Tài liệu Skkn tổ chức giờ ôn tập tiếng việt hứng thú và hiệu qủa

MÔÛ ÑAÀU 1. Ñaët vaán ñeà : Oân taäp sau moãi chöông , moãi phaàn laø vieäc laøm caàn thieát khoâng theå thieáu ñeå giaùo vieân cuûng coá , khaéc saâu vaø heä thoáng hoaù kieán thöùc cho hoïc sinh . Theo I.F.Kharlamoâp “ Vieäc cuûng coá taøi lieäu hoïc taäp caøng tieán trieån thì vieäc hoïc taäp cuûa hoïc sinh caøng trôû neân töï giaùc hôn vaø mang tính chaát töï löïc saùng taïo ” [7;9]. Laøm theá naøo ñeå toå chöùc giôø hoïc oân taäp ñaït hieäu quaû nhö mong muoán ? Ñoù laø baên khoaên , traên trôû cuûa nhöõng ngöôøi laøm coâng taùc giaûng daïy . 2. Nhieäm Vuï Cuûa Ñeà Taøi : Trình baøy moät caùch toå chöùc giôø oân taäp Tieáng Vieät höùng thuù vaø hieäu quaû . 3. Phöông Phaùp Tieán Haønh : Thöïc hieän ñeà taøi naøy, chuùng toâi söû duïng caùc phöông phaùp , bieän phaùp , hình thöùc daïy hoïc trong giôø oân taäp Tieáng Vieät nhö : OÂn taäp – luyeän taäp , ñaøm thoaïi , troø chôi … - OÂn taäp – luyeän taäp laø phöông phaùp chuû yeáu trong giôø oân taäp ñeå cuûng coá kieán thöùc vaø reøn luyeän kó naêng , trong ñoù ñaøm thoaïi laø moät hình thöùc duøng ñeå oân taäp taøi lieäu . - Troø chôi : hình thöùc toå chöùc daïy hoïc naøy nhaèm muïc ñích taïo ra höùng thuù hoïc taäp , reøn luyeän yù thöùc töï laäp , söï nhanh trí , quyeát ñoaùn cho hoïc sinh . 1 Phaàn II NOÄI DUNG I. THÖÏC TRAÏNG TOÅ CHÖÙC GIÔØ OÂN TAÄP HIEÄN NAY : Giôø oân taäp Tieáng Vieät laâu nay thöôøng ñöôïc toå chöùc döôùi hình thöùc “ doø baøi ” vaø goïi leân baûng laøm baøi taäp . Giaùo vieân ñaët caâu hoûi veà nhöõng kieán thöùc ñaõ hoïc theo trình töï töøng baøi hoaëc söû duïng nhöõng caâu hoûi oân taäp ôû SGK vaø goïi hoïc sinh traû lôøi , coù theå ñaùnh giaù ñieåm . Neáu hoïc sinh “ khoâng thuoäc baøi ” seõ bò ñieåm keùm vaø pheâ bình , xöû phaït . Vì vaäy hoïc sinh ñoùn nhaän giôø oân taäp vôùi moät taâm lí lo sôï , naëng neà . Moät soá khaùc thì thaáy nhaøm chaùn vì kieán thöùc chaúng coù gì môùi meû . II. MOÄT CAÙCH TOÅ CHÖÙC GIÔØ OÂN TAÄP TIEÁNG VIEÄT HÖÙNG THUÙ VAØ HIEÄU QUAÛ -Côû sôû lí luaän : Vieäc cuûng coá kieán thöùc ñoøi hoûi ôû hoïc sinh moät söï caêng thaúng veà trí tueä vaø theå löïc neáu khoâng nhieàu hôn, thì duø sao cuõng khoâng ít hôn so vôùi vieäc nghieân cöùu baøi môùi khi nghe giaùo vieân giaûng. Vì vaäy, vieäc phaùt huy tính tích cöïc cuûa hoïc sinh khi cuûng coá kieán thöùc vaø luyeän taäp “ khoâng keùm phaàn quan troïng so vôùi khi trình baøy vaø hieåu saâu taøi lieäu môùi ”[7;3 ]. Tuy nhieân , chæ coù taâm traïng tích cöïc beân trong ñaëc bieät laø höùng thuù hoïc taäp môùi chi phoái tính tích cöïc nhaän thöùc cuûa hoïc sinh “ khi hoaït ñoäng nhaän thöùc cuûa hoïc sinh döïa treân cô sôû cuûa höùng thuù , noù seõ trôû neân haøo höùng , thoaûi maùi vaø deã daøng ” [7;24]. Ñeå hình thaønh höùng thuù cho hoïc sinh giaùo vieân phaûi duøng nhieàu phöông phaùp vaø thuû 2 thuaät khaùc nhau maø noùi nhö nhaø giaùo duïc hoïc T.A.Ilina “ Con ñöôøng ñaàu tieân ñeå naâng cao hieäu quaû cuûa baøi hoïc : boû caùc khuoân maãu trong vieäc tieán haønh baøi hoïc , aùp duïng vaøo quaù trình daïy hoïc nhöõng baøi hoïc khaùc nhau caû veà noäi dung laãn hình thöùc toå chöùc ” [3;52]. - Thöïc teá : Trong quaù trình giaûng daïy , chuùng toâi nhaän thaáy hoïc sinh khoâng maáy höùng thuù vôùi giôø oân taäp vì phaûi oân laïi khoái löôïng kieán thöùc khaù nhieàu . Ñoái vôùi hoïc sinh khaù – gioûi thì nhieäm vuï naøy khoâng quaù naëng neà nhöng laïi chaúng coù gì haáp daãn coøn ñoái vôùi hoïc sinh yeáu vaø löôøi thì ñoù laø coâng vieäc raát naëng neà . Tuy nhieân , hoïc sinh nhaát laø caùc em baäc THCS ñeàu mang taâm lí “ thi ñua ” vôùi baïn vaø luoân mong muoán chieán thaéng, ñöôïc khen . Vì vaäy chuùng toâi nhaän thaáy vieäc toå chöùc oân taäp döôùi hình thöùc troø chôi , thi ñua giöõa caùc ñoäi , caùc toå trong lôùp seõ taïo cho caùc em söï haùo höùc chuaån bò, oân taäp vaø naém vöõng kieán thöùc ñeå “ chieán thaéng ” , thi ñua vôùi baïn vaø giôø oân taäp seõ trôû neân nheï nhaøng , höùng khôûi vôùi caùc em . 1. Chuaån bò : GV : - Daën doø hoïc sinh oân taäp kieán thöùc , chuaån bò ñoà duøng hoïc taäp - Ñoà duøng daïy hoïc : baûng phuï , baêng keo , keùo . HS : - OÂn taäp kieán thöùc . - Ñoà duøng hoïc taäp : baûng con , buùt loâng . 2. Toå chöùc : - Chia lôùp hoïc thaønh 2 , 3 ñoäi ( tuyø theo lôùp hoïc coù 2 , 3 daõy baøn ) 3 - Moãi ñoäi cöû 2 ñaïi dieän leân ngoài baøn ñaàu tieân . - Cöû 1 thö kí ghi ñieåm . 3. Tieán haønh hoaït ñoäng : Giôø oân taäp ñöôïc chia laøm hai phaàn : - Oân taäp lí thuyeát . - Luyeän taäp thöïc haønh . ( Ñeå cuï theå hôn , chuùng toâi choïn giôø oân taäp Tieáng Vieät HK I lôùp 6 ñeå minh hoaï ) Hoaït ñoäng 1 : Oân taäp lí thuyeát .( 25’) * Thao taùc 1 : Troø chôi oâ chöõ . Daønh cho ñaïi dieän caùc ñoäi .( 5’) - Theå leä : Khi nghe xong caâu hoûi môùi ñöôïc ñöa tay xin traû lôøi , ñoäi naøo ñöa tay tröôùc ñöôïc quyeàn traû lôøi . - Traû lôøi ñuùng 1 oâ chöõ haøng ngang ñöôïc : 5 ñieåm . - Traû lôøi ñuùng oâ chöõ haøng doïc ñöôïc : 15 ñieåm . + Chæ ñöôïc giaûi oâ chöõ haøng doïc khi ñaõ tìm ñöôïc taát caû caùc oâ chöõ haøng ngang . + Phaûi khaùi quaùt döõ kieän oâ chöõ haøng doïc : 10 ñieåm . + Neáu chæ giaûi oâ chöõ maø khoâng neâu ñöôïc döõ kieän : 5 ñieåm . - Neáu ñaïi dieän caùc ñoäi khoâng traû lôøi ñöôïc thì caùc thaønh vieân coøn laïi ñöôïc traû lôøi , thaønh vieân ñoäi naøo traû lôøi ñuùng seõ ghi ñieåm cho ñoäi aáy * Caùch tieán haønh : 4 Giaùo vieân treo moät baûng phuï coù oâ chöõ vaø moät baûng phuï neâu döõ kieän caû hai baûng ñöôïc daùn kín . Giaùo vieân laàn löôït gôõ töøng döõ kieän , hoïc sinh quan saùt vaø traû lôøi , neáu traû lôøi ñuùng , giaùo vieân gôõ töøng oâ chöõ . 1. Coù 6 chöõ caùi : Chöùc vuï ñieån hình cuûa noù laø laøm chuû ngöõ trong caâu . 2. Coù 6 chöõ caùi : Töø gheùp vaø töø laùy thuoäc kieåu caáu taïo … 3. Coù 6 chöõ caùi : Chæ ñaëc ñieåm , tính chaát cuûa söï vaät , hoaït ñoäng , traïng thaùi . 4. Coù 7 chöõ caùi : Ñaëc ñieåm cuûa danh töø rieâng . 5. Coù 5 chöõ caùi : Ñôn vò taïo neân töø . 6. Coù 12 chöõ caùi : Nhöõng töø coù nhieàu neùt nghóa goïi laø … 7. Coù 11 chöõ caùi : Hieän töôïng … taïo ra töø nhieàu nghóa . 8. Coù 7 chöõ caùi : Hình thöùc cuûa töø maø ta nhìn thaáy ñöôïc . 9. Coù 11 chöõ caùi : Danh töø chæ söï vaät nhöng khoâng chæ goïi teân moät loaïi söï vaät 10.Coù 9 chöõ caùi : Nhöõng töø do nhaân daân ta töï saùng taïo ra goïi laø töø … 11.Coù 15 chöõ caùi : Loãi cuûa caâu “ Truyeän Ñoâ-reâ-mon raát thuù vò neân em thích ñoïc truyeän Ñoâ-reâ-mon ” 5 Baûng 1 : Döõ kieän cuûa caùc oâ chöõ haøng ngang . D T Baûng 2 : T C ÖØ H N U H Y D T A H N U H AÀ A Í I EÅ C T N L N N T EÀ N H ÖØ V AË H T H V I U N ÖÕ R I P T ÖØ T I EÁ N G V I EÄ T ÖØ P ÖØ EÁ N G H I EÂ T ÖØ H ÖÙ C T G H Ó EÁ N H O Ó A T G A A OÂ chöõ . Döõ kieän oâ chöõ haøng doïc : Coù 11 chöõ caùi : Phaàn Tieáng Vieät ôû hoïc kì I ñaõ cung caáp cho em moät soá vaán ñeà veà … OÂ chöõ haøng doïc : TÖØ TIEÁNG VIEÄT . 6 *Thao taùc 2 : - Theå leä : Troø chôi gheùp noái .(10’) + Moãi oâ gheùp ñuùng ñöôïc : 5 ñieåm . + Ñoäi naøo gheùp nhanh vaø ñuùng hoaøn toaøn ñöôïc coäng theâm 5 ñieåm . - Caùch tieán haønh : Giaùo vieân treo moät baûng phuï to , goïi leân baûng moät hoïc sinh baát kì trong lôùp vaø ñöa cho hoïc sinh ñoù moät soá maûnh giaáy coù vieát nhöõng thoâng tin lieân quan ñeán nhöõng thoâng tin treân baûng phuï . Yeâu caàu hoïc sinh gheùp cho chính xaùc . Moãi ñoäi döï thi ñöôïc giao moät baûng con vaø 9 maûnh giaáy coù nhöõng thoâng tin lieân quan ñeán nhöõng thoâng tin treân baûng con. Caùc ñoäi vaø hoïc sinh treân baûng tieán haønh gheùp noái . Keát thuùc phaàn thi ( 2 phuùt ) giaùo vieân thu 2 baûng gheùp noái cuûa hai ñoäi . Goïi hoïc sinh nhaän xeùt phaàn gheùp noái treân baûng , söûa chöõa (neáu coù ) Giaùo vieân döïa vaøo baûng gheùp noái to treân baûng ñeå oân taäp veà töø loaïi vaø cuïm töø cho hoïc sinh . Soá töø Löôïng töø Töø loaïi vaø cuïm töø 7 Chæ töø Danh töø Ñoäng töø Tính töø Cuïm danh töø Cuïm ñoäng töø Cuïm tính töø Baûng 3 : Sô ñoà töø loaïi vaø cuïm töø . 8 Nhöõng maûnh giaáy hoïc sinh duøng ñeå gheùp vaøo baûng “ Töø loaïi vaø cuïm töø ” moät , naêm , hai traêm , moät nghìn … 1. taát caû , toaøn boä , caû thaûy … 2. vaøi , maáy , moïi , nhöõng … naøy , noï , kia , aáy , ñoù… 1.hoïc sinh , baøn , Leâ Lôïi 2. - con,caùi ,vò ,taám … - meùt ,lít , taï … 1.daùm , ñònh , toan 2.ñi , aên , veõ , ñoïc … vui , buoàn , nöùt … 1.ñeïp , xaáu , nhoû…. 2.vaøng hoe , ñoû oái , ñen thui … - môù ,naém ,boù,thuùng .. caû maáy baïn hoïc sinh gioûi aáy * Thao taùc 3 : - ñang ñoïc Tieáng Vieät - ñaõ ñi roài - laïnh quaù - khoâng ñeïp Thi traû lôøi nhanh .( 5’) - Theå leä : Phaàn thi naøy daønh cho caû lôùp , moãi caâu traû lôøi ñuùng ñöôïc coäng 5 ñieåm , traû lôøi sai tröø 5 ñieåm . 9 - Caùch tieán haønh : Giaùo vieân goïi baát kì hoïc sinh naøo trong lôùp traû lôøi caâu hoûi , vì “ Khi ñaøm thoaïi nhaèm cuûng coá kieán thöùc , sau khi giaûng giaûi vaø laøm vieäc vôùi saùch giaùo khoa moïi hoïc sinh ñeàu caàn phaûi traû lôøi baát cöù caâu hoûi naøo veà taøi lieäu coù trong giaùo trình ” [3;68] Vieäc naøy cuõng nhaèm traùnh söï löôøi bieáng , yû laïi khoâng chòu laøm vieäc cuûa nhöõng hoïc sinh khoâng ñaïi dieän döï thi . Giaùo vieân chuù yù goïi nhöõng hoïc sinh yeáu , vôùi nhöõng caâu hoûi deã . Neáu hoïc sinh ñoù khoâng traû lôøi ñöôïc thì goïi hoïc sinh khaùc vaø yeâu caàu hoïc sinh ñoù nhaéc laïi caâu traû lôøi ñuùng cuûa baïn kia . Coù theå hoûi moät soá kieán thöùc chöa ñöôïc oân taäp ôû phaàn tröôùc nhö : 1. Töø laø gì ? Phaân bieät töø ñôn vôùi töø phöùc ? 2. Nghóa cuûa töø laø gì ? Coù nhöõng caùch giaûi thích nghóa cuûa töø thoâng thöôøng naøo ? 3. Theá naøo laø nghóa goác ? Theá naøo laø nghóa chuyeån ? 4. Theá naøo laø töø möôïn ? Nguyeân taéc möôïn töø ? OÂN TAÄP TIEÁNG VIEÄT * Thao taùc 4 : Heä thoáng hoaù kieán thöùc .( 5’) 1. Töø vaø caáu taïo cuûa töø tieáng Vieät . Ñeå hoïc sinh deã heä thoáng hoaù nhöõng noäi dung ñaõ hoïc , giaùo vieân duøng 2. Töø möôïn – töø thuaàn Vieät . baûng3.phuï heä thoá toaøcnh boä n thöù c ñaõ hoï Nghóa cuûnagtöøhoaù – Caù giaûkieá i thích nghóa cuûac .töø . 4. Töø nhieàu nghóa vaø hieän töôïng chuyeån nghóa cuûa töø , nghóa goác , nghóa chuyeån . 5. Chöõa loãi duøng töø : Laëp töø , laãn loän caùc töø gaàn aâm , duøng töø khoâng ñuùng nghóa . 6. Danh töø – cuïm danh töø . 7. Ñoäng töø – cuïm ñoäng töø . 8. Tính töø – cuïm tính töø . 9. Soá töø . 10 10.Löôïng töø . 11.Chæ töø . Baûng 4 : Heä thoáng hoaù kieán thöùc Tieáng Vieät ôû hoïc kì I . Hoaït ñoäng 2 : Luyeän taäp thöïc haønh .( 17’) - Theå leä : Daønh cho caùc ñaïi dieän döï thi vaø caû lôùp . Ñoäi naøo laøm nhanh vaø ñuùng nhieàu hôn ñöôïc coäng ñieåm . - Caùch tieán haønh : Giaùo vieân treo baûng phuï coù cheùp baøi taäp vaø yeâu caàu hoïc sinh laøm vaøo baûng con laàn löôït töøng caâu . Heát thôøi gian quy ñònh cho moãi caâu , giaùo vieân yeâu caàu hoïc sinh giô cao baûng con leân ñeå kieåm tra vaø ñaùnh giaù möùc ñoä ñuùng – sai . Giaùo vieân coù theå treo baûng phuï hoaëc giaûi tröïc tieáp treân baûng ñeå hoïc sinh ñoái chieáu , söûa chöõa . 11 Noäi dung baøi taäp : Ñoïc ñoaïn vaên vaø traû lôøi caùc caâu hoûi beân döôùi : “ Baùc tieàu treøo xuoáng laáy tay thoø vaøo coå hoïng hoå , laáy ra moät chieác xöông boø , to nhö caùnh tay […]. Hôn möôøi naêm sau , baùc tieàu giaø roài cheát . Khi choân caát , hoå boãng nhieân ñeán tröôùc moä nhaûy nhoùt . Nhöõng ngöôøi ñöa ñaùm boû chaïy caû . Töø xa , nhìn thaáy hoå duøng ñaàu duïi vaøo quan taøi , gaàm leân , chaïy quanh quan taøi vaøi voøng roài ñi . Töø ñoù veà sau , moãi dòp ngaøy gioã baùc tieàu , hoå laïi ñöa deâ hoaëc lôïn ñeán ñeå ôû ngoaøi cöûa nhaø baùc tieàu . ( Trích “ Con hoå coù nghóa ” SGK Ngöõ vaên 6 taäp 1, trang 143 , NXB Giaùo duïc 2002 ) 1. 2. 3. 4. Töø “ cheát ” ôû treân ñöôïc duøng vôùi nghóa naøo ? Tìm caùc töø möôïn ? Xaùc ñònh soá töø , löôïng töø , chæ töø coù trong ñoaïn vaên ? Tìm vaø phaân tích caáu taïo cuïm danh töø , cuïm ñoäng töø , cuïm tính töø ? Baûng 5 : Baøi taäp 12 Traû lôøi : 1. “ Cheát ” : Söï ngöøng hoaït ñoäng cuûa taát caû caùc cô quan , boä phaän trong cô theå .( Nghóa goác ) 2. Töø möôïn : tieàu , hoå , boãng nhieân , moä , quan taøi . 3. – Soá töø : moät , möôøi . - Löôïng töø : nhöõng , vaøi , moãi . - Chæ töø : sau , ñoù . 4. Cuïm töø : a) Cuïm danh töø Phaàn tröôùc t2 t1 moät möôøi nhöõng vaøi moãi Phaàn trung taâm T1 T2 chieác xöông naêm ngöôøi voøng dòp ngaøy gioã ngoaøi cöûa Phaàn sau s1 boø Sau ñöa ñaùm baùc tieàu nhaø baùc tieà u 13 s2 b) Cuïm ñoäng töø : 14 Phaàn tröôùc boãng nhieân Phaàn trung taâm treøo laáy thoø laáy ñeán boû chaïy nhìn thaáy Phaàn sau xuoáng tay thoø vaøo coå hoïng hoå vaøo coå hoïng hoå ra moät chieác xöông Tröôùc moä nhaûy nhoùt caû hoå duøng ñaàu duïi vaøo quan taøi , gaàm leân , chaïy quanh quan taøi duøng duïi gaàm chaïy vaøi voøng roài ñi . daàu duïi vaøo quan taøi vaøo quan taøi leân quanh quan taøi vaøi voøng roài ñi roài roài laïi ñi cheát ñöa deâ hoaëc lôïn ñeán ñeå ôû ñeán ñeå ngoaøi cöûa nhaø baùc tieàu ôû ngoaøi cöûa nhaø baùc tieàu c) Cuïm tính töø : Phaàn tröôùc Phaàn trung taâm To hôn 15 Phaàn sau nhö caùnh tay möôøi naêm sau Hoaït ñoäng 3 : Toång keát . ( 2’) Giaùo vieân goïi thö kí toång keát ñieåm cuûa caùc ñoäi . Nhaän xeùt veà tinh thaàn chuaån bò , thaùi ñoä hoïc taäp cuûa hoïc sinh . Coù theå coù nhöõng phaàn thöôûng nhoû ñeå khích leä , gaây höùng thuù cho hoïc sinh . Yeâu caàu hoïc sinh veà nhaø luyeän taäp theâm caùc baøi taäp ôû saùch baøi taäp Ngöõ vaên 6 taäp 1 . 16 Phaàn 3 KEÁT LUAÄN 1. Keát luaän : Toùm laïi , ñeå thöïc hieän giôø oân taäp Tieáng Vieät coù theå aùp duïng hình thöùc thi , troø chôi giöõa caùc ñoäi , caùc nhoùm trong lôùp hoïc . 2. Lôïi ích vaø khaû naêng vaän duïng : - Khi toå chöùc giôø oân taäp Tieáng Vieät HK I döôùi hình thöùc naøy , chuùng toâi nhaän thaáy hoïc sinh raát haøo höùng , haêng say vaø chuaån bò baøi raát kó , naém vöõng ñöôïc toaøn boä kieán thöùc ñaõ hoïc , ngay caû ôû nhöõng hoïc sinh voán yeáu , traàm cuõng chuaån bò baøi vaø phaùt bieåu toát . - Hình thöùc toå chöùc giôø oân taäp nhö theá naøy coù theå aùp duïng cho taát caû caùc giôø oân taäp moân Ngöõ vaên vaø caû caùc boä moân khaùc ôû tröôøng THCS vaø THPT . 17 TÖ LIEÄU THAM KHAÛO 1. Cô sôû Ngoân ngöõ hoïc vaø Tieáng Vieät – Mai Ngoïc Chöõ , Vuõ Ñöùc Nghieâu , Hoaøng Troïng Phieán , NXB Ñaïi hoïc vaø Giaùo duïc chuyeân nghieäp , Haø Noäi 1991 . 2. Giaùo duïc hoïc – T.A.Ilina , Taäp 1 , Ñoã Thò Trang dòch NXB Giaùo duïc 1978 . 3. Giaùo duïc hoïc – T.A.Ilina ,Taäp 2 , Hoaøng Haïnh dòch , NXB giaùo duïc 1978 . 4. Ngöõ phaùp Tieáng Vieät , Taäp 1 , Dieäp Quang Ban ( chuû bieân ) , NXB Giaùo duïc 2000 . 5. Ngöõ vaên 6 , Taäp 1 – Nguyeãn Khaéc Phi ( chuû bieân ) , NXB Giaùo duïc 2002 . 6. Ngöõ vaên 6 , Taäp 1 , saùch giaùo vieân – Nguyeãn Khaéc Phi (chuû bieân ) , NXB Giaùo duïc 2002 . 7. Phaùt huy tính tích cöïc hoïc taäp cuûa hoïc sinh nhö theá naøo , taäp 2 , I.F.Kharlamoâp , Ñoã Thò Trang vaø Nguyeãn Ngoïc Quang dich , NXB Giaùo duïc 1979 . 8. Phöông phaùp daïy hoïc Tieáng Vieät – Leâ A ( chuû bieân ) , NXB Giaùo duïc 2000. 18