thuéc d¹ng nµo? tõ ®ã gióp häc sinh
gi¶i quyÕt bµi tËp chÝnh x¸c, ng¾n gän.
14
- Víi môc ®Ých ph©n m«n TËp lµm v¨n líp 3 khi so¹n bµi ph¶i so¹n lêi
gi¶i vµ quan träng nhÊt lµ ph¶i so¹n nh÷ng c©u hái gîi më dÉn d¾t cho häc
sinh thùc hiÖn tõng thao t¸c khi lµm bµi tËp. Cã nh vËy häc sinh míi chñ
®éng, s¸ng t¹o.
- Khi häc sinh lµm bµi xong gi¸o viªn ph¶i nhËn xÐt rót kinh nghiÖm,
khen ngîi, ®éng viªn kÞp thêi ®Ó kÝch thÝch høng thó häc tËp cho häc sinh.
§Ó ®¹t ®îc kÕt qu¶ trong d¹y häc chóng ta ph¶i n¾m v÷ng néi dung bµi
d¹y, ph¶i ®æi míi ph¬ng ph¸p d¹y häc mét c¸h tÝch cùc “LÊy häc sinh lµm
trung t©m” ph¶i vËn dông linh ho¹t, nhuÇn nhuyÔn c¸c ph¬ng ph¸p d¹y häc
kh¸c nhau trong giê häc ®Ó ®ì nhµm ch¸n, kh« cøng.
Cã thÓ kh¶ng ®Þnh ®æi míi néi dung vµ ph¬ng ph¸p d¹y häc theo tinh
thÇn tÝch cùc ho¸ ho¹t ®éng cña häc sinh lµ rÊt cÇn thiÕt, lµ híng ®i ®óng
®¾n cã tÝnh kh¶ thi cao, ®¶m b¶o sù thèng nhÊt vÒ môc tiªu, quan ®iÓm nhËn
thøc, hµnh ®éng thèng nhÊt vÒ tr×nh ®é chuÈn phï hîp víi ®Æc ®iÓm, m«i trêng gi¸o dôc vµ phï hîp víi xu thÕ ph¸t triÓn gi¸o dôc tiÓu häc ë khu vùc
vµ trªn thÕ giíi. §Ó ®¹t ®îc kÕt qu¶ nh mong muèn ®ßi hái mçi gi¸o viªn vµ
häc sinh ph¶i nç lùc phÊn ®Êu trong mäi ®iÒu kiÖn, hoµn c¶nh. KÕt qu¶ gi¸o
dôc ph¶i ®îc g©y dùng liªn tôc, l©u dµi vµ tranh n«n nãng.
MÆc dï ®· rÊt cè g¾ng nhng do thêi gian nghiªn cøu cha nhiÒu, kinh
nghiÖm vµ n¨ng lùc cña b¶n th©n cßn h¹n chÕ nªn trong ph¹m vi ®Ò tµi nµy
t«i míi x©y dùng ®îc “Tæ chøc híng dÉn cho häc sinh lµm bµi tËp trong giê
TËp lµm v¨n líp 3 tuÇn 14” Nh»m gãp phÇn ®æi míi ph¬ng ph¸p vµ n©ng
cao hiÖu qu¶ giê häc dùa trªn ®Æc ®iÓm t©m sinh lý løa tuæi häc sinh líp 3,
dùa vµo néi dung ch¬ng tr×nh còng nh thùc tÕ gi¶ng d¹y. §©y lµ mét viÖc
lµm gióp cho t«i t×m hiÓu thªm vÒ c¸c biÖn ph¸p d¹y häc TËp lµm v¨n líp 3
vµ c¸c líp häc kh¸c trong ch¬ng tr×nh.
Trªn ®©y lµ mét sè kinh nghiÖm vÒ :Tæ chøc híng dÉn häc sinh lµm bµi
tËp trong giê TËp lµm v¨n líp 3 tuÇn 14 mµ t«i ®· tr×nh bµy ë trªn. Khi sö
dông c¸c ph¬ng ph¸p trªn t«i thÊy cã kÕt qu¶ cao trong häc tËp. Trong qu¸
tr×nh nghiªn cøu, t×m hiÓu b¶n th©n t«i ch¾c ch¾n kh«ng tr¸nh khái nh÷ng
thiÕu sãt. Mong c¸c b¹n ®ång nghiÖp tham kh¶o vµ ®ãng gãp ý kiÕn.
T«i xin ch©n thµnh c¶m ¬n!
15
- Xem thêm -